Wie Wat Waar Hulpmiddelen Tijd

Twan Welkom, we staan hier nu in Cumae, op de laatste dag van deze Uitkijkpunt Vergilius, 10 min.
werkweek. We hebben al een heleboel gezien, op Cumae na. En dat kaart?
gaan we dus vandaag bekijken. We staan op deze plek om een goed
beeld te krijgen hoe Vergilius ooit zat te schrijven, met daar de zee
en hij hier op dit punt waar je alle uitzicht hebt op heel Cumae. Wij
staan dus nu op wat naar waarschijnlijkheid, de plek is waar er ooit
Vergilius heeft gestaan. Voel je het al? De eerste paar regels van
Vergilius boek 6 zullen we samen even lezen, pakken jullie je boek er
even bij? (wacht enige tijd)
Met boek 1 en 2 zijn we in de les al bezig geweest, maar van boek 6
weten jullie nog niet veel af waarschijnlijk. Heeft een van jullie een
idee hoe het er voor staat voor Aeneas en wat hij gaat doen in boek
6?
Aeneas sluit in boek 6 het eerste gedeelte van zijn leven af, waarin
hij een Odysseese zwerftocht heeft gemaakt, en hij via
omzwervingen rond de Middellandse Zee, uiteindelijk in Italië
aankwam. Boek 6 is dus eigenlijk een scharnierboek, waarin de
overgang wordt gemaakt naar de vele oorlogen die in Italië worden
gemaakt.
We staan hier omdat Vergilius heeft gestaan om zijn boek te
schrijven. Dat weten we omdat hij naar Cumae verwijst in zijn
gedichten. Is het allemaal duidelijk, tot zover? Dan zal ik nu het
gedicht voordragen:
1 NA DEZE DROEVIGE WOORDEN liet hij de zeilen vieren
en na een poos glijdt men af op de Euboïsche kusten van Cumae.
Stevens worden zeewaarts gewend en dan bijt het anker
de schepen vast: de kust is omzoomd met een boog van boegen.
5 Gretig springen de mannen van boord op de kust van Italië;
sommigen trachten vonken te slaan uit de kern van een vuursteen,
anderen rennen het woud in, de dichtovergroeide schuilplaats
van wilde dieren, en wijzen elkaar op een nieuwe rivier.
De plichtsgetrouwe Aeneas gaat op zoek naar de burcht waar Apollo
10 hoog in verhevenheid zetelt, en naar de verborgen, geweldige
grot van de Sibyllijnse maagd, wier gemoed en geestdrift
worden bezield met profetische kracht door de Delische ziener.
Zo, dat was even een begin! Het was geen makkelijk stuk, daarom
zullen we even de moeilijkste delen, net als in een normale les, even
uitleggen. Het eerste wat je je afvraagt is misschien wat Euboïsch
betekent. Zoals Chris en Jochem verteld hebben, is Italië door de
Grieken gekoloniseerd. De kolonisten van Cumae kwamen van het
Griekse schiereiland Euboa, en daarom heten dit de Euboïsche
kusten. Het hadden ook Griekse kusten kunnen heten, maar
Vergilius laat graag zien dat hij een poeta doctus is, en omschrijft
daarom de zaak. Dat maakt het voor de simpele ziel weer moeilijker,
en verwarrender. Maar voor de kenner bewijst het zijn kennis.
Verderop staat het woord gretig. Heeft iemand een idee waarom er
gretig staat?
Dit is omdat men na alle omzwervingen enorm blij is dat men nu het
land bereikt, waarvan beloofd is dat alles vanaf dan top zal gaan, en
dat Troje er zal herrijzen. Eindelijk van die zee af!
In het laatste gedeelte van dit gedicht wordt duidelijk dat Aeneas
twee zaken heeft om te doen, terwijl hij in Cumae is. Hij moet
namelijk naar Apollo en naar de Sibyllijnse maagd. En wij gaan
datzelfde vandaag ook doen. Leuk toch?
Als je goed hebt gekeken staat er twee keer Apollo in dit stuk. Waar?
Die eerste heeft natuurlijk iedereen gezien, in regel 9. De tweede
staat (inderdaad) in regel 13, als Delische ziener. Apollo heeft zo
omdat hij op Delos als god is geboren, volgens het geloof.
Er wordt ook verwezen naar de Sibyllijnse maagd, dat is de Sibylle,
een oude vrouw die met goden kan communiceren, en Aeneas van
grote dienst zal zijn. Zij voorspelt namelijk zijn toekomst. Ook wij
 zullen dat vandaag nog gaan doen.
Zijn er tot zover al vragen over dit gedeelte van de tekst?

Brug: Zonet verteld ik ook al dat de Grieken Italië hebben

gekoloniseerd vanuit Euboa. Daar heeft Koen nog meer over te
vertellen.

Koen Cumae -> oude griekse kolonie, 750 v.C. Uitkijkpunt Kaart? 10-15 min.
Stichting door Grieken -> handelsdoeleinden en meer ruimte
Grieken op die plek -> ruzies, steeds verder van huis, Ischa, Italië,
Cumae(golf in grieks)
Cumae -> Kumai (Euboea, Griekenland), kolonist uit Griekenland
kwam daar vandaan.
Stichting -> landbouwkolonie, handelskolonie? *wat denken jullie*
Kolonies in Romeinse tijd -> Magna-Gracia (Groot-Griekenland),
onderstreept relatie met Griekenland.
Inrichting -> naar Grieks model (akropolis, haven, huizen)
Startpunt kolonisatie -> Dauni en Aurunci bedreigd, werden in 524
v.C. verslagen door Cumaers onder leiding van Malakos.

Malakos -> leider van Cumaers, werd té zelfverzekerd: *wat denken

jullie dat er gebeurde?* tirannie. Vermoord.
474 v.C. -> Grieken versloegen samen met de Hiëro van Syracuse de
Etrusken en Carthagers in de “Slag bij Cumae”.
338 v.C. -> Cumaers lid van Romeinse bevolking (civitas sine
suffragio), puur voor het geld.
Afsluiting -> diverse eigenaren, uiteindelijk gesloopt door
Napellanen.

Nu zul je je het gebeurde kunnen verbeelden, je zult de schepen zien

aankomen terwijl we het Latijn nogmaals voordragen. Komt 'ie:
*latijn*

Twan Nu we dit allemaal weten is het eigenlijk wel leuk om het verhaal Uitkijkpunt Vergilius boek 2 min.
nogmaals te lezen, maar nu in het Latijn. 6
Sic fatur lacrimans, classique immittit habenas 1
et tandem Euboicis Cumarum adlabitur oris.
obuertunt pelago proras; tum dente tenaci
ancora fundabat nauis et litora curuae
praetexunt puppes. iuuenum manus emicat ardens 5
litus in Hesperium; quaerit pars semina flammae
abstrusa in uenis silicis, pars densa ferarum
tecta rapit siluas inuentaque flumina monstrat.
at pius Aeneas arces quibus altus Apollo
praesidet horrendaeque procul secreta Sibyllae, 10
antrum immane, petit, magnam cui mentem animumque
Delius inspirat uates aperitque futura.

En omdat Apollo zo vaak genoemd is, lijkt het mij hoog nodig dat we
naar de resten van de tempel van Apollo gaan, om daar het
volgende stuk te bekijken.
Twan We staan nu bij de tempel van Apollo. Dit is de heilige plek waar Apollo’s Boek 6, kaart? 10 min.?
tempel
Het woud van Diana doemt op, men komt bij de gouden daken.
Daedalus durfde, zo luidt het verhaal, bij zijn vlucht uit Kreta
15 zich door middel van vleugels aan het luchtruim toe te vertrouwen.
Langs deze vreemde weg vloog hij voort naar het ijskoude noorden
om tenslotte boven de Chalcische burcht te zweven.
Hier voor het eerst geland op de aarde schonk hij aan Phoebus
de vleugels waarmee hij geroeid had, en stichtte een zeer grote tempel.
20 De deuren waren versierd met reliëfs: Androgeoos' dood
en Athene dat jaarlijks zeven zonen als straf moest betalen;
jammerlijk staat daar de urn, de loten zijn reeds getrokken.
Daartegenover verheft zich uit zee het eiland Kreta;
Pasiphaë is te zien, verliefd op de stier en vermomd
25 als koe, tezamen met haar tweeslachtige kind, Minotaurus,
een monumentale herinnering aan een onnatuurlijke liefde.
Je ziet ook het labyrint, de onontwarbare doolhof;
Daedalus had uit meelij met Ariadnes hevige liefde
het listige raadselonthuld en de weg bij de dwaaltocht gewezen:
30 een draad markeerde het duistere pad. Icarus, jij zou
óók op die deur een hoofdpersoon zijn als het leed het zou toestaan:
tweemaal probeerde de vader jouw lot in goud te verbeelden,
tweemaal zonken zijn handen. Ze wilden direct de panelen
zien toen Achates, die vooruit was gezonden, eraan kwam
35 en samen met hem de priesteres van Diana en Phoebus,
Deiphobe, de dochter van Glaucus; zij vermaande Aeneas
dat het nu niet de tijd was om naar die taferelen te kijken:
hij zou er beter aan doen uit een heilige kudde zeven
stieren te offeren en evenveel tweetandige schapen !
Apollo werd vereerd. De algemene functie van een tempel is het
vereren van goden, waar de tempel dan een soort van wachtkamer
is, waar wellicht de god even komt langswippen. Het is maar het
geloof dat je erin hebt. Ook over deze tempel heeft Vergilius wat
geschreven, hoe de tempel eruit zag toen Vergilius leefde. Nu zijn er
alleen nog maar fundamenten, maar gebruik je fantasie, sluit je
ogen, en ik zal een poging doen het beeld te vertellen. Dat zijn de
regels van het volgende stukje.
Ook dit verhaal zit weer vol met verwijzingen naar personen. Om te
beginnen is daar Phoebus. Iemand een idee wie dat is?
 Phoebus (Grieks: Φοίβος, schijnend) is de god Apollo. Apollo is een
Griekse god, en werd daarom nooit als echte Romeinse god gezien,
totdat Augustus hem zijn beschermgod maakte en daarmee de
zonnegod werd. Apollo heeft in de Romeinse tijd voor Augustus de
functie van beschermgod, tegen epidemieën van ziekten of vijandige
aanvallen. Ook creëerde hij de orakels, onder andere ook de Sybille,
die Aeneas zijn toekomst zal tonen.
Ook wel leuk om te weten: in 2004 was hij samen met Athena bij de
Olympische Spelen de mascotte van de Olympics.
In het verhaal staat ook iets over zeven zonen die moeten worden
geofferd als straf voor Athene. Weet een van jullie wie dit heeft
opgelost en waarom dit gebeurde?
Het staat eigenlijk al in het verhaal, zij het wat verstopt: Androgoos
is vermoord, omdat hij een enorm goede sporter was op de
Panathenaeën, een jaarlijkse sportieve competitie. De straf was dat
zeven zonen bij de Minotaurus werden opgesloten, en opgegeten. De
Minotaurus was in dat enorme labyrint dat door Daidalos was
opgezet gezet. Theseus verzette zich tegen deze straf met het plan
de Minotaurus te verslaan. Daarom ging hij eens mee met de lading
zonen, en met behulp van een kluwen wol, van de verliefde Ariadne,
ging hij het labyrint in. Daar vermoorde hij de Minotaurus, en kon zijn
weg terugvinden aan de hand van het touw. Theseus vergat echter
zijn zwarte zeilen met witte te verwisselen, waardoor pa dacht dat
het mislukt was en Theseus dood was. Ongelukkig pleegde hij
daarom onterecht zelfmoord.
Ik denk dat jullie zo wel weer genoeg weten van deze tempel, waar
Aeneas geofferd heeft, en dat het tijd wordt om naar de voorspelling
te luisteren van Apollo.

Koen We staan hier nu bij de grot van de Sybille. Volgens het boek woonde Buiten grot, …? 5 min.
de Sybille waarmee Aeneas naar de onderwereld ging hier. *Heeft vóór het
iemand een idee wat een Sybille is*. Inderdaad, een Sybille is dus naar binnen
een persoon die boodschappen van de goden kan doorgeven. Nou zo gaan.
ook hier, de Sybille kon boodschappen van Apollo doorgeven. Zij
stond Aeneas ook bij in zijn reis naar de onderwereld, en hielp hem
de gouden tak voor Proserpina te zoeken. Het verhaal vertelt over
 haar 100 monden, waardoor haar boodschappen/vertalingen naar
buiten komen. Dat is de verklaring voor alle gaten in de rotswand
hier, dat zijn dus alle gaten die hier zijn. *Heeft iemand een idee
waar de boodschappen van de goden over zouden kunnen gaan?*
Oke, laten we dan maar naar binnen gaan om de profetie van de
Sybille te bekijken/beluisteren.
Twan Profetie, in grot In grot Boek 6 2 min.
Twan Zo, dat dus de profetie. Na deze profetie moet Aeneas dus op zoek 10 min?
naar een gouden tak, waar hij gelukkig al vrij snel in het verhaal naar
geleid wordt. Ook moest hij zijn vriend en mede-Trojaan begraven.
Als hij ook dat heeft gedaan, gaat hij samen met de Sybille de
Onderwereld in. De Sybille raakt in trance, en leidt Aeneas langs
allerlei enge monsters, als de Dood en het Lijden. Als ze toegang
hebben komen ze eerst langs het deel waar de mensen leven die
nog niet zijn begraven, en met ze allen wachten dat wel te zijn. Die
mogen daarom de rivier de Styx nog niet oversteken, waar ze
vandaan eenmaal begraven dankzij Charon naar het betere deel van
de Onderwereld worden overgezet.
Aeneas wordt als held uiteraard overgezet, en komt daarna in de
gebieden waar de slechte mensen leven. Er zijn moordenaars,
mensen die anderen niks gunden en verkrachters. Deze worden op
de meest vreemde manieren gestraft, waaronder ook het onder een
berg staan waar misschien een rots op je landt. Ook vinden ze
Tantalus, waar een aardige god in de gaten houdt dat hij niks eet. Na
een tijdje geeft de Sybille aan dat ze moeten opschieten, en dat
Aeneas zijn tak moet inleveren bij de poort naar de Goede Wereld.
Dan gaan ze op zoek naar Anchises, de vader van Aeneas. Zonder
veel moeite vinden ze hem, terwijl hij druk bezig is mensen de Lethe
in te sturen waarna ze op aarde geboren worden en afstammelingen
van de oer-Trojaan zijn. Zo snel als Anchises hem ziet, stopt hij met
zijn zorgvuldige tellingen en vliegt naar hem toe. Blij spreekt hij hem
aan dat hij gekomen is, en omhelst hem, driemaal en driemaal
tevergeefs.
Dan neemt Anchises hem mee, en spreekt hem moed in door te
tonen welke helden er zullen komen.
Eerst komt Procas, een sieraad van de stam der Trojanen,
dan Capys gevolgd door Numitor; je zult ook een naamgenoot krijgen:
Silvius Aeneas, beroemd om zijn wapens en plichtsbetrachting
als hij eenmaal Alba Longa als rijk heeft verkregen.
Kijk toch eens: wat een knapen! Wat een lichaamskracht!
Ze dragen als een Romeinse held het eikenloof rond hun slapen !
Zij zullen Gabii, Fidenum, Nornenturn stichten
en in de bergen de burcht van Collatia bouwen.
Bola, Cora, Castrum Inui en Pometii:
zo zullen dan de plaatsen gaan heten die nu zonder naam zijn.
Aan zijn zijde schaart zich zijn kleinzoon, het kind van de Krijgsgod,
Romulus, die uit Assáracus' bloed door Ilia gebaard wordt.
(…)
Richt nu je ogen naar deze kant en kijk naar die volksstam,
bekijk je Romeinen. Hier staat Caesar, het Julische huis
dat mettertijd naar het hoge hemelgewelf zal komen.
Dit is de man, dit is degene die jou vaker beloofd werd:
Keizer Augustus, zoon van een godheid, hij die aan Latium,
land dat eens door Saturnus bestuurd werd, wéér een gouden
eeuw zal bezorgen; hij zal de grens van het rijk tot voorbij
de Indiërs en Afrikanen verleggen. Daar ligt het land,
de sterren voorbij, de banen van jaar en zon overschrijdend,
waar de met sterren bezaaide hemel door Atlas gedraaid wordt.
Nu al huivert het Kaspische rijk, door orakels gewaarschuwd,
voor zijn komst, nu al zijn het land van Egypte,
de zevenarmige mond van de Nijl in verwarring vertroebeld.
Zo'n groot deel van de aarde heeft Hercules niet betreden
ook al schoot hij het Arcadische hert en het Erymanthische
everzwijn en beefde voor hem de Hydra van Lerna,
noch Dionysus die zegevierend zijn tweespan ment
en, dalend vanaf de Nysa, zijn tijgers met ranken beteugelt.
Aarzelen wij dan nog onze moed met daden te kronen ?
Zijn wij nog bang om in Italië ons te vestigen ?
(…)
Wil je ook de Tarquinii zien, het trotse karakter
van de wrekende Brutus, de fasces die terug zijn veroverd ?
Hij zal als eerste consul de strenge bijlen ontvangen
en in dienst van de kostbare vrijheid zal de arme vader
zijn eigen zonen als kwalijke oproerkraaiers bestraffen;
hoe dan ook zullen zijn daden door het nageslacht worden geprezen:
vaderlandsliefde en onbeteugelde eerzucht winnen!
Daar in de verte zie je de Decii, de beide Drusi,
Torquatus, woest met zijn bijl en Callillus die veldtekens terugbrengt.
Zie je die zielen daar stralen, gehuld in dezelfde wapens ?
(…)
Jij allereerst, jij die stamt van de goden, wees ons genadig,
kind, laat die wapenen vallen.
(…)
Jij, Romein, moet bedenken: jij bent tot heerser geboren;
dit zal je specifieke talent zijn: vrede opleggen,
onderworpenen sparen, neerslaan wie zich verzetten!
Een heleboel namen zijn gevallen. Sommige bekend, sommige
minder bekend. Elk van die namen levert een bijdrage aan de
vorming van het Romeinse Rijk dat Vergilius kent. Hij weet hoe de
geschiedenis gaat verlopen, en werkt daar naar toe (Welke
vakterm ook weer?).
Aeneas zal door zich te vestigen in Italië dus de hele toekomst naar
zijn hand zetten. En daar is hij zich bewust van, en maakt Aeneas
een echte pius. Als laatste voorspelt Anchises nog vele oorlogen die
moeten worden gevoerd, maar waar dat grote gebied, groter dan
ooit eerder bekend, tot een rijk mee wordt vermaakt. Hoewel Aeneas
hier niet bepaald vrolijk van wordt, begrijpt hij de noodzaak en
aanvaard ze.

Na deze lange voorspelling van Anchises gaat Aeneas terug met

behulp van de Sybille, en vertrekt onmiddellijk uit Cumae, om Italië
te veroveren.
Vraagje: dit stuk bevat een klein beetje reclame voor Augustus en
zijn daden. Waar zit het, en waarom zou dit er in hebben gezeten?

‘Dit is de man, dit is degene die jou vaker beloofd werd:

Keizer Augustus, zoon van een godheid, hij die aan Latium,
land dat eens door Saturnus bestuurd werd, wéér een gouden
eeuw zal bezorgen; hij zal de grens van het rijk tot voorbij
de Indiërs en Afrikanen verleggen.’
 Dit zit waarschinlijk erin omdat Vergilius door Augustus financieel
wordt ondersteund, het is een stukje propaganda van Vergilius. Het
maakt ook duidelijk dat hij afstamt van goden, en dat maakt hem
natuurlijk érg belangrijk.

Brug: Aeneas vertrekt dus uit Cumae, waar hij door de Sybille werd
afgezet. Waarom woonde die Sybille nou eigenlijk in Cumae?
Koen Dat was dus de grot van Sibylle. Tenminste, dat is wat iedereen Buiten grot, …? 5 min.
aanneemt. Het schijnt namelijk helemaal niet zo te zijn dat die na het naar
Sibylle hier heeft gewoond! Een Sibylle is een oud vrouwtje met het binnen gaan
vermogen boodschappen van goden door te geven, zoals we al
verteld hebben. Die zal hier ongetwijfeld ergens in de wouden
hebben gewoond. Er wordt echter aangenomen dat dit de plek is
waar zij heeft gewoond, omdat Vergilius dat zei in zijn verhalen. Er
zijn echter talloze van dit soort grotten in dit gebied. *stuk over
Lavernus, grotten met boomstammen-vervoer etc, en wat er na de
voorspelling van z’n vader gebeurt in het boek, dus hoe het verder
gaat met Aeneas* Deze is nog niet helemaal af ^^