SEMINARSKI RAD Escherichia Milica Blagojevic 37 sei Aleksandar Stojanovic

Escherichia Pripadnici ovog roda su Gram-negativni, pokretni, fakultativno anaer obni bacili, koji poseduju O, H i K antigene. Iako cine najbrojniju vrstu fakult ativno anaerobne flore digestivnog trakta coveka i zivotinja, pojedini sojevi u odredjenim uslovima uzrokuju razlicita oboljenja, te se eserihije svrstavaju u u slovno patogene bakterije ili tzv. oportuniste. U okviru genusa Escherichia ima nekoliko vrsta, ali jedini medicinski znacaj ima species Escherichia coli. Morfo loske, kulturelne i fiziolosko-biohemijske osobine Eserihije su Gram-negativni b acili, pokretni, sa peritrihijalnim flagelama. To su pravi stapici, rasporedjeni su pojedinacno, u parovima i nepravilnim skupinama. Poseduju fimbrije ili pile koje imaju adhezivnu funkciju. Ne stvaraju kapsulu dok se kod nekih sojeva elekt ronskim mikroskopom uocava mikrokapsula. To su fakultativni anaerobi koji se dob ro razmnozavaju na obicnim hranljivim podlogama. Za izolaciju iz bolesnickog mat erijala najcesce se koristi krvni agar (na kojem neki sojevi ispoljavaju fenomen hemolize). na Endo agru, posle 18-24h inkubacije stvaraju crvene, laktoza pozit ivne kolonije, sa metalnijm sjajem. Kolonije su u S formi. Eserihije fermentuju veliki broj ugljenih hidrata do kiseline i gasa. laktoza su pozitivne, dekstrozu fermenuju uz produkciju kiseline i gasa. Oksidaza su negativni. Antigenska grad ja je vrlo kompleksna jer eserihije poseduju veliki broj O, H i K antigena, te s u moguce brojne kombinacije, veliki broj serogrupa i serotipova. O antigen je te rmostabilan glicidolipidopolipeptidski kompleks. Za sada je utvrdjeno 170 razlic itih O antigena; na osnovu njih se E.coli dele u seroloske grupe. Na osnovu prot einskog, termolabilnog flagelarnor H antigena, E.coli se dele u serotipove. K an tigen je kompleksne

gradje. Sojevi E.coli sa K-1 antigenom imaju veci patogeni potencijal i izazivaj u septikemiju i meningitis u novorodjencadi. Fimbrijalni antigeni imaju specific na adhezivna svojstva (adhezini koji prianjaju za epitelne celije). Iako se smat ra da su nazivi fimbrije i pili sinonimi, uobicajeno je da se kao pili oznacavaj u F-pili ili seks pili, koji imaju ulogu u medjucelijskoj konjugaciji, a cije je stvaranje determinisano od strane F-plazmida. Adhezivne fimbrije kod uropatogen ih E.coli omogucavaju ascendiranje ovih bakterija uz uroepitel. Ima ih od 100-10 00 izraslina na jednoj bakterijskoj celiji, a kodiraju ih Fim geni. Faktori kolo nizacije su karakteristicni za E coli uzrocnike dijareje, te ce biti opisane uz ove bakterije. Faktroi virulencije - Eserihija koli imaju vise faktora virulenci je pomocu kojih izbegavaju odbranu domacina: sposobnost kolnizacije epitelnih cel ija; sposobnost da invadiraju celije (neki sojevi); sposobnost produkcije enteroto ksina; kompletan lipopolisaharidni O-antigen (endotoksin) - svi sojevi; produkcija kolicina koji imaju antibakterijski efekat na druge bakterije. Varijacije - ces te su S-R varijacije, kao i varijacijje u virulenciji, i osetljivosti na antimik obne lekove zbog prisustva R- plazmida. Epidemiologija - iako je esrihija koli d eo normalne flore digestivnog trakta coveka, ova bakterija se cesto izoluje kao etioloski agens razlicitih piogenih infekcija - sepse, meningitisa novorodjencad i, infekcija urinarnog trakta ili teskih intrahospitalnih infekcija. Eserihija k oli koje imaju specificne faktore virulencije uzrokuju cesto enterokolitis, tj. dijarejino oboljenje, narocito u zemljama u razvoju. Put prenosa ovih bakterija je fekalno - oralni, narocito medju decom u bolnicama, hrana, voda, ali i intrah umana kontaktna transmisija. Infekcije su vecinom endogene izuzev meningitisa no vorodjencadi i dijarejnog sindroma. Patogeneza - patogenost coveka se ispoljava u sposobnosti ovih bakterija da izazovu sledece klinicke sindrome ili dve grupe

infekcija: Ekstraintestinalne infekcije i Dijarejna oboljenje ili enterokolitis E. coli uzrocnici ekstra interstinalnih (piogenih) infekcija Najcesce su infekcije urinarnog trakta, sepsa i meningitis novorodjencadi. E. coli mogu izazvati i in fekcije zucne kese, apendicitis, peritonitis i dr. Ove eserihije imaju brojne os obine i faktore virulencije koje ne poseduju eserihije koje cine deo normalne fe kalne flore coveka. Infekcija urinarnog trakta - eserihija koli je najcesce uzro cnik ovih infekcija. Na primer, 80% cistitisa, narocito kod mladjih zena izazvan o je ovom bakterijom. Rec je o endogenoj infekciji jer je ova eserihija poreklom iz kolona i preko perineuma kontaminira uretru, uzrokuje cistitis, a potom se m oze razviti pijelitis i pijelonefritis. Karakteristicne su uropatogene serogrupe 0.2, 0.4, 0.6 i 0.8. Sojevi sa specificnim adhezinima - P fimbrijama imaju spos obnost adhezije za uroepitel i ascendirajuci tip infekcije, tj. hemolizin. HLy A koji lizira ne samo eritrocite vec i neke druge celije, pa nastaje oslobadjanje m citokina i stimulacija zapaljenske reakcije. Sepsa se moze javiti kao komplika cija urinarne infekcije ili infekcija potice iz gastrointerstinalnog trakta (npr . usled perforacije zida creva). Posebno su osetljiva novorodjencad jer ne stvar aju antitela IgM klase i imunokompromitovane osobe. Meningitis novorodjencadi Najcesci uzrocnici ovog teskog oboljenja novorodjencadi su E. coli i Streptococc us agalactiae. Kod 75% E. coli koje izazivaju gnojni meningitis utvrdjeno je pri sustvo K1 antigena. Ovi sojevi imaju veci potencijal virulencije, ali mehanizam delovanje nije potpuno rasvetljen. Otpornost - E. coli spada u otporne bakterije koje mesecima mogu preziveti u vodi, zemlji i raznim predmetima. Otporne su na niske

temperature, dok su na visoke temperature umereno osetljive ginu na 600C za 30 m inuta. Bakterioloska dijagnoza - kod ovih infekcija, bakterioloska dijagnoza se zasniva na izolaciji i identifikaciji uzrocnnika iz bolesnickog materijala. Klin icki uzorak moze biti veoma razlicit i zavisi od klinicke manifestacije i lokalo zacije infekcije (krv, likvor, urin, sputum, gnoj, stolica, povracenna masa). Mi kroskopsko ispitivanje ima znacaja ako je rec o materijalu iz primarno sterilnih podrucja. Uzorak se radi izolacije zasejava na krvni i Endo agar, a dalja ident ifikacija se vrsi biohemijski i pomocu razliciti supstrata. Serolosku identifika cju - serotipizaciju, tj. odredjivanje antigena E. coli pomocu dijagnostickih se ruma, uveo je jos 1944. godine Kuffmann i danas se koristi u nesto modifikovanoj formi. Vrlo je vazno dokazivanje faktora virulencije - produkcije toksina, fakt ora kolonizacije (CFA), adherencije sa HEP - 2 celija, kao i tip: lokalizovana ( LA), agregatina (AA) i difuzna adherencija (DA). Koriste se DNK probe i metode h ibridizacije. Terapija i profilaksa - Zbog mogucnosti pojave rezistencije na bro jne antimikrobne lekove zbog prenosa R - plazmida konjugacijom, potrebno je spro voditi terapiju prema antibiogramu. U cilju profilakse infekcija E. coli, naroci to na bolnickim odeljenjima preporucuje se preimena strogog higijenskog rezima i striktne asepse. Higijenski znacaj - E.coli su indikatori fekalne kontaminacije vode za pice jer se ova bakterija obavezno nalazi kao deo fakultativno anaerobn e crevne flore coveka i zivotinja. E. coli uzrocnici dijarejnih oboljenja (enter okolitisa) Akutna dijarejna oboljenja su problem u svim zemljama sveta, a naroci to u zemljama u razvoju. Po ucestalosti, ova oboljenja su na drugom mestu, odmah iza respiratornih; svakog dana 200 miliona ljudi boluje od dijareje a svakg min uta umire desetoro dece mladje

od 5 godina. Na osnovu faktora virulencije i mehnizma patogenosti, ove enterovir ulentne eserihije koli dele se u sledece grupe: Enterotoksigene E. coli (ETEC); En teropatogene E. coli (EPEC); Enteroinvazivne E. coli (EIEC); Enteroinvazivne E. co li (EHEC); Enteroagregativne E. coli (EAggEC, ili EAEC). Enterotoksigene E.coli ( ETEC) Ovi sojevi uzrokuju dijareju odojcadi i male dece u zemljama u razvoju, ce sti su uzrocnici dijareje putnika i izazivaju koleri slicno oboljenje u zemljama u kojima je kolera endemicna. Mehanizam patogenosti se zasniva na sposobnosti E TEC da kolonizuju crevnu sluznicu i da potom produkuju bioloski aktivne egzotoks ine. Adheracija ovih bakterija za specificne receptore enterocita je omogucena p risustvom filamentoznih izdanaka proteinskog sastava koji se nazivaju faktori ko lonizacije. Razlikuju se antigenski CFA - I (colonization faktor I), CFA II i CF A IV. Produkcija toksina je determinisana plazmidima, a sojevi ETEC mogu produko vati dve vrste toksina, termolabilni i/ili termostabilni. Znaci, jedan soj ove b akterije moze stvarati samo termostabilne ili samo termolabilne ili oba enteroto ksina. Termolabilni poseduje blisku farmakolosku i imunolosku srodnost sa toksin om Vibria chollerae. Inaktivira ga temperatura od 600C. Patofizioloski mehanizam se zasniva na aktivaciji membranskih enzimskih sistema posle vezivanja termolab ilnih enterotoksina za odredjene receptore. Termolabilni enterotoksin se sastoji od dve subjedinice: subjedinice B koja je odgovorna za vezivanje za specificne receptore enterocita i ulazak toksina u celiju. Subjedinica A nosilac je toksicn og dejstva, ulazi u citoplazmi enterocita i stimulise aktivnost enzima adenil ci klaze. Nastaje povecana koncentracija ciklicnog adenozin monofosfata (C AMP). Po sledica je izlucivanja vode i elektrolita u lumen creva, dijareja i dehidratacij a. Termostabilni enterotoksin ostaje biooloski aktivan i nakon delovanja povisen e temperature; efekat mu se ispoljava

povecanom aktivnoscu enzima gvanilat ciklaze i povecanom koncentracijom C GMP. K ako je produkcija toksina plazmidski determinisana, to znaci da je ova osobina n estabilna; ako bakterija izgubi Ent - plazmid, gubi i sposobnost produkcije toks ina. Kod dijarejnog oboljenja uzrokovanog ovim eserihijama, stolica je profuzna, tecna, zeleno zute boje, mirisa na trulez. Nema krvi ni gnoja. Bakterioloska di jagnoza. Dokazivanje enterotoksina Termostabilnni enterotoksin se dokazuje najce sce metodom kulture celija. Na oviim celijama se, nakon tretiranja bakterijskim supernatantom koji sadrzi termolabilni enterotoksin, javljaju morfoloske promene kao posledica citotonickog dejstva ovog toksina. Mogu se koristiti i sledece me tode: ELISA; precipitinski test; metode DNK hibridizacije i dr. Termostabilnni e nterotoksin se dokazuje ogledom in viva bakterijski supernatant se ubrizgava int ragastricno belim misevima, starim 3-4 dana. DNA metodama se otkrivaju tox - gen i. Dokazivanje faktora kolonizacije (CFA) - izvodi se metodama hemaglutinacije nastaje aglutinacija humanih i bovinih eritricita u prisustvu D - manoze. Serot ipizacija - Izvodi se reakcijom aglutinacije na plocici pomocu dijagnostickih se ruma. Enteropatogene E. coli (EPEC) Ove eserihije izazivaju dijarejno oboljenje odojcadi i male dece u zemljama u razvoju. Ranije je EPEC uzrokovala intrahospit alne epidemije u porodilistima i decijim odeljenjima i u razvijenim zemljama. Di jareja je perzistentna i udruzena sa povisenom telesnom temperaturom. U stolici se nalaze sluz i leukociti kao znak reaktivnog zapaljenja. Kolonizacija malim do zama prolazi bez simptoma tako da 50% dece do kraja prve godine zivota poseduju antitela prema EPEC, sto govori u prilog rane ekspozicije ovim sojevima.. to obj asnjava retku

pojavu ovih EPEC dijareja kod vece dece i odraslih, uz relativno visok procenat kliconostva. Mehanizam patogenosti kod ovih eserihija nije jos potpuno rasvetlje n. Vezuje se za sluznicu duodenuma, jejunuma, i gornjeg ileuma. Pomocu faktora a dherencijeoznacenog kao EAF - koga determinise EAF plazmid. Zato se ove eserihij e nazivaju i enteroadherentne E. coli. Intimnom kontaktu bakterija za enterocite doprinosi specijalni protein spoljasnje membrane koji je nazvan intimin. Ove es erihije koli izazivaju ostecenje cetkastog pokrova enterocita, gubitak mikrovila i formiranje aktinskih produzetaka koji uvlace EPEC u celiju domacina. Pokazuje sposobnost lokalizovane adherencije za HEP - 2 kulturu celija tako da stvaraju nakupine (mikrokolonije) samo na jednom delu celije. Na osnovu ovih osobina izvr sena je podela EPEC u dve klase: klasa I - obuhvata EAF + serogrupe, a klasa II - serogrupe bez EAF. Osim lokalizovane adherencije, EPEC izazivaju i stvaranje m ikrokolonija difuzno - po celoj celiji. To je DA - difuzna adherencija. Bakterio loska dijagnoza - Metoda seroloske tipizacije, tj. identifikacije seroloskih gru pa karakteristicnih za EPEC, jedina je, za sada, dostupna rutinska laboratorijsk a metoda, ali ona nije dovoljan marker virulencije. Dokazivanje lokalizovane adh erencije za HEP II ili Hela celije je odlican fonotipski marker prisustva EAF pl azmida u izolovanim EPEC. Enteroinvazivne E.coli (EIEC) Ove bakterije izazivaju oboljenje slicno dizenteriji te su nazvane dizentericni sojevi E.coli. Mehanizam patogenosti je zasnovan na invazivnim osobinama ovih sojeva - prodiranju u epit elne celije kolona. Ulazak se odvija procesom endocitoze. Ali, EIEC brzo liziraj u endocitnu vakuolu, i razmnozavaju se u citoplazmi enterocita intracelularna mu ltiplikacija. Potom prodiru u susedne celije izazivajuci intracelularno sirenje, nekrozu i smrt celija domacina, ulceraciju i reaktivno zapaljenje. Stolica ubrz o postaje oskudna, sa

obaveznim prisustvom krvi, gnoja i obilne sluzi (dizentericni ispljuvak). Virule ncija ovih sojeva determinisana je plazmidom velicine 120140 megadaltona. Slicno st sa sigelama se ogleda i u biohemijskom ponasanju (anaerogene, kasno laktoza p ozitivne) i u antigenskoj strukturi. Bakterioloska dijagnoza. Dokazivanje invazi vnosti Metoda in vivo - Sereny test na oku zamorca. U konjunktivalnu kesu se unes e soj koji, ako je invazivan, prodire u kornealni epitel i uzrokuje keratokonjuk tivitis. Metode in vitro - na Hep - 2 kulturi celija. Invazivni sojevi prodiru in tracelularno. Enterohemoragicne E.coli (EHEC) Ove eserihije koli uzrokuju sporad icne i epidemijske slucajeve hemoradicnog kolitisa, kod kojih se oko 10% javlja komplikacija hemoliticni uremicni sindrom (HUS). Mehanizam patogenosti se zasniv a na sposobnosti EHEC da adheriraju za epitalne celije terminalnog ileuma, cekum a i kolona i da potom luce toksine za citotoksicnim efektom. Adherencija se ostv aruje posredstvom specijalnih proteina spoljasnje membrane nazvanih intimni. Tok sini imaju citotoksican efekat na kulturu Vero celija - verotoksini. Zbog slicni h osobina sa Shiga toksinom Shigellae dysenteriae tip 1 nazvani su Shiga -like t oksini I i II. produkcija ovih toksina kodira fag u lizogenim sojevima EHEC. Tok sin je sastavljen od B subjedinica pomocu koih se vezuje za specificne receptore (glikozid) celije domacina i subjedinica A koje inhibiraju sintezu proteina tak o sto se vezuju za ribozomalnu RNK. Efekat je citotoksican - dolazi do nekroze c elija. Sojevi EHEC koji uzrokuju HUS produkuju Shiga - like toksin II koji ima s elektivno toksican efekat na endotel bubrega. Epidemioligija - Infektivna doza j e vrlo mala - 100 bacila je dovoljno da dovede do infekcije, te se ona javlja u industrijski razvijenim

zemljama kao cetvrti najcesci etioloski agens dijarejnog sindroma. Povezana je s a konzumiranjem nedovoljni pecenog mlevenog govedjeg mesa (hamburgeri), kao ii i znutrica i nepasterizovanog mleka. Rezervoar su najcesce goveda ali i pilici, sv inje, jaganci i dr. Put prenosa je najcesce hranom i vodom, ali i interhumanim k ontaktom zbog male infektivne doze. EHEC mogu preziveti nekoliko dana u hrani sa niskim pH (3.4) za razliku od drugih patogenih bakterija. Klinicka slika - Od b lagih dijareja do krvavih, profuznih proliva pracenih jakim bolovima u abdomenu. Stolica je difuzno krvava, bez leukocita. U oko 10% EHEC dijareja javlja se hem oliticni uremicni sindrom (HUS) sa akutnom renalnom insuficijencijom, trombocito penijom i mikroangiopatskom hemoliticnom anemijom. Posebno su osetljiva deca mla dja od 10 godina i stare osobe. Bakterioloska dijagnoza - Uzorak bolesnickog mat erijala, fecesa, zasejava se na selektivnu podlogu - Sorbitol agar. Kolonije EHE C su sorbitol negativne. Dokazivanje toksina se izvodi na kulturi Vero - celija, a ocitava se citotoksican efekat. Serotipizacijom se rutinski dokazuje protoser otip. Enteroagregativne E. coli (EggEC ili EAEC) Uzrokuju perzistentne dijareje kod novorodjene dece u zemljama u razvoju, sa povracanjem i profuznim, tecnim st olicam. Mehanizam patogenosti ovih bakterija se zasniva na sposobnosti agregativ ne adherencije (AA) za epitelne celije domacina. Ove E. coli podsticui povecano lucenje sluuzi, a bakterije se nalaze i medjusobno slepljene u ovom biofilmu - a utoaglomeracija. Kako je usled agregativne adherencije za crevni epitel sprecena apsorpcija tecnosti, nastaju profuznu, perzistentne dijareje. Dokazana je i pro dukcija termostabilnog enterotoksina, ali mu je uloga jos nejasna. Plazmid velic ine 60 megadlatona kodira i agregativnu adherenciju i produkciju toksina.

Difuzno adherentne E. Coli (DAEC) Ove E. coli nisu zvanicno svestane u posebnu g rupu, mada vecina autora smatra da se ione izdvajaju po svojim osobinama od osta lih i da su moguci uzrocnici dijareje putnika. Ova E. coli se izoluje kao jedini uzrocnik tecnih proliva bez krvi i leukocita kod hospitalizovanih odraslih osob a, ali i kod dece uzrasta 1-5 godina. Sojevi ove E. coli pokaziju difuznu adhere nciju na HEP - 2 celije. Metode molekulske genetike su doprinele da se poslednji h godina razotkriju brojni faktori virulencija eserihija koli, a nagovestana su i niva otkrica, s obzirom na to da ova bakterija poseduje visok potencijal varij abilnosti.