transportu

Uvod

Novi zahtjevi sistema kvaliteta u

Tema mog seminarskog rada je Novi zahtjevi kvaliteta u transportu. Uzimajui u obzir da je ova tema danas veoma aktuelna, jer potreba za to kvalitetnijim transportom kontinuirano raste, pokuat u da na to jednostavniji nain prikaem sutinu ove teme. Na samom poetku objasnit u neke od potreba za unapreenje sistema kvaliteta u transportu, ali i prikazati iz kojih je razloga kvalitet transporta osnova razvoja trita. Planiranje i razvoj novih tehnologija transportnog procesa zasniva se, prvenstveno, na unapreenju sistema kvaliteta. Zatim u prikazati koje su to savremene promjene u transportu koje su dovele do same pojave novih zahtjeva za kvalitetnim uslugama. Takoer, spomenut u i neke od osnovnih specifinosti kvaliteta transportne usluge u odnosu na kvalitete proizvoda. Posljedni dio seminarskog rada odnosi se na osnovna naela upravljanja kvalitetom transportnih i logistikih usluga u poslovnom sistemu. Dakle, svaku transportnu uslugu treba posmatrati kao odreeni skup razliitih obiljeja iji je osnovni zadatak zadovoljavanje potreba kupca. Kvalitet transportne usluge predstavlja mjeru konkretne transportno-logistike podrke, dok upotrebnu vrijednost transportne usluge ini njena sposbnost da zadovolji transportnu uslugu. Kada se stvore svi uslovi za upravljanjem kvalitetom usluga, tada e i korisnici tih usluga zadovoljiti svoje transportne potrebe. Pojam kvaliteta transportne usluge je vrlo sloen i njegova se sutina ne moe shvatiti ukoliko se ne posmatra i utvruje svaka transportna usluga pojedinano. Sistem kvaliteta treba da osigura maksimalno iskoritenje raspoloivih resursa, istovremeno objedinjujui definisane procedure, analize i unapreenje postojeih, kao i razvoja novih tehnologija transportnih procesa, njihovo planiranje i projektovanje u koje je implementiran sistem kvaliteta prema principima obuhvaenih standardizacijom i logistikim naelima.

transportu

Novi zahtjevi sistema kvaliteta u

1.0 Kvalitet transporta kao osnova razvoja trita

Savremeni trendovi razvoja privrede, a posebno nezaustavljivi proces globalizacije trita, koji se zasniva na jaanju konkurentske sposobnosti privrede, ini transportnu djelatnost kao znaajni agens ovih procesa. Polazei od toga da je transport jedan od znaajnijih uslova procesa proizvodnje i najbitniji faktor u plasiranju robe na trite, kao i razvoja trita uope, sve je izraenija potreba za stvaranjem i formiranjem globalnog lanca isporuilac-korisnik, kao i postizanje njegove efikasnosti u odnosu na razliite vrste trinih zahtjeva. Zahtjevi korisnika transportne usluge oekuju da se kvalitetom dobijenih usluga ispuni elementarni uslov-ouvanje nepromijenjene upotrebne vrijednosti robe u procesu transporta i distribucije, kao i zadovoljenje specifinih zahtjeva: sigurnost, brzina i cijena transporta. Zato se planiranje i razvoj novih tehnologija transportnog procesa, zasniva na unapreenju sistema kvaliteta prema principima standardizacije. Liberalizaciju trita moemo karakterisati kao ukupan proces zadovoljena svih potreba ostvarivih na globalnom tristu. Istovremeno, pored toga to je razvoj transporta jedan od osnovnih uslova razvoja trita i sam je podvrgnut otrim konkurentskim odnosima na podruju transportnog trita. Zato, razvoj sistema kvaliteta u transportu i komunikacijama ima dvostruki efekat. Prvo, efekat ubrzanja razvoja trita uope, i drugo, bez sistema razvoja kvaliteta u transportnoj proizvodnji transportna preduzea ne mogu opstati na transportnom tritu. Zahtjevi za kvalitetom transportne usluge, podrazumijevaju, prije svega, organizaciju procesa baziranog na logistikim principima, zatim primjenu transportnih sredstava visoke tehnologije, sistem upravljanja procesima transportna uz primjenu savremene informacione tehnologije, itd. U strukturi transportnih i logistikih procesa, prisutne su sljedee tendencije: Smanjene koliine rasutih tereta u transport radi prelokacije proizvodnih kapaciteta. Poveanje asortimana roba, kao i standardizovanih jedinica komandnih roba u transportu. Poveanje frekvencija u transport roba.

transportu

Novi zahtjevi sistema kvaliteta u

Poveanje prijevoza visokovrijednih roba, skraivanje ciklusa prevoza sa upotrebom standardizovanih modula i pakovanja. Unificiranje i standardizovanje informatikih tehnologija u transportnim i logistikim procesima.

2.0 Potreba unapreenja kvaliteta u transportu

Danas je u svijetu sve prisutnija potreba za stvaranjem globalnog lanca isporuilackorisnik kao i postizanje njegove efikasnosti u odnosu na razliite vrste trinih zahtjeva. Neki od ovih zahtjeva su iskazani kroz meunarodne, regionalne i nacionalne standarde, norme i propise, a koji se odnose na problematiku bezbjednosti u saobraaju, zatite ivotne sredine, tehnike zahtjeve, a sve to u cilju zatite korisnika od loeg kvaliteta transportnih usluga. S obzirom na porast broja stanovnika u svijetu, poveano koritenje teko pristupanih izvora sirovina, dinamiku urbanizacije i druge faktore, potreba za transportnim uslugama u narednom period se javlja i u novim podrujima i pravcima, a time i potreba za standardizacijom i veim kvalitetom tih usluga. U okviru ovih ciljeva, u odreenim situacijama, tolerie se poveanje trokova transporta, ako se time omoguava smanjenje ukupnih trokova distribucije. Tehnoloke promjene u oblasti transporta imaju za cilj integraciju procesa unutar i izmeu vidova saobraaja, kao i u proizvodnopreraivako-potroakim procesima. Transportne organizacije, same po sebi, namjenjene su davanju usluga korisnicima, koji, kao minimum, oekuju da kvalitet dobijenih usluga zadovolji norme propisane od strane davaoca usluga. Globalizacija i savremeni trendovi razvoja svjetske privrede izlau transport, kao sastavni dio svih individualnih, privrednih i drutvenih aktivnosti, sutinskim promjenama, prije svega u okviru procesa oivljavanja trita i naputanja politike monopola u potovanju, kao i zbog sve razvijenije svjesti o zatiti ivotne sredine, tednji javnih prirodnih resursa i obaveza prema buduim generacijama1. Sistem kvalieta treba da osigura maksimalno koritenje raspoloivih resura, istovremeno
1

Bojkovi, Z., Peji-Tarle, - Novi pristup kvalitetu usluga u saobraaju, II kongres o saobraaju: Dugoromi razvoj saobraaja Jugoslavije, Tehnika br.5, 1999

transportu

Novi zahtjevi sistema kvaliteta u

objedinjujui definisane procedure, analize i unapreenja postojeih, kao i razvoja novih tehnologija transportnih procesa,njihovo implementiranje sistema kvaliteta prema principima obuhvaenim standardizacijom i logistikim naelima. Tako, ako uzmemo za primjer, transportna preduzea su prisiljena da uvedu sisteme kvaliteta id a stvaraju trine uslove u kojima svako trai od svog dobavljaa da ima usposavljen sistem kvalitete, ali bez ovog sistema, ona nema alternativnu za opstanak na transportnom tritu. U prilog svemu ovome, ide i injenica da na meunarodnim licitacijama kvalitet postaje eliminatorni uslov jo u fazi razgledanja tendera, Na taj nain, bez obzira na cijenu, rokove i ostale trokove, ponuiva koji ne zadovoljava svojim sistemom kvaliteta, ubraja se meu firme kojima se ne moee vjerovatu i koje nemaju meunardo konkurentnost usluga. U svijetu se intenzivno radi na realizaciji znaajnih projekata na podruju standardizacije i uvoenja sistema kvaliteta u transport, koji e u veoj mjeri poveati kvalitet rada i kvalitet usluga.

3.0 Savremene promjene u transportu

Savremene promjene u transportnoj djelatnosti nastaju pod uticajem nekoliko osnovnih zahtjeva: kvalitet usluge mora biti visok i obavezno baziran na primjeni transportnih sredstava visoke tehnologije u okviru dobro organizovanog procesa baziranog na logistikim principima; brzina, sloenost i kvalitet transportnog procesa trae kvalitetan sistem upravljanja uz primjenu savremenih metoda, razvijenu organizaciju i visoku zastupljenost vrhunske informacione tehnologije;

poslovna filozofija "usluivanje korisnika" okvir je za planiranje i razvoj resursa

koji ine infrastrukturu usluge.2 Procenjuje se da e na dalje ubrzane promjene u transportnom sistemu i potrebu za kadrovskim
2

R.Perii, Nova metoda sistemske analize procesa transporta i vredovanja kvaliteta transportne usluge, Savremene tehnologije transporta II , SF Beograd , 1985. god.

transportu
resursima uticati:

Novi zahtjevi sistema kvaliteta u

Razvoj meunarodne trgovine, Pootravanje konflikta izmeu efikasne distribucije (JIT koncept upravljanja zalihama) i prijevoza. Trina transformacija nekih vidova prijevoza, Pojaana ekoloka ogranienja. Neophodnost primjene savremene tehnologije - transportne, pretovarne i komunikacione, Primjena svjetskih standarda u prenosu poruka (za reavanje ovih problema pediteri i korisnici orijentiu se na elektronsku razmjenu podalaka prema metodu IFTM International Forwarding and Transportation Message). Meutim, sve vie je pod znakom pitanja da li danas saobraajna struka moe odgovoriti sve novijim zahtjevima i promjenama. Tako, transportne kompanije koje su zainteresovane za ovu problematiku ukazuju na velike probleme vezane za kadrove koji su neophodni za primjenu koncepta kvaliteta u transportu.

4.0 Implementacija sistema kvaliteta u transportu

Promjene u tehnologiji i organizaciji zahtjevaju posebne vjetine i eksperte koje, na alost, veina ljudi ne posjeduje. Implementaciju sistema kvaliteta prema seriji standarda ISO 9000 u transportu i zatim dalje put ka TQM-u, mogu realizovati kadrovi koji e kroz timski rad baziran na multidiscipltnarnosti primenjivati inenjerski metod. Timove mogu initi tehnolozi koji poznaju transportni proces, strunjaci za standarde i propise i strunjaci za kvalitet. Pored optih zahtjeva za usavravanje kadrova u transportu u skladu sa aktualnim promenama potrebno je orijentisati se na kolovanje ljudi za zanimanja QM, QA, i QC (quality manager, assurance, control) u transportu. Dosadanje obrazovanje transportnih strunjaka i postojei nastavni planovi i programi ne pruaju takvu mogunost.
6

transportu

Novi zahtjevi sistema kvaliteta u

Evoluciju koja generie adaptivno ponaanje zaposlenih i njihovo efektivno unapreenje mogue je ostvariti kroz etiri osnovna elementa: 1. Direktnom selekcijom dobrog i loeg kadra, uz otvoreno podravanje uspenih, 2. Kontinualnim obuavanjem svih zaposlenih za tehniko- tehnoloke vjetine i ponaanje koje kompanija eli da pokae, 3. Stalnom podrkom kadrovima i stvaranje koncepta krune odgovornosti u kome su svi zaposleni osposobljeni da donose odluke, 4. Stalnim motivisanjem zaposlenih kroz nagrade i priznanja.

4.1 Osnovne specifinosti kvaliteta transportne usluge u odnosu na kvalitet usluga

Kvalitet transportne usluge u globalnom transportnom sistemu i u raznim transportnim podsistemima, na primjer, po vidovima transporta, prostornim i vremenskim zonama, kategorijama prevoza putnika i robe, itd, moe se analizirati na razne naine. Iz ovakvog stava mnogi autori izvlae opte osobine kvaliteta svakog proizvoda i u tom smislu kvalitet transportne usluge definisu kao sljedee: Sloenost Mogunost sjedinjavanja Bipolarnost Mogunost ocjenjivanja slinosti proizvoda ili usluga Vieznanost kvaliteta Sloenost kvaliteta odnosi se na niz raznih elemenata ili svojstava koji zajedno ine kvalitet transportne usluge.3
3

R.Perii: >> Nova metoda sistemske analize procesa transporta i vredovanja kvaliteta transportne usluge >>, >> Savremene tehnologije transporta II >>, SF Beograd i dr., 1985.,str. 58-70 7

transportu

Novi zahtjevi sistema kvaliteta u

Bipolarnost znai da se svaka karakteristina osobina transportne usluge moee izraziti sa dva suprotna obiljeja na ocjenjivakoj skali, npr tano i netano, brzo i sporo, skupo i jeftino, regularno i neregularno prevoenje. U veini sluajeva elementi kvaliteta transportne usluge mogu se ocjenjivati od nule ili od minimuma do optimuma. U literaturi se najee iznose pogledi da li je kvalitet transportne usluge isto subjektivna kategorija. Meutim, kvalitet transportne usluge isto nije subjektivna kategorija ako se razmatra kao cilj prevoenja sa stanovita drutva kao cjeline. S druge strane kvalitet transportne usluge moe se dvojako posmatrati, sa gledita proizvoaa i korisnika ili potroaa transportne usluge. U prvom sluaju je ponuen kvalitet, a u drugom opti kvalitet transportne usluge. Elementi vezani za opti kvalitet transportne usluge mogu se posmatrati na vie naina.4 Kvalitativni elementi transportne usluge mogu imati slinosti, srodnosti ili jednakosti to omoguava uporeivanje razliitih transportnih usluga. Vieznanost kvaliteta transportne usluge vezano je za pitanje da li je kvalitet objektivna ili subjektivna kategorija. U literaturi se najee iznose pogledi da je kvalitet transportne usluge isto subjektivna kategorija.

5.0 Sutina i specifinost transportnih usluga

Transport se moe se posmatrati kao vid pruene usluge iji kvalitet nezavisno od vrste

transportnih sredstava i predmeta transprota zavisi od ispunjena odreenih zahtjeva kao to su: ekoloki zahtjevi zahtevi bezbednosti funkcionalnost (pouzdanost, kompatibilnost, vremenske odrednice, raspoloivost,

uslunost, kompletnost i sl.) Polazei od elementarne logike upravljakih procesa, a posebno od osnovnih postavki upravljanja na principima kvaliteta, svi procesi i odnosi izmeu pojedinih aktera u transportu imaju vie
4

Tarsiky, L. 1979. god. UNICTAD experts, 1984 8

transportu

Novi zahtjevi sistema kvaliteta u

meusobno povezanih faza: identifikaciju potreba i ciljeva; planiranje sredstava za njihovu realizaciju; pripremu procesa; aktivnosti vrenja usluge; obavljanje tih aktivnosti i pruanje usluge, kao i istovremenu ili naknadnu fazu odreenih uticaja na same korisnike, na ostale uesnike u procesu prijevoza, na ire okruenje, ostale pojedince, preduzea, dravne institucije i prirodu. Integrisanost svih elemenata i aspekata i efikasnost upravljanja u prve tri faze opredeljuje rezullal - kvalitet same usluge za korisnika. Kvalitet pruene usluge je u direktnoj vezi sa sredstvom pruanja te usluge, kao i saobraajna infrastructure preko koje se prua usluga. Na kvalitet transportne usluge utie: Saobraajna infrastruktura - inilac na kojeg isporuilac nema direktnog uticaja, ve samo mogunost prilagodavanja. Nivo kvaliteta poslovnih sistema pod ugovaraa i primaoca, Nivo kvaliteta poslovnih sistema isporuioca. Zahtjevi kvaliteta koji se postavljaju ipred isporuioca su: iskazani zahtjevi - direktni korisnikovi zahtjevi, oekivani zahtjevi - zahtjevi koji nastaju kao rezultat marketinkog istraivanja trita, zahtjevi koji se podrazumijevaju - zakonske regulative i standardi koji se uglavnom odnose na pitanja bezbjednosti tovara i putnika, zatite ivotne sredine, a pisani su u obliku regionalnih, nacionalnih i granskih standarda, propisa i normi.

transportu

Novi zahtjevi sistema kvaliteta u

Elementi kvalieta usluge u transportu

Vrlo je vano spomenuti da standardi serije ISO 9000 pomau organizacijama u stvaranju sistema kvaliteta koji e obezbjediti kontinuirani kvalitet njihovih usluga. Standardi serije ISO 9004-2 se primjenjuju za uslune djelatnosti. Primjenom logistikih principa on omoguava jednakost, univerzalnost, u praktinom smislu otvoren je za menadment, kvalitet,ekoloki podoban, bezbjedan itd, koji se prilagoava zahtjevima korisnika. Samo isporuioci koji imaju dobro postavljene procese, sigurnost u njihovu sposobnost i mogunost njihovog potvrivanja kroz dobro postavljene mjerne sisteme, mogu da raunaju na eventualnu utedu vremena i napora u ovim fazama5. Prednosti uvedenog sistema kvaliteta u transportno-uslunoj organizaciji su: uvoenje veeg stepena organizacije u preduzeu - podrazumeva kooperaciju i komunikaciju izmeu rukovodstva preduzea sa zaposlenima, kao i organizovanost u smislu saradnje isporuioca i korisnika usluga, poboljanje usluga prema svim komintentima - podrazumeva tretiranje svih kominienata podjednako obezbeivanjem isporuke za krae vreme i ostvarivanje veeg kvaliteta usluga, stvaranje zadovoljstva kod svih komintenata visokim kvalitetom usluga podrazumeva zadovoljavanje zahtjeva komintenata za veim kvalitetom i boljom uslugom.

6.0 Novi koncept kvaliteta usluga u trasportu

Shodno principima upravljanja kvalitetom osnove novog koncepta kvaliteta usluga u transportu su: Korisnik u fokusu - korisnik je konani atribut kvaliteta usluge. Potrebe i zahtjevi korisnika moraju biti shvaene i prihvaene. Zadovoljstvo korisnika se mjeri i analizira kao pitanje lojalnosti.
5

www.wikipedia.com 10

transportu

Novi zahtjevi sistema kvaliteta u

Partnerstvo sa snabdjevaima - gradi se na povjerenju i prikladnoj integraciji, stvarajui unapreenja i vrijednosti za korisnika usluga, za prevoznike i sve uesnike u transportnom i logistikom lancu.

Razvoj kadrova (ljudskih resursa) i njihova ukljuenost puni potencijal ljudi se ostvaruje kroz set vrijednosti i kulturu poverenja i davanja ovlaenja sa mogunostima uenja i razvijanja vjetine.

Procesiranje i djelovanje- aktivnostima se sistematino upravlja kod procese.

Kontinualno unapreenje i inovacije-kao kultura kontinualnog unapreenja. Kontinualno uenje je osnova se postane bolji, uz podsticanje inovacija i orginalnog razmiljanja.

Liderstvo-lideri razvijaju organizacionu kulturu. Oni upravljaju resursima i naporima organizacije. Politika i strategija se prave na struktuiran i sistematian nain kroz kompletnu organizaciju i ukljuenje svih aktivnosti. Ponaanje ljudi je konzistentno sa vrijednostima organizacije, politikom i strategijom.

Javna odgovornost-organizacija i njeni ljudi prihvataju etiki kodeks i pristup i tee da nadmae regulatorne i zakonske zahtjeve.

Orijentacija na rezultat-uspjeh zavisi od balansiranja i zadovoljenja interesa osnovnih stubova: ( korisnika usluga, prevoznika, zaposlenih, investitora i svih finansijskih zainteresovanih uesnika u lancu kao i drutva u cjelini).

U strukturi transportnih i logistikih procesa kao posljedica zahtjeva kupca prisutne su sljedee tendencije:

11

transportu

Novi zahtjevi sistema kvaliteta u

Smanjene koliine rasutih tereta u transportu. Poveanje asortimana roba i standardizacije robe u transport. Poveanje frekvencije roba u transport. Poveanje prevoza visokovrijednih proizvoda Unificirana informatika tehnologija u transport i logistikim procesima.

7.0 Modeliranje usluge i lanac kvaliteta usluge

Ostvarivanje koncepta kvaliteta usluga zavisi, prvenstveno, od sljedeih faktora: razumijevanje postojeih i predstojeih potreba korisnika usluga i njihovih zapaanja o standardu usluge koji im je ponuen; prilagoavanje logistikih ekonomskih, tako da tehnikih je i ljudskih ponuditi resursa kvalitetnu i primjena uslugu u

naela

mogue

skladu sa potrebama i zahtjevima korisnika; maksimalno zadovoljenje potreba korisnika asortimanom usluga. Da bi proces usluga bio optimalno definisan i maksimalno saglasan sa zahtjevima korisnika, mora se modelirati. Model usluga koji se sastoji iz strategije pruanja usluga, zatim same usluge koja se nudi, sistema za njeno vrenje i na kraju merenja performansi takvog procesa, treba da poslui kao okvir i osnova menadmentu za definisanje procesa upravljanja usluga. Analitiki model kvaliteta, lanaca kvaliteta, omoguava analizu itavog niza faktora koji utiu na nivo zadovoljstva korisnika i efikasno upravljanje resursima. Lanac kvaliteta proizvoda se

12

transportu

Novi zahtjevi sistema kvaliteta u

apsolutno poklapa sa logistikim lancem6. Standard ISO 9004-2 daje smjernice za uspostavljanje veza kljunih faktora procesa vrenja usluge, zasnovanog na analitikom modelu kvaliteta transportne usluge. U procesu poboljanja kvaliteta, neophodno je najprije definisati nivo (ne) kvaliteta koji se "proizvodi". Za to je potrebna analiza postojeeg kvaliteta sa stanovita i korisnika i prevozinika i svih uesnika u lancu. Mogui, obeeni i ponueni kvalitet spada u direktno polje djelovanja, jer su to aspekti kojima moe, teorijski, da se upravlja. Sa druge strane uoeni (postojei), oekivani i eljeni kvalitet su aspekti koji se odnose na korisnika usluga, mada se na njih moe uticati u izvjesnom smislu, prevozinik ne moe njima upravljat.

8.0 Usluivanje korisnika

Budui da je korisnik, kao to je ve navedeno, konani atribut kvaliteta usluge, pa se zbog toga mora poklanjati velika panja njihovim zahtjevima i potrebama. Pa tako, shvatajui kvalitet kao mjeri ispunjenja korisnikovih oekivanja, modern transportne kompanije razvile su novi strateki pristup usluivanja korisnika prema kome su svi zaposleni u transportnoj kompaniji povezani sa korisnikom usluga, bez obizra da li su direktno povezani u procesu usluivanja. Proces na taj nain postaje mnogo kompleksniji i obuhvata sve, poevi od planiranja, projektovanja, pa do realizacije svih faza transportne usluge. Vjetina usluivanja korisnika je preduslov za stvaranje dodatnih vrijednosti bez kojih se ne moe zamisliti proces unapreenja usluga u transportu7. Kao posljedica zahtjeva koje pred transportere postavljaju proizvoai svjetske klase kvaliteta oekujui da distribucija njihovih proizvoda bude na istom nivou, u transportu se razvija logistiki koncept vrenja usluge koji je nerazdvojiv od savremenog shvatanja kvaliteta. Novi koncept usluge koji se razvija na nivou EU podrava niz dokumenata izmeu
6

R.Perii: >> Nova metoda sistemske analize procesa transporta i vredovanja kvaliteta transportne usluge >>, >> Savremene tehnologije transporta II >>, SF Beograd i dr., 1985.,str. 58-70
7

Mogui nain da se doda vrijednost uslugi prevoza: biti fleksibilan, tolerisati greke, lino posvetiti panju, obezbjediti informacije, poveati podobnost. 13

transportu

Novi zahtjevi sistema kvaliteta u

karakteristika usluge u trinom smislu i javnih interesa, to se primjenjuje na transport, komunikacije i energiju. Univerzalni servis je dinamiki koncept koji se razvija tako da omoguava jednakost, univerzalnost, kontinualnost i adaptilnost, u praktinom smislu je otvoren na menadment, kvalitet, ekoloki podoban, bezbjedan. Politika cijena i finansiranja je pod kapom nezavisnih organa. To je fleksibilan koncept koji se prilagoava zahtjevima korisnika, ali i tehnolokim promjenama. Karakteriu ga dinaminost, fleksibilnost i solidarnost, intermodalnost, logistika strategija, kredibilitet, aktivna saradnja i kooperacija.8

8.1 Osnovna naela upravljanja kvalitetom transportnih i logstikih usluga u poslovnom svijetu
Upravljanje kvalitetom transportnih usluga podrazumijeva projektovanje i realizaciju svih neophodnih aktivnosti, baziranih na dobro prouenim sadanjim i buduim potrebama korisnika usluga, baziranih na logistikim principima, koje nepogreivo vode ka proizvodnji transportnih usluga sa trino zahtjevanim i uslovljenim karakteristikama. Sve ove aktivnosti moraju biti optimalno integrisane u transportno - logistikim lancima i u ukupne poslovne funkcije davanja usluga. Zajedniki je cilj postizanje poeljne rentabilnosti, odgovarajue pozicije na transportnom tritu, adekvatne konkurentnosti u zadovoljenju tranje za uslugama. Sutina upravljanja kvalitetom transportnih usluga sastoji se od projektovanja, podeavanja, realizovanja i kontrolisanja svih radnih zadataka, tehnolokih procesa, kapaciteta, organizacionih reenja (preko planova i programa) kako bi se pruanje usluga (angaovanje svakog oveka, organizacione jedinice, funkcije i dr.) odvijala na nain koji e omoguiti korisnicima usluga da u potpunosti zadovolje potrebe u vezi sa kvalitetom usluga.
8

R. Perii: >Savremene strategije i tehnologije transporta-koridori X i VII-logistika i informatika, poglavlje VII i VIII, Institut tehnikih nauka SANU i Zavod za logistiku, projektovanje, konsalting i ininjering > TRANSLOG >, Beograd 2002. 14

transportu
Upravljanje kvalitetom

Novi zahtjevi sistema kvaliteta u

transportnih usluga redovno obuhvata: i kvantifikaciju zahtjeva potencijalnih

istraivanje,

analiziranje,

identifikaciju

korisnika u vezi sa nivoom i poeljnim kvalitetom transportnih usluga, definisanje {projektovanje) svih oblika karakteristika usluga koje davalac usluga na bazi sagledanih potreba moe da realizuje potujui zahteve i oekivani kvalitet usluga od strane kupaca, obezbeenje svih neophodnih preduslova da se realizacija usluga odvija u skladu sa

projektovanim karakteristikama koje su bazirane na logistikim naelima i priruni savremene informatike tehnologije, pruanje usluga u skladu sa definisanim karakteristikama, vidovima prijevoza primenom intermodalizma, savremene tehnologije, JIT i dr. praenje, analiza i kontrola realizacije definisanog nivoa kvaliteta usluga. i oblicima

Zakljuak
Nakon analize ove teme, moemo jasno zakljuiti da sistem kvalitetu treba da osigura maksimalno iskoritenje raspoloivih resura, istovremeno objedinjujui definisane procedure, analize i unapreenje postojeih, kao i razvoja novih tehnologija transportnih procesa te njihovo planiranje i projektovanje. Polazei od toga da je transport jedan od znaajnijih uslova procesa proizvodnje i najbitniji faktor u plasiranju robe na trite, kao i razvoja trita uope, sve je izraenija potreba za stvaranjem i formiranjem globalnog lanca isporuilac-korisnik, kao i postizanje njegove efikasnosti u odnosu na razliite vrste trinih zahtjeva. Kvalitet transportne usluge u globalnom transportnom sistemu i u raznim transportnim podsistemima, na primjer, po vidovima transporta, prostornim i vremenskim zonama, kategorijama prevoza putnika i robe, itd, moe se analizirati na razne naine. Funkcija ciljeva nije samo minimiziranje trokova transporta, ve i smanjenje cjelokupnih trokova distribucije, tj. trokova za skladitenje, pakovanje, osiguranje, itd. Novi koncept univerzalne usluge koji se razvija na nivou EU podrava niz dokumenata izmeu karakteristika usluge u trinom smislu i

15

transportu

Novi zahtjevi sistema kvaliteta u

javnih interesa, to se primjenjuje na transport, komunikacije i energiju. Univerzalni servis je dinamiki koncept koji se razvija tako da omoguava jednakost, univerzalnost (nema granskog pristupa, ista je potreba za kretanjem), kontinualnost i adaptilnost, u praktinom smislu je otvoren za menadment, kvalitet, ekoloki podoban, bezbjedan. Politika cijena i finansiranja je pod kapom nezavisnih organa. To je fleksibilan koncept koji se prilagoava zahtjevima korisnika, ali i tehnolokim promjenama. Krakteriu ga dinaminost, fleksibilnost i solidarnost, intermodalnost, logistika strategija, kredibilitet, aktivna saradnja i kooperacija.

Literatura:

Dr.sc Alija Behmen, Dr. sc. Sabira Salihovi, Materijali i robe u transportu (Knjiga II), Sarajevo, 2008. Dr. Risto A. Perii, Sistem kvaliteta usluga logistika i informatika, Beograd, 2002 Internet

16

transportu

Novi zahtjevi sistema kvaliteta u

17