FORWARD_mai09_NL 2.

qxd:FORWARD fr 27/04/09 10:28 Page 30

I OPENER

30 Goedkoop: niet gebruikte energie

Energie besparen gaat heel goed samen
met innovaties die ons comfort net vergro-
ten. Voor bedrijven houdt deze revolutie
ongeziene opportuniteiten in.

34 Ambitieuze roadmap tot 2030

Willen we in 2030 tot één van de meest
energie-efficiënte economieën behoren,
moet België dringend zijn achterstand inha-
len. 5,2 miljard euro en 40.000 jobs liggen
voor het rapen!

37 Uit de praktijk
Bedrijven die nu de opportuniteiten zien
om méér te doen met minder, hebben een
ticket voor de toekomst. Laat u gerust inspi-
reren door de voorbeelden.

30 MEI 2009
FORWARD_mai09_NL 2.qxd:FORWARD fr 27/04/09 10:29 Page 31

OPENER I

Niet-gebruikte energie is het goedkoopst

NEGAwatts zijn beter

dan groene MEGAwatts
Hoe ziet ú de toekomst? Betekent minder energie verbruiken voor u
een terugkeer naar de middeleeuwen? Ieder z’n moestuin en kou in de win-
ter? Niets daarvan! Energie besparen gaat heel goed samen met innovaties
die ons comfort net vergroten. De oproep naar zuinig energieverbruik staat
gelijk aan behaaglijke gebouwen, minder verkeersellende, performante
huishoudtoestellen, gezondere lucht en lekkerder voedsel. Voor bedrijven
houdt deze revolutie ongeziene opportuniteiten in. Er komen nieuwe
markten en kansen voor pioniers om aan trendsetting te doen en
marktaandelen in te palmen. En dat allemaal met een gezondere
bedrijfsbalans als gevolg, omdat verspilling nu eenmaal tot
het verleden behoort…

V
olgens Geert Noels, onafhankelijk econo-
misch opiniemaker, zit de bedrijfswereld
nu al op deze golflengte. “De economi-
sche wereld heeft de knop omgedraaid”, citeerde
De Standaard onlangs Noels. “Of de olieprijzen
nu hoog of laag zijn, of het nu crisis is of niet, de
bedrijfswereld is er intussen van overtuigd dat er
een probleem is met het klimaat en dat de toe-
komst groen zal zijn. Ze hebben al lang begrepen
dat groen niet betekent naar de tijd van toen, dat
groene producten ook meer comfort beteke-
nen.” De klimaatverandering rukt intussen sneller
op dan dat wetenschappers ooit durfden voor-
spellen, en het is nu meer dan tijd voor echte ac-
tie. De vraag is op welke manier vandaag de
snelste ‘ecowinst’ kan worden geboekt. Het is in
elk geval duidelijk dat negawatts – niet verbruikte
en zeker niet verspilde energie – tot een direct
resultaat kunnen leiden.
Dat is o.m. het terrein van de klimaatkliniek van
Serge de Gheldere, Futureproofed. De ingenieur
volgde ooit nog cursus bij Al Gore en mag zich
ambassadeur noemen van diens ideeëngoed.
“We denken dat wetgevende maatregelen een
belangrijke impact kunnen hebben, maar we rich-
ten ons in de eerste plaats toch op bedrijven. Zij
kunnen veel sneller verandering teweegbrengen.
Als ondernemingen nu betere auto’s op de markt
brengen, passieve woningen bouwen, andere ver-
lichting bedenken… dan is dat niet alleen goed
voor het bedrijf, maar voor de hele samenleving.”
De scheiding die vaak wordt getrokken tussen be-
drijven en gezinnen is volgens de Gheldere dan
ook artificieel. Gezinnen kopen immers wat er op
de markt is. Het zijn dus de bedrijven die de basis-
keuzes maken en die volgens de Gheldere ook
verantwoordelijkheid dragen voor hun producten,
ook na verkoop ervan.
Het helpt ons uiteraard niet vooruit dat schone
producten op een milieuvervuilende manier wor-
den geproduceerd, of omgekeerd, dat een ener-
gie-efficiënte productiemethode leidt tot een erg 

MEI 2009 31
FORWARD_mai09_NL 2.qxd:FORWARD fr 27/04/09
I OPENER
 vervuilend pro-
duct. Bovendien zijn
groene producten en
productiemethoden
een motiverend idee, maar
niets garandeert dat ze ook
leiden tot commercieel succes.
Researcher Jan Lepoutre van
Vlerick Leuven Gent Manage-
ment School: “Ondanks hun grote
maatschappelijke relevantie zijn pro-
actieve milieustrategieën gevoelig aan
marktfalingen.” Productiemethoden zijn
vaak duurder of zijn arbeidsintensiever dan
de niet groene tegenhangers. Bovendien is
het niet altijd evident om kapitaal te vinden
voor innovatief ondernemen. Maar voor in-
vesteringen die tot energiebesparingen lei-
den, is de terugbetaaltijd vaak veel korter
dan de meeste ondernemers inschatten.
Elk bedrijf moet vroeg of laat mee met de
groene revolutie. “Anders wordt het op ter-
mijn uit de markt geprijsd. Een beetje zoals
Kodak die destijds de digitale revolutie
smalend afdeed als een hype, maar inmid-
dels als bedrijf nog nauwelijks bestaat”,
zegt de Gheldere. Hij vreest trouwens dat
we in Europa een beetje zelfingenomen
zijn met onze klimaatattitude. Terwijl Japan
een schitterend systeem heeft dat innova-
tie stimuleert en enkel de best presterende
producten naar de markt leidt, zo weet
Stephan Singer, director global energy po-
licy bij het WWF. En terwijl de gloednieuwe
Amerikaanse autoconstructeur Tesla – nota
bene gestart onder president Bush – het
heeft aangedurfd om een elektrisch aange-
dreven sportwagen te bouwen die vandaag
een hype is bij de sterren van Hollywood.
En in Israël startte onderne-
mer Shai Agassi, ex CEO
van SAP, met Better Place,
een bedrijf dat kilometers
mobiliteit verkoopt zoals
een gsm-operator minuten
beltijd. Service en elektri-
sch aangedreven wagen in-
begrepen. “Als we zo voort-
doen, worden we in Euro-
pa nog de Kodaks van de
groene revolutie”, vreest
de Gheldere. Terwijl er zoveel opportunitei-
ten zijn.
Die opportuniteiten zien is geen gemakke-
lijke opgave. Zoek je als bedrijfsleider naar
32 MEI 2009
10:29 Page 32
Wetgeving wordt wellicht strenger
“Er circuleren wellicht evenveel definities van energie-efficiëntie als er juristen actief
zijn op dit terrein”, zegt Wouter Geldhof, advocaat bij Stibbe, gespecialiseerd in
energierecht. De Europese Richtlijn van 5 april 2006 betreffende energie-efficiëntie en
energiediensten hanteert bv. als definitie “de verhouding tussen de verkregen presta-
tie, dienst, goederen of energie en de energietoevoer hiervoor”. Geen kwalitatieve of
kwantitatieve criteria dus. Een andere term die in dit verband volgens Geldhof vaak
voorkomt, is ‘rationeel energiegebruik’ (REG). “Die term wordt ook vaak gelinkt aan
energiebesparingen. Denk aan de fameuze 20% energiebesparingsdoelstelling die
de EU zichzelf oplegt tegen 2020. Via objectieve en meetbare doelstellingen wordt
een juridisch afdwingbaar, voorzienbaar en rechtszeker kader uitgewerkt.
Voorzienbaarheid en rechtszekerheid zijn immers cruciaal voor ondernemingen die
een langetermijnstrategie moeten kunnen ontwikkelen en langetermijninvesteringen
moeten aangaan.” Vandaag bestaat er trouwens al
“ Ons land moet daar- te veel regelgeving over energie-efficiëntie om nog
bij willens nillens hoog op te noemen. Op Europees niveau heb je de richt-
lijnen over de energieprestatie van gebouwen en
inzetten op energie-
over energie-efficiëntie en energiediensten, maar
efficiëntie” Wouter Geldhof ook richtlijnen over ecodesign en energielabeling,
enz. En dan heb je nog de omzetting in Belgische
federale en gewestelijke wetgeving. Geldhof voorspelt nochtans een sterke toename
van het aantal wetgevende initiatieven. “Zo is er nu al een voorstel tot wijziging van
de richtlijn inzake de energieprestatie van gebouwen. En een recent goedgekeurde
richtlijn ter bevordering van het gebruik van hernieuwbare energiebronnen verplicht
België tegen 2020 13% van zijn energieverbruik uit hernieuwbare bronnen te betrek-
ken. De maatregelen inzake energie-efficiëntie moeten bovendien worden opgeno-
men in nationale hernieuwbare energieactieplannen. Ons land moet daarbij willens
nillens hoog inzetten op energie-efficiëntie. De mogelijkheden voor hernieuwbare
energieproductie in België zijn immers beperkt. De enige piste is ervoor te zorgen
dat het totale energieverbruik zo laag mogelijk wordt gehouden. We mogen ons dus
verwachten aan een veelheid van initiatieven inzake energiezuinige producten, procé-
dés, transport, inzake esco-contracting, (verplichte) energie-audits, witte certificaten,
maar ook aan (stimuli voor) gedragsveranderingen inzake transport (rekeningrijden,
auto-delen, openbaar vervoer, enz.).”
een quick win om je CO2-uitstoot te ver- tieven, maar vaak maken ze maar een frac-
minderen of je energieverbruik te doen tie uit van wat het bedrijf zou kunnen doen
dalen, dan ga je maar beter niet voor het milieu. Bovendien hebben andere
meteen af op je intuïtie. Serge de ingrepen vaak een veel grotere impact op
Gheldere: “Het is pas als je een de financiële balans van het bedrijf, door-
zo breed mogelijke doorlichting dat er minder energie of grondstof moet
van de werking van het bedrijf worden aangekocht of omdat er nieuwe
doet, dat je de echte opportuni- markten worden aangeboord.” Een door-
tastende aanpak vraagt echter
“ Als we zo voortdoen,
wat moed en een behoorlijke
dosis change management. “Het
worden we in Europa nog komt immers niet alleen aan op
de Kodaks van de groene een technische ingreep, ook het
”
revolutie Serge de Gheldere gedrag van alle werknemers
heeft een immense invloed op
het energieverbruik”, vult de
teiten kan detecteren. Recto verso printen, Gheldere aan. 
plastieken bekertjes weren of een paar
bomen planten zijn uiteraard mooie initia- SBR
FORWARD_mai09_NL 2.qxd:FORWARD fr 27/04/09 10:29 Page 33
FORWARD_mai09_NL 2.qxd:FORWARD fr 27/04/09 10:29 Page 34

I OPENER

Ambitieuze roadmap tot 2030

Energie-efficiëntie
moet bovenaan op
de agenda
Uit een studie van McKinsey & Company in opdracht van het
VBO (zie inzet) blijkt dat België nog heel wat potentieel heeft
inzake energie-efficiëntie. Willen we in 2030 tot één van de
meest energie-efficiënte economieën behoren, dan moeten
we dringend onze achterstand inzake energie-efficiëntie inha-
len. Een ambitieuze, maar realistische roadmap die kadert in
een breder beleid, is hiervoor noodzakelijk. Het VBO schuift
voor België en zijn regio’s een reeks prioritaire pistes naar
voren. Als alle maatregelen die het VBO vandaag voor-stelt
worden uitgevoerd, zou er tegen 2030, aldus de experts van
McKinsey, liefst 5,2 miljard euro per jaar kunnen worden
bespaard en 40.000 jobs gecreëerd.*

G
een enkel land in Europa verbruikt
méér energie per vierkante meter
in gebouwen dan België. “Heel
wat eigenaars, bewoners en bedrijfsleiders
zijn zich niet bewust van de lage energie-
performantie van hun gebouw, woning of
kantoor”, verklaart Isabelle Callens, direc-
teur van het Economisch departement van
het VBO. “Het lijkt dan ook absoluut nood-
zakelijk dat zij correct geïnformeerd wor-
den over de toestand van hun gebouw en
overtuigd worden van het nut en de impact
van energie-efficiënte maatregelen.” Daar-
om vindt het VBO dat de bestaande ener-
giecertificaten uitgebreid moeten worden.
“In die energiecertificaten moet duidelijk
staan welke de meest efficiënte en renda-
bele maatregelen zijn die men kan treffen,
en moet er ook meegegeven worden of er
al dan niet stimuli bestaan voor deze inves-
teringen. Een begrijpelijk overzicht van de
prioritaire energiebesparingen kan de be-

McKinsey berekent energiebesparingspotentieel

in België
Er zijn wel meer manieren om de klimaatveran-
dering te lijf te gaan, maar zuinig en efficiënt
omspringen met energie is een van de meest
rendabele, stelt Ruben Verhoeven, director bij het Antwerpse bureau
van McKinsey & Company. “Het heeft een positieve impact op het
milieu, op onze concurrentiekracht, op de werkgelegenheid en op
onze afhankelijkheid van energie-invoer”, zo verklaart hij. “We hebben
een kwantitatief model opgebouwd over het verwachte energiever-
bruik in België in 2030 onder verschillende scenario’s. In het referen-
tiescenario (business-as-usual) zijn de reeds voorziene energie-efficiën-
tieverbeteringen verwerkt, maar ook het stijgende energieverbruik. Als
totaalplaatje zien we dat we met een gewone gang van zaken niet
veel minder energie zouden verbruiken in 2030 dan we vandaag doen
in België.” In een tweede stap ging McKinsey kijken welke hefbomen

34 MEI 2009
FORWARD_mai09_NL 2.qxd:FORWARD fr 27/04/09 10:29 Page 35

OPENER I

Wagenpark groen kleuren leiders. Daarom pleit ze voor de oprichting

woner of eigenaar ertoe aanzetten effec-
tief te investeren en op termijn zijn ener-
giefactuur te verlagen. Om dit te realise-
ren, moet men werk maken van de oplei-
ding van voldoende energiedeskundigen.
De kosten kunnen voorts fiscaal aftrekbaar
zijn en er moeten sociale financieringsme-
chanismen voorzien worden.” Tegelijk is
het ook duidelijk dat de overheid een voor-
trekkersrol moet spelen in de renovatie
van het bestaande gebouwenpark.
Gek genoeg blijkt het brandstofverbruik
per kilometer en per passagier in het weg-
verkeer bij ons – in tegenstelling tot in an-
dere landen – toe te nemen, ondanks de
betere performantie van de wagens. Hier
moet dus ook dringend actie worden on-
dernomen, zo concludeert Callens: “We
vinden o.m. dat de taxatie bij de aankoop
van een voertuig moet worden gebaseerd
op de milieuprestaties ervan. Voorts willen
we een expertsgroep die de haalbaarheid
van een drastische elektrificatie van het
wagenpark analyseert. Bedrijven kunnen
op hun beurt een ‘green car policy’ invoe-
ren waarbij de aankoop van meer energie-
zuinige wagens gepromoot wordt.” Ten
slotte moeten ook de files worden wegge-
werkt, want hoe zuinig de auto of
vrachtwagen ook is, als hij stils-
taat in de file verbruikt hij te veel.
Een Green Bank als
investeringsonder-
steuning
De industrie legt zichzelf al heel
wat doelstellingen op via vrijwillige
akkoorden. Het VBO hamert erop
“hebben
Als we willen slagen,
we absoluut nood
aan een gecoördineerde
aanpak” Isabelle Callens, VBO
dat dit systeem na 2012 best voortgezet wordt.
“Hét grote probleem blijkt voor bedrijven
niet zozeer de motivatie, maar wel de finan-
ciering van de maatregelen”, zo ondervond
Callens tijdens haar gesprekken met bedrijfs-
van een Green Bank, die gefinancierd wordt
met de inkomsten uit de veiling van Belgische
emissierechten aan ETS (Europees emissie-
handelssysteem)-ondernemingen. Deze Green
Bank zou achtergestelde leningen tegen voor-
delig tarief (OLO + 0,5%) aanbieden voor de
financiering van industriële projecten ter ver-
betering van hun energie-efficiëntie.
Iedereen doet mee(r)
Effect heeft dit programma pas als iedereen
mee doet. Gedrag is immers een cruciale fac-
tor, en dat geldt zowel voor gezinnen als voor
werknemers, voor werkgevers als ambtenaren.
Het VBO pleit voor meer opleiding zodat we
een energiebewuste jonge generatie oplei-
den. Maar Callens gaat nog verder: “Het is
ook een thema dat verschil-
lende bevoegdheidsniveaus
raakt en de opportuniteiten
zitten over de hele samenle-
ving verspreid. Als we willen
slagen, hebben we absoluut
nood aan een gecoördineerde
aanpak. Het VBO roept dan
ook alle overheden en werk-
geversorganisaties op een ge-
zamenlijk pact te sluiten om
een ambitieuze, maar realistis-
che roadmap inzake energie-efficiëntie uit te
tekenen en samen ook uit te voeren.”
* Tussen 3,5 en 10 miljard euro afhankelijk van de
olieprijs
SBR
Meer info over de studie van McKinsey, de VBO-
aanbevelingen en de presentaties van de sprekers
op het VBO-forum over energie-efficiëntie op 22
april jl., vindt u op www.energyefficiency.be. Een
verslag in woord en beeld van het event vindt u op
pagina 8. 

er bestaan om bovenop dat referentiescenario energie te besparen
in de industrie, in de gebouwen en in het wegtransport. Er werd
bovendien ook nagegaan of die besparingen economisch rendabel
zouden kunnen zijn. Verhoeven: “Volgens ons is er een maximaal
besparingspotentieel op die termijn van 29%, verdeeld tussen de
drie genoemde domeinen. Relatief gezien, ten opzichte van het hui-
dige verbruik, is het potentieel het grootst in de gebouwen.
Bovendien hebben investeringen daar een vrij interessante terugbe-
taaltijd.” Voor het transport identificeert McKinsey onder meer een
hogere penetratie van elektrische wagens. “België is, geografisch
gezien, een ideaal land om die te laten doorbreken op grote schaal:
we doen immers vaak kleine afstanden en de infrastructuur is hier
goed”, aldus nog Verhoeven. De industrie deed al heel wat moeite,
maar zal om concurrentiële redenen alleen al gelijke tred moeten
houden met de buurlanden. Uit het onderzoek bleek immers dat lan-
den als Nederland en Duitsland zeer nadrukkelijk met het thema
bezig zijn, en ook voor de Obama-administratie hoort het tot de
prioriteiten. Verhoeven wil nog kwijt dat de studie de hele samenle-
ving als perspectief neemt. Vanuit dat oogpunt heeft 93% van de
maatregelen een positieve economische bijdrage. Voor de specifieke
maatregelen in individuele bedrijven en sectoren moet de bereke-
ning in detail gemaakt worden om te kijken of die globale analyse
ook overeenstemt met de behoefte van het bedrijf of het individu
dat voor de investering staat.

MEI 2009 35
FORWARD_mai09_NL 2.qxd:FORWARD fr 27/04/09 10:29 Page 36

I OPENER

3 vragen aan Thomas Leysen,

voorzitter van het VBO en van Umicore
schappelijke ambitie om van België tegen 2030 één van de meest
1 Energie-efficiëntie is maar één aspect van energie-efficiënte landen ter wereld te maken. We schuiven hiervoor
de groene beweging. Waarom wilde het VBO
tal van concrete pistes naar voren, met name met betrekking tot het
precies daarop focussen met zijn Forum op 22
renoveren van ons bestaand gebouwenpark, de creatie van een
april jl.?
‘Green Bank’ om het investeringsmomentum in de industrie op peil te
“Ik ben ervan overtuigd dat de uitdagingen
houden en het creëren van de voorwaarden om van ons land een pio-
m.b.t. energie en klimaat in de komende decen-
© D. Rys

nier te maken inzake elektrificatie van het wagenpark.”

nia zwaar op de agenda van bedrijven en over-
heid zullen wegen. De noodzakelijke respons zal
moeten bestaan uit een veelheid van acties en maatregelen, maar
energie-efficiëntie is in zekere zin een gemeenschappelijke noemer en
een ‘passage obligé’. Vele van de maatregelen m.b.t. energie-efficiën-
tie hebben trouwens een snel terugverdieneffect. We stellen echter
vast dat België veeleer middelmatig presteert. Er zijn dus tal van hin-
dernissen en blokkages. Het komt erop aan om die te doorbreken.”
2 McKinsey voerde een studie uit om uit te zoeken op welke
domeinen bedrijven de grootste 'energiewinst' kunnen realiseren.
Koppelt het VBO aan de resultaten ook politieke conclusies?
“In eerste instantie willen we dat de verschillende overheden zich sa-
men met de werkgeversorganisaties scharen achter een gemeen-
3 Welke maatregel leidde bij Umicore tot een aanzienlijke verbe-
tering van de energie-efficiëntie?
“Een van de uitdagingen rond energie-efficiëntie is dat belangrijke
resultaten slechts het gevolg zijn van een veelheid van initiatieven.
Ook bij Umicore is dit zo. Om enkele voorbeelden aan te halen: in
onze site in Olen bouwen we een nieuwe warmtekrachtcentrale, met
een efficiëntiewinst van meer dan 10%; in Hoboken hebben een veel-
heid van acties in het kader van ons Convenant met de Vlaamse over-
heid geleid tot een daling van het verbruik van 8% in de voorbije
jaren. Het energieverbruik van ons hoofdkwartier in Brussel is met
meer dan 25% gedaald sinds de renovatie twee jaar geleden. Alle
medewerkers met een bedrijfswagen krijgen lessen in ecodriving, met
tastbare resultaten. We werken dus op alle fronten!”
FORWARD_mai09_NL 2.qxd:FORWARD fr 27/04/09 10:29 Page 37

OPENER I

Uit de praktijk:
minder verbruiken
& beter ondernemen

Van quick win tot total make over

Is energie-efficiëntie een nieuw thema voor bedrijfsleiders? Bijlange niet! Bedrijven die de olieschok in
de jaren 70 meemaakten, weten goed genoeg dat energieverspilling een dure zaak kan zijn, en velen
onder hen hebben dan ook al talloze maatregelen getroffen. Onze industrie loopt trouwens niet achter
qua inspanningen op wat er in de buurlanden gebeurt. Maar de wereld staat niet stil. En energie is van-
daag bovenop een kostenpost ook een sleutel in de strijd tegen de klimaatopwarming en in het
behoud van de natuurlijke rijkdommen van deze planeet. Bedrijven die nu de opportuniteiten zien om
méér te doen met minder, hebben een ticket voor de toekomst. Enkele voorbeelden in vier domeinen
waar elk bedrijf mee te maken krijgt: bedrijfsgebouw, transport, industrieel proces en gedrag van de
medewerkers. Laat u gerust inspireren.

1 BEDRIJFSGEBOUW
Het energiebesparend potentieel in
gebouwen wordt geraamd op het equi-
valent van 61 miljoen vaten olie in 2030
tegenover een scenario waarin geen ex-
tra maatregelen worden getroffen. Dat
der rendabel blijkt en doorgaans een
netto positief resultaat oplevert.

17.000 M² SHOPPING IN ECO-

GEBOUW: PRIMEUR IN BRUSSEL !
ject uit de grond te stampen op een terrein
van bijna 2 ha in Sint-Lambrechts-Woluwe.
Het werd een eigenzinnig ecologisch ge-
bouw dat zich volledig harmonieus met de
omgeving wil ontwikkelen. Wigny: “Het gaat

“ Isolatie is de meest

is bijna 60% van het totale reductiepo-
tentieel in België. De helft van dat po-
tentieel ligt in de renovatie van bestaan-
de gebouwen. Energiezuinige nieuw-
bouw kan voor 8% bijdragen. Ten slotte
is ook de technische aankleding van ge-
bouwen van belang: maatregelen inza-
ke verlichting, pc’s, printers, kopieer-
toestellen, verwarming, koeling en ver-
luchting e.d. kunnen voor 34% bijdra-
gen. Het goede nieuws is dat investeren
in energiezuinige gebouwen ook bijzon-
F
amous Clothes nv, eige-
naar van CAMELEON, is
welbekend bij particu-
lieren. Het bedrijf organiseert
voor zijn klanten privéver-
koopdagen (op uitnodiging)
voor de opruiming van einde-
reeksartikelen van grote kle-
dingmerken. Toen de huur-
overeenkomst in Schaarbeek ten einde
liep, vond gedelegeerd bestuurder Au-
gustin Wigny het tijd om een eigen pro-
interessante investering.
We hebben ook zonne-
panelen gezet”
Augustin Wigny, CAMELEON
veel verder dan ecologie. We
hebben bv. ook een kinderkribbe
geïntegreerd en een polyvalente
spektakelzaal. We hebben planten die in
België verloren dreigen te gaan aange-
plant en we hebben bijenkorven op het 

MEI 2009 37
FORWARD_mai09_NL 2.qxd:FORWARD fr 27/04/09
I OPENER
 groene dak gezet. Ik had dit project alleen
maar kunnen realiseren in Brussel omdat ik
hier niet alleen werk en onderneem, maar
ook leef en burger ben.” Uiteraard was
energie-efficiëntie een belangrijk criterium
bij het optrekken van het gebouw. Het
werd geen echt passief gebouw – het haalt
een K-waarde 26 (ter vergelijking: een pas-
sief gebouw heeft een K-waarde 16, een
traditionele Brusselse woning klokt af op K-
60) –, maar doet vele malen beter dan een
klassieke kledingwinkel waar men alleen al
om commerciële redenen vaak niet wil
afstappen van airco en kunstlicht. Wigny
gelooft meer in de degelijkheid van de
constructie dan in technologische snufjes:
“Het is vaak een kwestie van gezond ver-
stand: ramen oriënteer je niet op het zui-
den, dat is té warm, en niet op het noor-
den, dat is té koud. Natuurlijke ventilatie
kan perfect een aircosysteem vervangen.
En muren moeten behoorlijk dik zijn en
goed geïsoleerd. Isolatie is de
meest interessante investering.
We hebben ook zonnepane-
2
len gezet, vooral als state-
ment, want volgens mij
moet er nog veel re-
search gebeuren vooraleer
dit echt ecologisch is. Van-
daag kost het nog teveel ener-
gie om die panelen te maken en
te plaatsen en weet men niet hoe
ze te recycleren aan het einde van
38 MEI 2009
10:29 Page 38
de cyclus.” Voorts investeerde Wigny ook
in zaken die niet meteen een terugbetaal-
tijd hebben, zoals duurzame materialen
en verf. “Dat geeft enkel meerkosten,
maar geen rendement, tenzij in comfort
en gezondheid. Ik heb toch beslist dat te
doen en een deel van mijn marketing-
budget daaraan op te offeren. Tenslotte
is dit ook een kwestie van imago.” En het
cliënteel apprecieert de demarche blijk-
baar. Op het zonnige openings-
weekend trok CAMELEON
liefst 15.000 bezoekers, die het
een verfrissende ervaring von-
den om zonder roltrappen en
onder een open dakconstructie
een nieuwe outfit uit te zoeken…
TRANSPORT
De transportsector in België is verant-
woordelijk voor ongeveer één vijfde van
het primaire energieverbruik. Volgens de
studie van McKinsey kan er mits goede
wil en juiste keuzes tegen 2030 liefst
21% bespaard worden tegenover het
referentiemodel. Het hele wagenpark,
zowel personenwagens als vrachtwagens,
moet daartoe een ingrijpende facelift
krijgen. Hybride wagens, elektrische wa-
gens en een beter openbaar vervoer zijn
realistische pistes. Infrastructuurwerken,
de vanuit logistiek oogpunt goede in-
planting van de bedrijven zijn er andere.
En waarom zou u uw medewerkers geen
cursus energie-efficiënt rijden meege-
ven? Niet alleen het brandstofverbruik
daalt ermee, het wagenpark is ook min-
der aan slijtage onderhevig en boven-
dien blijken ecobewuste chauffeurs ook
minder ongevallen te hebben!
GLOBAAL MOBILITEITSPLAN BIJ
ERNST & YOUNG
M
et meer dan duizend auto’s zit
Ernst & Young in de top 20
van grootste vloten in België.
Een van de belangrijkste maatregelen
om het wagenpark te vergroenen, is de
aanpassing van de car policy. Wereld-
wijd moeten alle vloten van Ernst &
Young tegen 2015 10% minder CO2 uit-
stoten. Het consultingbureau stelde
een mobiliteitsplan op met een door-
gedreven ecologisch vlootbeheer. Er
worden sinds enige tijd nog drie lijsten
voor drie categorieën medewerkers
aangeboden. In dit aanbod zitten on-
der andere de Toyota Prius, de BMW1-
reeks, VW BlueMotion, Re-
nault Mégane en Seat Eco-
motive. Roept de aangepas-
te car policy geen weerstand
op bij de medewerkers? “In-
tegendeel”, antwoordt Faci-
lity Director Ghislain Van-
fraechem. “Ons personeels-
bestand is voor 75% jonger
“300Vandaag hebben al zo’n
medewerkers een
cursus ecodriving gevolgd”
Ghislain Vanfraechem, Ernst & Young
dan 30 jaar. Die mensen zijn echt begaan
met het milieu. Soms vragen ze zelf welke
milieumaatregelen we nog gaan nemen.
Vandaag hebben trouwens al zo’n 300 me-
dewerkers een cursus ecodriving gevolgd.”
Sinds het invoeren van deze maatregelen
eind 2006 bespaart Ernst & Young jaarlijks
zo’n 10% op het brandstofbudget. Op een
budget van 2 miljoen euro per jaar betekent
dit een besparing van maar liefst 200.000
euro. De gemiddelde kostprijs (TCO – Total
Cost Ownership) per wagen is in december
2008 met 15% gedaald in vergelijking met
FORWARD_mai09_NL 2.qxd:FORWARD fr 27/04/09
december 2006, op een totale vloot van
1.100 bedrijfswagens. Bovendien sloot Ernst
& Young pas een overeenkomst met de
NMBS. Opnieuw een maatregel om CO2-uit-
stoot en brandstofverbruik naar beneden te
halen. De nieuwe ‘Railease’-formule laat een
flexibele combinatie toe van trein en leas-
eauto. “Een win-winsituatie”, benadrukt
Ghislain Vanfraechem. “De NMBS spreekt
een nieuw publiek aan en wij kunnen de
werknemer een voordelig treinabonnement
aanbieden voor zestig dagen per jaar.” In de
pijplijn zitten nog meer plannen om het aan-
tal kilometers nog sterker te doen dalen. Zo
voorziet Ernst & Young in meer mogelijkhe-
den om aan telewerk te doen en om video-
conferencing te promoten.
3
INDUSTRIEEL PROCES
De industrie is lang geen slechte leerling
als het op energie-efficiëntie aankomt.
Toch mag de aandacht van industriële be-
drijven absoluut niet verzwakken voor het
thema, aangezien hun concurrenten in de
buurlanden daar ook steeds vaker grote
besparingen realiseren. Om hun concurren-
tiepositie te handhaven, moeten ook Bel-
gische ondernemingen inspanningen blij-
ven leveren. De McKinsey-specialisten be-
rekenden bovendien dat er nog steeds
ruimte is. Met de juiste maatregelen kan
nog liefst 22% bespaard worden in 2030
tegenover het model waarin de wereld
evolueert zonder bijkomende inspannin-
gen. Een equivalent van 29 miljoen olieva-
ten die u niet worden gefactureerd…
GEWOON GEZOND
VERSTAND
T
extielbedrijf Clarysse Jules kwam
onlangs in de pers toen het de ‘crad-
le-to-cradle’-prijs won voor de pro-
ductie van sojahanddoeken. Een klein zin-
netje in een artikel in De Standaard verwees
ook naar aandacht voor energie-efficiëntie
en daar wilden wij meer van weten. Volgens
Peter Bauwens, sales director, is zuinig
omgaan met energie een evidentie die niet
zozeer berekend wordt in het bedrijf. “In de
jaren ’90 bedacht Roger Clarysse dat de
warmte die onze compressoren produceer-
den evengoed kon dienen om de 40.000 m²
bedrijfsruimte te verwarmen. Hij werd 
10:29 Page 39
OPENER I
IT-afdeling kan milieuvriendelijker
én zuiniger
Alle onderzoeken zijn het met elkaar eens: de belangrijkste motivatie voor ‘green IT’,
dit zijn zuiniger en dus milieuvriendelijkere IT-systemen, is niet van ecologische, maar
van economische aard. Dit is eigenlijk niet meer dan logisch omdat door de toene-
mende informatisering van onze bedrijven de energiefactuur van de IT-afdelingen
de laatste jaren exponentieel is gestegen. Hoewel - aldus een studie van consultant
McKinsey - nauwelijks 28% van de IT-afdelingen een idee heeft van de omvang van
zijn energiefactuur, zijn meer en meer bedrijven zich bewust van de potentiële ener-
giebesparing op dit niveau. De meeste aandacht zou daarbij moeten uitgaan naar
de servers of, in de grote bedrijven, de datacentra die volgens het studie- en advies-
bureau Gartner goed zijn voor 50% van de totale energiefactuur van de IT-afdeling.
Maar toch mogen we ook pc's en printers niet uit het oog verliezen.
Consultancybureau AT Kearney berekende dat IT-materiaal wereldwijd elk jaar onge-
veer 600 miljoen ton CO2 produceert, dat is het equivalent van de uitstoot van 320
miljoen kleine wagens.
“datATIT-materiaal
Kearney berekende
wereldwijd
Datacentra: servers centraliseren
Het hoge elektriciteitsverbruik van data-
centra wordt voornamelijk verklaard door
elk jaar ongeveer 600 mil- hun behoeften aan koeling: enkele tien-
tallen servers in een vaak klein lokaal
joen ton CO2 produceert”
doen de temperatuur al snel hoog oplo-
pen. Wat kan men doen om de elektrici-
teitsfactuur terug te dringen? In de eerste plaats de servers samenbrengen op één
locatie - om historische redenen zijn deze immers vaak verspreid over verschillen-
de departementen of filialen – om zo het gebruik ervan te rationaliseren.
Daarnaast kunnen IT-afdelingen dankzij gespecialiseerde technologie ook servers
‘virtualiseren’, door gebruik te maken van software waarmee men binnen een vir-
tuele server verwerkingscapaciteit van verschillende fysieke servers kan samen-
brengen. Met deze technologie kan men bestaande servers maximaal gebruiken
en kan men de aankoop van bijkomende fysieke servers beperken.
Ten slotte wijzen hardwareleveranciers op diverse innovaties die ervoor moeten zor-
gen dat servers minder energie vergen: de zogeheten air cooling-systemen, die voor
de koeling gewoon de omgevingslucht gebruiken, of de zogeheten multi-core pro-
cessortechnologieën, met meerdere verwerkingseenheden op eenzelfde geïnte-
greerd circuit, waarbij twee processorkernen met een kloksnelheid van 2 Ghz minder
warmte produceren en minder energie vergen dan één processorkern van 4 Ghz.
Pc’s: koop energiezuinig
Pc’s en monitors zijn goed voor 39% van de totale CO2-uitstoot door IT-infrastruc-
tuur. De meest voor de hand liggende maatregel om energie te besparen is ge-
woon de pc uitzetten in plaats van hem in stand-by te laten staan. Wanneer bedrij-
ven nieuw materiaal aankopen, hebben ze er belang bij om de voorkeur te geven
aan producten met het Europese Energy Star label (www.eu-energystar.org), dat
garant staat voor goede energieprestaties. Volgens de Europese Unie kan het ver-
schil in verbruik tussen de minst en de meest energiezuinige kantooruitrusting op
de totale levensduur van het materiaal (vijf jaar) oplopen tot 200 euro per werkplek.
Meer bewust printen
Wanneer het op printen aankomt, lijkt ecologisch gedrag soms ver te zoeken.
Volgens een peiling van Ipsos/Lexmark zou één geprint blad op vijf ongelezen in
de vuilnisbak belanden. De grootste energiebesparingen moeten dus worden
gerealiseerd door bewuster om te gaan met bedrijfsprocessen en deze te opti-
maliseren.
MEI 2009 39
FORWARD_mai09_NL 2.qxd:FORWARD fr 27/04/09
I OPENER
 toen uitgelachen, want energie was toen
goedkoop en de klimaatproblematiek was
nog niet doorgedrongen. Hij ging toch
door met het idee en dus doen we dit al
bijna 20 jaar zo.” Nooit werd echt berekend
wat dat het bedrijf nu precies opbracht, het
werd gewoon gezien als een onderdeel van
een goed beheer met gezond verstand. En
zo ging het wel vaker, ook toen Clarysse
besloot niet meer in te gaan op de vraag
van grote klanten om de vrachtwagens
maar half te laden. “Dat deden ze voor hun
gemak, maar wij vonden het ethisch niet
meer verantwoord en dus besloten we
onze manier op te leggen.” Intussen pro-
beert het bedrijf continu een compromis te
“ Hij werd uitgelachen, maar
ging toch door met het idee”
Peter Bauwens, Jules Clarysse
zoeken tussen zoveel mogelijk produceren
en zo weinig mogelijk grondstoffen inzetten.
“We zijn zo tot de sojahanddoek gekomen,
gemaakt uit wat rest na de productie van
tofu. We werken nu hard aan een soort
‘paspoort’ voor dat product, waarin uitge-
legd wordt hoe we emissies trachten te ver-
mijden door het transport te reduceren,
door lokaal te produceren, door restpro-
ducten te gebruiken, enz. Dat is echter nog
niet voor morgen, want zo’n label moet wel
100% geloofwaardig en betrouwbaar zijn.”
SAPPI LANAKEN HEEFT
EEN AMBITIEUS PLAN
S
appi Lanaken maakt deel uit van de
wereldwijde groep Sappi en produ-
ceert gestreken grafisch papier. Pa-
pier is een energie-intensieve sector met
veel behoefte aan warmte en stoom. In
2003 trad Sappi Lanaken toe tot het bench-
markingconvenant en engageerde het
bedrijf zich om ten laatste in 2010 bij de
wereldtop te horen voor energie-efficiëntie.
Energiebewust streven zit bij Sappi Lanaken
verweven in het hele bedrijfsconcept. Er
kwam een uitgebreid energieplan met de
geplande acties om die wereldtop te halen.
Vooral de recuperatie van afvalstoom en de
optimalisering van industriële processen le-
veren forse energiebesparingen op. Daar-
naast startte de onderneming studies om
haar stoomverbruik terug te dringen. Con-
creet hebben de papiermachines 120 ton
40 MEI 2009
10:29 Page 40
stoom per uur nodig. Nu komt 25% daarvan
al uit warmteterugwinning van de pulpma-
ling. Voorts veranderde Sappi Lanaken mee-
draaiende sifons bij het droogproces door
stationaire, wat een stoombesparing van 5,5
ton per uur opleverde. Spectaculaire cijfers,
vooral als je weet dat dit Sappi Lanaken
600.000 euro kostte. Met de toenmalige
energieprijzen betekende dat een terugver-
dientijd van minder dan één jaar.
Door minder stoom te verbrui-
ken, bespaart Sappi Lanaken nu
128.000 GJ aardgas per jaar. Dat
komt overeen met 7.200 ton
minder CO2-uitstoot per jaar.
“De ingeslagen weg is onom-
keerbaar”, onderstreept CI
Engineer Environment Chris-
tiaan Geers. “Om aan de top te
blijven in een concurrerende
sector als de onze, moeten we
blijven streven naar energie-
besparingen.” Het bedrijf startte
studies om het stoomverbruik
Sappi Lanaken maakt deel uit van de wereldwijde groep Sappi en
nog verder terug te dringen,
door bv. nog beter gebruik te
maken van de beschikbare restwarmte. Met
de herwonnen energie kan Sappi Lanaken
het proceswater opwarmen en de hal ver-
warmen. Dat zou evenveel energie besparen
als het stoom- en condensaatsysteem.
4
GEDRAG VAN DE MEDE-
WERKERS
Een laatste punt, maar misschien moet het
wel het allereerste worden in úw plan: uw
gedrag en dat van uw medewerkers. Eén
van dé hefbomen naar meer energie-effi-
ciëntie, zo beweren de specialisten van
McKinsey die de materie bestudeerden, is
het gedrag van iedereen, in het gebouw,
op de weg, en aan de industriële machine.
Bewust omgaan met energie en grondstof-
fen heeft niet alleen een onmiddellijk ef-
fect, het vraagt bovendien geen investe-
ringen. Opleiding en bewustmakingsacties
zijn dus wel degelijk op hun plaats.
WAAR STAAT DE UITKNOP
OOK ALWEER?
B
ij Janssen Pharmaceutica is het aantal
stopcontacten een veelvoud van het
aantal werknemers. Schakelaars en
thermostaten bewust aan- en uitschakelen
is daarom een must. Met een kleine in-
spanning van de 4.000 werknemers drukt
de onderneming fors haar energiereke-
ning. Op vier jaar tijd verdubbelde de
energiefactuur van Janssen Pharmaceuti-
ca. Dat had vooral te maken met de hoge-
re energieprijzen, maar het zette toch aan
tot maatregelen. Gebouwen en andere
produceert gestreken grafisch papier.
infrastructuur werden energiezuinig gere-
noveerd, maar dat was voor Dirk Collier,
secretaris-generaal van Janssen Pharma-
ceutica, niet genoeg: “Niet alleen een effi-
ciënte infrastructuur tempert ons energie-
verbruik. Verantwoord omspringen met
energie maakt een nog groter verschil.”
Janssen gaf de medewerkers dus een
voorzet om na te denken over de impact
van hun alledaagse handelingen. Moet de
verwarming echt op 24°C? Moet er echt
zoveel licht branden? Worden alle toestel-
len ’s avonds afgesloten of dichtgedraaid?
Het is op dat niveau dat de onderneming
nog veel extra kan besparen. Dikwijls ver-
spillen we onbewust energie. Het licht dat
uit verstrooidheid blijft branden. Denken
dat toestellen in sluimerstand weinig ener-
gie verbruiken. Het raam openzetten in
plaats van de verwarming een graadje la-
ger te draaien. Collier: “De meeste colle-
ga’s hoeven we niet te overtuigen dat dit
onverantwoord is. Maar we moeten het
ook doen. In ons Energie Benchmarking-
convenant met de Vlaamse overheid
engageren we ons om tegen 2012 minder
energie te verbruiken. Dat kan door op de
werkvloer ons gedrag aan te passen. Daar
gaan we met z’n allen aan werken.” 
SBR