Onafhankelijk departementsblad van het departement Rechtsgeleerdheid Universiteit Utrecht, nr 24.

3, voorjaar 2013

Geestverruimend Recht
Bovennatuurlijk en ongrijpbaar

In de Spotlight met: Hella Hueck (RTL) Kantoorspecials Advocaten van Van Riet Deterink Ploum Lodder Princen

Feestje gehad? Drugsgebruik in privsfeer kan leiden tot ontslag!

Voorwoord
Bovennatuurlijk
De terrassen in de Utrechtse binnenstad vullen zich weer snel nu de eerste zonnestralen zich hebben laten zien. En zoals een goed rechten student betaamt heb je vast al een mooi plekje op de Neude of t Wed weten te bemachtigen om aldaar te genieten van een goudgele rakker in de zon. Hoog tijd voor het voorjaarsnummer van de Juncto. Wij, als studenten rechtsgeleerdheid, houden ons bezig met de wetenschap van het recht. Wetenschap is een vorm van kennis of weten en wordt voornamelijk gebaseerd op objectieve waarnemingen en interpretatie. Daartegenover staat het niet duidelijk meetbaar of waar neembare: het on(der)bewuste. Een scherpe tegenstelling die de gemoederen al eeuwenlang bezighoudt (Darwin versus God?). En laat dit nou geheel samenhangen met het thema van deze Juncto: geestverruimend recht. Een num mer over stimulerende middelen, het boven natuurlijke en het onderbewustzijn. Enerzijds uit dit thema zich in een meer reli gieuze of spirituele kant: geloof. Iemand kan er gens in geloven zonder dat daar (weten schap pelijk) bewijs voor bestaat. Zo kun je onder andere lezen waarom paragnosten al dan niet als hulpbron moeten worden toegelaten bij strafrechtelijk onderzoek (p.29) en wordt de geloofwaardigheid van de Rooms-Katholieke Kerk besproken na de vele schandalen rondom seksueel misbruik (p.21). Anderszijds vind je artikelen over geestelijke processen welke plaatsvinden in het onder bewuste, al dan niet door eigen toedoen, in een juridische context. Kun jij als werknemer ontslagen worden wanneer jij je in je vrije tijd vergrijpt aan verdovende middelen? Is legali seren van softdrugs de oplossing om de al decennia lang durende war on drugs in Amerika tegen te gaan? Ook onder sporters lijkt een ware hype te zijn ontstaan met betrekking tot het gebruik van verboden stimulerendeen prestatiebevorderende middelen, daarom Lilach Zalait Hoofdredacteur 2012/2013 Namens de redactie, Laat ook deze Juncto een geestverruimende ervaring zijn. Ook wordt er aandacht besteed aan de inter nationale aspecten van je studie. Zo vertelt Ewoud Hondius over zijn ervaringen op de Duitse Juristendag (p.55) en deelt Jeannet van Vleuten de belevenissen van haar Spaanse avontuur met ons (p.53). Wil je graag stage lopen of ben je bijna afgestu deerd en je aan het orinteren op de arbeids markt? In de rubriek Carrire vind je alle ins & outs van de advocatenkantoren Ploum Lodder Princen, Deterink en de Advocaten van Van Riet. konden de juridische haakjes aan doping in sport niet onbesproken blijven (p.31).

Voorwoord 1

Rectificatie: In Juncto 24.2 Recht Kunst en Cultuur hebben wij een artikel geplaatst over UUMUN in Cambridge (p.54). Tot onze grote spijt is daarbij de verkeerde naam terecht gekomen. Het verslag is niet geschreven door Petra van Driel maar door Astrid Willems. Onze excuses.

Inhoud
Editie 24.3/ Lente 2013

Primus
Redactiestelling p.5 Column Petra van Driel: Patrick de pil p. .9 In de spotlight Hella Hueck p.11 Proefschrift Ongevraagd informatie inwinnen over de sollicitant p.16

Thema: Geestverruimend Recht

De GELOOF waardigheid van de kerk p.21 Feestje gehad? p.25 De inzet van leugendetectoren en paragnosten bij het opsporingsonderzoek p.29 Doping: misschien wel de pittigste tegenstander p.31 War on drugs, het einde nabij? p.34 De juridische vraagstukken van Dr. Pill p.40

Carrire
Colofon
Juncto is het onafhankelijke blad van het departement Rechtsgeleerdheid van de Uni versiteit Utrecht. Juncto wordt uitge geven door Juridische Studenten Vereniging te Utrecht en verschijnt vier maal per jaar in een oplage van 2000 exemplaren. Het blad is gratis verkrijgbaar in de onderwijs gebouwen en instituten van de faculteit, alsmede in de Onderwijswinkel Rechtsgeleerdheid.

Medewerkers aan dit nummer

Adriaan Bos, Petra van Driel, Ewoud Hondius, Rachel Reinhard, Jeannet van Vleuten

Druk
Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf, Barneveld Ingezonden stukken, alsmede bijdragen van de faculteit en de JSVU, vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor inge zonden stukken in te korten en/of te weigeren.

Kantoorspecial De Advocaten van Van Riet p.43 Kantoorspecial Ploum Lodder Princen p.48 Kantoorspecial Deterink p.50

Website
http://www.dejuncto.nl

Postadres
JSVU B.V. Jansveld 44, 3512 BH Utrecht

E-mail
Juncto@jsvu.nl Voor inlichtingen over adverteren kunt u contact opnemen met de Commissaris Extern van de jsvu: e bestuur@jsvu.nl t (030) 240 08 11 f (030) 236 74 75

Auteursrecht
Juncto wordt mede mogelijk gemaakt door inkomsten uit advertenties, advertorials en kantorenspecials. Deze onderdelen vallen buiten de onafhankelijkheid van de redactie. Het copyright van de artikelen/fotos ligt bij de auteurs/fotografen. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder toestemming van de auteurs.

Hoofdredacteur
Lilach Zalait

Eindredactie
Lilach Zalait

Naast je studie
Study abroad Jeannet van Vleuten Veroordeeld tot een Spaans avontuur p.53 Nieuws, Tips en Tricks p.54 Duitse juristen bijeen te Mnchen: een geestverruimende ervaring p.55 Boek Adriaan Bos Advocaat van de waarheid p.62

Redactie
Marcel Ren Bamberg, Joukje Baur, Christaan Bos, Mark Devilee, Tatjana Janssen, Lennart Jilesen,Yasemin Karadavut, Gwenn Korteweg, Jasmin Lagziel, Leroy Pinas, Mark Posthumus, Lucas Scholcz, Chaya Sikken, Awura Simpe

Raad van Advies

L. Esser, L. Beerthuizen, M. Devilee

Vormgeving
Studio Maaike Klijn, Breda

2 Onrechtmatige publicaties

Inhoudsopgave 3

Primus
In de eerste rubriek kun je kennis maken met onze redactieleden. Zij geven hun reactie op de stelling: paragnosten moeten door het OM tot strafrechtelijk onderzoek als hulpbron worden toegelaten om een misdrijf op te kunnen lossen.Verder interviewde Juncto RTL verslaggeefster en presentatrice Hella Hueck voor ons terugkerende item In de spotlight. Hoe is het haar vergaan tijdens haar rechten studie aan de Universiteit Utrecht en waarom heeft ze voor dit carrirepad gekozen? Daarnaast behandelt Rachel Reinhard de vraag in hoeverre het juridisch toelaatbaar is om ongevraagd informatie in te winnen over een sollicitant. Zij schreef tevens haar proefschrift over dit onderwerp.
Redactieleden p.5 Column Petra van Driel: Patrick de pil p.9 In de spotlight Hella Hueck p.11 Proefschrift Ongevraagd informatie inwinnen over de sollicitant p.16

Redactieleden
Je kent het wel, van die zesde-zintuig TV-programmas waarin wordt beweerd dat zaken opgelost kunnen worden met behulp van paragnosten. Binnen het thema van deze Juncto, geestverruimend recht, heeft Tatjana Janssen een artikel gewijd aan dit onderwerp (p.21). Deze opsporingsmethode roept binnen de maatschappij, maar ook in de Tweede Kamer, nogal wat vragen op. Hoe betrouwbaar is deze methode zonder wetenschappelijke grondslag? Hoe vaak wordt de methode gebruikt in Nederland? Minister Opstelten van Veiligheid en Justitie liet eind 2012 naar aanleiding van Kamervragen van de ChristenUnie weten onder omstandigheden wel heil te zien in deze methode. Toch zijn wij benieuwd hoe onze redactieleden hier over denken. Is het verspilling van belastinggeld of heeft minister Opstelten een goed punt wanneer hij stelt dat politie onder bijzondere omstandigheden paragnosten mag inzetten? Daarom luidt de redactie stelling deze keer: Paragnosten moeten door het OM tot strafrechtelijk onderzoek als hulpbron worden toegelaten om een misdrijf op te kunnen lossen.

Joukje Baur, 22 jaar Bachelor, toga-traject

Eerlijk gezegd vind ik het een moeilijke stel ling. Enerzijds ben ik het eens met de stelling. Minister Opstelten staat alleen onder zeer bijzondere omstandigheden toe dat parag nosten betrokken zijn bij een strafrechtelijk onderzoek. Hieronder verstaat hij: een onder zoek naar een strafbaar feit waar ministens zes jaar gevangenisstraf voor staat of als het normale recherchewerk niets oplevert. Krijgt de politie een zaak niet opgelost? Dan zie ik niet in waarom paragnosten niet als laatste oplossing zouden mogen worden ge bruikt. Anderzijds zeggen veel paragnosten dat ze een bijzondere gave hebben, terwijl dit in werkelijkheid niet zo is. Daar komt

nog bij dat er bij een strafrechtelijk onderzoek altijd sprake is van een slachtoffer, waardoor een dergelijk onderzoek gevoelig ligt. Zeker bij misdrijven waar iemand overleden is, is het voor familieleden moeilijk om zoiets te verwerken. Indien er dan een zogenaamde paragnost betrokken raakt bij het onderzoek die maar wat roept, wordt het problematisch. Uiteindelijk zal er een belangenafweging moe ten worden gemaakt tussen het belang van de familie of het slachtoffer en het oplossen van het strafrechtelijk onderzoek. Mijns inziens mag een paragnost daarom alleen betrokken

worden bij een strafrechtelijk onderzoek als uiterst middel en met toestemming van de familie.

Chaya Sikken, 25 jaar Master Privaatrecht

Oneens. Hoewel ik er zeker van overtuigd ben dat er meer is tussen hemel en aarde, vind ik het strafrechtelijk onderzoek niet de aangewezen plek voor paragnosten. Er zijn naar mijn idee zoveel mensen die onterecht de overtuiging hebben dat zij over speciale gaven beschikken. Door deze mensen bij het

Krijgt de politie een zaak niet opgelost? Dan zie ik niet in waarom paragnosten niet als laatste oplossing zouden mogen worden gebruikt Joukje Baur
Redactieleden 5

strafrechtelijk onderzoek te betrekken wordt er wel licht valse hoop geschept bij de nabestaanden, die zich al in een kwetsbare posi tie bevinden en alles aangrijpen om duidelijkheid te krijgen. Het is een ander verhaal als de nabestaanden uit eigen beweging de hulp van paragnosten inschakelen voor hun eigen gemoedsrust, maar dat dit door het OM zou worden gedaan vind ik niet juist. In het strafrecht gaat het om feiten en bewijzen en zolang het bestaan van paranor male gaven niet wordt aangetoond en hetgeen ze beweren dus niet op feiten berust, hebben zij in het strafproces niets te zoeken. dit zal helpen in opsporingszaken? Daar ben ik niet zeker van. Ik denk dat er eerst meer onderzoek moet komen naar dit gebruik van paragnosten, ook als hulpbron. Het zal im mers ook goed kunnen dat ze het niet bij het rechte eind hebben en misschien voor de politie een soort tunnelvisie creren. Al met al zullen de voors en tegens naar mijn mening nog goed tegen elkaar afgewogen moeten worden. waarin sprake is van een zwaar misdrijf is voorzichtigheid geboden. Ten hoogste zou de inzet van paragnosten toegestaan dienen te worden bij het doorbreken van tunnelvisie in een vastgelopen onderzoek en niet bij het daadwerkelijk oplossen van een misdrijf. Een bewering van een paragnost die achteraf on juist blijkt te zijn zaait verwarring bij slachtof fers en/of nabestaanden van slachtoffers en is bovendien een verspilling van kostbare tijd.

dosis onge

komt nog eens bij dat de beweringen van paragnosten het OM niet altijd op het juiste spoor hoeven te zetten. Het is namelijk nooit wetenschappelijk aangetoond dat wat pa ragnosten zeggen, altijd de waarheid is. Ik denk dat door het inzetten van paragnosten de kans op gerechte lijke dwaling groter wordt. En is dat niet juist wat we altijd willen voorkomen?

Zolang het niet wetenschappelijk is aan getoond dat de inzet van paragnosten betrouwbaar is, lijkt het mij weinig zinvol en zelfs gevaarlijk om deze methode in te zetten Tatjana Janssen

loof tegemoet treed. Laten we zeggen dat ik nog wacht op mijn eerste bovennatuurlijke ervaring.

Mark Devilee, 23 jaar Master Fiscaal Recht

Zo lang deze opsporingsmethode resultaat oplevert, ben ik de laatste die erover zal klagen. Echter, wanneer het zichtveld van de ingeroepen paragnost, dat wordt geleid door vermoedens, minder helder is dan gedacht, kan dit ervoor zorgen dat kostbare tijd van het strafrechtelijk onderzoek verloren gaat. Daarbij kan ik me ook voorstellen dat het in de praktijk voor de overheid uiterst lastig is om te zien wie juist helderziend is. Eigenlijk heeft de overheid paragnosten nodig om capabele paragnosten te selecteren. En dat brengt ons weer terug bij af. Er zijn succesverhalen, maar laten we vooral de realiteit niet uit het oog verliezen.

Lucas Scholcz, 24 jaar Bachelor, toga-traject

Je ziet wel eens van die programmas op televisie, waarin paragnosten op een locatie komen en vervolgens redelijk gedetailleerd weten te vertellen wat daar is gebeurd. Nu vraag ik mijzelf altijd af of er ook echt een kern van waarheid in zit, of dat ik in de maling wordt genomen door de programma makers. Desalniettemin zie ik niet in waarom het OM geen test zou kunnen doen voor bijvoorbeeld n of twee jaar. Het mag dan natuurlijk niet als doorslaggevend bewijs fun geren, maar puur als middel om bijvoorbeeld een moordwapen of locatie van een lijk te vin den. Worden er aantoonbaar meer zaken opgelost mogen ze als hulpbron blijven fungeren en anders niet. Boven dien weet ik dan meteen of ik zelf voor de gek ben gehouden!

Leroy Pinas, 24 jaar Master Recht en Onderneming

Mijn antwoord is helder, ik ben tegen dit plan. Ten eerste is het bestaan en/of de toege voegde waarde van deze beroepsgroep nog nooit bewezen. Daarnaast lijkt het me in de praktijk nogal lastig uitvoerbaar. Het dient te gelden als bijzonderheid. Dit houdt dus in dat alle normale middelen zijn uitgeput. Dit lijkt mij moeilijk aan te tonen. Daarnaast hoe kies je de paragnosten. De cold-case zaak rondom Tanja Groen laat zien dat paragnos ten zich al gauw gaan opdringen en valse hoop scheppen. Kortom ik ben niet overtuigd.

Tatjana Janssen, 24 jaar Master Privaatrecht

Ik ben het oneens met de stelling. Naar de huidige wetenschappelijke inzichten bieden deze methoden geen zekerheid over de betrouwbaarheid van de resultaten. Tevens blijkt uit ervaringen van de politie dat deze tips tot weinig tastbare resultaten hebben geleid en is het zelfs voorgekomen dat verdachten op basis van een tip van een paragnost onterecht vast hebben gezeten. Zo lang het niet wetenschappelijk is aangetoond dat de inzet van paragnosten betrouwbaar is, lijkt het mij weinig zinvol en zelfs gevaarlijk om deze methode in te zetten.

Jasmin Lagziel, 23 jaar Legal Research Master

Inzet van paragnosten in strafrechtelijk onderzoek wordt vaak onder het motto van baat het niet, dan schaadt het niet gedaan. Hierdoor wordt echter wel vaak over het hoofd gezien dat het inzetten van paragnosten en het opvolgen van hun tips wel degelijk tijd en geld kost. Tijd en geld dat beter door de politie besteed kan worden aan verder naar de zaak kijken met de gebrui kelijke recherchemethoden. Dat iets niet baat betekent niet altijd dat het ook niet schaadt.

Awura Simpe, 25 jaar Master Privaatrecht (Track I.E.)

De onderzoeksmethode gehanteerd door paragnosten heeft een onzeker karakter. De beroepsgroep baseert zich namelijk niet op objectief waarneembare feiten, maar op hetgeen buiten het bereik van zintuigen ligt. Een dergelijke werkwijze is problema tisch wanneer beweringen niet worden ondersteund door bewijsmateriaal. Minister Opstelten acht het geoorloofd dat parag nosten in beperkte gevallen (in het geval van ernstig strafbare feiten waarbij de gebruikelijke onderzoeks methoden tekortscho ten) worden ingezet bij politieonder zoeken. Echter, just in gevallen

Yasemin Karadavut, 22 Jaar Master Privaatrecht

Is het niet zo dat iedereen zich een paragnost kan noemen? Op welke paragnost zouden we moeten vertrouwen en welke niet? Daarbij

Gwenn Korteweg, 22 jaar Master Privaatrecht

De stelling vind ik moeilijk te beantwoorden. Ik ben er niet zeker van of de talenten van deze paragnosten echt, sterk en betrouwbaar genoeg zijn. Onder bijzondere omstandighe den zal het misschien een uitkomst kunnen bieden. Soms weten en voelen ze bizarre dingen, die ik ook niet kan plaatsen. Maar of

Christiaan Bos, 22 jaar Bachelor, toga-traject

Als de paragnost in kwestie daadwerkelijk iets kan bijdragen aan het oplossen van de zaak, tuurlijk, waarom niet. De bijzondere omstan digheden waarover wordt gesproken zullen zich naar mijn idee alleen niet snel voordoen, daar ik het fenomeen helderziende, of parag nost zo u wilt, met een meer dan gezonde

Ik denk dat door het inzetten van paragnosten de kans op gerechtelijke dwaling groter wordt. En is dat niet juist wat we altijd willen voorkomen? Yasemin Karadavut
Redactieleden 7

6 Redactieleden

Column

Patrick de Pil
Tekst door Petra van Driel Het was een goede week. Er gebeurde van al les en iedereen voelde zich gelukkig. Het week end volgde; vrienden kwamen over de vloer. We deden een alcoholtest en de balk sloeg op rood. Daar sta je dan met je goede gedrag, dacht ik nog. Het interesseerde me niet, online lijkt tenslotte alles anders. Eerder die dag was ik op de terugweg van de Albert Heijn op de Voorstraat Patrick tegengekomen. Een oude studiegenoot, die in een ver verleden al had besloten om de spreekwoordelijke verkeerde weg te blijven volgen en zo van de Voorstraat zijn thuis had gemaakt. Zijn gezicht werd bedekt door een zwarte capuchontrui. Ga je lekker? vroeg ik. Hmmm. Ik voel me zo spannend. Net als wanneer je spacet, voordat je cht gaat spacen, weet je wel. Ondertussen zag ik hem heen en weer naar de grond kijken. Ik sta de hele tijd op van die dingetjes, mompelde hij. Het leek me moeilijk om hem te zijn. De focus sloeg nergens op. Hij had het over plannen en wonderen waarop hij wachtte. Tot hij een ons weegt, zou mijn moeder hebben gezegd. Er gebeurt niets, zolang je niets doet. Moeders weten zulke dingen. Wat heb je nodig om van jezelf een succes verhaal te maken? Hoeveel boeken te lezen, mensen te spreken, colleges te volgen, fouten te maken? Welke middelen maken je, welke breken je en waar ligt de grens daartussen? Ik wierp een blik in mijn gezellig volle bood schappentas. Zag behalve eten en wijn, een leuk weekend met de liefste vrienden voor Petra van Driel is voormalig Utrechts rechten student en werkt aan haar loopbaan als schrijver. Meer werk van haar is te vinden op petravandriel.nl. Je staat trouwens op je veters, vermeldde ik terloops. Patrick was allang in een andere wereld. Hij zou niet eens weten wat veters zijn. Dat weekend leerde ik n ding, wat betreft de middelen: laat je niet flessen. Want als het toch nooit genoeg is, kun je maar beter op tijd stop pen. Met de juiste middelen voor handen kom je natuurlijk een heel eind, maar met de goede mensen om je heen gebeuren de wonderen. me en vroeg me af waar het om gaat. Middelen of mensen? Of mensen en middelen?

Column 9

Primus
Winnaar Gouden Zandloper: snelste groeier 2008 2012

In de Spotlight Hella Hueck

Tekst door Chaya Sikken en Awura Simpe

Op vrijdag 1 maart om 10:30 worden wij bij de receptie van het hoofdkantoor van RTL Nederland B.V. op het Mediapark ontvangen door Hella Hueck. Hella is sinds 2003 werkzaam bij RTL als verslaggeefster en presentatrice. Zij heeft, zoals zij dat zegt, in een vorig leven rechten gestudeerd aan de Universiteit Utrecht. Ondanks haar juridische wortels is zij uiteindelijk terechtgekomen in de journalistiek. Haar opvallende CV wekte onze nieuwsgierigheid op: genoeg redenen dus om haar vragen te stellen over haar carrireverloop n om een dagje mee te lopen in haar wereld. Al kletsend drinken wij een kopje koffie in de kantine van RTL en starten het interview.

Universiteit Utrecht
Als achttienjarige had Hella geen duidelijk beeld van wat zij later precies wilde gaan doen en koos zij voor de rechtenstudie vanwege

te winnen door middel van argumentatie. Een keuze voor de UU was in haar omgeving geen logische. Hella is opgegroeid in Enschede en veel van haar leeftijdsgenoten kozen ervoor om te studeren in Groningen. Om niet wr in een uithoek van Nederland terecht te komen koos zij voor Utrecht, een echte studentenstad die zij los daarvan als stad ook heel erg leuk vond. Daarnaast hebben zowel haar broer als zus rechten gestudeerd in Utrecht met als lo gisch gevolg dat Hella ook voor Utrecht koos. Haar ervaringen op de UU waren wisselend. Met name het gebrek aan aandacht voor pre sentatievaardigheden beschouwde zij als een minpunt. Toen was er heel weinig aandacht voor het debaten en het presenteren van je

case. Oefenrechtbanken waren in haar tijd een onbekend begrip. Tijdens de periode dat zij aan de UU studeerde is het ook weleens voorge komen dat het aantal studenten z groot was, dat een deel gedwongen was het hoorcollege op een videoscherm in een andere zaal volgen. Hoorcolleges waarin docenten het boek ople pelden waren niet aan Hella besteed, maar een college van een docent uit de praktijk die de stof tot leven bracht door het bespreken van casussen uit de praktijk, daar wilde zij absoluut bij aanwezig zijn. Grosheide was zon iemand, die had altijd mooie verhalen. Het is heel moeilijk om informatie goed over te brengen zegt Hella: Bij RTL zijn wij altijd heel erg aan het denken; hoe doen wij dat, hoe vertellen wij dat en in welke vorm doen wij dat?

Link up.
Vind je het een spannende uitdaging om hechte relaties op te bouwen met gerenommeerde, internationale clinten? Wil je de grenzen van je praktijkgebied verleggen naar een breed spectrum van sectoren? Heb je het talent, inzicht n de energie om de meest complexe transacties succesvol af te ronden? Link dan met Linklaters! Wij zijn een wereldwijd, toonaangevend kantoor met advocaten, notarissen en fiscalisten. We zijn altijd op zoek naar jong toptalent. Dus als jij carrire wilt maken in een open en toegankelijke omgeving, waarin pragmatisme en vernieuwend denken centraal staan, bekijk dan onze stagemogelijkheden en vacatures op www.linklatersgraduates.nl
Delicious Flickr Twitter Retweet

het brede karakter van de studie en omdat je er altijd van alles mee kunt. Een herkenbare gedachtegang voor veel (eerstejaars) rechten studenten die in Hellas geval zijn belofte heeft waargemaakt. Gedurende de rechtenstudie werd Hella steeds fanatieker en groeide de ambitie om advocaat te worden. Met name het bekijken van argumenten van twee kanten vond zij erg leuk. Nu speelt dat in haar beroep, in het kader van hoor en wederhoor, ook een rol. Toentertijd leek het haar interessant om als advocaat de zaak vanuit n kant te bekijken en om te proberen voor die ene kant de zaak

Facebook

MySpace

StumbleUpon

Digg

In de Spotlight Hella Hueck 11

Slash Dot

Mixx

Skype

Technorati

Als Hella terugdenkt aan de hoorcolleges van toen, herinnert zij zich hoe weinig men bezig was met de vraag: hoe krijg je de informatie bij studenten naar binnen?

De reis is een omslagpunt geweest. Terug in

Carrireswitch
Dat Hella haar journalistieke ambities wilde najagen, blijkt wel uit het feit dat zij in 2003 radicaal het roer omgooide en besloot haar verantwoordelijke, werkende leven n pas gekochte huis in Amsterdam in te ruilen voor de collegebanken en een studentenkamer van 2 bij 2 om deel te nemen aan de Master opleiding Journalistiek in Groningen, waarvoor zij na een pittige selectie werd toegelaten. Gezien het intensieve karakter van de op leiding was een voorwaarde voor deelname om ook daadwerkelijk in Groningen te gaan wonen. Je ging ook zelf radio opnames maken, je moest een korte documentaire maken en je werkt veel samen met een klein groepje van acht tien medestudenten en vaak nog s avonds dingen doen. Ondanks het kleine kamertje en de afwas die naar eigen zeggen tot aan het plafond stond, vond zij het toch heel leuk om die ommezwaai te maken. Als ik er voor ga en een carrireswitch maak, dan wil ik daar ook vol voor gaan. Directe aanleiding voor deze carrireswitch was een advertentie in NRC voor de master opleiding Journalistiek. Aangezien Hella altijd al twijfelde over journalistiek, zag zij in deze advertentie de uitgelezen kans die ze moest aangrijpen. Ik wilde heel graag voor radio of televisie werken, omdat kranten het toch wel heel moeilijk hebben en het leek me ook heel leuk om op tv iets te vertellen. dus het was ook wel een bepaalde ijdelheid misschien. Hella vertelt dat zij via Marc de Jong, die tegen woordig haar collega is, bij RTL is terechtgekomen. Na afloop van een gastcollege dat door Marc werd verzorgd heeft zij de stoute schoenen aangetrokken en heeft zij hem benaderd voor een stageplek bij RTL. Marc was, mede dankzij haar bedrijfsachtergrond, meteen enthousiast over Hella en haar in contact gebracht met de chef economie. Zo is het balletje gaan rollen en na een stage kreeg zij een contract aangeboden en is zij bij RTL blijven plakken. Hoewel Hella toegeeft aanvankelijk moeite te hebben gehad met de grote overstap van academisch schrijven naar televisietekst, kan zij nu met zekerheid stellen wat een ontzettend afwisselend en leuk vak journalistiek is.

Studententijd
Hella heeft niet stil gezeten tijdens haar studententijd. Zij was lid van studentenver eniging UVSV en was hoofdredacteur van het verenigingsblad. Ook heeft zij gewerkt bij het juridische studentenblad IUST.1 Achteraf bezien bleek de interesse voor journalistiek toen al aanwezig te zijn. Ik heb braaf mn stages gelopen, bij een groot advocatenkantoor, maar ook bij MTV in New York op de juridische afdeling en toen dacht ik al, eigenlijk wil ik naar de afdeling beneden waar ze het allemaal maken. In New York kon Hella als stagiair gedurende de drie maanden dat zij daar stage liep, vanwege haar kennis van het Europese recht en het gebrek aan kennis en begrip hiervan bij de Amerikanen, daadwerkelijk iets toevoegen. Haar studenten tijd omschrijft zij als een fantastische periode waarin zij relatief veel vrije tijd had en boven dien een studiebeurs voor zes jaar (!) had die zij bijna helemaal heeft benut.

Hoorcolleges waarin docenten het boek oplepelden waren niet aan Hella besteed, maar een college van een docent uit de praktijk die de stof tot leven bracht door het bespreken van casussen uit de prak tijk, daar wilde zij absoluut bij aanwezig zijn. Grosheide was zon iemand, die had altijd mooie verhalen.

Nederland zag zij scherper in dat zij niet de advocatuur in wilde. Hoewel zij advocaten heel leuke en outgoing mensen vindt die vlot zijn en hun babbel klaar hebben, vond zij het - vers terug uit Zuid-Afrika toch ook wat eenzij dig. Het wereldje kende zij inmiddels wel en hoewel zij het vak rechten inhoudelijk heel interessant vond, vroeg zij zich af of zij dat op de langere termijn nog steeds zou vinden. De advocatuur bleek het dus toch niet te zijn voor haar. Internet was indertijd hot and happening en mede vanwege haar afstudeeronderwerp aangaande de aansprakelijkheid van Internet Service Providers, koos zij ervoor om manage ment trainee te worden bij het toen hippe KPN. Na het stellen van de eerste rits aan vragen krijgen wij een rondleiding waar je U tegen zegt. De regiekamer, de studio, de visagie- en garderobekamer, de redactie: wij hebben het allemaal van heel dichtbij kunnen bewonderen. We hebben zelfs plaats mogen nemen in d stoelen waar normaliter grote namen als Jan de Hoop, Rick Nieman en uiter aard Hella Hueck hun zetel hebben.

KPN
Na afloop van deze indrukwekkende tour door het gebouw van RTL, gaat Hella er wederom goed voor zitten om uitgebreid haar opmerkelijke carrireverloop met ons te be spreken. Zij vertelt enthousiast over de jaren waarin zij bij KPN werkzaam is geweest en een tijdje in Berlijn heeft gewoond om Planet Internet in Duitsland op te zetten. Het was natuurlijk een hele gekke tijd, het was de tijd opgedane kennis toe te passen, maar om te leren als mens en om een tijd onderdeel uit te maken van een andere maatschappij. Ik wilde een soort verrijkingsjaar, maar ik wilde niet met een backpack alleen beetje rond trekken. Niettemin heeft zij daar wel heel veel gedaan. Zo heeft zij tijd doorgebracht in Namibi, Botswana en Zimbabwe. Hella had destijds een baan in Zuid-Afrika bij een grote wijnboer, waarvoor zij de contracten zou gaan regelen met bedrijven als Ahold, afgeslagen. De mindere kanten van het land, waaronder de gewelddadigheid die daar heerste, hebben haar keuze om ondanks de mooie en rijke ervaringen niet in Zuid-Afrika te blijven, benvloed. van grote groei en veel geld. Alhoewel zij zich vooral bezighield met de marketing, kwam zij toch ook enigszins in aanraking met de jour nalistiek, of zoals dit in het bedrijfsleven wordt genoemd, met de content kant. Het was haar taak om ervoor te zorgen dat er nieuws en leuke artikelen op de website terecht kwamen.

Zuid-Afrika
Na het behalen van haar Nederlandse Master heeft Hella een Master Internationaal Recht in Zuid-Afrika gevolgd. Hella beschrijft het jaar in Zuid-Afrika als een heel rijk jaar waarin zij heel veel heeft geleerd. Ik wilde heel graag nog een jaar weg, maar ik wilde niet alleen maar rondreizen, ik wilde ergens een on derdeel van zijn. In de periode dat Hella in Zuid-Afrika was, had het land net een nieuwe grondwet. Hella was nieuwsgierig hoe de jonge democratie de grondwet in de praktijk zou invullen, onder andere ten aanzien van de gelijkheid tussen de zwarte en blanke bevol king. Ik vond dat inhoudelijk z interessant dat land, van hoe gaan ze nu echt die grondwet invullen qua recht op water, gelijkheid en de hele discriminatie natuurlijk uitbannen. Hoe zorg je er dan voor dat de zwarte bevolking ook echt dadelijk een baan krijgt en toegang krijgt tot de universiteit? De keuze voor een Master in Zuid-Afrika was niet met de insteek om per se haar juridisch

Als Hella terugdenkt aan de hoorcolleges van toen, herinnert zij zich hoe weinig men bezig was met de vraag: hoe krijg je de informatie bij studenten naar binnen?

12 In de Spotlight Hella Hueck

In de Spotlight Hella Hueck 13

De reis is een omslagpunt geweest. Terug in Nederland zag zij scherper in dat zij niet de advocatuur in wilde. Hoewel zij advocaten heel leuke en outgoing mensen vindt die vlot zijn en hun babbel klaar hebben, vond zij het vers terug uit Zuid-Afrika toch ook wat eenzijdig
Op bezoek bij CNN
Dat de jaloersmakende reisjes die Hella voor haar werk mag maken hier een groot aandeel in hebben staat buiten kijf. Zo zat zij vorig jaar nog in Griekenland voor de verkiezingen en mocht zij naar IJsland toen het daar zo slecht ging met de economie. Tevens was het aan haar de eer om in 2008, nadat de financile crisis in alle hevigheid was losgebarsten, een week lang verslag te doen vanaf Wall Street. Afgelopen november is zij wederom afgereisd naar de VS om voor de presidentsverkiezingen een bezoek te brengen aan CNN, die speciaal voor de verkiezingen een studio in Washington heeft laten bouwen. Op de vraag hoe zij als nuch tere Nederlander de sensatie en Amerikaanse toestanden heeft beleefd antwoordt Hella dat ze er vooral heel professioneel tegenaan kijkt hoe CNN het aanpakt. Die Amerikanen kun nen alles goed verkopen , als je kijkt naar hoe ze dingen teasen dan zie je ook wel dat het op een Amerikaanse manier wordt gemaakt, maar ik heb dan veel meer oog voor de techniek. Ook let ze veel meer op de manier waarop de politieke debatten worden vormgegeven, welke vragen er worden gesteld en welke themas er aan bod komen, dan dat ze zich laat meeslepen in de hype die daar heerst. Interesse in de journalistiek? Laat dit zien! Voordat Hella zich moet haasten naar de studio voor haar uitzending wil ze rechtenstu denten die zich net als zijzelf destijds niet zien als advocaat of rechter in sp, maar dromen van een carrire in de journalistiek nog graag een goede raad meegeven: Als je die interesse hebt, zorg dat je laat zien dat je die interesse hebt. Ga kijken of je bij RTV Utrecht wat kunt doen, of je iets kunt schrijven voor het stads blad, maak je eigen radio uitzending of maak een mooie blog waarin je interviews doet, zodat mensen vanuit het vak kunnen zien waaruit je interesse blijkt.
noten 1 Het juridische studente nblad IUST bestaat inmid dels niet meer.

GET A TASTE

START YOUR CAREER

kant weet zij dit ook wel te verklaren: Je zou denken ik heb het al op twitter gelezen, maar blijkbaar hebben mensen toch behoefte aan en ik merk dat ook wel bij mezelf je ziet dat allemaal voorbij komen die headlines, maar hoe zit het nu eigenlijk echt en inhoudelijk en wat is de achtergrond en wat moet ik er nou van vinden? Van sommige dingen wil je beeld zien, van een vliegtuigcrash of van de koningin die aftreed. Ook geeft social media volgens Hella journalisten de kans om inzicht te krijgen wat kijkers vinden en om ook daadwerkelijk op reacties van mensen te reageren. Dat is het gave eraan, omdat tv juist eenrichtingsverkeer is, had ik zonder social media niet geweten wat mensen ervan vonden.

Social media
Een ander onderwerp dat tijdens het inter view aan bod komt is de social media en de invloed hiervan op de journalistiek. Hella, zelf een fanatiek twitteraar, is zeer te spreken over de social media. Dat de kijkcijfers van de nieuwsuitzending van half acht nog steeds stijgen verbaast Hella, maar aan de andere

www.werkenbijbaker.nl

14 In de Spotlight Hella Hueck

Primus

De rechtspositie van de sollicitant

Tekst door Rachel Reinhard

In de niet juridisch bindende NVP Sollicitatiecode zijn basisregels opgenomen die betrekking hebben op de sollicitatieprocedure
pagina had geplaatst. De like was geplaatst op de Facebook pagina van ouders van hetzelfde geslacht. De doelstelling van deze pagina is het promoten van de homoseksuele en lesbische samenleving. Door deze like kreeg de werk gever vermoedens over de homoseksuele geaardheid van werknemer. De werkgever ging de werknemer vervolgens vervelend behandelen en uiteindelijk volgde zelfs ontslag. Hiertegen heeft de werknemer een procedure ingesteld.

ontdekt, en hierop besluit de sollicitatieproce dure niet voort te zetten.

Medische gegevens
In de voorgaande alinea is geconcludeerd dat een werkgever na het ontdekken van bepaalde gegevens zoals seksuele geaardheid of politieke gezindheid - niet op grond daarvan mag besluiten om de sollicitatieprocedure te beindigen. Wat betreft medische gegevens van de sollicitant geldt dat de werkgever berhaupt niet op zoek mag gaan naar deze gegevens. In de Wet op de medische keuringen is neer gelegd dat het de werkgever uitdrukkelijk niet is toegestaan om inlichtingen in te winnen over de gezondheidssituatie van de sollicitant. Alleen een keuringsarts mag - in het kader van een aanstellingskeuring - vragen stellen over de gezondheidssituatie van de sollicitant. Hieruit vloeit voort dat het werkgevers niet vrijstaat om gevraagd ofwel ongevraagd medische gege vens van de sollicitant te achterhalen.

Rachel Reinhard heeft haar masterscriptie geschreven over De rechtspositie van de sollicitant ten aanzien van de informatie die ongevraagd over hem wordt ingewonnen. In dit artikel wordt ingegaan op een aantal aspecten uit deze scriptie.
Er zijn verschillende methoden die werkgevers gebruiken om een breder beeld te krijgen dan hetgeen de sollicitant zelf kenbaar maakt in de sollicitatieprocedure. Het controleren van een curriculum vitae en navraag doen bij voormalig werkgevers van de sollicitant zijn voorbeelden hiervan. Daarnaast is het niet ondenkbaar dat een werkgever iemand in zijn priv- of zake lijke netwerk kent die hem informatie over de sollicitant kan verschaffen.1 Ook komt het steeds meer voor dat werkgevers internet research naar sollicitanten verrichten. Wanneer ongevraagd informatie over de sollicitant wordt ingewonnen, bestaat het risico dat niet juiste gegevens worden meegenomen in de overwegingen in de sollicitatieprocedure, zonder dat de betrokken sollicitanten hiervan op de hoogte zijn. In dit artikel zal aandacht worden besteed aan de vraag in hoeverre het juridisch toelaatbaar is om ongevraagd infor matie over een sollicitant in te winnen.2 recht te worden bekeken. Er kan worden gesteld dat de rechtspositie van de sollicitant zwak is. De rechtspositie van de sollicitant als zodanig kent namelijk geen bescherming in het Nederlands recht. De sollicitatiefase in het algemeen wordt ook niet beschermd in het Nederlands recht. Hierdoor geldt tijdens de sollicitatiefase het uitgangspunt van contracts vrijheid. Dit betekent dat het werkgevers met inachtneming van de precontractuele redelijkheid en billijkheid in beginsel vrij staat de sollicitatieprocedure naar eigen wensen in te vullen. Deze vrijheid wordt begrensd door een beperkt aantal wetsartikelen die de rechts positie van de sollicitant kunnen begunstigen. Met betrekking tot het onderwerp ongevraagd informatie over de sollicitant inwinnen, dient vooral aandacht te worden besteed aan het recht op gelijke behandeling, het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer en de Wet op de medische keuringen. Gelijke behandeling en persoonlijke levenssfeer In artikel 1 van de Grondwet en in de Algemene wet gelijke behandeling (AWGB) is het recht op gelijke behandeling neergelegd. Op grond van deze bepaling in samenhang met het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer zoals neergelegd in artikel 10 van de Grondwetmag de werkgever tijdens het sollicitatiegesprek bijvoorbeeld niet informeren naar de seksuele geaardheid van de sollicitant, of een vrouwe lijke sollicitantvragen naar een eventuele zwangerschap of kinderwens. Wanneer een werkgever echter toch wil weten wat bijvoorbeeld de seksuele voorkeur van de sollicitant is, kan hij dit op internet bijvoorbeeld via Facebook soms ongevraagd achterhalen. Een gebruiker van Facebook kan op zijn profiel namelijk aangeven of hij of zij genteresseerd is in mannen of vrouwen.

Hoewel deze zaak niet berust op de Neder landse sollicitatiefase, is het een goede illustra tie van de gevolgen van het ongevraagd zoeken naar informatie in arbeidsrechtelijk perspectief. Wat betreft de Nederlandse sollicitatiefase kan worden geconcludeerd dat een werkgever in strijd handelt met het recht op gelijke behan deling, indien hij op internet een gegeven als seksuele geaardheid, godsdienst, levensovertui ging of politieke gezindheid van de sollicitant

NVP Sollicitatiecode
Zoals eerder vermeld, kent de rechtspositie van de sollicitant geen bescherming in het Nederlands recht. Wel bestaat er de niet juri disch bindende - NVP Sollicitatiecode waarin basisregels zijn opgenomen met betrekking tot de sollicitatieprocedure. Deze basisregels

Like
In Amerika is onlangs ophef ontstaan over een werknemer die een like op een Facebook

De rechtspositie van de sollicitant

Om te onderzoeken of het een werkgever juridisch vrij staat om ongevraagd informatie over sollicitanten in te winnen, dient eerst de positie van de sollicitant in het Nederlands

In het Nederlands recht is de rechts positie van de sollicitant zwak

De rechtspositie van de sollicitant 17

16 De rechtspositie van de sollicitant

zijn uitgewerkt in richtlijnen. In een richtlijn is bijvoorbeeld opgenomen dat werkgevers de op internet gevonden informatie met de betreffende sollicitant dienen te bespreken. Er is een aantal werkgevers die in de vacature tekst opnemen dat de NVP Sollicitatiecode van toepassing is op de sollicitatieprocedure. In dat geval kan een sollicitant ervan uitgaan dat hij op de hoogte wordt gesteld van de gegevens die worden meegenomen in de overwegingen in de sollicitatieprocedure. Wanneer dit niet juiste gegevens betreft, kan de sollicitant hier van melding maken aan de werkgever.

een gat in zijn curriculum vitae. Tijdens de sollicitatieprocedure vroeg de werkgever om toelichting. De sollicitant gaf daarop aan dat hij door psychische problemen een periode van tweenhalf jaar niet actief was geweest op de arbeidsmarkt. Na ondertekening van de arbeidsovereenkomst liet de inmiddels aangenomen werknemer weten dat hij in het verleden een zedendelict had gepleegd en dat hem hiervoor terbeschik kingstelling (tbs) was opgelegd. De werkgever wilde hierdoor alsnog van de arbeidsovereen komst af zien. De werknemer maakte een procedure bij de kantonrechter aanhangig en stelde dat geen sprake was van een rechts geldige buitenrechtelijke vernietiging van de arbeidsovereenkomst. De kantonrechter stelde de werknemer in het gelijk en oordeelde dat het noemen van psychische problemen vol doende was om het gat in het curriculum vitae te verklaren.

Arbeidsgerelateerde informatie
In de uitspraak van de Hoge Raad 3 maart 1989, NJ: 1989, 489 had de sollicitant tijdens de sollicitatieprocedure verzwegen dat hij relevante vaardigheden - die nodig waren om de vacante arbeidsplaats naar behoren te vervullen - niet beheerste. In deze zaak ging het om een musicus die niet in staat was noten te lezen en solliciteerde bij een theater gezelschap. Nadat de werkgever deze onkunde van de inmiddels aangenomen werknemer had ontdekt, volgde een ontslag op staande voet. De werknemer ging naar de kantonrech ter en riep nietigheid van het ontslag in. Zowel de kantonrechter, de rechtbank als de Hoge Raad waren van mening dat het verzwijgen van het niet beheersen van een relevante vaardig heid voor risico van de sollicitant inmiddels werknemer komt. Het ontslag op staande voet hield derhalve stand.

In een uitspraak van de kantonrechter Eind hoven 24 maart 2005, JAR:2006/91 had de voormalig werkgever van de sollicitant, op eigen initiatief, negatieve informatie verstrekt aan de mogelijke nieuwe werkgever. De nieuwe werkgever had op grond van deze negatieve informatie besloten geen dienstverband met de sollicitant aan te gaan. De kantonrechter oordeelde dat het de voormalig werkgever niet vrij stond uit eigen beweging informatie te verstrekken over een oud-werknemer aan de mogelijke nieuwe werkgever. Hierbij gaf de kantonrechter aan dat deze negatieve infor matie wel verstrekt had mogen worden, indien het verzoek om informatie van de nieuwe werkgever kwam. De kantonrechter verbond hieraan niet uitdrukkelijk de voorwaarde dat dit met toestemming van de sollicitant diende te gebeuren. Uit deze uitspraak zou afgeleid kunnen worden dat een werkgever ongevraagd informatie mag inwinnen over het arbeidsleven Internet research vermelden in vacaturetekst Op dit moment verricht ongeveer 40% van de werkgevers (ongevraagd) internet research naar sollicitanten. Wanneer een werkgever het voornemen heeft om deze research te verrichten, is het wenselijk in de vacaturetekst te vermelden dat internet research deel uit kan maken van de sollicitatieprocedure. Een werkgever voorkomt hiermee dat zij onge vraagd en onaangekondigd informatie over het privleven van de sollicitant inwint. Daarnaast is op grond van de NVP sollicitatiecode aan te raden de gevonden gegevens met de sollicitant te bespreken. Hiermee wordt voorkomen dat de sollicitant wordt afgerekend op voor de functie niet relevante of wellicht onjuiste informatie, waarvan de sollicitant niet weet dat deze in de sollicitatieprocedure is meegeno men. Wanneer kenbaar is dat internet research deel uitmaakt van de sollicitatieprocedure, kan de sollicitantproblemen voor zijn door te onderzoeken wat er over hem op internet te vinden is. Indien de sollicitant niet kloppende gegevens over zichzelf aantreft, kan hij dit eventueel aan de werkgever kenbaar maken. De sollicitant zal dit minder snel doen wan neer niet bekend is dat er gegoogeld wordt. van de sollicitant bij eerdere werkgevers. Het is wel belangrijk te benadrukken dat het gaat om n uitspraak op lager niveau en dat de kantonrechter zich niet uitdrukkelijk over de vraag heeft uitgelaten. sollicitanten bekijken, zich op minder glad ijs begeven dan werkgevers die door middel van internet research het hele priv leven van de sollicitant proberen te achterhalen.
noten 1 In dit artikel worden zowel de werkgever als de sollicitant met mannelijke voornaamwoorden aange duid, waar uiteraard ook een vrouwelijke werkgever of sollicitant kan worden gelezen. 2 Hierbij wordt geen aandacht besteed aan integriteitsgevoelige functies of bijzondere beroepen, waarbij het verleden van de sollicitant uitgebreid wordt gescreend. Aangezien een sollicitant die solliciteert voor een dergelijke functie van te voren bekend is met het feit dat uitgebreide screening plaatsvindt. Daarnaast zijn uitgebreide protocollen verbonden aan deze screening methodes. 3 Een voorbeeld hiervan is de uitspraak van de kantonrechter Amsterdam 27 april 1999 en 25 februari 2000, JAR:2000/155. In deze zaak had de werkgever tij dens het sollicitatiegesprek gemeld dat aanwezigheid tijdens de zomerperiode van groot belang was. Werk gever had tevens expliciet gevraagd of de sollicitant in deze periode werkzaamhe den kon verrichten. De sol licitant bevestigde dat zij ge durende de zomerperiode beschikbaar was, ondanks dat de sollicitant wist dat zij gedurende de zomerperi ode zwangerschapsverlof zou genieten. Een aantal dagen na indiensttreding liet werknemerster weten dat zij zwanger was. Werkgever vernietigde de arbeidsover eenkomst wegens dwaling. Uiteindelijk kwam de zaak voor de kantonrechter en werd geoordeeld dat de werkgever zich succesvol op dwaling kon beroepen aangezien werkneemster tij dens de zomerperiode niet aanwezig kon zijn terwijl zij aan de werkgever andere mededelingen had gedaan. 4 Ongepubliceerde beschikking 1 oktober 1996 (repnr. 83627-AE-96-2414).

Werkgevers die het openbare LinkedIn profiel van sollicitanten bekijken, bege ven zich op minder glad ijs dan werk gevers die door middel van internet research het hele priv leven van de sollicitant proberen te achterhalen

Privleven
Naast de NVP Sollicitatiecode en de wets bepalingen die de rechtspositie van de sollici tant kunnen begunstigen, is er ook een beperkt aantal - niet actuele - rechterlijke uitspraken aangaande de sollicitatiefase. De rechter heeft zich onder andere uitgelaten over de vraag of de sollicitant dient te melden dat hij een verslavings- of strafrechtelijk verleden heeft.

Voormalig dienstverband
Uit een uitspraak van de kantonrechter Utrecht blijkt dat het een sollicitant ook niet vrij staat om een voormalig dienstverband met de moedermaatschappij van werkgever te verzwijgen.4 In deze kwestie had de sollicitant in haar curriculum vitae niet vermeld dat ze in het verleden zes weken had gewerkt bij de moedermaatschappij van het bedrijf waar ze solliciteerde. Bij deze moedermaatschappij was de sollicitant in de proeftijd ontslagen wegens personele wrijvingen en haar wat eigenzinnige gedrag. Nadat de sollicitant bij de dochter maatschappij was aangenomen, ontdekte de werkgever haar eerdere dienstverband bij de moedermaatschappij. De werkgever stelde dat sprake was van een onherstelbare vertrou wensbreuk en beindigde het dienstverband. De kantonrechter Utrecht volgde de stelling van werkgever en ontbond de arbeidsovereen komst.

Verslaving
Uit de uitspraak van de kantonrechter Rotter dam 14 april 1992, Prg:1992, nr. 3738 blijkt dat de sollicitant tijdens de sollicitatieprocedure geen melding hoeft te maken van het feit dat hij in het verleden verslaafd is geweest aan drugs en alcohol. De kantonrechter oordeelde dat wanneer geen sprake is van een onaan vaardbaar verslavingsrisico, een eerdere ver slaving niet gemeld hoeft te worden.

Geen priv-informatie vereist indien niet relevant

In de uitspraken zoals hiervoor besproken heeft de rechter geoordeeld dat de sollicitant tijdens de sollicitatieprocedure geen priv informatie hoeft te verschaffen aan zijn nieuwe werkgever indien dit niet relevant is voor de functie waar hij naar solliciteert. Dit laatste is wel een belangrijke nuancering, aangezien er tevens rechtspraak is waaruit blijkt dat van een sollicitant wel wordt verwacht dat hij open is over priv aangelegenheden die hem belem meren om te werken in de functie waarnaar hij solliciteert.3 De vraag of de sollicitant zijn arbeidshistorie voor zichzelf mag houden is eveneens beantwoord in de rechtspraak. In de volgende alineas wordt hier aandacht aan besteed.

Ongevraagd informatie inwinnen, juridisch toelaatbaar?

De vraag of het werkgevers vrij staat om ongevraagd informatie over sollicitanten in te winnen is, zoals blijkt uit voorgaande, niet eenvoudig te beantwoorden. Wat betreft het privleven van de sollicitant geldt dat de solli citant deze informatie veelal voor zichzelf mag houden en dat de sollicitant deze informatie tijdens het sollicitatiegesprek - niet aan de werkgever kenbaar hoeft te maken, tenzij het de uitoefening van de functie zou kunnen ben vloeden. Ook wanneer de sollicitant bepaalde informatie zelf - bijvoorbeeld op internet openbaart, staat het een werkgever nog steeds niet altijd vrij deze informatie in de sollicitatie procedure te betrekken. De politieke voorkeur of seksuele geaardheid van de sollicitant zijn voorbeelden hiervan. Wat betreft werkge relateerde informatie staat het de sollicitant minder vrij deze informatie voor zichzelf te houden. Tijdens het sollicitatiegesprek zal een sollicitant vragen over zijn arbeidshistorie in principe eerlijk moeten beantwoorden. Hieruit kan wellicht geconcludeerd worden dat werk gevers die het openbare LinkedIn profiel van

Strafrechtelijk verleden
De sollicitant hoeft tijdens de sollicitatieproce dure ook geen melding te maken van zijn straf rechtelijke verleden, zo blijkt uit de uitspraak van de kantonrechter Assen 6 maart 2006, LJN:AV5303. In die kwestie had de sollicitant

Vermeld internet research in de vacaturetekst en voorkom dat ongevraagd en onaangekondigd informatie over het privleven van de sollicitant wordt ingewonnen
18 De rechtspositie van de sollicitant

Informatie opvragen bij oud-werkgevers

Uit deze uitspraken kan worden geconclu deerd dat het de sollicitant in beginsel niet vrij staat om relevante werkgerelateerde informatie tijdens de sollicitatieprocedure voor zichzelf te houden. De vraag of werkgevers deze informatie ongevraagd mogen inwinnen, is in latere rechtspraak indirect beantwoord.

De rechtspositie van de sollicitant 19

Thema

Geestverruimend Recht
In de thema-rubriek wordt (rechts)wetenschap tegenover het on(der)bewuste geplaatst. Onderwerpen als het boven natuurlijke en stimulerende middelen voeren de boventoon in de derde Juncto van dit academische jaar. Hoe geloofwaar dig is de Rooms-Katholieke Kerk nog heden ten dage? Moet drugs in Amerika gelegaliseerd worden? Kan het gebruik van drugs op een feestje je je baan kosten? Daarnaast kun je alles lezen over ht wondermiddel bij uitstek: Dr. Pill. Een medicijn wat de oplossing biedt voor alle denkbare problemen.
De GELOOF waardigheid van de kerk p.21 Feestje gehad? p.25 De inzet van leugendetectoren en paragnosten bij het opsporingsonderzoek p.29 Doping: misschien wel de pittigste tegenstander p.31 War on drugs, het einde nabij? p.34 De juridische vraagstukken van Dr. Pill p.40

De GELOOF waardigheid van de kerk

Tekst door Gwenn Korteweg

De misbruikte kinderen hebben zelf de priesters verleid! Volgens de Amerikaanse priester Benedict Groeschel waren de kinderen op zoek naar een vaderfiguur om mee te knuffelen.1 De Rooms Katholieke kerk is de afgelopen jaren vaak in het nieuws geweest. Over de hele wereld werden minderjarige kinderen seksueel misbruikt. In 2010 werd bekend dat ook in Nederland seksueel misbruik heeft plaatsgevonden. De kerk stelde zelf een onderzoekscommissie in onder leiding van Wim Deetman. De commissie bekritiseerde het katholieke klachtenbureau Hulp en Recht, dat oorspronkelijk door de kerk was ingesteld om klachten over seksueel misbruik af te handelen. Er werd vastgesteld dat enkele duizenden kinderen in de periode tussen 1945 en 1985 ernstig seksueel zouden zijn misbruikt. Tienduizenden minderjarigen hebben te maken gehad met vormen van grensoverschrijdend seksueel gedrag. De wijze waarop de kerk is omgegaan met het misbruik laat ernstige tekortkomingen zien. In de Verenigde Staten alleen al zijn al meer dan 300 rechtszaken aangespannen. Het schandaal heeft het geloof in de Kerk een flinke opdonder gegeven. Is de kerk het geloof nog wel waardig?
Misbruik
In de meeste gevallen zijn de misdrijven al verjaard wanneer slachtoffers met hun verhaal naar buiten komen. Over de oorzaken waarom geestelijken kinderen misbruiken bestaat veel discussie. Momenteel wordt hier veel onder zoek naar gedaan. Argumenten die worden genoemd zijn het celibaat van geestelijken, gelegenheid, gebrekkige opleiding, machtsmis

De GELOOF waardigheid van de kerk 21

bruik, pedofilie, homoseksualiteit en geestelijke onvolwassenheid. Uit onderzoek is nog geen duidelijke oorzaak naar voren gekomen. Binnen de Katholieke kerk werden vooral jongens misbruikt, wat vreemd is nu over het algemeen meisjes vaker worden misbruikt.2 Het lijkt daarom om homoseksualiteit te gaan en in mindere mate om pedofilie. Homoseksualiteit wordt echter niet goedgekeurd door de Katholieke kerk.

In de Verenigde Staten alleen al zijn al meer dan 300 rechtszaken aangespan nen. Het schandaal heeft het geloof in de Kerk een flinke opdonder gegeven.
in de toekomst wel zullen worden toegepast. Een aantal advocaten hebben geprobeerd de paus aansprakelijk te stellen voor de geheim houding van het seksueel misbruik, omdat hij verantwoordelijk was voor de uitoefening van de kerkelijke richtlijnen voor omgang met seksueel misbruik. De paus kan echter niet aansprakelijk gesteld worden, nu hij als staats hoofd immuniteit geniet. Advocaten vonden dat de richtlijn Crimen Sollicitationis bewees dat de kerk wist van het seksueel misbruik, maar er niets aan deed.9 Dit is echter nooit bewezen. Tot 2001 zouden de vergrijpen volgens het kerkelijk recht al na vijf jaar verjaard zijn, waardoor de meeste klachten niet behandeld zouden kunnen worden. Hiernaast heeft het biechtgeheim zijn bijdrage geleverd aan het de geheimhouding van het seksueel misbruik. Wanneer een geestelijke een biecht doet over zijn vergrijpen, kan de priester aan wie is be kend zich op het biechtgeheim beroepen. Doet dit allemaal niet ongelooflijk af aan waar de kerk allemaal voor staat? Het belangrijkste goddelijke gebod is immers: Heb God lief boven alles en uw naaste als uzelf, maar dit wordt blijkbaar door sommige geestelijken op een eigen manier genterpreteerd. Door alle ophef die de laatste jaren over het seksueel misbruik is geweest, was de kerk genoodzaakt de regel geving aan te scherpen. Het systeem van de kerk zat zo in elkaar dat de positie van de kerk altijd boven het welzijn van slachtoffers gesteld werd. De eigen re
10

Kerkelijk recht
Binnen de Katholieke kerk wordt het seksu eel misbruiken van kinderen al tijden als een ernstige overtreding van het kerkelijk recht beschouwd. Het kerkelijk recht heeft hier dan ook sancties voor gesteld.3 Deze sancties wer den tot de jaren zestig ook echt toegepast. De Kerk hield de bestraffing van seksueel mis bruik liever in eigen hand en hield daarom het misbruik geheim. Het strafrecht werd daarom dan ook niet ingeschakeld. Het canonieke recht, het recht van de kerk, kent algemene voorschriften, waarin omgang met gedrag van geestelijken (waaronder ook seksueel misbruik) is geregeld. De ernstige vergrijpen,
4

Misschien komt er toch een einde aan de scheiding tussen Kerk en Staat.
door overheid en justitie niet genoeg aandacht besteed aan het misbruik. website staat dat de wettelijke gang van zaken gevolgd moet worden. Toch is dit niet in het kerkelijk recht verankerd. Inmiddels is het be straffen van daders belangrijker geworden. Het statelijke recht wordt door de kerk nu steeds meer gelijkwaardig gezien aan het kerkelijk recht. Misschien komt er toch een einde aan de scheiding tussen Kerk en Staat.

jaren van het seksueel misbruik. Pas toen het misbruik aan het licht kwam en opschudding veroorzaakte in de maatschappij, werd er door de Kerk actie ondernomen. De Kerk heeft lange tijd voor eigen rechter gespeeld. Steeds meer ziet de kerk in dat ze niet om de staat en maatstchappij heen kunnen. Heeft dit schandaal afgedaan aan de geloofwaardigheid van de kerk? Waar staat de Kerk nu eigenlijk voor? De maatschappelijke discussie over scheiding van kerk en staat en de taboes die heersen zal voorlopig nog niet beslecht zijn.

waaronder die van seksueel misbruik, wor den berecht door de Congregatie voor de Geloofsleer. De kerk had dus een eigen rechtssysteem, waarin sprake was van strikte geheimhouding. De politie werd nooit bij de vergrijpen betrok ken. De Kerk had de neiging om haar recht als enige recht te beschouwen, in het kader van toepassing op de geestelijken die schuldig waren aan seksueel misbruik.5 In vrijwel alle landen is het echter wettelijk verplicht om (seksueel) misbruik te melden bij politie en justitie. Het canonieke recht gaf geen moge
6

putatie was het belangrijkst. Slachtoffers werd verteld dat ze zich vergisten, soms werd om vergeving gevraagd. Het steunen van de daders kreeg doorgaans meer prioriteit. Rechtszaken werden stilletjes geschikt.

Hoe nu verder?
Strafrechtelijke vervolging is voor veel van de daders niet meer mogelijk. De meeste mis daden zijn juridisch verjaard of de daders zijn al overleden. Het kabinet wil de mogelijkheden onderzoeken om deze daders toch te kunnen vervolgen. De wijzigingen van 2010 hebben er voor gezorgd dat geestelijken sneller berecht kunnen worden. Een priester kan ook door de paus, zonder proces, uit de kerk worden verwijderd. In de Verenigde Staten zijn honder den geestelijken ontslagen. Het vertrouwen in de kerk is ernstig bescha digd. Ouders vertrouwen hun kinderen niet meer zomaar aan de kerk toe. De Kerk wist al
noten 1 De Volkskrant, Veel mis bruikte tieners verleidden priester, 30 augustus 2012 2 F.D. Murphy, H. Buckley, and L. Joyce, The Ferns Report, presented by the Ferns Inquiry to the Minis ter for Health and Children (Dublin: Government Publi cations, October 2005) 3 Dale, K.A. (2007), Hiding behind the cloth; child sexual abuse and the Catholic Church, Journal of child sexual abuse, jrg.16, nr.3, pp.59-74. 4 Codex Iuris Canonici (CIC 1983) 5 Robertson 2010 p. 43 6 Robertson 2010 p. 43 7 Robertson 2010 p. 50 8 Robertson 2010 p. 43 9 INSTRUCTIONOF THE SUPREME SACRED CONGREGATION OF THE HOLY OFFICE,Vatican Polyglot Press, 1962 10 Dale, K.A. (2007), Hiding behind the cloth; child sexual abuse and the Catholic Church, Journal of child sexual abuse, jrg.16, nr.3, pp.59-74 11 Robertson 2010 p.38

lijkheid voor een onafhankelijk proces, er werd bijna geen onderzoek gedaan naar de klachten over seksueel misbruik.7 Slachtoffers maken in het kerkelijk recht geen aanspraak op schade loosstelling en er is geen beroepsinstantie. Straffen die volgens het kerkelijk recht kunnen worden toegepast zijn niet zo streng als die in het normale strafrecht gelden. De ergste straf is die van excommunicatie, namelijk het terugbrengen van de status van priester naar burger.8 Daarnaast paste de kerk de straffen eigenlijk nooit toe. Paus Benedictus heeft dit bevestigd en gesteld dat de canonieke straffen

Maatregelen
De Katholieke kerk heeft in 2010 nieuwe regels en richtlijnen opgesteld en aangescherpt. In de Verenigde Staten is in 2002 een zero-tolerance beleid gentroduceerd, waarbij priesters al na de eerste geloofwaardige beschuldiging van misbruik zouden moeten worden ge schorst. Het Vaticaan heeft de verjaringstermijn voor misbruik verlengd naar twintig jaar. De Congregatie voor de Geloofsleer kreeg een aantal nieuwe bevoegdheden voor behandeling van zaken. Het is echter alsnog niet verplicht misbruik bij de politie te melden.11 Op de

Bestrijding door de kerk

De kerk heeft niet goed opgetreden tegen de vergrijpen van geestelijken. Er was sprake van ontkenning van en zwijgen over het misbruik. Soms werd een psychologisch onderzoek ge daan bij de daders of werden zij ontheven uit hun taken. Er was dus zeker geen sprake van een stelselmatige aanpak. Hiernaast werd ook

22 De GELOOF waardigheid van de kerk

De GELOOF waardigheid van de kerk 23

Thema

Feestje gehad?
Drugsgebruik in privsfeer kan leiden tot ontslag!
Tekst door Yasemin Karadavut

ben jij ook niet in n zin te vangen?

Dirk-Jan Gondrie, advocaat Boekel De Nere Feiten

In deze Arubaanse arbeidszaak is de vraag aan de orde of een positief resultaat bij een test op aanwezigheid van cocane in het lichaam, in combinatie met een daarop volgende weigering van de werkneemster zich te laten opnemen in een rehabilitatieprogramma, een dringende reden oplevert voor ontslag op staande voet1. Tevens kwam de vraag aan de orde of hier sprake is van een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer nu de werkgever een werkneemster verplicht stelt deel te nemen aan de drugstest.
wel voor werktijd cocane heeft gebruikt. Cocane kan namelijk tot 72 uur na gebruik in het lichaam achter blijven. Werkneemster gaat niet akkoord met haar ontslag en gaat hiervoor naar de rechtbank. aanwezigheid van drugs in het lichaam van haar werknemers en op het opleggen van disciplinaire straffen dan wel het ontslaan van werknemers die positief getest worden. Daar bij is niet van belang of het druggebruik onder of buiten werktijd heeft plaatsgevonden en of het daadwerkelijk negatieve invloed had op het werk. Dit vindt naar het oordeel van het Hof zijn rechtvaardiging in het feit dat bekend is dat ook in de vrije tijd gebruikte drugs van invloed kunnen zijn op het werk en dat de concrete invloed van drugs vaak moeilijk te bewijzen zal zijn. Op deze uitspraak van het Hof gaat werkneemster in cassatie. Hoge Raad In cassatie stelt werkneemster het volgende Onderdeel 1 : Het strenge beleid was voor Hof Het Hof heeft de uitspraak van de rechtbank bevestigd. Hierbij overwoog het hof onder meer: Dat beleid is onder meer gericht op het middels urinetesten detecteren van de werkneemster onvoldoende kenbaar en het treft werkneemster geen verwijt dat zij niet heeft begrepen dat het enkele privgebruik van drugs dat tot een positief testresultaat leidt, zonder dat blijkt van een negatief effect op

In deze zaak werkt werkneemster in het bekende luxe Hyatt-hotel als casino beverage server. Gezien het imago van het hotel heeft Hyatt in het kader van Drug-Free Workplace Policy een streng antidrugsbeleid ontwikkeld en doorgevoerd. In dat kader heeft werkneem ster in deze zaak een training gevolgd, waarin is aangekondigd dat Hyatt willekeurige drugs testen zal uitvoeren. In een verklaring, onderte kend door werkneemster, stemt zij in dat een positieve uitslag van een alcohol of drugstest reden voor ontslag kan zijn. Een jaar na de on dertekening van deze verklaring wordt werk neemster geselecteerd en wordt zij positief getest op cocane. Hyatt stelt werkneemster voor een keuze: of aanmelden voor een rehabi litatieprogramma in een afkickcentrum, ontslag krijgen of zelf ontslagen nemen. Werkneemster weigert alle drie de opties. Het gevolg hiervan is dat Hyatt werkneemster op staande voet ontslaat met als grond de positieve drugstest. Onduidelijk is of de werkneemster tijdens dan

Het geding in feitelijke instantie

Rechtbank Werkneemster vordert, kort gezegd, bij de rechtbank het ontslag nietig dan wel onre delijk te verklaren. De rechtbank wijst haar vordering af omdat volgens de rechtbank het weigeren van het volgen van een rehabilitatie programma gevoegd bij het geconstateerde cocanegebruik een dringende reden voor ontslag op staande voet oplevert. Tegen deze uitspraak gaat werkneemster in hoger beroep.

www.boekel.com/werkenbij
Wij leveren zakelijke, juridische dienstverlening voor bedrijven, overheidsinstellingen en non-profit organisaties. Daarbij ligt de focus op vastgoed, ondernemingsrecht en arbeidsrecht. Wij zijn gevestigd in amsterdam en Londen.

Feestje gehad? 25

het werk of op de veiligheid, reeds grond oplevert voor een ontslag op staande voet. Onderdeel 2: Het antidrugsbeleid van Hyatt leidt tot een ontoelaatbare inbreuk op haar persoonlijke levenssfeer. Het Hof heeft volgens verzoekster miskend dat Hyatt niet vrij stond een beleid vast te stellen waarin het prive gebruik dat tot een positieve test leidt, zonder dat is aangetoond dat dit gebruik daadwerke lijk een negatieve invloed op werk of veilig heid had, verboden is. Ook mag Hyatt volgens werkneemster zodanig privgebruik of een daaruit volgende positieve drugstest aan een ontslag op staande voet niet ten grondslag leg gen. Hyatt schendt als werkgever de krachtens artikel 8 EVRM beschermde persoonlijke levens sfeer van werkneemster zonder toerei kende rechtvaardiging. Om een inbreuk te rechtvaar digen moet volgens het onderdeel, in concrete geval sprake zijn geweest van een negatieve invloed van het cocane gebruik op het werk. Onderdeel 3: Het hof heeft in het licht van de persoonlijke omstandigheden van werkneem ster onvoldoende gemotiveerd of er sprake kan zijn van een dringende reden voor ontslag. Bij de beoordeling van onderdeel 1 oordeelt de Hoge Raad dat het Hof geen blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting noch een onbegrijpelijk oordeel gegeven.Volgens de Hoge Raad heeft werkneemster in zoverre goed begrepen dat een positieve test, ook als gevolg van privgebruik, tot ontslag zou kunnen leiden, ongeacht of het gebruik een negatief effect heeft op het werk. Voor de beoordeling van onderdeel 2 en voor de beantwoording van de vraag of een derge lijke inbreuk gerechtvaardigd is, dient volgens de Hoge Raad te worden onderzocht: 1) of de inbreuk makende handeling een legi tiem doel dient en 2) of zij een geschikt middel is om dat doel te bereiken (het noodzakelijkheidscriterium). 3) Voorts moet worden onderzocht of de inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de werkneemster evenredig is in verhouding tot het belang van de werkgever bij het berei ken van het beoogde doel ( proportionaliteits criterium), 4) en of de werkgever dat doel redelijkerwijs op een minder ingrijpende wijze kon bereiken (het subsidiariteitscriterium).

De Hoge Raad stelt vast dat het tegengaan van drugsgebruik in het hotel, hoog houden van de goede naam van het hotel onder de gasten zonder de negatieve invloed als gevolg van het gebruik van drugs, legitieme doelen waren om tot de test te komen. De drugstest die Hyatt bij zijn werknemers uitvoerde kan dan ook worden aangemerkt als een nood zakelijk middel dat geen onnodig inbreuk maakt op de persoonlijke levenssfeer van de werkneemster omdat het primaire doel het vaststellen of de werkneemster onder invloed van drugs op werk aanwezig was. Ook mag het volgende de Hoge Raad van algemene bekendheid worden verondersteld dat drugs tot ongeveer 72 uur na inname hun invloed kunnen doen gelden in het menselijk lichaam. Het gebruik van drugs in het weekend kan wel degelijk invloed hebben op het func tioneren op werk. Hierbij hoeft niet worden ingegaan op het standpunt van werkneemster dat het hotel concreet moest aangeven dat en op welke wijze haar drugsgebruik haar werk negatief had benvloed. De kans op negatieve gevolgen werd voldoende geacht. De Hoge Raad rekende zwaar mee dat werkneemster na de positieve test weigerde medewerking te verlenen aan rehabilitatieprogramma in een kliniek. Het ontslag op staande voet mag dan ook volgens de Hoge Raad worden gezien als geschikt middel om het doel te bereiken. Ook onderdeel 3 is volgens de Hoge Raad tevergeefs voorgesteld. Het hof heeft de per soonlijke omstandigheden wel meegewogen maar geoordeeld dat deze omstandigheden niet zodanig zijn dat Hyatt in redelijkheid niet Kortom, de Hoge Raad verwerpt het beroep van werkneemster. kon komen tot het volgen van het antidrugs beleid. mening dat het testen van alle medewerkster ongeacht functie en ongeacht veiligheidsrisico niet past bij de huidige wet- en regelgeving4. Heida en Buijs hebben gesteld dat als men het beginsel van random-drug-testing accepteert in het bijzonder bij een ontslag op staande voet, mag worden verwacht dat de individu ele omstandigheden van het geval worden meegewogen5.Volgens hen is de uitspraak mede gebaseerd op een dooddoener dat iets van algemene bekendheid is; zelfs al zou het misschien voor de hand liggen te veronder stellen dat een ieder ongeacht zijn of haar opleidingsniveau, weet dat ook in vrije tijd gebruikte drugs van invloed kunnen zijn op werk. Ook wordt in het arrest niets vermeld over een mogelijk verslaving of probleemge bruik van werkneemster. Het doorlopen van een rehabilitatieprogramma heeft alleen dan zin. Heida en Buijs zijn dan ook van mening dat het in geval werkneemster geen verslaving of probleemgebruik heeft, de feitenrechter hierop had moeten ingaan. Tevens vragen zij zich af of het testen toch al niet dan niet in strijd is met het proportionaliteitsbeginsel. Mijns inziens is het opmerkelijk dat de rechter niet alle individuele omstandigheden van het geval heeft meegewogen in het oordeel. De functie van werkneemster als serveerster en het feit dat er mogelijk geen sprake is van een drugsprobleem bij werkneemster (en de weigering aan deelname aan een rehabilitatie programma terecht is) en het drugsgebruik in het weekend moeten dan ook zeker moeten

worden meegerekend. Doordat de individuele omstandigheden niet (zwaar) worden meege rekend in deze zaak wordt het voor werkgever makkelijker gemaakt werknemers te ontslaan vanwege de uitkomst van een drugstest. De vraag of dit wenselijk is, is dan maar nog de vraag. De uitspraak van de Hoge Raad is mijns inziens te kort door de bocht maar lijkt niet ongerechtvaardigd nu in de afgelopen jaren een steeds grotere verantwoordelijkheid bij werk gevers wordt neergelegd ten aanzien van ar beidsomstandigheden en preventiemaatregelen op werk.Van de werknemers mag hierbij dan ook het nodige worden verwacht. Dit werd ook bevestigd in het zaalvoetbalarrest van Gerechtshof Arnhem waarbij de werkgever een werknemer bij een herhaalde sportbles sure niet meer het volledige loon hoeft door te betalen omdat hij met de risicovolle sport was doorgaan (ondanks herhaalde blessures en waarschuwingen van de werkgever dat hij er mee moest ophouden)6. Ook in de zaak van profvoetballer Mutu tegen Chelsea werd Mutu als werknemer ontslagen en moest hij een bedrag van 17 miljoen overmaken aan Chelsea als compensatie met een schorsing voor zeven maanden. Mutu werd in deze zaak bij een onaangekondigde dopingcontrole betrapt op het gebruik van cocane. Ondanks dat Mutu in deze zaak zich meldde bij een psycholoog in verband met zijn drugsgebruik, stemde de tuchtcommissie niet mild.
noten 1 HR 14 september 2007, LJN: BA5802, JAR 2007, 250 2 Verhulp is universitair docent arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam 3 E.Verhulp, Gedrag in vrije tijd telt vaker mee bij ontslag, NRC Handelsblad 12 oktober 2007 4 S.A.Vegter, Ontslag wegens drugsgebruik in vrije tijd en niet willen afkicken, SR 2007, 12 5 E.Verhulp & W.A. Zondag, Disfunctioneren en wangedrag van werknemers (Mono grafien sociaal recht, 32), Deventer: Kluwer 2008, p. 207 6 Hof Arnhem, 27 juni 2006, LJN:AY5993, JAR 2006, 209

Conclusie
De Hoge Raad heeft in deze zaak geoordeeld dat een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer is toegestaan door middel van een drugstest uitgevoerd door werkgever. Het tegengaan van drugsgebruik in het hotel, hoog houden van reputatie van het hotel en voorkomen van ziekteverzuim als gevolg van het gebruik van drugs zijn volgens de Hoge Raad legitieme doelen om tot de test te komen. De test kan worden gezien als een noodzakelijk middel dat geen onnodig inbreuk maakt op de persoon lijke levenssfeer omdat het primaire doel was het vaststellen of de werkneemster onder invloed van drugs op het werk aanwezig was.

Doordat de individuele omstandig heden niet (zwaar) worden meegerekend in deze zaak wordt het voor werkgever makkelijker gemaakt werknemers te ontslaan vanwege de uitkomst van een drugstest. De vraag of dit wenselijk is, is dan maar nog de vraag.

Commentaar
In de literatuur is de uitspraak van de Hoge Raad niet onopgemerkt gebleven.Verhulp2 heeft het arrest bestreden omdat de functie van de werkneemster in dit geval een derge lijke inbreuk niet zou rechtvaardigen.Verhulp is van mening dat het imago van het hotel niet voldoende rechtvaardiging biedt voor de inbreuk van de privacy van een serveerster3. Er is dan ook sprake van een onvoldoende verband tussen het imago van het drugsgebruik in de vrije tijd, omdat het geen invloed had op de kwaliteit van haar werk.Vegter is van

26 Feestje gehad?

Feestje gehad? 27

Thema

elke dag ontmoeten ze elkaar bij de koffie

De inzet van leugendetectoren en paragnosten bij het opsporings onderzoek

Tekst door Tatjana Janssen
Een studentstage is volgens ons de ideale manier om kennis te maken. Jij leert ons beter kennen, en wij jou. Van uur tot uur maak je mee wat het werk in de praktijk precies inhoudt. Dat kan in Amsterdam, maar ook op n van onze kantoren in het buitenland. Ook kun je op kantoor je scriptie schrijven. Je kunt dan gebruik maken van al ons bronnenmateriaal. Daarnaast hebben we plek voor studerend medewerkers, bieden we orinterende gesprekken aan en organiseren we interessante business courses. werkenbijdebrauw.nl

onze bibliotheek is de perfecte plek om je scriptie te schrijven

Kennismaken met De Brauw

Wat is de beste manier om De Brauw goed te leren kennen?

Mag een getuige in het opsporingsonderzoek onder hypnose worden gehoord? Mag een verdachte worden onderworpen aan een leugendetector? Als het aan minister Opstelten van Veiligheid en Justitie ligt zijn deze methoden toegestaan. Volgens hem moeten bij sommige ernstige delicten alle mogelijkheden om een delict op te lossen in overweging worden genomen.
Het Zesde Zintuig was voor Priscilla van Hal (voormalig criminologiestudente aan de Vrije Universiteit van Amsterdam) aanleiding om onderzoek te doen naar het gebruik van paragnosten door de Nederlandse politie tijdens het opsporingsonderzoek. In Het Zesde Zintuig worden paragnosten ingezet tijdens het opsporingsonderzoek met als doel nieuwe aanwijzingen te vinden in vastgelopen moordof vermissingszaken. Tijdens haar onderzoek De discussie omtrent de inzet van paragnosten tijdens het opsporingsonderzoek laaide op na een tip in augustus 2012 in de zaak naar de sinds september 1993 vermiste Tanja Groen. Een duikploeg heeft naar aanleiding van een tip van wichelroedeloper Loet van der Gouw in de Maas gezocht naar aanwijzingen. Op werd zij begeleid door Jasper van der Kemp (universitair docent strafrecht en criminologie). 26 augustus 2012 werd er een fiets gevonden die een maand later (na onderzoek door het Nederlands Forensisch Instituut) niet van Tanja Groen bleek te zijn. Tevens is tevergeefs gezocht naar stoffelijke resten van Tanja Groen.

De Instructie Onorthodoxe Opsporingsmethoden

Er zijn geen duidelijke instructies wat betreft de inzet van paragnosten. Wel is er een intern

De inzet van leugendetectoren 29

document met als titel: Instructie Onortho doxe Opsporingsmethoden. De instructie be vat interne procedureregels voor de politie en het Openbaar Ministerie en is geschreven voor die (uitzonderlijke) gevallen waarin men in een opsporingsonderzoek gebruik wil maken van onorthodoxe opsporingsmethoden. Onder onorthodoxe opsporingsmethoden verstaat de instructie: het horen van getuigen onder hypnose, de poppenspelmethode, de leugende tector, de narcoanalyse en de paragnostiek. Naar de huidige wetenschappelijke inzichten bieden deze methoden geen zekerheid over de betrouwbaarheid van de resultaten. Het gebruik van deze methoden is verboden, tenzij er toestemming is gegeven door het College van procureurs-generaal (het landelijk bestuur van het OM). Het College kan toestemming geven indien er sprake is van een ernstig straf baar feit met een maximumstraf van zes jaar. De ernst van het misdrijf moet het gebruik van het opsporingsmiddel rechtvaardigen en het onderzoek moet zijn vastgelopen na inzet van de reguliere opsporingsmethoden. De politie zegt op basis van ervaringen weinig meerwaarde te zien in de aanwijzingen van paragnosten. De tips worden net zo behandeld als alle andere tips. De woordvoerder van de politie Limburg-Zuid, Chris Timmersman, zegt dat tips van paragnosten in het verleden tot weinig tastbare resultaten hebben geleid.1

Kamervragen van de ChristenUnie

Uit het onderzoek van Van Hal blijkt dat het merendeel (81%) van de politieagenten niet op de hoogte is van de instructie. Zij weten dus ook niet dat er toestemming moet worden aangevraagd. Deze cijfers zijn in Kamervragen door de ChristenUnie voorgelegd aan de mi nister van Veiligheid en Justitie. Hierbij werd de vraag gesteld of de Minister de mening deelde dat de instructie niet kan worden toegepast (omdat er zoveel politieagenten onbekend mee zijn) en dat het momenteel mogelijk is dat er paragnosten worden ingezet zonder de daarvoor vereiste toestemming van het College van procureurs-generaal. In antwoord op deze vraag stelde de Minister dat het gelet op de wijze waarop politie en Open baar Ministerie samenwerken niet nodig is dat alle politieagenten met deze instructie bekend zijn. Opsporingsonderzoeken vinden plaats onder het gezag van het Openbaar Ministerie. Daar ligt ook de verantwoordelijk heid voor de keuze welke opsporingsmethoden worden ingezet. Als een rechercheteam de inzet van onorthodoxe opsporingsmethoden al zou overwegen, kan dit nooit plaatsvinden zonder dat het Openbaar Ministerie hier weet van heeft.2 Sommige delicten zijn zo ernstig in de gevolgen voor slachtoffers dan wel nabestaanden, dat de politie en het Openbaar Ministerie alle mogelijkheden om een delict op te lossen in overweging willen kunnen nemen. Gelet hierop wil het Openbaar Ministerie de in de instructie genoemde methoden niet op voorhand uitslui ten. Een aanvraag om de in de instructie op gesomde opsporingsmethoden toe te passen komt overigens zelden voor, aldus het College van procureurs-generaal. De onderzoekers zijn van mening dat er aandacht moet zijn voor de inzet van paragnosten bij het opsporingson derzoek tijdens de politieopleiding, zodat elke politieagent op de hoogte is van de instructie en de daarbij behorende werkwijze. Inzet van paragnosten is niet onproblematisch Er zijn diverse motieven om met paragnos ten te werken.Vaak wordt er een paragnost ingezet op aandringen van nabestaanden, de gedachte baadt het niet dan schaadt het niet overheerst en de inzet van paragnosten kan leiden tot nieuwe invalshoeken. De onderzoe kers zijn het niet eens met de stelling: baadt het niet dan schaadt het niet. Als paragnos

ten met concrete aanwijzingen komen, kan het soms problematisch worden. Indien een paragnost een signalement van een mogelijke dader opgeeft en er vervolgens iemand wordt opgepakt dan kan deze persoon ten onrechte worden lastig gevallen door de politie. Het zal niet de eerste keer zijn dat iemand op aanwij zing van een paragnost wordt vast gezet en dat later blijkt dat deze persoon onschuldig is. In oktober 2009 besluit de politie op verzoek van de nabestaanden van de op 24 oktober 2008 vermoorde Diana Winkel mee te werken aan Het Zesde Zintuig. Een van de paragnosten geeft een signalement van de dader en kort daarna wordt er een buurtbewoner opgepakt die kennelijk leek op de man van de tekening. De buurtbewoner ontkende iets met de moord te maken te hebben. Op 2 december 2009 wordt de buurtbewoner na 37 dagen vrijgela ten door de raadkamer bij gebrek aan bewijs. Het OM ging in hoger beroep tegen het besluit van de raadkamer, maar het Hof bekrachtigde het vonnis van de raadkamer. Later bleek dat het DNA van de verdachte niet overeen te komen met het DNA dat was gevonden op het slachtoffer. Inmiddels heeft de buurtbewoner een schadevergoeding gekregen van 5.400,maar dit weegt vanzelfsprekend niet op aan het leed dat hem en zijn naasten gedurende de periode dat hij vast zat, is aangedaan. Uit het bovenstaande kan men de conclusie trekken dat het Openbaar Ministerie zeer terughoudend moet zijn bij het inzetten van paragnosten. Minister Opstelten wil hier echter niets van weten en wil het gebruik van paragnosten tijdens het opsporingsonderzoek niet verbie den. De Instructie Onorthodoxe Opsporings methoden zal dus blijven bestaan. Paragnosten mogen worden ingezet tijdens het opsporings onderzoek ook al is er geen wettelijke en wetenschappelijke basis en ontbreekt het aan in structies voor politieagenten en het Openbaar Ministerie hoe om te gaan met paragnosten.
noten 1 http://www.nu.nl/binnen land/2911925/paragnostenbieden-valse-hoop.html. 6 Aanhangsel Handelingen II 2012/13, nr. 742.

Thema

Doping: misschien wel de pittigste tegenstander

Tekst door Leroy Pinas

De dopingbekentenissen volgen elkaar in rap tempo op. Met de onthullingen over het dopinggebruik van Lance Armstrong als toppunt. Hoog tijd om vanuit juridische perspectief het n en ander op een rijtje te zetten.

Lance Armstrong
Op 10 oktober 2012 openbaarde het Amerikaanse anti-dopingagentschap USADA een ruim 1000 paginas tellend rapport, met beschuldigingen van dopinggebruik aan het adres van de Armstrong Lance Armstrong. Het rapport bevatte onder meer verklaringen van 11 oud-ploeggenoten, financile betalingen en laboratoriumgegevens. Ondanks het gegeven dat Armstrong tot dan toe nooit officieel is betrapt en tot dan toe nooit had bekend, con cludeerde het USADA dat Lance Armstrong schuldig is aan het gebruik, het bezitten en het verspreiden van verboden prestatiebevorde rende middelen. Conclusie was dat de voor malig kankerpatient de spil is geweest in het meest geavanceerde en succesvolle dopingpro gramma ooit. Inmiddels heeft de Amerikaan in een interview met Oprah Winfrey bekend dat hij al zijn 7 Tour de Francezeges heeft gewon nen met behulp van doping. De internationale

organisatie voor de wielersport, de UCI, heeft Armstrong naar aanleiding van het USADArapport al zijn Tour de France-overwinningen geschrapt. Voor wie niet alles heeft meegekregen, de totstandkoming van het USADA rapport is een interessante operatie geweest. Tot februari
1

inmiddels in de rij om claims in te dienen tegen sportheld van weleer.2 Het zal een proces van lange adem worden, deze bedrijven hebben im mers al die jaren geprofiteerd van de positieve publiciteit als gevolg van Armstrongs presta ties. Het zal niet meevallen om hard te maken welke schade deze ondernemingen nu exact hebben geleden. Duidelijk is dat dopinggebruik een groot probleem is voor de sportwereld, en dan met name voor het wielrennen. De handhaving, het opsporen en bestraffen van dopinggebruik zijn allemaal vraagstukken waar de sport mee worstelt.

2012 liep er een federaal onderzoek naar de voormalig ploeg van Lance Armstrong, gesponsord door overheidsinstantie US Postal. Onderzocht werd of er door het gebruik van doping binnen de ploeg gemeenschapsgeld is misbruikt. Dit onderzoek leidde tot niets, waarna USADA het dossier overnam.Vervol gens zijn in ruil voor strafvermindering onder ede getuigenverklaring afgenomen met ondere andere ex-leden van de US Postal-ploeg. Lance Armstrong weigerde mee te werken aan dit onderzoek. Uiteindelijk heeft dit voor hem niet mogen baten. Met name sponsors staan

0,00000000005
Zero, Zero, Zero, Zero, Zero, Zero, Zero, Zero, Zero, Zero, Zero, Cingo Picogram per millimeter. Deze marginale hoeveelheid, van het verboden middel clenbuterol werd tijdens de Tour de France van 2010 aangetroffen in het

30 De inzet van leugendetectoren

Doping: misschien wel de pittigste tegenstander 31

bloed van de Spanjaard(toen nog Tourwinnaar) Alberto Contador. Uiteindelijk werd Contador door het hoogste internationale sporttribu naal, het CAS, pas op 6 februari 2012 met terugwerkende kracht voor 2 jaar geschorst, bovendien werd hem de tourzege van 2010 ontnomen. Clenbuterol is een niet-lichaamseigen stof. Het is een middel dat op de markt was voor de bereiding van vlees en is voor gebruik bij paar den met ernstige astma.Vermoed werd dat de wielrenner een bloedtransfusie had ondergaan. Evident in deze zaak is dat clenbuterol aanwe zig was in de urine van de Spanjaard. Contador beweert tot op de dag van vandaag dat hij onschuldig is en dat hij de clenbuterol via het eten van vervuild vlees in zijn lichaam heeft gekregen. Het CAS kwam tot deze opvallende conclusie: The Panel concluded that both the meat contamination scenario and the blood transfusion scenario were, in theory, possible explanations for the adverse analytical findings, but were however equally unlikely. In the Panels opinion, on the basis of the evidence adduced, the presence of clenbuterol was more likely caused by the ingestion of a contaminated food supplement.3 In haar oordeel velt het CAS dat Contador verantwoordelijk is voor hetgeen er in zijn lichaam wordt aangetroffen. Dit komt overeen met de regels die zijn opgesteld en voorkomt bewijsproblemen bij de anti-dopingautori teiten.4 In feite is het zo geregeld dat de be klaagde zijn eigen onschuld dient te bewijzen, of deze bewust of onbewust een middel heeft ingenomen doet er niet toe. In dit geval is Contador er niet in geslaagd de herkomst van die kleine hoeveelheid hard te maken. Naar mijn mening kent deze zaak een onbevredi gend resultaat. Het gebruik van prestatiebe vorderende middelen valt niet te rijmen met (top)sport. Op het moment dat bij een sporter een niet-lichaamseigen stof wordt aangetroffen, heeft de persoon in kwestie wel recht op een eerlijk proces en daarmee de onschuldspre sumptie. Waardoor is de stof in zijn lichaam gekomen? Is er sprake van opzet? Dat zijn allemaal vragen die moeten beantwoord wor den om tot een voor alle partijen zo bevredi gend mogelijk resultaat te komen.

Osaka-Rule
Om de sporten op te schonen wordt er al gauw geroepen om dopinggebruikers levens lang uit de sport te bannen of van belangrijke evenementen te weren, als bijkomende straf. Nu vraag ik mij af of dit stand kan houden. Eerder hield een regel van het IOC, geen stand bij het CAS.6/7 Hiermee doel ik op de volgende kwestie: De Amerikaanse atleet LaShawn Merrit zou een penisverlengend middel hebben gebruikt. Dit hulpmiddel bevatte het verboden DHEA.8 Vervolgens werd deze atleet voor 21 maanden geschorst.Volgens het Olympisch reglement zou Merrit nooit meer mogen mee doen aan de Olympische Spelen. De hoogste
9 5

Inmiddels wordt er door het WADA, het Wereldantidopingagentschap, wel gewerkt aan een nieuw anti-dopingreglement. Deze geplande reglementswijziging moet het mogelijk maken om sporters levenslang te schorsen.11 Naar verwachting zullen deze regels pas in 2015 op zn vroegst in werking treden.
noten 1 http://www.scribd.com/ doc/109637096/Lance-Arm strong-USADA-report 2 http://www.volkskrant. nl/vk/nl/2698/Sport/article/ detail/3336028/2012/10/23/ In-jacht-op-Armstrong-geldmoeten-sponsors-langeadem-hebben.dhtml 3 CAS (2012). Media Release 2012-02-06 Contador Lausanne: Court of Arbitration for Sport 4 Artikel 2.1.1. World AntiDoping Code 2009 Montreal: World Anti-Doping Agency 5 http://www.rtl.nl/components/actueel/rtlnieuws/ 2013/01_januari/14/sport/ knwu_maakt_afspraken_ over_uitbannen_doping.xml 6 Het IOC, Internationale Olympisch Comit, is de organisatie die de Olympi sche Spelen organiseert. 7 CAS (2011) Media Release 2011-10-06 Merritt Lausanne: Court Arbitration of Sport 8 Een sterode hormoon dat wordt omgezet in testosteron 9 Volgens Artikel 45 van het Olympic Charter (2011) mocht een sporter die meer dan 6 maanden is gestraft, niet meer deelnemen. 10 http://online.wsj.com/ article/SB100008723963904 4479990457804835267245 2328.html 11 http://nos.nl/ artikel/442086-wada-4-jaarschorsing-bij-doping.html

Maak kennis met je nieuwe carrire

Dirkzwager is altijd op zoek naar ambitieuze professionals. Juristen die een stap verder willen gaan, die hun kennis willen verbreden en delen. Om dat laatste draait het bij ons. We delen onze juridische kennis met onze clinten en elkaar, zodat we samen sterker staan. Kennis ontwikkelen staat daarom hoog in het vaandel. We bieden dan ook uitstekende opleidingsmogelijkheden binnen en buiten onze Dirkzwager Academy. Maar ook door te werken aan uitdagende (internationale) projecten voor mooie clinten. Daarnaast heb je altijd toegang tot brede juridische kennis die jij en je collegas delen via onder andere onze eigen kennispaginas, juridische (digitale) bibliotheken en de Dirkzwager KennisApp. Dirkzwager is een veelzijdig, landelijk top-20 kantoor. We werken voor grote en middelgrote bedrijven, overheden, instellingen en particulieren, op de meest uiteenlopende rechtsgebieden. Ons kantoor heeft vestigingen in Arnhem en Nijmegen en telt ca. 260 medewerkers, waarvan 110 juristen die zich thuis voelen in een professionele en collegiale werkomgeving.

rechter op sportgebied oordeelde dat deze regel, ook wel bekend als de Osaka-Rule, niet rechtsgeldig was. De sanctie gaat verder dan de regels, die zijn vastgesteld, ter bestrijding van doping. Tevens is het verbod voor voor malig dopingzondaars om deel te nemen aan de Olympische Spelen in strijd met het ne bis in idem principe. Een sporter mag niet twee maal voor hetzelfde vergrijp bestraft worden.

Tot slot
Het voorgaande leert dat de sportwereld problemen ondervindt met het handhaven van regels en het bestraffen daarvan. Lance Arm strong is niet ten val gebracht door de 500 tot 600 dopingcontroles die hij heeft ondergaan.10 Nee, het USADA had de mogelijkheid om getuigen onder ede te horen. Dat laat zien dat de huidige opsporingsmethoden op zn minst in twijfel kunnen worden getrokken. Daar naast heeft bijvoorbeeld Nederland niet een dergelijke organisatie die getuigen onder ede kan verhoren.

Kom kennis maken en kennis delen bij Dirkzwager. Kijk op www.dirkzwager.nl voor de actuele vacatures en studentenstages.

32 Doping: misschien wel de pittigste tegenstander

Thema

herone volgden twee decennia later. Morfine, ten slotte, werd ontdekt in 1906. Alle werden gebruikt voor medische doeleinden. Zo rond de negentiende eeuwwisseling bleek de verslavende

boetes en opsluiting. In 1922 volgde de Narcotic Drugs Import and Export Act, die de import en export van voornamelijk opium reguleerde en beperkte, met als doel het recreatieve gebruik van deze drug tegen te gaan. Het in 1930 ingestelde Federal Bureau of Narcotics voerde een drugsbeleid in de vorm van de Boggs Act (1951)1 en hielp daarnaast in samenspel met de journalistieke wereld mythes en horrorver halen over drugsgebruik de wereld in, teneinde potentile gebruikers af te schrikken. Zo kreeg marihuana de schuld van krankzinnigheid, gepleegde moorden en verkrachtingen. Hoewel de verzinsels door een groot gedeelte van de bevolking allesbehalve voor zoete koek werden geslikt, werd dit beleid lange tijd samen met de spaarzame en milde regelgeving voldoende bevonden om de drugsproblemen te bestrijden. Dit veranderde rigoureus in 1956, toen het drugsbeleid in n klap flink werd aangescherpt. Aanleiding hiervoor waren twee rapporten, gepubliceerd door de Daniel Subcommittee. Deze commissie had ten doel om het eerste grootschalige onderzoek naar drugsgebruik te doen, om zodoende inzicht te verschaffen in de omvang van de drugsproblematiek. Het had de publicatie van shockerende cijfers en feiten tot gevolg. Zo bleek uit de rapporten dat vijfentwintig procent van alle crimes in de VS te relateren viel aan drugs. Daarnaast bleek geen enkel ander Westers land absoluut dan wel relatief gezien meer drugsverslaafden te hebben dan in de VS. Verder was het aantal verslaafden onder de eenentwintig jaar buitensporig en schrikbarend hoog. Er bleek ook veelvuldig aan internationale drugssmokkel te worden gedaan, en de kosten

War on drugs, het einde nabij?

Legalisering van softdrugs in de VS; opening voor de toekomst?
Tekst door Mark Devilee

werking van drugs de oorzaak van een epide misch hoog aantal druggebruikers, waardoor lokale overheden startten met het verbieden van de import van opium. Een eerste federaal juridische daad volgde spoedig in de vorm van de Pure Food and Drug Act (1906), waarin werd bepaald dat artsen hun medicijnen in het vervolg dienden te labelen. Drugs werden niet meer gezien als onschadelijke medicijnen, die even daarvoor nog te pas en te onpas voor pijntjes werden voorgeschreven. Het eerste federale drugsbeleid werd aangeno men in 1914. De Harrison Narcotics Act richtte zich wederom op artsen. Zij werden beperkt in het voorschrijven van cannabis (marihuana), cocane, herone en morfine, op straffe van

De Staten Colorado en Washington hebben in november jl. als eerste Amerikaanse Staten middels een referendum de legalisering van softdrugs voor recreatief gebruik goedgekeurd. Deze primeur is opvallend, aangezien president Obama enkele maanden eerder uitdrukkelijk had verklaard dat legalisering niet de oplossing is voor het drugsprobleem. De Verenigde Staten willen de langlopende war on drugs namelijk nog altijd winnen, zo vulde vicepresident Biden zijn compagnon aan. Maar is juist die obstinate Amerikaanse houding met de geforceerde voortzetting van de eindeloos ogende war on drugs niet een verslaving op zich, waar de politiek zich liever vandaag dan morgen van zou moeten ontdoen? Juncto blikt terug en kijkt vooruit.

Komend kalenderjaar is het exact een eeuw geleden dat de eerste stappen van het federale drugsbeleid werden gezet. Consensus over het te voeren beleid is nog altijd niet bereikt.

Het artikel is als volgt opgebouwd. Allereerst wordt voor een goed begrip van de discussie de geschiedenis van het drugsbeleid van de Verenigde Staten (hierna:VS) doorlopen. Vervolgens wordt de actuele tweespalt tussen

het al dan niet legaliseren van softdrugs onder de loep genomen. Tot slot volgen enkele scena rios die in de schoot der toekomst verborgen zouden kunnen liggen.

Geschiedenis
In de literatuur wordt vaak gemakshalve aange nomen dat de war on drugs in 1971 werd gestart door president Nixon. Hoewel Nixon inderdaad de eerste president was die de term war on drugs uitsprak, is die stelling -zoals hierna zal worden betoogd- vanuit historisch oogpunt niet te verdedigen. De geschiedenis van het Amerikaanse drugs gebruik begon in de negentiende eeuw en het drugsgebruik maakte na zijn intrede direct een opmars. Opium raakte in trek na de Ameri kaanse burgeroorlog (1861-1865), cocane en

die ontstonden doordat drugsgebruikers weg vielen uit de arbeidsmarkt waren door de snelle stijging van het aantal verslaafden haast niet te overzien. Als klap op de vuurpijl concludeerde de commissie dat het communistische China zichzelf ten doel had gesteld om grote hoeveel heden van in China vervaardigde herone, naar de VS te exporteren, teneinde Amerikaanse bur gers en soldaten uit te schakelen door hen tot slaaf te maken van hun eigen drugsbehoeften. Het rapport sloeg in de VS in als een bom en de (minimum)straffen op bezit, productie en levering van drugs verveelvoudigden na invoe ring van the Narcotics Control Act (1956)2.

Is die obstinate Amerikaanse houding met de geforceerde voortzetting van de eindeloos ogende war on drugs niet een verslaving op zich?
34 War on drugs

War on drugs 35

Desalniettemin resulteerde deze wetgeving niet in een afname van het aantal gebruikers en verslaafden. Sterker nog, in de jaren 60 van de vorige eeuw werd het drugsgebruik alleen maar groter en populairder. De opkomst van de hippiecultuur zorgde ervoor dat het gebruik van drugs, en dan vooral marihuana, in veel maatschappelijke kringen werd geaccepteerd. Hippies zochten massaal naar andere staten van bewustzijn door te experimenteren met canna bis, LSD of magic mushrooms. Op de campus sen van universiteiten werd vooral marihuana populair, en in grote getale keerden soldaten, die meevochten in de Vietnam-oorlog (1955-1975), terug met marihuana- en heroneverslavingen. Dit had een exceptionele stijging van de vraag naar drugs, en daaraan correlerend ook een stijging van drugsmisbruik, tot gevolg. In 1966 werd de Narcotics Addict Rehabilitation Act aangenomen, waarin een drugsverslaving werd aangemerkt als een psychische ziekte. Met deze symboolpolitiek werd een kleine som be lastinggeld vrijgemaakt voor de behandeling van verslaafden. Het budget voldeed allerminst, maar deze wet maakte wel de weg vrij voor belasting uitgaven voor hulpverlening aan verslaafden. Zoals u heeft kunnen lezen, was de war on drugs al decennia lang bezig toen president Nixon het

drugsbeleid dit label gaf. Een tweede, daarmee samenhangende misvatting is dat Nixon gedu rende zijn ambtstermijn louter maatregelen trof die deze war on drugs ondersteunden. Sterker nog, aan het begin van zijn ambtstermijn trok hij de eerder genoemde Boggs Act in, waarmee hij de boetes voor marihuanabezit minimali seerde. Toen hij vervolgens het hulpverlenings systeem voor drugsverslaafden spectaculair tot wel 350% binnen anderhalf jaar uitbreidde (als een doorontwikkeling van de Narcotics Addict Rehabilitation Act), vonden de pure-minded Republicans dat de Republikeinse president de druggie Democrats met zijn softe beleid te veel in de kaart had gespeeld, waarna zij begonnen te morren. Deze ontwikkeling zette Nixon er na verloop van tijd toe aan om een speech in het Witte Huis te geven waarin hij de war on drugs

opende. In zijn retoriek noemde hij daarbij drugs de public enemy number one. Het drugsbeleid werd wederom aangescherpt. De war on drugs werd ook na Nixon voortgezet, hoewel er al snel tegengeluiden klonken. Zo was er eerst president Carter, die pleitte voor legalisering van marihuana door te stellen dat penalties against possession of the drug should not be more damaging than the drug itself . Echter,
3

Het antwoord lijkt niet langer het probleem te zijn.

en daarmee geen consensus over het te voeren beleid. President Obama heeft aangegeven een debat over de legalisering van softdrugs niet uit de weg te gaan, maar stelt zelf uitdrukkelijk te genstander van legalisering te zijn. Dit is volgens Obama namelijk niet the answer op de war on drugs. Maar is er wel een antwoord? Het frappante aan de term war on drugs is dat er niet iets bestaat als een oorlog tegen drugs. Douglas Husak van de Rutgers University (New Jersey) onderbouwt dit als volgt: The war, after all, cannot really be a war on drugs, since drugs cannot be arrested, prosecuted, or punished. The war is against persons who use drugs. As such, the war is a civil war, fought against the 28 million Americans who use illegal drugs annually.
6

lijkt het namelijk dubieus om burgers te arres teren en op te sluiten alleen maar omdat zij een substantie gebruiken die door andere mensen voor criminele doeleinden gebruikt wordt. De opkomende twijfel wordt vervolgens allerminst weggenomen wanneer blijkt dat het bestrij dingssysteem een onbevredigend kosten/effectresultaat kan overleggen.7 Daarbij impliceert een legalisering van softdrugs op geen enkele wijze openstelling van de grenzen voor drugs leveranciers, evenmin dat met het legaliseren de (gewelddadige) drugsbendes vrij spel krijgen. Met het legaliseren verschuift men wel de aandacht van de drugsgebruiker en de kleine dealers naar de grote spelers op de markt die er echt toe doen. Het verschil tussen de straatprijs en de productiekosten zal namelijk na legalise ring enorm dalen. Hierdoor lijkt legalisering bij te kunnen dragen aan het terugdringen van de criminaliteit. Immers, het wordt voor criminelen financieel in n klap een stuk minder interes sant om de drugsmarkt te bestrijken. Maar aan de andere kant, het omlaaghalen van de straatprijs kan natuurlijk ook negatief wor den uitgelegd. Zo worden de drugs financieel toegankelijk voor een grotere groep mensen, wat de volksgezondheid mogelijk in gevaar brengt.Verslaafden kunnen bij lagere prijzen te vens makkelijker hun verslaving in stand houden. Een mogelijk positief neveneffect dat de lagere prijzen meebrengen, kan zijn dat het langer duurt voordat een verslaafde in het criminele circuit terechtkomt voor de aflossing van zijn drugsschulden, maar dit wordt door sceptici weggewuifd als kletskoek. Zij betogen dat met het goedkoper maken van drugs, verslaafden alleen maar meer drugs zullen consumeren, en daardoor nog afhankelijker zullen worden van de drugs. De schulden zullen dan ook bij een goedkopere straatprijs vanzelfsprekend zijn. Een groot bijkomend voordeel voor de staat is wel dat er belasting geheven kan worden over tot op heden gederfde omzet, wat derhalve een enorme belastingopbrengst met zich gaat

door een explosieve stijging van cocanegebruik in de daaropvolgende jaren (met 700% in de periode 1978-1984) werd uiteindelijk afgezien van de adoptie van een maatregel die dergelijke legalisering zou beogen. Ook zijn opvolger, Ro nald Reagan, leverde kritiek. Hij vond bestrijding van de aanbodzijde van de drugswereld een kansloze missie: Its far more effective if you take the customers away than if you try to take the drugs away from those who want to be customers.4 Echter, daden bleven achterwege, want onder zijn bewind stegen de jaarlijks gemid delde kosten die gemaakt werden ter uitroeiing van de aanbodzijde opzienbarend (kosten uit rechtszaken tegen drugsgebruikers en kosten ter opsporing van drugs), van $437 miljoen naar $1.4 biljoen. Het budget voor onderwijs- pre ventie- en rehabilitatieprogrammas, gek genoeg, daalde daarentegen (van $386 miljoen naar $362 miljoen). Bill Clinton was eigenlijk de eerste president die een echte koerswijziging durfde te initiren, door het tot dan toe gevoerde beleid openlijk in twijfel te trekken en te komen met alter natieven: If all you do is try to find a policy or military solution to the problem, a lot of people die, and it doesnt solve the problem. Het oprichten van Community Action Programs en het verhogen van het budget voor onderwijspreventie- en rehabilitatieprogrammas waren degelijke alternatieven, maar achteraf gezien kan geconcludeerd worden dat de effectiviteit daarvan verwaarloosbaar is gebleken, waardoor zijn bijdrage aan de war on drugs voornamelijk moeten worden gezocht in de verandering in denkwijze die hij het volk heeft meegegeven.5

Bestaat er een antwoord op de war on drugs? Moet het antwoord misschien worden gezocht in de vorm van een drug peace, en zo ja, wat houdt dat dan in?

De politiek gehaaide term war on drugs doet het drugsbeleid voorkomen als een strijd tegen de kwade anonieme vijand, maar het is zoals Husak al aangaf van waarde voor de discussie om te beseffen dat er in het land dat zichzelf the land of the free noemt, reeds decennia lang een oorlog aan de gang is, niet alleen tegen die kwade anonieme vijand, maar ook tegen de eigen burgers. Dus nogmaals, bestaat er een antwoord op de war on drugs? Moet het antwoord misschien worden gezocht in de vorm van een drug peace, en zo ja, wat houdt dat dan in? De bevolking van de Staten Colorado en Washington hebben hun poging tot een antwoord op de war on drugs aan de wereld laten zien door als eerste Staten het roer om te gooien middels het onder omstandig heden (>21 jaar en kleine hoeveelheden) legaliseren van marihuana. De bevolking van Oregon daarentegen, waar legalisering ook op het stembiljet stond, stemde tegen en blijft dus dezelfde koers bevaren. De verschillende uitslagen kenmerken de tweespalt waar Amerika zich tegenwoordig nog altijd in bevindt. Zo valt er aan de ene kant genoeg te zeggen voor de keuze tot legalisering. Moreel gezien

Heden - tweespalt
Laten we doorvliegen naar het heden. Komend kalenderjaar is het exact een eeuw geleden dat de eerste stappen van het federale drugsbeleid werden gezet. Toch is er nog altijd veel kritiek,

36 War on drugs

War on drugs 37

brengen, wanneer men door de legalisering softdrugs gaat behandelen als ware het alcohol of sigaretten. In Amerika kunnen softdrugs verder in beslag worden genomen, nog voordat de persoon in kwestie schuldig wordt bevonden aan het bezit ervan. Uitholling van burgerrech ten wordt met legalisering in deze situatie dus tegengegaan. Ook zijn rechters vaak door de wet gebonden aan hoge minimumstraffen. In de, mijns inziens terecht bekroonde, drugsdocumentaire The house I live in (2012) wordt een verdachte in de rechtszaal gevolgd die zich schuldig heeft gemaakt aan het dealen van drugs, een nonviolent drug crime. Hij komt uit een slechte buurt en heeft een slechte familiesituatie, maar de federale wetgeving laat het niet toe om die omstandigheden mee te wegen. Dat wil zeggen, de omstandigheden mogen in aanmerking wor den genomen, maar de minimumstraf ligt hoe dan ook op twintig jaar celstraf. Ook rechters hebben hier soms moeite mee.8 Legalisering zou dit probleem weghalen. Desalniettemin blijft het (toestaan van het) gebruik van drugs voor velen immoreel en is de VS gebonden aan internationale verdragen van bijvoorbeeld de Verenigde Naties met betrekking tot de bestrijding van softdrugs (en harddrugs), die de VS wellicht parten kunnen spelen wanneer het legalisering op federaal niveau door zal willen voeren.

gesteld in de documentaire Breaking the Taboo (2013) bleken de presidenten tot op heden, wanneer puntje bij paaltje kwam keer op keer te angstig te zijn. Die angst bestond, zowel bij de Republikeinse als bij de Democratische presidenten, uit het mogelijk ontvangen van het stempel soft wanneer versoepeling van het drugsbeleid werd doorgevoerd. Opvallend genoeg kenden diezelfde presidenten geen vrees om de verantwoordelijkheid van duizenden drugsmoorden per jaar te moeten dragen. Immers, dan is het altijd weer de schuld van de kwade anonieme vijand op wie de hele war on drugs gericht is. Maar over schuld zal deze kwestie na bijna een eeuw drugsbeleid niet meer moeten gaan. Er is verandering nodig; een verandering die de federale wetgevers uit Washington D.C. kunnen bewerkstelligen in de vorm van legalisering van softdrugs. Zoals de Global Commission on Drug Policy in haar rapport van juni 2011 al vaststelde: Getting drug policy right is not a matter for theoretical or intellectual debate it is one of the key policy challenges of our time.9 In de VS overruled de federale wetgeving de deelstaatwetgeving, waardoor er voorlopig on duidelijkheid blijft bestaan in hoeverre de legali sering in Colorado en Washington rechtsgeldig is. Gezien het teleurstellende verleden, de totaal vastgelopen huidige discussie en de onduidelijke toekomst, is mijn conclusie dat niet het ant woord op de war on drugs op zich laat wachten. Maar het is de groep federale beleidsmakers die het antwoord al lange tijd had kunnen en misschien wel had moeten invullen, die op zich laat wachten. Washington dus. Washington D.C. om precies te zijn.

noten 1 The Boggs Act maakte het bezit van cocane, herone of cannabis strafbaar (twee tot vijf jaar celstraf en/of een boete van maximaal 20.000 euro. De hoogte van de straf werd bepaald naar gelang de hoeveelheid cannabis). In 1970 werd deze regelgeving ingetrokken. 2 The Narcotics Control Act verbood het bezit, de productie en de levering van onder meer cocane, herone, cannabis en morfine. In 1996 werd deze regelgeving ingetrokken. 3 President Jimmy Carter, Message to Congress, 2 augustus, 1977 4 President Ronald Reagan, The Presidents News Conference, 6 maart, 1981 5 Voor meer informatie over de invloed van Bill Clinton, maar ook over de alternatieven die er bestaan voor het te voeren drugsbeleid verwijs ik graag naar de gloednieuwe documentaire: Breaking the Taboo (2013). 6 Douglas N. Husak, Drugs and rights, Cambridge studies in philosophy and

public policy, Cambridge University Press 1992, p.2 7 Doug Bandow, Its time to declare peace in the war against drugs, 2011 8 In een andere casus werd een halve kilo cocane gevonden op de zolder van een Amerikaans meisje. Hoewel ze in het verleden nog nooit n misdaad had begaan, en ze claimde dat een ex-vriendje het daar had neergelegd, kreeg ze een levenslange gevange nisstraf. De rechter, Judge Vinson, sprak buiten de rechtszaal zijn twijfels uit over de hoogte van deze verplichte (minimum)straf: Even though you have been involved in drugs and drug dealing, your role has basically been as a girlfriend and bag holder and money holder but not actively involved in the drug dealing, so certainly in my judgment it does not warrant a life sentence. Uit: John Tierney, For Lesser Times, Rethinking Life Behind Bars, New York Times, 11 december 2012 9 War on Drugs. The Glo bal Commission on Drug Policy. 2011. p. 24

Toekomst
Zoals u net heeft kunnen lezen, zijn de meningen in deze discussie verdeeld.Voor beide invalshoe ken valt wat te zeggen, en sommige argumenten kunnen bovendien vanuit twee invalshoeken benaderd worden.Vandaar dat in mijn ogen voor een antwoord op de war on drugs geen aanslui ting kan worden gezocht bij het heden, maar dat het antwoord ligt in het verleden. Het antwoord dat ik uit de Amerikaanse drugsgeschiedenis destilleer, is dat er in negenennegentig jaar met het gevoerde beleid noch een passend, noch een bevredigend antwoord door de beleidsmakers is gegeven op de war on drugs. Het antwoord lijkt daarmee niet langer het probleem te zijn. Het alternatief van drugslegalisering wordt namelijk al decennia lang verkondigd in de lite ratuur en in het Witte Huis, maar zoals wordt

38 War on drugs

Thema

opiaten, wanneer het een kunstwerk op zichzelf is zou beargumenteerd kunnen worden dat ook de Opiumwet niet meer van toepassing is. Deze vraag is daarom ook aan de Nederlandse Voed

zijn voor elke in- en uitvoer van de betreffende opiaten over de gehele wereld. De benodigde vergunningen zijn mede om die redenen niet afgegeven en het kunstwerk heeft het land om die reden ook nooit kunnen verlaten. Daarnaast diende zich ook nog het geval aan dat de kunstenaar eigenlijk nooit legaal in het bezit kan zijn van Dr. Pill; het werk bevat immers niet legaal verkregen medicijnen, en de kunstenaar bevat zelf niet over de benodigde prescripties om de opiaten in huis te mogen hebben De autoriteiten vonden het kunstwerk wel leuk, waardoor Overheul tot op heden (nog?) niet vervolgd is. Helaas reikt mijn juridische kennis op dit vak gebied niet ver genoeg om het besluit van de Inspectie voor de Gezondheidszorg te kunnen weerleggen maar ik heb toch enkele vraagte kens. Artikel 5:16 lid 3 BW stelt bij het verwer ken van stoffen tot een nieuwe stof voorgaande leden van overeenkomstige toepassing en lid 2 stelt dat indien iemand voor zichzelf een zaak vormt uit n of meer hem niet toebehorende roerende zaken, diegene eigenaar wordt van de nieuwe zaak. Dit is mijns inziens ook toepasbaar bij Dr. Pill en moet Dr. Pill gezien worden als een nieuwe op zichzelf staande zaak. Mijn eerste vraagteken is dus of inderdaad alsnog voor de bestandsdelen een losstaande ontheffing moet worden gegeven, ondanks de zaaksvorming. En als enkel een ontheffing voor Dr. Pill gegeven hoeft te worden, kan ik me indenken dat als argument gebruikt kan worden dat Dr. Pill staat voor het te grote gemak waarop medicatie wordt gebruikt en dat voor ieder pijntje al een pil wordt voorgeschreven. Dr. Pill kan dan gezien worden als instructief middel in het belang van de volksgezondheid zoals in artikel 8 van de Opiumwet als voorwaarde wordt genoemd, al zal de wetgever dit zo niet hebben bedoeld. Zoals de situatie nu is, ligt Dr. Pill veilig opgebor gen en wordt voor de buitenlandse exposities een placebo gebruikt, maar toch bestaat de wens om een ontheffing voor Dr. Pill te krijgen zodat er geen grote problemen ontstaan bij het in- en uitvoeren. Daarom wil ik graag dit artikel afsluiten met een oproep aan iedereen met nuttig advies betreffende deze situatie contact op te nemen met Joyce Overheul als maker van Dr. Pill. Haar contactgegevens zijn te vinden op de website: www.j-o-y-c-e.nl

De juridische vraagstukken van Dr. Pill

Tekst door Mark Posthumus

sel- en Warenautoriteit voorgelegd aangezien dit orgaan verantwoordelijk is voor het toezicht op veilige producten maar helaas konden zij geen antwoord geven. Aangezien het voor hen zowel onder kunst als onder een verzameling van opiaten kon vallen, werd er doorverwezen naar de Inspectie voor de Gezondheidszorg. De Inspectie voor de Gezondheidszorg gaf aan dat het uiterlijk van Dr. Pill namelijk een pil-vorm voor verwarring kon zorgen en daardoor als eetbaar kon worden aangezien. De diameter van 7.5 centimeter en dikte van 2 centimeter werd daarbij niet meegenomen, maar het moest toch worden gezien als een grote verzameling van opiaten in n. Een com missie van farmaceuten die over de vergunnin gen een oordeel zou geven kwam nog met een ander probleem: Aangezien Dr. Pill niet officieel erkend wordt als opiaat, moet voor alle ver schillende opiaten in Dr. Pill dat zijn meer dan 6 verschillende opiaten een aparte vergunning worden afgegeven. En deze vergunning zou dan niet enkel gelden voor Dr. Pill maar een vrijbrief

Beeldend kunstenaar Joyce Overheul (1989, NL) is in de zomer 2010 begonnen met de ontwikkeling van een medicijn wat de oplossing biedt voor alle denkbare problemen. Zowel geestelijke als fysieke ziektes werden genezen door het wondermedicijn: Dr. Pill! Dankzij een oproep op het internet stuurden meer dan 60 personen Overheul medicijnen op, verschillend van een aspirientje tot aan morfine. Al deze medicatie is samengevoegd tot een pil met een doorsnede van 7.5 cm en hoogte van 2 cm. 142 werkzame bestandsdelen, 207 werkingen en 902 bijwerkingen. De pil werkt dan ook echt, wanneer men deze inneemt, zal deze komen te overlijden.
Het project stelt onderwerpen aan het licht over mensen en hun eigen medicijngebruik, maar ook hoe makkelijk sommigen totaal on bekenden kunnen vertrouwen via een medium als internet. Het is nog niet altijd duidelijk hoe men zich dient te gedragen via media als social network websites als Facebook en Twitter; de kunstenaar maakt dan ook dankbaar gebruik van dit soort nieuwe situaties om het gedrag van mensen op de proef te stellen via eigen georganiseerde sociale experimenten. Dit kunstwerk draagt diverse juridische vraagstukken met zich mee. Zo is het volgens artikel 2 en 3 van de Opiumwet verboden om middelen binnen of buiten het grondgebied van Nederland te brengen; te telen, bereiden, bewerken, verwerken, verkopen, af te leveren, te verstrekken of te vervoeren; aanwezig te hebben of te vervaardigen. Daarnaast kwam bij de voorbereiding voor een tentoonstelling in Zweden aan het licht dat het in- en uitvoeren van Dr. Pill niet was toegestaan omdat het nog steeds werd gezien als een verzameling als medicijnen in plaats van een kunstwerk. Na uitvoerig contact tussen de kunstenaar en verschillende Nederlandse autoriteiten kwam het volgende aan het licht: de douane gaf aan dat Dr. Pill vanwege de illegaal verkregen opiaten niet mocht worden in- en uitgevoerd. (Opiaten mogen immers niet zomaar worden uitgedeeld door patinten aan derden.) Volgens artikel 6 van de Opiumwet moet de minister van Volksge zondheid, Welzijn en Sport een ontheffing verle nen van het verbod als bedoeld in de artikelen 2 en 3 van de Opiumwet en in overeenkomst met artikel 8 van de Opiumwet moet worden aangetoond dat met de ontheffing het belang van de volksgezondheid wordt gediend. Maar deze regels zijn enkel van toepassing als het kunstwerk wordt gezien als een verzameling van

40 De juridische vraagstukken van Dr. Pill

De juridische vraagstukken van Dr. Pill 41

Carrire

Carrire
Ook ditmaal interviewde Juncto een aantal advocaten kantoren. Wat hebben deze kantoren jou te bieden, waar moet je op letten tijdens een sollicitatie en wat wordt er van je verwacht? Wil je meer te weten komen over de Advocaten van Van Riet, Ploum Lodder Princen en Deterink? Sla dan snel om!
Kantoorspecial De Advocaten van Van Riet p.43 Kantoorspecial Ploum Lodder Princen p.48 Kantoorspecial Deterink p.50

De Advocaten van Van Riet

Tekst en beeld door Leroy Pinas en Lilach Zalait

Op een mooie dinsdagochtend in januari, n waarop geen sneeuw viel, vertrokken wij naar kantorenpark Rijnsweerd te Utrecht om deze kantoorspecial te verzorgen bij de Advocaten van Van Riet. Daar werden wij hartelijk ontvangen door 3(!) medewerkers van het kantoor, die ons te woord hebben gestaan en antwoord hebben geven op al onze prangende vragen over dit middelgrote kantoor in Utrecht.

Een korte introductie

Anne-Laura Dorland is vijf jaar werkzaam als advocaat waarvan drie jaar bij de Advocaten van Van Riet. Ze houdt zich voornamelijk bezig met ondernemingsrecht en faillissementsrecht en verdiept zich nu ook in het arbeidsrecht. Anne-Laura richt zich daarnaast vanuit de Advo caten van Van Riet op alles wat in de studen tenwereld speelt, zoals promotie van kantoor en het sollicitatietraject en begeleiden van stu dent-stagiaires. Anne-Laura heeft Nederlands privaatrecht gestudeerd in Utrecht met de nadruk op ondernemingsrecht en arbeidsrecht en is eind 2007 afgestudeerd. Daarnaast heeft ze ook een bestuursjaar gedaan bij de JSVU. Mensen en ondernemingen terzijde staan, persoonlijke betrokkenheid en het werken op meerdere rechtsgebieden is wat bij haar past en sluit aan bij wat ze heeft gestudeerd. Diederick van Dalen is nu drienhalf jaar werk zaam bij de Advocaten van Van Riet en is net

advocaat-medewerker geworden. Hij houdt zich voornamelijk bezig met faillissementsrecht en is sinds een half jaar benoembaar tot cura tor. Ook procedeert hij regelmatig. Diederick heeft net als Anne- Laura in Utrecht gestu deerd en heeft in vier jaar zonder vertraging zijn rechtenstudie afgerond. Na zijn bachelor wilde hij graag een stage lopen gericht op on dernemingsrecht en vastgoed. Hij heeft destijds bij verschillende grote kantoren gekeken maar was toch meer op zoek naar een kantoor met een iets andere cultuur. De kleintjes kende ik nog niet, die zie je maar weinig als student. Diederick woonde destijds in Overvecht en laat dat nou net de locatie zijn waar het kantoor destijds nog gevestigd was, 200 meter van zijn huis. Na enig googlen kwam hij er tevens achter dat het kantoor, dat toen nog Van Riet en Associes heette, vastgoed en ondernemingsrecht in huis had.Voor hem was dat een duidelijke reden om te solliciteren

voor een stage. De stage volgde hij net tijdens de eerste crisis, wat automatisch betekende dat er op kantoor handjes nodig waren door de vele faillissementen die op dat moment uitgesproken werden. Diederick vond snel zijn plek en zijn inzet en capaciteiten bleven niet onopgemerkt. Aan het eind van zijn stage kreeg hij een baan aangeboden. Op 22-jarige leeftijd begon hij als advocaat-stagiair, als jonkie van het kantoor. Die titel hield hij totdat Tim Slotema om de hoek kwam kijken. Tim is per 7 januari begonnen als advocaat-stagiaire.Voor hem geldt hetzelfde: ook hij kwam voor het eerst met de Advocaten van Van Riet in aanraking tijdens een student-stage bij het kantoor. Tim richt zich voornamelijk op faillissementsrecht, ondernemingsrecht en waar nodig arbeids recht. Ook Tim heeft zijn rechtenstudie, met de master Recht en Onderneming, afgerond aan de Universiteit Utrecht. Daarnaast heeft

De Advocaten van Van Riet 43

hij een parttime bestuursjaar Integrand gedaan en heeft hij tevens een half jaar in Zuid-Afrika gestudeerd.

Over het kantoor

Een half jaar geleden is het lustrum samen met medewerkers en relaties uitvoerig gevierd wegens het 25-jarige bestaan van de Advocaten van Van Riet op een grote boot in Vianen, want Vianen is waar het oorspronkelijk allemaal be gon. Daarna was het kantoor, toen nog bekend als Van Riet en Associes (twee dames en n heer, vandaar de dubbele e met accent aigu) enige tijd in Utrecht Overvecht gevestigd. Sinds vier jaar heeft het kantoor een nieuw kantoorpand op kantorenpark Rijnsweerd en een nieuwe kantoorstijl. We wilden af van dat klassieke en elitaire imago. En daarbij hoorde natuurlijk ook een nieuwe naam. Dit is zoals wij het kantoor vandaag de dag kennen: de Advocaten van Van Riet. Benaderbaar, praktisch en oplossingsgericht, zonder tierelantijnen. Al les strak, eenvoudig en goed bereikbaar. Geen fratsen, maar wel sterk gespecialiseerd en oplossingsgericht. Het gaat er uiteindelijk om: wat heeft de clint er aan.Mede daarom zijn we ook heel actief in het delen van juridische kennis die relevant is voor onze doelgroepen.

Je kunt wel juridisch briljante memos schrijven en verder alleen in je kamer zitten te kijken naar een computer maar dat is niet het type persoon dat wij zoeken en zo wil je je stage ook niet inrichten. We willen je zien!
Het kantoor kent een advies-, proces-, en faillissementspraktijk en biedt juridische hulp binnen de gebieden faillissementsrecht, onder nemingsrecht, arbeidsrecht en vastgoed. Het kantoor heeft 20 advocaten en hetzelfde aantal aan ondersteunend personeel. Het kantoor staat voornamelijk ondernemingen uit het mid den- en grootbedrijf, non- profit instellingen en particuliere investeerders bij. Diederick vult aan: Je zou het kunnen omschrijven als MKB +, maar daarmee doen we onze clinten eigenlijk tekort. Uiteindelijk is de zaak en niet de clint bepalend voor de vraag of wij optreden. Pas als wij van toegevoegde waarde kunnen zijn, komen we in actie. Zo zeggen we ook vaak nee tegen zaken waar dat naar onze mening

niet het geval is. Dat is natuurlijk ook wat waard. Procederen om het procederen doen we niet. Verder loopt het soort zaken sterk uiteen. .. Soms staan we bijvoorbeeld ook ban ken bij en levert dat leuke financieringsvraag stukken op. Op het gebied van faillissements recht is het kantoor landelijk een belangrijke speler. Het kantoor heeft op het moment vijf curatoren in huis. Zo hebben ze onder andere het faillissement van een aantal grote spelers, waaronder Bouwbedrijf Midreth en Selexyz, onder hun hoede gehad. Daarnaast heeft de Advocaten van Van Riet in enkele niches lande lijk toonaangevende advocaten in huis.

Domme vragen bestaan niet, want sommige dingen kun je niet altijd weten. Dit maakt alles wat laagdrempeliger. Een stage in de zomer heeft voor dit kantoor niet de voorkeur. Iedereen probeert in de zomer stage te lopen maar dat is niet de meest dynamische periode van het jaar. De helft van de advocaten is dan op vakantie en de recht banken draaien op een laag pitje. Aldus Diederick. Natuurlijk zijn er altijd wel uitzoekklussen, maar voor jou als student zijn dit niet de meest interessante maanden om stage te lopen. Het mag wel, maar er zitten nadelen aan. Moet je nog een scriptie schrijven en weet je al wel welke richting je op wilt? Dan zijn de Advocaten van Van Riet zeker bereid om mee te denken over een onderwerp. Het lopen van een scriptie-stage als in: je kunt je scriptie schrijven op kantoor, is geen optie. Het idee achter het aanbieden van een studentstage is tweezijdig, aan de ene kant wordt de student de gelegenheid geboden om kennis te maken met de advocatuur en het kantoor, maar aan de andere kant heeft de student zeker toege voegde waarde nu deze volledig meedraait in de praktijk.

nemen maar daar tegenover staat wel dat we verwachten dat je weet van aanpakken. Stel jezelf van te voren de vraag: wat kan k nou precies toevoegen en waarom? Wanneer je ons hebt weten te enthousias meren dan kom je bij ons op gesprek. Dit gesprek vindt plaats met twee personen. Twee personen kunnen beter objectief vaststellen of de student bij het kantoor past of niet. Je bent gedurende zes weken deel van het kantoor en als je naar onze mening bij het kantoor past heb je een fantastische tijd. Je maakt deel uit van het team en bent als het ware voor ons dan nummer 21!We verwachten daarentegen wel van de student dat deze zelf initiatief toont en dingen zelf met beide handen aanpakt. Je kunt wel juridisch briljante memos schrijven en verder alleen in je kamer zitten te kijken naar een computer maar dat is niet het type persoon dat wij zoeken en zo wil je je stage ook niet inrichten. We willen je zien!

Student-stage
Bij de Advocaten van Van Riet is er, ook even tueel direct na je afstuderen, de mogelijkheid tot het lopen van een student-stage. Je loopt dan een algemene stage op alle secties van het kantoor. De stage duurt in beginsel zes weken waarbij er plek is voor n student-stagiaire. Het gaat om een fulltime stage waarbij je vijf dagen per week op kantoor aanwezig bent. Als je bijvoorbeeld een parttime bestuursfunctie vervult of je moetnog een laatste vak halen, dan is het eventueel mogelijk om acht weken vier dagen stage te komen lopen, maar dit heeft niet de voorkeur.Voor de stage ontvang je een vergoeding van 750,00 bruto. Deze vergoeding is inclusief eventuele reiskosten. Als student-stagiaire heb je in beginsel je eigen kamer en werk je aan verschillende klussen, afhankelijk van het werk dat voorradig is.Van uit alle secties krijg je vragen, schrijf je memos, conceptbrieven, processtukken en mag je mee naar zittingen. Je bent voor ons onderdeel van het team. Tim viel tijdens zijn studentstage gelijk met zijn neus in de boter door een groot faillissement van een golfbaan en mocht met de curator mee van de ene bespreking naar de andere. Je wordt meteen bij van alles betrokken! De stage wordt opgedeeld in drien waarbij per twee weken de focus op een ander rechts gebied ligt. Er wordt een sub-stagebegeleider aangewezen die erop toeziet wat voor werk er per sectie voor handen is en extra aandacht aan de student besteedt. Bij Anne-Laura als stagebegeleider kun je terecht met je algemene en stage-gerelateerde vragen, bij de sub-stage begeleider kun je tevens terecht met al je juri disch inhoudelijke vragen op diens vakgebied.

Wat krijg je ervoor terug?

Alle werkzaamheden die jij tijdens je stage uitvoert worden ook naar jou teruggekoppeld. Hoe zit het met je taalgebruik, is het inhoude lijk juist, hoe heb je je verhaal opgebouwd, zijn er nog tips en trucs? Aan het einde van de stage vindt een eindgesprek plaats. Alle advo caten vullen daartoe een evaluatieformulier in over jou met opmerkingen en citaten. Wat ging er echt goed? Wat zijn leermomenten? Aan de hand hiervan wordt er een stageverslag opgesteld voor de student. We proberen een goed beeld te schetsen van de student, aan de hand van de citaten van advocaten, over hoe jij de afgelopen zes weken bij ons over bent gekomen.Vaak herkent de student zichzelf hier goed in. Het is tevens erg handig om mee te sturen als je bijvoorbeeld bij andere kantoren gaat solliciteren voor een stage.

Wat zoeken wij in een student?

We zijn altijd onder de indruk van een goede cijferlijst maar dit hangt zeker samen met je CV en een goede, foutloze brief. Er bestaat geen lijstje waarop een bestuursjaar of buiten landervaring wordt afgevinkt. Wanneer uit je CV blijkt dat je ontzettend fan bent van stunt vliegeren, je daar commissies in hebt gedaan of les heb gegeven en het enthousiasme hierover ook blijkt tijdens een sollicitatiegesprek, zegt dat voor mij heel veel over iemand, aldus Anne-Laura.We zijn wel op zoek naar mensen die zichzelf durven laten zien, en dat komt al snel in een sollicitatie naar voren wanneer de student ergens enthousiast over weet te vertellen, al is het dan niet per s over een ju ridisch onderwerp. Een sollicitatie is natuurlijk altijd spannend en je weet niet precies wat je van te voren kunt verwachten, omdat het voor veel studenten een nieuwe ervaring is. Daarnaast is ook je motivatie erg belangrijk. Waarom kies je dit kantoor en hoe heb je ons gevonden? Hoe zie je de stage voor je en wat wil je leren? Je mag een kijkje in de keuken

Starters/advocaat-stagiair
Traject Wanneer je eenmaal afgestudeerd bent en je wilt bij de Advocaten van Van Riet aan de slag, kun je indien er vacatures beschikbaar zijn, het sollicitatietraject voor advocaat-stagiaires doorlopen. Nadat je je sollicitatiebrief en CV hebt gestuurd, kun je uitgenodigd worden voor een kennismakingsgesprek. Daarna volgt even tueel een tweede gesprek met de partners en

44 De Advocaten van Van Riet

De Advocaten van Van Riet 45

patroon met wie je samen zult gaan werken. Ben je door? Dan volgt een assessment bij een extern bureau. Zon assessment duurt een hele dag waarop je onder andere een intelligentietest, capaciteitentest en psycholo gische test uitvoert. Een psycholoog zal direct met jouw capaciteiten aan de slag gaan door bijvoorbeeld een casus na te bootsen en te kij ken hoe je daar op reageert. Uiteindelijk ana lyseert de psycholoog de gehele dag en wordt dit teruggekoppeld naar jou als deelnemer. De bevindingen worden vastgelegd samen met een positief of negatief advies in een rapport dat uiteindelijk met jouw toestemming naar kan toor wordt gestuurd. Er wordt veel gewicht toegekend aan dat advies. Als ik nu mijn eigen rapport van een aantal jaren geleden terug lees klopt het ook cht! Aldus Anne-Laura. Kiest het kantoor voor jou, dan volgt het arbeids voorwaardengesprek.

Eenmaal binnen? Als je eenmaal binnen bent krijg je direct veel eigen verantwoordelijkheid. Je wordt bedigd en start met de beroepsopleiding. Je werkt zelfstandig en mag meteen bellen met je, soms al eigen clinten. Brieven en processtukken worden natuurlijk wel nagekeken door je patroon, maar jij bent degene die het dossier mag behandelen. Je wordt niet in het diepe ge schopt, maar wel uitgenodigd om in het diepe te springen. Er is veel hulp aanwezig voor jou als starter, maar ook veel ruimte om alles zelf te proberen. Dus spring maar in het diepe en als je redding nodig hebt dan zijn we er!

betrekking tot arbeidsmarktorintatie. Je krijgt antwoord op vragen als: wat is dat nou, werken in de advocatuur? Hoe zie jij je carrire voor je, zijn er speciale opleidingsvereisten voor hetgeen jij wilt? Hoe ziet het traject van een advocaatstagiair eruit? Ook zal er een casus behandeld worden. Het evenement wordt erg enthousiast ontvangen door studenten. De student weet zo beter te motiveren waarom hij/zij kiest voor een bepaald type kantoor. En als kantoor zie je op zon mid dag al snel: wie durft er wel, wie durft er niet. Ben je enthousiast over het kantoor en wil je

Advocatuur in Zicht Jaarlijks organiseert de Advocaten van Van Riet aan het begin van het studiejaar het evenement Advocatuur in Zicht. Tijdens deze middag wordt voorlichting gegeven aan studenten met

meer informatie, neem dan contact op met Anne-Laura Dorland (dorland@vanvanriet.nl) of Diederick van Dalen (vandalen@vanvariet.nl) op telefoonnummer 030-2635094.

Solliciteren: DOs, DONTs en Tips

Typ- en spelfouten: Het eerste dat opvalt zijn spelfouten. Er komen veel brieven binnen met fouten in ds of ts. Zorg voor een zorgvuldige brief! Motiveren: Het is lastig om te motiveren waarom je bij een kantoor wilt stage lopen, dat je eigenlijk nog niet zo goed kent. Schrijf niet letterlijk de zinnen van de website over en vermijd vooral algemene termen. Of motiveer juist goed waarom een bepaalde eigenschap bij je past. Ik zet me altijd enorm in en ben heel erg resultaatgericht staat in iedere sollicitatiebrief en daar mag je eigenlijk van te voren al vanuit gaan. Bel gerust het kantoor van te voren bijvoorbeeld eens op over iets wat je op de nieuwspagina van de website hebt gezien. Social media: Pas op met wat je over jezelf op internet plaatst. Een Facebook-pagina is prima om te heb ben maar let goed op met wat je er op zet en zorg dat het er netjes uit ziet voor mensen van buitenaf. Pas bijvoorbeeld op met het uiten van politiek getinte uitspraken op Twitter, tenzij dit cht is waar je voor staat. Houd in je achterhoofd dat iemand die jou niet kent op basis van een beeldscherm een oordeel over je velt. Je kunt al 1-0 achter staan bij een sollicitatie. Loop meerdere stages: Als student krijg je vaak alleen een beeld van de grote kantoren door bedrijven dagen en inhousedagen te bezoeken. Er zit een groot verschil tussen kleine, middelgrote en grote kantoren. Niet alleen qua clinten, het werk inhoudelijk, de medewerkers en sfeer die er hangt, maar je moet ook kijken naar hetgeen het beste bij jou past. Probeer minimaal n stage te lopen, maar beter twee of drie, en kies dan een groot en klein kantoor of kijk in verschillende regios. Kijk eens verder dan de Zuidas! Zo kan het bijvoorbeeld erg inte ressant zijn om eens mee te lopen op een kantoor met vier advocaten waar in principe alleen geprocedeerd wordt en kun je tijdens een echte sollicitatie goed motiveren waarom iets wel of niet bij je past.

Waarom een rechtenmaster in Utrecht?

EEN GROOT EN GESPECIALISEERD AANBOD VAN JURIDISCHE KENNIS KEUZE UIT ZOWEL NEDERLANDSTALIGE ALS ENGELSTALIGE MASTERS KLEINSCHALIG EN UITDAGEND ONDERWIJS, GOEDE BEGELEIDING EN INSPIRERENDE EXPERTS DIE GRAAG HUN VAKKENNIS DELEN HET EXCELLENT MASTERTRAC VOOR WIE MEER VERDIEPING WIL: WWW.UU.NL/RECHTEN/EMT

Kijk voor een overzicht van al onze rechtenmasters op www.uu.nl/rechten/masters

46 De Advocaten van Van Riet

Carrire

multinationals die tot de clientle van Ploum Lodder Princen behoren.

verschillende belangrijke aspecten voorbij komen. Zo wordt het procesrecht weer even opgefrist maar krijg je ook les over de gedragsregels waar je je als advocaat aan moet houden. Bovendien is het niet alleen maar hard studeren, de Jonge Balie organiseert ook gezellige borrels.

Stage

Ploum Lodder Princen

Een andere manier van werken
Tekst door Lennart Jilesen

Ploum Lodder Princen biedt derde- en vierdejaars rechtenstudenten de mogelijkheid om gedurende 8-10 weken stage te lopen. Gedurende deze stage draai je als volwaar dig lid van het team mee op n van onze secties: je bereidt processtukken of akten voor, beantwoordt rechtsvragen en doet literatuuren jurisprudentieonderzoek. Tevens ga je mee naar zittingen en klantafspraken. Ook op soci
Caroline Hagemans

Kennis op het hoogste niveau

Binnen kantoor is de Ploum Academy opge richt. Het doel van de Ploum Academy is om de kennis van advocaten en notarissen op het hoogste niveau te houden. De op de praktijk toegesneden opleidingen worden verzorgd door externe docenten. Zo wordt er bijvoor beeld aandacht besteed aan vaardigheidstrai ningen zoals Legal English, aldus Hagemans. Als advocaat-medewerker of kandidaat-notaris kun je in het kader van je specialisatie een postdoctorale opleiding aan de Grotius Aca demie volgens. Binnen Ploum Lodder Princen zijn er voldoende mogelijkheden om jezelf te specialiseren en te ontplooien.

aal vlak word je betrokken binnen het kantoor, zoals deelnemen aan de wekelijkse kantoor borrel, de Jonge Balie of Jokanobo-activiteiten en kantooruitjes. In tijden dat studeren steeds duurder wordt en studievertraging afgestraft wordt, rijst de vraag hoe je een stage het best kunt inplan nen nu dit in principe een fulltime bezigheid is.Vernooij geeft aan dat bij Ploum Lodder Princen zeker de mogelijkheid bestaat om nog een vak aan de universiteit te volgen tijdens je stage. Gezien sommige drukke studieroosters van studenten kan het soms namelijk echt niet anders. Het is wel aan te raden om stage te lopen in een periode zonder vakken ernaast te

Vandaag reist uw Juncto redacteur niet af naar de Zuidas, waar de meeste advocaten kantoren van Nederland zitten, maar richting Rotterdam. Rotterdam, de stad van no-nonsense en Feyenoord, geen woorden maar daden. En de vestigingsplaats van advocaten- en notarissenkantoor Ploum Lodder Princen. Wij hadden een interview met kandidaat-notaris Stephanie Vernooij, advocaat-stagiair Benjamin van Dijk en HR manager Caroline Hagemans.

Maak kennis met Ploum Lodder Princen

Ploum Lodder Princen is aanwezig op de Utrechtse Bedrijvendag en de Individuele Gesprekkendag. Meld je aan voor de workshop Word wie je bent of kom langs de stand. Je kunt het kantoor ook volgen op Facebook.

Benjamin van Dijk

volgen. Zo kun je voor jezelf zoveel mogelijk uit de stage halen.

Sfeer
Uiteraard zijn we benieuwd naar de sfeer en

Via een speciale game maak je eveneens kans op een plaats in een intensieve stageweek bij het kantoor. De stageweek vindt plaats van 15 tot en met 19 april. Meer informatie vind je op facebook.com/FLLW.

Over het kantoor

Ploum Lodder Princen telt 70 advocaten en notarissen en is het grootste zelfstandige kantoor in de omgeving van Rotterdam. Maar deze omvang heeft de manier van wer ken niet veranderd. Al sinds het begin handelt Ploum Lodder Princen nuchter en praktisch, met altijd het resultaat in het vizier. Ploum Lodder Princen geeft geen omvangrijk advies met lastig juridisch vakjargon aan de clint maar concrete antwoorden in duidelijke taal. Stephanie Vernooij, kandidaat-notaris: het advies dat wij aan onze clinten geven is toe pasbaar in de praktijk en in een begrijpelijke taal geschreven. Het kantoor werkt voor zakelijke clinten, zowel nationaal als internationaal. Hierdoor is het werken bij Ploum Lodder Princen uitda

gend en breed. Bij Ploum Lodder Princen komt elk rechtsgebied dat relevant is voor onderne mingen aan de orde, zoals fusies en overnames, arbeidsrecht en commercile contracten, maar

ook IT- en privacyrecht en omgevingsrecht. Het kantoor werkt samen met andere zelfstan dige advocatenkantoren in het buitenland. Dat is nodig gezien de grote hoeveelheid

cultuur bij Ploum Lodder Princen. Met meer dan 100 medewerker, ken je aanvankelijk dus niet iedereen. Benjamin van Dijk, advocaat-sta giaire, omschrijft de sfeer binnen het kantoor als informeel. Hij zou het kantoor dan ook zeker niet omschrijven als hirarchisch. De Rotterdamse nuchterheid regeert. Van Dijk omschrijft het type mens dat bij Ploum Lodder Princen werkt als jong, divers en gedreven. Zelf geeft hij aan niet het type student te zijn
Stephanie Vernooij

Wil je meer weten over Ploum Lodder Princen?

Volg het kantoor via www.facebook.com/fllw of ga naar www.werkenbijploum.nl. Voor vragen en informatie kun je ook contact op nemen met Caroline Hagemans, HR manager (hrm@ploum.nl, 010 440 6440).

geweest dat elke dag van 9 tot 7 in de biblio theek zat. Naast zijn studie is hij altijd druk geweest met zijn studentenvereniging. Als advocaat-stagiair volgt hij op dit moment de verplichte beroepsopleiding van de Orde van Advocaten. De opleiding is goed te com bineren met het werk, aldus Van Dijk. Ik volg n dag per week college, waarbij in blokken

48 Ploum Lodder Princen

Ploum Lodder Princen 49

Carrire

mentaliteit waar grote kantoren vaak om bekend staan heerst niet binnen Deterink. Men vindt het belangrijk dat iedereen zijn werk zo goed en efficint mogelijk doet; wat

Deterink; spraakmakend
Tekst door Christiaan Bos en Lucas Scholcz

dat betreft ligt de lat hoog. Maar wat men misschien nog wel belangrijker vindt is een goede balans tussen werk en priv. De mede werkers zijn gemotiveerd en perfectionistisch, maar geven ook om hun vrije tijd. Je beweegt als het ware mee op de golven van de behoefte, wat dus ook inhoudt dat je soms wel wat meer tijd aan je werk moet besteden.

Mogelijkheden voor studenten

cursussen op maat aanvragen, om zo bepaalde kwaliteiten verder te ontwikkelen of het een en ander bij te scholen. Je pakt de lift naar beneden en vervolgens neem je deel aan een twee uur durende cursus van hoog niveau om daarna weer binnen no time door te kunnen gaan met je werkzaamheden. Zijn carrire begon hij zoals veel van zijn Deterink-collegas bij het advocaten- en notarissenkantoor Holland van Gijzen. Toen in 2010 de mogelijkheid zich voordeed om bij een afsplitsing mee te gaan naar het daardoor ontstane advocaten- en notarissenkantoor Deterink, besloot hij voor dit avontuur te kiezen. Het voordeel van een onafhankelijk kantoor is dat er een eigen strategie gevolgd wordt, er korte lijnen zijn en er meer persoonlijk contact is binnen de organisatie. Bij Deterink kon Stijn zich meteen richten op de overnamepraktijk en commercile trans acties, wat hij het leukst vindt om te doen. Om in aanmerking te komen voor een stage bij Deterink wordt het CV van een student beoordeeld op basis van de gedachte of hij of zij een potentieel medewerker van het kantoor zou kunnen worden. listiek, Spaans, en volgde een minor in Madrid. Aan studenten biedt Deterink de mogelijkheid mee te lopen als student-stagiair. Dit is een algemene stage waarbij alle rechtsgebieden binnen het kantoor aan bod komen. Je draait in principe gewoon mee. Zo ga je mee naar zittingen, schrijf je memos uit, maar ook met de uitjes mag je mee. Studenten worden meteen vanaf het begin van hun stage opge nomen in de groep waardoor zij ook beter tot hun recht kunnen komen. Door de laag drempeligheid van Deterinks organisatie merkt de student al snel dat de deuren er letterlijk voor hem open staan.

De eerste donderdag van februari reisden wij tot onder de rivieren af naar de lichtstad Eindhoven. Na een prettig ontvangst op het kantoor van Deterink in de Kennedy Business Toren, gelegen pal achter het Centraal Station, werden wij te woord gestaan door advocaat-medewerker Stijn Rijpma en recruiter mr. Noortje van den Heuvel. Zij vertelden ons al het nodige over dit snel groeiende kantoor.

Bewustzijn
Deskundig, betrouwbaar en vindingrijk, zo luidt de slogan die onder andere terug te vinden is op de gloednieuwe website van Deterink. Daarnaast kenmerkt het kantoor zich door maatschappelijk betrokken onder nemerschap. Deze betrokkenheid komt onder meer tot uiting in kleine dingen als de keuze voor fair trade koffie en briefpapier met het

Over Deterink
Deterink Advocaten en Notarissen is opgericht in 2010.Vanuit Eindhoven en sinds kort ook vanuit een gloednieuwe vestiging te Amsterdam werken ruim 60 advocaten en notarissen aan nationale en internationale zaken. Deterink biedt deskundig advies op het allerhoogste niveau, is thuis in alle zakelijke disciplines en onderscheidt de volgende

gespecialiseerde secties:Vastgoed & Overheid, Arbeidsrecht, Ondernemingsrecht, Insolven tierecht, IE/IT, Civiele Procespraktijk en EU & Mededinging. Het kantoor beschikt over een groot aantal medewerkers met specifieke ken nis en expertise om specialistisch maatwerk af te kunnen levering. Multidisciplinaire teams worden ingezet om complexe vraagstukken op de beste wijze te kunnen oplossen.

Opleidingsmogelijkheden & faciliteiten

Deterink heeft een eigen kenniscentrum, iD dat talloze voordelen biedt voor mede werkers en clinten. Binnen dit hart van de organisatie wordt kennis vergaard, opgesla gen, en intern en extern gedeeld door onder andere het wetenschappelijk bureau, waar afgevaardigden van iedere sectie het niveau van de medewerkers op peil houden en hen op de hoogte houden van de laatste ontwik kelingen op juridisch gebied. Voor beginnend advocaten en notarissen kent het kenniscentrum eveneens voordelen. Parti cipanten aan de VSO (Voortgezette Stagiaire Opleiding) moeten namelijk een aantal cur sussen met een bepaalde gewogen waarde afronden. Deze biedt Deterink onder haar eigen dak aan, hetgeen veel reizen en daarmee kostbare tijd bespaart. Ook Deterinks gevor derde medewerkers en/of clinten kunnen hier

FSC-keurmerk, maar ook stimuleert Deterink de betrokkenheid van haar medewerkers bij charitatieve instellingen, worden in voor komende gevallen kosteloos medewerkers ter beschikking gesteld bij maatschappelijke kwesties en/of instellingen en manifesteert Deterinks maatschappelijke participatie zich in sponsoractiviteiten. Zo trokken we er laatst met een groot deel van de medewerkers op uit om het gebouw van een verouderde zorginstelling op te knap pen. Het gaat niet noodzakelijkerwijs om het uitdelen van grote zakken geld, maar om het creren van bewustzijn onder medewer kers en clinten.

Spraakmakend
Deterink is een jong, spraakmakend kantoor met de ambitie om te groeien, door het verfrissend en anders te doen. Het kantoor bestaat uit werknemers die stuk voor stuk zich realiseren dat hard werken ook nodig is om op het hoogste niveau te willen acteren. Toch kent Deterink een gemoedelijke sfeer, iets dat ze, aldus Noortje, mee hebben gekregen van Eindhoven als stad. Noortje: Veel kantoren be weren laagdrempelig en informeel te zijn, maar studenten zijn bij dezen uitgenodigd om de proef op de som te nemen en zelf te ervaren hoe de sfeer bij ons op kantoor echt is!.

Starters
De sollicitatieprocedure voor advocaat-stagi aire bestaat uit 3 rondes. Na het insturen van motivatiebrief, CV, cijferlijst(en) en eventuele stagebeoordelingen kan je worden uitgenodigd voor een kennismakingsgesprek. Hierop volgt een assessment die bedoeld is om erachter te komen of de sollicitant over genoeg inzicht en affiniteit met het recht beschikt. Afsluitend volgt nog een tweede gesprek, waarna duidelijk is of de betreffende sollicitant geschikt is om aangenomen te worden bij Deterink.

Een werkdag bij deterink Stijn Rijpma

Advocaat-medewerker Stijn Rijpma genoot zijn opleiding aan de Universiteit Utrecht waar hij de Master Transnationale Commercile Rechtspraktijk volgde, waarin het (internationale) ondernemingsrecht centraal stond. Door zijn brede interesse studeerde hij ook nog journa Geen dag is hetzelfde. Afwisseling. Deadlines. Advies geven en een procespraktijk voeren. Een clint die besluit dat het dossier gesloten kan worden terwijl je er al weken aan hebt zitten werken wordt gevolgd door een clint die wil dat de closing vandaag nog plaatsvindt. Ook al wordt er flink doorgewerkt, de harde Voor vragen over stages of mogelijkheden om Deterink beter te leren kennen kun je contact opnemen met mr. Noortje van den HeuvelRelou (Noortje.van.den.heuvel@deterink.com, 040-2626622), recruiter. Neem ook een kijkje op de website: www.deterink.com

Noortje van den Heuvel

Stijn Rijpma

50 Deterink; spraakmakend

Deterink; spraakmakend 51

Naast je studie

Naast je studie
Rechtenstudent Jeannet van Vleuten vertelt ons alles over haar buitenlandervaring in Spanje. Bij Nieuws, Tips en Tricks kun je lezen dat een tongzoen tch geen verkrachting meer is, aldus de Hoge Raad en de Juncto leestip: Advocaat van de waarheid. Onze redactie had een interview met de auteur, Adriaan Bos.
Study abroad Jeannet van Vleuten Veroordeeld tot een Spaans avontuur p.53 Nieuws, Tips en Tricks p.54 Duitse juristen bijeen te Mnchen: een geestverruimende ervaring p.55 Boek Adriaan Bos Advocaat van de waarheid p.62

Study abroad
Veroordeeld tot een Spaans avontuur
Tekst door Jeannet van Vleuten Vorig jaar kwam het allemaal erg dichtbij; afstuderen en eindelijk een Bachelor op zak na drie jaar bikkelen. Het idee om direct na mijn Bachelor aan mijn Master te gaan begin nen beviel mij echter totaal niet. Daarom heb ik besloten om een tussenjaar te nemen. Ik heb me aangemeld om n semester de Universiteit van Valencia onveilig te maken. Een nieuwe taal, heerlijk eten, een relaxte cultuur en vitamine D van de zonnestraaltjes waren voor mij de hoofdredenen om in Spanje te gaan studeren. Ik heb gekozen voor de stad Valencia: Niet te toeristisch, vakken op de Universiteit in het Spaans (en geen Cata laans), groot genoeg om me er zes maanden te vermaken en klein genoeg om een fiets aan te kunnen schaffen. Ook in Valencia ben je als student nergens zonder je fiets. In juli en augustus ben ik er voor het eerst heen gegaan om een spoedcursus Spaans te volgen. Begin september kon ik in elk geval de menu kaarten begrijpen, en de basisregels van de Spaanse taal zaten in mijn hoofd. En dan begin nen de lessen op de Universiteit.Of toch niet? In Nederland had ik al een lijst gekregen met vakken die ik kon volgen. Bij aankomst bleek echter dat er een systeemverandering plaats had gevonden, waardoor het niet meer mogelijk was om deze vakken te volgen. Geen probleem om andere vakken te volgen, maar wel als je met deze vakken pas dagen later kan beginnen. De eerste dagen kon ik er maar niet aan wennen dat er steeds niets geregeld werd omtrent mijn vakken. Ik begon meteen te Valencia kan gezien worden als een echte Erasmus-stad. Er zijn ontzettend veel studen ten van over de hele wereld. Naast Spaanse vrienden heb ik ook een hele hoop vrienden uit andere landen erbij gekregen. Het leuke hieraan is dat je ook van alle culturen iets mee krijgt. Zo hebben wij met een groepje studen ten international dinner night georganiseerd. Elke keer gingen we bij andere buitenlandse studenten eten, die beurt voor beurt een traditioneel gerecht op tafel toverden. Ook hebben we Sinterklaas gevierd. De goedheilig man komt weliswaar uit Spanje, maar niemand kende deze man met de grijze baard. Toch is hij samen met zijn zwarte pieten bij vele Ik heb ervoor gekozen om in het historische centrum te gaan wonen, in een echt klassiek Spaans huisje; bij elk raam een mini balkon en grote gekleurde luiken voor alle ramen. We hadden een behoorlijk internationaal huis: Een Spaans meisje, een Braziliaanse en twee meiden uit Frankrijk. De Spaanse, Engelse en Franse woorden vlogen je dan ook om de oren. twijfelen of het Nederlandse temperament niet veel pittiger was dan het Spaanse. Later heb ik de maana-gedachte, wat volgens velen in Spanje heerst, toch aardig onder de knie weten te krijgen. Uiteindelijk heb ik drie vakken in het Spaans en n vak in het Engels gevolgd. Daarnaast kon de taalcursus Spaans natuurlijk niet ontbreken. internationale studenten zeer geliefd gewor den. Liedjes werden mee gezongen, en de pepernoten werden verslonden. Daarnaast hebben we verschillende steden bezocht; Madrid (waar we het oude jaar feestelijke hebben afgesloten en het nieuwe jaar vrolijk hebben ingeluid), Barcelona, Alicante, Ibiza, For mentera, Xtiva en Murcia zijn onder andere voorbij gekomen. Ik ben nu een paar weken thuis en mis de Spaanse cultuur, de taal, de mensen en het weer. Het was een fantastische ervaring, die ik nooit meer ga vergeten. Mocht je de kans hebben om een tijdje naar een ander land te gaan; laat je door niets en niemand tegenhouden. Het is een once in a lifetime opportunity, waar ik zelf nog geen seconde spijt van heb gehad!

Study abroad 53

Naast je studie

Naast je studie

Nieuws Tips & Tricks

Heb je opmerkelijk juridisch nieuws gezien of ken je handige websites, tips of apps die je medestudenten moten weten. Mail je input dan naar juncto@jsvu.nl!

Geef je op voor UUMUN!

UUMUN is net terug van een zinderende conferentie in Harvard waar ze een prijs hebben gewonnen, maar de vol gende activiteiten staan alweer op de agenda!

Legal Research Master Conference Recht en Kunst

De vorige Juncto (red:24.2) stond al in het teken van dit thema. Kunst is hot and happening. Met trots presenteert de Legal Research Master daarom voor de zesde keer haar jaarlijkse conferentie, met dit jaar als thema: Recht en Kunst De bescherming van kunst en de grenzen daaraan De juridische bescherming van kunst en cultureel erfgoed is in toenemende mate onderwerp van discussie. Om de eigenheid van de maker en het product te waarborgen, genieten alle denkbare vormen van kunst bescherming van het recht. Maar die bescherming is niet onbegrensd. Op diverse terreinen leidt de wettelijke protectie van kunst voor belemmeringen en dilemmas. Waarom mogen musea kunst niet verkopen terwijl de overheid steeds minder subsidies verstrekt? In welke mate moeten kunstenaars beschermd worden tegen strafrechtelijke vervol ging voor hun kunstuitingen? En moet in het verleden geroofde kunst niet worden teruggeven aan de oorspronkelijke eigenaars? Tijdens deze conferentie zullen experts uit de academische we reld, de beroepspraktijk en de politiek zich richten op de vraag naar het belang van kunstbescherming en de beperkingen daar aan. Op deze conferentie komen naast juridische vraagstukken ook politieke, culturele en ethische kwesties aan bod. Genteresseerde studenten, academici en belangstellenden uit de beroepspraktijk nodigen wij van harte uit om op 12 april 2013 deel te nemen aan deze interdisciplinaire en unieke conferentie in Utrecht. Het programma van de conferentie is verdeeld in een plenair deel in de ochtend en een workshop gedeelte in de middag. Genteresseerden kunnen zich aanmelden op: http://www.uu.nl/law/lrmconference

Wil jij ervaren hoe het is om een diplomaat te zijn en laten zien dat jij de beste bent in lobbyen, spreken en onderhande len? Geef je dan op voor de Race to Diplomacy, een unieke kans voor rechtenstudenten om kennis te maken met zowel Buitenlandse Zaken als advocaten kantoren. De Race to Diplo macy zal dit jaar plaatsvinden op 19, 22, 25 en 26 april. Kantoren die meedoen zijn: Clifford Chance, Simmons & Simmons en Van Doorne. De finale vindt plaats op het Ministerie van Buiten landse Zaken. Kijk snel op www.uumun.nl en geef je op! Heb jij ook zin om je skills te laten zien in Cambridge en Har vard? Geef je dan op voor het volgende jaar UUMUN. De selec tie is nu geopend! Kijk op www.uumun.nl voor meer informatie, of volg ons op facebook: www.facebook.com/uumun. De deadline om je op te geven is 14 april!

Duitse juristen bijeen te Mnchen: een geestverrui mende ervaring

Tekst door Ewoud Hondius1

Het Oktoberfest: een hallucinante ervaring

Geestverruimend? Eerder hallucinant was mijn ervaring, enige maanden terug in Mnchen. Daar woonde ik in de maand september het (en mijn) eerste grote Oktoberfest bij (dat speciaal voor ons een weekje was vervroegd). Was zon Bierfest zo erg als men zich voor stelt? Nee, om met Carel Stolker te spreken: het was erger. Men stelle zich een groot bierlokaal voor met lange tafels vol met de

vlees. Daaraan gezeten oudere heren met blote benen en dames in dirndl met Merkeldecollet. Als de hoempa op de Bhne de Beierse muziek aan doet roffelen komen onder luid applaus de Bundesjustizministerin Sabine Leutheusser-Schnarrenberger, ook in dirndl, en de voorzitter van de Deutscher Juristentag Martin Henssler de zaal binnen. Wat brengt iemand ertoe deze bierhal te be zoeken? Het was de tweejaarlijkse bijeenkomst van de Deutscher Juristentag (DJT) die mij naar

Mnchen had gevoerd. En daar wil ik in deze bijdrage iets over schrijven (en niet meer over het bierfeest, voor zover ik dat al zou kunnen navertellen). De link van mijn bijdrage met het thema van deze Juncto is dus, ik geef het toe, vrij smal. Maar hopelijk is de achterliggende stelling wel geestverruimend. Die stelling is dat Duits privaatrecht voor Nederland van groot belang is. Dat geldt zowel rechtstreeks, als via de Europese Unie. In een volgende bijdrage hoop ik deze stelling nog eens uit te werken. Nu wil ik alleen verslag uitbrengen van de bij eenkomst van de DJT ) op 21 september 2012.

Tongzoen is geen verkrachting meer!

De Hoge Raad heeft geoordeeld dat een gedwongen tong zoen niet meer als verkrachting in de zin van artikel 242 Sr geldt. De Hoge Raad komt hiermee terug op zijn eerdere oordeel dat ieder seksueel binnendringen van het lichaam moet worden gezien als verkrachting, voor iedereen welbe kend als het tongzoen-arrest (HR 21 april 1998, NJ 1998, 781). Uiteraard blijft een gedwongen tongzoen wel strafbaar maar kan nu onder een lichtere bepaling worden gebracht, bijvoorbeeld feitelijke aanranding van de eerbaarheid ex artikel 246 Sr. Lees de gehele zaak: Hoge Raad 12 maart 2013, LJN: BZ2653

bekende tweeliterpullen en hapjes onbestemd

Veel aandacht ging in de discussie uit naar het gebrek aan democratische legitimiteit van Europese regelgeving. Dat valt reuze mee, zo was de vrijwel unanieme mening van het forum.

2. Habermas over het democratisch tekort van Europese regelgeving

De nationale media hebben te weinig oog voor wat elders in Europa geschiedt. Er moet in deze media een Europa-brede discussie komen in plaats van de nationaal georinteerde debat cultuur van thans. Dan is het niet nodig om tot een Europese eenheidsstaat te komen. Dat was de pointe van de bijdrage van de filosoof Jrgen

Duitse juristen bijeen te Mnchen 55

Habermas aan wie kort geleden nog de Eras mus prijs werd toegekend - aan het slotdebat van de DJT . Aan de ronde tafel werd voor een
2

voor consumentenrecht in te voeren. Zelf ben ik daar mordicus tegen: het (privaatrechtelijk) consumentenrecht kan mijns inziens net als bij ons veel beter in het Burgerlijk Wetboek zijn opgenomen. Daar staat het privaatrecht bij elkaar en het consumentenrecht voorziet het privaatrecht van de noodzakelijke druppel sociale olie. Zo is het ook in Duitsland en zo moet het ook in Duitsland blijven, als het aan de DJT ligt. Het voorstel van Micklitz werd met 52 tegen 20 stemmen afgewezen (ik was dus niet de enige opponent). Net zoals bij ons het NJB vooraf een bespre king aan de preadviezen pleegt te wijden, is het in Duitsland gebruik dat de preadviezen voor de DJT worden samengevat en kritisch door genomen. Anders dan bij ons geschiedt dat niet in n, maar in twee periodieken: de JuristenZeitung en de Neue Juristische Wochenschrift. In beide bladen hadden de recensenten zich reeds kritisch over het voorstel uitgelaten.
5

van het preadvies van Micklitz was meer entoesiasme voor zijn ideen te bespeuren6. Tegenstanders van een zelfstandige consumen tenwet kwamen niet alleen met systematische argumenten n van hen (Stefan Grund mann) kwam daarbij zelfs met een citaat van een Nederlands auteur7 aan - , maar ook met het praktische advies om kostbare wetgevings tijd bij voorkeur aan meer dringende kwesties te besteden. Doordat de preadviseur de consumentenwet zon centrale plaats in zijn betoog had gegeven, dreigden de overige vragen van zijn preadvies wat ondergesneeuwd te geraken. Niettemin was er bijval voor de door referent Eva-Maria Kieninger verdedigde stelling dat bij de Euro pese informatievoorschriften sprake is van overkill. Internet en universele dienstverlening waren de andere discussiepunten van deze afdeling. De Duitse discussie over een mogelijke consu mentenwet is indirect ook voor ons land van belang. Indien het voorstel van Micklitz positief was ontvangen en mogelijk door de wetgever ter hand was genomen, had dat ons op het Europese vlak van een op dit punt getrouwe comrade in arms Waffenkamerad klinkt met een zo oorlogszuchtig - beroofd. Thans is er nog een solide blok van lidstaten waar de inte gratiegedachte wordt beleden. En dat is goed nieuws voor een aanhanger van de gedachte dat het privaatrechtelijk consumentenrecht thuis hoort in het BW. Nu het BGH niet van zins lijkt om van de Indizwirkung van 308 en 309 af te zien de aanwezige voorzitter van de achtste senaat die hiervoor verantwoordelijk is, Wolfgang Ball, liet hier geen misverstand over bestaan zijn er in het bedrijfsleven stemmen opgegaan om dan maar via wetgeving te bereiken dat het AGB-regime voor ondernemers wordt ver zacht. Dreigend wordt gezegd dat men anders Zwitsers recht op de overeenkomsten van toepassing zal verklaren. De discussie begon met een donderslag. De drie eerste sprekers, allen bedrijfsjurist, kondigden aan dat zij tevre den waren met het huidige regime en riepen op tegen nieuwe wetgeving te stemmen. Het bleek loos alarm, want uiteindelijk werd toch met 41 tegen 25 stemmen beslist dat de gelijkschakeling van b2b en b2c onjuist is. Reeds in een zeer vroeg stadium is in ons land gezien dat de Duitse discussie over algemene voorwaarden nauwlettend dient te worden gevolgd9. Het systeem vertoont, reeds voor de totstandkoming van de Europese richtlijn oneerlijke contractsbedingen, een opmerke lijke gelijkenis. De uitvoering in de praktijk is tweede plaats toetst het BGH dan aan regelend recht, dat als Leitbild wordt gehanteerd bij de toetsing aan de open norm van 307 lid 2 BGB8. De ondernemer die het hier niet mee eens is, moet maar zien te bewijzen dat de door hem gebezigde voorwaarden niet onre delijk bezwarend zijn. evenwel op menig punt afwijkend. Zo dient de collectieve actie bij ons vooral als stok achter de deur om onderhandelingen in SER-verband af te dwingen, terwijl in Duitsland meteen in rechte wordt opgetreden. De populariteit van het in rechte optreden tegen onredelijk bezwarende bedingen duidt op het verschijn sel dat de Duitse samenleving veel sterker gejuridiseerd is dan de onze. Het gevolg is dat er in Duitsland een veelvoud aan rechterlijke uitspraken, tijdschriftartikelen en handboeken over algemene voorwaardenin omloop zijn. Het betekent ook dat veel nieuwe vragen die in ons land rijzen in Duitsland al lang een antwoord hebben gekregen. Het is zeker niet mijn bedoeling te stellen dat wij deze antwoor den maar ongezien moeten overnemen. Maar het kan geen kwaad ze bij het zoeken naar een oplossing te betrekken. Waarom geen gratis afgezien van de opzoekkosten - gebruik maken van het denkwerk van anderen?

duizendkoppig publiek ook deelgenomen door Luc Frieden, de Luxemburgse minister van financin,Vassilios Skouris, president van het Europees Gerechtshof, en Andreas Vokuhle, president van het Bundesverfassungsgericht. Uiteraard werd veel aandacht besteed aan het arrest van het Bundesverfassungsgericht over het Europees steunfonds, dat net een week tevoren was gewezen.3 De kritiek gold niet zozeer de inhoud als de vorm. Frieden vond het arrest veel te lang, waartegen Vo kuhle aanvoerde dat het nog veel langer zou zijn geweest als argumenten die intern waren aangevoerd niet bij wege van compromis waren geschrapt. Overigens moest hij toege ven dat in Brussel niet de volledige tekst van uitspraken van zijn gerecht pleegt te circuleren, maar uittreksels van een pagina of vier die de essentie vaak te ongenuanceerd weer geven. Het gevolg is geweest dat hij zich thans gedrongen voelt om zijn arresten publiekelijk nader uit te leggen. Veel aandacht ging in de discussie uit naar het gebrek aan democratische legitimiteit van Europese regelgeving. Dat valt reuze mee, zo was de vrijwel unanieme mening van het forum. Skouris benadrukte dat het Europees Parlement zich inmiddels zesmaal over het EU-verdrag heeft moeten uitspreken.Voorts zijn inmiddels duizenden richtlijnen via een democratisch systeem in wetgeving omgezet. Hoeveel Europa willen we eigenlijk, vroeg Frieden zich af: dat willen we vooral voor anderen, maar niet voor onszelf.Vokule vond het in Europa maar slecht gesteld met de deel name aan directe verkiezingen en de checks and balances; hij zou nu naar hervorming per 2020 willen streven.

De populariteit van het in rechte optreden tegen onredelijk bezwarende bedingen duidt op het verschijnsel dat de Duitse samenleving veel sterker gejuridiseerd is dan de onze. Waarom geen gratis afgezien van de opzoek kosten gebruik maken van het denk werk van anderen?

Alleen in een themanummer van het tijdschrift Verbraucher & Recht over en naar aanleiding

4 Algemene voorwaarden tussen ondernemers moeten vrijer

De meeste aandacht ging bij de afdeling civiel

3. Naar een Duits wetboek van consumentenrecht?

De slotzitting met Habermas was voor mij mooi meegenomen. Want eigenlijk was ik in Mnchen op uitnodiging van de DJT om er te spreken over het thema consumentenrecht. Ter bespreking lag voor een voorstel van preadviseur Hans Micklitz (Europees Univer sitair Instituut)4 om in Duitsland een Wetboek

Het (privaatrechtelijk) consumenten recht kan mijns inziens net als bij ons veel beter in het Burgerlijk Wetboek zijn opgenomen. Daar staat het privaat recht bij elkaar en het consumenten recht voorziet het privaatrecht van de noodzakelijke druppel sociale olie.

recht uit naar een thema dat niet op consu mentenbescherming ziet, maar daar wel mee verband houdt. Het is de kwestie van algemene voorwaarden in transacties tussen onder nemers (in Duitsland met b2b aangeduid). Het Bundesgerichtshof (BGH) heeft hiervoor een zeer stringente toetsing ontwikkeld, welke rechtstreeks aansluit bij de bescherming van consumenten. Deze rechtspraak is op twee fronten bekritiseerd. In de eerste plaats menen veel bedrijfsjuristen dat het BGH te hoge eisen stelt aan de uitzondering voor voorwaarden waarover onderhandeld is en die daarmee aan het AGB-regime zijn onttrokken. En in de

56 Duitse juristen bijeen te Mnchen

Duitse juristen bijeen te Mnchen 57

5 Andere onderwerpen
De verhouding tussen consumentenrecht en privaatrecht was slechts n van de zes onder werpen die de DJT op haar agenda had staan. Anders dan bij ons worden deze onderwerpen in parallelgroepen besproken, met als voor deel dat men daar ruimschoots twee volle dagen de tijd voor heeft. In de afdeling die ik bezocht, konden alle sprekers die zich voor de discussie meldden aan het woord komen, inclu sief de studenten die in groten getale aanwezig waren. Het nadeel is dat deelnemers slechts bij de behandeling van n onderwerp kunnen zijn. Wat waren de andere onderwerpen? In de afdeling sociaal recht stond de concur rentie in de gezondheidszorg centraal. De afdeling bepleitte toepassing van de algemene regels van kartelrecht en oneerlijke mede dinging in het gezondheidsrecht. De afdeling strafrecht beraadslaagde over Cybercrime de strafrechtelijke regulering van het internet. Een overweldigende meerderheid meent dat het strafrecht op dit punt dringend behoefte heeft aan een grondige aanpassing. De uitbreiding van de luchthaven van Frankfurt leidde indertijd tot de indiening van 130 000 bezwaar schriften. De afwikkeling hiervan is van vele kanten als onbevredigend ervaren. Dienen er nieuwe vormen van Brgerbeteiligung te komen? De afdeling publiekrecht bepleitte dit met grote meerderheid. In de afdeling bedrijfs recht stond corporate governance op de agenda. De tezelfder tijd ook in de Duitse politiek aan de orde zijnde quota voor vrouwen in be stuurlijke functies beheerste hier de discussie. Deze eindigde met de conclusie dat de huidige corporate governance code terecht bij wege van zelfregulering quota voor vrouwen in bestuur lijke gremia nastreeft (71 tegen 2 stemmen), maar met grote meerderheid werd een wet telijke verplichting hiertoe afgewezen. In de af deling IT en communicatie tenslotte werd een recht op anoniem internet-gebruik afgewezen . Ik besef dat ik met deze aanduiding geen recht doe aan het document van 34 paginas waarin alle afdelingsbesluiten worden vermeld.

de 69e bijeenkomst van de DJT geopend met een keynote speech van Viviane Reding, Eurocommissaris voor justitie en mensenrechten. Uiteraard kwamen haar stokpaardjes, zoals het Gemeenschappelijk Europees kooprecht, aan bod.Verrassend was wel dat Reding zich vierkant tegen invoering van een Europese groepsactie keerde. Uit de nog kort geleden vastgestelde Consumentenagenda 2014-2020 leek immers te kunnen worden afgeleid dat de Europese Commissie invoering van een dergelijke actie serieus in overweging nam .
15

gende bijeenkomst zal in 2014 plaatsvinden te

7 De DJT als organisatie

Voor de bijeenkomst van de DJT in Mnchen hadden zich zon 1 700 personen aangemeld. Dat is iets minder dan in 1974, toen ik voor het laatst een vergadering bijwoonde . Wat
16

Geschreven Duits is nog erger, zowel in passieve zin zelfs voor een Duitse leek zal een uitspraak van het Bundesgerichtshof zware kost zijn als in actieve zin: wie kent nog rijtjes als mit nach nebst samt.

Hannover.

8 Belang voor ons land

Het Duitse recht heeft ons privaatrecht sterk benvloed. Er is de structuur van het Brgerliches Gesetzbuch waardoor Meijers zich heeft laten inspireren, bij de keuze voor een alge meen deel en voor de figuur van de rechtshan deling. Er zijn rechtsfiguren zoals Freies Ermessen, Selbsteintritt, de Obliegenheit, de Schutznorm; er is de bij ons ontbrekende - toetsing aan de Bundesverfassung, die thans ook hier in de aandacht staat; en er is bovenal de rijke Duitse literatuur, zoals deze in het bijzonder in de Habilitationsschriften een soort superproef schriften - gestalte heeft gekregen. Dat de Duitse jurisprudentie en doctrine in de Nederlandse handboeken worden geciteerd, blijkt uit de cijfers. Een quick scan van drie Asser-delen - Asser/Van den Berg (2007), Asser/Hartkamp & Sieburgh 6-II* (2009) en Asser Procesrecht/Van Schaick 2 (2011) wijst het volgende uit. Het Asser-deel over aan neming van werk blijkt op 298 nummers in 26 nummers naar Europees recht in ruime zin te verwijzen en in vier nummers naar Duits en vier naar Engels recht. Het tweede deel van de serie

is er nog meer veranderd? In de eerste plaats is de aantrekkingskracht op jongeren thans groot: enkele honderden studenten maakten deel uit van het gehoor. In de tweede plaats heeft in die zin een depolitisering plaatsge vonden dat de aandacht voor het votum aanmerkelijk lijkt verminderd. Was het in 1974 nog zo, dat speciale maatregelen waren getrof fen om te voorkomen dat bepaalde groepen van afdeling naar afdeling zouden trekken om hun stem en bloc voor of tegen bepaalde vraag punten uit te brengen, anno 2012 liep de zaal voor driekwart leeg wanneer het op stem men aankwam . Ook de belangstelling voor
17

Wat gebleven is, is de lage drempel. Iedereen, ook de buitenlandse jurist, kan lid worden. De contributie is laag en voor niet-leden is de en tree voor een congres van 220 bepaald niet prohibitief, zeker nu deze inclusief uitnodigin gen voor alle mogelijke recepties en buffetten is en ook nog eens het Duitse alternatief voor NOVA-punten oplevert. Buitenlandse juristen vormen slechts een kleine minderheid: niet meer dan 3% van alle deelnemers. Ze komen vooral uit Japan, Luxemburg en Oostenrijk. Het aantal Nederlandse deelnemers was niet groter dan toen Gerard van Hamel in de jaren zestig van de negentiende eeuw de DJT bezocht (n persoon).

Verbintenissenrecht over schade ver goeding c.a. blijkt op 440 nummers in 42 nummers te verwijzen naar Europees recht, 26 nummers naar Duits, 16 nummers naar Frans, 7 num mers naar Engels, 5 nummers naar Oosten rijks, 4 nummers naar Amerikaans en 4 naar Belgisch en 3 naar Italiaans recht te verwijzen. In Bert van Schaicks Eerste aanleg worden op een totaal van 236 nummers in 53 nummers Duits, 23 nummers Belgisch, 14 nummers Europees (in ruime zin, inclusief DCFR en EVRM) en in 14 nummers Oostenrijks recht geciteerd. O ja, en in 3 nummers Engels recht, 1 nr Italiaans, 1 nr Portugees en 1 nr Spaans recht. Het aantal nummers waarin Van Schaick Frans recht citeert, houd ik nog even voor mij tot de aanbieding van een scriptie waarin Frans recht niet wordt besproken.

historische achtergronden lijkt thans meer beperkt dan in het verleden. Bij de door mij bezochte afdeling civielrecht bracht niemand buiten uw verslaggever ter sprake dat ook in 1974 was gediscussieerd over de afbakening van de werkingssfeer van consumentenrecht en de vraag of ook ondernemers bescherming tegen oneerlijke bedingen moeten ontvangen. Zelfs de in de afdeling bedrijfsrecht besproken quota voor vrouwen in leidinggevende posities in ondernemingen was in 1974 precies zo aan de orde.

6 Europese groepsactie gaat niet door

Ten slotte was er een aantal plenaire zittingen. Ik opende deze bijdrage met een impressie van de slotdag. Drie dagen voor het slotdebat was

In de eerste plaats is de aantrekkings kracht op jongeren thans groot: enkele honderden studenten maakten deel uit van het gehoor.

Dit was pas de 69 bijeenkomst, terwijl de in

e

1860 opgerichte DJT toch ouder is dan de NJV . Hoe dat kan? In de eerste plaats het
18

siert de DJT is zij in 1933 vanwege de drei gende Gleichgeschaltung opgeheven en pas in 1945 weer tot leven gekomen. En in de tweede plaats vinden de bijeenkomsten niet jaarlijks maar eens in de twee jaar plaats. De eerstvol

9 Duitse wetgeving
Wie voor het eerst aan een debat over Duits recht deelneemt, zal na enige uren flink ver moeid zijn van de paragrafen waarmee Duitse

58 Duitse juristen bijeen te Mnchen

Duitse juristen bijeen te Mnchen 59

juristen elkaar om de oren slaan. 138 BGB, 242 BGB, 823 Absatz 2 BGB het zijn wets bepalingen die men maar beter uit het hoofd kan leren, want anders is men de draad van de discussie gauw kwijt. Wetgeving is een belan grijke rechtsbron en in Duitsland is dat zeker het geval. Duitsers zijn trots op hun Brgerliches Gesetzbuch, hoe detaillistisch dat ook moge zijn. Toen in 2001 voor het eerst sinds een eeuw een belangrijke wijziging plaats vond de Schuldrechtsreform stond heel civielrechtelijk Duitsland daar bij stil. In het verre verleden reisde ik wel eens naar Duitse congressen in het gezelschap van mijn Leidse collega Dick Fokkema. Het eerste bezoek van ons gold altijd een juridische boekhandel en het eerste boek dat Fokkema elk jaar opnieuw aanschafte, was de Palandt editie van het BGB. Zelf vind ik dat een verschrikkelijk boek, vooral vanwege de aan eenschakeling van gebruikte afkortingen: bij 626 heet het bijvoorbeeld Erklrungsfrist (Abs II S. 1 u 2). Aa) Anwendbar bei allen aue rord. Knd v DVerh, nicht nur ArbVerh (hM; Kln NJW-rr 92, 1400 mwN). Gilt auch, wenn ein DVertr aus vertr vereinb Grden geknd w, die fr einen wicht Grd iS des Abs 1 nicht aus reichen (BGH NJW 81, 2748 fr Vorstd einer AG . Wie deze boeventaal wil vermijden, kan
19

zowel in passieve zin zelfs voor een Duitse leek zal een uitspraak van het Bundesgerichtshof zware kost zijn als in actieve zin: wie kent nog rijtjes als mit nach nebst samt. Enge tijd geleden verscheen in WPNR de recensie van een in Utrecht verdedigde dissertatie over onvoorziene omstandigheden. Terecht merkt Abas hierin op dat het eigenlijk niet kn dat zon boek niet op het Duitse recht in gaat. Hij heeft wel oog voor het excuus van de Spaans talige auteur die bij aanvang van zijn onderzoek geen woord Duits of Nederlands - sprak. Wellicht moeten we het de promotor aanre kenen dat hij zijn promovendus niet naar de nonnen heeft gebracht. Nu is voor dit bijzon dere geval wel verdedigbaar dat deze studie niet het Duitse recht behandelt, maar normaal

10 Bundesgerichtshof en Bundesverfassungsgericht
Voor de Nederlandse civilist heeft het Bundesgerichtshof (BGH) heel wat te bieden. Zoveel zaken krijgt de hoogste civiele rechter te be handelen, dat er zelfs twaalf kamers (Senate) zijn. Omdat de ene Senat de andere niet is, is het verstandig bij het citeren van een uitspraak steeds de Senat te noemen. De namen van partijen worden in Duitsland, behoudens uitzonderingen zoals prinses Caroline van Monaco, niet genoemd. Uit privacy-overwegin gen is dat natuurlijk toe te juichen, maar voor het aanschouwelijk maken van zaken in het onderwijs wel jammer. De uitspraken van het BGH zijn gewoonlijk uitvoerig, zo niet om standig, gemotiveerd. Opmerkelijk is de wijze waarop de Senat vaak in discussie treedt met de doctrine (alleen de binnenlandse, niet de buitenlandse rechtsleer). Er is voor een Duitse rechter ook niets erger dan tegengeworpen te krijgen dat zijn of haar uitspraak niet past in het systeem van de wet. Wie de rechtspraak nauwlettend in het oog wil houden, doet er goed aan daarvoor de Neue Juristische Wochen-

schrift - een soort combinatie van NJ en NJB bij te houden. Een goedkoop alternatief is een gratis abonnement op de BGH-newsletter (in het Duits). Een zaak om ook in de gaten te houden, is dat het BGH niet de allerhoogste Duitse rechter is. Dat is het eerdergenoemde Bundesverfassungsgericht. Voor ons van belang is dat dit gerecht zich ook met privaatrecht bezighoudt, in het bijzonder met de doorwerking van grondrechten. Toetsing van privaatrecht aan fundamentele rechten is in Nederland nog geen gemeen
21

gesproken bij een Nederlandse auteur zou een excuus moeilijk te vinden zijn geweest. Zelf zou ik dit in zon normaal geval niet heb ben geaccepteerd. Dat brengt mij op het punt dat van universitaire docenten en studenten in Nederland mijns inziens mag worden verwacht dat zij diegenen die op school een grondslag voor kennis van de Duitse taal hebben gekre gen deze basis bij hun wetenschappelijk werk benutten.

gelukkig bij een reeks andere tekstedities van het BGB terecht.Vooral de Jauernig die bij
20

11 Conclusie
Ik kom tot een afronding. Niet alleen speelt het Duitse recht in onze rechtsorde een niet onbelangrijke rol, ook los daarvan levert het markante bouwstenen aan het gebouw van het Europees privaatrecht. Zoals de Euro zonder Merkel ondenkbaar is, zo is een Europees privaatrecht zonder de Duitse privaatrechts wetenschap van Von Bar tot Zimmermann30 niet goed te vatten. In deze bijdrage heb ik de Europese discussie buiten beschouwing gelaten. Ook rechtstreeks is het Duitse recht voor ons evenwel van belang. Hoe te berei ken dat de Nederlandse jurist zich hiervan bewust is. Hier ligt een taak voor het juridisch onderwijs, waar de grondslagen van het Duitse recht (inclusief de historische ontwikkeling en de rechterlijke organisatie) gedoceerd zouden moeten worden, en voor de uitgevers van juridische handboeken en tijdschriften, die hun auteurs zouden dienen te vragen om in hun bijdragen het Duitse recht te betrekken. Een kroniek van het Duits privaatrecht zou in een blad als Juncto niet misstaan. Dat kan alleen maar geestverruimend werken.

ons het voorbeeld was van de succesvolle Tekst & Commentaar reeks verdient aanbeveling. Het BGB is natuurlijk niet de enige Duitse wet die voor ons van belang is.Van veel gewicht veel meer dan bij ons de Grondwet is het juist al genoemde Duitse Grundgesetz. Dat is ook voor het privaatrecht het geval vanwege de toetsing van privaatrechtelijke wetgeving aan de Grondwet door het Bundesverfassungsgericht. Deze bijdrage opende met een discus sie over een recent arrest van dit gerecht.

goed22. Te denken valt aan de dissertaties van Olha Cherednychenko over fundamentele rechten in het privaatrecht23, Caroline Forder over de verhouding tussen ouders en kinderen, Marianne Kroes over Fundamentele rechten en Drittwirkung van grondrechten, Chantal Mak over fundamentele rechten in het privaatrecht en Remco Nehmelmann over het algemene per soonlijkheidsrecht en Bart de Vos over en vooral tegen - horizontale werking van grondrechten. Wat dit ons leert, is dat Duits recht zowel op het materieelrechtelijk als het procesrechtelijk vlak een grote rol speelt. Niet iedereen zal daar blij mee zijn. Ook voor Nederlanders die in Duitsland gemakkelijk een woordje denken te kunnen meespreken (ich bin ein Feierbiest) valt het niet mee zich in een juridische discus sie staande te houden. Daarvoor bedienen onze Duitse collegas zich zoals eerder aan gegeven net iets te vaak van wetsartikelen die aldaar gefundenes Fressen zijn, zoals Paragraph 823 Absatz 2. Geschreven Duits is nog erger,

Zoals de Euro zonder Merkel ondenk baar is, zo is een Europees privaatrecht zonder de Duitse privaatrechtsweten schap van Von Bar tot Zimmermann niet goed te vatten.
60 Duitse juristen bijeen te Mnchen

noten 1 Hoogleraar Europees privaatrecht, Universiteit Utrecht. 2 De Sddeutsche Zeitung van 22 september 2012 geeft onder de kop Heraus aus dem Teufelskreis als kern van de these van Habermas: Heute stellen uns konomische Zwnge vor die Alternative, entwe der mit der Preisgabe der gemeinsamen Whrung des Nachkriegsprojekt der europischen Einigung irreparabel zu beschdigen, oder die Politische Union zunchst in der Euro-Zone soweit zu vertiefen, dass Transfers ber nationale Grenzen hinweg demokra tisch legitimiert werden knnen. Man kann das eine nicht vermeiden, ohne das andere zu wollen. Zie ook Habermas The crisis of the European Union: A response, Cambridge: Polity Press, 2012, 120 p., alsmede zijn opstel (samen met Julian Nida-Rmelin en Peter Bo finger) Kurswechsel fr Eu ropa, Frankfurter Allgemeine Zeitung 3 augustus 2012. 3 Bundesverfassungsgericht 12 september 2012, BVerfG 2 BvR 1390/12, waarover Joost Sillen, NJB 2012, p. 2946-2953. 4 Brauchen Konsumenten und Unternehmen eine neue Architektur des Verbraucherrechts?, Mnchen: Beck, 2012, 129 p. 5 Beate Gsell, JZ 2012, p. 809-818, en Thomas Pfeiffer, NJW 2012, p. 2609-2613. 6 Verbraucher und Recht 2012, p. 325-359, met bijdragen van Tobias Brn neke (Pforzheim), Wolfgang Kothe (Halle/Saale), Nor bert Reich (Bremen), Martin Schmidt-Kessel (Bayreuth), Astrid Stadler (Konstanz/ Rotterdam) & Matthias Klpfer (Konstanz) en Klaus Tonner (Rostock). 7 In: Neues europisches Vertragsrecht und Verbraucherschutz, Keulen: Bundesanzei ger, 1999, p. 19-38. 8 Zie over dit vraagstuk bij ons H.N. Schelhaas, Algemene voorwaarden in handelstransacties, Deventer: Kluwer, 2011. 9 R.H.C. Jongeneel, De wet algemene voorwaarden en het AGB-Gesetz, diss.Vrije Uni versiteit, Deventer, 1991. 10 Preadvies van Ulrich Becker (Mnchen) en Heike Schweitzer (Mannheim), besproken door Astrid

Wallrabenstein (Frank furt am Main), JZ 2012, p. 818-825 en door Hermann Plagemann (Frankfurt am Main) en Florian Plagemann (Berlijn), NJW 2012, p. 2613. 11 Preadvies van Ulrich Sieber (Freiburg), besproken door Eric Hilgendorf (Wrzburg), JZ 2012, p. 825-832, en door Stephan Beukelmann (Mnchen), NJW 2012, p. 2617-2621. 12 Preadvies van Jan Ziekow (Speyer), besproken door Elke Gurlit (Mainz), JZ 2012, p. 833-841, en door Wolfram Hertel en Christoph-David Munding (Berlijn), NJW 2012, p. 2622-2625. 13 Preadvies van Mathias Habersack (Mnchen), besproken door Thomas Mllers en Sabrina Hailer (Augsburg), JZ 2012, p. 841-851, en door Christine Windbichler (Berlijn), NJW 2012, p. 2625-2630. 14 Preadvies van Gerald Spindler (Gttingen), be sproken door Karl-Nikolas Peifer (Keulen), JZ 2012, p. 851-859, en door Dirk Heckmann (Passau), NJW 2012, p. 2631-2635. 15 COM(2012) 225 definitief). 16 Zie mijn verslag in NJB 1974, p. 1232-1234. 17 Bij de referaten over consumentenrecht waren ca. 300 personen in de zaal, bij de discussies 200 en bij de stemming 80 stem gerechtigde leden. Bij de DJT-vergadering van 1974 namen aan de stemming van de civielrechtelijke afdeling nog ruim 380 personen deel. 18 Die in 1870 is opgericht op initiatief van Gerard van Hamel die kort tevoren een vergadering van de DJT had bijgewoond zie J.H.A. Lokin en C.J.H. Jansen, Tussen droom en daad/De Nederlandse Juristen-Vereniging 1870-1995, Zwolle: Tjeenk Willink, 1995, p. 1. 19 Palandt, Brgerliches Gesetzbuch, 54e druk, Mnchen: Beck, 1995, p. 701 (inmiddels zijn we in 2013 aan de 71e druk toe). 20 Jauernig, BGB, 15e druk, Mnchen: Beck, 2013, ca 2200 p. 21 De term ontleen ik aan de Nijmeegse inaugurele rede van Janneke Gerards, Het prisma van de grondrechten, Nijmegen, 2011, 58 p. 22 Zie echter Marie van Houten, Meer zicht

op wetgeving/Rechterlijke toetsing van wetgeving aan de Grondwet en fundamentele rechtsbeginselen, diss. Tilburg, Deventer, 1997, alsook de Leidse dissertatie van De Vos. 23 Olha Cherednychenko, Fundamental rights, contract law and the protection of the weaker party/A comparative analysis of the constitutionalisation of contract law, with emphasis on risky financial transactions, diss. Utrecht, Mnchen: Sellier, 2007, 629 p. 24 Caroline Forder, Legal Establishment of the Parent-Child Relationship/ Constitutional Principles (in Dutch, English and German Law) having regard to the European Convention on the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms and other applicable international instruments, diss. Maastricht, 1995. 25 Marianne Kroes, Werking en doorwerking van grondrechten, voor een ieder?, diss. Leiden, Leiden, 1998. 26 Chantal Mak, Fundamental rights in European contract law, Alphen aan den Rijn : Kluwer, 2008. 27 Remco Nehmelmann, Het algemeen persoonlijkheidsrecht/Een rechtsvergelijkende studie naar het algemeen persoonlijkheidsrecht in Duitsland en Nederland, diss. Utrecht, Deventer, 2002. 28 Bart de Vos, Horizontale werking van grondrechten, diss. Leiden, Apeldoorn : Maklu, 2010. 29 Die promotor was ik. 30 Ik vermoed dat beide collegas er zeer van gechar meerd zouden zijn als hun debat over de wenselijkheid van een Europees burgerlijk wetboek, naar analogie van de negentiende-eeuwse strijd tussen Thibaut en Savigny over codificatie van het Duitse recht, de ge schiedenis in zal gaan als het grote Von Bar-Zimmermann debat.

Duitse juristen bijeen te Mnchen 61

Naast je studie

vanuit hun persoonlijke werkelijkheid. Het heeft mij altijd gefascineerd wat mensen beweegt, en wat het effect van hun handelen is. Na de advocatuur ben ik onder meer gaan

Boek & Recht

Advocaat van de waarheid is een intrigerende titel. Suggereer je daarmee een tegenstelling?
Tekst door Christiaan Bos

werken als coach en mediator en heb ik die fascinatie tot hoofdzaak gemaakt. Reflectie en zelfkennis maken dat je vanuit een breder perspectief kunt kijken naar een probleem, en naar je eigen handelen. Ik noem dat per soonlijk leiderschap. Zonder persoonlijk leider schap is er geen houvast voor maatschappelijk leiderschap.

Thomas, de hoofdpersoon in het boek, was lang advocaat. Jij ook. Hoe autobiografisch is het boek?
Wat is autobiografisch? De roman is geen weergave van mijn leven. Je ziet er wel mijn nadenken over het mysterie van ons bestaan in terug, en ook stappen die ik in mijn leven heb gezet. In haar essay Het geluk van de een zaamheid noemt Connie Palmen de schrijver

Het is een knipoog naar Advocaat van de duivel van John Grisham. Sommige lezers zien in de titel een contradictio in terminis. Dat gaat me te ver, maar ik begrijp het wel. Advoca ten staan voor de belangen van hun clinten. Ze zijn meestal heel goed in het onderschei den van hoofd en bijzaken, weten snel door te dringen tot kern van een probleem. Tegelijker tijd zijn ze goed in het weglaten van feiten die de belangen van hun clinten kunnen schaden. Maar daarmee zijn die feiten er natuurlijk nog wel. In die zin gaan ze dus selectief met de waarheid om. Met de titel doel ik op een pleit bezorger van de waarheid. Je kunt ook zeggen de waarheid als clint.

zeggen dat overtuigingen gevaarlijker voor de waarheid zijn dan leugens. Voor mij bepaalt de manier waarop mensen met hun werkelijk heid omgaan in grote mate de kwaliteit van onze samenleving.

Advocaat van de waarheid is een meeslepende roman over liefde en vriendschap, over integriteit en het volgen van de innerlijke stem van de waarheid. Thomas is een succesvolle advocaat. Na het overlijden van zijn vader, een heftige relatie en een ontmoeting met een zwerver, verlaat hij de advocatuur. Zijn vriend Sam heeft samen met een Italiaanse professor een technologie ontwikkeld die de maatschappij ingrijpend kan veranderen. Sam wil de uitvinding geheim houden en Thomas belooft hem deze taak op zich te nemen. Dat brengt hem in conflict met Sams ambitieuze zonen, en met nietsontziende, op macht beluste bedrijven. Intussen wordt de wereld overspoeld door een dodelijk virus dat een onbeheersbare pandemie en chaos veroorzaakt. Overheden willen de pandemie bestrijden met middelen die vergaand inbreuk maken op de privacy van burgers. Thomas raakt verstrikt in een zich langzaam sluitend web van intriges en komt voor onmogelijke keuzes te staan. Hij zoekt steun bij zijn studievriend Koen, een vooraanstaand politicus, bij Gianni, een bevriend advocaat in Rome en bij Gina, zijn buurvrouw en een scherpzinnige journaliste. Zijn zoektocht naar de waarheid leidt hem onder meer naar Assisi, vergaderzalen, een kerk en nauwe steegjes in Rome, een landhuis in Wassenaar en een voormalig klooster in de bergen boven Nice. Advocaat van de waarheid biedt een schokkend inzicht in de gevaren die de mensheid in de 21e eeuw bedreigen. Het boek laat ook zien dat n mens het verschil kan maken, zeker als die zich laat leiden door liefde en innerlijk leiderschap. www.advocaatvandewaarheid.nl

een emigrant, een vrijwillige banneling die de familie en het land dat hem baarde moet verla ten om zich aan de macht van een zichtbare of onzichtbare dictatuur te onttrekken. Thomas en een aantal andere personages in mijn roman zijn ook emigranten. Ze verlaten hun baan. Ze stappen uit het verhaal waarin ze zijn opgegroeid en gaan op zoek naar hun eigen verhaal. Je kunt ook zeggen naar hun waarheid. Thomas was advocaat, net als ik. Hij wil door dringen tot de essentie van het leven, voor mij heel herkenbaar.

Het gebied tussen waarheid en leugen is diffuus en complex. Feiten weglaten doen natuurlijk niet alleen advocaten. Ook politici en ondernemers houden informatie achter met een beroep op het belang dat zij zeggen te dienen. Dat is maatschappelijk aanvaard en wordt niet snel als een leugen gezien. En doen we het niet allemaal? We laten informatie die ons niet uitkomt graag onbesproken.

Spreekt hier de schrijver of de coach?

Als advocaat leer je dat feiten nooit eenduidig zijn en altijd door mensen worden ingekleurd

Je snijdt inderdaad heel wat fundamentele levensvragen en ethische dilemmas aan.

We zitten midden in een systeemcrisis die in belangrijke mate is veroorzaakt door het uit de hand gelopen materialisme en de vrije marktwerking. De samenleving wordt steeds meer getekend door groeiende intolerantie, hang naar veiligheid, populisme en falend leiderschap. Die factoren hebben grote invloed op het democratisch gehalte van onze westerse samenleving. nologie geeft veel macht, je kunt er veel schade mee aanrichten. Einstein waarschuwde al voor de perverse kant van technologie. Denk maar aan de brave huisvader die op zijn werk via een computer een drone bestuurt waarmee verdachten worden geliquideerd zonder enige vorm van proces. Dat heeft weinig met democratie te maken. Meer dan ooit staat de vraag centraal hoe de mens omgaat met zijn crerend vermogen, vanuit welke intentie.
Adriaan Bos is 25 jaar advocaat geweest. Hij was partner bij Trenit Van Doorne, destijds een van de grootste kantoren in Nederland, waar hij ook bestuursvoorzitter was. Zijn specialisme was ondernemingsrecht en dan meer specifiek overnames en joint ventures.Vanaf 2001 heeft hij onder meer gewerkt als voorzitter van de raad van commissarissen bij een groot familiebedrijf en als mediator. Daarnaast heeft hij zich toegelegd op het begeleiden van professionals in persoonlijke en zakelijke bewustzijnsontwikkeling. www.adriaanbos.nl

Om welke waarheid gaat het dan?

Het gebied tussen waarheid en leugen is diffuus en complex. Feiten weglaten doen natuurlijk niet alleen advocaten. Ook politici en onder nemers houden informatie achter met een beroep op het belang dat zij zeggen te dienen. Dat is maatschappelijk aanvaard en wordt niet snel als een leugen gezien. En doen we het niet allemaal? We laten informatie die ons niet uitkomt graag onbesproken. Het wordt pas echt ingewikkeld als je bedenkt dat iedereen zijn eigen werkelijkheid creert. Zonder reflec tie gaan mensen die als de absolute waarheid zien. Dat is een recept voor veel narigheid. Nietzsche heeft het mooi verwoord door te

Kun je dat toelichten?

We leven in een maatschappij waarin techno logische ontwikkelingen onbegrensd lijken. Technologie heeft ons ongelooflijk veel gebracht, maar heeft ook een schaduwkant. Want tech

62 Boek & Recht

Boek & Recht 63

ook de nodige filosofische bespiegelingen in

Mensen zijn ooit begonnen hun territo rium af te bakenen door paaltjes in de grond te slaan. De hele aarde onder onze voeten is opgeist, door mensen, stammen, staten en bedrijven. Inclusief alle natuurbronnen. Zo is het begrip eigendom ontstaan.
Dat geldt ook voor de informatietechnologie en de toepassing daarvan door de overheid. Het respecteren van de persoonlijke levens sfeer van burgers behoort tot de meest wezenlijke fundamenten van een democratische rechtsstaat. Juist de overheid moet die begin selen bewaken, en niet meewerken aan het creren van een onbeheersbare digitale draak die zich naar hartenlust voedt met de privacy van het individu. Toch is dat laatste precies wat de overheid doet. De oorzaak ligt in de bijna paranode hang naar veiligheid en in door populisme gevoede gevoelens van angst en onbehagen. Als we alles willen contoleren heeft dat een prijs. de burger tegen een overmatig bemoeizuchtige overheid. Maar wat is een overheid meer dan een reflectie van haar burgers. Hoe groot kan de invloed van een PVV-achtige partij worden, of van een Gouden Dageraad? Welke garantie hebben we dat een overheid in de toekomst, onder druk van een nieuw 9/11 drama of een andere grote crisis, hele andere normen en waarden hanteert, en onze digitale identiteit misbruikt om haar dan geldende doelen te bereiken?

tegen komen. In de kern gaat het verhaal over liefde en vriendschap. Tot slot een krasse uitspraak van Thomas. Hij noemt eigendom een op willekeur gebaseerd systeem en n van de meest fundamentele weeffouten in de geschiedenis van de mensheid. Deel je zijn visie? Het eerste deel van die uitspraak is juist. Mensen zijn ooit begonnen hun territorium af te bakenen door paaltjes in de grond te slaan. De hele aarde onder onze voeten is opgeist, door mensen, stammen, staten en bedrijven. Inclusief alle natuurbronnen. Zo is het begrip eigendom ontstaan. We hebben het bedacht als ordening van de samenleving. De weef fout is een oordeel van Thomas. Hij vindt dat die ordening is verworden tot hebzucht en vooral heeft geleid tot machtsmisbruik, fysieke en economische oorlogen en grote welvaartsverschillen. Met name als het gaat om natuur bronnen die voor ieder mens op basis van gelijkheid toegankelijk zouden moeten zijn. Deel ik de visie van Thomas? Hij zet me in ieder geval aan het denken, zeker in deze tijd.

Je schetst zon scenario met het uitbreken van een onbeheersbare pandemie.
De pandemie in mijn roman is een dreiging die wordt onderkend door onder meer de WHO: het uitbreken van een virus dat resistent is tegen beschikbare medicijnen. Hoe reageren burgers en overheden als zich zon catastrofe aandient? Vooral dat laatste is interessant. Ik laat zien hoe in zon situatie de normen en waarden verschuiven, hoe nationalisme en protectionisme de kop opsteken en de privacy van het individu moet wijken voor veiligheid en economische belangen.

In de roman waarschuw je dat onze privacy op termijn volledig verdwijnt.

Die beweging is volop aan de gang. In zijn begin vorig jaar verschenen boek Het einde van de privacy zegt trendwatcher Adjiedj Bakas dat ieder individu straks een digitale identiteit heeft, inclusief DNA-paspoort en medisch dossier. Die wordt opgeslagen in de Cloud en kun je, zo zegt hij, selectief toegankelijk maken. Maar hij noemt n uitzondering. De enige die overal toegang toe heeft is de overheid. Hoe gaat de overheid om met al die informatie, die haar zo veel macht over burgers geeft? In autoritaire staten laat zich het antwoord raden. Kunnen wij blijven vertrouwen op onze democratische rechtsstaat, op evenwichtige richtlijnen uit Brussel? Een democratie ken merkt zich onder meer door bescherming van

Het is ook een spannend boek. Noem je het een thriller?

Enthousiaste lezers maken vaak vergelijkingen met John Grisham, Dan Brown en Robert Ludlum, maar ook met Paulo Coehlo. Het boek is zeker spannend. Tegelijkertijd heeft het vele lagen in zich. Ook een duidelijk maatschappij kritische en spirituele dimensie. En je zult er

64 Boek & Recht