1. Razlozi uvoenja slobodne trgovine?

- Argument poboljane alokacije proizvodnje putem meunarodne podjele rada, - Argument specijalistikih prednosti putem meunarodne podjele rada, - Argument poveanja efikasnosti putem svjetske konkurencije, - Argument veeg izbora proizvoda i manjih cijena, - Argument politike stabilnosti, - Argument jaanja meunarodne pozicije, - Argument niih trokova transakcija i informacija, - Argument poveanja trita prodaje, - Argument domaeg rasta, - Argument komparativnih prednosti u trokovima. 2. ta su to olakice u trgovini? Pod pojmom "olakice u trgovini" podrazumijeva se unaprijeenje privrednog i politikog okruenja u kojem se obavljaju transakcije, ukljuujui, ali ne ograniavajui se na usklaivanje i pojednostavljivanje carinskih procedura, veu transparentnost propisa i postupaka, upotrebu IT tehnologija, kao i reformu i koordinaciju aktivnosti institucija koje su angairane na implementaciji uvoenja olakica u trgovini. 3. ta su spoljnotrgovinski odnosi? Ukupni spoljnotrgovinski odnosi neke zemlje predstavljaju: integralni dio privrednog sistema i ekonomske politike i regulisani su uzajamno povezanim i usklaenim podsistemima i politikama kojima se reguliu carinsko, spoljnotrgovinsko, devizno poslovanje, a posredno i poreskim sistemom i poreskom politikom. 4. ta ini meunarodne ekonomske odnose? Meunarodne ekonomske odnose ine meunarodno kretanje: robe (i usluga), kapitala, i ljudi. 5. Argumenti uvoenja protekcionizma? - Argument zatite domaih privrednih grana - Argument zatite novih privrednih grana (tzv.odgojne carine) Fridrich List, J.Stuart Mill - Argument vlastitog opskrbljivanja u vremenu krize (tzv.Autarkie argument) 6. Definicija carinske politike? 2-3 Definicija (Stankovi M.): Pod carinskom politikom jedne zemlje treba podrazumijevati svjesno usmjeravanje od strane drutva instrumenata i instituta u vezi sa carinskom zatitom, razvoja domae proizvodnje i drugim vitalnim pitanjima koja su od interesa za privredu jedne zemlje Definicija (Jakupovi S.):. "Carinska politika odreene drave (unije) predstavlja efikasno koritenje njenih definisanih elemenata u cilju unapreenja ukupnog stepena razvoja privrednog sistema drave, prije svega u zatiti domae proizvodnje, osiguranju uslova za ostvarivanje prihoda dravnog budeta po osnovu indirektnih poreza koji nastaju kao rezultat spoljnotrgovinske robne razmjene, kao i zadovoljavanju i drugih potreba i zahtjeva u okviru definisanih uslova datog drutveno-ekonomskog sistema i meunarodnih standarda, u posmatranom vremenskom periodu." 7. Osnovni (dugoroni) instrumenti carinske politike? - Carinske stope,

- Carinska osnovica, i Carinski preferencijali. 8. Pomoni (kratkoroni) instrumenti carinske politike? - Carinski kontigenti-kvote, - Antidampike carine, - Sezonske carinske stope, - Itd. 9. Definicija carine? najmanje 2 def. Carine su vrsta posrednog poreza na uvoz ili izvoz proizvoda kojim se optereuje proizvod koji prelazi carinsku granicu. (eni, J.G.) Carina je dabina koja se naplauje na stranu robu koja se uvozi na carinsko podruje odreene zemlje, ili se sa tog podruja izvozi. To je iznos davanja uvoznika robe u domaoj valuti po osnovu uvoza, odnosno prelaska robe preko carinske linije jedne drave, odnosno prelaska preko granice. (Todorovi,T.) 10. Vrste carina? a) S obzirom na smjer kretanja robe: uvozne, izvozne i tranzitne. b) S obzirom na svrhu carine: zatitne, fiskalne i prohitibivne. c) S obzirom na osnovicu za obraun carine: carine na vrijednost uvezene robe (''ad valorem'') specifine i kombinovane. d) S obzirom na subjekte odluivanja: autonomne ili samostalne i ugovorne ili konvencionalne. e) S obzirom na uravnoteenje domaih i inostranih carina: antidampinke i konsolidovane. 11.S obzirom na smjer kretanja robe 1. Uvozne carine 2. Izvozne carine 3. Provozne ili tranzitne carine ukinute su Barcelonskom konvencijom iz 1921. godine. 12.S obzirom na svrhu carine 1. Zatitne carine 2. Fiskalne carine 3. Prohibitivne carine 13 obzirom na osnovicu za obraun carine: 1. Carine na vrijednost uvezene robe (ad valorem") 2. Specifine carine 3. Kombinovane carine 14 obzirom na subjekte odluivanja: 1. Autonomne ili samostalne carine 2. Ugovorne ili konvencionalne carine 15 obzirom na uravnoteenje domaih i inostranih carina: 1. Antidampinke carine 2. Konsolidovane carine 11. Efekti carina prema C.Weertu? 1. uticaj na cijene, 2. uticaj na preraspodjelu (gubitak efikasnosti i blagostanja), 3. fiskalni uticaj za ubiranje dravnih prihoda, 4. argument za carinske pregovore (Evropske zajednice),

5. odbrana od zatitnih mjera drugih drava (retorzione ili kaznene carine), 6. odbrana od dampinga drugih drava (antidampinke mjere). 12. Definicija carinske stope i kako se izraunava? Carinska stopa je brojano izraena visina carine koja se naplauje za jednu vrstu robe. Ona se u carinskoj tarifi moe pojaviti u vidu procenta (ako se naplata carine vri po vrijednosti robe) ili u odreenom fiksnom novanom iznosu (ukoliko se carina naplauje po jedinici mjere robe). Carinska stopa d se odreuje putem carinskog tarifnog svrstavanja u Carinskoj tarifi (c, customs classification) i zavisi od zemlje porijekla (o, origin) i vremenskog perioda podnoenja carinske prijave (ti, time). (Weerth, C.) d = co, ti 13. Kako se izraunava visina carinskih dabina? Visina carinskih dabina (t, tariff) se proraunava uz pomo tri varijable (Weerth, C.): - Carinske vrijednosti (v, value), - Stope carine (d, duty), i - Koliine (q, quantity). Formula: Proraun visine carinskih dabina: t = v*d*q, (u novanim jedinicama). q = 1 (kod ad valorem stopa), v = 1 ( kod specifinih car.stopa). 14. Pobrojati najznaajnije necarinske instrumente? - Kontigenti i kvote (Kvantitativno ogranienje uvoza ili izvoza) - Dobrovoljno ogranienje izvoza - Otvaranje trita pregovorima - Sanitarne, fitosanitarne i tehnike prepreke trgovini 15. ta je GATT, WTO i WCO? GATT Opti sporazum o carinama i trgovini (1947.) WTO Svjetska trgovinska organizacija (1994. eneva) WCO Svjetska carinska organizacija (1994. Brisel) je nezavisno meuvladino tijelo ija je misija poboljanje efektivnosti i efikasnosti carinskih uprava u svijetu i olakavanje procedura trgovina, transporta roba i putovanja ljudi irom svijeta. 16. ta oznaava pojam MFN (prvi princip najpovlatenijih nacija)? Obaveza drave da tretman koji daje svojima najpovlatenijim trgovinskim partnerima proiri na sve svoje trgovinske partnere. Na primjer, ukoliko Bosna i Hercegovina uvede 2% carinu na uvoz jabuka iz Poljske, MFN tretman bi zahtijevao da isti tretman proiri na uvoz jabuka iz drugih lanica WTO-a. Zajedno sa Nacionalnim tretmanom, MFN predstavlja jezgro principa nediskriminacije koji je sadran u srcu trgovinskog prava." 17. Koja je razlika izmeu GATT-a 1947. GATT-a 1994. i WTO? GATT 1947. - Multilateralni trgovinski sporazum izmeu autonomnih ekonomskih subjekata (nije ogranieno na drave, npr. carinska teritorija) koji ima za cilj poveanje meunarodne trgovine kao nain za poveanje blagostanja u svijetu. GATT 1994. - Predstavlja glavnu reviziju Opteg sporazuma o carinama i trgovini. Nastao je u pregovorima Urugvajske runde u periodu 1986. - 1994. i predstavlja kamen temeljac WTO pravila o trgovinskim odnosima u podruju roba i carina. GATT 1994 je priloen kao aneks WTO Sporazumu i sadri poziv na GATT 1947.

WTO 1995. - jedinstveni institucionalni okvir koji obuhvata Opti sporazum o carinama i trgovini (GATT) i sve sporazume i pravne instrumente koji su dogovoreni Urugvajskom rundom. (MVT i EO) WTO sainjava zajedniki institucionalni okvir za trgovake odnose izmeu zemalja i carinskih podruja ije su vanjskotrgovinske veze potpuno autonomno konstituisane.(Lux, M.) U razdoblju od 1947. do 1994. god. odrano je 8 rundi pregovora GATT-a koje su se razlikovale prema duini trajanja, sadraju pregovora i prema ostvarenim rezultatima. WTO 1994. zamjenjuje GATT, a GATT prestaje da radi. 18. ta je carinska unija? Definicija (prema GATT-u): Pod carinskom unijom podrazumijeva se zamjena dvaju ili vie carinskih podruja jednim carinskim podrujem kada ta zamjena ima za poljedicu: - Da se carina i druga trgovinska ogranienja ukidaju za najvei dio trgovinske razmjene izmeu podruja koja sainjavaju uniju, ili bar najvei dio razmjene proizvoda porijeklom sa tih podruja, - Da carine i druga ogranienja koje lanovi unije primjenjuju na trgovinu sa dravama van unije budu u sutini identine.

19. Koji su efekti carinske unije? PODJELA EFEKATA CARINSKE UNIJE NA STATIKE I DINAMIKE (Strahinja, D.): STATIKI EFEKTI CARINSKE UNIJE: - efekti na trgovinu efekt stvaranja trgovine i efekt skretanja trgovine, - efekat supstitucije proizvoda slino kao i efekat potronje, - efekat na relokaciju proizvodnje bescarinska trgovina unutar carinske unije potie proces relokacije resursa i porizvodnje od porizvoaa s viim trokovima prema proizvoaima s niim trokovima, - efekti na uslove razmjene ukidanjem meusobnih carina mijenja se i odnos njihovih cijena, zavisno o prethodnoj visini carinskog optereenja, a o visini efekta naroito je bitan odnos elastinosti izmeu ponude i potranje. DINAMIKI EFEKTI CARINSKE UNIJE: - efekat poveanja konkurencije proirivanjem trita drava lanica poveava se i konkurentnost, a smanjuju monopolistike tendencije, - efekat na ekonomiju obima makroekonomski efekti ekonomije obima rezultiraju iz proirenja nacionalnih u integralno trite, - efekat na investicije poveanjem trita poveava se i ukupna potranja, kao i kupovna mo stanovnitva, a to stvara preduslove za intenziviranje novih investicija. 20. Definicija carinskog sistema prema S.Jakupoviu? "Carinski sistem drave predstavlja relativno izolovanu cjelinu (podsistem) u okviru njenog sistemskog okruenja, sastavljen od strukture koja, u posmatranom vremenskom periodu, funkcionie u skladu sa postavljenim kriterijima i sinergijski upravlja tokovima robe, ljudi, kapitala, ideja i informacija koje su neophodne za ostvarivanja utvrenih ciljeva datog carinskog sistema, kao i ciljeva ukupnog sistemskog okruenja. (JAKUPOVI, S.) 23. Nacionalni izvori carinskog prava? (I) zakoni:

1. Zakon o carinskoj politici Bosne i Hercegovine, 2. Zakon o carinskoj tarifi Bosne i Hercegovine, i 3. Zakon o Upravi za indirektno oporezivanje; (II) podzakonski akti: 1. Odluka o provedbenim propisima Zakona o carinskoj politici Bosne i Hercegovine, 2. Odluka o usaglaavanju i utvrivanju Carinske tarife Bosne i Hercegovine. 24. Meunarodni izvori trgovakog i carinskog prava? 1. Bilateralni sporazumi o: - slobodnoj trgovini (ukljuujui i carinska pitanja) koje je Bosna i Hercegovina zakljuila sa: Turskom; - carinskoj saradnji koje je BiH zakljuila sa: Hrvatskom, Srbijom, Crnom Gorom, Turskom i Slovenijom 2. Multilateralni sporazumi o: - trgovini (ukljuujui i carinska pitanja) koje je BiH zakljuila u okviru: Sporazuma CEFTA i Sporazuma o stabilizaciji i pridruivanju sa Evropskom unijom (SSP); - carinskih konvencija (WCO) koje je ratifikovala BiH: (i) Konvencija o uspostavi Vijea za carinsku saradnju.

26. ta je carinska tarifa? CARINSKA TARIFA u uem smislu je propisom utvren sistematizovani spisak robe koja podlijee naplati carine, sa naznaenim carinskim stopama. Carinska tarifa u irem smislu obuhvata navedeni spisak sa naznaenim carinskim stopama za pojedine robe obuhvaene spiskom ali i odredbe o nainu utvrivanja carinske vrijednosti, o oslobaanjima od plaanja carine, odredbe o fleksibilnim carinskim instrumentima i druge odredbe u vezi naplate carine. 27. ta je carinska vrijednost robe? Carinska vrijednost robe predstavlja osnovicu za obraun carine. Takoe, bitna za davanje dozvola za uvoz pojedinih vrsta robe kao i u postupku koji se vodi povodom uinjenog carinskog prekraja radi utvrivanja iznosa kazne. Utvrivanje carinske vrijednosti je carinska procedura koja se primjenjuje radi odreivanja vrijednosti uvezene robe za potrebe carinjenja. Elementi carinske vrijednosti: fakturna vrijednost robe, trokovi prevoza i osiguranja robe i dabine i takse koje se naplauju izvan carinskog podruja BIH. 28. ta je porijeklo robe? Svrha utvrivanja porijekla robe je dokazivanje da je odreena roba u potpunosti dobijena ili proizvedena u nekoj (poimenino navedenoj) zemlji. Porijeklo robe dokazuje se radi primjene: 1. jedinstvene carinske stope na osnovu Zakona o Carinskoj tarifi (nepreferencijalno porijeklo); 2. preferencijalne (povlaene) carine u skladu sa nekim meunarodnim ugovorom (preferencijalno porijeklo); Oblici porijekla robe: 1. nepreferencijalno (Carinska tarifa); 2. preferencijalno (primjenjuje se stopa iz bilateralnog ili multilateralnog sporazuma).

Prihvatljivi dokaz o porijeklu robe je: Originalni certifikat EUR 1, Raun s tekstom izjave na raun ovlatena uvoznika i izjava na raunu bilo kog izvoznika za poiljku u ukupnoj vrijednosti od 6.000. 29. Metode za utvrivanje carinske vrijednosti? 1. Transakcijska vrijednost robe; 2. Transakcijska vrijednost iste robe; 3. Transakcijska vrijednost sline robe; 4. Deduktivni metod; 5. Metod obraunate vrijednosti; 6. Metod raspoloivih podataka u republici. 30. Kada se ne primjenjuje Acquis Communautaire u carinskom zakonodavstvu Evropske unije? Nacionalno pravo draava lanica ima svoju sopstvenu funkciju kao materijalno pravo samo onda kada evropsko pravo nije uredilo to podruje. Princip subsidijariteta znai da pojedinane drave lanice posjeduju pravne nadlenosti samo za ureivanje onih politikih podruja koja nisu prenesena na EZ.

21. Grafiki prikaz modela carinskog sistema

Grafiki prikaz - Model carinskog sistema kao relativno izolovane cjeline u odnosu na sistemsko okruenje (S.Jakupovi)

5/ 3/ 2011

22. Opti procesni model carinskog sistema

Grafiki prikaz Opti procesni model carinskog sistema (S.Jakupovi)

5/ 3/ 2011

66