MATURSKI RAD

TEMA: TABLETE

Mentor:

Uenik:

SADRAJ:

1. UVOD .. 3

2. TABLETE (Compressi) ............................................................................................. 4 2.1. Vrste tableta ..... 6 2.1.1. Neobloene tablete ... 6 2.1.2. Obloene tablete 7 2.1.3. Efervescentne tablete .... 8 2.1.4. Rastopljive disperzibilne .. 8 2.1.5. Disperzibilne tablete . 8 2.1.6. Gastro rezistentne tablete . 8 2.1.7. Tablete s modifikovanim oslobaanjem ljekovite supstance ... 9 2.1.8. Tablete za primjenu u ustima ..... 9

3. POMONE MATERIJE ZA IZRADU TABLETA . 11 3.1. Apsorpcija lijeka iz tableta .. 16

4. TEHNOLOKI POSTUPAK IZRADE TABLETA .... 17

2

4.1. Vieslojne tablete i postupci drairanja .. 21 4.2. Ispitivanje tableta ..... 25

5. ZAKLJUAK . 28 6. LITERATURA 29

1. Uvod - definicija tableta

Tablete ili compressi su vrsti dozirni ljekoviti preparati izraeni koprimovanjem ljekovite supstance sa dodatkom ili bez dodatka pomonih komponenata. Prema propisu izrauju se kao vrste, najee okrugle ploice, ravnih ili ispupenih glatkih povrina i otrih, odnosno ravnomerno zaobljenih ivica. Tablete mogu biti obloene sa jednim slojem ili izraene u vie slojeva.Tablete kao noviji oblik preparata potisnule su iru primenu podeljenih prakova,a posebno pilula, tako da se pilule sve ree izrauju u apotekama. Prema tome, tablete iz dana u dan zauzimaju sve znaajnije mesto u farmaceutskoj praksi i terapiji uopte. Naziv potie od latinske rei tabula-ploa, a compressus od komprima. Proizvodnju tableta danas je farmaceutska industrija potpuno osvojila. Nekada su se proizvodile u apotekarskoj laboratoriji na runim ili elktrinim tablet mainama. Mogu se izraivati od razliitih ljekovitih spstancija, a i postupak je ekonominiji nego pri izradi drugih preparata kojima bi se isti lijek dozirao.

2. TABLETE (Compressi)

Tablete su vrsti preparati od kojih svaki sadri pojedinanu dozu jedne ili vie ljekovitih supstanci, a izrauju se kompresijom odreene zapremine praka ili granulata koji ine tabletnu smjeu. Tablete su namjenjene za oralnu upotrebu. Tablete mogu da se progutaju cijele, poslije vakanja, mogu pre gutanja da budu rastvorene ili dispergovane u vodi, a neke tablete se ne gutaju, ve se zadravaju u ustima gdje se oslobaa aktivna supstanca.

Tablete su cilindrine ploice, okruglog oblika, ravne ili konveksne povrine, otrih ili zaoblenih ivica. Na povrini tablete mogu da se nalaze monogrami ili druge oznake, i podeona crta, a mogu biti i obloenene.

Tablete bi trebalo da imaju sljedee kvalitete: Da budu dovoljno jake da izdre napore i stresove mehanikih sila kojima su izloene tokom proizvodnje, pakovanja, transporta i distribucije do pacijenta, Da budu bez ikakvih vidljivih defekata na svojoj povrini (rupica, prevlaka, kontaminacija) Moraju tokom vremena da zadre svoj izgled i osobine i Da oputaju ljekovitu supstancu u organizmu pacijenta na propisan nain.

Prednosti tableta u odnosu na druge oblike doziranja: Velika preciznost u doziranju, Velika masa (najlake su u odnosu na druge oblike peroralnog doziranja), Ekonomine su (niska im je cijena), Lako se transportuju, Laka im je identifikacija, Lako se gutaju, Mjesto i duina djelovanja lijeka moe biti kontrolisana, Pogodne su za proizvodnju na veliko i

U njima se postie najbolja hemijska, fizika i mikrobiolokastabilnost lijeka.

Nedostaci tableta su nemogunost komprimovanja nekih supstanci, formulacija tableta je nekada veliki problem (visoke doze, slabo se kvase) i nestabilnost ljekovite supstance koje onemoguavaju izradu u obliku tableta.

2.1. Vrste tableta

Vrste tableta su: 1. Neobloene tablete, 2. Obloene tablete, 3. Efervescentne tablete, 4. Rastvorljive tablete (tablete za izradu rastvora), 5. Disperzibilne tablete (tablete za izradu disperzija), 6. Gastro rezistentne tablete, 7. Tablete sa modifikovanim oslobaanjem ljekovite supstance, 8. Tablete za primenu u ustima.

2.1.1. Neobloene tablete

Opis neobloenih tableta Neobloene tablete odgovaraju optoj definiciji tableta. One ukljuuju jednoslojne tablete nainjene jednostrukom kompresijom granulata i vieslojne tablete graene od koncentrinih ili paralelnih slojeva nainjenih uzastopnom kompresijom granulata razliitih sastava. Posmatrane na presjeku pod lupom, moraju biti ujednaene teksture (jednoslojne tablete) ili slojevite strukture (vieslojne tablete) bez znakova oblaganja. Vieslojne tablete se sastoje od dva razliita sloja dobijena sukcesivnom kompresijom dvije razliite tabletne smjee. Slojevi mogu da budu postavljeni koncentrino ili paralelno. Pomone materije koje se koriste ne modifikuju oslobaanje aktivne supstance u dgestivnim tenostima.

2.1.2 Obloene tablete

Opis obloenih tableta Obloene tablete su tablete na kojima se nalazi prevlaka koju ini jedan ili vie slojeva smjee razliitih supstanci. Ove smjee mogu da se oblau prirodnim ili sintetikim smolama, gumom, elatinom, koji mogu da budu dopunjeni indiferentnim i nerastvorenim sredstvima eeri, plastifikatori, polioli, voskovi i dozvoljene boje.

Obloene tablete imaju glatku povrinu, koja je esto obojena i moe biti polirana, a promatrane pod lupom, na presjeku se vidi jezgra okruena s jednim ili vie vanjskih slojeva razliite teksture.

Razlozi oblaganja tableta Tablete se oblau da bi se maskirali neprijatan ukus i miris, da se olaka gutanje, pobolja izgled, kontrolie mjesto i djelovanje lijeka i da se programira oslobaanje lijeka. Pored toga, oblaganjem tablet, odvajaju se dva inkopatibilna sastojka, tako to se jedan ugrauje u jezgro, a drugi u omota. Oblaganjem tableta ima ulogu da ovrsne suvine slabe tablete, da se lake izvri identifikacija tablet i da zatiti radnike od vrlo toksinih materijala u toku pakovanja. U obloene tablet spadaju draeje i film tablet. Draeje su tablete obloene eerom, okoladom ili drugim pomonim materijama koje se dodaju radi boljeg ukusa. Tablete koje imaju posebnu ovojnicu oko jezgra, koja titi lijek pri prolazu kroz kiseli sadraj eluca i omoguava njegovo oslobaanje u tankom crijevu zovu se film tablete, obloene tablete ili vieslojne tablete. Tablete se pakuju u blistere (folija s udubljenjima za tablete) ili u boice.

2.1.3. Efervescentne tablete

Efervete (efervescentne tablete) ili umee tablete, vee su tablete nastale komprimovanjem aktivne supstance sa pomonim supstancama koje u kontaktu s vodom imaju sposobnost oslobaanja plina ugljik-dioksida . Koriste se tako da se otapanjem u ai vode dobije napitak ugodnog ukusa, koji se popije i tako omoguava brzo djelovanje lijeka.
8

Raznovrsne su ljekovite supstance koje se mogu aplikovati u ovom obliku, od analog antipiretika, antihistaminika, antibiotika i hormona do vitamina i menerala.

2.1.4. Rastvorljive tablete (Tablete za izradu rastvora)

Rastvorljive tablet mogu da budu neobloene ili film tablet. Pre upotrebe, rastvaraju se u void. Rastvor koji se dobija smije da bude slabo opalescentan. Opalescencija potie od suptanci koje se dodaju da bi olakale process komprimovanja.

2.1.5. Disperzibilne tablete (tablete za izradu disperzija)

Disperzibilne tablete su neoblone ili film tablete koje se prije upotrebe disperguju u vodi i daju homogenu disperziju (suspenziju).

2.1.6. Gastro rezistentne tablete

Gastro rezistentne tablete su tablete s modifikovanim oslobaanjem ljekovite supstance. Otporne su na djelovanje eludanog soka. One oslobaaju ljekovitu supstancu (ili supstance) tek u intestinalnoj tenosti. Izrauju se oblaganjem tablete gastro rezistentnim, odnosno enterosolubilnim prevlakama ili komprimovanjem granulate prethodno obloenog gastrorezistentnom prevlakom. Gastro razistentne tablete odgovaraju optoj definiciji obloenih tableta.

2.1.7. Tablete s modifikovanim oslobaanjem ljekovite supstance

Tablete s modifikovanim oslobaanjem ljekovite supstance mogu da budu neobloene ili obloene. Izrauju se uz dodatak spedijalnih pomonih materija ili posebnim materija ili posebnim tehnolokim postupcima, pri emu se modifikuje brzina ili mjesto oslobaanja aktivne supstance (ili aktivnih supstanci).

2.1.8. Tablete za primjenu u ustima

Tablete za primjenu u ustima su neoblone tablete. Formulisane su tako da proizvedu da proizvedu sporo oslobaanje i lokalni efekat ljekovite supstance (ili supstanci) u ustima, ili da se ljekovita supstnca oslobodi i resorbuje s odreenog mjesta sluzokoe usta i tako postigne sistemski efekat. Vrste tableta za primjenu u ustima su: 1. Komprimovane lozenge, 2. Sublingvalne tablete, 3. Bukalne tablete, 4. Mukoadhezivne tablete, 5. Tablet za vakanje.

Komprimovane tablete tablete za sisanje, oriblete pastille namjenjene su za lokalno lijeenje sluzokoe usta i grla. To su tablete za sisanje,vrsti lijekoviti preparati namjenjeni za lijeenje sluzkoe usta i grla. Okruglog su ili eliptinog oblika,ravnih ili ispupenih povrina i zaobljenih ivica. Od ljekovitih supstanci najee sadre: antiseptina i blago dezinficijentna sredstva,anestetike,antibiotike... Izrauju se jakom kompresijom ljekovite supstance, po potrebi uz dodatak pomonih materija,ali bez sredstva za raspadanje i na taj nain se postie due djelovanje ljekovitih
10

supstancija. One se postepeno rastvaraju i due ostaju u ustima u kontaktu sa sluzokoom, a da se potpuno raspadnu. Ne smiju se rastvoriti u vodi u kraem vremenu od 30 min. Sublingvalne tablete lingvalete se stavljaju pod jezik, gdje se i resorbuju ispoljavajui sistemsko djelovanje. Moraju da se raspadnu u roku od 5 do 30 minuta zavisno od vrste ljekovite supstance . Te tablete su male, okrugle, ravnih ili ispupenih povrina i sadre vazodilatatore, hormone i druge lijekove, koji se u elucu inaktiu, a na koje ne djeluju fermenti pljuvake i dobro se resorbuju kroz oralnu sluzokou. Bukalne tablete (bukalete) aplikuju se na bukalnu sluzokou kroz koju se resorbuju i i spoljavaju sistematsko djelovanje. Sadre hormone (5 20 mg metiltestosterona) i primjenjuju se tako da polako dolazi do erozije i oslobaanja lijeka. Rastvaranje bi trebalo da traje 15 45 minuta, zavisno od samog pacijenta i njegove kontrole. Mukoadhezivne tablete bukvalno se aplikuju (zaljepe za desni). Tablete za vakanje se vau u ustima, a potom gutaju. Najee, ispoljavaju sistematski efekat. Pogodne su za starije osobe ili dijecu zato to je olakano gutanje tableta. Dva su osnovna razloga za davanja antacidnih lijekova u ovom obliku: velike su doze i konana tableta je velike mase i nepogodna za gutanje te se lake savae, a drugi je razlog to aktivnost antacid zavisi od veliine estica, pa se moe oekivati bolja neutralizacija kiseline u elucu, ako je tableta prije gutanja smrvljena u sitne djelie.

3. POMONE MATERIJE ZA IZRADU TABLETA

Tabletnu smjeu ine jedna ili vie ljekovitih supstanci, obino uz dodatak pomonih materija. Pomone materije su srestva za dopunjavanje, srestva za vezivanje, srestva za raspadanje, srestva za klizanje i antiadhezivna srestva, lubrikansi, adsorpciona srestva,
11

srestva za zadravanje vlage, srestva za korekciju mirisa i ukusa, srestva za bojenje tableta i srestva za poliranje. Sredstva za dopunjavanje-dodaju se kada je propisana mala koliina aktivnog principa (ljekovite supstance), jer je najmanja dozvoljena teina tablete 0,1g. Kao sredstvo za dopunjavanje,koristi se:saharoza,laktoza,glukoza,kukuruzni skrob,penini skrob,krompirov skrob, pirinani skrob, natrijum hlorid (NaCl)...

(laktoza)

Sredstva za dopunjavanje dodaju se najee kada je potrebno izraditi tablete od malih koliina ljekovitih supstanca (supstanca jakog dejstva, vitamina,hormona...). Sredstva za adsorpciju dodaju se kada tabletna masa sadri tene

komponenete:saharozu,magnezijum oksid, kalcijum fosfat...

(saharoza)

12

Sredstva za vezivanje - se dodaju masi za tabletiranje da bi je prenjeli u granulat, omoguili ravnomjerno proticanje i tako uinili kompresibilnom.Kao sredstva za vezivanje se koriste: skrob, elatin, agar, saharoza, glukoza, arapska guma, polietilen glikoli, metil celuloza

(glukoza)

Sredstva za vezivanje se mogu dodati suva ili u obliku rastvora.Kod vlanog granuliranja sredstva za vezivanje nalaze se na povrini svake estice prakaste meavine i ljepljenjem daju vee agregate.Kao vezivno sredstvo najee se koristi rastvor elatina 1-5% i rasvor skroba 510%. Rastvor elatina se mora upotrebiti topao, jer elira pri hlaenju.

Sredstva za klizanje - su supstance koje omoguavaju klizanje tj. Proticanje prakova i granulata, pravilno punjenje matrica, spreavaju unutranje trenje, omoguavaju lako ispadanje gotove tablete iz matrice,spreavaju ljepljenje prakova i granulata za zidove klipova i matrica.Kao sredstva za klizanje se koriste: talk, stearinska kiselina, magnezijum stearat, kalcijum stearat, teni parafin, kakaovo maslo...

13

(talk) Najee se koristi talk 2-4% ili osueni skrob. Posebnu grupu sredstva za klizanje predstavljaju lubrikansi i antiankezidi koji spreavaju trenje izmeu unutranjih zidova matrica i tableta, kao i izmedju klipova i zidova matrica i omoguuju lako izbacivanje gotove tablete iz matrice.

14

Sredstva za bubrenje- su skrob i agar. Dodaju se tabletnoj masi da bi se tablete za odreeno i najpovoljnije vreme raspale u vodi ili u eludanom soku.

(agar)

Bubrenjem osnovne mase tableta se raspada,a samim tim se oslobaaju ljekovite supstance iz tablete. Na brzinu raspadanja,pored sredstva za bubrenje,utiu i drugi faktori (npr.-veliina granulata,fiziko-hemijska svojstva ostalih pomonih materija,koliina sredstva za vezivanje,sadraj vode,oblik i veliina tableta, primenjeni pritisak za tabletiranje i vrstina tableta).Od brzine raspadanja i resorpcije zavisi i brzina delovanja lijeka.

Sredstva za oblaganje-koriste se koncentrovani rastvori saharoze,talk,kalcijum karbonat,kakaov maslac,kalcijum fosfat,smea saharoze i talka,rastvor polietilenglikola,arapska guma,celuloza...

(celuloza)
15

Oblaganje se vri radi korekcije ukusa i mirisa lijeka,to omoguuje lake uzimanje tablete. Sredstva za poliranje-koristi se vosak,smea voska i parafina kao i

polietilenglikoli.Dodaju se radi postizanja veeg sjaja i lepeg izgleda.

(vosak) Za bojenje se koriste boje rastvorljive u vodi,neorganski pigmenti koji se ne rastvaraju u vodi ili sinteticke pigmentne boje koje daju ujednaeno obojene tablete.

Sredstva za raspadanje su supstance koje dovode do raspadanja tablete u vodi ili pod uticajem digestivnig soka.Sredstva za raspadanje se dodaju tabletnoj masi da se omogui brzo oslobaanje ljekovite supstance iz tablete nakon promene.Kao sredstvo za raspadanje se uptrebljavaju supstance koje u vodi bubre,pa ih zbog toga Ph.Jug.III vodi kao sredstva za bubrenje i propisuje:skrob,agar,elatin,bentonit,derivati celuloze...

(skrob) Skrob se najvie koristi u te svrhe u koncentraciji 5-10%.Kod obloenih tableta se koriste rastvori za pokrivanje,za poliranje i praak za posipanje...

16

3.1. Apsorpcija lijeka iz tableta

Lijek se moe osloboditi iz tableta na sljedee naine: 1. Tableta se postepeno raspada do granulate, a onda do sitnih primarnih estica koje se brzo rastvaraju i rastvor lijeka prolazi bioloku membranu i ulazi u cirkulaciju; 2. Tableta se raspada do granulate koji se potom rastvara i rastvor lijeka prolazi bioloku membranu i ulazi u cirkulaciju; 3. Tableta se lagano rastvara i rastvor lijeka prolazi bioloku membranu i ulazi u cirkulaciju.

17

4. TEHNOLOKI POSTUPAK IZRADE TABLETA

Tehnoloki

postupak

izrade

tableta

sastoji

se

od

niza

operacija,kao

to

su:suenje,merenje,usitnjavanje,homogenizacija,aglomeracija,presovanje,komprimovanje,oblag je i poliranje.Priroda ljekovitih supstanca i pomonih materija,vrsta tablet maine kao i zahtevi koji se postavljaju za kvalitet tablete,utiu na izbor operacija u tehnolokom postupku tabletiranja. Procesi izrada tableta delimo na dve osnovne metode i to: 1) Suva metoda; 2) Vlazna metoda. Suva metoda obuhvata direktno komprimovanje i komprimovanje granulata dobijenog suvom granulacijom (briketiranje). Vlana metoda obuhvata metode vlane granulacije kao i neke posebne postupke izrade.

1) Direktno komprimovanje Izrada tableta direktnim komprimovanjem fino kristalnih prakova predstavlja veoma pogodnu metodu,kako u pogledu ekonomskih aspekata, tako i u pogledu brzine izrade. Takoe izbjegavanje procesa vlaenja i suenja, ljekovita supstanca je veoma znacajna za stabilnost
18

lijeka osetljivog na vlagu i toplotu. Mali broj ljekovitih supstanci poseduje sva svojstva za direktno komprimovanje u tablete bez prethodne obrade. Direktnom kompresijom mogu se tabletirati:aspirin,amonijum hlorid, natrijum hlorid, bromidi alkalnih metala, kalijum hlorid, kalijum permanganat, antipirin, natrijum dikarbonat...

(aspirin) Ove supstance imaju pogodnu kristalnu strukturu koja omoguava direktno tabletiranje. Direktno komprimovanje bitno skrauje vreme potrebno za izradu, to se odrava i na cenu. Tablete izraene direktnim komprimovanjem lako se raspadaju, to je vano sa biofarmaceutskog aspekta,za brzinu otputanja lijeka iz tablete. Navedene prednosti direktnog komprimovanja (izbjegavanje kvaenja, cijena kotanja, brzina izrade, brzina raspadanja), navele su istraivae na pronalaenje metoda i mogunosti izrada tableta veeg broja supstance direktnim komprimovanjem. Ovaj postupak je suena usavren dodatkom sredstva za dopunjavanje:mikrokristalna dihidrat,sorbitol... celuloza,laktoza rasprivanjem, kalcijum fosfat

19

2) Suvo granuliranje (briketiranje) Suvo granuliranje koristi se pri izradi tableta sa ljekovitim supstancama koje su osetljive na prisustvo vlage i kada se eli tableta manjeg volumena. Proces suvog granuliranja izvodi se tako to se pod velikim pritiskom komprimuju prakaste supstnce u velike tablete-brikete. Dobijeni briketi usitnjavaju se lomljenjem u specijalnim ureajima (granulir maine), zatim se seju i na taj nain se dobija granulat odgovarajue veliine estica. Dobijenom granulatu se dodaju sredstva za raspadanje i klizanje i zatim vri komprimovanje u tablete. Poto se pri ovom postupku ne koristi voda,mogue je kombinovanje supstance koje su u prisustvu vode inkopatibilne.

20

3) Metoda vlanog granuliranja Vlano granuliranje izvodi se dodatkom rastvora vezivnog sredstva ili nekog rastvaraa koi se rasporeuje po povrini estica praska.T ako se postie kohezivnost za izradu lako protonog i kompresibilnog granulata. Procesom granuliranja prakastim supstancama menjamo stepen usitnjenosti,tako vee sto od sitnih sa estica sa veom, ukupnom,slobodnom povrinom, ime povrinom,dobijamo estice manjom,ukupnom,slobodnom

iskljuujemo nepovoljne osobine sitnih estica pri tabletiranju. Proces granuliranja poinje meanjem ljekovite supstance sa sredstvom za dopunjavanje, smjea se po potrebi prosijava, ovlai ravnomerno sredstvom za vezivanje tako da se dobije vlana masa i proterivanjem kroz propisano sito formira se granulat. U procesu granuliranja mora se voditi rauna da se izvri dobra distribucija lijeka,ime se omoguuje tano doziranje lijeka.Vlana masa se proteruje kroz sito 2 ili 0,75.Granulat se zatim sui u specijalnim ureajima.Jedan od savremenih naina suenja granulata izvodi se procesom fluidizacije. Kod ovog suenja granulat je suspendovan u struji toplotnog vazduha i u stalnom pokretu. Da bi se veliina estica osuenog granulata izjednaila,granulat se ponovo provlai kroz sito. Od veliine granulata zavisi ravnomernost

21

punjenja matrice, tanog doziranja. Posle prosijavanja granulatu se dodaje sredstvo za klizanje kako bi obloilo svaku granulu. Od tenosti-rastvaraa u procesu granulovanja i vezivanja mase,najee se koristi:voda,meavina vode i etanola i kombinacija vode, etanola i etra. Kao sredstvo za vezivanje najee se koristi 2-10% vodeni rastvor elatina ili alkoholno-vodeni rastvor elatina u koliko su ljekovite supstance osetljive na vodu.Pored rastvora elatina,koraste se jo i rastvor eera,arapske gume..

4.1. Vieslojne tablete i postupci drairanja

Od specijalnih vrsta tableta sa vie slojeva,treba nabrojati sledee: 1. Sendvi tablete-to su vieslojne tablete, izraene od dva, tri ili vie sloja razliitih granulata sa razliitim ljekovitim supstancama komprimovanim u jednu celinu.Dosta se koriste kao depo-preparati.Izrauju se kada su ljekovite materije meu sobom inkopatibilne.Ovo se radi u presi. 2. Mantel tablete-sastoje se od tabletnog jezgra i omotaa koji se suvim putem nanosi komprimovanjem u specijalnim mainama. I ova tablete se koriste kao depo-preparati. Radi se u presi. 3. Obdukte - (draeje, obloene tablete), izrauju se sa jae ispupenim, glatkim povrinama, zaobljenih ivica, obloene atitnim slojevima.

22

Tablete se oblau iz vie razloga:najee radi otklanjanja neprijatnog mirisa i ukusa lijeka,spreavanja dejstva spoljanjih faktora na lijek,da lijek dobije privlaniji i lepsi izgled,radi lakeg gutanja tablete,da po potrebi titi ljekovite supstance od tetnog uticaja digestivnog soka i na taj nain omoguuje rastvaranje i resorpciju u odreenom delu digestivnog trakta. Drairanje se izvodi u specijalnim bubnjevima za drairanje,a sastoji se u nanoenju vie slojeva sirupa na vrsta jezgra draeja koja su bikonveksnog oblika. Takav oblik omoguuje lake rotiranje draeje u bubnju,jednolinije

nanoenjeslojeva i onemoguava meusobno slepljivanje draeja. Veliina bubnja za oblaganje ili drairanje moe biti razliita.Izrauju se od ne rajueg elika,emajliranog gvoa.Snabdeveni su ureajima za uduvavanje hladnog i toplog vazduha koji slui za isuivanje oslojenih tableta.Pre drairanja,draeje treba odpraiti tj. Odstraniti estice bilo kakvog praka ili praine.Zatim se ukljuuje bubanj i drairanje poinje pokrivanjem jezgra draeje vrstim omotaem koji ima ulogu da titi jezgro od uticaja vlage sirupa za drairanje.To se obavlja sirupom za pokrivanje.Na
23

draeje koje su u stalnom pokretu (rotiranju) uliva se sirup u tankom mlazu (50-60C) i na sobnoj temperaturi u koliko se radi hladnim postupkom.Kada jezgro pone da se lepi,posipa se prakom za drairanje i to najee talk uz ponovno uvoenje toplog vazduha.Kada se prvi sloj osui,istim postupkom se nanose drugi slojevi dok sva jezgra ne budu podjednako pokrivena.Zatim se drairanje nastavlja prevlaenjem-nanoenjem eernog sirupa na t=50-60C uz dodatak eera u prahu,talka ili skroba,da se uglaane povrine draeja ne bi slepile.Prevlaenje se izvodi postepeno toliko dugo da se draeja tj. njena teina ne povea za 30-50%teine jezgra. Drairanje - bojenje se vri kako bi tableta dobila lep izgled.Boja se nanosi ravnomerno od slabije ka jacoj koncentraciji do dobijanja eljene boje.Posle bojenja vri se suenje draeja.Bojenje se vri oksidom gvoa,titan dioksidom ili sintetikim pigmentnim bojama. Osim ove faze postoje i glaenje i poliranje. Glaenje- se satoji u trenju povrine draeje i dobijanju glatkih povrina.Izvodi se tako to se dodaje sirup koji lagano kristalie,u ijem sastavu se nalazi eer i na taj nain uslovljava trenje (glaenje) izmeu draeja.Na kraju se pristupa fazi poliranja. Poliranje- se obavlja rastvorom za poliranje,koji se dodaje u tankom mlazu uz stalno rotiranje draeja.Rastvor za poliranje priprema se rastvaranjem voska u nekom organskom rastvarau. Rastvor za pokrivanje Saccharosum 57,2g Rastvor za poliranje Cera alba Cera carnaubi Benzinum sen 9g 1g Rastvor za posipanje Saccharosum Calcii carbonas Bolus alba 20g 35g 16g 25g

Gzmmi arabicum Gelatina alba aa 2,3g Aqua purificata 38,2g Gummi arobicum 5g

Chloroforminum100g Talcum

24

U proizvodnji draeja koristi se i suvo drairanje.Obavlja se u specijalno konstruisanim mainama,prevlaenjem jezgra draeja slojevima granulata pomou kompresije (to su mantel tablete).Ova tehnika se primenjuje kod:termolabilnih tableta,kod tableta koje lako podleu oksidaciji. Film tablete su takoe bloene tablete u tankom sloju,prirodnim i sintetikim prevlakama.Kod film prevlake draeje su zatiene od spoljanjih uticaja,prekriva se neprijatan ukus i miris lijeka i daje se lep izgled i sjaj preparatu.Odabirom adekvatnog filma odreuje se mesto raspadanja draeja i rastvaranje ljekovite supstance u elucu ili crevnom soku.Za tablete koje se rastvaraju u eludanom soku,koriste se celulozni etri. Za izradu film tableta koje trebada se rastvaraju u crevnom soku,koristi se celulozni acetat i mnoge druge supstance.Radi poveavanja elastinosti film prevlake dodaji se u malim koliinama oleum ricini,glicerol,i druga sredstva rastvorena u etanolu,hloroformu,izopropilen glikolu,i drugim rastvaraima.

25

4.2. Ispitivanje tableta

Prema Ph.Jug.IV tablete se ispituju na sledee: Izgled-Tablete moraju biti ujednaenog oblika,veliine i boje,glatke povrine i otrih,neoteenih ivica.Mehanika svojstva (vrstoa,rastvorljivost) moraju osigurati nepromenjen izgled prilikom rukovanja i uvanja. Obojene tablete moraju biti ravnomerno obojene,osim tableta izraenih iz raznobojnih granula. Obloene tablete moraju biti glatke povrine,ujednaenog oblika,veliine i boje. Variranje teine-Ako nije drugaije propisano,pojedinano se odmeri 20 tableta ili draeja i izrauna prosena teina jedne tablete ili draeje.Pojedinana teina mora biti u odnosu na prosenu teinu u granicama navedenim u koloni A tablice,koju daje Ph.Jug.IV;najvie dve od 20 ispitivanih tableta ili draeja smeju odstupati u teini za vrednost navedenu u koloni B iste tablice.

Prosena teina A 10% 7,5% 5%

Odstupanja B 15% 12,5% 10%

Do 0,1 g 0,1-0,25 g Vie od 0,25 g

26

 Raspadljivost-Tablete i draeje se ispituju na raspadljivost u vodi,eludanom ili crevnom soku,zavisno od toga gde treba da se raspadnu.Da bi se izvrilo ovo ispitivanje,neophodno je stvoriti uslove sline stanju u organizmu.Takvo ispitivanje se obavlja prema propisu za Ispitivanje raspadljivosti i topivosti oblikovanih ljekovitih preparata i mora odgovarati zahtevima navedenim u pojedinanim monografijama.Aparatura za ispitivanje raspadljivosti sastoji se iz posude u koju se uroni stalak sa cevima,mealica i termostatski ureaj za odravanje temperature na 370C.Ph.Jug.IV daje taan opis aparature za ispitivanje raspadljivosti. -Raspadljivost u vodi ispituje se stavljanjem tableta u staklene cevi,koje se prekriju diskovima i urone u vodu na temperaturi 370C,gde se,uz ureaj za obrtanje tablete moraju raspasti za vreme od 15min.,oriblete za 30min.,lingvalete za 530min. -Raspadljivost u vetakom eludanom soku,na temperaturi od 370C,ispituje se tako to se tablete u takvom pripremljenom soku moraju raspasti za vreme od 15min. ako to nije drugaije propisano. Tablete se prethodno izlau dejstvu vetakog eludanog soka na 370C i ne smeju se raspasti u roku od 1h.Nakon toga se urone u vetaki crevni sok.Tablete i draeje koje su acidorezistentne moraju se raspasti u vetakom crevnom soku u roku od 2h.Raspadljivost tableta pokazuje da li e se tablete raspasti u odreeno vreme,a to nikako ne daje brzinu resorpcije lijeka,jer su ispitivanja pokazala da se lijek nikada ne moe iz manje raspadljivih tableta.Tablete se raspadaju do granula i,da bi se lijek resorbovao,granule se moraju rastvoriti. Rastvorljivost-Tablete se ispituju na rastvorljivost tako to se uzme 6 pojedinanih tableta,svaka tableta se prelije sa 100 ml vode i pokree kruno.Ispitivane tablete se moraju na sobnoj temperaturi rastvoriti u toku 10min.Na ovaj nain ispituje se rastvorljivost solubleta i drugih rastvornih tableta.Ispitivanje rastvorljivosti je vanije nego ispitivanje raspadljivosti tableta,jer se rastvoren lijek bolje i bre resorbuje.
27

 Odredjivanje sadraja aktivnih principa-To se odreuje primenom propisanih analitikih metoda,a izbor metode zavisi od aktivnog principa.Sadraj aktivnih principa mora iznositi 90-110% od deklarisane koliine,odnosno 10% variranja od deklarisane koliine lijeka. Ispitivanje mehanikih svojstava tableta-Za procenu kvaliteta tableta,Ph.Jug.IV propisije i odrivanje mehanikih svojstava tableta:vrstinu i habanje tableta.Ona zahteva da tablete ne smeju da promene izgled prilikom pakovanja i uvanja,ali jo ne daje metode odreivanja.Prema propisu Ph.Jug.II,vrstina tableta ispituje se tako to se tableta pusti da pada sa visine od 1-1,5 m na drvenu podlogu.Pri tome tableta mora ostati cela-ne sme se izlomiti. Ako nije drugaije propisano,tablete se uvaju na hladnom i suvom mestu,zatiene od svjetlosti.

28

5. ZAKLJUAK
Tableta je oblik farmaceutskog doziranja. Ona se sastoji od smjee aktivnih supstanci i ekscipijenata. Ona se formira od praha primenom pritiska ili kompaktiranja do vrste doze. Ekscipijenti mogu da budu rastvarai, vezivni ili granulacioni agensi, glidanti (pomagai protoka) i lubrikanti koji omoguavaju efektivno tabletiranje; disintegranti koji podstiu razlaganje tablete u sistemu za varenje; zaslaivai ili poboljivai ukusa; i pigmenti koji ine tabletu visuelno atraktivnim. esto se primjenjuje polimerni pokrovni sloj da bi tableta bila glaa i laka za gutanje, da bi se kontrolisala brzina oslobaanja aktivnog ingredijenta, da bi tableta bila otpornija na okruenje (da bi joj se produio rok trajanja), ili da bi se poboljao izgled tablete. Kompresovana tableta je najpopularniji oblik doziranja lijekova. Oko dve treine svih recepata se primenjuje u obliku vrstih doza, polovina kojih su kompresovane tablete. Tableta moe da bude formulisana da isporui preciznu dozu na specifinom mjestu. Ona se obino koristi oralno. Alternativno, tableta se moe koristiti sublingalno, bukalno, rektalno ili intravaginalno. Tableta je jedna od mnogih formi oralnih lijekova, meu kojima su sirupi, eliksiri, suspenzije, i emulzije. Medicinske tablete su originalno pravljene u obliku diska sa bojom odreenom njenim sastavnim komponentama, dok se u dananje vrijeme prave u mnogim oblicima i bojama, to moe da pomogne u razlikovanju lijekova. Na tabletama su esto odtampani simboli, slova, i brojevi, koji omoguavaju njihovu identifikaciju. Veliine tableta je u opsegu od nekoliko milimetera do oko centimetra. Neke tablete imaju oblik kapsula. Medicinske tablete i kapsule se esto zovu pilule, mada to nije tehniki korektno. Niz drugih proizvoda nevazanih za lijekove koji se pravi u obliku tableta. Neki od njih su dizajnirani da se rastvore ili razgrade, npr. proizvodi za ienje i deodoranti.

29

6. LITERATURA

Ljiljana Vientijevi: Farmaceutska tehnologija I: za II razred medicinske kole, Beograd: Zavod za udbenike i nastavna sredsta, 2004

Mirjana Stupar: Praktikum iz farmaceutske tehnologije, Beograd: Zavod za udbenike i nastavna sredstva, 2005

Gorica Popov, Sneana Stojmenovi: Farmaceutska tehnologija III:za IV razred medicinske kole, Beograd: Zavod za udbenike i nastavna sredstva:, 2009

30