Zacznik nr 1 do uchway nr 40/XXXII Rady Naczelnej ZHP z dnia 15 czerwca 2003 r.

SYSTEM STOPNI HARCERSKICH

Dla harcerki i harcerza stopie jest wyzwaniem, ktre pozwala zmierzy si z samym sob. Kolejne stopnie wskazuj im podane cechy charakteru i wyznaczaj etapy osigni yciowych. Kady stopie jest dla harcerki i harcerza take celem, ktrego osignicie jest dostrzegane w rodowisku. Czas zdobywania stopnia nazywamy prb, bo daje moliwo sprawdzenia siebie, wykazania si w konkretnym dziaaniu postaw, wiedz i umiejtnociami. Dla druynowych stopnie harcerskie s instrumentem wychowawczym, czyli rodkiem, za pomoc ktrego realizuj podstawowy program harcerskiego wychowania i uwzgldniaj indywidualny rozwj harcerki i harcerza. Przez zdobywanie stopni druynowi wprowadzaj harcerki i harcerzy na drog systematycznej pracy nad sob, ucz ich pokonywania kolejnych progw i czenia wasnych de z dziaaniem w zespole. System skada si z prby harcerki/harcerza i szeciu stopni: ochotniczki/modzika, tropicielki/wywiadowcy, pionierki/odkrywcy, samarytanki/wika, harcerki orlej/har cerza orlego, harcerki Rzeczypospolitej/harcerza Rzeczypospolitej. Kolejne stopnie przeznaczone s dla harcerek i harcerzy w okrelonym wieku: harcerki i harcerze: ochotniczka-modzik, tropicielka-wywiadowca harcerki starsze i harcerze starsi: pionierka-odkrywca, samarytanka-wik wdrowniczki i wdrownicy: harcerka orla-harcerz orli, harcerka Rzeczypospolitej-harcerz Rzeczypospolitej. Ukad wymaga kolejnych stopni rni si ze wzgldu na specyfik poszczeglnych grup wiekowych.

PRBA HARCERKI
Prba harcerki przygotowuje do zoenia Przyrzeczenia Harcerskiego. Idea i wymagania prby harcerki dotycz ksztatowania harcerskiej postawy oraz podstawowej wiedzy o harcerstwie i Zwizku. W kadym indywidualnym przypadku wymagania powinny by sformuowane odpowiednio do etapu rozwoju (wieku) harcerki i harcerza realizujcych prb. Prba harcerki nie powinna trwa krcej ni 3 miesice i duej ni 6 miesicy.

IDEA STOPNIA
Idea prby harcerza oraz idee poszczeglnych stopni okrelaj postaw, do jakiej harcerka i harcerz powinni dy, zdobywajc dany stopie. Postawa ta jest z awsze zgodna z Przyrzeczeniem i Prawem Harcerskim: Prba harcerki Stara si zasuy na miano harcerki. Chce pozna harcerstwo i dostosowa si do jego wymaga, okrelonych w prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim. Chce uczestniczy w yciu zastpu i druyny. Ochotniczka-modzik Poznaje smak harcerskiej przygody. W swoim postpowaniu kieruje si Prawem Harcerskim. Pamita o codziennym dobrym uczynku. Chtnie zdobywa nowe wiadomoci i umiejtnoci przydatne w zastpie, druynie, domu i szkole. Jest zaradna, dzielna i pogodna. Tropicielka-wywiadowca: Przestrzega Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego w codziennym yciu. Zdobywa harcersk wiedz i doskonali umiejtnoci z rnych dziedzin. Tropi sytuacje, w ktrych moe by poyteczna. wiczy swoj spostrzegawczo i sprawno. Aktywnie uczestniczy w zadaniach zastpu i druyny.

ZASADY I TRYB ZDOBYWANIA STOPNI HARCERSKICH

1. Harcerka zdobywa stopnie indywidualnie. Zdobywanie stopni rozpoczyna si po zoeniu Przyrzeczenia Harcerskiego. 2. Harcerka i harcerz przystpuj do zdobywania stopni odpowiednich do etapu swojego rozwoju. 3. Zadania na stopnie ochotniczki i tropicielki harcerki i harcerze realizuj gwnie przez aktywny udzia w yciu druyny. Nad ich zdobywaniem czuwaj opiekunowie, ktrymi s np. zastpowi, przyboczni, druynowy. 4. W szczeglnych przypadkach druynowy moe dostosowywa wymagania stopni a do indywidualnych moliwoci harcerki i harcerza (np. zdrowotnych), specyfiki pracy druyny, warunkw rodowiska itp. 5. Przy zamkniciu prby naley wzi pod uwag realizacj wymaga na stopnie i postaw harcerki. 6. Decyzje w sprawie zatwierdzenia programu prby oraz o przyznaniu stopnia podejmuj w druynie harcerskiej druynowy przy wspudziale rady druyny. Program prby musi by zapisany w karcie prby. 7. Decyzje o otwarciu prby, zamkniciu i przyznaniu stopnia ogasza druynowy w rozkazie. 8. Zdobycie stopnia potwierdza si wpisem do ksieczki ha rcerskiej i oznaczeniem na pagonach (lub patkach w druynach wodnych) munduru harcerskiego: ochotniczka i modzik jedna belka, tropicielka i wywiadowca dwie belki

PRBA HARCERKI
Staram si zasuy na miano harcerki/harcerza. Chc pozna harcerstwo i dostosowa si do jego wymaga, okrelonych w prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim. Chc przebywa w zastpie (patrolu) i druynie. Zalecany czas trwania prby: 3 6 miesicy WYMAGANIA PRBY 1. Znam i rozumiem tre Przyrzeczenia Harcerskiego. 2. Znam i rozumiem Prawo Harcerskie. 3. Znam i rozumiem symbolik krzya harcerskiego, lilijki i koniczynki. Potrafi wyjani, do czego zobowizuje harcerskie pozdrowienie Czuwaj. 4. Znam hymn harcerski i umiem go zapiewa. 5. Kompletuj swj mundur harcerski. 6. Systematycznie uczestnicz w zbirkach zastpu i druyny. 7. Wykonaam/em z zastpem (patrolem) przynajmniej jedno zadanie zespoowe (lub projekt). 8. Znam nazw druyny, imi i nazwisko zastpowego i druynowego i wiem, jak si z nimi skontaktowa. Uwaga: prb mona poszerzy o dodatkowe wymagania przyjte w druynie.

WYMAGANIA NA STOPNIE
OCHOTNICZKA
Z ochot poznaj smak harcerskiej przygody. W swoim postpowaniu kieruj si Prawem Harcerskim. Pamitam o codziennym dobrym uczynku. Chtnie zdobywam nowe wiadomoci i umiejtnoci przydatne w zastpie, druynie, domu i szkole. Jestem zaradna/y, dzielna/y i pogodna/y. Do prby moe przystpi harcerka/harcerz, ktra/y: zoya/y Przyrzeczenie Harcerskie, aktywnie uczestniczy w yciu zastpu i druyny. Zalecany czas trwania prby: 6-9 miesicy Wymagania stopnia Praca nad sob 1. Staram si postpowa zgodnie z Prawem Harcerskim. 2. W kadym widz bliniego. Dostrzegam potrzeby blinich, wyraam to przez spenianie dobrych uczynkw. 3. Mam swoj ulubion ksik. Korzystam z biblioteki. 4. Mam swoje hobby, zaprezentowaem je w zastpie, druynie. ycie rodzinne 1. Mam stay obowizek domowy i wywizuj si z niego. 2. Znam daty wit rodzinnych (imieniny, urodziny, rocznice) i pamitam o nich. 3. Dziele si z rodzicami moimi radociami i niepowodzeniami. Zaradno yciowa 1. Nosz mundur zgodny z regulaminem obowizujcym w ZHP. 2. Zaoszczdziam/em niedu sum pienidzy i wydaam/em j na zaplanowany wczeniej cel. 3. Znam okolice swego domu i szkoy. Wiem, gdzie jest przychodnia lekarska, apteka, poczta, posterunek policji, dworzec autobusowy i dworzec kolejowy. Potrafi wskaza drog do tych miejsc. 4. Dbam o wasny wygld i czysto, utrzymuj porzdek wok siebie. Przyszyam/em guzik, plakietk do munduru. 5. Systematycznie uczestnicz w zajciach ruchowych (np. gimnastyka, gra w pik, jazda na rowerze, aerobik, jazda na rolkach). 6. Dbam o higien osobist i zapobiegam przezibieniom, odpowiednio si ubierajc. Wiedza harcerska 1. Wiem, kiedy powsta skauting, kto by jego twrc oraz kto tworzy harcerstwo na ziemiach polskich. Wiem, czym wsawiy si Szare Szeregi. 2. Wiem, kto jest bohaterem mojej druyny (szczepu). 3. Potrafi zachowa si w krgu i podczas ogniska. Znam zwyczaje i obrzdy mojego zastpu i druyny. 4. Wiem, jak oznacza si funkcje penione w zastpie, druynie, szczepie. 5. Znam podstawy musztry harcerskiej. Stan w postawie zasadniczej i swobodnej, wykonam zwroty. Ustawi si na zbirce, zachowam si w szyku i zamelduj si. Odpowi ednio zachowam si podczas hymnu i wobec sztandaru. 6. Mam piewnik harcerski. Znam przynajmniej 5 piosenek harcerskich i plsw. Techniki harcerskie 1. Umiem zaradzi w przypadku skaleczenia, otarcia nogi, zachynicia, niewielkiego oparzenia i stuczenia, krwotoku z nosa, udlenia przez pszczo lub os. Odpowiednio

2. 3. 4. 5. 6. 7.

wykorzystuj dostpne rodki opatrunkowe. Znam prawidow temperatur czowieka i potrafi j zmierzy. Znam numery telefonw pogotowia ratunkowego, policji, stray poarnej oraz oglnopolski numer alarmowy. Wiem, jak wezwa pomoc w nagym wypadku. Uczestniczyam/em w grze terenowej. Wyznaczyam/em strony wiata za pomoc soca, przedmiotw terenowych i busoli. Dotaram/em do wyznaczonego miejsca po znakach patrolowych. Uczestniczyam/em w wycieczce, przygotowaam/em swj ekwipunek wycieczkowy, odpowiedni do warunkw atmosferycznych i terenowych. Potrafi bezpiecznie porusza si po drodze (samodzielnie i w grupie). Rozstawiam/em namiot turystyczny, uoyam/em i rozpaliam/em bezpiecznie ogni sko. Znam trzy wzy. Byam/em z zastpem lub druyn na wycieczce w lesie. Umiem si w nim zachowa. Rozpoznaam/em po sylwetce i liciach 5 drzew. Zaopiekowaam/em si zwierzciem lub rolin. Znam co najmniej dwa sposoby szyfrowania wiadomoci.

Postawa obywatelska 1. Znam histori goda i barw narodowych. Wiem, co oznaczaj i potrafi si wobec nich zachowa. Zapiewam hymn pastwowy. 2. Odszukam na mapie Polski miejsca, ktre dotd odwiedziem lub chciabym odwiedzi. 3. Wyrobiem w sobie poyteczne domowe nawyki ekologiczne. W okresie prby uczestniczyam/em w realizacji co najmniej dwch zada zespoowych zastpu. Zdobyam/em w czasie prby przynajmniej dwie sprawnoci. Uwaga. Prb mona uzupeni o dodatkowe wymagania przyjte w rodowisku.

TROPICIELKA
Jestem na tropie harcerskiej przygody. Przestrzegam Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego w yciu codziennym. Mam oczy i uszy otwarte. wicz swoj spostrzegawczo. Aktywnie uczestnicz w zadaniach zastpu i druyny. Zdobywam harcersk wiedz i doskonal umiejtnoci z rnych dziedzin harcerskiego ycia. Do prby moe przystpi harcerka lub harcerz, ktra/y: zdobya/y stopie ochotniczki/modzika; jeli nie posiada stopnia ochotniczki/modzika, realizuje prb tropicielki/wywiadowcy poszerzon o wiadomoci i umiejtnoci zawarte w wymaganiach poprzedniego stopnia; aktywnie uczestniczy w yciu zastpu i druyny. Zalecany czas trwania prby: 6-12 miesicy Wymagania stopnia Praca nad sob 1. Notuj sytuacje, w ktrych postpiam/em zgodnie i ni ezgodnie z Prawem Harcerskim i na ich podstawie dokonaam/em wyboru punktu Prawa Harcerskiego, nad ktrym szczeglnie chciaabym/bym mocno popracowa. 2. Robi codzienny rachunek dobrych i zych uczynkw. 3. Ukoczyam/em prb silnej woli, np. przez tydzie zrezygnowaam/em ze sodyczy, ogldania telewizji, gier komputerowych. ycie rodzinne 1. Przygotowaam/em uroczysty posiek dla w przygotowaniach wit rodzinnych. 2. Znam histori swojej rodziny. 3. Rozmawiam z rodzin o swoich problemach. domownikw lub uczestniczyam/em

Zaradno yciowa 1. Osignam/em dobre wyniki w grach na spostrzegawczo. 2. Uczestniczyam/em w akcji zarobkowej druyny. 3. Wiem, jakie zmiany rozwojowe zachodz u dziewczt (u chopcw) w moim wieku. Staram si pozna potrzeby i moliwoci swojego organizmu. 4. Znam szkodliwe skutki palenia papierosw, picia alkoholu i zaywania narkotykw. 5. Regularnie uprawiam wybran dziedzin sportu lub aktywnoci ruchowej. Poprawiam/em swoje osignicia. 6. Systematycznie wicz znajomo jzyka obcego. 7. Korzystaam/em z informacji PKS, PKP, uzyskaam/em potrzebny numer telefoniczny i znalazam/em potrzebn informacj w internecie. Wiedza harcerska 1. Znam najwaniejsze wydarzenia z dziejw harcerstwa. Potrafi wskaza kilka postaci zasuonych dla ruchu harcerskiego. 2. Wiem, jak powstaa tradycja Dnia Myli Braterskiej. 3. Wiem, co oznaczaj skrty WOSM i WAGGGS, wyjani, dlaczego harcerki nosz na mundurze plakietk WAGGGS, a harcerze plakietk WOSM. 4. Znam histori swojej druyny (szczepu) oraz bohatera druyny (szczepu). Wiem, jakie cechy bohatera druyny (szczepu) warto naladowa. 5. Wiem, kto jest bohaterem mojego hufca i mojej chorgwi. 6. Znam nazwy stopni harcerskich i instruktorskich oraz sposb ich oznaczania na mundurze. Wiem, jakie sznury nosz instruktorzy komendy hufca, komendy chorgwi, Gwnej Kwatery i Przewodniczcy ZHP. Znam ich miejsce w strukturze ZHP. 7. Przeczytaam/em minimum dwie ksiki o tematyce harcerskiej. Techniki harcerskie

1.

2.

3. 4.

5. 6. 7. 8. 9.

Znam skad apteczki druyny i wiem, jak stosowa znajdujce si w niej rodki. Potrafi udzieli pierwszej pomocy w przypadku krwotoku, stuczenia, oparzenia, odmroenia, skrcenia stawu, zamania koczyny, wystpienia ciaa obcego w oku, omdlenia, udaru sonecznego. Peniam/em sub samarytask, np. na wycieczce, biwaku, festynie. Wyznaczyam/em azymuty w terenie. Wykonaam/em szkic drogi, zaznaczajc azymuty, charakterystyczne obiekty i odlegoci. Posugujc si busol i map dotaram/em do wyznaczonego miejsca. Wyznaczyam/em w nocy kierunek pnocny. Prawidowo oceniam/em na oko odlego w terenie, dugo przebytej drogi oraz czas marszu. W pomiarach wykorzystaem wymiary swojego ciaa, np. wzrost, rozpito ramion i dugo stopy. Znam oznakowanie szlakw turystycznych oraz zasady poruszania si po nich. Przeszam/przeszedem oznaczonym szlakiem. Uczestniczyam/em w rozstawianiu obozu. Zbudowaam/em proste urzdzenie obozowe lub wykonaam/em element zdobnictwa obozowego. Znam osiem wzw, wykorzystaam/em je w praktyce (np. przy budowie urzdze, w zdobnictwie obozowym lub podczas wdrwki). Przygotowaam/em posiek dla zastpu na kuchni polowej lub kuchence turystycznej. Kompletuj ekwipunek turystyczny odpowiedni na rne pory roku. Nadaam/em i odebraam/em wiadomo przekazan alfabetem Morsea. Odnalazam/em w rodowisku naturalnym 5 rolin chronionych. Obserwowaam/em wybrane zwierz i opowiedziaam/em innym (w zastpie, w druynie lub w klasie) o swoich spostrzeeniach. Wykonaam/em poyteczn prac na rzecz przyrody.

Postawa obywatelska 1. Znam obszar swojej gminy i jej siedzib. Sprawnie posuguj si planem lub map swojej okolicy, na jej podstawie dotr we wskazane miejsce. 2. Znam daty wit narodowych, wiem, jakie wydarzenia te wita upamitniaj. Przygotuj z zastpem zbirk z okazji jednego z nich. 3. Potrafi wskaza na mapie krainy geograficzne Polski. 4. Wiem, kto jest protektorem ZHP. 5. Znam flag Unii Europejskiej. Potrafi wymieni kilka pastw, ktre nale do Unii Europejskiej. W okresie prby uczestniczyam/em w realizacji co najmniej czterech zadaniach zespoowych i jednym biwaku. Zdobyam/em w czasie trwania prby przynajmniej trzy sprawnoci, w tym przynajmniej jedn dwugwiazdkow. Uwaga. Prb mona uzupeni o dodatkowe wymagania przyjte w rodowisku.