De geschiedenis leert ons, dat we nooit iets geleerd hebben van de geschiedenis!!

Het beleid van de Romeinse Keizers tot de 7e eeuw. Derde stukje De religieuze strijd tussen Arianisme en het Katholicisme. Wetten tegen de Joden worden aangescherpt

In dit derde deel zal de geschiedenis op een andere manier worden behandeld dan in de voorgaande delen. In deze periode van de vroege middeleeuwen hebben zich zoveel aardverschuivingen voortgedaan, dat het belangrijk is om deze te vermelden, zoals, bijvoorbeeld; de grootste volksverhuizingen in de geschiedenis die na het jaar 350 plaatsvonden. Ook was er een bloedig en tevens religieus conflict tussen christenen dat bijna 200 jaar duurde. Er werden weer nieuwe wetten tegen de Joden uitgevaardigd. Bovendien ontstond er een nieuwe monothestische godsdienst, de Islam met als fundamenteel principe de volledige overgave of onderwerping aan Gods wil en wetten. De geschiedenis, en het ontstaan van de Islam wordt later behandeld in de geschiedenis van de Joden op het Arabische Schiereiland. De invasie, in het westen door de Islam wordt ook later behandeld. De ondergang van het Romeinse Rijk en de ondergang van de beschaving. Oorzaak en gevolg, wordt in volgende stukken behandeld. Om de geschiedenis van de Joden in Diaspora, en de aan hun opgelegde restricties door de kerk te kunnen begrijpen, moet men ook iets van de geschiedenis van de vroege christelijke kerk af weten. Vandaar dat in dit stukje hier aandacht aan wordt besteed.

In dit stukje behandelen we hoofdzakelijk, de voortgang en uitbreiding van het christendom in het West Romeinse Rijk. Tevens moeten we een deel meenemen van de geschiedenis van de vroege kerk, uit het Oostelijke gedeelte van het Romeinse Rijk, met name de onderlinge strijd tussen het Arianisme en het Katholicisme wat te maken heeft met wat in dit derde deel aan bod komt.

Korte kerkgeschiedenis van 300 t/m 600 Met de opkomst van het christendom ontstond ook het tweede grote religieuze conflict in het bestaan van het christendom. Het eerste religieuze conflict was eigenlijk met de moederreligie van het christendom, het Jodendom, en tegen het einde van het jaar 200 kwam er een onderling religieus conflict in het vroege christendom zelf bij, wat ook dusdanig de gemoederen verhitte en uitliep op onderlinge zeer bloedige oorlogen. De reden hiervan was een theologisch meningsverschil om de betekenis van de. Drie-eenheid. Zoals eerder al is genoemd wordt tijdens de regering van Constantijn de Grote door het edict van Milaan in 313 godsdienstvrijheid toegestaan en komt er een einde aan de christenvervolgingen van Diocletianus 303-305 en Galerius 305-311. In feite worden vanaf dat moment alle andere godsdiensten benadeeld. Ten tijde van het Edict van Milaan was waarschijnlijk nog slechts 10% van de bevolking van het Romeinse Rijk christen, maar veertig jaar later was dat al ongeveer 50%. Het kortstondige streven van de vermoorde keizer Julianus de Afvallige, om de christelijke vloedgolf te stuiten, liep op een mislukking uit. Onder keizer Theodosius I wordt het christendom in 380 zodanig bevoordeeld dat we vanaf dat tijdstip kunnen spreken van staatsgodsdienst. Vanaf 392 worden alle andere godsdiensten zelfs verboden. De vierde eeuw is ook de tijd van grote oecumenische concilies waar belangrijke besluiten worden genomen over de leer. In 325 wordt het eerste Concilie van Nicea bijeengeroepen en in 381 van Constantinopel. Op dat laatste concilie spreekt de kerk zich onder andere uit over de ware leer. Arius ontkende de godheid van Christus. Athanasius van Alexandri zet zijn stempel op het theologisch denken en levert een belangrijke bijdrage tot de bestrijding van arianisme en de formulering van de leer van de Triniteit (drie-eenheid). Deze leer wordt vastgelegd in de Geloofsbelijdenis van Nicea. Uitgesproken wordt dat Gd n is in Wezen en drie in Personen. Hiermee belijdt de Kerk de drie-eenheid van Gd. Dit wordt een vaststaand, blijvend geloofspunt voor de Kerk. Leo van Ulden (Katholieke Kerkhistoricus) verwoordt het conflict tussen Arianisme en de Katholicisme als volgt:

 Hoewel het vaak beschreven conflict tussen het Arianisme en-laat ik het maar noemen-Conciliair Christendom vaak vaste paden volgt die je in kerkhistorie geschetst vindt, blijven er altijd facetten aan die strijd kleven die vaak onderbelicht worden . Men kan er verscheidene noemen: Het zijn niet altijd conflicten religies alleen. Maar er zitten ook staatkundige en politieke aspecten doorheen gedraaid. Vanaf het ogenblik dat het Christendom de voorkeur krijgt in het Romeinse Rijk wordt het wel en wee daarvan, en de betrokkenheid op andere religies en wereldbeelden een zaak waarmee het staatsbelang bemoeienis wenst, neemt, en dikwijls ook krijgt. Voor velen treedt daarmee het bederf in het Christendom, zowel van leer als naar de praktijk. Velen zijn geneigd de uitspraken van de befaamde 7 Oer-Concilies, ervan te verdenken de vrucht te zijn in de politieke sturing van geloof en kerk, en dus een ontsporing van de Weg die Christus ons had willen wijzen . Van Ulden schrijft dan ook: Persoonlijk geloof ik dat niet, ik denk wel dat de wijze waarop het geloofsgoed bediscussieerd is en uitgevaardigd benvloed is door de wens van een staat om haar Ideologie ordelijk en helder geformuleerd en genoteerd te hebben. Bij dat helder formuleren hoort dus ook -zoals een wetgever betaamt- het afbakenen en meedelen wat niet juist is en wat dus verboden moet worden . Al die beroemde ketterijen in het vroegere christendom hebben altijd bestaan onder de mensen die onterecht dachten Jezus te volgen zoals Hij en Zijn Kerk hun geleerd hadden. Zij raakten pijnlijk getroffen en stelden zich teweer zodra hun werd medegedeeld dat zij fout zaten en zich moesten bekeren .

Als commentaar op de Drie-Eenheid schrijft van Ulden als volgt: De theologen-school van Alexandri leefde altijd sterk in de spiritualiteit van Jezus als complete en waarachtig mens die geheel door en van Gd, zijn Vader vervult was- een Zoon a.w. van Gd-door wie wij genade van Gd deelachtig worden. De school van Antiochi leefde sterk vanuit het besef dat Jezus waarlijk Zoon van Gd is, buiten de gewone orde van menselijk voortbrengen tot ons gekomen, om in ons vlees en bloed Gd in ons leven te plaatsen .

Van Ulden stelt zich dan ook voor: dat de aanhangers van de ene zowel als de andere richting niet het gevoel hadden hun mening die van de andere partij volledig buitensloot, maar de uitspraak van een Concilie waarin het wel het geval is brengt de poppen aan het dansen . De kern van het dogma der Drievuldigheid Gds is dat Gd en mens uiteindelijk geen vreemden voor elkaar zijn: Er is n persoon in wie Gd en ons vlees en bloed werkelijk onafscheidelijk in elkaar bestaan: Onderscheiden, maar niet te Scheiden, zoals het Concilie zegt . In plaats van als een uitnodiging opgevat te zijn aan de Antiochenen om datgene in Jezus wat des mensen is nog eens serieuzer te bestuderen, en aan de Alexandrijnen om datgenen in Jezus Waarlijk Gd is nog eens te doordenken, is de Concilie-uitspraak opgevat als een gelijk krijgen of afgekeurd te worden. Verweven met (kerk)politieke belangen is dat een verwoestende oorlog geworden.

Wie meer wil weten over de achtergronden en de strijd tussen het Arianisme en Katholicisme wordt aangeraden het boek getiteld When Jesus became God , Richard E. Rubenstein te lezen.

In deze eeuw breidt de Kerk zich uit naar Perzi, Armeni en Noord-Europa. Naast Athanasius zijn de drie grote Cappadocirs (Basilius de Grote, Gregorius van Nazianze en Gregorius van Nyssa) belangrijke theologen hun werk geeft de Kerk een duidelijke formulering van de Drie-eenheid. Het Christendom reageert afwijzend op de Shabbat en de Joodse datering van Pasen Ik wil toch even een paar feiten noemen die de verwijdering tussen het Jodendom en het Christendom in de loop van de geschiedenis hebben bepaald en bespoedigd. Het eerst werd een bepaling door de kerk in 189 aangehaald en nog een keer in 325, maar werden in de kerkelijke wet pas bevestigd en vastgelegd in 381. De eerste christenen waren natuurlijk Joden, de Shabbat en feestdagen waaronder Pesach werd door beiden voor een lange periode gezamenlijk op dezelfde dag(en) gevierd. Pesach is het Joodse het lentefeest en n van de belangrijkste feesten. Men herdenkt het einde van slavernij en de uittocht uit Egypte. De Christenen herdenken de opstanding van Jezus uit de dood. Die op het Christelijke Paassfeest wordt herdacht en gevierd.

In de tweede eeuw werd door christenen uit het Oostelijk deel van het Romeinse Rijk de eerste poging ondernomen om het vieren van het paasfeest of Pasen op dezelfde dag waarop Pesach valt te scheiden. Waarschijnlijk was de reden hiervoor om zowel de religieuze als het sociale samenzijn tussen beide groeperingen te ontmoedigen, uit angst voor Joodse religieuze invloed. Dit voorstel werd omstreeks 324 overgenomen door de Eusebius, bisschop van Caesarea in Palestina, in zijn Ecclesiastical History. Hier te lezen Tussen 337 en 340 heeft Eusebius een uittreksel van de brief van Constantijn de Grote die hij geschreven had, naar aanleiding van het probleem van de Paasviering, gestuurd aan het eerste internationale kerkbestuur wat in Klein Azi tijdens de concilie van Nicea bijeen kwam. In zijn werk Ecclesiastical History; had Constantijn de Grote, vermeld dat de christenen in het Oostelijk Rijk de verandering van het Pasen nog niet hadden ingevoerd, en zich lieten leiden door de Joodse kalender en Pasen op de eerste zondag van het Joodse Pesach viel. Het veroorzaakte verwarring onder de christenen die Pasen wilden vieren. Het concilie besloot dat Pasen op een zondag moest vallen, maar niet moest samenvallen op een zondag, tegelijk met het Joodse Pesach. (Het Joodse Pesach duurt zeven of acht dagen en begint op de avond van de veertiende Niesan, die zowel in april als in maart kan vallen). . Die beslissing werd bepalend voor het tijdstip van vieren van Pasen: Op een zondag en altijd na Pesach, omdat Jezus op een zondag zou zijn opgestaan. Het was niet voor 321 dat Constantijn de Grote de zondag als een Christelijke rustdag in de steden invoerde, dit was waarschijnlijk niet alleen om zijn christelijke onderdanen te behagen, maar ook al zijn heidense onderdanen een vaste rustdag te gunnen. Veel christenen in die tijd namen ook de shabbat als rustdag en gingen naar de synagoge. Deze wet verbood niet, dat de christenen ook op shabbat vrij mochten nemen om naar de synagoge te gaan. De raad van Laodicea in Phrygia in Oostelijk deel van het Romeinse Rijk trachtte ergens tussen 343 en 381 de christenen de shabbat te verbieden als rustdag, en gaf opdracht alleen de zondag te eerbiedigen. Onder invloed van een Rabbijn, tolereerde de Raad van Laodicea later, dat er een speciale christelijke kerkdienst werd gehouden op sabbat. Het was niet eerder dan 789 tijdens de regering van Karel de Grote, dat de christelijke zondag de shabbat verving en een dag van aanbidding en een algemene rustdag voor iedereen werd. Het Latijns Constantijnse decreet hieronder beschreven in III, is terug te vinden in het Justinianus Wetboek en het Laodicea decreet is terug te vinden onder IV in de Griekse canons van de kerkraad.

I. Easter and Passover Are Observed on the Same Day in Asia Minor, about 189 At that time (rond 189) no small controversy arose because all dioceses of Asia thought it right, as though by more ancient tradition, to observe for the feast of the Savior's passover the fourteenth day of the moon, on which the Jews had been commanded to kill the lamb. Thus it was necessary to finish the fast on that day, whatever day of the week it might be. (De christenen in Klein-Azi vasten op de vooravond op het eind van de Joodse Pesach, te nagedachtenis van Jezus lijden. Daarna hielden ze ceder wat hen herinnerd aan het laatste avondmaal van Jezus) Yet is was not the custom to celebrate in this manner in the churches throughout the rest of the world, for form apostolictradition they kept the custom which still exist that it is not right to finish the fast on any day save that of the resurrection of our Savior (Paaszondag). Many meetings and conferences with bishops were held on this point, and all unanimously formulated in their letters the doctrine of the church for those in every country that the mystery of the Lord's resurrection from the dead (Pasen) could be celebrated on no day save Sunday, and that on that day alone we should celebrate the end of the paschal fast. (Toch zijn er nog veel christenen in Klein-Azi die nog steeds het Pasen vieren op dezelfde dag dat het Pesach wordt gevierd).

II. The Council of Nicea Changes the Date of Easter, 325 Constantinus Augustus to the Churches... At the meeting (In Nicea) the question concerning the most holy day of Easter was discussed, and it was resolved by the united judgment of all present, that this feast out to be kept by all and in every place on one and the same day (zondag). For what can be more becoming or honorable to us than that this feast from which we date our hopes of immortality, should be observed unfailingly by all alike, according to one ascertained order and arrangement? (De opstanding van Jezus bevestigt de christenen in hun verwachting van onsterfelijkheid). And first of all, it appeared an unworthy thing that in the celebration of this most holy feast we should follow the practice of the Jews, who have impiously defiled their hands with enormous sin, and are, therefore, deservedly afflicted with blindness of soul. For we have it in our power, if we abandon their custom, to prolong the due observance of this ordinance to future ages, by a truer order, which we have preserved from the very day of the Passion until the present time. (Sinds de dag van de Passie, of het lijden van Jezus, de christenen hadden een traditionele datum voor het Pasen onafhankelijk van de Joodse data van Pesach. Deze stelling van de Raad van Nicea is waarschijnlijk onjuist.

Het is waarschijnlijker dat de eerste christenen de datum bepaalde voor het vieren van de opstanding van Jezus, daarvoor de data van Pesach gebruikten). Let us then have nothing in common with the detestable Jewish crowd; for we have received from our Savior a different way. A course at once legitimate and honorable lies open to our most holy religion. Beloved brethren, let us with one consent adopt this course, and withdraw ourselves from all participation in their baseness. For their boast is absurd indeed, that it is not our power without instruction from them to observe these things... In fine, that I may express my meaning in as few words as possible, it has been determined by the common judgment of all, that the most holy feast of Easter should be kept on one and the same day (zondag). For on the one hand a discrepancy of opinion on so sacred a question is unbecoming, and on the other it is surely best to act on a decision which is free from strange folly and error... God preserve you, beloved brethren!

III. Constantine Declares Sunday a Legal Holiday, March 7, 321 Concerning Holidays All judges and common people of the city and workers in all the crafts are to rest on the holy Sunday. Those who live in the country, however, shall take care of the culture of the fields freely and without restraint, since it frequently happens that the work on the grain in the furrows and the vines in the ditches cannot well be put off to another day, lest the benefit granted by divine Providence be lost in an inopportune moment.

IV. The Council of Laodicea Forbids Christians to Observe the Sabbath, between 343 and 381-Canon 29 The Christians must not Judaize and sit idle on the Sabbath, but out to work on that day. They must honor the Lord's Day (zondag) in whatever way they can by resting, inasmuch as they are Christians. But if they persist in being Jews they out to be anathema to Christ.

Tot heden-ten-dage is er de eeuwige kwestie van Christendom versus Isral ten aanzien van het Paasfeest en de zondag. Leo van Uldens commentaar hierop is als volgens:

Zodra het Christendom in de positie van Staatsondersteuning komt is de omgang tussen Isral en de Jezus-volgers er n geworden van Dissidenten en aanhangers van de Volkskerk . ( van Ulden voegde tevens aan toe: Wij hebben daar in ons eigen land ook de nodige ervaring mee) Is de kwestie van Paasdatum, zondagsviering e.d. alleen zich afzetten tegen elkaar van twee religies, of speelt ook hierin mee een zich voegen van de christenen in de maatschappelijke kalender van het Romeinse Rijk? Dat probeerde een samenleving op te bouwen waarin volkeren van Arabi tot Germani, met behoud van zoveel mogelijk eigens, toch een aantal basisregels in kalender, wetten, oorlogvoeren en burgerlijk bestuur, belastingen e.d. moesten leren onderhouden. Als reactie op de invoering van de vrije zondag is Van Ulden kort maar krachtig. De zondag werd de vrije dag. Punt uit. Daar mocht iedereen het zijn of hare van denken en er een al of niet religieuze of culturele argumentering aan verbinden, en desnoods op eigen kosten er ook nog een eigen feestdagen daarnaast op na houden, maar de zondag was de Rijks-vrije dag . (hier ben ik het overigens volledig met van Ulden eens. Reden van invoering heb ik echter mijn bedenkingen zoals ik boven eerder heb vermeld) Van Ulden schrijft verder: of de kerkelijk zondagsviering geplaatst moet worden tegenover Shabbat van de Isralieten, of dit pas later gebeurd is onder invloed van een steeds groter animositeit tussen christenen en synagoge, is mij nooit helemaal duidelijk geworden; zelfs niet het christelijk argument dat de zondag die der verrijzenis is, zodat de christelijke viering zich onderscheidt van Synagoge . Over die dag is nog wel meer te zeggen, en nu tot christenen: In de klassieke christelijke kerken wordt de zondag gevierd met een tegenwoordigstelling van Jezus Avondmaal. Althans: zo lijkt het en wordt het ook algemeen uitgelegd. Nu was dat Avondmaal het Isralisch Pesach, dat slechts eenmaal per jaar gevierd werd. Het ligt niet voor de hand dat de eerste leerlingen voor Christus viering een veelvuldige herhaling kozen van slechts eenmaal per jaar optredend hoogtepunt. De toevoeging aan dat paasmaal door Jezus dat gaven van brood en beker ook Zijn eigen levensoffer betreffen doet vermoeden dat Zijn leerlingen bij het herhalen van deze toevoeging iets deden dat wel contact had met Pesach, maar er toch enigszins los van stond. Anders gezegd: Het is uitsluitend koppelen van de brood en wijnvering aan de maaltijd op de avond vr Jezus leiden. (bij sommige protestantse kerken wel zeer geprononceerd door dit sacrament Avondmaal noemen). Kan toch wel

een eenzijdigheid in de hand werken die een facet van de maaltijdviering weggumt dat er mogelijk toch oorspronkelijk bij gehoord heeft. Dat facet vinden we in het evangelie van Johannes, van wie altijd beweerd wordt dat hij als enige het avondmaal niet beschrijft, maar alleen noemt als de plek van voetwassing. Johannes zegt, na de vlucht van de apostelen weg van Jezus: Het was nacht. Maar Johannes heeft na Jezus Opstanding wel een verhaal waarin voorkomt dat het ochtend is geworden. De leerlingen zijn gaan vissen (van hun geloof gevallen en aan hun oude bezigheden maar weer opgenomen) en zien iemand wenken op het strand. Daar aangekomen wordt hen een maaltijd van brood en vis aangeboden die zij nuttigen, wetend dat het Jezus is, maar niemand durft het Hem te vragen. De nacht van Gethsemane was het einde van hun geloof. De ochtend aan was het geconfronteerd worden met de Opgestane Heer die hen genadig ter maaltijd nodigde: het was het reddend Licht geworden, door de verrezen Heer. Heeft Johannes tegenover andere evangelisten een H. Ochtendmaal? En is dat de reden dat de christenen dit altijd in de vroege ochtend vieren; niet zozeer tegen Isral in maar als vervolg daarop? De katholieke kerken noemen het sacrament niet Avondmaal, maar Eucharistie, wat dankbaarheid betekent (Al lijken weinig gelovigen dit te beseffen). Ook over de Paasdatum wordt vaak een religieuze controverse op touw gezet. Dat kan ook anders gelezen worden. De tijd van Pasen was maatschappelijk, agrarisch, militair en economisch een cruciale periode in ieders leven. Alles wat maanden stil gestaan had kwam weer tot leven, bedrijvigheid, en in actie. Het vaststellen van een voor alle sectoren geldende startzondag was gewoon een must. Dat het een zondag werd spoort met de Romeinse rustdagcode. Maar een compromis werd gevonden met de volgers van de maankalender (een zeer grote groep onderdanen) door de zondag te nemen die volgde op de eerste volle maan in de lente. Voor wie zich wijdt aan de religie-historie bestaat altijd de verleiding om de maatschappelijke component van alle historie uit het oog te verliezen, terwijl de beoefenaars van de profane historie de religieuze component nogal eens verwaarlozen.

Vijfde eeuw - Augustinus en de eerste kerkelijke schisma's Augustinus van Hippo;

De vijfde eeuw wordt beheerst door de onderlinge twisten in het WestRomeinse Rijk. In 410 wordt Rome door Alarik I ingenomen en geplunderd. In 476 volgt de definitieve ondergang van het rijk. (althans, volgens de diverse schoolboeken) In de Kerk ontstaan verschillende scholen en centra voor theologie. In het Westen oefenen Carthago, Hippo (Augustinus) en Rome invloed uit. In het Oosten zijn Alexandri en Antiochi belangrijke centra. Naar aanleiding van de plundering van Rome in 410 schrijft Augustinus zijn grote werk De Civitate Dei ( Over de stad Gds) Er werd namelijk door sommige Romeinen beweerd dat door het afvallen van de Romeinse godsdienst door de goden als straf de stad door de 'barbaren' geplunderd was; Augustinus wilde dit weerleggen met zijn boek. Hij behoort tot de allergrootste geestelijken van de Christelijke Kerk en van de westerse cultuur. Hij drukt een onuitwisbare stempel op de christelijke Kerk. De Stad Gds is zijn belangrijkste werk. Augustinus verdedigt daarin het christendom tegenover heidense beschuldigingen en geeft een visie op Kerk en Staat die eeuwenlang de mensheid heeft genspireerd. De vijfde eeuw is ook bekend als de eeuw van Augustinus. De vierde eeuw werd, wat de leer betreft, beheerst door de vragen rond de Drie-eenheid van Gd. In de vijfde eeuw draait het vooral om de Christologie. De grote vraag is hoe verhouden de twee naturen, de goddelijke en de menselijke natuur van Christus zich tot elkaar. Op het concilie van Efeze in 431 en op het concilie van Chalcedon in 451 worden hierover grote uitspraken gedaan. Christus is de Zoon van Gd. In Hem zijn de goddelijke en menselijke natuur - op een voor ons onbegrijpelijke wijze - verenigd. De uitspraken van Efeze worden niet geaccepteerd door de volgelingen van Nestorius. Dit leidt tot de afscheiding van de Nestoriaanse Kerk. De uitspraken van Chalcedon lijken aanvankelijk gezaghebbend voor heel de Christenheid. Toch tekenen de verschillen tussen Oost en West zich langzamerhand af. Na Chalcedon voltrekt zich een nieuw kerkelijke schisma waarbij een oosters deel van de Kerk de zogenaamde Orintaals-orthodoxe Kerken de nieuwe dogma's over de dubbele natuur van Jezus weigeren te aanvaarden. In 1054 zal een nog groter schisma met de overige oosterse kerken (Oosters-orthodoxe Kerken) volgen. Tevens wordt de vijfde eeuw beheerst door de vraagstukken over de genade. De monnik Pelagius ontkent de erfzonde en belijdt dat de mens door eigen werken verlost kan worden. Augustinus bestrijdt Pelagius. Op de Synode van Carthago 418 wordt de leer van Pelagius als ketterij veroordeeld. De Christelijke Kerk breidt zich in de vijfde eeuw uit naar Engeland en Ierland (eiland der heiligen). Vanuit Ierland wordt later het Noorden van West-Europa gekerstend.

Zesde eeuw Oecumenische concilie van Constantinopel De zesde eeuw heeft een donker karakter. Het gedeeltelijke wegvallen van het West-Romeinse Rijk en de volksverhuizingen van de Germaanse stammen hebben ook hun invloed op de geschiedenis van de Kerk. De christelijke leer wordt verder vastgelegd tijdens het Concilie van Constantinopel II in 553.

Benedictus van Nursia, stichtte het klooster van Monte Cassino en schreef voor zijn monniken een kloosterregel, de zeer invloedrijke Regula Benedicti. Hiermee wordt de basis gelegd voor o.a. de orde van de Benedictijnen. De kloosters werden in de volgende eeuwen belangrijke instanties binnen het christendom. De Synode van Arausio (Orange) veroordeelt in 529 het semi-pelagianisme en onderstreept de visie van Augustinus op de vrije wil en de genade. Augustinus zijn standpunt was dat dat de verlossing van de zonde door het zoenoffer van Jezus een onverdiende genade was, slechts geschonken aan enkele uitverkorenen. Columbanus trekt naar de Vogezen. Vanuit Ierland en Engeland wordt het vaste land van Europa gekerstend. Van belang is dat aan het begin van de zesde eeuw Clovis de eerste koning der Franken in Reims wordt gedoopt. Het Frankische Rijk sluit zich daarmee aan bij het christendom. Dit betekende niet dat de gehele bevolking direct bekeerd was, dit blijkt bijvoorbeeld uit de vita die Gregorius van Tours schreef over Nicetius van Trier, waarin verhaald wordt van eene man die per schip naar Itali reisde, als enige gelovige tussen de pagani (heidenen). Theuderik I heeft nog heidenen in hoge functies. Deze eeuw betekent ook overwinning van de Chalcedonische orthodoxie in de Kerk. De belijdenis van Chalcedon waarin werd vastgelegd dat Jezus voluit de Zoon van Gd is - wordt het gemeenschappelijk erfgoed voor de hele Christenheid. Aan de vroege kerkgeschiedenis komt een eind wanneer het pontificaat van Gregorius de Grote in 590 aanbreekt. Zijn biografie van Benedictus en andere boeken behoren tot de klassieke christelijke literatuur.

Zevende eeuw - Opkomst islam In het begin van de zevende eeuw is er het pontificaat van Gregorius de Grote 590-604. Deze paus is de stichter van de kerkelijke staat: naast geestelijk leider van de Kerk wordt de paus ook de wereldlijke heerser over de kerkelijke staat. Aan de oorsprong hiervan ligt de zogenoemde Donatio Constantini: Constantijn de Grote zou aan de paus de wereldlijke heerschappij over Rome, Itali en de westelijke provincies geschonken hebben. Paus Gregorius begint

met het vastleggen van de hirarchie binnen de Rooms-katholieke Kerk. In deze periode ontstaat de Gregoriaanse liturgie. Belangrijk is de opkomst van de Islam op het schiereiland Arabi. Deze religie is gebaseerd op de openbaring van de Koran aan de profeet Mohammed 570632. Aan het einde van de zevende eeuw hebben de Arabieren het hele zuidelijke gedeelte van de Middellandse Zee, waaronder Egypte, Libya en Ifriqiya (het huidige Tunesi), veroverd. De aanvankelijk christelijke bevolking in deze gebieden gaat grotendeels al of niet onder dwang, over tot de islam. In Engeland en Ierland daarentegen bloeit de kerk. Er is zelfs sprake van een Keltische kerk. Dat de bekering langzaam gaat, blijkt wel uit de scnes en teksten op Franks Casket, een uit walvisbot gesneden kistje uit de zevende eeuw met daarop heidense taferelen. Vele zendelingen dragen het christendom verder uit, vooral in West-Europa. In de lage landen zijn dit Willibrord en Bonifatius. De Germaanse volkeren worden deels bekeerd tot het christelijke geloof. In 680 wordt het zesde oecumenische concilie gehouden. De orthodoxe leer wordt er bevestigd en verder uitgewerkt. Volgens onze geschiedenisboeken worden delen van het Romeinse Rijk, waaronder Spanje, in 711 veroverd door de mohammedanen. Echter, waarschijnlijk is dit al 30 40 jaar daarvoor gebeurd. Met de inval van de Muzelmannen begint een langdurige periode van ware terreur, en we kunnen zeggen, dat de werkelijke donkere middeleeuwen hier begon, met de veroveringen van de muzelmannen, en dat de Islam de oorzaak is van de ondergang van de geciviliseerde beschaving in deze periode van de geschiedenis.

Voortzetting, de geschiedenis van de Joden in Diaspora, na de dood van Julianus in het West Romeinse Rijk. Flavius Jovianus Jovianus was commandant van de keizerlijke lijfwacht en christen, toen hij op 27 juni 363 aangewezen werd tot Romeins keizer, nadat Julianus Apostata was overleden aan de verwondingen die hij opliep in de strijd tegen de Perzen. Jovanius werd keizer zonder dat het grootste deel van het leger daar van wist of geraadpleegd was. Het christendom werd weer de staatsreligie, de Labarum van Constantijn de Grote werd weer opnieuw de norm van het leger en hij trok alle edicten tegen de christenen in.. In 363 gaf hij opdracht de Bibliotheek van Antochi in brand te steken en hij verbood het praktiseren van het heidendom. Athanasius werd de bisschop van Alexandrie. Hij maakte haast met het sluiten van vrede met de Perzen. Men beschuldigde hem, dat hij de wapenstilstand met de Perzen had gesloten, zodat hij in rust terug kon keren naar Rome.

Dat terwijl hij bekend stond als een geduchte tegenstander. Procopius de naaste bloedverwant van Julianus stond met zijn leger aan de Armeense grens, Jovanius was bang dat hij tegen hem in opstand zou komen. Tijdens de vredesonderhandeling met de Perzen, had hij afgesproken vijf provincin op te geven , die eerder door Galerius en Diocletianus waren veroverd. Tevens gaf hij de Romeinse belangen in het koninkrijk van Armeni aan de Perzen. Koning Arsaces II werd gedwongen om een deel van zijn Rijk af te staan aan Shapur II. Het verdrag, met als gevolg daarvan dat een Romeinse keizer werd gedwongen om een deel van zijn rijk af te staan. werd alom gezien als de grootste schande in de Romeinse geschiedenis dat een Romeinse keizer zo de gebieden inleverde. Jovanius verloor al snel hierdoor zijn populariteit. Hij gaf aan dat hij dit wel gedwongen moest doen, anders was het leger door honger en dorst omgekomen en als de vijand hem dan verslagen had, was de ramp nog veel groter geweest. In 364 stierf hij door het eten van giftige paddenstoelen of door koolmonoxide in zijn tent. Flavius Valentinianus beter bekend als Valentinianus I, werd zijn opvolger op 26 februari 364. Met het overlijden van Jovianus was er toch enige onrust in het leger en in de senaat. Om de onrust te beperken, beloofde hij een medekeizer te benoemen, zijn broer Valens, die het Oostelijke gedeelte van het Rijk zou gaan besturen. Valentinianus zelf zou het resterende gedeelte besturen. Hij stierf in 375 aan een hartaanval. Valentinianus wordt wel beschouwd als de laatste grote West-Romeinse keizer. Hij was eerlijk en hardwerkend, stichtte scholen, hoewel hij zelf amper kon lezen, en spendeerde geen belastinggeld aan luxe zaken, maar aan forten en andere praktische dingen, zoals gratis medische zorg voor de armen in Rome. Valentinianus was zelf christen, maar stond tegelijk vrijheid van godsdienst toe. Zijn jongere broer Valens bespreken we in de geschiedenis van Midden Oosten en het Oostelijke deel van het Romeinse Rijk. Gratianus I de zoon van Valentinianus I was medekeizer van zijn vader en volgde hem en zijn oom Valens I op, samen met zijn halfbroer Valentinianus II. Flavius Gratianus werd al op acht jarige leeftijd medekeizer De generaals waren niet enthousiast met deze benoeming. De generaals zagen niets in hem. Gratianus was namelijk niet in de wieg gelegd als militair. Daarom werd Valentinianus II als mede keizer uitgeroepen op vier jarige leeftijd. Valens veroorzaakte een catastrofe, door niet te wachten op de troepen van Gratianus, en leverde alleen met zijn eigen leger de slag van Adrianopel, die hij verloor. Zijn leger werd totaal vernietigd. Gratianus die geen legeraanvoerder was haalde Theododius uit Spanje en maakte hem aanvoerder van het Oostelijk deel van het Romeinse Rijk. Theododius werd in 379 tot keizer benoemd door Gratianus.

Gratianus was ook een christen, en liet onder invloed van bisschoppen veel wetten uitvaardigen tegen, het oude heidense geloof van de Romeinen. Er was veel weerstand tegen en als antwoord daarop weigerde Gratianus voortaan de titel Pontifex Maximus (opperpriester) te voeren. Deze titel wordt sindsdien gevoerd door de pausen. Begin 383 kwam usurpator Magnus Maximus in Britannia in opstand. Hij nam Gallia en Spanje in bezit en had weinig te duchten van Gratianus. Deze trok tegen Maximus ten strijde, doch bij Parijs liep zijn leger, inclusief generaal Merobaudes, over naar de opstandelingen. Gratianus blies de aftocht en probeerde naar Itali te vluchten. Tijdens die vlucht werd hij gevangengenomen en vermoord. Flavius Theodosius I, de Grote was keizer van het Oostelijk deel van het Romeinse Rijk sinds 379. In 394 werd hij keizer van heel het Romeinse Rijk. Zijn religieuze leven, en dat van politieke keizer kan beter afzonderlijk beschreven worden. Een deel, met name de door hem uitgebrachte wetten bekend als de: Codex Theodosius, hebben we al in voorgaande stukken gedeeltelijk beschreven. Die codex werd later aangevuld en geperfectioneerd door Theodosius II en Valens III. Voor wat betreft zijn leven als keizer en daden, loopt de religie echter als een rode draad, met name in de laatste jaren van zijn leven. Lees zijn geschiedenis als keizer, onder zijn naam die in het blauw gedrukt is. Zijn religieuze leven is doordrenkt met de strijd, tussen het Arianisme en het Katholicisme. Hijzelf was een overtuigend katholiek. De laatste paar jaar van zijn leven weide hij geheel aan zijn geloof. In 395 stierf hij onverwachts aan een hartattack. Met zijn dood hebben we het tijd punt bereikt, waarop het Oostelijk deel van het Romeinse Rijk zich geheel afscheidde van het Westelijk deel. Theodosius opvolgers waren Honorius voor het Westelijk Rijk en Arcadius voor het Oostelijke Rijk. Flavius Honorius (384 - 423) was heerser in het westen van het Romeinse Rijk, als medekeizer van zijn vader Theodosius van 393 tot 395 en als zelfstandig West-Romeins keizer van 395 tot 423. Hij werd algemeen beschouwd als een van de minst capabele keizers die het Romeinse Rijk in zijn geschiedenis heeft gekend. Concluderend uit de balans van de regering van Honorius, schreef historicus J.B. Bury: "Zijn naam zou zijn vergeten als een van obscuurste bezitters van de keizerlijke troon, ware het niet dat zijn bewind samenviel met de fatale periode waarin West-Europa van de Romeinen in handen kwam van de Teutonen." Na een opsomming van de rampen die tijdens Honorius' bestuur van 28 jaar hadden plaatsgevonden komt Bury tot de conclusie dat Honorius zelf niets noemenswaardig ondernam tegen de vijanden, die zijn rijk bedreigden, maar

persoonlijk buitengewoon veel geluk had gehad om de troon te blijven bezetten totdat hij een natuurlijke dood stierf, terwijl hij getuige was van de ondergang van een veelheid aan usurpatoren die tegen zijn bewind in opstand waren gekomen. Zijn opvolger was Johannes hij regeerde van 423 tot 435. Hij werd niet erkend door Theodosius II, keizer van het Oostelijk deel. Daarom werd hij usurpator genoemd. Zijn opvolger was Valentinianus III. Honorius broer Arcadius en medekeizer behandelen we in, de geschiedenis van de Joden in het Oostelijke gedeelte van het Romeinse Rijk.

Wetten uitgebracht door Theodosius I, Honorius, Arcatius, Theodosius II, Valentinianus III, en Justinius ten aanzien van joden: Ook deze keer houd ik de Engelse vertaling aan vanuit het Latijns en Grieks, om zo weinig mogelijk door het vertalen, in het Nederlands, de oorspronkelijke tekst aan te tasten.

On the Authority of the Jewish Religious Leaders Emperors Theodosius I, Arcadius, and Honorius [sic], April 17, 392 In the complaints of the Jews it was affirmed, that some people received in their sect on the authority of the judges, against the opposition of the Primates of their Law, who had cast them out by their judgment and will. We order that this injury should be utterly removed, and that a tenacious group in their superstition shall not earn aid for their undue readmission through the authority of judges or of ill-gotten rescript, against the will of their Primates, who are manifestly authorized to pass judgment concerning their religion, under the authority of the Most Renowned and Illustrious Patriarchs.

Prohibition of the Destruction and Spoliation of Synagogues Emperors Theodosius I, Arcadius, and Honorius, September 29, 393 It is sufficiently established that the sect of the Jews is prohibited by no law. We are therefore gravely disturbed by the interdiction imposed in some places on their assemblies. Your Sublime Magnitude [the Master of the Soldiers in the East] shall, upon reception of this order, repress with due severity the excess of those who presume to commit illegal acts under the name of the Christian religion and attempt to destroy and despoil synagogues.

Prohibition of Non-Jews Establishing Prices for Merchandise of Jews Emperors Arcadius and Honorius, February 28, 396 To the Jews: No outsider to the religion of the Jews shall set prices for the Jews when merchandise is offered for sale: for it is just to assign to each man what is his own. Province-governors shall not allow, therefore, that a controller or a supervisor be appointed over you. But if someone shall dare to seize this office, except you and your leaders, then they shall hasten to repress him with the penalty imposed on a usurper of another's property.

Protection to Jews and Synagogues Emperors Arcadius and Honorius, June 17, 397 Your excellent authority [the Praefectus Praetorio of Illyricum] shall order the governors to assemble, in order that they shall learn and know, that it is necessary to repel the assaults of those who attack Jews, and that their synagogues should remain in their accustomed peace.

On Jewish Converts Seeking Asylum in Christian Churches Emperors Arcadius and Honorius, June 17, 397 Jews, who are oppressed by some legal charge or by debts and pretend they wish to join the Christian Law in order to avoid their crimes or the burden of their debts by fleeing to churches shall be kept off and shall be received before they have paid up all their debts or have been acquitted and proven innocent.

Confirmation of the Exemption of Jewish Religious Leaders from Community Service Emperors Arcadius and Honorius, July 1, 397 The Jews shall be bound by their rites, while we shall imitate the ancients in conserving their privileges, for it was established in their laws and confirmed by our divinity, that those who are subject to the rule of the Illustrious Patriarchs, that is the Archsynagogues, the patriarchs, the elders, and others who are occupied in the rite of that religion, shall

persevere in keeping the same privileges that are reverently bestowed on the first clerics of the venerable Christian Law. For this was decreed in divine order also by the divine Emperors Constantine and Constantius, Valentinian and Valens. Let them therefore be exempt even from the curial liturgies, and obey their laws.

On the Judicial Powers of Jewish Authorities Emperors Arcadius and Honorius, February 3, 398 The Jews, who live under Roman common law, shall address the courts in the usual way in those cases which do not concern so much their superstition as court, laws and rights, and all of them shall bring actions and defend themselves under the Roman laws; in conclusion, they shall be under our laws. Certainly, if some shall deem it necessary to litigate before the Jews or the patriarchs through mutual agreement, in the manner of arbitration, with the consent of both parties and in civil matters only, they shall not be prohibited by public law from accepting their verdict; the governors of the provinces shall even execute their sentences as if they were appointed arbiters through a judge's award. COMMENTARY All the Jews, who are known to be Romans, shall litigate before the Heads of their religion only on what concerns the discipline of their religion, so that they shall observe among themselves what was established by the Hebrew laws. All the other matters, however, which are covered by our laws and pertain to the court, shall be determined by the governor of the province according to the common law. Certainly, if the two parties shall consent and wish to litigate before the Heads of their law, in civil matters only, and the process shall be terminated by an arbitration award based on a mutual agreement, the award shall be recognized as if it was established by a judge's order.

Repeal of the Exemption of the Jews from Community Service Emperors Arcadius and Honorius, September 13 (or February 13), 398 We learn that many city-curias [city councils] totter throughout Apulia and Calabria because they belong to the Jewish superstition and consider that they should be exempt from the necessity of undergoing liturgies [community service] on the strength of some law passed in the regions of the East. We order in this authority, therefore, that that law, if it does exist, is to be abrogated, for it is evidently harmful to our regions,

and that all who are obliged in any way to serve legally in the curia, no matter of whatever superstition they may be, shall be obliged to perform the liturgies of their cities.

The Privileges Granted to the Jewish Patriarchs and Their Appointees Emperors Arcadius and Honorius, February 3, 404 We order that all the privileges granted by our father, of divine memory, and by the emperors before him, to the excellent Patriarchs, and to those set by them over others, shall retain their force.

Prohibition to Mock Christianity on Purim Emperors Theodosius II and Honorius, May 29, 408 The governors of the provinces shall prohibit the Jews from setting fire to Haman in memory [effigy] of his past punishment, in a certain ceremony of their festival, and from burning with sacrilegious intent a form made to resemble the holy cross in contempt of the Christian faith, lest they mingle the sign of our faith with their jests, and they shall restrain their rites from ridiculing the Christian Law, for they are bound to lose what had been permitted them till now unless they abstain from those matters which are forbidden.

Against God-fearers and Conversion to Judaism Honorius and Theodosius II, April 1, 409 A new crime of superstition shall obtain the unheard name of HeavenFearers [God-fearers]. Let them know, that unless they return within a year to the cult of God and to the Christian veneration, they too shall be affected by those laws which we have ordered to be imposed on the heretics. For it is certain, that whatever differs from the faith of the Christians is obviously contrary to the Christian Law. Some people, moreover, oblivious of their and their position, dare to transgress the Law to such an extent, that they force some to cease being Christian and adopt the abominable and vile name of the Jews. Although those that have committed this crime shall be legally condemned under the laws of the ancient emperors, still it does not bother us to admonish repeatedly, that those imbued in the Christian mysteries shall not be forced to adopt Jewish perversity, which is alien to the Roman Empire,

and abjure Christianity. And if someone should believe that this be willfully attempted, we order that the instigators of the deed with their accomplices shall sugger the punishment decreed in the former laws, for it is graver than death and crueler than massacre when someone abjures the Christian faith and becomes polluted with the Jewish incredulity. We order, therefore, that [...] and legislate in a decree devoted to God, namely under this instruction, that if someone shall attempt to rise against this law, let him know that he shall be punished for high treason.

Protection of Synagogues and the Jewish Sabbath Honorius with Theodosius II, July 26, 412 No one shall dare to violate or seize and occupy what are known the names of synagogues and are assuredly frequented by the conventicles of the Jews, for all must retain what is theirs with unmolested right and without harm to religion and cult. Furthermore, since the ancient custom and usage preserved the day of the Sabbath, sacred to the said people of the Jews, we decree that this too must be avoided, that no summons shall constrain a man of the said custom under the pretext of public or private business, for it would seem that all the remaining time suffices for the public laws, and it would be most worthy of the government of our time that former privileges shall not be violated; although it would seem that enough had been legislated on this matter in general constitutions by past Emperors.

Demotion of Patriarch Gamaliel VI and Restriction of His Authority Emperors Honorius and Theodosius II, October 25, 415 Since [Jewish Patriarch] Gamaliel supposed that he could transgress the law with impunity all the more because he was elevated to the pinnacle of dignities, Your Illustrious Authority [Aurelius, Praefectus Praetorio of the East] shall know that Our Serenity has directed orders to the Illustrious Master of the Offices, that the appointment documents to the honorary prefecture shall be taken from him, so that he shall remain in the honor that was his before he was granted the prefecture, and henceforth he shall cause no synagogues to be founded, and if there are any in deserted places, he shall see to it that they are destroyed, if it can be done without sedition. He shall no power to judge Christians; if any contention shall arise between them and the Jews it shall be settled by the governors of the province. If he himself, or one of the Jews, shall attempt to defile a Christian or a member of any sect whatsoever, slave

and freeman alike, with the Jewish mark of infamy, he shall be subjected to the laws' severity. If he holds slaves who partake of the Christian sanctity, they shall be handed over to the Church according to the law of Constantine. Opmerking: in 425 gaf Theodosius II de opdracht om de Patriarch Gamaliel IV te executeren, omdat hij negeerde het bovenstaande edict, het verbod van nieuwe Synagogen te bouwen. Theodosius verbood om een opvolger van Gamaliel IV te benoemen, daarmee werd de Joodse Patriarchaat effectief afgeschaft. . Allowing Jewish Converts to Christianity to Return to Judaism Emperors Honorius and Theodosius II, September 24, 416 It had been ordained, in the old laws as well as in ours, that, since we have learned that convicts of the Jewish religion want to join the community of the Church in order to escape their crimes and out of various necessities, this is done not from devotion to the Faith, but as a false simulation. Let the judges of the provinces in which such crimes are said to have been committed know, therefore, that our laws are to be obeyed in such a way that those people whom they shall observe as not adhering to this cult in the constancy of their religious profession, nor to be imbued with the faith and mysteries of the venerable baptism, are to be allowed to return to their own law, for it is of greater benefit to Christianity.

The Possession of Christian Slaves by Jews Emperors Honorius and Theodosius II, April 10, 417 A Jew should not buy a Christian slave nor acquire him in gift. If anyone should not observe this, he shall forfeit the ownership impudently acquired, while the slave shall be granted liberty as reward, if he should willingly cause the deed to be publicly known. The others, however, who partake in the right religion and are held under the rule of the nefarious superstition, which appears to have acquired them in the past, or should acquire them hereafter, in inheritance or in fideicommissum [inheritance through a third party], shall be possessed by it on the condition, that it shall not corrupt them with the filth of its proper sect, to their will or against their will. If this rule should be violated, therefore, the instigators of such a crime shall be punished with capital punishment and in addition by confiscation.

Exclusion of Jews from Public Service Emperors Honorius and Theodosius II, March 10, 418 The entrance to State Service shall be closed from now on to those living in the Jewish superstition who attempt to enter it. We concede therefore to all those who took the oath of the Service, either among the Executive Agents or among the Palatins [executives in the financial departments], the opportunity to terminate their service on its statutory term, suffering the deed rather than encouraging it, though what we wish to be alleviated at present to a few shall not be permitted in the future. As for those, however, who are subject to the perversity of this [Jewish] nation and are proven to have entered the Military Service, we decree that their military belt shall be undone without any hesitation, and that they shall not derive any help or protection from their former merits. Nevertheless, we do not exclude Jews educated in the liberal studies from the freedom of practicing as advocates [lawyers], and we permit them to enjoy the honor of the curial liturgies [civil community service duties], which they possess by right of their birth's prerogative and their family's splendor. Since they ought to be satisfied with these, they should not consider the interdiction concerning the State Service as a mark of infamy.

Policy on Synagogues Emperors Honorius and Theodosius II, February 15, 423 It seems right that in the future none of the synagogues of the Jews shall either be indiscriminately seized or put on fire. If there are some synagogues that were seized or vindicated to churches or indeed consecrated to the venerable mysteries in a recent undertaking and after the law was passed, they shall be given in exchange new places, on which they could build, that is, to the measure of the synagogues taken. Votive offerings as well, if they are in fact seized, shall be returned to them provided that they have not yet been dedicated to the sacred mysteries; but if a venerable consecration does not permit their restitution, they shall be given the exact price for them. No synagogue shall be constructed from now on, and the old ones shall remain in their state.

Policy toward Jews, Heretics, and Pagans Emperors Honorius and Theodosius II, April 9, 423

Known and divulged to all are our decrees and those of our ancestors, in which we suppressed the arrogance and the audacity of the abominable pagans, as well as of the Jews and the heretics. We want the Jews to know, however, that we take with pleasure the occasion of the repetition of the law, and in answer to their pitiable supplications we have but legislated that those who usually commit wrong unadvisedly under cover of the venerable Christianity, shall abstain from injuring and persecuting them, and that from now on no one shall occupy their synagogues, and no one shall set them on fire. However, these Jews shall be condemned to confiscation of property as well as to perpetual exile, If it shall be established that they have circumcised a man of our Faith or ordered him to be circumcised.

Confirmation of Policy toward Jews, Pagans, and Heretics Emperors Honorius and Theodosius II, June 8, 423 What we legislated recently concerning the Jews and their synagogues shall remain in force, namely, that they shall never be permitted to build new synagogues, neither shall they dread that the old ones shall be seized from them. Let them know, indeed, that the other prohibitions should be observed in the future in the manner declared by the text of the law recently passed. ... We particularly enjoin on the Christians, genuine as well as false, that they shall not dare to raise their hands, abusing the authority of religion, against peaceful Jews and pagans who are not attempting anything seditious or unlawful. For if they shall act violently against peaceful people, or plunder their property, they shall be convicted and compelled to restitute not only what they had plundered, but twice the value of their plunder. Let the governors of the provinces, their offices and principals knows, they if they themselves do not punish such deeds and even permit them to be done by the populace, they shall be punished like the perpetrators.

Expulsion of Jews and Pagans from the Imperial Administration and the Legal Profession Emperors Theodosius II and Valentinian III, July 9, 425 [addressed to the Praefectus Praetorio of Gaul] ... [S]ince it behooves that the religious populace shall not be depraved by any superstition, we order that the Manichaeans, all the heretics or schismatics and astrologers, and every sect hostile to the Catholics

must be expelled from the very sight of the various cities, so that they shall not be defiled even by the contagious presence of the criminal. We also deny to the Jews, and to the pagans, the right to practice law and to serve in the State service; we do not wish people of the Christian law to serve them, lest they substitute, because of this superior position, the venerable religion by a sect. We command, therefore, that all persons holding an unpropitious error be excluded, unless they are succored by a timely reform [of their erroneous views].

Inheritance Laws concerning Jewish Converts to Christianity Emperors Theodosius II and Valentinian III, April 7 or 8, 426 If a son, a daughter, or a grandson, one or many, of a Jew or of a Samaritan, shall cross over in a better judgment from the darkness of their proper superstition to the light of the Christian religion, their parents, namely father and mother, grandfather or grandmother, shall not be permitted to disinherit them or pass them over in their will, or leave them anything less than they could obtain if they were called to inherit to an intestate. If it shall so happen, we order that the will shall be rescinded and that he shall inherit an intestacy, while the manumissions grated in that will shall retain their validity, provided that they are within the legal number. ,,,.

Transfer of the Crown Tax Previously Paid to the Jewish Patriarch to the Imperial Treasury Theodosius II and Valentinian III, May 30, 429 The Primates of the Jews, who are nominated in the Synhedriis [provincial authorities] of either of the provinces of Palestine or stay in other provinces, shall be forced to pay all that they had received as tax since the cessation of the patriarchs. In the future, however, an annual payment shall be demanded fom all synagogues, on the Primates' responsibility and under the supervision of the Palatins [treasury officials], in the same way that the patriarchs used in the past to demand under the name of Crown Gold; examine in a skillful investigation its amount; and what was used to be transmitted from the Western regions to the patriarchs should be entered into our Largesses [treasuries].

Policy in Regard to Jews, Samaritans, Pagans, and Heretics Theodosius II and Valentinian III, January 31, 438

COMMENTARY This law orders in particular that no Jew and no Samaritan shall attain any honor of State government or administration, and that on no account shall they receive the office of Protector, nor by prison guards, lest perchance they dare molest Christians, or even priests, under pretext of any office, and lest the above mentioned who are enemies of our law, presume to condemn people or judge them under our laws. They shall not dare to construct anew any synagogue. For if they shall do so they shall know that this building shall benefit the Catholic Church and the builders of that building shall be fined fifty in gold weight. But let them know that this is allowed them, that they should repair the ruins of their synagogues. This, however, is particularly comprehended in this law, that no Jew shall dare to transfer to his law a Christian, slave or freeborn, by any persuasion whatsoever or be punished by death and loss of property.

Against the Public Debate of Christian Dogma after the Council of Chalcedon Emperors Marcian and Valentinian III, February 7, 452 At long last was accomplished what we have commenced with the utmost prayer and zeal, and the contention concerning the law of orthodox Christians was removed away. At long last were found the remedies for the blameworthy error, and the discordant thought of the populace brought into one consent and unity. For devout bishops assembled together from different provinces in the city of the Chalcedonians by our command and they taught clearly in a decision what must be carefully observed in religion. The unholy quarrel shall henceforth cease, therefore, For he who leaves anything to his private judgment after the decision of so many bishops is truly a profanator and a desecrator, for it is clearly utter madness to look for a false light in midday. He who continues to search after the truth had been discovered searches for falsehood. No one, therefore, be he cleric, public official or of whatever other rank, shall dare in the future to assemble attentive crowds to lecture them in public on the faith of the Christians, looking thus for pretexts for tumult and heresy. He who strives to reopen and publicly debate in a lecture what have been judged once for all and rightly settled is committing injury against the verdict of the holy council, as the decisions reached now about the faith of the Christians are known to accord with the expositions of the Apostles, with the teaching of the Three Hundred and Eighteen holy fathers [the Council of Nicea in 325], and with the decisions of the Hundred and Fifty [the Council of Constantinople in 381).

Punishment against those violating this law shall not be lacking, because they not only go against the well established faith, but also uncover the august mysteries in from of Jews and pagans through such a controversy. If he who dares to debate about religion in public shall be a cleric, he shall be removed from the list of clerics. If adorned by an office, he shall be deprived of his belt [of office]. All the others, however, who are guilty of this charge shall be driven out of this Imperial city [Constantinople] by the verdict of the courts and suffer the appropriate penalties. For it is evident that the beginnings of the heretics' madness and its firewood are furnished by such men, who lecture and debate in public. All must therefore scrupulously observe from now on all that the holy council determined in Chalcedon, casting doubt on nothing. For this reason, and keeping in mind our Serenity's command, avoid sacrilegious words and further inquiry of the divine matters as you avoid prohibited things, particularly because this sin shall be punished not only in God's judgment, as we believe, but it shall also be chastised by the authority of the laws and the judges.

The Legal Status of Jews and Samaritans and Pagans Emperors Justin and Justinian, Between April and July 527 ... As for the other heretics, of whatever error or name they might be (for we call heretic everyone who is not devoted to the Catholic Church and to our Orthodox and holy faith), as well as the pagans who try to introduce polytheism, the Jews and the Samaritans, we intend not only that what was already laid down in the laws shall be recalled and made firmer through this present law, but also that more shall be declared through which greater security, also honor and esteem shall envelope those sharing in our faith. It shall then be possible for all to perceive, as we said, that even what pertains to human advantages is withheld from those who do not worship God rightly. We order, therefore, that none of the above-mentioned shall share in any honor whatsoever, nor shall put on an official belt, neither civil nor military, nor belong to any office .... Indeed, we order that those who are heretics, and above all the pagans, Jews, Samaritans, and those similar to them, if they take part in any of all those we have already recalled, having obtained an honor, inscribed in the advocates' list, taken an office or put on an official belt, they shall be thrown out on the spot from participating in these. For we want all the

above-mentioned to be purged from association with such as these now and forever, not only in this glorious city [Constantinople], but in practically every province and every place. There is absolutely nothing new in this, for at least the Divine beltdocuments given for most of the offices contain the specification that the recipient should be Orthodox. Unless this shall be seen as ours, which we have restored and did not neglect as it was before, when it was unheeded by some and barely survived save in documents alone. For things are not to be considered to be as peculiar to their first discoverers as to those who use in the best way what has already been discovered. And if some wrong shall be done in violation of what we have decreed, we proclaim that not only shall the seized forbidden office be of no profit out of seizure, and utterly forbid him to partake of the office, but we also punish hum with a fine of thirty gold pounds. Those, however, whose duty it is to inscribe and register such as these in the public register, if they have known about the error of his belief but nevertheless ratified, did not oppose nor expel him, we inflict on them a fine of eight gold pounds. Neither do we let the magistrates scot-free if they shall know these men to be of those excluded by us yet allow them to be inscribed in their proper services ... and we fine them too to the amount of fifty gold pounds. .... Seeing, furthermore, that differences of opinion frequently arise between Orthodox and non-Orthodox parents, when a father or a mother wants to bring their common children to the faith of the Orthodox but the other parent opposes it, we decree that the opinion of the parent who leads the children to the Orthodox faith is the stronger and certainly the more predominant. He shall take part, therefore, in his turn in his parents' opinion and venture to win the better things. We come to the aid of those children hated by parents who do not share our own faith, and while the parents cannot accuse them of any transgression concerning those things prohibited by the laws, still, because they perceive their parents' error, yet share our pure faith, we order in the Divine pragmatic law that a father shall provide sustenance to such as these according to the measure of his own property and to that of the need of the other many of life; furthermore he shall not abandon them to starve and be in want of life's necessities, so that they shall be forced by indigence-and one hates even to mention it-to return to their former error, just as if he was seeking to punish them for having remedied their souls. Moreover, they shall give dowry in any way whatsoever to daughters distressed by this, and prenuptial gifts to men, to those that cannot be charged with anything save those matters prohibited by the laws exactly as the value of their property shall permit, and give their daughters to men, and their sons to women, according to the law, indeed to persons who are Orthodox and worthy of the

transaction. It is indeed terrible and utterly impious, that those who are cherished by their children in all the other things, become angry with them for such a reason as this, while they could have been better by emulating them in this, not by punishing them. ...

Exemption from the Performance of Personal Liturgies [Community Service] on Holidays Emperor Justinian? Date uncertain The Mightiest governor of the province shall see to it that you [Jews shall not be harassed by personal liturgies [civic work duties] on a day of worship, in which you are accustomed to do no work.

Orthodox Children and Their Inheritances from Non-Orthodox Parents Emperor Justinian, between 527 and 528 The Orthodox children of heretics, who have not sinned against them, shall receive undiminished what is due them in intestacy; a last will done in violation of this shall be invalidated, with the except of the manumissions, if they are not prevented by any law. If they shall sin in anything against their parents, they shall be charged and punished. Even those who have sinned shall have a quarter of their property, contrary to the testaments. The same also in regard to Jews and Samaritans.

Prohibition against Non-Christians Owning Christian Slaves Emperor Justinian, between 527 and 534 A pagan, Jew, Samaritan, and any who is not Orthodox, is unable to possess a Christian slave, for that slave shall be manumitted and he who had possessed him shall give thirty gold pounds to the Private Properties [Imperial Treasury].

Disqualification of Jews and Heretics as Witness against Orthodox Christians Emperor Justinian, July 28, 531

Since many judges in course of determining litigation addressed us, needing our oracle in order that it will be revealed to them what must be decided about heretic witnesses, whether their testimonies should be accepted or rejected, we determine that there should be no participation of a heretic, or even of those who practice the Jewish superstition, in testimonies against Orthodox litigants, whether one party to the trial is Orthodox or the other. We grant, however, to the heretics and to the Jews, that whenever they shall deem fit to have litigation among themselves they shall have mixed agreement and even witnesses worthy of the litigants ....

Church Property and Non-Christians From the Code of Justinian, Chapter XIV, March 18, 545 We order that no heretic shall receive real estate from any holiest church or another venerable place in rent, emphyteusis [the heritable right to use real estate on the conditioning of maintenance, payment of taxes, and possibly rent] or purchase or in any other way. And if such a sin shall be committed, the heretic shall lost what he shall pay for this, and such properties shall be vindicated to the venerable place out of which they were originally given, while the property manager of that house who gave this property to the heretic shall be removed from all property management, through into a monastery and excluded from holy communion for one year, as one who had surrendered Christians to heretics. If an Orthodox who possesses a property with a church in it shall alienate it forever, give it an emphyteusis, or in a lease, on in any other way of management to a Jew, Samaritan, pagan, Montanist, Arian, or any other heretic, the holiest church of that village shall vindicate the ownership of this property. If any one of the heretics ... shall dare to build a cave [derogatory term for a religious site] of his impiety, or if the Jews shall dare to build a new synagogue, the holy church of the place shall vindicate the buildings to its ownership. If a man gave his property in emphyteusis or in lease or in any other way of administration to such a person, and if he knew that he transfers it to heretic, the church of the town which has jurisdiction over the property shall vindicate all the revenues accrued during the duration of the agreement. If the own did not know that the person receiving the property was a heretic, ther own shall be exempt from punishment by reason of his ignorance, while the heretic shall be excluded from the property, and his own property shall be confiscated to the treasury, in both cases.

Permission to Use All Languages in Synagogues; Prohibition of Certain Ideas and of the Mishnah. Emperor Justinian, February 8, 553 Preamble It was right and proper that the Hebrews, when listening to the Holy Books, should not adhere to the literal writings but look for the prophecies contained in them, through which they announce the Great God and the Savior of the human race, Jesus Christ. However, although they have erred from the right doctrine till today, given as they are to senseless interpretations, when we learnt that they dispute among themselves we could not bear to leave them with an unresolved controversy. We have learnt from their petitions, which they have addressed to us, that while some maintain the Hebrew language only and want to use it in reading the Holy Books others consider it right to admit Greek as well, and they have already been quarreling among themselves about this for a long time. Having therefore studied this matter we decided that the better case is that of those who want to use also Greek in reading the Holy Books, and generally in any language that is the more suited and the better known to the hearers in each locality.

Chapter 1. We decree, therefore, that it shall be permitted to those Hebrews who want it to read the Holy Books in their synagogues and, in general, in any place where there are Hebrews, in the Greek language before those assembled and comprehending, or possibly in our ancestral language (we speak of the Italian language), or simply in all the other languages, changing language and reading according to the different places; and that through this reading the matters read shall become clear to all those assembled and comprehending, and that they shall live and act according to them. We also order that there shall be no license to the commentators they have, who employ the Hebrew language to falsify it at their will, covering their own malignity by the ignorance of the many. Furthermore, those who read in Greek shall use the Septuagint tradition, which is more accurate than all the others, and is preferable to the others particularly in reason of what happened while the translation was made, that although they divided by twos, and though they translated in different places, nevertheless they presented one version. Apart from these, who will not be amazed by this thing about these men, who lived a long time before the saving revelation of the great God and our Savior

Jesus Christ yet carried out the translation of the Holy Books as if they saw that this revelation was to happen in future, and as if illuminated by a prophetic grace? Let all use mainly this translation; but in order that we shall not appear to prohibit them all the other translations, we give permission to use also Akilas' translation, although he was gentile and in some readings differs not a little from the Septuagint. What they call Mishnah, on the other hand, we prohibit entirely, for it is not included among the Holy Books, nor was it handed down from above by the prophets, but it is an invention of men in their chatter, exclusively of earthly origin and having in it nothing of the divine. Let them read the holy words themselves, therefore, in unfolding these Holy Books for reading, but without hiding what is said in them, on the one hand, and without accepting extraneous and unwritten nonsense they themselves had contrived to the perdition of the more simple minded, on the other hand. In consequence of this permission granted by us, those who adopt the Greek language and the other languages shall not be subjected to any penalty at all, neither shall they be hindered by any person, nor shall those who are called among them Archipherekitae [office now of uncertain authority], or possibly Presbyters [elders] or Didascaloi [teachers], have the license to hinder them from this by any deceits or excommunications, unless they would wish to be chastened for these deeds by corporal punishments as well as by loss of property, and obey us-who desire and command deeds better and more pleasing to Godagainst their will. Chapter 2. And if there are some people among them who shall attempt to introduce ungodly nonsense, denying either the resurrection or the last judgment or that the angels exist as God's work and creation, we want these people expelled from all places, and that no word of blasphemy of this kind and absolutely erring from that knowledge of God shall be spoken. We impose the harshest punishments on those attempting to utter such a nonsense, completely purifying in this way the nation of the Hebrews from the error introduced into it. Chapter 3. We pray that they shall avoid the evil of the commentators when they hear the Holy Books in one language or another, and that they shall not turn to the naked letter but perceive the reality and grasp the more divine sense, in order that they shall study better what is more beautiful and cease at some time to err and to sin in what is vital above anything else, we speak about the hope in God. For this reason we opened before them all the languages to read the Holy Books, that when all shall

acquire knowledge of them they shall become readier to learn the better matters. It is commonly agreed, that one raised up on the Holy Books is far readier to discern and to choose what is better-and but little is wanting for his amendment-than he who does not understand a thing in them but clings to only the name of religion as though held by holy anchors and believes that God's doctrine is but the name of heresy. (Epilogue) Your Glory, and the service obedient to you, shall entirely observe the matters conceived by us and promulgated in this divine law, and it shall be observed by him who will be appointed in time to this office, and he shall absolutely not allow the Hebrews to act against these matters, but impose on those resisting them or attempting to prevent them altogether firstly corporal punishments and confiscation of property, and then he shall force them to live in banishment, lest they defy in this matter God and Empire. He shall also promulgate in proclamations to the governors of provinces, imposing on them our law, in order that they too shall study it and promulgate it in every city, knowing that it is necessary to observe these matters fully, and fearing our vexation.

We moeten ons wel realiseren, daar waar in sommige wetten bij overtreding de doodstraf werd geist, deze praktisch nooit tot uitvoer werd gebracht volgens diverse geschiedkundigen. Dit zal pas gaan veranderen na 1000. Echter, er vonden wel onderlinge schermutselingen plaats tussen Joden en christenen, waar wel doden te betreuren viel. Al wordt er ook melding gemaakt in diverse kerkliteratuur dat de Joden zich schuldig maakten met het vervolgen en vermoorden van veel christenen. In het volgende stukje zal ik hier verder op in gaan.

Wordt vervolgd

Diverse boeken stellen wij u regelmatig gratis ter beschikking. Een vrijwillige bijdrage aan het Digibieb-project, klein of groot, is zeer welkom. Naam en bankrekeningnummer: J.P. Siepman Sneek ING 3607055 onder vermelding van: donatie-boeken Reacties of aanvullingen: yaakov.siepman@live.nl