Professional Documents
Culture Documents
HInT Juni 2009 (Online Versie)
HInT Juni 2009 (Online Versie)
HInT
Hoofdredacteur:
Coen Pouls
|2
In dit HInT...
juni 2009 |
6 9 16
HInT interviewt dit keer Theo Vanaf september 2010 kent Afgelopen april ging een delega-
Engelen. Hij vertelt over zijn onze Letterenfaculteit een nieu- tie Nijmeegse studenten naar
studententijd, zijn jeugdromans we masterstructuur. In HInT Zagreb. Vanaf pagina 16 lees je
en Taiwan. lees je daar nu meer over! meer over deze ISHA-reis.
21 24 34
Afgelopen Pinksteren vierde De laatste ‘Studenten zonder De vorige keer aandacht voor
Pinkpop haar veertigjarig grenzen’ van dit collegejaar Polen gemist? Dit keer een
bestaan. In HInT lees je over de bevat weer enkele interessante uitgebreid verslag van de Grote
historie van dit popevenement. verhalen van buiten Nijmegen. Reis in woord en beeld!
GSV-nieuws
Nieuw GSV-bestuur History Rocks
Op 9 juni werd/wordt op een Algemene Leden- Een dag na de arbeidsmarkoriëntatiedag vond
vergadering het bestuur van GSV Excalibur in Café Piecken het jaarlijkse bandjesfestival
voor het collegejaar 2009-2010 verkozen. Bij van de GSV plaats. Tussen 22.00u en 01.00u
het ter perse gaan van dit HInT was nog niet vermaakten drie bandjes het aanwezige pu-
duidelijk welke personen het bestuur gaan bliek met aansprekend eigen repertoire.
vormen. De komende periode zal het oude
bestuur het nieuwe gaan inwerken zodat deze 10 juni!
begin oktober op een volgende ALV echt aan Aanstaande woensdag vinden er twee GSV-
het werk kunnen gaan. activiteiten plaats. Om 18.30u begint een debat
over the Public Sphere in Café Faber en aanslui-
Triviantcompetitie tend, vanaf 22.00u organiseert GSV in samen-
Op een tweetal woensdagen in mei werd in de werking met onze collega’s van Babylon
Camelot gestreden om de Triviantbokaal van (Bedrijfscommunicatie) een spetterend Lus-
de GSV. Via een knock-outsysteem dunde het trum-eindfeest met als thema Cuba, Commu-
deelnemersaantal snel uit. Op de tweede nism and Cocktails. Komt dus allen! Voor dege-
woensdag waren er nog drie teams over, te nen die naar het debat komen zal de entree op
weten Charlotte en Anouk, Jaap en Sebastiaan, het feest gratis zijn!
en Bram en Mike. Het laatstgenoemde team
wist uiteindelijk, net als vorig jaar, de GSV- GSV-Boek
triviantcompetitie te winnen. Op 5 juni werd (als het allemaal is goed ge-
gaan) het GSV-boek Of kom er gewoon bij! dat
Arbeidsmarktoriëntatiedag geschreven werd onder redactie van Rob Jans-
In samenwerking met de opleiding Geschiede- sen en Lennert Savenije gepresenteerd. Heb je
nis en alumnivereniging dr. Huijbers organi- dit alles gemist en hoor je allemaal enthousias-
seerde de GSV op 26 mei de tweede editie van te reacties van je medestudenten die het boek
de arbeidsmarktoriëntatiedag. De opkomst viel wel al hebben aangeschaft? Het boek is nog
een klein beetje tegen, maar het programma steeds te koop! Kom langs op de GSV-kamer of
was net als vorig jaar erg interessant. Zowel de kijk op de GSV-website voor meer informatie.
lezingen als de workshops werden bij het pu- Het meer dan 200 pagina’s tellende boekwerk
bliek met positief enthousiasme ontvangen. kost slechts €14,95!
GSV-Agenda
9 juni Verkiezings-ALV 10 juni GSV-Babylon-Feest
We kunnen inmiddels alweer terugblikken op een aantal geslaagde activiteiten. De Grote Reis
naar Warschau en Krakau was een groot succes, getuige de foto’s op http://gsv.ruhosting.nl. Op
het jaarlijkse mini-festival History Rocks kon het toegestroomde publiek in Piecken genieten
van een internationale line-up. Pandora’s Box, The Aleatory Junkies (uit Duitsland) en Red Hill
Town maakten er een mooi feestje van.
Van dit bestuursjaar resten ons natuurlijk ook nog enige activiteiten. Op het moment van schrij-
ven kijken we nog uit naar de presentatie van “Of kom er gewoon bij…”, het langverwachte Lus-
trumboek, op 5 juni. Het boek is nog steeds te verkrijgen. Kijk op de GSV-site voor meer infor-
matie! Op het moment van uitkomen van deze HInT maakt (hopelijk) iedereen zich op voor het
GSV-Debat over the Public Sphere in Café Faber. Aansluitend vindt het grootse eindfeest in sa-
menwerking met Babylon, studievereniging voor Bedrijfscommunicatie, plaats in El Sombrero,
met het thema Cuba, Communism and Cocktails.
Ook het collegejaar loopt op zijn einde. De meeste majorcursussen worden nu afgerond evenals
de minoren. Juni zal naast de feesten dan ook in het teken staan van hard leren voor tentamens
en nog harder schrijven aan scripties en werkstukken. Ik wil iedereen heel erg veel succes wen-
sen met alle studieuze verplichtingen, en alvast heel veel plezier voor de zomervakantie.
5|
Tekening: Ruud Vos
juni 2009 |
Taiwan
Vorig semester vertrok er een groep Nijmeegse studenten naar Taiwan, een uitwisselingsproject
dat mede dankzij Engelen tot stand is gekomen. Eerder al liep er een onderzoek tussen de twee
universiteiten over de overeenkomsten en verschillen in de demografie van Nederland en Taiwan.
“De meeste mensen worden daar niet opgewonden van, maar Nederland is typerend voor West-
Europa en Taiwan voor Azië.” Voor dit onderzoek heeft hij in het academisch jaar 2004-2005 als
gastonderzoeker in Taiwan gewoond.
Vol enthousiasme vertelt Engelen over het uitwisselingsproject met Nederlandse en Taiwane-
se studenten. “Het kost je alleen een ticket. Uit eten gaan kost maar de helft van wat je hier kwijt
bent als je boodschappen doet bij de Albert Heijn. De groep die er vorig jaar heen is geweest, heeft
ook Chinees geleerd.” Hoe dan ook raadt hij iedereen aan een periode in het buitenland te stude-
ren, want het is goed voor je ontwikkeling.
Op de vraag of hij zelf een periode buiten Nederland had willen studeren, antwoordt hij vol-
mondig: “Ja!” Hij vindt het erg jammer dat de mogelijkheid er niet was, anders had hij het zeker
gedaan. |
|8
juni 2009 |
Vijf pijlers
In februari 2008 besloot het faculteitsbestuur dat er echt iets moest gebeuren. Té veel masters
kampten met (te) kleine aantallen studenten. Bij Geschiedenis zag men dit probleem al eerder
aankomen. Jasper Loots, destijds opleidingscoördinator, zegt hierover het volgende: “Al in 2006
hoorden wij geluiden dat bij de helft van de mastervakken een studentaantal van vijf of minder
normaal was, terwijl bij andere vakken heel veel studenten zaten. Dat zou op den duur een on-
houdbare situatie worden. Ook bij Geschiedenis hadden wij daar mee te maken. Mastertrajecten
als ESG, Middeleeuwen, Gender en in mindere mate Oudheid waren onder studenten namelijk niet
buitengewoon populair. Daarom lagen wij in februari 2008, toen de faculteit eindelijk onder ogen
zag dat er iets moest veranderen, ook voor op de meeste andere opleidingen.”
Het afgelopen anderhalf jaar is men dan ook druk bezig geweest met het bedenken van een
nieuwe masterstructuur. De hoofdlijnen van dit palet, zoals het nieuwe mastersysteem graag ge-
noemd wordt, staan inmiddels redelijk vast. Waar de Letterenfaculteit nu nog een totaal van 21
masteropleidingen (zestien eenjarige doorstroommasters en vijf tweejarige onderzoeksmasters)
kent, zullen dit er vanaf 1 september 2010 nog maar vijf zijn: te weten Taalwetenschappen, Letter-
kunde, Kunst– en Cultuurwetenschappen, Communicatie– en mediawetenschappen, Geschiedenis.
Deze vijf pijlers/labels hebben alle nog verschillende mastertrajecten/specialisaties onder zich.
Voor geschiedenis worden dat Roma Aeterna, Actuele Geschiedenis en Politiek en Parlement.
Kim Konsten maakte dit proces als assessor van dichtbij mee. Zij vertelt het volgende: “Het
was duidelijk dat er iets moest gebeuren aan het huidige mastersysteem. Er moest gewoon
200.000 euro bezuinigd worden, dat is niet niks. De faculteit heeft gezocht naar een model waarin
alle opleidingen zich konden vinden en waarbij zoveel mogelijk specialisaties behouden konden
blijven, maar zonder pijnpunten is het niet mogelijk zoveel te bezuinigen.” De uitkomsten voor de
geschiedenisstudent zijn volgens Loots zeker niet nadelig: “Bij Geschiedenis houden we een even
groot budget als we al hadden. Dat komt omdat er een nieuwe wijze van financieren komt, waarbij
docenten niet alleen worden betaald naar studiepunten, maar deels ook naar het aantal studenten
dat een bepaalde cursus volgt. Voorheen was het zo dat een cursus met vijf studenten bij wijze van
spreken bijna even duur was dan dezelfde cursus voor vijftig studenten.”
Of het nieuwe palet inderdaad vanaf 2010 in zal gaan is nog enigszins onduidelijk. Dat komt
9|
| HInT
omdat er momenteel op landelijk niveau ook het een en ander speelt. Er zijn ontwikkelingen gaan-
de waardoor alle letterenopleidingen het huidige masteraanbod zullen onderbrengen in een tien-
tot twaalftal labels. Het is wel van belang dat alle universiteiten op hetzelfde moment hiermee
starten, anders zal verandering op verandering volgen. Loots hierover: “Het zijn allemaal ingewik-
kelde processen die tot een goed einde moeten worden gebracht. Je hebt te maken met de NVAO
[Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie], het ministerie van Onderwijs en je bent ook nog
eens afhankelijk van de andere Letterenuniversiteiten. Met name de grote universiteiten als de
UvA en Utrecht hebben veel invloed, dat hebben wij als Nijmegen minder. Begin juni zullen over
de nieuwe masters knopen worden doorgehakt, maar voorlopig gaan wij er van uit dat vanaf sep-
tember 2010 het nieuwe mastersysteem van start zal gaan.”
Een andere verandering die op stapel staat is de invoering van de harde knip. Roland Plasterk,
minister van onderwijs, heeft hiertoe besloten, waardoor studenten voordat ze aan een master
beginnen, eerst volledig hun bachelor moeten hebben afgerond. Als gevolg van deze maatregel
moet er een tweede instroommogelijkheid komen. Dit was een extra stimulans om het nieuwe
masterpalet in te voeren.
Drie specialisaties
Voor de geschiedenisstudent zal er dus waarschijnlijk vanaf 2010 niet meer gekozen kunnen wor-
den uit zes of zeven mastertrajecten maar uit drie. Het mastertraject Roma Aeterna zal gaan, zoals
de naam al zegt, over het eeuwige Rome. De specialisatie moet de student volgens de voorlopige
tekst voor de studiegids “een fascinerend, diachroon en multidisciplinair perspectief geven op
Rome als machtscentrum, ideologische leidraad en inspiratiebron.” Niet alleen bekende geschiede-
nisdocenten als Hekster, De Haan, Raedts en Roest zullen hier onderwijs verzorgen, maar ook
docenten van Griekse- en Latijnse Taal en Cultuur, Oudheidkunde, Mediterrane Archeologie en
Kunstgeschiedenis zullen er bij betrokken worden. Het traject Actuele Geschiedenis (1500-heden)
“leert studenten omgaan met de tijdgebondenheid en actuele relevantie van visies op het verle-
den.” In dit mastertraject zijn studenten bezig met vragen als hoe ons beeld van het verleden
wordt beïnvloed door wat ons op dit moment bezig houdt en door wie geschiedenis gemaakt en
gebruikt wordt, niet alleen in het heden, maar ook in het verleden. De masterspecialisatie Politiek
en Parlement loopt al enkele jaren en doet het goed. Dit traject zal de studenten inzicht bieden in
het functioneren van het politieke bestel. “De studenten zal duidelijk worden gemaakt dat de prak-
tijk van de politiek meer is dan de toepassing van regels en modellen.”
| 10
juni 2009 |
sprake zijn van samenhang en kwaliteit, maar binnen de nieuwe structuur is er voor de individue-
le student echt heel veel mogelijk.” Ook Kim ziet in het nieuwe systeem allerlei positieve punten.
“Het nieuwe model haalt creativiteit in de mensen naar boven. Er ontstaan allemaal nieuwe speci-
alisaties met leuke, nieuwe, verfrissende ideeën, die er zonder deze hervormingen nooit waren
gekomen.” Over de pijnpunten, die met name bij hele kleine opleidingen zitten zegt zij het volgen-
de: “Op sommige terreinen heeft de universiteit een morele, maatschappelijke verplichting om dat
onderwijs aan te blijven bieden, er moeten echter wel studenten voor zijn. Het gaat om de combi-
natie van hoge kwaliteit onderwijs met nieuwe innoverende ideeën die ontwikkeld worden, waar-
bij rekening gehouden wordt met de wensen van de huidige generatie studenten. En dat gaat met
dit nieuwe masterpalet nu echt gebeuren.”
Dat de studenten via de officiële kanalen nog nauwelijks iets gehoord hebben over deze nieu-
we plannen wijt Kim (nota bene studente Informatie– en Communicatiewetenschappen) aan een
aantal dingen. “Ten eerste is het allemaal erg snel gegaan is. Daarnaast is nog steeds niet precies
duidelijk hoe het nieuwe systeem er precies uit gaat zien en de universiteit wil natuurlijk geen
onrust creëren onder studenten. Binnenkort zullen de studenten echter uitgebreid op de hoogte
worden gebracht van de nieuwe plannen.” |
- Advertentie -
| 12
juni 2009 |
de vakken Latijn en Grieks. Binnen de studie specialiseert hij zich andermaal op de kerkgeschiedenis.
Ook hier maakt hij de juiste keuze, want hij rondt de studie uiteindelijk af met scriptie over kartui-
zertheologie, gewaardeerd met – alweer – een negen. De Middeleeuwen blijken voor Pansters een
vruchtbare onderzoeksbodem.
De fascinatie voor Middeleeuwen en spiritualiteit heeft hij al als kind. Opgroeiend in het amper
duizend inwoners tellende kerkdorp Boukoul, aan de rand van de gemeente Swalmen, onder de rook
van de Midden-Limburgse bisschopszetel Roermond, beleeft de jonge Pansters de “historische sen-
satie”. Ridderromantiek in films, oude handschriften en op de Middeleeuwen geïnspireerde muziek –
door Pansters zelf “kathedralen op muziek” genoemd – faciliteren zijn vroege interesse in geschie-
denis.
Na zijn studie krijgt Pansters een positie binnen de dan op te zetten Stichting de Roermondse
Kartuizers. Een positie die hem terugbrengt naar zijn geboortegrond. “Het was Werner van Swalmen,
een lokale ridder, die na terugkomst uit het Heilige Land besloot een kapel ter ere van de Maagd
Maria te bouwen. De Kartuizers uit Keulen besloten later op deze ‘door de duivel geregeerde’ plek,
aan de rand van Roermond, een nieuw klooster te stichten.” Deze Kartuizerorde kenmerkte zich
door een zeer streng ascetische levenswijze; ieder individu zat achttien uur per dag in zijn cel, bid-
dend voor het heil van zichzelf en vooral de mensheid. Helaas staan deze cellen niet meer overeind,
maar gelukkig is een gedeelte van het klooster bewaard gebleven. Sinds dit jaar loopt er in dit ge-
bouw een tentoonstelling, georganiseerd door de Stichting de Roermondse Kartuizers. Zeven des-
kundigen, waaronder Krijn Pansters, maar ook een kunsthistoricus en een stadsarchivaris, hebben
sinds 2002 gewerkt om deze tentoonstelling te realiseren.
Over zijn toekomstplannen zegt Pansters het volgende: “Je moet geluk hebben, als postdoc krijg
je een onderzoeksproject voor drie jaar toegewezen en als het meezit kun je ook een vast contract
krijgen. Anders ga je van onderzoek naar onderzoek, zonder zekerheid over de toekomst te hebben.”
Gelukkig zijn er ook alternatieven mogelijk. Zo schrijft Pansters vertalingen van Middeleeuwse wer-
ken voor ordes die zelf het Latijn niet machtig zijn. “De kloosters hebben vaak een traditie van we-
tenschap en willen die graag doorzetten. Zonder eigen geleerdheid komen zij vaak terecht bij leken.”
Pansters is vooralsnog blij met zijn keuze voor het onderzoek. “Ik zie het onderzoek als een uit de
hand gelopen hobby en met studenten werken is – meestal – ook ontzettend leuk.” |
15 |
| HInT
In de week na ‘ons’ Pasen, van 13 tot 19 april, werd het twintigjarig bestaan van het idee ‘ISHA’
gevierd in Zagreb, waar de lokale ISHA-sectie haar vijftienjarig jubileum vierde. Geheel passend in
deze stemming was het thema van de conferentie Turning points… (in history). De organisatie had
het evenement goed gepromoot, want er waren meer dan zeventig deelnemers uit veertien ver-
schillende landen.
Bijzonder was dat enkele oude bekenden, die jarenlang niets hadden gedaan met ISHA, weer
van zich lieten horen en dat er uit nieuwe landen en steden mensen meededen. Naast een over-
vloed van Finnen, Nederlanders, Serviërs en vanzelfsprekend Kroaten verwelkomde ISHA nu de
verloren sectie Leuven en de nieuwe secties Istanbul, Moskou en Sofia.
Vooroordelen
Goed, Nijmegen – traditioneel een van de
actievere secties – was ook weer vertegen-
woordigd, en daarmee ook de GSV. Leuk
was dat het hele bestuur van de Groningse
zustervereniging Ubbo Emmius er was, net
als de voorzitter van de Utrechtse Histori-
sche Studenten Kring (UHSK). Op de ice
breaking-party, het eerste feest met een
Uit eten in Zagreb met studenten uit Utrecht, Leu- naam die de lading wel dekt, trokken de
ven, Nijmegen en Helsinki Nederlanders en de Vlamingen uit Leuven
dan ook wel een beetje naar elkaar toe.
Denk aan wat er gebeurt wanneer tijdens de introductie er een groep Limburgers bij elkaar te-
recht komt.
Even over vooroordelen. Alle Serviërs kijken chagrijnig, Zwitsers zijn erg neutraal in gedrag en
Finnen zijn woest en awesome. De Balkanezen vonden ons maar ‘crazy Dutch people’ omdat wij
Nederlanders de dansvloer beheersten. Toch, omdat wij allemaal historici zijn, vervallen deze
vooroordelen net zo snel als dat de prijs van het bier steeg naarmate de week vorderde. De feesten
| 16
juni 2009 |
Turning points…
We moeten natuurlijk niet vergeten waar ISHA, behalve gezelligheid, om bekend staat: uitwisse-
ling van ervaringen met het (be)studeren van geschiedenis. In kleinere workshops van zes tot
twaalf mensen discussieerden Europese historici in wording over deelonderwerpen die in dit
geval gecentreerd waren rond het thema Turning points… (in history).
Een ruim thema, dat ruimte laat voor een variëteit aan onderwerpen. Opvallend is altijd hoe-
veel presentaties over een nationaal onderwerp gaan. Laten we het zo stellen: ik ben een stuk
bekender geworden met de economische landbouwpolitiek en het verband met nation building in
Servië rond 1900.
Maar belangrijker: wat blijkt is dat hetgeen dat ons bindt, de studie geschiedenis en alle bijbe-
horende eigenaardigheden, universeel is. De typische geschiedenishumor is bij iedereen aanwezig,
van Galway in Ierland tot Vilnius in Litouwen en Sofia in Bulgarije. Bij de laatste plenaire zitting,
de final conclusions, waar de resultaten van alle workshopdiscussies werden besproken, werd een
discussie gevoerd die aan een tafel in de Refter of in de Camelot ook gevoerd kan worden: wat is
het nut van geschiedenis studeren? En, kunnen historici iets van de toekomst voorspellen?
Final conclusion
Voor mij was dit mijn tweede keer ISHA, voor anderen de eerste kennismaking en voor velen een
wederzien van vrienden uit heel Europa. Een internationale GSV, waar je als GSV’er eenvoudig en
gemakkelijk mee naar toe kunt. Oké, het is geen Grote Reis van de GSV, geen half jaar naar het
buitenland, maar een betere beleving van geschiedenisstudent-zijn in Europa heb ik nooit gehad. |
17 |
| HInT
In de huidige polls in Groot-Brittannië heeft de Labour Partij van premier Brown een histo-
risch dieptepunt bereikt. In Engeland zal de Conservatieve Partij zeer waarschijnlijk als
winnaar uit de bus komen en oppositieleider David Cameron als nieuwe premier naar vo-
ren schuiven. In Schotland lijken de nationalisten af te stevenen op een grote overwinning.
Sinds de Scottish National Party (SNP) van Alex Salmond in 2007 de Schotse parlementsver-
kiezingen won en sedertdien met een minderheidskabinet regeert, is de roep om onafhan-
kelijk steeds groter geworden. Binnen enkele jaren wil de SNP een referendum uitschrijven
waarbij het Schotse volk mag kiezen hoe hun toekomst eruit zal komen te zien.
Schotse onafhankelijkheid
Onder een groot deel van de Schotten leeft de roep om zelfbeschikking. Schotland was bijna 1000
jaar een zelfstandig koninkrijk en had zodoende de beschikking over een eigen parlement en
rechtssysteem. In 1707 werd de unie gesloten tussen Engeland en Schotland waarbij de parlemen-
ten van beiden landen werden samengevoegd en het Verenigd Koninkrijk ontstond. Wales was
Engels kroonbezit en ging daarmee ook deel uitmaken van de unie. Ierland trad formeel toe in
1801, maar scheidde zich in 1921 alsnog af van Groot-Brittannië. Schotland speelde in de periode
dat het deel uitmaakte van de Unie geen geringe rol in de wereld. Het ontwikkelde zich tot een van
de belangrijkste industriële centra van de wereld en de Schotse steden werden welvarende centra
van het Britse Rijk. Hoewel de Schotten hun soevereiniteit verloren, bleef het Schotse natiegevoel
Loyalistische/Unionistische muur-
schildering in Belfast die de verbon-
denheid tussen de Schotten en de
(protestantse) Noord-Ieren verbeeldt.
| 18
juni 2009 |
op allerlei manieren levend. In de negentiende eeuw waren dit de verhalen van Sir Walter Scott,
de opleving van de Schots-Keltische taal, en de vele beelden die geplaatst werden ter ere van nota
bene Schotse vrijheidsstrijders als William Wallace (Braveheart) en Robert the Bruce.
Devolution
De Schotten werden tot 1999 vanuit Londen bestuurd en hadden zeer beperkte zeggenschap over
hun ‘binnenlandse zaken’. Dat veranderde echter toen de Labour-regering van premier Blair aan-
kondigde dat in Noord-Ierland en Schotland een parlement zou worden gevestigd. Het referendum
gehouden in Schotland om dit terug in te voeren, bleek een groot succes want de Schotten accep-
teerden het met 75 procent. In het daaropvolgende jaar werd in Edinburgh een eenkamer-
parlement ingesteld dat zeggenschap over onderwijs, gezondheidszorg, milieu, rechtspraak en
economische ontwikkeling kreeg, maar ondergeschikt bleef aan de regering in Westminster. Hoe-
wel de Labour-partij met dit initiatief de Schotten juist tegemoet wilde komen, bleek de decentra-
lisering in de praktijk vooral de separatistische gevoelens van veel Schotten aan te wakkeren. De
SNP groeide van een marginale partij uit tot de grootste partij in het Schotse Parlement. Ook bij de
verkiezingen voor het Europese Parlement behaalden de nationalisten de meeste stemmen. De
SNP beloofde in de verkiezingscampagne van 2007 binnen vier jaar een referendum te houden,
waarbij de Schotten zich voor onafhankelijkheid konden uitspreken.
Naast de primair etnisch-nationalistische claim dat Schotland als ‘natie’ dezelfde soevereiniteit
verdient als andere ‘kleine’ volkeren, zijn veel Schotten van mening dat de Schotse regering de
belangen van de Schotse burgers beter kan behartigen dan een regering in het ‘verre’ Londen. Dit
laatste punt levert de SNP ook relatief veel steun op van Schotten van allochtone komaf. Boven-
19 |
| HInT
dien is First minister Salmond erg populair en steekt hij premier Brown qua populariteit naar de
kroon.
Toch is het nog lang niet zover, want de SNP beschikt in het Schotse Parlement niet over een abso-
lute meerderheid, waardoor de steun van minstens een van de grote Britsgezinde partijen noodza-
kelijk is. Als er inderdaad een referendum komt en een meerderheid stemt voor onafhankelijkheid
dan zal de Schotse regering onderhandelingen beginnen met de Britse regering in Londen over
afscheiding. Het zal geen eenvoudig proces zijn, want Schotland is natuurlijk op talloze manieren
vervlochten met de rest van het Verenigd Koninkrijk. Mocht Schotland zich eenzijdig onafhankelijk
verklaren, dan zal Londen dat niet zomaar accepteren. Een pikant detail is echter wel dat diezelfde
regering in Londen de eenzijdige afscheiding van Kosovo wel accepteerde. |
| 20
juni 2009 |
Dankzij een afgelast concert van een zekere zangeres Melanie werd er in 1970 voor het
eerst in Geleen het ‘Pop met Pinksteren’ festival georganiseerd, oftewel Pinkpop. Door de
jaren heen, met ups en downs, is de crème de la crème van de internationale muziekwereld
naar het zuidelijke gedeelte van Nederland afgereisd. In dit artikel zullen wij met zeven-
mijlslaarzen door de historie van Pinkpop stappen en enkele hoogtepunten uitlichten.
De beginjaren
De eerste editie vond plaats op 18 mei 1970 met een entreeprijs van een rijksdaalder. Voor dit
kleine bedrag kon men een aantal Nederlands topacts zien, zoals George Baker Selection, Golden
Earring en Mr. Albert Show, en een buitenlandse R&B legende. Het festival bleek een succes: er
waren 10.000 bezoekers, de begroting was 15.000 gulden, dus er werd maar liefst 10.000 gulden
winst gemaakt. Dit was voor de organisatie een goede motivatie om het festival een vervolg te
geven. Het was toen nog een eendaags festival, maar vanaf 1971 kwamen er meerdere podia waar-
op je bands en artiesten kon aanschouwen.
Gedurende de jaren zeventig en begin jaren tachtig groeide het festival als kool. De bezoekers-
aantallen stegen, met als hoogtepunt 1983 met 40.000 man. Ook de namen die kwamen werden
steeds groter. Denk hierbij aan beginnende acts als U2, The Police en Dire Straits en bestaande
blueslegendes als Jimi Hendrix, Rory Gallagher en Gary Moore.
Daling en verhuizing
Na 1983 kelderden de bezoekersaantallen aanzienlijk, met als dieptepunt het jaar 1985 toen er
slechts 15.000 mensen naar Limburg afreisden. Deze daling was te wijten aan de uit Amerika over-
gewaaide hype van stadionacts. Hierdoor verloor het festival zijn unieke positie in Nederland.
Minder interessante bands kwamen naar Geleen en ook de mensen waren er minder voor te por-
ren om de hele reis naar Zuid-Limburg in de auto af te leggen.
Pinkpop 1971
21 |
| HInT
In 1987 moest het festival uitwijken naar Mister Pinkpop: Jan Smeets
een andere locatie. Het sportpark in Geleen was
aan verbouwing toe. Ondanks de verhoogde
entreeprijs van 45 gulden en het slechte weer
kwamen er weer 32.000 bezoekers kijken naar
acts als Lou Reed, Iggy Pop en Echo & Bunny-
man. Het volgende jaar zou het festival weder-
om verhuizen, ditmaal naar de draf- en renbaan
te Landgraaf, waar het festival nog steeds
plaatsvindt. Eind jaren tachtig bleven de grote
namen komen en werd het festival internatio-
naal erkend. In 1990 wordt het festival opgeno-
men in het Guiness Book of Records als “oudste
en enige ononderbroken jaarlijks openlucht-
rockfestival in Nederland”, de Pinkpopkenner
zal zeggen dat dit waarschijnlijk voor de hele
wereld geldt.
De jaren negentig
Tijdens de jaren negentig kende het festival
haar grootste succesperiode. Tijdens het 25-
jarig jubileum kwamen er maar liefst 70.000
bezoekers naar het festival, van wie 25.000 kampeerders. Tevens was dit jaar ook het startsein
voor het tweedaagse festival. De sfeer op de camping van Pinkpop versterkte het hippiekarakter
en de gezelligheid van het festival. Tot diep in de nacht werd hier de feeststemming van het festi-
val doorgezet. De volgende ochtend konden de muziekliefhebbers zich te goed doen aan de vele
eet- en drinkgelegenheden die het festival nu rijk was. Dankzij de sanitaire voorzieningen kon er
gedoucht worden, konden de tanden worden gepoetst en kon er make-up op worden gedaan, die
voor vrouwen in die tijd al even onmisbaar was als tegenwoordig.
In deze negentiger jaren kwamen de grote muzieksensaties uit die tijd van over de hele wereld
naar het festival. In 1991 deed Lenny Kravitz het festival aan, in 1992 Pearl Jam, in 1993 Rage
Against The Machine en in 1995 Sinead O’Connor. In 1996 stond het zelfs bol van de grote namen.
Een vluchtige blik op de line-up leert ons dat het festival echt volwassen is geworden. Een kleine
greep uit de drie dagen vol optredens: Alanis Morissette, Radiohead, The Prodigy, Sepultura, Che-
mical Brothers, Fun Lovin’ Criminals, De Heideroosjes en The Presidents Of The U.S.A. De jaren
hierna bleef het muzikale aanbod zowel kwalitatief als kwantitatief van hoog niveau.
| 22
juni 2009 |
van het nieuwe millennium sterk terug, met als dieptepunt het jaar 2005. De belabberde program-
mering en de grote concurrentie van andere Nederlandse festivals – waaronder Lowlands - waren
hier mede debet aan. Het jaar hierop, 2006, kreeg de organisatie de smaak weer te pakken. De
line-up was uitstekend en het festival raakte met 68.000 betalende bezoekers ruim uitverkocht.
Ook de afgelopen jaren deed Smeets goede zaken, en het festival beleefde vorig jaar, tijdens
haar 39e editie – voor het eerst niet tijdens Pinksteren! – een nieuw hoogtepunt. Er werden maar
liefst 93.000 muziekliefhebbers ontvangen, en het festival kende met Metallica, Foo Fighters en
Rage Against The Machine drie steengoede headliners. Het jaar 2008 was dus zowel financieel als
muzikaal een enorm succes.
Het is nog maar zeer de vraag of dit succes dit jaar geëvenaard kan worden. Ondanks het ge-
plande, drie uur durende, bij voorbaat al legendarische concert van Bruce ‘The Boss’ Springsteen
is het festival bij lange na niet uitverkocht en het lijkt onwaarschijnlijk dat dit nog gaat gebeuren.
Sterker nog, op internet spreken vele kaartbezitters de gedachte uit om deze weer in de verkoop
te doen, mede vanwege het afzeggen van de Amerikaanse headliner Depeche Mode. Deze band zou
de zondag mogen afsluiten, maar moest het optreden cancellen vanwege ziekte van de zanger.
Hierdoor heeft de line-up voor veel bezoekers een deel van haar charme verloren. Hoewel deze
veertigste editie een feest-editie had moeten worden, lijkt het toch vooral een klein debacle te
worden voor Smeets en de zijnen.
Toch is er geen reden om dit artikel in neergelaten stemming af te sluiten. Pinkpop heeft in haar
bestaan vele ups en downs gekend. De verwachting is dan ook, dat zij ook de tegenvallende op-
komst van dit jaar wel weer te boven zal komen. Deze verwachting komt voort uit de enorme groei
die het festival zowel financieel als muzikaal heeft doorgemaakt. Daar waar een toegangsbewijs
veertig jaar geleden nog fl. 2,50 bedroeg, is dat nu maar liefst € 75,- per dag of € 140,- voor een
heel weekend inclusief een kampeerplaats. Het festival is gegroeid van één naar drie dagen, en
staat jaar in, jaar uit vol met grote internationale acts. En dat ondanks al die vreselijke roze hoed-
jes. |
23 |
| HInT
Dit semester verruilen verschillende studenten het Nijmeegse voor een wereldstad ergens
hier ver vandaan. In HInT doen Paul (Berlijn), Koen (Wenen), Chantal (Barcelona) en Karin
(Swansea) voor de laatste maal verslag vanuit hun tijdelijke ‘thuis’.
| 24
juni 2009 |
door een man die alleen tussen acht en tien ‘s morgens slaapt. De bestverkochte drank na bier is
Bionade.
Aan Warschauerstrasse is altijd wat te beleven. S-Bahnhof uit, rechtsaf en de zwervers vragen
in bezopen tunnelvisie om een ‘kleine Spende’. Tegen twaalven wordt er op z’n minst een van hen
afgevoerd door een ambulance: de politie blijft weg en geen mens kijkt ervan op. Niemand heeft
geen fles alcohol in de hand en O2-World stroomt leeg. Linksaf naar een strandbar – chillen aan de
Spree – of rechtsaf naar de Simon-Dachstrasse. Goedkope cocktails en pullen bier voor twee euro.
Op de Karl-Marxallee zijn er rellen, de politie doet haar werk. Twaalf arrestaties, één hoofdwond
en gekneusde ribben: zaterdagavond in Friedrichshain. Aan Ostkreuz zitten drie Nederlandse
Erasmusstudenten bitterballen te eten bij snackbar de Molen.
In Wilmersdorf blijft het rustig. Want het is altijd rustig in Wilmersdorf. Toeristen weten de
weg naar de Ierse Pub in het Europacenter. Bij hun vertrek worden ze even aan het verleden her-
innerd door de Gedächtnisskirche. De Kurfürstendamm is rijk, en zij ook.
Vannacht slaapt Unter den Linden, bij de Reichstag is niets te doen. Stilte aan de Spree. De
vogels slapen in Tiergarten en de musea op het eiland sluiten. Angela ligt op bed, maar op Alexan-
derplatz is er nog leven. Daar zijn wij, met een beatbox, teveel alcohol en een zesmaandenkaart
voor de metro. Een politieauto rijdt ongestoord voorbij, en wij citeren de Berlijnse voetbalfans in
gezamenlijk gezang: “nur nach Hause, gehn wa nich.”
Meer lezen over Paul in Berlijn? Kijk op http://paulisteinberliner.waarbenjij.nu/
25 |
| HInT
Stappen in Swansea
Karin Geerts, Swansea. In de drie maanden dat ik nu in Swan-
Wind Street, Swansea
sea heb gewoond, heb ik hier al menig pub en ook een enkele
club bezocht (uiteraard alleen om onderzoek voor dit stukje
te doen). Stappen hier is zeker anders dan in Nederland.
Pubs buiten de binnenstad sluiten hier bijvoorbeeld om elf
uur ’s avonds. Dit leidt ertoe dat mensen hier veel vroeger
naar de kroeg gaan dan wij gewend zijn. In Nederland is het
normaal om rond een uur of tien, elf in de stad af te spreken.
Hier sta ik vaak al om acht uur of vroeger in de pub. Als deze
pubs dan sluiten en al het dronken volk naar buiten gejaagd
wordt, zijn er maar een paar keuzes: je kunt naar huis toe
gaan, je kunt naar Wind Street gaan, of je kunt naar één van
de clubs gaan.
Aangezien naar huis gaan voor watjes is, wordt er
meestal voor Wind Street gekozen. Wind Street is het equiva-
lent van de Nijmeegse Molenstraat, een straat in het midden
van het centrum met een hoop pubs. Anders aan Wind Street
zijn echter de mensen die daar rondlopen. Voor Nederlandse studentes is het namelijk normaal
om te gaan stappen in jeans met een leuk shirtje of topje, zo niet voor Britse studentes. Hier gaan
de meisjes gekleed in zo weinig mogelijk, zelfs midden in de winter (!); het is niet ongebruikelijk
dat je precies kunt zien welke string iemand aan heeft en dat is dan niet omdat die boven de broek
uitkomt. Af en toe zie je ook rokjes voorbijkomen die qua breedte niet als riem zouden misstaan.
De gedachte die achter deze kledingstijl schuilt is ‘because they can’. Helaas lopen er ook genoeg
meisjes rond in dit soort kleding die dit dus echt niet kunnen (als je maat 46 hebt, kun je nou een-
maal beter geen kleren in maat 38 proberen te dragen). Onder deze zogenaamde jurkjes of rokjes
moeten natuurlijk hakken worden gedragen, want dat staat mooier. Waar vaak echter geen reken-
ing mee wordt gehouden is dat schoenen met hoge hakken (meer dan tien centimeter) vaak pijn
gaan doen. En dronken over straat strompelen in een jurkje dat te klein is met schoenen in je hand,
staat zeker niet mooier.
Uitgaan is hier geweldig en je kunt altijd lachen, maar ik ben toch blij dat het in Nederland net
even iets anders is.
| 26
juni 2009 |
Naast een collectieve schlemiel heeft een land klaarblijkelijk ook behoefte aan een grote of
machtige buur waartegen het kan opboksen. In de praktijk komt dit er door de Europese geografie
(en een stukje pijnlijke geschiedenis) op neer dat half Europa tegen Duitsland rebelleert. Dit uit
zich van Nederlandse kant voornamelijk op Europese- en Wereldkampioenschappen voetbal. Oos-
tenrijkers echter beschikken niet bepaald over een indrukwekkende Nationalmannschaft. Wel
hebben ze een gezonde dosis arrogantie en een calimerocomplex, vandaar dat Oostenrijk ook wel
inofficieel te boek staat als ‘das bessere Deutschland’. Van stambroederlijke gevoelens tussen Oos-
tenrijkers en Duitsers is dus duidelijk geen sprake, zo concludeerde ook een bevriende Duitser
toen hij om zijn nationaliteit uit een Oostenrijkse taxi werd gegooid.
Je zou denken dat globaliseringsprocessen als de Europese eenwording internationalisering
vereenvoudigen. Dat is natuurlijk ook zo, maar het levert soms ongemakkelijke – en daarmee niet
zelden amusante – situaties op. Zo werd ik onlangs in een gesprek met een Tsjechische gerepri-
mandeerd nadat ik haar land en ‘Oost-Europa’ in één zin noemde. Waar ons in Nederland nog
regelmatig het beeld van ‘het Oostblok’ voor ogen staat, stond de Tsjechische erop dat ik Tsjechië
tot Midden-Europa rekende. Was ik een kind van de Koude Oorlog geweest, dan zou ik zeggen dat
het EU-voorzitterschap de Tsjechen naar het hoofd gestegen is.
Duidelijk is in ieder geval dat de tijden veranderen, en wie zich in een internationaal gezel-
schap geen rekenschap geeft van het verleden van anderen kan in ongemakkelijke – doch niet
zelden amusante – situaties terecht komen. Zo merkte ook een Russische professor, toen hij bij
een introductieronde aan een studente vroeg waar ze vandaan kwam. “Taiwan”, antwoordde het
meisje, waarop de Rus uitriep: “Aah, the People’s Republic of China!” Vooral de aanwezige Chine-
zen konden deze grap waarderen.
Gelukkig is enige historische subtiliteit aan ons geschiedenisstudenten wel besteed. Dat kan
niet van alle Nederlanders gezegd worden, zo werd mij duidelijk op Koninginnedag, waarvoor
Nederlandse staatsburgers bij de ambassadeur in Wenen uitgenodigd waren. Wij werden daar
voorzien van een oer-Hollands natje en droogje – lees: Heineken, haring en bitterballen, wat had ik
dat gemist! – door een aantal Indisch ogende meisjes. Wat mij stoorde was dat zij waren uitgedost
als Zeeuwse meisjes. Het kwam op mij vooral over als smakeloos neokolonialisme, zeker in een
gezelschap van geslaagde internationale zakenlui en diplomaten. Is dat hoe Nederland zich in het
buitenland wil presenteren?
Deze voorbeelden dienen voornamelijk om eens te meer te benadrukken dat een verblijf in het
buitenland absoluut geestverruimend is. Leren over andere landen is interessant, maar sommige
zaken zie je pas in als je het land zelf hebt bezocht of met mensen uit het bewuste land hebt ge-
sproken. Ook zie je met eigen ogen dat de manier waarop Nederlanders zichzelf en anderen zien,
hoe fout dit beeld ook is, niet op zichzelf staat. En hoezeer wij ons ook afzetten tegen anderen, de
ironische realiteit is dat we alleen maar dichter bij elkaar komen. Met matige raadsels waarmee ik
begon als resultaat. Want wat voor verkeersbord siert Noorse rotondes? Welnu, op deze borden
staat: Maximaal tien rondjes! Ja, ik vond hem ook niet bijster grappig. Waarschijnlijk een typisch
voorbeeld van slechte Zweedse humor. |
27 |
| HInT
Jaargetal - 1504
Door Mike van de Weijer
In de rubriek Jaargetal bespreekt Mike van de Weijer een bepaald jaar uit de geschiedenis.
Aan de hand van een jaargetal dat hij ergens vindt neemt hij je mee naar vervlogen tijden.
Dit maal een warrig stuk over Columbus, inboorlingen en bemande ruimtevaart: het jaar
1504 door de bril van Mike.
Ik ben tegen bemande ruimtevaart. Je hebt er niks aan, van die vreemde gebieden ontdekken waar
nog nooit iemand is geweest en waarvan we eigenlijk helemaal niks weten. Ik weet nog goed hoe
het de vorige keer ging, toen de linkerhelft van de wereldkaart nog leeg was en tabak, tomaten,
aardappels en spelcomputers nog slechts woorden waren zonder betekenis. Ik weet het nog als de
dag van gisteren.
In 1504 was Columbus, u allen overbekend van flippo’s en andere interactieve leermiddelen die
gratis aangeboden worden om dikmakende voedingswaren aantrekkelijk te maken (ik heb nog
nooit een leuk plastic geschenk gekregen bij vers fruit), op Hispaniola, het eiland waarvan bijna
niemand de naam weet omdat er twee landen op liggen (Haïti en de Dominicaanse Republiek). Om
zich uit een hachelijke situatie te redden met de oorspronkelijke bewoners voorspelde Columbus
een zonsverduistering, want ook hij had ‘Kuifje en de Zonnetempel’ gelezen. De inboorlingen wa-
ren vol ontzag voor deze tovenarij en dropen af. Waarschijnlijk duurde het slechts enkele weken
voor ze ingezet werden in de sigaren-, rum-, salsa- of bauxietindustrie. Columbus en zijn bazen in
Spanje wisten namelijk dat er best wel wat te halen viel, daar aan de andere kant van de oceaan.
Ze zeggen dat er op Mars ontzettend veel stikstof is. Dat geloof ik meteen, want dat schijnt er op
aarde ook veel te veel te zijn, zoveel zelfs dat er dagelijks mensen stikken.
Ja, één keer hoesten en half Mexico valt om. Dat waren nog eens tijden. En alleen maar door ge-
bruik te maken van twee harige dingen die rijmen (een baard en een paard, voor de mensen met
een te arme of te rijke fantasie) een heel rijk kunnen onderwerpen. Als god vereerd worden sim-
pelweg omdat je een grotere kano hebt dan de buurman, anderhalf kanon en een lading smerige
ziekten, dat was de tijd van de ontdekkingen. Met trucjes zoals dat van Kuifje kan Columbus nog
mensen versteld doen staan. Inboorlingen die doodgaan van de schrik als ze zien dat blanke men-
sen metaal kunnen bewerken en zich er daarna mee scheren.
Ik ben voor bemande ruimtevaart. Er moet toch nog ergens iemand zijn die we een trucje kunnen
laten zien? |
| 28
juni 2009 |
29 |
| HInT
Minoordeel - Oudheidkunde
Door Arlette van Lint
Bij het kiezen van minoren heb je de mogelijkheid om vakken te volgen bij verschillende
opleidingen, zoals geschiedenis, managementwetenschappen, Amerikanistiek, taalweten-
schappen en noem maar op. En alsof het kiezen daartussen nog niet moeilijk genoeg is, kun
je ook nog een educatieve-, stage- of buitenlandminor volgen. Kortom: het kiezen van mi-
noren lijkt een lastige zaak.
Toch was dit bij mij helemaal niet het geval. De minor Oudheidkunde van onze eigen opleiding
geschiedenis was namelijk precies wat ik zocht. Het centrale thema van deze minor is ‘Provincies
en het centrum van het Romeinse rijk.’ De minor bestaat uit twee vakken: de collegereeks en de
excursiewerkgroep. Bij de collegereeks wordt het Romeinse rijk, met Rome als centrum, in al haar
facetten behandeld. In de eerste periode krijg je één keer in de week hoorcollege over onder an-
dere het ontstaan van het Romeinse rijk, het Romeinse leger, Romeinse keizers en religie in de
Oudheid. Je komt er dan vanzelf achter dat het vak Oudheid uit het eerste jaar nog maar een topje
van de ijsberg is van alles wat er te weten valt over het Romeinse rijk. Deze kennis wordt nog eens
flink vergroot door het boek The Romans from Village to Empire van Boatwright, Gargola en
Talbert te leren voor je tentamen. In de tweede periode komen er naast de hoorcolleges ook werk-
colleges bij, waarvoor je opdrachten moet maken en dat je afsluit met een mondeling tentamen.
Naast de collegereeks volg je ook een excursiewerkgroep, wat voor velen de reden is om deze
minor te kiezen. In deze werkgroep word je namelijk voorbereid op de reis die bij deze minor
hoort. Hierbij gaat het altijd om een bestemming waar de Romeinen invloed hebben uitgeoefend.
Dit jaar hebben we ontzettend veel geluk gehad, aangezien de reis naar Egypte ging. Dit was in één
woord geweldig! Ondanks dat we veel van de oude Egyptische cultuur hebben gezien, gingen we
vooral om te kijken hoe Egypte er in de Hellenistische en Romeinse tijd uitzag. Ter voorbereiding
van de reis moesten we dan ook zeven opdrachten maken over onder andere de stad Alexandrië,
het bestuur van Egypte onder de Romeinen en Romeinse mummieportretten. Vooral het laatste
vond ik erg fascinerend. Hierbij was goed te zien hoe er acculturatie plaats gevonden heeft, waar-
bij de Egyptische en de Romeinse cultuur in elkaar overliepen. Zo gingen de Romeinen ook mum-
mificeren en maakten ze uiteenlopende portretten voor deze mummies, van typisch Egyptisch
naar typisch Romeins. Deze acculturatie zag je ook naar voren komen in de architectuur en dan
vooral in de tempelbouw, waar zowel Egyptische als Romeinse goden werden afgebeeld. Deze
opdrachten gaven ons hier al een mooi beeld van, maar dit alles was slecht voorbereiding op de
grote reis.
Nog moe van de lange, maar gezellige nacht reizen begaven we ons in de jungle van Caïro. Ezels en
auto´s bewogen zich dwars door elkaar in het chaotische verkeer. Stoplichten werden genegeerd
en iedereen maakte gebruik van de toeter, ook al gaven verkeersborden aan dat dit verboden was.
Vrouwen met hoofddoeken en boerka’s en mannen die van alles in het Arabisch riepen, waar je
gelukkig niks van kon verstaan, vormden het straatbeeld. Nee, Caïro kon mij niet zo bekoren, al
was het Egyptisch museum in Caïro echt geweldig om te bezoeken. Hier was van alles te zien; van
het masker van Toetanchamon tot de Romeinse mummieportretten. Vlakbij Caïro, bij de stad Giza,
ongeveer tegenover de pizzahut bevinden zich bovendien de beroemde piramides van Giza. Deze
bouwwerken van ruim 4000 jaar oud in het echt te bewonderen was voor mij als een droom die
uitkwam.
Na twee dagen lieten we Caïro achter ons en trokken we met onze zeer moderne bus,
aangezien deze airconditioning had, langs de Nijl richting de Fayum. Onderweg bezochten we
onder andere nog de oudste trappiramide van Egypte in Saqqara en het enorme beeld van Ramses
II in Memphis. Na een overnachting in Al-Minya bezochten we ook Hermopolis en de tombes van
Beni Hassan. Hermopolis was ooit een grote stad in de Oudheid, waar zowel Egyptische als Hel-
lenistische en Romeinse elementen terug te vinden zijn. Dit was erg fascinerend, aangezien je de
transformatie kon zien van een Egyptische stad naar een Romeinse stad met een enorme basilica.
Ook de tombes van Beni Hassan waren zeer indrukwekkend. Vergezeld door militaire met ko-
gelvrije vesten, helmen en geweren trokken we het rotsachtige gebied in, van waaruit je trouwens
een prachtig uitzicht over de Nijl had. De graftombes werden speciaal voor ons opengemaakt,
31 |
| HInT
aangezien hier verder geen toerist te bekennen was. In alle stilte konden we genieten van de eeu-
wenoude inscripties uit de elfde en twaalde dynastie. Deze inscripties lieten ons het dagelijks
leven van de Egyptenaren mooi zien, van het binnenhalen van de oogst, tot worstelpartijen en het
liefdesleven van de farao.
De overnachting in het Egyptische bungalowpark in de Fayum is ook het vernoemen waard.
We sliepen in schattige huisjes op stenen bedden, waar helaas maar een heel dun matrasje op lag
en waarbij de klamboe je grootste vriend was. Echt uitgaan was lastig in Egypte, maar deze avond
op de matrassen en kussens in de buitenlucht en met zelfgemaakte Egyptische muziek, Egyptisch
bier en de waterpijp was er een om nooit te vergeten.
Ten slotte kwamen we aan in Alexandrië, wat een verademing was. Deze modernere stad aan
zee had veel mooie bezienswaardigheden, waaronder de archeologische vindplaats Kom el-Dikka.
Hier had je het gevoel midden op het Forum Romanum te staan, al verraadden de palmbomen wel
dat dit niet het geval was. Na vele dagen cultuur te hebben gesnoven is het ons ook nog gelukt om
een frisse duik in de Middellandse Zee te nemen aan de kust van Alexandrië. Zo zijn we onder het
oog van vele toeschouwers de zee in gegaan, de mannen in zwembroek en de vrouwen…tja, met al
hun kleren aan. En dan merk je toch dat Egypte de afgelopen vijf jaar sterk geïslamiseerd is. Het
oude Egypte is dan ook geweldig om te bezoeken, het moderne Egypte daarentegen is weer een
avontuur apart.
Volgend jaar zal de reis vast weer ergens anders naar toe gaan. Maar als jij gefascineerd bent
door de Romeinen met hun grote rijk en geweldige cultuur dan is deze minor echt iets voor jou. |
- Advertentie -
| 32
| HInT
| 34
juni 2009 |
35 |
| HInT
moment tussen de bakermat van de Poolse democratie terwijl je op het andere moment gecon-
fronteerd wordt met de gevolgen van de Endlösung die een hoge tol eiste van de omvangrijke
Joodse populatie in de stad. Lang hebben we stilgestaan bij verschillende monumenten waar infor-
matie traditioneel werd verzorgd door de deelnemers in de vorm van een referaat. Zelfs Wim van
Meurs was ons, toen we op zoek gingen naar een kerk die bleek te liggen op een militaire basis
(waar we dus niet op mochten), een klein referaat schuldig. Vanwege het mooie weer sloten we
iedere dag af met terrassen, waarna we ons weer op konden maken voor een mooie avond. Een
gedenkwaardige avond was sowieso de avond dat zowel Wim van Meurs als Karin van Leeuwen
ons vergezelden naar een trendy Poolse cocktailbar. Van een ander kaliber was het bezoek aan
een operavoorstelling in het nationale theater van Polen. Hoewel sommigen de Italiaanse uitspat-
tingen van het hoofdpersonage niet konden verdragen, was het wel een mooie avond waar we
ineens tussen de boys and girls van de Poolse high society vertoefden. Ook de avondjes in de stu-
dentenbar Indeks, waar de meest schokkende verhalen naar voren kwamen, waren legendarisch
en zullen niet snel vergeten worden. Warschau was een mooie ervaring, maar heeft vanwege haar
enorme diversiteit nog moeite met het bepalen van haar identiteit, waardoor ze ook van het ene
op het andere moment een andere sfeer kan uitdragen.
| 36
juni 2009 |
Daar waar Warschau voor een groot deel nog de erfenis van het Sovjetregime met zich mee draagt,
ervaar je in Krakau meer het authentieke Polen. De stad wordt dan ook niet voor niets de culturele
hoofdstad van het land genoemd. Voor de wat meer op kunst gerichte historici bezochten we een
tweede Nationaal museum (een resultaat van de ‘hoofdsteden-twist’ tussen Warschau en Krakau).
Onze overenthousiaste, zeer welbespraakte, knipogende gids wist ons te verleiden tot een educa-
tieve reis door de Poolse moderne kunstschatten. Het ging hierbij volgens hem vooral niet om de
schilderijen, maar juist om de ‘emotionele impact’ die deze op ons hadden. Echte historici kwamen
echter vooral aan hun trekken tijdens ons bezoek aan de Wawelheuvel, het hoogste punt van de
stad, waarop onder andere de Sint Stanislauskathedraal en een koninklijk paleis gevestigd zijn.
Het paleis was omgetoverd tot een interessant en overigens prima uitziend museum met gidsen
die heel erg goed op de hoogte waren van de inhoud van hun museum. Ook de binnenstad straalt
het rijke handelsverleden uit. Verschillende kerken (zowel romaans als gotisch) en gebouwen
(vaak in renaissance stijl) die soms zelfs teruggaan naar de dertiende eeuw, geven vooral het cen-
trum een historische lading. Het centrale plein is één van de kenmerken van de in 2000 door het
Europees Parlement verkozen culturele hoofdstad van Europa. Maar het was in Krakau vooral
heel gezellig. Weense koetsen en talloze terrasjes bepaalden het straatbeeld en er waren dan ook
veel meer collega-toeristen op de been. Ook het uitgaansleven werd hier door ons beter en grondi-
ger op de proef gesteld. Onder kundige begeleiding van Karin van Leeuwen doken we menigmaal
het bruisende nachtleven in waar enkele historici-in-spé hun moves op het Poolse publiek uitpro-
beerden (met wisselend succes overigens).
Bewustwording
Vrijwel iedere historicus die ooit Polen bezoekt, zal zeker niet nalaten het voormalige vernieti-
gingskamp Auschwitz te bezoeken. Ook de reiscommissie deelde deze mening en trok een hele dag
37 |
| HInT
uit voor het bezoeken van de kampen Auschwitz I en Birkenau (Auschwitz II). Hoe veel je ook
gehoord en gezien hebt in boeken of films over wat zich hier tussen 1940 en 1945 heeft afge-
speeld, de realiteit van het zelf rondlopen tussen de barakken, gaskamers en wachttorens is iets
wat moeilijk te beschrijven valt. Ondanks de drukte (er waren veel grote groepen bezoekers die
het zelfs waagden om blije groepsfoto’s te maken voor de ingang van het kamp) verzorgde onze
gids een leerzame tour over het terrein. Het is moeilijk te zeggen of Birkenau, waar dé spoorlijn
naar toe liep en per dag op het ‘hoogtepunt’ zo’n 2000 mensen werden gedood, een grotere impact
had dan Auschwitz I. Beide terreinen maakten iedereen écht bewust van de gruwelijkheden die
hier plaatsgevonden hebben. Gelukkig waren we met een grote groep zodat je makkelijk met el-
kaar gedachten kon uitwisselen en zo de onwerkelijkheid van het geheel kon verhapstukken. Het
was een leerzame en beklijvende dag die je iedereen gek genoeg toch zou aanraden.
| 38
juni 2009 |
39 |
| HInT
Hoe waarschijnlijk is het dat een Nederlander en Japanner samen rondreizen door de geheimen
van Japan? Zeer onwaarschijnlijk, geeft ook Berg toe. Nederlandse handelaren werden zorgvuldig
geweerd van het land, en werden vastgehouden op het kleine eilandje Deshima waar ze onder
streng toezicht hun handel mochten bedrijven. Toch gebeurt het dat de jonge VOC-arts Simon en
zijn leerling Ito na de ontdekking van een moord en een geheimzinnige brief op pad worden ges-
tuurd met een kluitje in het riet. Bergen en rosse buurten vormen het decor van hun ontdekking-
stocht. Ondertussen proberen ze grip te krijgen op complexe gebeurtenissen en machtsverhoudin-
gen in het rijk. Mocht dit nog niet genoeg zijn, dan krijgen ze ook nog eens te maken met een las-
tige boeddhistische monnik. Ze raken verstrikt in het ontrafelen van een reeks mysteries die ook
de Japanse elite in haar greep houdt. Toch blijkt de oplossing van de vele raadsels niet de kern van
het avontuur te zijn, de toenadering tussen de twee mannen des te meer.
De lezer krijgt een gedetailleerd beeld van de cultuur van beide heren. Simon komt uit een
gegoede Leidse familie en er wordt van hem verwacht dat hij bij terugkomst in Nederland zijn
vader opvolgt in de politiek. Ito leeft in een klein Japans dorpje en is de zoon van een man die
samurai's opleidt tot geconcentreerde krijgers. Ook hij is samurai, weliswaar zonder meester, en
leeft sober.
Maar wat zal er gebeuren als deze culturen vreedzaam en tactvol in contact komen met el-
kaar? Als de historische werkelijkheid het ons niet vertelt, dan zal de romanschrijver maar in de
pen moeten klimmen. Hoewel het avontuur van Simon en Ito totaal berust op fictie, gaat de auteur
zeer voorzichtig om met historische feiten. Door ontdekkingen van de twee leert ook de lezer hoe
complex de Japanse cultuur is, en hoe ‘anders’ die is
Dood op Deshima. Of:
in vergelijking met de westerse. De afwisseling tus- de weg en de orde
sen Simon en Ito als ik-personen zorgt voor een (2000)
dubbele beleving van de cultuur door de lezer,
waardoor er een tweezijdig discours wordt opge- Auteur: Nicolaas Berg
Uitgeverij: Meulen-
bouwd. De vriendschap en vertrouwensrelatie die hoff
ontstaat tussen Simon en Ito mondt uit in een liefde Omvang: 239 pag.
voor en uitwisseling van elkaars cultuur. Een natte Tweedehands
droom voor de cultuurhistoricus. | verkrijgbaar via
bol.com vanaf € 9,70
| 40
juni 2009 |
Andere regisseurs waren Visconti eigenlijk al een beetje voorgegaan. De charmante tragikomedie
‘Quattro Passi fra le Nuvole’ (A Walk in the Clouds, 1941) hintte ook al naar een andere realiteit
dan die van de fascistische cinema. Zelfs propagandafilms verkenden met hun semidocumentaire
karakter al de grenzen. Helemaal ‘neo’ was het neorealisme dus niet. Hoe realistisch was het dan?
De neorealistische films werden veelal gekenmerkt door een set bijna nobele eigenschappen. Real-
isme, sociaal bewogen thema's, antifascisme, humanisme en dat met zo weinig mogelijk opsmuk.
Misschien nog wel de bekendste neorealistische film was Roberto Rossellini's ‘Roma Città
Aperta’ (Rome Open City) (1945). De film werd volgens de, inmiddels genuanceerde opvattingen
van haast legendarische statuur, geproduceerd met minimale middelen en onder barre om-
standigheden. De stad lag in puin, materiaal en geld waren schaars en de tijd om te filmen was
ongekend kort. Twee acteurs waren bekend; de meesten waren echter onbekende amateurs. Deze
film legde het leven van de partizanen onder de nazi's op verrassend realistische wijze bloot.
Rossellini, voorheen nog regisseur van propagandafilms, werd de meester van het neorealisme.
‘Roma Citta Aperta’ zette de standaard. Een van de meest bepalende en gek genoeg vaak
genegeerde ongeschreven regel die er uit voort vloeide was die van de soberheid. Hoe minder
gedoe, hoe realistischer, redeneerde scenarioschrijver en neorealisme theoreticus Cesare Zavat-
tini. De filmmakers die een paar jaar na de oorlog gewoon weer over het nodige budget en mid-
delen beschikten raakten in een spagaat. Een dure, goed uitgeplande en dus weinig spontane pro-
ductie zou aan de eenvoudige oprechtheid weleens voorbij kunnen gaan.
Wie goed oplet ziet in Vittorio De Sica's meesterwerk ‘Ladri di Bicicletta’ (Bicycle Thieves)
(1948) deze tweeledigheid terug. Het verhaal is simpel. Een man krijgt na lange werkloosheid
eindelijk een baan, maar ziet zijn dromen op een beter leven in duigen vallen als de vereiste fiets
van hem wordt gestolen. Zijn ellende is schrijnend. Niet alleen lonkt diepere armoede, hij valt ook
steeds verder uit zijn vaderrol. Bovendien is Rome niet de romantische stad vol mooie monumen-
ten, maar de stad van sociale armoede, met gebrek aan solidariteit en vooral aan hoop. Voor ops-
muk is in ‘Ladri di Bicicletta’ geen plaats, alles straalt er armoe uit. Maar de film kostte een fortuin
en aan het script werd maandenlang geschreven. Zavattini had de juiste snaar geraakt. Menselijk
drama is zelden zo treffend verbeeld. |
41 |
Ruud Vos portretteert ieder HInT op geheel eigen wijze een van de medewerkers van onze universiteit.
Omdat de geïnterviewden van vorig jaar nog niet door hem getekend waren, zien jullie die personen dit
jaar voorbij komen!
juni 2009 |
De Cleijne Geschiedenis
Door Erik Cleijne
Soms is er een vrijdag die gewoon voorbij gaat. Zomaar. Een vrijdag waarop mijn ski’s over het
zachte tapijt glijden dat de bouwwerkzaamheden op mijn weg naar de universiteit bedekt, als ik
naar de man met de baard langlauf. Meestal volg ik hem niet, de man met de baard. Ik verwonder
me dan over dat wat aan de kin van de Man met de Baard hangt. Ik zweer je dat het in drie maan-
den tijd grijs is geworden. Grijs van de ellenlange enthousiasticiteiten van de toehoorders, die
menen colleges over te moeten nemen door te etaleren hoeveel ze óók kunnen vertellen, ware het
niet dat zij zonder baard zijn. Er zijn er velen van, en vaak zijn zij oud. Niet zo oud als ik. Ouder. Zij
die oud en vervelend zijn, zijn dat. De Man met de Baard heeft ernstig veel geduld met zij die oud
en vervelend zijn. “Ahh, yeah... good!” De Man met de Witte Bef zou er wel raad mee geweten heb-
ben, maar de Man met de Baard is daar teveel baard voor.
Ik had ooit een Gymleraar met een gigantische snor. Het was geen baard, maar een gigantische
snor. Daar hing ook weleens iets in. Bij het voetbal veegden we veelal de vloer met hem aan. Dan
hing er speeksel in. Zo niet bij de Man met de Baard. Feilloos en erudiet. Zijn haar past bij zijn
baard, en hij vertelt. Maar zoals gezegd volg ik dat niet. Daar ben ik meestal veel te dronken voor.
Vrijdagen die zomaar voorbij gaan zijn dan ook brakke vrijdagen, en soms is bij mij sinds een jaar
of vier iedere week. Ik prijs mij gelukkig dat ik niet doorheb wat de Man met de Baard allemaal
zegt. Voorgaande jaren had ik namelijk ook al geen idee wat de Man met de Witte Bef tegen mij
vertelde. Pech dat die man mij bij het college betrok. Nu zit ik rustig in de achterste banken te
bedenken wat de bomen bij de parkeerplaats de hele dag tegen elkaar zouden zeggen, als zij niet
het lawaai zouden maken waartoe de wind hen dwingt. Hier en daar een schunnige opmerking
voor de mensen voor mij. Hier en daar een lach. “Sorry, do you want to add anything?”
“Good point!” Gelukkig heeft de Man met de Baard geen clitoris tussen zijn wenkbrauwen. Dat ding
is vetrokken om elders didactisch twijfelachtig te zijn. Zou het dat ding zijn, of drukt iets anders
dergelijk zwaar op de smalle schouders, waardoor hij op de campus rondliep met een hoofd dat op
zelfmoord stond? Gelukkig niet de Man met de Baard en het Passende Haar met het Passende Jo-
dendom. Aanwezigheid tekenen en bijkomen van een zware week. Een week die immer langer
wordt. Iets opsteken doe ik wel van de Man met de Baard. De sufheid dwingt mij tot ideeën. En
eigenlijk is het ook geen baard maar gewoon een Pratende Kut. |
43 |
Boek bestellen? gsv.ruhosting.nl