Professional Documents
Culture Documents
Gareebi Wale Shabd-Arth
Gareebi Wale Shabd-Arth
Drin ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin mQurw.kCu Bydu nhI; guru Arjunu prqK´ hir] DMn hn DMn hn
prmpUjnIk s`cy siqgurU vwihgurU sRI gurU Arjn dyv swihb jI DMn hn!zwlmW dy Gor iBAwnk AiqAwcwr zulm krn
qoN, hux au~bldI dyZ’c cONkVw lw rhy hn[ hux m`cdy 2 ryqy ’qy bYT rhy hn, m`cdw 2 ryqw Awpxy prmpiv`qR
prmpUjnIk SuB s`cy su`cy au~cy mhwn praupkwrI sIs’qy hux puAw rhy hn, hux m`cdI 2 loh’qy KV@ rhy hn[
Drm hyq; swkw ijin kIAw] sIsu dIAw; pru.isrru n dIAw] DMn hn DMn hn DMn, vwihgurU prmpUjnIk s`cy siqgurU
qygbhwdr swihb jI DMMn hn[ lohy dy qMg ipMjry ’c iq`Ky ik`lW ivckwr bYTy hux vwihgurU vwihgurU jp rhy hn[ hux sIs
kurbwn kr rhy hn[ Awp jI dw ShId hoieAw sIs hux dwsn dwsI dy isr ’qy sj irhw hY[
lyKk pRkwSk:-
bRhmiv`idAw dy dwqy,pMQrqn,
bRhmigAwnIkY;grIbI smwhw] bRhmigAwnI; praupkwr aumwhw]
pUrn praupkwrI pUrn bRhmigAwnI s`cKMf vwsI prmpUjnIk
sRI mwn sMq bwbw gurbcn isMG swihb ^wlsw,
sMq krqwr isMG swihb ^wlsw jI dy s`cy pr aupkwrI crn-kmlW dy,
hir hir myil myil jn swDU;hm swD jnw kw kIVw]
Anuswr in`ky kIVy ikRm,sB dI crn-DUV, dwsndws crn isMG aur& jsvMq isMG ipMf dwauDr, (mogw)
jvwhrisMG ipMf cimMfy (luiDAwxw)pMjwb ieMfIAw[
www.Gursevak.com 1 q`qkrw
<> siqgur pRswid] vwihgurU jI kw ^wlsw!vwihgurU jI kI &qyh]
sB isKn ko hukm hY; gurU mwnIE grMQ]1]) pIaU dwdy kw; Koil ifTw Kjwnw] qw myrY min;
BieAw inDwnw]1] prm pUjnIk gurU pMQ jI kI jIq[ (<>) swihb jI dw Su`D aucwrn,
ie`kEAMkwr, Su`D pkwau pV@ ky bwr bwr) ihMdU qurk koaU, rwPjI iemwmswPI; mwns kI
jwq sBY, eykY phcwnbo]) Avil Alh nUru aupwieAw; kudriq ky sB bMdy] eyk nUr qy.sBu
jgu aupijAw; kaun Bly.ko mMdy]) ^wlsw myro; 1ipMf2 prwn] ^wlsw myrI; jwn kI jwn]
(1sRIr, 2ijMd) ikRpwvMq ^wls sgl; qh pRswid BXo 1gOr] moih sy rMk AnwQ jg; Btkq
iPrq kror] (1v`fy) mo gRih mY.qn qy mn qy; isr lau Dn hY; sBhI ienhI ko]) ienhI kI
ikRpw ky, sjy hm hY; nhI mo sy grIb kror pry]) jau qau; pyRm Kylx kw cwau] isru Dir
qlI; glI myrI Awau] iequ mwrig; pYru DrIjY] isru dIjY; kwix n kIjY]) ggn dmwmw
bwijE; pirE nIswnY Gwau] Kyqu ju mWifE sUrmw; Ab jUJn ko dwau]1] sUrw so pihcwnIAY;
ju lrY dIn ky hyq] purjw purjw kit mrY; kbhU n CwfY Kyqu]
lyKk pRkwSk-
dmdmI tkswl dy bwr@vyN, qyrvyNmuKI, bRhmiv`idAw dy dwqy, pMQrqn, bRhmigAwnI kY;
grIbI smwhw] bRhmigAwnI; praupkwr aumwhw] pUrn praupkwrI pUrn bRhm-igAwnI
s`cKMfvwsI prm-pUjnIk sRI mwn sMq bwbw gurbcn isMG swihb ^wlsw, sMq krqwr isMG
swihb ^wlsw jI dy s`cy praupkwrI crn-kmlW dy, hir hir myil myil jn swDU; hm swD
jnw kw kIVw] Anuswr in`ky kIVy ikRm, sB dI crn-DUV,
dwsndws crn isMG aur& jsvMq isMG ipMf dwauDr, (mogw)
jvwhrisMG ipMf cimMfy (luiDAwxw) pMjwb Bwrq[
gurU ipAwrI guris`KI dy pRcwr ivkws leI, qbdIlI ibnw, v`D qoN v`D hor BwSwvW ’c, ies dw aul`Qw
krn dI syvw dwsn dws nwl sMpRk krky kro jI[
www.Gursevak.com 2 q`qkrw
pihlw mrxu kbUil; jIvx kI Cif Aws] hohu sBnw kI ryxukw; qau Awau hmwrY pwis]) qU
cau sjx mYifAw; fyeI issu auqwir] nYx mihMjy qrsdy; kid psI dIdwru]) kbIr.jau quih
swD iprMm kI; sIsu kwit kir goie] Kylq Kylq hwl kir; jo ikCu hoie q hoie]) mrxu
muxsw sUirAw.hku hY; jo hoie mrin prvwxo]) sBu idnsu rYix.dyKau guru Apunw; ivic
AKI.gur pYr DrweI]) swgr myr auidAwn bn; nv KMf bsuDw Brm] mUsn pRym iprMm kY;
gnau eyk kir krm]) jau qnu cIrih; AMig n morau] ipMfu prY; qau.pRIiq n qorau]) jo
gur dIsY isKVw; iqsu iniv iniv lwgau pwie jIau]) gurisKW kI hir.DUiV dyih; hm pwpI
BI giq pWih]) jnu nwnku. DUiV mMgY iqsu gurisK kI; jo Awip jpY.Avrh nwmu jpwvY])
schu ErY sBu ko; aupir scu Awcwru]) scu suhwvw kwFIAY; kUVY kUVI soie] nwnk.ivrly
jwxIAih; ijn scu plY hoie]) hIxau nIcu krau bynµqI; swcu n Cofau BweI] nwnk.ijin
kir dyiKAw; dyvY miq sweI]) kUV inKuty. nwnkw; EVik sic rhI] {dyh isvw br moih
iehY; suB krmn qy.kbhUM n tro]) kir mn myry; siq ibauhwr] Anuswr ieh prmpiv`qR
poQIAW pUrn siqkwr sihq bhu igxqI ’c sMBwlo.pUrn pyRm sihq pV@o, ds^q krw
ky.Ardwis krky, pV@n nUM idMdy lYNdy rho[ XQw:-lK KusIAw pwiqswhIAw; jy siqguru ndir
kryie] inmK eyk.hir nwmu dyie; myrw mnu qnu sIqlu hoie]) ivic dunIAw; syv kmweIAY]
qw drgh bYsxu pweIAY] khu nwnk bwh lufweIAY] }
www.Gursevak.com 3 q`qkrw
hux q~k ieh poQIAW sMgq jI dI syvw iv~c pRkwiSq ho cukIAW hn:
1. poQI jnm sMskwr, AMimRq sMskwr, bRhm iv`idAw, AnMd kwrj, AMqm sMskwr[
3. siqgurU swihb jI Aqy sMqW mhWpurSW dy Amolk boly Aqy gurmiq Anuswr Anyk pRsnW dy
au~qR siqgurU gRMQ swihb jI b^S rhy hn[ pV@n vwly Dwrimk gRMQW dy nwm[ dyh Arogqw,
g`fI dI dyK ryK frweIivMg bwry SuB is`iKAw[
5. siqgurU gRMQ swihb jI dw mhW ivsmwd ieqhws, AKMf pwT, shj pwT mrXwdw,
gurbwxI jI siqkwr pUjn mhW ivsmwd SuB is`iKAw, 101 Ardws, gurpurbW dIAW
ArdwsW[
6. SRI gurU gRMQ swihb jI Su~D aucwrx, ArQ pwT Aqy ivSrwm poQI SRI dmdmI tkswl
7. Awid bwxI,sRI dsm bwxI, BweI gurdws jI dIAW vwrW ’coN gRIbI vwly,sbd pdW dy mhW
ivsmwd ArQ[dUjw pRkrx pUjw dw Dwn zihr hY]
8. slok Bgq kbIr swihb jI, Bgq PrId swihb jI dy mhW ivsmwd ArQ[
10. gurmuiK gurmuKI bwlaupdyS! irkwrf kIqw bwlaupdyS, sux! gurmuKI isKwau hy
drvyS!
gurU ipAwrI swD sMgq jI nMU ieh jwxky byAMq KuSI hovygI ik gurbwxI aucwrx Su`DI
leI iehnHW poQI swihbwnW jI dI irkwrifMg vI dwsn dws qoN gurU swihb jI ny krvweI hY[
sMgq jI irkwrifMg lw ky poQI swihb pRkwS krn jI Aqy gurU swihb jI dI KuSI lYx leI
irkwrifMg Anuswr pUrIAW lgW lw ky irkwrifMg dy mgr 2 bolo jI[
www.Gursevak.com 4 q`qkrw
{<> siqgur pRswid] vwihgurU jI kw ^wlsw vwihgurU jI kI &qyh] nMbr
pV@ ky pRkrx l`Bo jI
1. pihlw pRkrx, DMn vwihgurU jI dy Avqwr DMn siqgurU nwnk dyv swihb
jI srUp, sRb ivAwpI mhW 3 ivsmwd inmRqw gRIbI vwly, hIry jvwhrwq Amolk
gursbdW qukW dy mhW ivsmwd ArQ, dUjw pRkrx prmpUjnIk vwihgurU pUry gurUu jI
dI pUjw dw Dn pdwrQ Zlq vrqxw, Su`D zihr d`uK rog kSt klyS rUp hY,
gurbwxI mwto pRymIAW dy GrW ’c ilKo jI:-
q`qkrw ArMB:-
pihly pRkrx dw q`qkrw Agly brYktW mgroN hY, q`qkry ’c Awey Amolk
gursbdW qukW nMU hr smyN hI pV@o, ie`k bwr qW br zrUr hI in`qnym kro jI. {sRb
ivAwpI mhW ivsmwd pRym bynqIAW:- gurpRswid] ilKy gursbdW qukW nUM, Gry kMDW
’qy ilKo jW Cwp ky lwau, mn dw Awsrw KsMm mMn ky, bwr 2 drSn krky, hr smyN
bwr 2 nmskwrdy m`Qw tykdy, bwr 2 pV@dy rihxw cwhIdw hY[ gurbwxI jI dI
swiKAwqqw dy FMg Anuswr, gurbwxI jI nMU idRV pRp`k inscy kridAW, izdMgI dw
ivSyS lwhw lYxw cwhIdw hY[ gurpRswid] siqgurW dI prm-pRsMnqw lYx leI, pRymI
is`K is`KxIAW ny isr idqy, hux BI dy rhy hn[ ijvyN bwbw dIp isMG swihb jI ny
Apnw sIs qlI ’qy r`iKAw[ BweI mnI isMG swihb jI ny Awpxy bMd 2 ktvwey[
gurU ipAwry ShId AqIrQ XoDy BweI su`Kw isMG mihqwb isMG swihb jI sUrmy, sRI
hirmMdr swihb jI ’coN m`sy rMgV dw isr v`F ky b`uFy jOhV(bIkwnyr) lY gey[
siqgurW ShId isMG isMGxIAW dI kurbwnI nMU, rom 2 krky fMfauq bMdnw nmskwr
hY jI, ijs dw sdkw sB nMU, prm-piv`qR AMimRq gurbwxI jI pRwpq hn[ siqgurU
dUjy pwiqswh jI ny Bwxw jI, Blw jI, Bu`lgy jI, murdw Kwx q`k SuB bcn mMn ky,
pUrn gurU jI dI syvw s^q Gwl, prm-pUjnIk bhwdr mrdW vWg GwlI, jgq ’qy
is`KI dw bIj r`K ilAw[ ijs nMU dyK ky v`fy 2 jogIsr qpIsr munIsr rKIsr
hYrwn rih gey[ XQw:-pey kbUlu.KsMm nwil; jW Gwl mrdI GwlI] }{vwihgurU
ArQ, pRym bynqIAW:-DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk s`cy siqgurU vwihgurU
sRI gurU Arjndyv swihb jI DMn hn!zwlmW dy Gor iBAwnk zulm krn qoN,
au~bldI dyZ’c, hux cONkVw lw rhy hn, m`cdy 2 ryqy ’qy, hux bYT ky, m`cdw 2
ryqw, Awpxy prmpiv`qR prmpUjnIk SuB s`cy su`cy au~cy mhwn praupkwrI sIs’qy
hux puAw rhy hn, m`cdI 2 loh’qy, hux KV@ ky, prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU
www.Gursevak.com 5 q`qkrw
gRMQ swihb jI dy A`Kr 2 nUM vwihgurU gurU jI mMn ky, A`Kr 2 dw iDAwn Dwr ky,
sRb`q dy Bly ihq, vwihgurU 3 jp rhy hn jI[ DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU
prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU qygbhwdr swihb jI DMn hn!zwlmW dy Gor
iBAwnk zulm krn qoN, lohy dy qMg ipMjry’c, iq`Ky ik`lW ivckwr, swvDwn eykwgr
cIq] hux bYTy, prmpUjnIk s`cy siqgurU vwihgurU sRI gurU gRMQ swihb jI dy A`Kr 2
nUM vwihgurU mMn ky, sRb`q dy Bly ihq, hux vwihgurU 3 jp rhy hn, hux sIs kurbwn
kr rhy hn[ DMn hn DMn hn DMn hn, prmpUjnIk s`cy siqgurU vwihgurU sRI gurU
goibMdisMG swihb ^wlsw jI DMn hn! prmpUjnIk Apny mwqw ipqw Aqy cwry
swihbzwdy, isMG isMGxIAW ^zwny Apnw Awp hux kurbwn kr rhy hn[ DMn hn DMn
hn DMn hn prmpUjnIk s`cy siqgurU vwihgurU sRI gurU gRMQ swihbwn jI DMn
hn!prmpUjnIk prmpiv`qR gurqw ibrwjmwn ho ky, Awpxy pRymIAW dy idl
idmwZ’c, hr smyN AMimRq gurbwxI Byj ky, pRymIAW nUM rom 2 krky ismrn b^S ky,
inhwl krdy rihMdy hn jI[ hy pwrbRhm pRmysr siqgurU nwnk dyv swihb jI dy
pMjvyN srUp, siqgurU sRI gurU Arjn dyv swihb jIE!ApxI ShIdI dw jwp,
AiBAws iDAwn gurbwxI gurU jI dI swiKAwqqw b^So jI[ sRb`q gurU pRymIAW nUM pRym
BrI bynqI hY ik hr Gr ’c, blYk borf hovy, ijs ’qy gursbd jW G`t qoN G`t do
qukW ArQW sihq ilKIAW jwx, aun@W nUM prm gurU nwnk dyv swihb jI dy pRq`K
drSn smiJAw jwvy[ izMdgI dy tweIm nUM Amolk s&lw bnwaux leI, sbdW jW
do qukW dw byAMq vwrI AiBAws krnw, m`Qw tykxw cwhIdw hY[ ijs krky bwxI
idl ’c pRvyS hovy[ kilju`g ’c iek`ly 2 dw mn bVw AOKw itkdw hY[ gurbwxI
duAwrw Awpo iv`cIN mnw dI imlq bxw ky itkygw[ pyRmI jn sbd jW ilKIAW qukW
dIAW lgW mwqRW ibsrwm ArD ibsRwm sihq Su`DI krn[ Su`D aucwrn krw ky,
ie`kly 2 qoN suixAW jwvy[ Pyr swry pRymI iek`Ty bYT ky, sO pMjwh jW p`cI vwrI,
iliKAW qukW jW sbd nUM gw lYx[ Pyr ikhw jwvy ik BweI 1000 jW 500 jW 125
vwrI ien@W dw jwp kro[ jykr pRymI Awpo iv`cIN kIqy inXm nUM cyqy krngyN, ausy vyly
jwp krn l`g jwxgy, beI AsIN jwp pUrw krnw hY[ Pyr smW imQ ky, aun@W qukW jW
sbdW dw ArQW sihq zbwnI ilKw ky tYst lY ky nMbr idqy jwx[ ijs ’c Su`D
aucwrn BI suixAw jwvy, KuSK`q ilKx dI hdwieq hovy, aus dy nMbr BI idqy jwx[
ijhVy sbd swiKAwq krny hox, aun@W nMU pUrIAW lgW lw ky, Su`D rIkwrf krky,
bwr 2 sux ky lgW dI pUrI SuDweI krky, bwr 2 suixAW jwvy[ aun@W dw kIrqn
www.Gursevak.com 6 q`qkrw
Awp kIqw jwvy jW typ irkwrf duAwrw bwr 2 suixAW jwvy[ aun@W dy ArQ vI, swry
pRymI iml 2 ky bwr 2 vIcwr lYx[ ijhVy pRymI eys qr@W imlq ’c gurbwxI
swiKAwqqw krngyN aun@W nUM ie`k dUjy dy drSnW qoN gurbwxI jI idl surq ’c
idsxgy[ sRIr BwvyN cV@weI kr jwx, pr aun@W nMU swiKAwq kIqy gur sbd nhIN
Bu`lxgy[ ijhVy pRymIN ieauN iml ky gurbwxI jI dI swiKAwqqw krngy, aun@W ’coN jy
koeI cV@weI kr jwvy qW aus nwl swiKAwq kIqy, gurbwxI jI cyqy rihxgy[ ijhVw
pRymI Awpxy prvwr ’c gurbwxI swiKAwqqw krygw, auh Awpxy Awp nMU, b~icAW nMU
svwr lvyg[ sRb`q dy Bly Anuswr Awpxy b`icAW nMU, do qu`kW ilK ky, hzwr vwrI
AiBAws krwau, swiKAwq kro krwau, Pyr aun@W dw in`q AiBAws krdy rihxw
cwhIdw hY[ } {prmpUjnIk AqI hI ipAwry, rwjn ky rwjw mhwrwjn ky mhwrwjw;
s`cy siqgurU swihbwn, gurduAwirAW gurmuKW sMqW BgqW guris`KW ShIdW dI s`cI
ipAwrI crn-DUV dI mhwn 3 mhwnqw hY jI[ hy s`cy pRBU siqgurU sRI gurU nwnk dyv
swihb jI! AYsI Apwr ikRpw kro, jo Awp jI dI s`cI ipAwrI crn DUiV muK
msqik nUM lwauNdy rhIey jI[ v`fy 2 ieiqhwsk AsQwnW Aqy ij`Qy 2 s`cy siqgurU
pRBU sRI gurU gRMQ swihb jI s`cy pwiqswh jI dw prm piv`qR s`cw pRkwS hovy, au~QoN 2
dI crn DUiV ilAw ky, sRI gurduAwry swihb jI ivKy Aqy Awpxy Gr AqI hI
siqkwr ipAwr nwl itkweI sjweI jwvy, ijs coN f`kw p`qw k`F ky sugMDI pwaUfr
Awid pwieAw jwvy[ ijqny prmpUjnIk gurU AsQwnW dI prm piv`qR crn-DUiV
hovy, aun@W dy nwm prm ipAwr, Adb siqkwr nwl ilKy jwx jI[ mn bwxI sRIr dy
rogW dI inivrqI leI, bwr 2 aun@W dy nwm jpdy rihxw cwhIdw hY jI[ }AiqAMq
hI inmRqw pRym sihq pRym bynqI hY jI, hyT ilKI gurbwxI cOvI GMty hI pV@dy rho[
inqw-pRqI ie`k vwrI qW br zrUr hI pV@o, ies gurbwxI dy ArQ A`gy hn jI,
vwihgurU siqgurU gRMQ swihb jI, Awpxy ipAwry gursyvkjI dy irdy’coN muK’c, hr
smyN AMimRq Byjdy rihMdy hn[ Awpxy syvk jI dw muK hr smyN ^Ub im~Tw r`Kdy hn[
mn; mIT quhwro kIE]1]
www.Gursevak.com 7 q`qkrw
Drin ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin mQurw.kCu Bydu nhI; guru Arjunu prqK´ hir]
DMn hn DMn hn prmpUjnIk s`cy siqgurU vwihgurU sRI gurU Arjn dyv swihb jI DMn hn!zwlmW dy Gor
iBAwnk AiqAwcwr zulm krn qoN, hux au~bldI dyZ’c cONkVw lw rhy hn[ hux m`cdy 2 ryqy ’qy bYT
rhy hn, m`cdw 2 ryqw Awpxy prmpiv`qR prmpUjnIk SuB s`cy su`cy au~cy mhwn praupkwrI sIs’qy hux
puAw rhy hn, hux m`cdI 2 loh’qy KV@ rhy hn[
www.Gursevak.com 8 q`qkrw
q`qkrw
nM. ivSw pMnw
aUVw. Awid gur ey;nmh]jugwid gur ey;nmh]siqgur ey;nmh]sRI 46
gurdyv ey;nmh]1])
AYVw. iknkw eyk;ijsu jIA bswvY] qw kI mihmw;gnI n AwvY] 46
4. kWKI;eykY drs quhwro] nwnk.aun sMig;moih auDwro]) five 47
5. sy ismrih;ijn Awip ismrwey] nwnk.qw kY;lwgau pwey]3]) 47
6. pRB jI bsih;swD kI rsnw] nwnk jn kw;dwsin dsnw]4]) 48
7. ismrn qy lwgy;ijn Awip dieAwlw]nwnk jn kI;mMgY 48
rvwlw]5])
8. ismrih sy jn;ijn kau pRB mieAw] nwnk iqn jn;srnI 49
pieAw]7])
9. dIn drd duK BMjnw;Git Git nwQ AnwQ]srix qum@wrI 49
AwieE;nwnk ky pRB swQ] 1])
10. jnu rwqw;hir nwm kI syvw]nwnk pUjY;hir hir dyvw]6]) 50
11. ijsu jn kau;pRB drs ipAwsw]nwnk qw kY;bil bil 52
jwsw]5])
12. sgl purK mih;purKu pRDwnu]swD sMig;jw kw imtY AiBmwnu] 52
Awps kau;jo jwxY nIcw]soaU gnIAY;sB qy aUcw]jw kw mnu;hoie
sgl kI rInw]hir hir nwmu;iqin Git Git cInw]mn Apuny
qy;burw imtwnw]pyKY sgl isRsit;swjnw]sUK dUK;jn sm
idRstyqw]nwnk;pwp puMn nhI lypw]6]
13. inmwny kau;pRB qyro.mwnu]sgl Gtw kau;dyvhu dwnu] 55
14. AYsy doK;mUV AMD ibAwpy]nwnk.kwiF lyhu;pRB Awpy]2] 58
15. AMD kUp mih;piqq ibkrwl]nwnk.kwiF lyhu;pRB dieAwl]4] 58
www.Gursevak.com 9 q`qkrw
16. jw kY AMqir;bsY pRBu Awip]nwnk qy jn;shij smwiq]5] 59
16. aUVw. vwihgurU jI dy srgun Avqwr mh`ly nOvyN jI dI,sRb ivAwpI 60
mhW ivsmwd pUrn vYrwgmeI ShIdI swKI duAwrw mhwn
DIrjDwrI mhwn praupkwrI shij AvsQw dw Amolk
idRStWq[
16. AYVw.(id`lIis)iqlk jM\U;rwKw pRB qw kw]kIno bfo;klU mih 62
swkw]swDin hyiq;ieqI ijin krI]sIsu dIXw;pru sI n
aucrI]13]Drm hyq;swkw ijin kIAw]sIsu dIAw; pru.isrru n
dIAw]nwtk cytk;kIey kukwjw]pRB logn kh;Awvq lwjw]14]
dohrw] TIkir Poir idlIis isir;pRB pur kIXw pXwn]
qygbhwdr sI ikRAw;krI n iknhUM Awn]15]qygbhwdr ky
clq;BXo jgq ko sok]hY hY hY sB jg BXo;jY jY jY surlok]
16])cONh pOVIAW dy vYrwgmeI ArQ[
16. eIVI.Akwl purK jI v`loN m`hly nONvyN jI dI sRb ivAwpI mhW 66
ivsmwd mihmw[
17. krqwr kruxwmY;dInu bynqI krY]nwnk;qumrI ikrpw qrY]6]) 66
18. bYr ibroD kwm k®oD moh]JUT ibkwr;mhw loB DRoh]ieAwhU 67
jugiq;ibhwny keI jnm]nwnk rwiK lyhu;Awpn kir krm]7]
19. ijs kI bsqu;iqsu AwgY rwKY]pRB kI AwigAw;mwnY mwQY]au67 s qy
caugun;krY inhwlu]nwnk swihbu;sdw dieAwlu]2]
20. mn hir ky nwm kI;pRIiq suKdweI]kir ikrpw nwnk;Awip70 ley
lweI]3])
21. AsiQru Bgiq;swD kI srn]nwnk jip jip jIvY;hir ky 70
crn]4]
23. jo qum Bwny;iqn pRBu jwqw]nwnk aun jn;crn prwqw]7] 71
24. so syvku;ijsu ikrpw krI]inmK inmK;jip nwnk hrI]8]5]) 71
www.Gursevak.com 10 q`qkrw
30. bRhmigAwnI;aUc qy aUcw]min ApnY hY;sB qy nIcw]) 73
31. bRhmigAwnI.sgl kI rInw]) 73
36. pr iqRA rUpu;n pyKY nyqR] 74
36. aUVw.pr iqRA rUp dyKx dy byAMq doS 74
36. AYVw. pUrn bRhmigAwnI r`b rUp Bgq sUrdws swihb jI[ 75
36. eIVI. imiQAw nyqR;pyKq pr iqRA rUpwd]) 77
39. Apuny jn kau;swis swis smwry]nwnk Eie;prmysur ky 78
ipAwry]8]10]
40. iKn mih;nIc kIt kau rwj]pwrbRhm;grIb invwj]) 79
41. suKI bsY mskInIAw;Awpu invwir qly] 80
42. kir ikrpw;ijs kY ihrdY grIbI bswvY]nwnk eIhw mukqu;AwgY 80
suKu pwvY]1]
43. srb kI ryn;jw kw mnu hoie]khu nwnk;qw kI inrml soie]3]) 81
44. sMq ikRpwl;ikRpw jy krY]nwnk sMq sMig;inMdku BI qrY]1] 82
45. sMq doKI kw;Qwau ko nwih]nwnk sMq BwvY;qw Eie BI giq 82
pwih]2]
46. sMq kI inMdw;doK mih doKu]nwnk sMq BwvY;qw aus kw BI.hoie 83
moKu]3]
47. sMq ky doKI kau;nwhI Twau]nwnk sMq BwvY;qw ley imlwie]4] 84
48. sMq ky doKI kau;Avru n rwKnhwru]nwnk sMq BwvY;qw ley 84
aubwir]5]
49. iqn sMqn kI;bwCau DUir]nwnk kI;hir locw pUir]3] 84
50. crn swD ky;Doie Doie pIau]Arip swD kau;Apnw jIau]swD kI 85
DUir;krhu iesnwnu]swD aUpir;jweIAY kurbwnu]
51. swD qyry kI;crnI pwau]nwnk kY min;iehu Anrwau]1] 88
www.Gursevak.com 11 q`qkrw
52. nIkI kIrI mih;kl rwKY]Bsm krY;lskr koit lwKY] 89
53. inrgunu srgunu jI dI eykqw dy ArQ smJx leI pyRm 90
vIcwr,nmskwr:-
54. swD jnw kI;mwgau DUir]pwrbRhm;myrI srDw pUir] 91
55. hm inrgunIAwr; nIc Ajwn] nwnk. qumrI srin; purK 91
Bgvwn]7]
56. bysumwr AQwh;Agnq AqolY]ijau bulwvhu;iqau nwnk dws 92
bolY]8]21]
57. Aws Ainq;iqAwghu qrMg]sMq jnw kI;DUir mn mMg]) 93
58. imit gey bYr;Bey sB ryn]AMimRq nwmu;swDsMig lYn] 94
61. (m`jnu,in`q) gur kI ryxu;inq mjnu krau]jnm jnm kI;haumY 94
mlu hrau]
62. rynu sMqn kI;myrY muiK lwgI] durmiq ibnsI; kubuiD ABwgI] 94
63. (1263) (dyvIN) mlwru mhlw 4] gMgw jmnw godwvrI srsuqI; qy 94
krih audmu DUir swDU kI qweI]iklivK mYlu Bry. pry hmrY
ivic; hmrI mYlu. swDU kI DUir gvweI]1] qIriQ ATsiT mjnu
nweI]sqsMgiq kI DUir prI auif nyqRI; sB durmiq mYlu
gvweI]1] rhwau]jwhrnvI qpY BwgIriQ AwxI; kydwru QwipE
mhsweI] kWsI ikRsnu crwvq gwaU; imil hir jn soBw
pweI]2] ijqny qIrQ dyvI Qwpy; siB iqqny locih DUir swDU kI
qweI] hir kw sMqu imlY gur swDU; lY iqs kI DUir muiK
lweI]3] ijqnI isRsit qumrI myry suAwmI; sB iqqnI locY DUir
swDU kI qweI] nwnk illwit hovY ijsu iliKAw; iqsu swDU DUir
dy hir pwir lMGweI]4]2]
64. vwihgurU] jpu qpu sMjmu; Drm n kmwieAw] syvw swD; n 99
jwinAw hir rwieAw] khu nwnk; hm nIc krMmw] srix pry
kI; rwKhu srmw](378)
www.Gursevak.com 12 q`qkrw
65. vwihgurU] myrI jwiq kmInI,pWiq kmInI;ECw jnmu hmwrw] 100
qum srnwgiq rwjw rwmcMd;kih rivdws cmwrw]5]
66. vwihgurU] Anyk jnm pwp kir Brmy; huix qau srxwgiq 100
Awey]dieAw krhu riK lyvhu hir jIau;hm lwgh siqgur
pwey]3]
67. vwihgurU] hm grIb mskIn pRB qyry; hir rwKu rwKu vf vfw hy] 101
jn nwnk nwmu ADwru tyk hY; hir nwmy hI suKu mMfw hy]4]4]
68. vwihgurU] pUj lgY. pIru AwKIAY; sBu imlY sMswru] nwau sdwey 101
Awpxw; hovY isDu sumwru] jw piq lyKY nw pvY; sBw pUj
KuAwru]2]
69. vwihgurU] BweI ry; sMq jnw kI ryxu] sMq sBw guru pweIAY; 102
mukiq pdwrQu Dyxu]
70. vwihgurU] sqgur kI syvw gwKVI; isru dIjY Awpu gvwie] sbid 102
imlih qw hir imlY; syvw pvY sB Qwie](27)
71. vwihgurU] jyhw siqguru kir jwixAw; qyho jyhw suKu hoie] eyhu 102
shsw mUly nwhI; Bwau lwey jnu koie](30)
72. vwihgurU] mnu qnu ArpI isru dyeI; iqn kY lwgw pwie] ijnI 102
ieku pCwixAw; dUjw Bwau cukwie](38)
73. vwihgurU] jwie puChu sohwgxI; qusw ikau kir imilAw pRBu 103
Awie] Eie vyprvwh n bolnI; hau mil mil Dovw iqn
pwie]1]
74. vwihgurU]sq sMqoKu dieAw kmwvY;eyh krxI swr]Awpu Coif sB 103
hoie ryxw;ijsu dyie pRBu inrMkwru]
75. vwihgurU] mwn AiBmwn mMDy; so syvku nwhI] qq smdrsI sMqhu; 103
koeI koit mMDwhI](51)
76. vwihgurU] giq Aivgiq; kCu ndir n AwieAw] sMqn kI ryxu; 104
nwnk dwnu pwieAw]
77. vwihgurU] nwmw CIbw kbIru juolwhw; pUry gur qy giq pweI] 104
www.Gursevak.com 13 q`qkrw
bRhm ky byqy sbdu pCwxih; haumY jwiq gvweI] suir nr iqn
kI bwxI gwvih; koie n mytY BweI](67)
78. vwihgurU] DUVI mjnu swD Ky; sweI QIey ikRpwl] lDy hBy QokVy; 105
nwnk hir Dnu mwlu]1]
79. vwihgurU] ijsu ipAwry isau nyhu; iqsu AwgY mir clIAY] iDRgu 105
jIvxu sMswir; qw kY pwCY jIvxw](83)
80. vwihgurU] slok mÚ 2] jo isru sWeI nw invY; so isru dIjY 106
fwir] nwnk. ijsu ipMjr mih ibrhw nhI; so ipMjru lY
jwir]1](89)
81. vwihgurU] isrIrwg] qohI mohI mohI qohI; AMqru kYsw] knk 107
kitk; jl qrMg jYsw]1] jau pY hm n pwp krMqw; Ahy AnMqw]
piqq pwvn; nwmu kYsy hMqw]1]
82. vwihgurU] mwJ mhlw 5] kihAw krxw; idqw lYxw] grIbw 107
AnwQw; qyrw mwxw])
83. vwihgurU] Kwku sMqn kI; dyhu ipAwry] Awie pieAw; hir qyrY 108
duAwrY]
84. vwihgurU] sgl sMqn pih; vsqu iek mWgau] krau ibnMqI; mwnu 108
iqAwgau] vwir vwir. jweI lK vrIAw; dyhu. sMqn kI DUrw
jIau](99)
85. vwihgurU] qyrI srix; myry dIn dieAwlw] suK swgr; myry gur 108
gopwlw] kir ikrpw; nwnku gux gwvY] rwKhu srm AswVI
jIau]4]
86. vwihgurU] sdw sdw; qUM hY suKdweI] iniv iniv lwgw; qyrI 109
pweI](106)
87. vwihgurU] cyiq imlwey so pRBU iqs kY pwie lgw]2] 109
88. vwihgurU] syvw sw iqsu BwvsI; sMqw kI hoie Cwru](137) 109
89. vwihgurU] jo hmrI ibiD hoqI. myry siqgurw; sw ibiD. qum hir 109
jwxhu Awpy] hm rulqy iPrqy. koeI bwq n pUCqw;
gur siqgur sMig. kIry hm Qwpy] DMnu DMnu gurU nwnk. jn kyrw;
www.Gursevak.com 14 q`qkrw
ijqu imilAY. cUky siB sog sMqwpy](167)
90. vwihgurU] hm jMq ivcwry ikAw krh; sBu Kylu qum suAwmI] jn 110
nwnku. hwit ivhwiJAw; hir gulm gulwmI](167)
91. vwihgurU] hm jwinAw kCU n jwnh AwgY; ijau hir rwKY iqau 110
TwFy] hm BUl cUk gur ikrpw Dwrhu, jn nwnk kuqry kwFy]4]
92. vwihgurU] hm AprwD. pwp bhu kIny; kir dustI cor curwieAw] 110
Ab nwnk. srxwgiq Awey; hir rwKhu lwj hir
BwieAw](172)
93. vwihgurU] dwsin dws; inq hovih dwsu] igRh kutMb mih; sdw 111
audwsu]2]
94. vwihgurU] hm miq hIx, mUrK mugD AMDy; siqguir mwrig pwey] 111
95. vwihgurU] CCw; Cohry dws qumwry] dws dwsn ky; pwnIhwry] 111
CCw; Cwru hoq qyry sMqw] ApnI ik®pw; krhu BgvMqw](254)
96. vwihgurU]KqRI bRwhmxu sUdu bYsu;auDrY ismir cMfwl] ijin jwinE 112
pRBu Awpnw; nwnk iqsih rvwl](300)
97. vwihgurU] ijnI ifTw. myrw siqguru Bwau kir; iqn ky. siB pwp 112
gvweI] hir drgh qy muK aujly; bhu soBw pweI] jnu nwnku mMgY
DUiV iqn; jo gur ky isK myry BweI](310)
98. vwihgurU]nwnk DUiV punIq swD; lK koit iprwgy]16] 112
99. vwihgurU]kih rivdws;Klws cmwrw]jo hm shrI; so mIqu 113
hmwrw]3]
100. vwihgurU] jogIsr pwvih nhI; quA gux kQnu Apwr] pRym Bgiq 113
kY kwrxY; khu rivdws cmwr](346)
101. vwihgurU] Aih inis Bgiq kry; ilv lwie] nwnku iqn kY; lwgY 113
pwie]4]12]
www.Gursevak.com 15 q`qkrw
102. vwihgurU] nw hau jqI sqI nhI piVAw; mUrK mugDw jnmu 114
BieAw] pRxviq nwnk iqn@ kI srxw ijn@ qUM nwhI
vIsirAw]2]29]
103. vwihgurU] dwsu sgl kw; Coif AiBmwnu] nwnk kau; guir dIno 114
dwnu]
104 vwihgurU] dIis Awvq hY; bhuq BIhwlw] sgl crn kI iehu mnu 114
rwlw]3]
105. vwihgurU] Awsw mhlw 5] siqguru Apnw; sd sdw sm@wry] gur 115
ky crn; kys sMig Jwry](387)
106. vwihgurU] kr joiV; nwnku kry Ardwis] moih; sMqh thl dIjY 115
guxqwis]4]37]88](392)
107. vwihgurU] moih grIb kau lyhu rlwie] nwnk Awie pey 116
srxwie](393)
108. vwihgurU] Bgiq hyqu, gur crx invwsw] nwnk hir jn ky; 116
dwsin dwsw])
109. vwihgurU] gur kI syvw so kry; ijsu Awip krwey] nwnk isru dy 116
CUtIAY drgh piq pwey]
110. vwihgurU] eyqy kUkr hau bygwnw; Baukw iesu qn qweI] Bgiq 116
hIxu nwnku jy hoiegw; qw KsmY nwau n jweI]4]1](795)
111. vwihgurU] pRB dIn dieAwl Bgq Bv qwrn; hm pwpI rwKu 117
ppnw]
112. vwihgurU] iblwvlu mhlw 4] hm mUrK mugD AigAwn mqI; 117
srxwgiq purK Ajnmw] kir ikrpw riK lyvhu myry Twkur; hm
pwQr hIn Akrmw]1] (799)
113. vwihgurU] crn pKwrau kir syvw; jy Twkur BwvY] hohu ikRpwl 118
dieAwl pRB; nwnku gux gwvY]4](809)
114. vwihgurU] dws ryxu soeI hoAw; ijsu msqik krmw] khu nwnk 118
bMDn Cuty; siqgur kI srnw]4](809)
www.Gursevak.com 16 q`qkrw
115. vwihgurU] kvn vfweI kih skau; byAMq gunIqw] kir ikrpw 118
muih nwmu dyhu; nwnk dr srIqw]4]7]37] (810)
116. vwihgurU] thl krau qyry dws kI; pg Jwrau bwl] msqku 119
Apnw Byt dyau; gun sunau rswl](810)
117. swKI:-pUrn bRhmigAwnI sMq bwbw bIr isMG swihb jI dy syvk 119
bwbw mhwrwj isMG jI[
118. dUjI swKI:-DMn 2 s`cy siqgurU rwmdws swihb jI[ 119
119. vwihgurU] jgq auDwrn swD pRB; iqn@ lwghu pwl] mokau dIjY 120
dwnu pRB; sMqn pg rwl]2] (811)
120. vwihgurU] iblwvlu mhlw 5] pwxI pKw pIsu dws kY; qb hoih 120
inhwlu] rwj imlK iskdwrIAw; AgnI mih jwlu] sMq jnw kw
Cohrw; iqsu crxI lwig] mwieAwDwrI CqR piq; iqn@ Cofau
iqAwig]1](811)
121. vwihgurU] iblwvlu mhlw 5] sRvnI sunau hir hir hry; Twkur 121
jsu gwvau] sMq crx kr sIsu Dir; hir nwmu iDAwvau]1] kir
ikrpw dieAwl pRB; ieh iniD isiD pwvau] sMq jnw kI
ryxukw; lY mwQY lwvau]1] rhwau] nIc qy nIcu Aiq nIcu
hoie;kir ibnau bulwvau] pwv mlovw Awpu iqAwig;
sMqsMigsmwvau]2]swis swis nh vIsrY;An kqih n
Dwvau]sPl drsn guru BytIAY;mwnu mohu imtwvau]3]squ sMqoKu
dieAw Drmu;sIgwru bnwvau]sPl suhwgix nwnkw;Apuny pRB
Bwvau]4]15] (812)
122. vwihgurU] iblwvlu mhlw 5] jlu Fovau ieh sIs kir; kr pg 122
pKlwvau] bwir jwau lK byrIAw;drsu pyiK jIvwvau]1]krau
mnorQ mnY mwih;Apny pRB qy pwvau]dyau sUhnI swD kY;bIjnu
Folwvau]1]rhwau]AMimRq gux sMq bolqy;suix mnih pIlwvau]
auAw rs mih sWiq iqRpiq hoie;ibKY jlin buJwvau]2]jb
Bgiq krih sMq mMflI;iqn@ imil hir gwvau]krau nmskwr
Bgq jn;DUir muiK lwvau]3]aUTq bYTq jpau nwmu;iehu krmu
www.Gursevak.com 17 q`qkrw
kmwvau]nwnk kI pRB bynqI;hir srin smwvau]4](813)
123. vwihgurU] pRB jI; qU myry pRwn ADwrY] nmskwr fMfauiq bMdnw; 123
Aink bwr jwau bwrY](820)
124. vwihgurU] ien qy kwiF lyhu myry suAwmI;hwir pry qum@ 123
swrn]nwnk kI bynMqI pRB pih; swD sMig rMk
qwrn]2]3]83] (820)
125. vwihgurU] iDAweIAY Apno sdw hrI] soc AMdysw qw kw khw 124
krIAY; jw mih eyk GrI]1](499)
126. vwihgurU] kys sMig dws pg Jwrau; iehY mnorQ mor](500) 124
127. vwihgurU] jo dws qyry kI inMdw kry; iqsu mwir pcweI] icMqw 124
Cif AicMqu rhu; nwnk lig pweI]
128. vwihgurU] sBu ikCu krqy hiQ; kwrxu jo krY] nwnku mMgY dwnu; 124
sMqw DUir qrY]1] (523)
129. vwihgurU] jn cr rj muiK mwQY lwgI; Awsw pUrn Anq 124
qrMgw]1] jn pwrbRhm jw kI inrml mihmw; jn ky crn
qIrQ koit gMgw] jn kI DuUir kIE mjnu nwnk; jnm jnm ky
hry klMgw]2](828)
130. vwihgurU] kir bMdnw; lK bwr] Qik pirE; pRB drbwr] pRB 125
krhu; swDU DuUir] nwnk; mnsw pUir (837)
131. vwihgurU] dInw nwQ dieAwl myry suAwmI; dInw nwQ dieAwl] 125
jwcau; sMq rvwl]1] (838)
132. vwihgurU] mmqw jwl; qy rhY audwsw] pRxviq nwnk; hm qw ky 126
dwsw](840)
133. vwihgurU] khu kbIr myry mwDvw; qU srb ibAwpI] qum smsir 126
nwhI dieAwlu; moih smsir pwpI]4]3](856)
www.Gursevak.com 18 q`qkrw
134. vwihgurU] mY nwhI kCu hau nhI; ikCu Awih n morw] Aausr ljw 126
rwiK lyhu sDnw jnu qorw]4] (858)
135. vwihgurU] gur ky crn; irdY lY Dwrau] guru pwrbRhmu; sdw 127
nmskwrau ]1]
136. vwihgurU] goNf mhlw 5] gur ky crn kml; nmskwir] kwmu 127
kRoDu iesu qn qy mwir] hoie rhIAY; sgl kI rInw] Git Git
rmeIAw; sB mih cIn@w]1](866)
137. vwihgurU] kir ikrpw; myry dIn dieAwlw] swDU kI; mnu mMgY 127
rvwlw] (866)
138. vwihgurU] pwrbRhmu; jb hoie dieAwl] swDU jn kI krY 128
rvwl](869)
139. vwihgurU] rwm. mokau; hir jn kwrY lweIAY] hau pwxI pKw 128
pIsau. sMq AwgY; pg mil mil. DUir muiK lweIAY](881)
140. vwihgurU] ikrpw krhu dIn ky dwqy; myrw guxu Avgxu n bIcwrhu 128
koeI] mwtI kw ikAw DopY suAwmI; mwxs kI giq eyhI]1]
141. vwihgurU] pUrY siqguir; dIAw ibsws] nwnk hoey; dwsin 128
dws]4] (888)
142. vwihgurU] sMqh crn; mwQw myro pauq] Aink bwr; sMqh 129
fMfauq]1](889)
143. vwihgurU] sMqh crx; Doie Doie pIvw] sMqh drsu; pyiK pyiK 129
jIvw](889)
144. vwihgurU] qyry dws kI; hovw DUir] nwnk kI pRB srDw 129
pUir](893)
145. vwihgurU] gur ky crn; nmskwir] Bvjlu; auqrih pwir]2] 129
(895)
146. vwihgurU] srb kI; ryx hovIjY] Awpu imtwie; imlIjY](896) 129
147. vwihgurU] dws kI ryxu; pwey jy koie] nwnk iqs kI; prmgiq 130
hoie]4] (897)
www.Gursevak.com 19 q`qkrw
148. vwihgurU] sMq kI DUir; lwgI myry mwQy] iklivK duK sgly; myry 130
lwQy]2] (898)
149. vwihgurU] pwrbRhm; jb Bey dieAwl] iehu mnu hoAw; swD 130
rvwl] (899)
150. vwihgurU] hm AprwDI; inrgunIAwry] nw ikCu syvw; nw 130
krmwry](913)
150. aUVw. rosu n kIjY AMimRqu pIjY; rhxu nhI sMswry] rwjy rwie rMk 130
nhI rhxw; Awie jwie jug cwry] (931)
151. vwihgurU] slok mÚ 2] nwnk. icMqw miq krhu; icMqw iqs hI 130
hyie] jl mih. jMq aupwieAnu; iqnw iB. rojI dyie] EQY. htu n
cleI; nw ko ikrs kryie] saudw. mUil n hoveI; nw ko ley. n
dyie] jIAw kw Awhwru jIA; Kwxw eyhu kryie] ivic aupwey
swierw; iqnw iB swr kryie] nwnk. icMqw mq krhu; icMqw iqs
hI hyie]1](955)
152. vwihgurU] mÚ5] pwv suhwvy jW qau iDir juldy; sIsu suhwvw 131
crxI] muKu suhwvw jW qau jsu gwvY; jIau pieAw qau srxI]2]
(964)
153. vwihgurU] slok mÚ 5] hiB gux qYfy nwnk jIau mYkU QIey; mY 132
inrgux qy ikAw hovY] qau jyvfu dwqwru n koeI; jwcku sdw
jwcovY]1] (964)
154. vwihgurU] slok mÚ5] soie suxMdVI myrw qnu mnu maulw; nwmu 132
jpMdVI lwlI] pMiD julMdVI myrw AMdru TMFw; gur drsnu dyiK
inhwlI]1] (964)
155. vwihgurU] hir. dws dwsw; dInu srn] nwnk mwQw; sMq 133
crn](986)
156. vwihgurU] sloku] swjn qyry crn kI; hoie rhw sd DUir] nwnk 133
srix quhwrIAw; pyKau sdw hjUir]1](989)
www.Gursevak.com 20 q`qkrw
157. vwihgurU] swd kIqy duK prPuVy; pUrib ilKy mwie] suK QoVy duK 133
Agly; dUKy dUiK ivhwie]2] (989)
158. vwihgurU] qij swd; shj suKu hoeI] Gr Cfxy rhY n 134
koeI](989)
159. vwihgurU] qau dyvwnw jwxIAY; jw swihb Dry ipAwru] mMdw jwxY 134
Awp kau; Avru Blw sMswru]
160. vwihgurU] hrK sog loB moh rhq hih; inrml hir ky sMqw] 134
iqn kI DUiV pwey mnu myrw; jw dieAw kry BgvMqw](1003)
161. vwihgurU] nwnku iqs kw lwlw golw; ijin gurmuiK hir ilv 135
lweI hy]16]6](1026)
162. vwihgurU] kwim kRoiD Bry; hm AprwDI] ikAw muhu lY bolh; nw 135
hm gux n syvw swDI] fubdy pwQr myil lYhu qum Awpy; swcu nwmu
AibnwsI hy]9](1048)
163. vwihgurU] AYsI ikrpw;moih krhu]sMqh crx hmwro mwQw;nYn 135
drsu.qin DUir prhu]1] (828)
164. vwihgurU] sMqn kI srxweI; piVAw] jIau pRwx Dnu; AwgY 136
DirAw] syvw suriq n jwxw kweI; qum krhu dieAw
ikrmwiexw](1078)
165. vwihgurU]inrgux kau; sMig lyhu rlwey] kir ikrpw; moih thlY 136
lwey] pKw Pyrau pIsau sMq AwgY; crx Doie suKu
pwiexw]13](1078)
166. vwihgurU] jw idn jgq mwn tihl khI rswie; igAwn iDAwn 138
koit jog jg n smwn hY ]jw idn BeI pinhwrI jgn nwQ jI
kI qw sm n CqRDwrI koitn kotwn hY ]jw idn ipsnhwrI BeI
jgjIvn kI;ArQ Drm kwm moK dwsn dwswn hY ] iCrkwrI
pinhwrI pIsnhwrI ko jo suK pRymnI ipAwrI ko AkQ aunmwn hY
]656]
www.Gursevak.com 21 q`qkrw
167. vwihgurU]iqn kI DUiV mWgY;mnu myrw]ijn ivsrih nwhI;kwhU 138
byrw](1085)
168. vwihgurU] mÚ 3] gux Avgux smwin hih; ij Awip kIqy 138
krqwir] nwnk hukim mMinAY suKu pweIAY; gur sbdI
vIcwir]2] (1092)
169. vwihgurU] prvdgwr Apwr Agm byAMq qU] ijnw pCwqw scu; 139
cuMmw pYr mUM])
170. vwihgurU]sBu ko pUrw Awpy hovY Git n koeI AwKY] 1piq 2prvwxw 139
ipCY pweIAY qw nwnk qoilAw jwpY]2]1ie`zq rUpI 2v`tw[
171. vwihgurU] qU cau sjx mYifAw; fyeI issu auqwir]nYx mihMjy 139
qrsdy;kid psI dIdwru]1])
172. pauVI] jw qU myrY vil hY; qw ikAw muhCMdw]quDu sBu ikCu mYno 140
sauipAw; jw qyrw bMdw]lKmI qoit n AwveI; Kwie Kric
rhMdw]lK caurwsIh mydnI; sB syv krMdw]eyh vYrI imqR siB
kIiqAw;nNh mMgih mMdw]lyKw koie n puCeI;jw hir bKsMdw]
AnMdu BieAw suKu pwieAw;imil gur goivMdw]sBy kwj svwirAY;jw
quDu BwvMdw]7]
173. vwihgurU] fKxy mÚ 5] muKhu Alwey hB mrxu; pCwxMdo koie] 141
nwnk iqnw Kwku; ijnw XkInw ihk isau]1](1099)
174. vwihgurU] nYnI dyKau gur drsno; gur crxI mQw] pYrI mwrig 142
gur cldw; pKw PyrI hQw](1101)
175. vwihgurU] pihlw mrxu kbUil; jIvx kI Cif Aws] hohu sBnw 143
kI ryxukw; qau Awau hmwrY pwis](1102)
176. vwihgurU] slok kbIr] ggn dmwmw bwijE; pirE nIswnY 144
Gwau] Kyqu ju mWifE sUrmw; Ab jUJn ko dwau]1] sUrw so
pihcwnIAY; ju lrY dIn ky hyq] purjw purjw kit mrY; kbhU n
CwfY Kyqu](1105)
177. vwihgurU] siqgur AwgY sIsu Byt dyau; jy siqgur swcy BwvY] Awpy 147
www.Gursevak.com 22 q`qkrw
dieAw krhu pRB dwqy; nwnk AMik smwvY](1114)
178. vwihgurU] inrguxu rwiK lIAw; sMqn kw sdkw] siqguir Fwik 147
lIAw; moih pwpI pVdw](1117)
179. vwihgurU] iqsu gur kau sd krI nmskwr] iqsu gur kau sd 148
jwau bilhwr](1152)
180. vwihgurU] siqgur ky crn; Doie Doie pIvw] gur nwnk; jip 148
jip sd jIvw])
181. vwihgurU] mo grIb kI; ko gujrwvY] mjlis dUir; mhlu ko 148
pwvY]1]mjlis dUir; mhlu ko pwvY]1]
182. vwihgurU] nwnku vycwrw, ikAw khY] sBu loku slwhy; eyk sY]isru 149
nwnk;lokw pwv hY] bilhwrI jwau;jyqy qyry nwv hY]
183. vwihgurU] qyrw mhlu Agocru myry ipAwry; ibKmu qyrw hY Bwxw] 149
khu nwnk Fih pieAw duAwrY; riK lyvhu mugD Ajwxw]4]
184. vwihgurU]Apuny Twkur kI hau cyrI]crn ghy jgjIvn pRB 149
ky;haumY mwir inbyrI])
185. vwihgurU] jy qKiq bYswlih, qau dws qum@wry; Gwsu bFwvih kyqk 150
bolw]
186. vwihgurU] pRB jI; moih kvnu AnwQu ibcwrw] kvn mUl qy. 150
mwnuKu kirAw; iehu prqwpu quhwrw]
187. vwihgurU] piqq pwvn Bgiq bCl; dIn ikrpw Dwr]kr joiV 150
nwnku dwnu mWgY swD sMig auDwr]2]
188. vwihgurU]khw khau mY ApunI krnI ijh ibiD jnmu 151
gvwieE]kih nwnk sB Aaugn mo mY; rwiK lyhu srnwieE]2]
189. vwihgurU] lyKw ilKIAY; mn kY Bwie] nwnk BIjY; swcY nwie]2] 151
190. vwihgurU] slok mhlw 2] Awip aupwey nwnkw; Awpy rKY vyk] 151
mMdw iksno AwKIAY; jw sBnw swihbu eyku])
191. vwihgurU] jwiq kulInu syvku jy hoie] qw kw khxw khhu n 152
koie])
www.Gursevak.com 23 q`qkrw
192. vwihgurU] siqguru dyau.pRqiK hir mUriq; jo AMimRq bcn suxwvY] 152
nwnk Bwg Bly iqsu jn ky;jo hir crxI icqu lwvY]5]
193. vwihgurU] hir kw ichnu soeI hir jn kw;hir Awpy jn mih 153
Awpu rKWiq]Dnu DMnu gurU nwnku smdrsI;ijin inMdw ausqiq
qrI qrWiq]4])
194. vwihgurU] myrI jwiq kut bWFlw For FovMqw; inqih bwnwrsI Aws 153
pwsw]Ab ibpR pRDwn, iqih krih fMfauiq; qyry nwm srxwie,
rivdwsu dwsw]3]
195. vwihgurU]jw ky kutMb ky FyF sB, For FovMq iPrih; Ajhu bMnwrsI 154
Aws pwsw] Awcwr sihq ibpR krih fMfauiq;iqn qnY rivdws
dwswn dwsw]3]2]
196. vwihgurU] iqAwgIAY gumwnu mwnu. pyKqw dieAwl lwl; hW hW. 155
mn crn ryn]
197. vwihgurU] jwq njwiq dyiK mq Brmhu; suk jnk pgIN lig 155
iDAwvYgo]jUTn jUiT peI isr aUpir;iKnu mnUAw iqlu n
fulwvYgo]jnk jnk bYTy isMGwsin;nau munI DUir lY lwvYgo] nwnk
ikRpw ikRpw kir Twkur; mY dwsin dws krwvYgo]8]2])
198. vwihgurU] jnu nwnku dwsn dwsu hY; jo siqgur lwgy pwie]2] 156
199. vwihgurU] kilAwnu mhlw 4] rwmw hm dwsn dws krIjY]jb 156
lig swsu hoie mn AMqir swDU DUir ipvIjY]1]rhwau]sMkru nwrdu
syKnwg muin; DUir swDU kI locIjY])
200. vwihgurU] nwnk.mUrKu eyku qU; Avru Blw sYswru]ijqu qin nwmu n 158
aUpjY; sy qn hoih KuAwr])
201. vwihgurU] nmskwr rKnhwr; min ArwiD pRBU myk] sMq rynu 158
krau mjnu; nwnk pwvY suK Anyk]2])
202. vwihgurU]nwim rqy qIrQ sy inrml; duKu haumY mYlu cukwieAw] 158
nwnku iqn ky crn pKwlY;ijn@w gurmuiK swcw BwieAw ]8]7])
www.Gursevak.com 24 q`qkrw
203. vwihgurU]dunIAw kIAw vifAweIAw;kvnY Awvih kwim]mwieAw 159
kw rMgu sBu iPkw;jwqo ibnis indwin]jw kY ihrdY hir vsY; so
pUrw prDwnu] swDU kI hohu ryxukw; Apxw Awpu iqAwig] aupwv
isAwxp sgl Cif; gur kI crxI lwgu] iqsih prwpiq rqnu
hoie; ijsu msqik hovY Bwgu]3](45)
204. vwihgurU]iblwvlu mhlw 5]lokn kIAw vifAweIAw;bYsMqir 160
pwgau]ijau imlY ipAwrw Awpnw qy bol krwgau ]
205. vwihgurU] dyvgMDwrI] Ab hm clI; Twkur pih hwir] jb hm. 160
srix pRBU kI AweI; rwKu pRBU. BwvY mwir]lokn kI cqurweI
aupmw;qy bYsMqir jwir] koeI Blw khau BwvY burw khau; hm qnu
dIE hY Fwir]1]jo Awvq srix Twkur pRBu qumrI;iqsu rwKhu
ikrpw Dwir]jn nwnk srix qumwrI hir jIau;rwKhu lwj
murwir] 2]4]
207. vwihgurU] mwgau dwnu ik®pwl ik®pw iniD; myrw muKu swkq sMig n 161
jutsI ry] jn nwnk dws dws ko krIAhu; myrw mUMfu swD pgw
hyiT rulsI ry]
208. vwihgurU] qU ipru guxvMqw; hau AauguixAwrw] mY inrgux bKis; 161
nwnku vycwrw]5]
209. vwihgurU]jo hir pRB kw mY dyie snyhw;iqsu mnu qnu Apxw 161
dyvw]inq pKw PyrI syv kmwvw;iqsu AwgY pwxI FovW]
210. vwihgurU]hm nIc sy. aUqm Bey;hir kI srxweI]pwQru fubdw. 162
kwiF lIAw; swcI vifAweI]4]ibKu sy. AMimRq Bey; gurmiq buiD
pweI]Akhu. prml Bey; AMqir vwsnw vsweI]
211. vwihgurU] qyry gux bhuqy,mY.eyku n jwixAw; mY mUrK. ikCu 162
dIjY]pRxviq nwnk.suix myry swihbw;fubdw pQru lIjY]4]
212. vwihgurU] swd ibkwr ibKY rs mwqo; AsMK Kqy kir Pyry] nwnk 163
kI pRB pwih ibnMqI; kwthu Avgux myry]4]
www.Gursevak.com 25 q`qkrw
213. vwihgurU] jo siqguru syvih Awpxw BweI; iqn kY hau lwgau 163
pwie] jnmu svwrI Awpxw BweI; kulu BI leI bKswie]7]
214. vwihgurU] myrw qyrw CofIAY BweI; hoeIAY sB kI DUir]Git Git 163
bRhmu pswirAw BweI; pyKY suxY hjUir]
215. vwihgurU] rwgu soriT] BUKy, Bgiq n kIjY] Xh mwlw; ApnI 164
lIjY] hau mWgau, sMqn rynw]mY nwhI; iksI kw dynw]1]
216. vwihgurU] sb roj gsqm dr hvw;krdym bdI iKAwl]gwhy n 165
nykI kwr krdm;mm eˆØI icnI Ahvwl]3]bd bKq hm cu
bKIl;gwiPl bynjr bybwk] nwnk bugoXd jnu qurW; qyry cwkrW
pw Kwk]4]1]
217. vwihgurU] qyrY nwim invy; rhy ilv lwie]nwnk iqn dir; 166
BIiKAw pwie]3]
218. vwihgurU] ijn ky coly rqVy ipAwry; kMqu iqnw kY pwis] DUiV 166
iqnw kI jy imlY jI khu;nwnk kI Ardwis]3] vwihgurU] khu
nwnk; pRB locw pUir] sMq jnw kI bwCau DUir]4]
219. vwihgurU]ijnI sKI shu rwivAw;iqn pUCaugI jwey]pwie lgau 166
bynqI krau; lyaugI pMQu bqwey]5]
220, vwihgurU]jo gurmuiK nwmu iDAwiedy;iqn drsnu dIjY]hm iqn ky 167
crx pKwldy;DUiV Goil Goil pIjY]
221. vwihgurU]Bgiq hIxu,nwnku jnu jMpY;hau swlwhI scw soeI]4] 167
222. vwihgurU]hm nhI cMgy;burw nhI koie] pRxviq nwnku;qwry soie] 167
223. vwihgurU] iehu qnu vycI bY krI;jy ko ley ivkwie]nwnk kMim n 167
AwveI;ijqu qin nwhI scw nwau]4]
224. vwihgurU] AMDulw nIc jwiq prdysI; iKnu AwvY iqlu jwvY] qw kI 168
sMgiq nwnku rhdw;ikau kir mUVw pwvY]4]
www.Gursevak.com 26 q`qkrw
225. vwihgurU]hmrI jwiq pwiq guru siqguru;hm vyicE isru gur 168
ky]jn nwnk nwmu pirE gur cylw; gur rwKhu lwj jn ky]4]
226. vwihgurU]mY mnu qnu Arip DirE.gur AwgY;isru vyic lIE.muil 168
mhGw]1]
227. vwihgurU] jyqw jIau ipMfu sBu qyrw; qUM AMqrjwmI purKu 169
Bgvwnu]dwsin dwsu khY jnu nwnku; jyhw qUM krwieih; qyhw hau
krI viKAwnu]4]
228. vwihgurU]pwvau dwnu FITu hoie mwgau; muiK lwgY sMq rynwry]jn 169
nwnk kau guir ikrpw DwrI;pRiB hwQ dyie insqwry]4]
229. vwihgurU] khu nwnk; pRB ibnau sunIjY] kuclu kToru kwmI;mukqu 170
kIjY]4]
230. vwihgurU] qau ikCu pweIAY;jau hoeIAY rynw]ijsih buJwey iqsu 170
nwmu lYnw]1] rhwau]2]8]
231. vwihgurU] pwv mlovau. sMig nYn BqIrI] jhw pTwvhu; jWau qqI 170
rI]2] jp qp sMjm; dyau jqI rI] iek inmK imlwvhu; moih
pRwnpqI rI]3]
232. vwihgurU] sloku mÚ2]ijn@I clxu jwixAw;sy ikau krih 171
ivQwr]clx swr n jwxnI;kwj svwrxhwr]1]
238. vwihgurU] vfBwgI swD sMgu prwpiq; iqn Bytq durmiq KoeI] 171
iqn kI DUir nwnku dwsu bwCY; ijn hir nwmu irdY proeI]2]
239. vwihgurU] BYrau mhlw 5 Gru 1 <> siqgur pRswid] sglI 172
QIiq; pwis fwir rwKI] Astm QIiq; goivMd jnmw sI]1]
Brim BUly nr; krq kcrwiex] jnm mrn qy rhq;
nwrwiex]1]rhwau] kir pMjIru; KvwieE cor] Eh jnim n
mrY; ry swkq For]2] sgl prwD dyih loronI] so muKu jlau;
ijqu khih Twkuru jonI]3] jnim n mrY; n AwvY n jwie] nwnk
kw pRBu; rihE smwie]4]1](1136)
www.Gursevak.com 27 q`qkrw
240. SMkw:- jy koeI pRymI khy ik Awp nrwiex siqgurU nwnk dyv 173
swihb jI ny 1526 ibkRmI sMmq nUM prm-piv`qR Avqwr DwirAw
hY,qW keI, so muKu jlau; ijqu khih Twkuru jonI]3] pV@ ky
kihMdy hn,gurU nwnk swihb ny mwqw ipqw jI qoN Avqwr DwirAw
hY,qW aun@W nUM Bgvwn jI ikauN kihMdy hoN? au~qR:-
241. vwihgurU] rwgu sUhI mhlw 5 Gru 4 <> siqgur pRswid] BlI 175
suhwvI CwprI; jw mih gun gwey] ikqhI kwim n Daulhr; ijqu
hir ibsrwey]1] rhwau] Andu grIbI swD sMig; ijqu pRB iciq
Awey] jil jwau eyhu bfpnw; mwieAw lptwey]1] pIsnu pIis
EiF kwmrI suKu mnu sMqoKwey] AYso rwju n ikqY kwij; ijqu nh
iqRpqwey]2] ngn iPrq rMig eyk kY; Ehu soBw pwey] pwt
ptMbr ibriQAw; ijh ric loBwey]3] sBu ikCu qum@rY hwiQ pRB;
Awip kry krwey] swis swis ismrq rhw; nwnk dwnu
pwey]4]1]41](745)
242. vwihgurU] pauVI] bsqw qUtI JuMpVI; cIr siB iCMnw] jwiq n 179
piq n Awdro; auidAwn BrimMnw] imqR n ieT Dn rUp hIx;
ikCu swku n isMnw] rwjw sglI isRsit kw;hir nwim mnu iBMnw]
iqs kI DUiV mnu auDrY; pRBu hoie supRsMnw]7](707)
243. vwihgurU] iblwvlu mhlw 5] rwKhu ApnI srix pRB; moih 180
ikrpw Dwry] syvw kCU n jwnaU; nIcu mUrKwry]1] mwnu krau quDu
aUpry; myry pRIqm ipAwry] hm AprwDI sd BUlqy; qum@
bKsnhwry]1]rhwau] hm Avgn krh AsMK nIiq; qum@ inrgun
dwqwry] dwsI sMgiq pRBU iqAwig; ey krm hmwry]2] qum@ dyvhu
sBu ikCu dieAw Dwir; hm AikrqGnwry] lwig pry qyry dwn
isau; nh iciq Ksmwry]3] quJ qy bwhir ikCu nhI; Bv
kwtnhwry] khu nwnk srix dieAwl gur; lyhu mugD
auDwry]4]4]34](809)
www.Gursevak.com 28 q`qkrw
244. vwihgurU] iblwvlu mhlw 5] qum@ smrQw; kwrn krn] Fwkn 181
Fwik goibd gur myry; moih AprwDI srn crn]1]rhwau] jo jo
kIno so qum@ jwinE; pyiKE Taur nwhI kCu; FIT mukrn] bf
prqwpu suinE pRB qumro; koit AGw qyro nwm hrn]1] hmro
suhwau sdw sd BUln; qum@ro ibrdu piqq auDrn] kruxwmY
ikrpwl ikRpwiniD; jIvn pd nwnk hir drsn])
245. vwihgurU] lwlw hwit ivhwiJAw; ikAw iqsu cqurweI] jy rwij 183
bhwly qw hir gulwmu; GwsI kau, hir nwmu kFweI] jnu nwnku
hir kw dwsu hY; hir kI vifAweI]4]
246. vwihgurU] DnwsrI mÚ 5]kir ikrpw.dIE moih nwmw;bMDn qy 184
Cutkwey]mn qy ibsirE.sglo DMDw;gur kI crxI
lwey]1]swDsMig;icMq ibrwnI CwfI]AhMbuiD moh mn bwsn;dy
kir gfhw gwfI]1]rhwau]nw ko myrw dusmnu rihAw;nw hm iks
ky bYrweI]bRhmu pswru pswirE BIqir;siqgur qy soJI
pweI]2]sBu ko mIqu.hm Awpn kInw;hm sBnw ky swjn]dUir
prwieE.mn kw ibrhw;qw mylu kIE myrY rwjn]3]ibnisE
FITw.AMimRqu vUTw;sbdu lgo gur mITw]jil Qil mhIAil srb
invwsI;nwnk rmeIAw fITw]4]3]
247. vwihgurU] soriT mhlw 5] grIbI gdw hmwrI] KMnw sgl rynu 188
CwrI] iesu AwgY; ko n itkY vykwrI] gur pUry; eyh gl swrI]1]
hir hir nwmu; sMqn kI Etw] jo ismrY iqs kI giq hovY;
auDrih sgly kotw]1] rhwau] sMq sMig; jsu gwieAw] iehu
pUrn; hir Dnu pwieAw] khu nwnk; Awpu imtwieAw] sBu
pwrbRhmu ndrI AwieAw]2]16]80](628)
248. vwihgurU] kwnVw mhlw 5] ibsir geI; sB qwiq prweI] jb 189
qy swDsMgiq; moih pweI]1] rhwau] nw ko bYrI nhI ibgwnw;
sgl sMig hm kau bin AweI]1] jo pRB kIno so Bl mwinE;
eyh sumiq swDU qy pweI]2] sB mih riv rihAw pRBu eykY; pyiK
www.Gursevak.com 29 q`qkrw
pyiK nwnk ibgsweI]3]8](1299)
249. vwihgurU] <>siqgur pRswid] Awsw Gru 3 mhlw 1] lK 190
lskr lK vwjy nyjy; lK auiT krih slwmu] lKw aupir
Purmwieis qyrI; lK auiT rwKih mwnu](358) jW piq lyKY nw
pvY;qW siB inrwPl kwm] 1] hir ky nwm ibnw jg DMDw] jy
bhuqw smJweIAY Bolw; BI so AMDo AMDw]1]rhwau] lK KtIAih
lK sMjIAih Kwjih; lK Awvih lK jwih] jW piq lyKY nw pvY
qW jIA ikQY iPir pwih]2] lK swsq smJwvxI; lK pMifq
pVih purwx] jW piq lyKY nw pvY; qW sBy kuprvwx]3] sc
nwim piq aUpjy krim nwmu krqwru] Aihinis ihrdY jy vsY;
nwnk ndrI pwru]4]1]31](358)
250. vwihgurU] nIcw AMdir nIc jwiq; nIcI hU Aiq nIcu] nwnku iqn 192
kY sMig swiQ; vifAw isau ikAw rIs] ijQY nIc smwlIAin;
iqQY ndir qyrI bKsIs]
251. vwihgurU] sUhI mhlw 5] hir kw sMqu; prwn Dn iqs kw 194
pinhwrw] BweI mIq suq sgl qy; jIA hUM qy ipAwrw]1]
rhwau] kysw kw kir bIjnw; sMq cMauru Fulwvau] sIsu inhwrau
crx qil; DUir muiK lwvau]1] imst bcn bynqI krau; dIn
kI inAweI] qij AiBmwnu srxI prau; hir gux iniD
pweI]2] Avlokn punh punh krau; jn kw drswru] AMimRq
bcn mn mih isMcau; bMdau bwr bwr]3] icqvau min Awsw
krau; jn kw sMgu mwgau] nwnk kau pRB dieAw kir; dws
crxI lwgau]4]2]42](745)
252. vwihgurU] mwrU mhlw 5] kvn Qwn DIirE hY nwmw; kvn bsqu 196
AhMkwrw] kvn ichn suin aUpir CoihE; muK qy suin kir
gwrw]1] sunhu ry qU kaunu; khw qy AwieE] eyqI n jwnau kyqIku
mudiq clqy Kbir n pwieE]1] rhwau] shnsIl pvn Aru
pwxI; bsuDw iKmw inBrwqy[ pMc qq imil BieE sMjogw; ien
mih kvn durwqY]2] ijin ric ricAw puriK ibDwqY; nwly haumY
www.Gursevak.com 30 q`qkrw
pweI] jnm mrx aus hI kau hY ry; Ehw AwvY jweI]3] brnu
ichnu nwhI ikCu rcnw; imiQAw sgl pswrw] Bxiq nwnku jb
Kyl auJwrY; qb eykY eykMkwrw]4]4](999)
253. vwihgurU]mwrU mhlw 5]ssiqR qIKix.kwit fwirE;min.n kIno 200
rosu]kwj auAw ko.ly svwirE;iqlu n dIno dosu] mn myry rwm rau
inq nIiq] dieAwl dyv ik®pwl goibMd suin sMqnw kI rIiq]1]
rhwau] crx qlY augwih bYisE sRmu n rihE srIir] mhw swgru
nh ivAwpY iKnih auqirE qIir]2] cMdn Agr kpUr lypn
iqsu sMgy nhI pRIiq] ibstw mUqR Koid iqlu iqlu min n mnI
ibprIiq]3] aUc nIc ibkwr suik®q sMlgn sB suK CqR] imqR
sqRü n kCU jwnY srb jIA smq]4] kir pRgwsu pRcMf pRgitE
AMDkwr ibnws] pivqR ApivqRh ikrx lwgy min n BieE
ibKwdu]5] sIq mMd sugMD cilE srb Qwn smwn] jhw sw ikCu
qhw lwigE iqlu n sMkw mwn]6] suBwie ABwie ju inkit AwvY
sIqu qw kw jwie] Awp pr kw kCu n jwxY sdw shij
suBwie]7] crx srx snwQ iehu mnu rMig rwqy lwl] gopwl
gux inq gwau nwnk Bey pRB ikrpwl]8]3] (1017)
254. vwihgurU] goNf] jy Ehu; ATsiT qIrQ n@wvY] jy Ehu; duAwds 206
islw pUjwvY] jy Ehu; kUp qtw dyvwvY] krY inMd; sB ibrQw
jwvY]1] swD kw inMdku; kYsy qrY] srpr jwnhu; nrk hI
prY]1] rhwau] jy Ehu; gRhn krY kulKyiq] ArpY nwir; sIgwr
smyiq] sglI isMimRiq; sRvnI sunY] krY inMd; kvnY nhI
gunY]2] jy Ehu; Aink pRswd krwvY] BUim dwn; soBw mMfip
pwvY] Apnw ibgwir; ibrwnw sWFY] krY inMd; bhu jonI hWFY]3]
inMdw; khw krhu sMswrw] inMdk kw; prgit pwhwrw] inMdku;
soiD swiD bIcwirAw] khu rivdws; pwpI. nrik isDwirAw]
(875)
www.Gursevak.com 31 q`qkrw
255. vwihgurU] gauVI]inMdau inMdau;mokau logu inMdau]inMdw jn 208
kau;KrI ipAwrI]inMdw bwpu;inMdw mhqwrI]1]rhwau]inMdw
hoie;q bYkuMiT jweIAY]nwmu pdwrQu;mnih bsweIAY]irdY suD;jau
inMdw hoie]hmry kpry;inMdku Doie]1]inMdw krY;su hmrw
mIqu]inMdk mwih;hmwrw cIqu]inMdku so;jo inMdw horY]hmrw
jIvnu;inMdku lorY]2]inMdw hmrI;pRym ipAwru]inMdw hmrw;krY
auDwru]jn kbIr kau;inMdw swru]inMdku fUbw;hm auqry pwir]
256. vwihgurU] DnwsrI mhlw 1] coru slwhy; cIqu n BIjY] jy bdI 210
kry; qw qsU n CIjY] cor kI hwmw Bry n koie] coru kIAw; cMgw
ikau hoie]1] suix mn AMDy kuqy kUiVAwr] ibnu boly; bUJIAY
sicAwr]1] rhwau] coru suAwilau; coru isAwxw] Koty kw mulu
eyku dugwxw] jy swiQ rKIAY dIjY rlwie] jw prKIAY Kotw hoie
jwie]2] jYsw kry; su qYsw pwvY] Awip bIij; Awpyy hI KwvY] jy
vifAweIAw; Awpy Kwie] jyhI suriq qyhY rwih jwie]3] jy sau
kUVIAw; kUVu kbwVu] BwvY; sBu AwKau sMswru] quDu BwvY; ADI
prvwxu] nwnk jwxY; jwxu sujwxu]4]4]6](662)
257. vwihgurU] Awsw mhlw 5] jnm jnm kI mlu DovY prweI; Awpxw 215
kIqw pwvY] eIhw suKu nhI drgh FoeI; jmpuir jwie pcwvY]1]
inMdik; Aihlw jnmu gvwieAw] phuic n swkY kwhU bwqY; AwgY
Taur n pwieAw]1] rhwau] ikrqu pieAw inMdk bpury kw;
ikAw Ehu krY ibcwrw] qhw ibgUqw jh koie n rwKY; Ehu iksu
pih kry pukwrw]2] inMdk kI giq kqhUM nwhI; KsmY eyvY Bwxw]
jo jo inMd kry sMqn kI; iqau sMqn suKu mwnw]3] sMqw tyk
qumwrI suAwmI; qUM sMqn kw shweI] khu nwnk sMq hir rwKy;
inMdk dIey ruVweI]4]2]41](380)
www.Gursevak.com 32 q`qkrw
258. vwihgurU] pRB dwqau dwqwr;pir´au jwcku.ieku srnw]imlY dwnu 216
sMq ryn;jyh lig Baujlu qrnw]ibniq krau Ardwis;sunhu jy
Twkur BwvY]dyhu drsu min cwau;Bgiq iehu mnu ThrwvY]bilE
crwgu.AMD´wr mih;sB kl auDrI,iek nwm Drm]pRgtu sgl hir
Bvn mih;jnu nwnku gur pwrbRhm]
259. vwihgurU] hm Avguix Bry.eyku guxu nwhI;AMimRqu Cwif. ibKY ibKu 217
KweI]mwXw moh Brm pY BUly;suq dwrw isau pRIiq lgweI]ieku
auqm pMQu.suinE gur sMgiq;iqh imlµq.jm qRws imtweI]iek
Ardwis.Bwt kIriq kI;gur rwmdws.rwKhu srxweI
]4]58](1406)
260. vwihgurU] jau qau; pRym Kylx kw cwau] isru Dir qlI; glI myrI 217
Awau] iequ mwrig; pYru DrIjY] isru dIjY; kwix n
kIjY](1412)
261. vwihgurU] gur pIrW kI cwkrI;mhW krVI suK swru]ndir kry 218
ijsu AwpxI;iqsu lwey hyq ipAwru] (1422)
262. vwihgurU] gurisKI Bwxw mMinAw; guru pUrw pwir lµGwie] 219
gurisKW kI hir DUiV dyih; hm pwpI BI giq pWih](1424)
263. vwihgurU] (1424) gur siqguir nwmu idVwieAw; mnu Anq n 219
kwhU foly] jn nwnku hir kw dwsu hY; gur siqgur ky gul
goly]30](1424)
264. vwihgurU] suKu duKu ijh prsY nhI;loBu moh AiBmwnu]khu nwnk 219
sunu ry mnw;so mUriq Bgvwn]13]
265. vwihgurU] ausqiq inMidAw.nwih ijih;kMcn loh smwin]khu 220
nwnk.suin ry mnw;mukiq qwih qY jwin]14]
266. vwihgurU] (1427) hrK sog jw kY nhI; bYrI mIq smwn] khu 221
nwnk suin ry mnw; mukiq qwih qY jwn](1427)
www.Gursevak.com 33 q`qkrw
267. vwihgurU] BY kwhU kau dyq nih; nih BY mwnq Awin] khu nwnk 221
suin ry mnw; igAwnI qwih bKwin]16](1427)
268. vwihgurU] ijih ibiKAw sglI qjI; lIE ByK bYrwg] khu nwnk 222
sun ry mnw; iqh nr mwQY Bwg](1427)
269. vwihgurU] kbIr, grbu n kIjIAY; cwm lpyty hwf] hYvr aUpir 222
CqR qr; qy Puin DrnI gwf]37])
270. vwihgurU] kbIr. grbu n kIjIAY; aUcw dyiK Avwsu] Awju kwil@ 223
Buie lytxw; aUpir jwmY Gwsu]38]
271. vwihgurU] kbIr,grbu n kIjIAY; rMku n hsIAY koie] Ajhu su 223
nwau smuMdR mih; ikAw jwnau ikAw hoie]39])
272. vwihgurU] kbIr, grbu n kIjIAY; dyhI dyiK surMg] Awju kwil 225
qij jwhugy; ijau kWcurI BuXMg]40])
273. vwihgurU] kbIr ijsu mrny qy jgu frY; myry mn Awnµdu]mrny hI 225
qy pweIAY; pUrnu prmwnµdu])
274. kbIr. muih mrny kw cwau hY; mrau q hir kY duAwr]mq hir 226
pUCY kaunu hY; prw hmwrY bwr])
275. vwihgurU]kbIr.supnY hU brVwie kY;ijh muiK inksY rwmu] qw ky 229
pg kI pwnhI; myry qn ko cwmu]63]
276. vwihgurU]kbIr.myrw muJ mih ikCu nhI; jo ikCu hY so qyrw]qyrw 230
quJ kau saupqy; ikAw lwgY myrw])
277. kbIr.nw hm kIAw n krihgy;nw kir skY srIru]ikAw jwnau 230
ikCu hir kIAw; BieE kbIru kbIru])
278. vwihgurU] kbIr. mwtI ky hm pUqry; mwnsu rwiKEu nwau]cwir 235
idvs ky pwhuny; bf bf rUMDih Twau]64]
279. kbIr.mrqw mrqw jgu mUAw; mir BI n jwinAw koie]AYsy mrny 235
jo mrY; bhuir n mrnw hoie]29])
280. vwihgurU]jo isru sweI nw invY; so isru kIjY kWie]kuMny hyiT 236
jlweIAY; bwlx sMdY Qwie]72])
www.Gursevak.com 34 q`qkrw
281. vwihgurU]PrIdw.mnu mYdwnu kir;toey itby lwih]AgY. mUil n 236
AwvsI;dojk sMdI Bwih]74])
282. vwihgurU]jobn jWdy nw frW; jy sh pRIiq n jwie]PrIdw,ikqNI 236
jobn pRIiq ibnu;suik gey kumlwie]34])
283. vwihgurU]PrIdw.duKu suKu ieku kir; idl qy lwih ivkwru] Alh 237
BwvY so Blw;qW lBI drbwru]109])
284. vwihgurU] PrIdw mY Bolwvw pg dw;mqu mYlI hoie jwie] gihlw 237
rUhu n jwxeI; isru BI imtI Kwie]26]
285. vwihgurU]1.PrIdw.kwly mYfy kpVy;kwlw mYfw vysu]gunhI BirAw.mY 239
iPrw;loku khY drvysu]61])
286. vwihgurU] PrIdw. bury dw Blw kir; gusw min n hFwie]dyhI rogu 240
n lgeI plY sBu ikCu pwie]78])
287. vwihgurU] PrIdw,Kwku n inMdIAY;KwkU jyfu n koie]jIvidAw pYrw 241
qlY;muieAw aupir hoie]17])
288. vwihgurU]PrIdw jy mY hodw vwirAw; imqw AwieiVAW]hyVw jlY 243
mjIT ijau; aupir AMgwrw]22])
289. vwihgurU] sUhI mhlw 5 guxvMqI] jo dIsY gurisKVw;iqsu iniv 246
iniv lwgau pwie jIau] AwKw ibrQw jIA kI;guru sjxu dyih
imlwie jIau] soeI dis aupdysVw;myrw mnu Anq n kwhU jwie
jIau] iehu mnu qYkUM fyvsw;mY mwrgu dyhu bqwie jIau] hau
AwieAw dUrhu cil kY; mY qkI qau srxwie jIau] mY Awsw rKI
iciq mih;myrw sBo duKu gvwie jIau] iequ mwrig cly
BweIAVy;guru khY su kwr kmwie jIau] iqAwgyN mn kI
mqVI;ivswryN dUjw Bwau jIau] ieau pwvih hir drswvVw;nh
lgY qqI vwau jIau] hau Awphu boil n jwxdw;mY kihAw sBu
hukmwau jIau] hir Bgiq Kjwnw bKisAw;guir nwnik. kIAw
pswau jIau]mY.bhuiV n iqRsnw BuKVI;hau rjw.iqRpiq AGwie
jIau]jo gur dIsY isKVw;iqsu iniv iniv lwgau pwie jIau]3])
www.Gursevak.com 35 q`qkrw
290. pauVI]siqguru hoie dieAwlu;q srDw pUrIAY]siqguru hoie 249
dieAwlu;n kbhUM JUrIAY]siqguru hoie dieAwlu;qw duKu n
jwxIAY]siqguru hoie dieAwlu qw hir rMgu mwxIAY] siqguru hoie
dieAwlu qw jm kw fru kyhw]siqguru hoie dieAwlu qw sd hI
suKu dyhw]siqguru hoie dieAwlu qw nv iniD pweIAY]siqguru
hoie dieAwlu q sic smweIAY ]25])
291. mwJ sRI muKvwk pwqswhI 10]l`KI jMgl ^wlsw Awie;dIdwr 252
l`go ny]sux ky s`d mwhI dw;myNhI pwxI Gwhu muqony]iksy nwl n
rlIAw kweI;koeI sauk ipXo ny]igAw iPrwk,imilAw imq
mwhI;qwhI Sukr kIqony](aucwr ^wlsy l`KI jMgl)
292. (ij`qy bolo) (sRI dsm 716)sÍYXw]ju`D ijqy.ien hI ky pRswid;ien 253
hI ky pRswid.su dwn kry]AG AauG trY,ien hI ky pRswid;ien
hI kI ikRpw.Pun Dwm Bry]ien hI ky pRswid.su ibidAw leI;ien
hI kI ikRpw sB sqR mry]ien hI kI ikRpw ky.sjy hm hY;nhI mo
sy gRIb.kror pry]2] (sRI dsm gRMQ swihb jI)
293. vwihgurU] sÍYXw]syv krI ien hI kI Bwvq;Aaur kI syv suhwq n 254
jI ko]dwn dXo ien hI ko Blo; Aru Awn ko dwn n lwgq
nIko]AwgY PlY ienhI ko dXo;jg mY jsu Aaur dXo sB PIko]mo
gRh mY qn qy mn qy isr lau Dn hY; sB hI ienhI ko]3](sRI
dsm 717)
294. vwihgurU] ^wlsw myro; rUp hY ^ws] ^wlsy mih; hO krO invws] 255
^wlsw myro;muK hY AMgw]^wlsy ky hON;sd sd sMgw]^wlsw
myro;ieS† suihrd]^wlsw myro;khIAq ibrd] ^wlsw myro;pC Ar
pwqw] ^wlsw myro;suK Aihlwdw] ^wlsw myro;im`qr sKweI]
www.Gursevak.com 36 q`qkrw
^wlsw mwq ipqw;suKdweI]^wlsw myrI;soBw sIlw]^wlsw bMD
sKw;sd fIlw]^wlsw myrI;jwq Ar pq]^wlsw so;mw ko
auqpq] ^wlsw myro;Bvn BMfwrw]^wlsy kr;myro siqkwrw
]^wlsw myro;sÍjn pRvwrw]^wlsw myro;krq auDwrw]^wlsw
myro;ipMf prwn]^wlsw myrI;jwn kI jwn]mwn mhq myrI;^wlsw
shI]^wlsw myro;sÍwrQ shI]^wlsw myro;kry inrbwh]^wlsw
myro;dyh Ar swh]^wlsw myro;Drm Ar krm]^wlsw myro;Byd
inj mrm]^wlsw myro;siqgur pUrw]^wlsw myro;s`jn sUrw]^wlsw
myro; buD Ar igAwn]^wlsy kw;hau Dro iDAwn]aupmw
^wlsy;jwq n khI]ijhvw eyk;pwr nih lhI]sys rsn; swrd
sI bu`D]qdp;n aupmw brnq suD]Xw mY;rMc n imiQAw
BwKI]pwrbRhm gur nwnk swKI] rom rom;jy rsnw pWaUN]qdp
^wlsw js;qih gwaUN]hO ^wlsy kw;^wlsw myro]Eq poq;swgr
bUMdyro]^wlsw;Akwl purK kI &Oj]pRgitE ^wlsw;pRmwqm kI
mOj]jb lg ^wlsw;rhy inAwrw]qb lg;qyj dIau mYN swrw]jb
ieh ghY;ibprn kI rIq]mYN n kroN;ien kI pRqIq]^wlsy ky
pRswd kr;suq ibq koS BMfwr]rwj mwl swdn skl;puqR kilqR
ibvhwr]lSkr nyb KÍws iBRq;Anucr dwsI dws]imqR kutMb Dn
Bvn mm simRiD;ikrpw kr qws]igrM bwrI Aru swihbI;qn mn
ipMf pRwn]pRswid ^wlsy kr imilE;dwn mwn snmwn]ikRpwvMq
^wls sgl;qh pRswid BXo gOr]moih sy rMk AnwQ jg;Btkq
iPrq kror]Awn syv nih sPl kCu;eIq aUq prlok]inhPl
syvw iqs ibnw;kbI hrK kib sog]jjn Bjn mm ^wlsw;^wlsw
pUjb jog]dws goibMd &qh ^wlsw;drs prs imty sog]
www.Gursevak.com 37 q`qkrw
myro ieSt Ar nySTw;^wlsw pUjn iDAwn]drsn prsn
^wlsw;mukq rUp sq jwn]Awqm rs ijh jwnhI;so hY ^wls
dyv]pRB mih.mo mih.qws mih;rMck nwhn Byv])rihxI rhY;soeI
isK myrw[Ehu Twkuru;mY aus kw cyrw[
295. vwihgurU] syv ^wlsih kI sPl;pUjw sqÍn ArG pwd]dwnu mwnu 266
snumwn kir;KoVis ibiD khu sÍwd]5]
296. <> vwhgurU jI kI Pqy hY] sRI muKvwk pwqswhI 10] svYXw] 267
jwgq joq jpY insbwsur eyk ibnw mn nYk n AwnY]pUrn pRym
pRqIq sjY;bRq gor mVI mt BUl n mwnY]qIrQ dwn dieAw qp
sMjm;eyk ibnw nh eyk pCwnY]pUrn joq jgY Gt mY;qb Kwls
qwih nKwls jwnY] (sRI dsm (712)
297. vwihgurU] koaU BieE mMufIAw sMinAwsI;koaU jogI BieE, koaU 269
bRhmcwrI,koaU jqI Anmwnbo] ihMdU qurk koaU rwPjI
iemwmswPI; mwns kI jwq sBY eykY,phcwnbo] krqw krIm
soeI, rwjk rhIm EeI;dUsro n Byd koeI,BUl BRm mwnbo] eyk hI
kI syv, sB hI ko gurdyv eyk;eyk hI srUp sBY,eykY joq
jwnbo]15]85]
298. soriT mhlw 9] jo nru duK mY; duKu nhI mwnY] suK snyhu Aru BY 270
nhI jw kY; kMcn mwtI mwnY]1] rhwau] nh inMidAw nh ausqiq
jw kY; loBu mohu AiBmwnw] hrK sog qy rhY inAwrau; nwih mwn
Apmwnw]1] Awsw mnsw sgl iqAwgY; jg qy rhY inrwsw]
kwmu kRoDu ijh prsY nwhin; iqh Git bRhmu invwsw]2] gur
ikrpw ijh nr kau kInI; iqh ieh jugiq pCwnI] nwnk lIn
BieE goibMd isau; ijau pwnI sMig pwnI]3]
299. vwihgurU mh~ly 9 jI ny pRymI m~Kx Swh jI nMU SuB scw aupdyS 276
bKSxw]
300. vwihgurU] murdw hoie murId;n glI hovxw[swbru isdik 277
shIdu,Brm Bau Kovxw[golw mul KrIdu,kwry jovxw[nw iqsu
BuK.n nId;n Kwxw sovxw[pIhix hoie jdId;pwxI Fovxw[pKy dI
www.Gursevak.com 38 q`qkrw
qwgId,pg mil Dovxw[syvk hoie sMjIdu,n hsx rovxw[dr
drvys rsId;iprm rs Bovxw[cMd mumwrK eId,pug Klovxw]
301. vwihgurU] hau iqsu.Goil GumwieAw;gurmiq.irdY grIbI AwvY[hau 280
iqsu.Goil GumwieAw;pr nwrI dy.nyiV n jwvY[hau iqsu.Goil
GumwieAw;pr drbY no.hQu n lwvY[hau iqsu.Goil GumwieAw;pr
inMdw suix.Awpu htwvY[hau iqsu.Goil GumwieAw;siqgur dw
aupdysu kmwvY[hau iqsu.Goil GumwieAw;QoVw svY.QoVw hI
KwvY[gurmuiK soeI;shij smwvY]4]
302. vwihgurU] hau AprwDI gunhgwru;hau bymuK mMdw]coru Xwru jUAwir 281
hau;pr Gir johMdw]inµdku dustu hrwmKoru;Tgu dys TgMdw]kwm
kRoDu mdu loBu mohu;AhMkwr krMdw]ibswsGwqI AikrqGn;mY ko n
rKMdw]ismir murIdw FwFIAw;siqguru bKsMdw
]21]36](Bw:gu:)
303. vwihgurU] qo so n nwQ, AnwQ n mo sr; qo so n dwnI, n mo so 284
iBKwrI [ mo so n dIn, dXwl n qo sr; mo so AgXwn n, qo so
ibcwrI [mo so n piqq, n pwvn qo sir; mo so ibkwrI, n qo so
aupkwrI [mory hY Avgun, qU gun swgr; jwq rswql Et iqhwrI
]528](kibq Bw: gu:)
304. vwihgurU] qo so nhIN dwqw koaU, mo so n iBKwrI dIn; qo so n 285
dXwlu,duKI mo so n AlweIey[mo so nhIN ikRqGn,qo so aupkwrI
nWih;mo so n AnwQ,nwQ qo so n bqweIey[AOgunI n mo so
koaU,gunvwn qo so nhIN; jp qp bRq mo mY,eyk nih pweIey[kiv
AwXo hY Srn,ghy Dwie kY crn;gurU qwrn qrn, inj hwQ dY
bcweIey]27]
www.Gursevak.com 39 q`qkrw
305. vwihgurU] crn srin gur, eyk pYNfw jwie cl; siqgur koit 187
pYNfw Awgy hoie lyq hY [ eyk bwr, siqgur mMqR ismrn mwqR;
ismrn qwih, bwrMbwr gur hyq hY [BwvnI Bgiq Bwie, kaufI
AgRBwg rwKY; qwih gur srb inDwn dwn dyq hY [ siqguru
dieAw iniD mihmw AgwiD boiD; nmo nmo, nmo nmo, nyiq nyiq,
nyiq hY ]111]
www.Gursevak.com 40 q`qkrw
gurpRswid q`qkrw ArMB prmpUjnIk vwihgurU pUry gurUu jI dI pUjw dw Dn
pdwrQ Zlq vrqxw, Su`D zihr klyS rUp hY[ nMbr pV@ ky pRkrn l`Bo
jI
nM. ivSw pMnw
1. prmpUjnIk s`cy siqgurU vwihgurU mh`ly pMjvyN, mh`ly nOvyN jI dI 288
AduqI ShIdI jwp pRsMg[
2. sRb ivAwpI ivsmwd pRymmeI SuB ivcwr nmskwr swKI 290
prmpUjnIk vwihgurU mh`lw CyvW jI[
3. prmpUjnIk vwihgurU s`cy siqgurW dy idl jwn prm ipAwry 291
siqkwry 24 ShIdW dI ShIdI dw pUrn vYrwgmeI iDAwn[
4. vwihgurU jI dy ArQ[ 294
5. vwihgurU gurU jI dI pUjw dy Dwn,Su`D zihr d`uK rog kSt klyS rUp 295
nUM gurU jI,gurU ipAwirAW ny AMimRq bxwieAw[
6. prmpUjnIk vwihgurU mh`ly dsvyN jI v`loN Amolk SuB s`cw 296
aupdys[
7. swKI prmpUjnIk pUrn sMq bwbw SwmisMG swihb jI A`fxSwhI[ 297
8. prmpUjnIk pUrn bRhmigAwnI sMq bwbw gurmuiKisMG jI pitAwly 298
vwly,gurU pRymIAW nUM pUrn pRp`k idRV krwauNdy ik pUjw dw Dwn zihr
hY[
9. prmpUjnIk bwbw gurmuiKisMG jI pitAwly vwilAW dI sMpRdw’c 299
r`b rUp bwbw sIsw isMG jI[
10. pUrn gurUjI qy BweI gurdws swihbjI.lwly goly kUkr Zulwm 299
gursyvkjI dy AnMq gux,Awp kmw ky ieh SuB aupdyS &urmwauNdy
hn[
11. prmpUjnIk sMq bwbw qwrwisMG swihb jI mhWpurK[ 300
12. vwihgurU gurUjI dI pUjw dw Dwn Zlq vrqxw, Su`D zihr d`uK rog 300
kSt klyS rUp hY,ies nUM swkqW ny Su`DI zihr bxwieAw:-
prmpUjnIk vwihgurU s`cy siqgurU qygbhwdr swihbjI hrI rUp sRI
www.Gursevak.com 41 q`qkrw
hirmMdr swihbjI dy prm ipAwry SuB s`cy drSnW nUM Awey[
16. pUjw dw Dwn Zlq vrqx nwl,do BuJMgIAW dI h`f bIqI mMdI hU 301
mMdI hwlq[
17. bRhmigAwnI kY;grIbI smwhw]bRhmigAwnI;praupkwr 302
aumwhw])bRhmigAwnI; sgl kI rInw] pUrn bRhmigAwnI
prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihbjI dy ilKwrI mhwn
praupkwrI DMn BweI gurdws swihbjI dy Cy kib`q ArQW sihq
pV@o jI[
18. swKI pUjw dy Dwn ny SwmisMGjI soFI dI miq mwrnI[ 307
18. aUVw.^wlsw pMQ jI nUM Su`D r`Kx, ^rw au~cw iljwx leI, gurU jI qoN 308
AMg 2 ktwaux dw zzbw Brn leI,pUjw dy Dwn ’c gLidAW nUM
aubwrn leI,prmpUjnIk s`cy siqgurW,siqgurW dy ipAwirAW dy
ieh au~cy su`cy kwrnwmy[
19. prmpUjnIk vwihgurU siqgurU goibMdisMG swihbjI dy s`cy 310
crnkmlW’c bYYTy pRymI[
20. gurduAwry swihbjI dy pRDwn ny kmLw hoxw[ 311
21. ijs kI bsqu;iqsu AwgY rwKY]pRB kI AwigAw;mwnY mwQY]aus qy 312
caugun;krY inhwlu]nwnk swihbu;sdw.dieAwlu]2]dy mhW 2
ivsmwd ArQ[
22. swKI:-DMn bwbw ngwhIAw isMGjI ny,vwihgurU mh`ly dsvyN jI nUM 313
AiqAMq suMdr blvwn kImqI GoVw pRym Bytw kIqw[
23. dUjI swKI:-AMimRqDwrI pRymx v`fBwgx isMGxI jI ny pMj spu`qR, 314
prmpUjnIk vwihgurU mh`ly dsvyN jI nMU Bytw krny[
www.Gursevak.com 42 q`qkrw
24. vwihgurU mh`ly pihly jI mhW 2 ivsmwd SuB s`cw aupdyS 315
gurpRswid vwihgurU[
25. swKI prmpUjnIk bwbw &rId swihb jI corI iqAwgxI[ 318
26. swKI Bgq kbIr swihb jI nwl lVn vwly pKMfI dy bld bnx 318
dI[pUjw Dwn zihr q`qkrw sMpUrnM[
www.Gursevak.com 43 q`qkrw
1. pihlw pRkrx ArMB, DMn vwihgurU jI dy Avqwr DMn siqgurU nwnk dyv
swihb jI srUp, sRb ivAwpI mhW 3 ivsmwd inmRqw gRIbI vwly, hIry jvwhrwq
Amolk gursbdW qukW dy mhW ivsmwd ArQ:-
<> siqnwmu krqw purKu inrBau inrvYru Akwl mUriq AjUnI sYBM
gurpRswid] jpu] Awid scu jugwid scu] hY BI scu nwnk hosI BI scu]1]
(DMn vwihgurU siqgurU nwnk dyv swihb jI iqMn vwrI pV@o) (ie`k EAMkwr
bwr 2 AiBAws krky Su`D pkwau) (<>) 1 dw aucwrn ie`k hY[ vwihgurU jI (1)
ie`ko ie`k hn[ ie`k dw Bwv dÍYq qoN rihq hn[ EAMkwr swirAW dy pRkwSk hn[
(siq+nwmu) (siq) nws qoN rihq hn[ vw (siq) s`cy hn, (nwmu) pRis`D hn[
isRStI nUM pYdw(krqw) krn vwly, ies ’c (purK) pUrn hn[ (inr+Bau) BY
qoN(inr) rihq hn[ (inr+vYru) vYr qoN (inr) rihq hn[ (A+kwl) kwL qoN (A)
rihq hn[ (sYBM) suqy pRkwS srUp hn, Bwv aun@W dw koeI BI pRkwSk nhIN, Awpxy
Awp qoN Awp hI pRkwSvwn hn[ ijvyN sUrj cMdRmw qwry suqy pRkwS srUp nhIN hn[
DMn vwihgurU siqgurU nwnk dyv swihb jI, Awpxy inrgun srUp duAwrw ien@W dy sdw
pRkwSk hn[ (gur+pRswid) sRb ivAwpI Anqklwvwn mhW ivsmwd (pRswid) ikRpw
hI ikRpw, AnMd hI AnMd dy (gur) pRkwS hI pRkwS hn[ vw (gur+pRswid) <>
siqnwmu krqw purKu inrBau inrvYru Akwl mUriq AjUnI sYBM prmpUjnIk vwihgurU
jI ny(gur) DMn gurU nwnk dyv swihb jI dw prmpivqR prmpUjnIk SuB s`cw
Avqwr Dwr ky, gurbwxI b^Sx rUp Aqy Awpxy kOqkW duAwrw jIAW nUM qwrn rUp,
BwrI(pRswid) ikRpw hI ikRpw kIqI hY[ vw (gur+pRswid) sRb ivAwpI Anqklwvwn
mhW ivsmwd(pRswid) ikRpw hI ikRpw dy(gur) pRkwS hI pRkwS sihq jpu srUp hn,
Bwv hr smyN Apxw jwp Awp hI kr rhy hn[ XQw:-sBY Gt rwmu bolY; rwmw bolY]
rwm ibnw; ko.bolY ry]) jo bolq hY.imRg mIn pMKyrU; su ibnu hir.jwpq hY nhI hor])
ismrY; DrqI Aru Awkwsw] ismrih; cMd sUrj guxqwsw] paux pwxI bYsMqr
ismrih; ismrY sgl aupwrjnw]) jl Ql mwhy; Awpih Awp] AwpY jphu; Awpnw
jwpu] (gurpRswid) gurW dI ikRpw duAwrw(jpu) jwxIdy hn, vw gurW dI ikRpw
duAwrw(jpu) jpIdy hn[ (Awid scu) swrI rcnw dy (Awid) mu`F ’c Bwv jdoN rcnw
rcI nhIN sI, Ajpw jpu scu srUp sn[ (jugwid scu) siqju`g qRyqw duAwpr Awid
byAMq ju`g rc ky, ien@W(jugwid) ju`gwidkW ’c BI Ajpw jpu s`c srUp sn[ (hY BI
scu) (hY) hux vrqmwn smyN ’c BI Ajpw jpu s`c srUp hn[ (nwnk hosI BI
www.Gursevak.com 44 q`qkrw
scu]1]) (nwnk) DMn vwihgurU siqgurU nwnk dyv swihb jI &urmwauNdy hn:-Awaux
vwly smyN ’c BI Ajpw jpu scu srUp(hosI) hoxgy[ DMn vwihgurU siqgurU nwnk dyv
swihb jI nMU, <> siqnwmu krqw purKu inrBau inrvYru Akwl mUriq AjUnI sYBM
gurpRswid] jpu] Awid scu jugwid scu] hY BI scu nwnk hosI BI scu]1] Ajpw
jwp s`cu srUp vwihgurU jI ijvyN swiKAwq ho rhy hn, iqvyN hI &urmw rhy hn[
www.Gursevak.com 45 q`qkrw
aUVw.Awid gur ey; nmh] ArQ nMbr 1.prmpUjnIk s`cy siqgurU swihbwn jI
dy(Awid) pihly (gur) pRgtu sgl hir Bvn mih; jnu nwnku gur pwrbRhm]
prmpUjnIk siqgurU vwihgurU mh`ly pihly jI(ey) nUM, dwsn dws gRIb inmwxy inqwxy
dI, rom 2 dy ipAwr nwl, inmK inmK, Twkur nmskwrY] Anuswr inmK 2 sdw 2
sRb ivAwpI mhW ivsmwd(nmh) nmskwr hY jI[ XQw:-guru pUrw; nmskwry] pRiB;
sBy kwj svwry]) Awpy lwieE; Apnw ipAwru] sdw sdw iqsu gur kau; krI
nmskwru]
jugwid gur ey; nmh] 1. (jugwid) (jug+Awid) (jug) do, vwihgurU mh`ly cOQy
jI, mh`ly qIjy jI dy Awid, (gur) qU qw.jink rwjw Aauqwru, sbdu sMswir swru;
rhih jgqR, jl pdm bIcwr] vwihgurU mh`ly dUjy jI(ey) nUM, dwsn dws gRIb
inmwxy inqwxy dI, rom 2 dy ipAwr pUrn siqkwr nwl inmK inmK, Twkur
nmskwrY] Anuswr inmK 2 sdw 2 sRb ivAwpI mhW ivsmwd(nmh) nmskwr hY
jI[ XQw:-guru syvau; kir nmskwr] Awju hmwrY mMglcwr]) nmskwr; qw kau
lK bwr] iehu mnu dIjY; qw kau vwir]
siqgur ey; nmh] 2.(siqgur) (siq+gur) (siq) s`cy bRhm (gur)
prmpUjnIk (gur) cyqn pRkwS srUp bRhm jI, AsMK bRhmMf dI rcnw’c, ivAwpk
pRkwSk inrlyp inrgun inrMkwr(ey) nUM, dwsn dws dI rom 2 krky sdw 2(nmh)
nmskwr hY[ sRI gurdyv ey; nmh]1] 2.(sRI) SRomxI(sRI) soBw vwly (gurdyv) Akwl
purKu jI (ey) nUM dwsn dws dI rom 2 krky sdw 2(nmh) nmskwr hY]1] XQw:-
Awdysu iqsY Awdysu] Awid AnIlu Anwid Anwhiq; jugu jugu eyko vysu]) nmskwr;
qw kau lK bwr] iehu mnu dIjY; qw kau vwir]
AYVw. iknkw eyk; ijsu jIA bswvY] qw kI mihmw; gnI n AwvY] 1.rkqu
ibMdu kw iehu qno; AgnI pwis iprwxu] Anuswr rkq ibMd dy ijsu(eyk)
ie`k(iknkw) ikxky ikRm jIA dy irdy’c, vwihgurU jI Awpxw sRb ivAwpI ivsmwd
Anqklwvwn pUrn myhrvwn Ajpw jwp ismrn vwihgurU nwm(bswvY) vswauNdy hn,
(qw) iqs gurmuiK snmuK gurU ipAwry jI kI, Agm Apwr sRb ivAwpI mhW
www.Gursevak.com 46 q`qkrw
ivsmwd bRhmigAwnI sgl kI rInw]) mihmw (gnI) ignx’c (n) nhIN(AwvY)
AwauNdI[ XQw:-dyiKAw; iqhUM lok kw pIau] Acrju BieAw; jIv qy sIau]) jn kI
mihmw.kyqk brnau; jo pRB Apny Bwxy] khu nwnk.ijn siqguru ByitAw; sy sB qy
Bey inkwxy]
iknkw eyk; ijsu jIA bswvY] qw kI mihmw; gnI n AwvY] 2. ie`k ikxkw
Coty qoN Cotw huMdw hY[ vwihgurU siqgurU swihbwn jI, ijsu Awpxy ipAwry dy(jIA)
idl’c, (eyk) ie`k (iknkw) Cotw nIc kIt puxw Bwv gRIbI(bswvY) vswauNdy hn,
(qw) iqs kI mihmw(gnI) igxI, Bwv ignx ’c(n) nhIN(AwvY) AwauNdI[ XQw:-
kir ikrpw; ijs kY ihrdY grIbI bswvY] nwnk eIhw mukqu; AwgY suKu pwvY]) sy
ismrih; ijn Awip ismrwey] nwnk qw kY; lwgau pwey]) KqRI bRwhmxu.sUdu bYsu;
auDrY ismir cMfwl] ijin jwinE.pRBu Awpnw; nwnk.iqsih rvwl]
4.kWKI; eykY drs quhwro] nwnk aun sMig; moih auDwro]1] prm pUjnIk DMn
vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU nwnk dyv srUp mh`lw p jI &urmwauNdy hn:-hy
vwihgurU siqgurU swihbwn jI!ijhVy gurmuiK ipAwry, vwSnwvW lwlc AOgux ivkwr
doS iqAwg ky, Awp jI dy ivsmwd ismrn’c lIx, (quhwro) Awp jI dy prmpiv`qR
SuB s`cy inrol(eykY) ie`k(drs) drSn dy(kWKI) cwhvwn hn, aun sMig(moih) dwsn
dws gRIb nUM, mhW pwpW ivkwrW kukrmW AOguxW jmW jUnW qoN, (auDwro) Cufwauxw kro
jI, Bwv iqn@W gurmuKW ipAwirAW dI siqsMgq jI’c rihMidAW, gurU jI dy AmulIk
lwl; eyih rqn] bcnW nUM ismridAW, gurbwxI suxidAW kQw kIrqn kridAW
krwauNidAW isKwauNidAW, rom 2 dy ipAwr nwl, Awp iqAwg ky kmweIey, kyvl
mhWpurSW dy nwl hI vrq vrqwvw hovy[ sB dI crn-DUV bx jweIey jI[ XQw:-
jn nwnk pRIiq; swD pg cwty]) sMqn isau.myrI lyvw dyvI; sMqn isau ibauhwrw]
sMqn isau.hm lwhw KwitAw; hir Bgiq Bry BMfwrw]2])
5. sy ismrih; ijn Awip ismrwey] nwnk qw kY; lwgau pwey]3] srb klw
BrpUr pRB; ibrQw jwnnhwr] siqgurU nwnk dyv mh`lw pMjvW jI, grIbI; gdw
hmwrI] KMnw; sgl rynu CwrI]) pwie lgau.moih krau bynqI; koaU sMqu imlY
bfBwgI] Anuswr gRIbI dI h`d jxwauNidAW &urmw rhy hn:- (sy) Ehu prmpUjnIk
gurmuiK ipAwry siqgurU swihb jI, gursyvk jI, vwihgurU jI nUM Anhdu vwjY;
www.Gursevak.com 47 q`qkrw
shij suhylw] sbid Anµd kry sd kylw] shj guPw mih qwVI lweI; Awsxu aUc
svwirAw jIau] vwlI gurmuiK AvsQw’c, (ismrih) Xwd krdy hn, (ijn) ijn@W
qoN vwihgurU siqgurU swihbwn jI Awip hI, (ismrwey) ismrn krwauNdy hn[ dwsn
dws gRIb, (qw) iqs, ismrn dI Anhd Junkwr nUM pRwpq, siqgurU swihb jI,
gursyvk jI(kY) dy s`cy su`cy(pwey) crn-kmlW nwl(lwgau) l`gdw hY]3] XQw:-
iniv iniv pwie lgau.gur Apuny; Awqm rwmu inhwirAw]) Awip jpwey; jpY so
nwau] Awip gwvwey; su hir gun gwau] Anuswr gurqw ibrwjmwn siqgurU swihb jI
aun@W dy idl idmwZ surqI ibRqI icqvxI socxI’c, hr smyN gurbwxI Byjdy rihMdy
hn, inrgun bRhm’c lInqw b^S ky, Aink rUp iKn mwih; kudriq Dwrdw]
Anuswr Awpxy AnykW srgun srUp Dwr ky, suMdr drSn b^Sdy rihMdy hn[
6.pRB jI bsih; swD kI rsnw] nwnk jn kw; dwsin dsnw]4] vwihgurU
siqgurU nwnk dyv kljuig.jhwju Arjunu gurU; sgl isRis† lig.ibqrhu] ShIdW dy
isrqwj jI ivsmwd ivAwpk bRhm pUrn gRIbI’c lIx &urmwauNdy hn:-Akwl purKu
jI dy ismrn ’c lIn, AsMK AnMq nUr, nUr hI nUr, pRkwS hI pRkwS, inrgun
inrMkwr Bwau-BgqI Ajpw jwp dy srgun Avqwr, (swD) s`cy siqgurU swihb, sMq
mhWpurS, gurU ^wlsw jI(kI) dI, SuB s`cI prm piv`qR au~jl rsnw’qy, (pRB)
vwihgurU jI(bsih) vsdy hn[ dwsndws gRIb mn bwxI sRIr krky, AYsy gurmuiK
swD jn dy, (dwsin) dwsW kw(dsnw) dws hY]4] XQw:- CCw; Cohry dws qumwry]
dws dwsn ky; pwnIhwry] CCw; Cwru hoq qyry sMqw] ApnI ik®pw; krhu BgvMqw])
hm dwsn ky dws ipAwry]
7.ismrn qy lwgy;ijn Awip dieAwlw]nwnk jn kI;mMgY
rvwlw]5]prmpUjnIk koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI; srb jIAw kw dwqw ry] s`cy
siqgurU sRI gurU nwnk dyv swihb mh`lw p jI, gRIbI dI h`d jxwauNidAW &urmw rhy
hn:-guru nwnk; jw kau BieAw dieAwlw] so jnu hoAw; sdw inhwlw] Anuswr
(ijn) ijn@W gursyvkW ’qy myhrvwn vwihgurU jI, Awip dieAwlw hoey hn, (qy) auh
DnvMqy piqvMqy prvwn pRDwn bymuhqwjy rwjy suKvwsI AibnwsI gurmuiK jn, siqgurU
swihbwn jI vwihgurU jI dy ivAwpk ivsmwd ismrn AiBAws ’c, lwgy hn, Bwv
pUrn ivsmwdqweI sihq, ismrn ’c sdw lIx hn[ dwsndws iqn@W(jn)
www.Gursevak.com 48 q`qkrw
ipAwirAW kI, prmpiv`qR(rvwlw) crn-DUV(mMgY) mMgdw hY, ikauN jo vwihgurU jI dy
pyRm ipAwr’c AYsy ivsmwd msq hoey hn, sRIr dI su`D hI nhIN rhI]5] XQw:-
mgnu BieE.ipRA pRym isau; sUD n ismrq AMg]) suiqAw guru swlwhIAY; auTidAw
BI guru Awlwau] koeI AYsw gurmuiK jy imlY; hau qw ky Dovw pwau]) AMqrjwmI purK
ibDwqy; srDw mn kI pUry] nwnk dwsu.iehY suKu mwgY; mokau.kir sMqn kI DUry]
8.ismrih sy jn; ijn kau pRB mieAw] nwnk.iqn jn; srnI pieAw]7]
prmpUjnIk vwihgurU siqgurU nwnk dyv vwihgurU mh`lw pMjvW jI, srb ivAwpI
Anq klwvwn Agm Apwr mhW ivsmwd pRymw-BgqI’c lIn &urmw rhy hn:-(ijn)
ijn@W gurmuiK ipAwirAW(kau) nUM, (pRB) pRis`D sRb pRkwSk nmo sUrj sUrjy; nmo cMdR
cMdRy] nmo rwj rwjy; nmo ieMdR ieMdRy] nmo AMDkwry; nmo qyj qyjy] ivAwpk suMdr
vwihgurU jI dy Avqwr siqgurU swihbwn jI dI sRb ivAwpI mhW ivsmwd
Anqklwvwn(mieAw) ikRpw pRwpq huMdI hY, (sy) auh; hir gun bwnI]; shij
smwnI]; inhcl Awsnu]; kml ibgwsnu]; Anhd Junkwr] Agm Apwr sRb
ivAwpI suK nUM pRwpq, sRb ivAwpI ivsmwd Anqklwvwn Ajpw jwp vwihgurU jI’c
lIx, AicMq praupkwrI gurmuiK jn, ipAwry vwihgurU jI nUM(ismrih) Xwd krdy
hn, dwsn dws(iqn) iqn@W gurmuiK(jn) ipAwirAW dI, prm piv`qR au~cI su`cI sRb
ivAwpI mhW ivsmwid s`cI srnI, hmySw hI pieAw hY]7] XQw:-hir sMig rwqy
mn qn hry] gur pUry kI srnI pry]1]
9.dIn drd duK BMjnw; Git Git nwQ AnwQ] srix qum@wrI AwieE; nwnk
ky pRB swQ]1] {zwlmW dy Gor iBAwnk AiqAwcwr zulm krn qoN, prmpUjnIk
vwihgurU mh`lw pMjvW jI, swfy leI hux au~bldI dyZ’c bYT rhy hn, hux q`qy 2 ryqy
’qy bYT ky, q`qw 2 ryqw Awpxy prm piv`qR SuB s`cy mhwn praupkwrI DIrjDwrI
inrMkwrI sIs’qy puAw rhy, hux sVdI m`cdI bldI loh’qy KV@ rhy hn[ Awp kSt
shwr rhy hn, swnUM gurU rwmdws sRovr, sRI hirmMdr swihb jI, sRI qrnqwrn
swihb jI, hor Anyk qIrQ qy prmpUjnIk s`cy siqgurU inrMkwr srUp gurbwxI jI
b^S rhy hn[ Awp jI nUM Aink bwr inmK 2 nmskwr, Awp jI qoN Ainkbwr
sdw sdw jweIey bilhwr[ DMn gurU pRmysr jI, Awpxy inrgun srUp duAwrw AnMq
sUrjW cMdRimAW ibjlIAW AgnIAW qwry mMflW, swfy mnW ieMidRAW iridAW nUM hux
www.Gursevak.com 49 q`qkrw
pRkwS rhy hn[ swfy AMdr bwhr AsMK nUr, srb klw BrpUr pRB; ibrQw
jwnnhwr] pRkwS hI pRkwS srUp, Anhd sbd vwihgurU Ajpw jwp srUp hux
BrpUr ivAwpk ho rhy hn[ KMf bRhmMf byAMq; auDwrxhwirAw] qyrI soBw quDu; scy
myry ipAwirAw] Anuswr AnMq bRhmMf dy auDwrxhwr, prmpUjnIk vwihgurU siqgurU
nwnk dyv Drin ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin mQurw.kCu Bydu
nhI; guru Arjunu prqK´ hir] vwihgurU mh`ly pMjvyN jI ny, moih dIn; hir hir dir
pirAw]) moih dIn; hir hir Et lIqI]) moih dIn; hir hir AwrwDy]) ijau
bulwvhu; iqau nwnk dws bolY] ijvyN Anyk vwr inmRqw gRIbI dy Sbd ilKy kmwey
hn, iqvyN ie`Qy BI inmRqw gRIbI dI h`d jxwauNidAW, Awpxy Awp nUM dIn kih ky,
vwihgurU jI dy snmuK, Ardws pRym bynqI krky, snmuK Ardws pRym bynqI krn dI
jwc isKw rhy hn:-}hy (nwQ) mwlk jI! dwsn dws (nwnk) mh`ly pMjvyN nUM, Gxy
duK drd ny.(BMjnw) BMnxw kIqw hY, du`K dw BMinAw, Git Git ky du`K dy(dIn)
ADIn duKI, (AnwQ) XqIm ho irhw hY[ vw dwsn dws(dIn) gRIb(AnwQ) XqIm
dy(Git) sRIr, sRIr’c jo hor ikRmW dy(Git) sRIr hn, aun@W’c vs ky, dwsn dws dy
bYr ibroD; kwm koRD moh] JUT ibkwr; mhw loB DRoh] jMmx mrn iqRSnw Awid drd
duK nUM(BMjnw) BMnx vwly, hy(nwQ) mwlk AMdr bwhr AsMK nUr pRkwS srUp, srb
klw BrpUr pRB; ibrQw jwnnhwr] prmpUjnIk(pRB) vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU
rwmdws swihb jI!dwsn dws gRIb nIc jwick dIn inmwxw inqwxw(qum@wrI) Awp
jI dI ivAwpk ivsmwd s`cI.srix swDsMgq’c(AwieE) AwieAw hY, dwsn dws
gRIb(ky) dy sdw(swQ) nwl rho jI, Bwv sRb`q dy Bly ihq ShIdI dyx smyN, BwvyN
au~bldI dyZ’c bYTW, BwvyN q`qy ryqy ’qy bYT ky q`qw ryqw Awpxy sIs’qy puAwvW, BwvyN
q`qI loh’qy KV@W, BwvyN B`uK aunINdRw qRyh kubol shwrn dw smW Aw bxy, BwvyN rwvI dy
iknwry 1663 ib:nUM, 43 swl.42idn dI AwXU’c ShIdI pwvW, hr hwlq’c Awp
jI dy prm piv`qR SuB s`cy su`cy au~cy mhwn praupkwrI DIrjDwrI inRivkwrI
inrMkwrI crn-kml iDAwvW[ Awp jI dy s`cy crn-kmlW’c sdw lIxqw eykqw
ABydqw rhy jI[ qUM dieAwlu ikRpwlu ikRpw iniD; mnsw pUrxhwrw]) qum@ dieAwl
ikrpwl ikRpw iniD; piqq pwvn gosweI] ipAwry pRIqm jIE!Srx pey dI l`ijAw
r`K lvo jI!XQw:-srin pry kI; rwKu dieAwlw] nwnk; qumry bwl gupwlw]
10.jnu rwqw; hir nwm kI syvw]nwnk pUjY; hir hir dyvw]6] prmpUjnIk
www.Gursevak.com 50 q`qkrw
vwihgurU s`cy siqgurU nwnk dyv swihb jI, Awpxy pMjvyN srUp’c, AiqAMq hI gRIbI
nwl, gur pRswid nwnk scu khY] Anuswr s`c 3 &urmwauNdy hn:-(jnu) ipAwry
Bgq gursyvk jI, (hir) srb pRkwSk pUrn myhrvwn, srb klw BrpUr pRB;
ibrQw jwnnhwr] ipAwry vwihgurU jI dy ivsmwd s`cy Ajpw jwp vwihgurU nwm
jpx jpwaux, Anyk pRkwr gurU Gr (kI) dI, SuB s`cI syvw ’c(rwqw) rMgy, (dyvw)
prmpUjnIk(dyvw) pRkwS srUp hir hir jI nUM rom 2 krky(pUjY) pUjdy hn[ vw hir
nwm jpx jpwaux(kI) dI SuB s`cI syvw’c(rwqw) rMgy, (dyvw) prm pUjnIk(jnu)
Bgq jI nUM, dwsn dws gRIb, qyirAw Bgqw kau bilhwrw] Anuswr hir hir
krky(pUjY) pUjdw hY]6] XQw:-myry rwm.hir jn kY; hau bil jweI] kysw kw kir
cvru Fulwvw; crx DUiV muiK lweI]) ismrn qy lwgy; ijn Awip dieAwlw] nwnk
jn kI; mMgY rvwlw]) thl krau qyry dws kI; pg Jwrau bwl] msqku Apnw Byt
dyau; gun sunau rswl])
jnu rwqw; hir nwm kI syvw] nwnk pUjY; hir hir dyvw]6] 2. prmpUjnIk
vwihgurU s`cy pUrn siqgurU nwnk dyv, gurqw ibrwjmwn sRI gurU gRMQ swihb jI
&urmwauNdy hn:-DMnu DMnu; DMnu jnu AwieAw] ijsu pRswid; sBu jgqu qrwieAw]
Anuswr(jnu) ipAwry siqgurU swihb mh`lw pMjvW jI, (hir) srb pRkwSk pUrn
myhrvwn, srb klw BrpUr pRB; ibrQw jwnnhwr] ipAwry vwihgurU jI dy ivsmwd
s`cy Ajpw jwp vwihgurU nwm jpx jpwaux (kI) dI, SuB s`cI syvw’c(rwqw) rMgy,
(dyvw) prmpUjnIk hir hir(dyvw) gurdyv mwqw gurdyv ipqw; gurdyv suAwmI
prmysurw] Akwl purK vwihgurU jI nUM, rom 2 krky sdw(pUjY) pUjdy hn[ AYsy
ivAwpk ivsmwd rMg’c pUjdy hn[ zwlmW dy Gor iBAwnk AiqAwcwr zulm krn
qoN, DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU siqgurU Arjn dyv swihb jI, jyT dI
grmI’c, au~bldI dyZ, q`qy ryqy’qy bYTx, q`qw ryqw Awpxy prmpiv`qR SuB s`cy
praupkwrI sIs’qy puAwaux smyN, kStW dI pRvwh n kridAW pqMgy dy lweIt’qy
sVn vWg kurbwn ho rhy hn[ XQw:-drsnu dyiK pqMg ijau; joqI AMdir joiq
smwxI[ vw nwnk pUjY; hir hir dyvw]6] (dyvw) prmpUjnIk, ipqw hir hir jI,
vwihgurU(nwnk) mh`ly pMjvyN jI nUM, hr smyN(pUjY) pUjdy hn, Bwv siq sMqoK SuB
guxW dy Anq klwvwn sRb ivAwpI mhW ivsmwd qyz pRkwS sihq, prmpUjnIk
vwihgurU,Awid AnIlu Anwid Anwhiq;jugu jugu eyko vysu]) jh;iJilimilkwru
www.Gursevak.com 51 q`qkrw
idsMqw] qh; Anhd sbd bjMqw] inrgun bRhm jI, AnykW smuMdRW, cmkdIAW
cIzW, hIry jvwhrwqW lwlW, vrKw dIAW kxIAW, br&W giVAW, sqrMgIAW pIGW
Aqy ien@W’qy Aks pwaux vwly, kotwn koit sUrjW cMdRimAW Aqy aun@W dy AksW
ikrnW Du`pW cwnxIAW sihq, kRoVW bRhmMfW dy pswry, Awpxy srgun srUp’c vs ky,
ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq, prmpUjnIk s`cy
siqgurU sRI gurU Arjn dyv swihb jI dw prmpiv`qR AMimRq jwp hr smyN krdy
rihMdy hn, ik DMn hn DMn hn DMn hn vwihgurU siqgurU Arjn dyv swihb jI DMn
hn]6] XQw:-sBu sco scu vrqdw; gurmuiK AlKu lKweI] vwhu vwhu scy pwiqswh;
qU scI nweI]
11. ijsu jn kau; pRB drs ipAwsw] nwnk.qw kY; bil bil jwsw]5] DMn
siqgurU nwnk dyv swihb jI, Awpxy prm pwk pMjvyN jwmy AMdr &urmwauNdy hn:-
nwnk.syvku soeI AwKIAY; jo isru Dry auqwir]) so syvku; ijsu ikrpw krI] inmK
inmK jip; nwnk hrI] Anuswr gurU jI nUM isr Arpx, suAws 2 nwm jpx
jpwaux vwly, ijsu(jn) ipAwry gursyvk jI(kau) nUM, (pRB) Akwl purKu jI dy
prmpiv`qR s`cy(drs) drSnW dI, qIbr(ipAwsw) cwh hY[ XQw:-mweI; myry mn kI
ipAws] ieku iKnu.rih n skau ibnu pRIqm; drsn dyKn kau, DwrI min Aws]
dwsn dws(qw) iqn@W(kY) qoN(bil) kurbwn (bil) bilhwr(jwsw) jWdw hY]5]
12.sgl purK mih; purKu pRDwnu] swD sMig; jw kw imtY AiBmwnu] (swD)
r`b rUp sMq Bgq jI dw sMig krn nwl, vw swDsMig nwnk jsu gwieE; jo pRB
kI Aiq ipAwrI]) swDsMgiq AsQwn; jgmg nUr hY[ lK lK ssIAr Bwnu;
ikrn TrUr hY[ Anuswr DMn vwihgurU mh`ly pihly jI dy AiqAMq ipAwry suMdr sohxy
jgmg nUro nUr, nUr hI nUr swDsMig jI ’c iml ky, imit gey bYr; Bey sB ryn]
Anuswr(jw) ijs gursyvk gurmuiK ipAwry jI(kw) dw(AiBmwnu) hMkwr(imtY) imt
jwvy, auh(sgl) swirAW(purK) mhWpurKW (mih) ’c, DMn bwbw b`uFwjI, pMj ipAwry
cwr swihbzwdy swihbwn jI vWg, sB dy mMnxy pUjxy jog(pRDwnu) muKI mhW purKu jI
hn[ XQw:-pRDwn purKu; pRgtu sB loie]) so smdrsI; qq kw byqw] nwnk; sgl
isRsit kw jyqw]1]
Awps kau; jo jwxY nIcw] soaU gnIAY; sB qy aUcw]) nIcw AMdir nIc
jwiq; nIcI hU Aiq nIcu] nwnku.iqn kY sMig swiQ; vifAw isau ikAw rIs])
www.Gursevak.com 52 q`qkrw
jogIsr pwvih nhI; quA gux kQnu Apwr] pRym Bgiq kY kwrxY; khu rivdws
cmwr] Anuswr r`b rUp DMn Bgq rivdws swihb jI, Awpxy Awp nUM cimAwr
ilKdy hn, Awp ku`J BI nhIN bxdy[ Bgq jI vWg, (jo) ijhVy gurU jI dy b^Sy
ipAwry gursyvk jI, (Awps) Awpxy Awp(kau) nUM, sRb ivAwpI mhW ivsmwd(nIcw)
nIvW(jwxY) jwxdy hn, Bwv sRb ivAwpI mhW ivsmwd inmRqw ’c lIx rihMdy hn[
(soaU) auh gurmuiK ipAwry gursyvk jI, sB qy(aUcw) au~cy(gnIAY) igxIdy hn[
XQw:-bRhmigAwnI; aUc qy aUcw] min ApnY hY; sB qy nIcw]) mhlw 5] goibMd
goibMd goibMd sMig; nwmdyau mnu lIxw] AwF dwm ko CIpro; hoieE lwKIxw]1]
rhwau] bunnw qnnw iqAwig kY; pRIiq crn kbIrw] nIc kulw jolwhrw; BieE
gunIX ghIrw]1] rivdwsu FuvMqw For nIiq; iqin@ iqAwgI mwieAw] prgtu hoAw
swDsMig; hir drsnu pwieAw]2] sYnu nweI buqkwrIAw; Ehu Gir Gir suinAw]
ihrdy visAw pwrbRhmu; Bgqw mih ginAw]3] ieh ibiD suin kY jwtro; auiT
BgqI lwgw] imly pRqiK gusweIAw; DMnw vfBwgw]4]2])
jw kw mnu; hoie sgl kI rInw] hir hir nwmu; iqin Git Git cInw])
sgl ryn iehu mnu BieAw; ibnsI Ap DwrI] Anuswr(jw) ijn@W gurmuKW
ipAwirAW(kw) dw mnu(sgl) swirAW(kI) dI (rInw) crn-DUV hoie jWdw hY[
XQw:-srb kI ryn; jw kw mnu hoie] khu nwnk; qw kI inrml soie]3]) imit
gey bYr; Bey sB ryn] AMimRq nwmu; swDsMig lYn]) hm sMqn kI rynu ipAwry; hm
sMqn kI srxw] (iqin) iqn@W ny(hir) pRkwS srUp(hir) vwihgurU(nwmu) bRhm jI,
hir hir nwmu gurbwxI jI (Git) ikxky(Git) ikxky ’c BrpUr(cInw) pCwx ley,
Bwv Awpxy AMdr, bwhr koit bRhmMf dy pswry’c gursbd ArQ hI dyKdy hn[ [
XQw:-jb iehu; hUAw sgl kI rInw] qw qy rmeIAw; Git Git cInw] sBu goibMdu
hY; sBu goibMdu hY] goibMd ibnu; nhI koeI]) sBu goibMdu hY; sBu goibMdu hY] goibMd
ibnu; nhI koeI]) sBu goibMdu hY; sBu goibMdu hY] goibMd ibnu; nhI koeI]) Git sBu
goibMdu hY; sBu goibMdu hY] goibMd ibnu; nhI koeI]) Git mY.hir jU bsY; sMqn kihE
pukwir] khu nwnk.iqh Bju mnw; Bau iniD auqrih pwir]) sB mih joiq; joiq hY
soie] iqs dY cwnix; sB mih cwnxu hoie]
mn Apuny qy; burw imtwnw] pyKY sgl isRsit; swjnw] ipAwry gursyvk jI
www.Gursevak.com 53 q`qkrw
ny, gurU hukm mMn ky, Apuny mn(qy) qoN, (burw) vYr ivkwr AOgux mhW pwp prwieAw
burw icqvxw, (imtwnw) imtw idqw hY[ XQw:-pr kw burw; n rwKhu cIq] qum kau
duKu nhI; BweI mIq]3]) bIrw; Awpn burw imtwvY] qwhU; burw inkit nhI AwvY]
(sgl) swrI(isRsit) koit bRhmMf dI rcnw ’c, (swjnw) ipAwry Ajpw jwp
ipAwry vwihgurU jI nUM hI(pyKY) dyKdy hn[ XQw:-DnwsrI mÚ 5] kir ikrpw.dIE
moih nwmw; bMDn qy Cutkwey] mn qy ibsirE. sglo DMDw; gur kI crxI lwey]1]
swDsMig; icMq ibrwnI CwfI] AhMbuiD moh mn bwsn; dy kir gfhw gwfI]1]
rhwau] nw ko myrw dusmnu rihAw; nw hm iks ky bYrweI] bRhmu pswru pswirE
BIqir; siqgur qy soJI pweI]2] sBu ko mIqu.hm Awpn kInw; hm sBnw ky
swjn] dUir prwieE.mn kw ibrhw; qw mylu kIE myrY rwjn]3] ibnisE
FITw.AMimRqu vUTw; sbdu lgo gur mITw] jil Qil mhIAil srb invwsI; nwnk
rmeIAw fITw]4]3]) kwnVw mhlw 5] ibsir geI; sB qwiq prweI] jb qy;
swDsMgiq moih pweI]1] rhwau] nw ko bYrI.nhI ibgwnw; sgl sMig.hm kau bin
AweI]1] jo pRB kIno.so Bl mwinE; eyh sumiq.swDU qy pweI]2] sB mih riv
rihAw pRBu eykY; pyiK pyiK nwnk ibgsweI]
sUK dUK; jn sm idRstyqw] ijs ipAwry gurU(jn) Bgq jI nUM, sUK dUK(sm)
ie`ko ijhw(idRstyqw) idsdw hY, vw sUK dUK hr hwlq ’c, ivAwpk bRhm jI (sm)
smwey (idRstyqw) idsdy hn[ XQw:-gurmuiK buFy kdy nwhI; ijn@w AMqir suriq
igAwnu] sdw sdw hir gux rvih; AMqir shj iDAwnu] Eie sdw Anµid ibbyk
rhih; duiK suiK eyk smwin] iqnw ndrI ieko AwieAw; sBu Awqm rwmu pCwnu])
gurmuiK AMqir shju hY; mnu ciVAw dsvY Awkwis] iqQY.aUNG n BuK hY; hir AMimRq
nwmu suK vwsu] nwnk.duKu suKu ivAwpq nhI; ijQY Awqm rwm pRgwsu]16]) jo nru
duK mY; duKu nhI mwnY] suK snyhu Aru BY nhI jw kY; kMcn mwtI mwnY]) duK suK auAw
kY; smq bIcwrw] nrk surg; rhq Aauqwrw]) suKu duKu dono.sm kir jwnY; Aauru
mwnu Apmwnw] hrK sog qy rhY AqIqw; iqin jig qqu pCwnw]1]) suKu duKu ijh
prsY nhI; loBu moh AiBmwnu] khu nwnk sunu ry mnw; so mUriq Bgvwn]13]) mMqRM
rwm rwm nwmM; D´wnµ srbqR pUrnh] g´wnµ sm duK suKM; jugiq inrml inrvYrxh]
dXwlµ srbqR jIAw; pMc doK ibvrijqh] Bojnµ gopwl kIrqnM; Alp mwXw jl
kml rhqh] aupdysM sm imqR sqRh; BgvMq Bgiq BwvnI] pr inMdw nh sRoiq
www.Gursevak.com 54 q`qkrw
sRvxM; Awpu iq´wig sgl ryxukh] Kt lK´x.pUrnµ purKh; nwnk nwm swD sÍjnh])
nwnk; pwp puMn nhI lypw]6]) rwjwn rwj]) dIn dieAwl ik®pwl pRB;
DMn siqgurU nwnk dyv swihb Drin ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir]
Bin mQurw.kCu Bydu nhI; guru Arjunu prqK´ hir] prmpUjnIk mh`lw pMjvW swihb
jI &urmwauNdy hn:-rwjwn rwj] AsMK pRkwS srUp inrml inrlyp siqgurU
swihbwn jI dy s`cy crnkmlW ’c lIx ho ky, BwrI auqSwh nwl kyvl praupkwr
hI praupkwr krdy hn, ies leI aun@W nUM pwp puMn dI(lypw) CUh nhI hY, Bwv sB
ku`J guurU jI dw mMn ky, gurU jI dy nwm ’qy Awpxw sB k`uJ lutw idMdy hn[ gurU pRIqm
jI dw hukm iKVy m`Qy mMndy hn[ XQw:-ijs kI bsqu; iqsu AwgY rwKY] pRB kI
AwigAw; mwnY mwQY] aus qy caugun; krY inhwlu] nwnk swihbu; sdw dieAwlu]2]
gurmuiK pUrn bRhmigAnI BweI mnI isMG jI vWg, BwvyN bMd bMd k`ty jwx, Pyr BI
pRvwh nhIN krdy[ kIqy praupkwrW dI hMgqw, au~kw hI nhIN krdy, mhW pwp krn
dI bjwey auqSwh nwl praupkwr krdy hn[ prmpUjnIk gurU crn-kmlW’c lIx,
bRhmigAwnI.sgl kI rInw] pUrn bRhm srUp hoxy ’qy, jb Akwru iehu; kCu n
idRstyqw] pwp puMn; qb kh qy hoqw] bhu au~cI hU au~cI gurmuiK AvsQw ’c lIx,
pwp puMn qoN sdw inrlyp hn[ XQw:-bRhmigAwnI sdw inrlyp] jYsy jl mih;
kml Alyp]) srbqR rmxM goibMdh; nwnk.lyp Cyp n ilp´qy]) jb kCu pwvY; qb
grbu krqu hY] Anuswr rwj pRwpq krky suK’c gumwn krky hMkwr ’c &`uldy nhIN,
ijvyN hMkwrI bMdy Srwb pI ky koTy cV@ ky, bkbws krdy hn[ mwieAw geI; qb
rovnu lgqu hY] Anuswr mwieAw dy jwx qoN, du`K kSt’c AiVMgdy nhIN]6]
13. inmwny kau; pRB qyro.mwnu] sgl Gtw kau; dyvhu dwnu]) 1.duKu ivCoVw;
ieku duKu BUK] ieku duKu; skqvwr jmdUq] ieku duKu; rogu lgY qin Dwie]) jim
jim mrY; mrY iPir jMmY] bhuqu sjwie; pieAw dyis lMmY] Anuswr vwihgurU jI dy
ivCoVy, cOrwsI l`K jUn jmW AOguxW ivkwrW dy kSt dy mwry inmwny jIv(kau) nUM, hy
(pRB) vwihgurU jI!(qyro) Awp jI dy b^Sy nwm jpx jpwaux rUp, sRb ivAwpI mhW
ivsmwd pwiqswhI mwnu siqkwr imldw hY[ XQw:-mwxu inmwxy qUM DxI; qyrw
Brvwsw] ibnu swcy An tyk hY; so jwxhu kwcw]) inmwny kau; jo dyqo mwnu] sgl
BUKy kau; krqw dwnu]) miq hodI; hoie ieAwxw] qwx hody; hoie inqwxw] Axhody;
Awpu vMfwey] ko AYsw Bgqu; sdwey] 128] ieku iPkw.n gwlwie; sBnw mY scw
DxI] ihAwau.n kYhI Twih; mwxk sB Amolvy] 129] sBnw mn mwixk; Twhxu
www.Gursevak.com 55 q`qkrw
mUil mcWgvw] jy qau.iprIAw dI isk; ihAwau.n Twhy khI dw] 130] Anuswr
mwx huMidAW, inmwxw ho ky, gurmuiK AvsQw nUM pRwpq ho ky, ie`Qy Aqy drgh’c r`b
smwn mwx pwauNdy hn[ Awps kau; Awip dIno mwnu] nwnk pRB jnu; eyko jwnu])
scI drgh mwxu inmwxY[) drgh mwxu pwvih, piq isau jwvih; AwgY.dUKu n lwgY]
inmwny kau; pRB qyro.mwnu] 2.ivdySI zwlm, ijs rMk dIAW bhU bytIAW nUM
cu`k ky, gznI’c tky 2 nUM vycdy sn, ijs nUM koeI BI sRkwrI nOkrI nhIN sI imldI,
jo DUV’c ruL irhw sI, ijs nUM SUdR 2 kih ky iqRskwr krdy sn, zwlm ijs dy
mUMh’c Qu`kdy sn, ijs nUM GoVy’qy cV@n, &Oj q^q rcx, sIs’qy dumwlw c`kR sjwaux,
SsqR pYn@x dI s^q mnwhI sI, jo jmW jUnW rogW AoguxW v`s ho irhw sI[
AYsy(inmwny) mwx qoN rihq, inmwxy jIv(kau) nUM, hy(pRB) vwihgurU rwjwn rwj]) ;
srb klw smrQ] vwihgurU mh`lw pihlw jI, mh`lw CyvW jI sRI gurU goibMd isMG
swihb jI, sdw gurqw ibrwjmwn siqgurU gRMQ swihb jI! (qyro) Awp jI dw
b^iSAw SuB s`cw(mwnu) siqkwr pRwpq hY, jo Awp jI ny KMfy bwty dy AMimRq dI
dwiq, gurbwxI jI b^S ky, ^wlsw pMQ jI sjwey, kIVw Qwip dyie pwiqswhI;
lskr kry suAwh] Anuswr kIiVAW nUM pwiqswhI b^SidAW, ieh SuB s`cy vr
b^Sy, ik dwsn dws ny, ijsu nwmu irdY; soeI vf rwjw] Anuswr ibnw ipRQvI dy
rwjy bxwey hn[ jo pUry gurU jI qoN ibnw, rwjy mhwrwjy dI BI pRvwh nhIN krngy[
AYsy sRb ivAwpI Anqklwvwn mhW ivsmwd vr, Anq klwvwn pUrn myhrvwn
vwihgurU pUrn jI hI b^S skdy hn:- XQw:-^wlsw myro; rUp hY ^ws] ^wlsy mih;
hO krO invws] ^wlsw myro; muK hY AMgw] ^wlsy ky hON; sd sd sMgw] ^wlsw myro;
ieS† suihrd] ^wlsw myro; khIAq ibrd] ^wlsw myro; pC Ar pwqw] ^wlsw myro;
suK Aihlwdw] ^wlsw myro; im`qr sKweI] ^wlsw mwq ipqw; suKdweI] ^wlsw
myrI; soBw sIlw] ^wlsw bMD sKw; sd fIlw] ^wlsw myrI; jwq Ar pq] ^wlsw
so; mw ko auqpq] ^wlsw myro; Bvn BMfwrw] ^wlsy kr; myro siqkwrw] ^wlsw
myro; sÍjn pRvwrw] ^wlsw myro; krq auDwrw] ^wlsw myro; ipMf prwn] ^wlsw
myrI; jwn kI jwn] mwn mhq myrI; ^wlsw shI] ^wlsw myro; sÍwrQ shI] ^wlsw
myro; kry inrbwh] ^wlsw myro; dyh Ar swh] ^wlsw myro; Drm Ar krm] ^wlsw
myro; Byd inj mrm]^wlsw myro; siqgur pUrw] ^wlsw myro; s`jn sUrw] ^wlsw myro;
www.Gursevak.com 56 q`qkrw
buD Ar igAwn] ^wlsy kw; hau Dro iDAwn] aupmw ^wlsy; jwq n khI] ijhvw
eyk; pwr nih lhI] sys rsn; swrd sI bu`D] qdp; n aupmw brnq suD] Xw mY;
rMc n imiQAw BwKI] pwrbRhm gur nwnk swKI] rom rom; jy rsnw pWaUN] qdp
^wlsw js; qih gwaUN] hO ^wlsy kw; ^wlsw myro] Eq poq; swgr bUMdyro] ^wlsw;
Akwl purK kI &Oj] pRgitE ^wlsw; pRmwqm kI mOj] jb lg ^wlsw; rhy
inAwrw] qb lg; qyj dIau mYN swrw] jb ieh ghY; ibprn kI rIq] mYN n kroN;
ien kI pRqIq]) ^wlsy ky pRswd kr; suq ibq koS BMfwr] rwj mwl swdn skl;
puqR kilqR ibvhwr] lSkr nyb KÍws iBRq; Anucr dwsI dws] imqR kutMb Dn Bvn
mm simRiD; ikrpw kr qws] igrM bwrI Aru swihbI; qn mn ipMf pRwn] pRswid
^wlsy kr imilE; dwn mwn snmwn] ikRpwvMq ^wls sgl; qh pRswid BXo gOr]
moih sy rMk AnwQ jg; Btkq iPrq kror] Awn syv nih sPl kCu; eIq aUq
prlok] inhPl syvw iqs ibnw; kbI hrK kib sog] jjn Bjn mm ^wlsw;
^wlsw pUjb jog] dws goibMd &qh ^wlsw; drs prs imty sog] myro ieSt Ar
nySTw; ^wlsw pUjn iDAwn] drsn prsn ^wlsw; mukq rUp sq jwn] Awqm rs
ijh jwnhI; so hY ^wls dyv] pRB mih.mo mih.qws mih; rMck nwhn Byv]) rihxI
rhY; soeI isK myrw[ Ehu Twkuru; mY aus kw cyrw[
(ij`qy bolo) sÍYXw] ju`D ijqy.ien hI ky pRswid; ien hI ky pRswid.su dwn kry]
AG AauG trY, ien hI ky pRswid; ien hI kI ikRpw.Pun Dwm Bry] ien hI ky
pRswid.su ibidAw leI; ien hI kI ikRpw sB sqR mry] ien hI kI ikRpw ky.sjy hm
hY; nhI mo sy grIb.kror pry]2] pUrn gurU jI ny Awpxw sRbMs, Awpxw Awp
kurbwn krky, AYsw sRb ivAwpI mhW ivsmwd Awdr mwx siqkwr, Awpxy swjy
invwjy Kwlsy jI nUM b^iSAw hY jo BMg n ho sky[ cONh ju`gW’c, hor iksy ny BI Awpxy
syvkW nMU nhIN b^iSAw jI[ XQw:-hir jIau; inmwixAw qU mwxu] incIijAw.cIj
kry myrw goivMdu; qyrI kudriq kau kurbwxu])
sgl Gtw kau; dyvhu dwnu] hy krn krwvnhwr suAwmI] prm ipAwry prm
pUjnIk v`fy dwqy s`cy vwihgurU jI!Awp jI(sgl) swirAW(Gtw) sRIrW(kau) nUM,
rozI hvw pwxI ijMd jwn Awid Anyk pRkwr dw SuB s`cw dwnu(dyvhu) dy rhy hoN jI[
XQw:-sBnw jIAw kw, ieku dwqw; so, mY ivsir n jweI] vw gurU Avqwr jI’c
kurbwnIAW dy ky, hux gurqw ibrwjmwn ho ky, (sgl) swirAW(Gtw) sRIrW(kau) nUM
www.Gursevak.com 57 q`qkrw
Awpxy gursbd gurU mrXwdw, gurU BgqI sihq inrgun srgun jI dI eykqw, siq
sMqoK dieAw Drm iKmw gRIbI Awid sRb ivAwpI ivsmwd Anq klwvwn AsMK guxW
sihq AKut nwmu dwnu, hr smyN(dyvhu) dy rhy hoN jI[ XQw:-jw kw dwnu; inKUtY
nwhI] BlI Bwiq sB shij smwhI] jw kI bKs n mytY koeI] min vwsweIAY swcw
soeI]2]) qum dwqy Twkur pRiqpwlk; nwiek Ksm hmwry] inmK inmK.qum hI
pRiqpwlhu; hm bwirk.qumry Dwry]1] ijhvw eyk; kvn gun khIAY] bysumwr byAMq
suAwmI; qyro.AMqu n iknhI lhIAY]1] rhwau] koit prwD hmwry KMfhu; Aink ibDI
smJwvhu] hm AigAwn.Alp miq QorI; qum Awpn ibrdu rKwvhu]2] qumrI
srix.qumwrI Awsw; qum hI sjn suhyly] rwKhu rwKnhwr dieAwlw; nwnk Gr ky
goly]3]12]) ijn qUM syivAw Bwau kir; syeI purK sujwn] iqnw ipCY CutIAY; ijn
AMdir nwmu inDwnu] gur jyvfu.dwqw ko nhI; ijin idqw Awqm dwnu]2]) siqguru
dwqw.sBnw vQU kw; pUrY Bwig imlwvixAw]
14. AYsy doK; mUV AMD ibAwpy] nwnk.kwiF lyhu; pRB Awpy]2] prmpUjnIk
gur nwnk dyv goivMd rUp] vwihgurU siqgurU nwnk siqgurU Arjn dyv swihb jI,
inrgunIAwr ieAwxy AikRqGx mUV AMDy jIv nUM b^Swaux leI, vwihgurU jI dy
snmuK, sRb ivAwpI mhW ivsmwd Anqklwvwn Ardws kr rhy hn:-sB ku`J
b^Sx vwly vwihgurU jI nUM iqAwg ky, ivkwrW niSAW kukrmW pwpW ’c l`gx dy
AYsy(doK) doS du`K rog, hMkwr’c (AMD) AMn@y, mUrKw isir mUrKu hY; ij mMny nwhI
nwau] Anuswr nwm nUM n mMnx vwly mUrKW isr(mUV) mUrK nUM (ibAwpy) l`gy hoey hn[
hy(pRB) sRb ivAwpI ivsmwd Anqklwvwn Ajpw jwp vwihgurU siqgurU swihbwn
jI!AOguxW rUpI ^Uh’c if`gy nUM, ikRpw krky bWhoN PV ky Awpy hI kwiF(lyhu) lvo
jI]2] XQw:-moh cIkiV PwQy.inGrq hm jwqy; hir bWh pRBU pkrwie jIau])
qRwih qRwih.srin jn Awey; guru hwQI dy.inklwvYgo]) hm pwQr.loh bf pwQr; gur
sMgiq nwv qrwvYgo]) Agin swgr; bUfq sMswrw] nwnk.bwh pkir; siqguir
insqwrw]) bwh pkiV guir kwiFAw; soeI auqirAw pwir]
15. AMD kUp mih; piqq ibkrwl] nwnk.kwiF lyhu; pRB dieAwl]4] nwm
rqn iqAwg ky, JUT ’c m`cx vwly, AMD kUp mih; piqq ibkrwl] jIv rUpI Koqy
nUM b^Swaux leI, prmpUjnIk vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU nwnk dyv gurU Arjn
www.Gursevak.com 58 q`qkrw
dyv swihb jI, vwihgurU jI dy snmuK sRb ivAwpI mhW ivsmwd Ardws krdy hn:-
mhW pwp. ivkwr.AOgux rUpI(AMD) AMn@y(ibkrwl) frwauxy(kUp) KUh (mih) ’c,
(piqq) if`gy, Apiv`qR, PrIdw.iqnw muK frwvxy; ijnw ivswirEnu nwau] Anuswr
(ibkrwl) frwauxy (AMD) AMn@y AikRqGx jIv nUM, hy(dieAwl) imhrvwnu swihbu
imhrvwnu] swihbu myrw imhrvwnu] jIA sgl kau, dyie dwnu] (pRB) vwihgurU
swihb jI!ikRpw krky bWhoN PV ky, kwiF lyhu jI]4] XQw:-Agin swgr; bUfq
sMswrw] nwnk.bwh pkir; siqguir insqwrw]) bwh pkiV guir kwiFAw; soeI
auqirAw pwir]) moh cIkiV PwQy.inGrq hm jwqy; hir bWh pRBU pkrwie jIau])
qRwih qRwih.srin jn Awey; guru hwQI dy.inklwvYgo]) hsq Alµbnu dyhu pRB; grqhu
auDru gopwl] moih inrgun. miq QorIAw; qUM sd hI dIn dieAwl]
16. jw kY AMqir; bsY pRBu Awip] nwnk qy jn; shij smwiq]5]
prmpUjnIk sRb ivAwpI mhW ivsmwd Anqklwvwn ivsmwd pRkwS srUp Ajpw
jwp vwihgurU siqgurU nwnk dyv swihb mh`lw 5 jI &urmwauNdy hn:-swD kI DUir;
krhu iesnwnu] Anuswr siqgurU swihbwn jI dI, prmpiv`qR crn-DUV’c, hr smyN
ieSnwn krn vwly, (jw) ijs gursyvk ipAwry jI(kY) dy(AMqir) AMdr, Awip
(pRBu) pRkwS hI pRkwS srUp sRb ivAwpI ivsmwd Anqklwvwn Ajpw jwp bRhm jI
(bsY) vsdy hn, Bwv AMdr bwhr vsdy swiKAwq ho rhy hn[ (qy) Eh(jn) ipAwry
Bgq jI, (shij) SWqI, Drm, DIrj, bRhm- igAwn sihq.shij.AvsQw’c,
shij srUp bRhm jI ’c(smwiq) smw Bwv lIx ho jWdy hn[ XQw:-ijau jl mih;
jlu Awie Ktwnw] iqau joqI sMig; joiq smwnw] imit gey gvn; pwey ibsRwm]
nwnk pRB kY; sd kurbwn]) hir ky sMg; bsy hir lok] qnu mnu Arip. srbsu sBu
AripE; And shj Duin Jok] gursyvk jI dMB pKMf idKwvy CL &ryb duinAwvI
vifAweI lwlc mwieAw AOgux ivkwr iqAwg ky, gurU jI dI crn-DUV’c, hr vyly
ieSnwn krdy rihMdy hn, Awp ku`J BI nhIN bxdy]5] XQw:-(m`jnu, in`q) gur kI
ryxu; inq mjnu krau] jnm jnm kI; haumY mlu hrau]
prmpUjnIk vwihgurU(nwnk) siqgurU gRMQ swihb jI &urmwauNdy hn:-(jw)
ijn@W vwihgurU mh`ly nOvyN jI(kY) dy(AMqir) AMdr, Awip(pRBu) pRkwS hI pRkwS srUp
bRhm jI (bsY) vsdy hn, (qy) auh.DMnu DMnu; DMnu jnu AwieAw] ijsu pRswid; sBu
www.Gursevak.com 59 q`qkrw
jgqu qrwieAw] Anuswr (jn) prmpUjnIk vwihgurU mh`lw nOvW jI, AwpxI swrI
jIvnI, pUrn vYrwgmeI Adu`qI kurbwnI sIs vwrn smyN, sRb ivAwpI mhW ivsmwd
shij AvsQw ’c, (smwiq) smw rhy hn[
16 aUVw.vwihgurU jI dy srgun Avqwr mh`ly nOvyN jI dI, sRb ivAwpI mhW
ivsmwd pUrn vYrwgmeI ShIdI swKI duAwrw mhwn DIrjDwrI mhwn praupkwrI
shij AvsQw dw Amolk idRStWq :- jdoN swhmxy cMfwl kwzI Abdl vwhv ny
&qvw piV@Aw, mhwn pwpI jlwludIn ny qlvwr imAwnoN iK`cI, sRI gurU swihb jI ny
ikhw, “dws, sRI jpu jI swihb jI dw prmpiv`qR AMimRq pwT sMpUrn krky, jdoN
siqgurU nwnk dyv swihb jI nUM m`Qw tyky, qdoN vwr krnw[ ”vwihgurU siqgurU
qygbhwdr swihb jI ny, sRI jpu jI swihb jI dw AMimRq pwT AwrMB kIqw[ Awp jI
jdoN pwT kr rhy sn, qW Awp jI sRb ivAwpI Agm ivsmwd AvsQw gurbwxI’c
ieauN lIn sn:-hrK AnMq; sog nhI bIAw] so Gru; guir nwnk kau dIAw]) nh
isv skqI.jlu nhI pvnw; qh Akwru nhI mydnI] siqgur jog kw.qhw invwsw;
jh Aivgq nwQu Agm DnI]) kih kbIr; hmrw goibMdu] cauQy pd mih; jn kI
ijMdu]) imqR sqRü; jw kY eyk smwnY] pRB Apuny ibn; Avru n jwnY] s`cy siqgurU
swihb jI kurbwnI smyN mrn ijaux qoN, AiqAMq au~cI inrlyp AvsQw’c lIx
rhy[ XQw:-mrxY kI icMqw nhI; jIvx kI nhI Aws] qU srb jIAw pRiqpwlhI;
lyKY sws igrws]) mrxu jIvxu jo sm kir jwxY; so myry pRB Bwiedw]) kbIr.ijsu
mrny qy jgu frY; myry mn Awnµdu] mrny hI qy pweIAY; pUrnu prmwnµdu] 22] r`b
rUp Bgq kbIr swihb jI dy, gMBIr gurmuiK AwSy Anuswr hzUr ieh idRVqw r`Kdy
hn ik zulm dy nws Drm dy pRkwS leI, ijs mrn qoN jgq frdw hY, dwsn dws
dy mn AMdr ShIdI pwaux dw AnMd hY, ikauN jo pRmwqmw qoN, Awpxy Awp nUM kurbwn
krn dw, pUrn prmwnMd bRhmwnMd rs pRwpq hY[ prmpUjnIk s`cy siqgurU swihb
jI ny Awpxy pRymIAW nUM, jMmx mrn qoN inrlyp shij AvsQw idKw ky, Drm ihq
srb`q dy Bly leI, gurU jI dw hukm kmwaux leI, mrn dI SuB s`cI jwc isKweI
hY, beI sRIr iqAwgx smyN swihb jI n Bu`lx qW sihlw mrnw huMdw hY[ XQw:-mÚ
3] ikAw jwxw.ikv mrhgy; kYsw mrxw hoie] jy kir swihbu.mnhu n vIsrY; qw
shlw mrxw hoie] mrxY qy jgqu frY; jIivAw loVY sBu koie] gurprswdI jIvqu
mrY; hukmY bUJY soie] nwnk.AYsI mrnI jo mrY; qw sd jIvxu hoie]2] srb`q dy
www.Gursevak.com 60 q`qkrw
Bly ihq kurbwnI dyxy krky, Pyr mrnw nhIN huMdw[ XQw:-kbIrw.mrqw mrqw jgu
muAw; mir iB n jwnY koie] AYsI mrnI jo mrY; bhuir n mrnw hoie] (555) kbIr
mrqw mrqw jgu mUAw mir BI n jwinAw koie] AYsy mrny jo mrY bhuir n mrnw
hoie] 29] (1365) so guru krhu; ij bhuir n krnw] so pdu rvhu; ij bhuir n
rvnw] so iDAwnu Drhu; ij bhuir n Drnw] AYsy mrhu; ij bhuir n mrnw]
vwihgurU] sRb`q dy Bly ihq mrn nUM, s`cw mrnw kr idKwieAw[ XQw:-mrxu
muxsw sUirAw.hku hY; jo hoie mrin prvwxo] vwihgurU] prmpiv`qR vYrwgmeI SuB
s`cI pUrn DrmI ShIdI qoN pihlW Bwv ShIdI dyx smyN, Akih AnMd iKmw DIrj
shij sRb ivAwpI ivsmwdqweI Ajpw jwp’c lIx, prmpUjnIk gurbwxI jI kmw
ky idKwey hn[ XQw:-gauVI kbIr jI] ijh mrnY; sBu jgqu qrwisAw] so mrnw;
gur sbid pRgwisAw]1] Ab kYsy mrau; mrin mnu mwinAw] mir mir jwqy; ijn
rwmu n jwinAw]1] rhwau] mrno mrnu; khY sBu koeI] shjy mrY; Amru hoie
soeI]2] khu kbIr; min BieAw AnMdw] gieAw Brmu; rihAw prmwnMdw]
vwihgurU] id`lI cWdnI cONk, A`j cWdnI cONk nhIN, blik Gor iBAwnk
zulm AMDyry dw cONk hY[ ie`Qy Awm pRjw byAMq sWeI lokW sMqW kwml purKW dI
ieqnI BIV ie`kqR hoeI, ik iql su`tx nUM BI QW n irhw, jo s`cy siqgurU swihb jI
dy jmwlI ichry dy AwKrI SuB s`cy drSn locdy sn[ XQw:-myrw mnu locY; gur
drsn qweI] iblp kry; cwiqRk kI inAweI] iqRKw n auqrY, sWiq n AwvY; ibnu
drsn sMq ipAwry jIau]1] hau GolI jIau Goil GumweI; gur drsn sMq ipAwry
jIau]1] rhwau] pr aun@W nUM mwr ku`t ky roikAw igAw, s`cy siqgurU swihb jI ny,
sRI jpu jI swihb jI dw Bog pw ky, pUrn iekwgRqw inrBYqw pRym pUrn Agm
ivsmwd srb ivAwpI shij AvsQw’c, guru pUrw nmskwry] Anuswr siqgurU
pihly pwiqSwh jI nUM rom 2 krky nmskwr kIqI[ XQw:-nmskwr; qw kau lK
bwr] iehu mnu dIjY; qw kau vwir]
sMq doKI jlwd jlwludIn ny, s`cy siqgurU swihb jI dI, prmpiv`qR DOx ’qy
vwr krn leI, zulmI qlvwr auqWh cu`kI, cwr cuPyirEN qRwh qRwh dI, ^udweI au~cI
kUk pukwr au~TI[ qlvwr dw ^UnI zwlmwnw vwr krky, prmpUjnIk s`cy siqgurU
swihb jI dy prmpiv`qR SuB s`cy praupkwrI sIs swihb jI k`t idqy[ prmpUjnIk
www.Gursevak.com 61 q`qkrw
prmpiv`qR DV ’coN, prmpiv`qR sw& Su`D ^Un &uvwry vWg inkilAw, DrqI ^Un nwl
rMgI geI[ gurU nwnkSwhI sMmq 207, 1732ib:, m`Gr SudI pMcmI, 19 dsMbr
1675 eI:nUM, idny 12 vjy qoN fyF GVI ip`Co, zulmI cWdnI cONk ivKy, Drm hyq
prmpUjnIk sRI sIs swihb jI kurbwn kIqy[ XQw:-rMc smwn; dyh kir cInw[
sIs dIAw; pr isrru n dInw]
hy prmpUjnIk vwihgurU pwrbRhm jI dy Avqwr, s`cy siqgurU sRI gurU
qygbhwdr swihb jI!SuB vIcwr rUpI qrwjU dy, ie`k plVy’c, AnMq bRhmMf, dUjy
plVy’c, Awp jI dI, bRhmigAwnI.praupkwr aumwhw] vwlI prm au~cI s`cI su`cI
krnI pRymw-BgqI, Drm ihq idqI ShIdI r`KIey, qW vYrwgmeI ShIdI dw plVw
AiqAMq hI Bwrw hY[ Awp jI dI aupmw brwbr, hor iksy nUM qulnw nhIN idqI jw
skdI[ XQw:-gur nwil quil.n lgeI; Koij ifTw bRhmMfu] nwmu inDwnu.siqguir
dIAw; suKu nwnk.mn mih mMfu]
prmpUjnIk s`cy ipqw vwihgurU jI dy ArQ:-DMn hn DMn hn DMn hn
prmpUjnIk vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU qygbhwdr swihb jI DMn hn, zwlmW dy
Gor iBAwnk AiqAwcwr zulm krn qoN, lohy dy qMg ipMjry’c, iq`Ky ik`lW ivckwr,
swvDwn eykwgr cIq] hux bYT rhy hn[ prmpUjnIk s`cy siqgurU vwihgurU sRI gurU
gRMQ swihb jI dy A`Kr 2 nUM, vwihgurU mMn ky sRb`q dy Bly ihq, vwihgurU vwihgurU
vwihgurU jp rhy hn[ prmpiv`qR prmpUjnIk SuB s`cy su`cy au~cy mhwn praupkwrI
Awpxy sIs swihb jI nUM, Drm hyq, swkw ijin kIAw] sIsu dIAw, pru.isrru n
dIAw] Anuswr Drm ihq hux kurbwn kr rhy hn[ DMn hn DMn hn DMn hn
prmpUjnIk s`cy siqgurU vwihgurU siqgurU gurU gRMQ swihb jI DMn hn!prmpUjnIk
prmpiv`qR gurqw ibrwjmwn ho ky, Awpxy pRymIAW dy idl idmwZ ’c hr smyN AMimRq
gurbwxI Byj ky, pRymIAW dy rom 2 ’c vs ky, pRB kY ismrin; Anhd Junkwr] suKu
pRB ismrn kw; AMqu n pwr] ismrn b^S ky inhwl krdy rihMdy hn jI[
16 AYVw.(id`lIis) iqlk jM\U; rwKw pRB qw kw] kIno bfo; klU mih swkw]
swDin hyiq; ieqI ijin krI] sIsu dIXw; pru sI n aucrI]13] Drm hyq; swkw
ijin kIAw] sIsu dIAw; pru.isrru n dIAw] nwtk cytk; kIey kukwjw] pRB logn
kh; Awvq lwjw]14] dohrw] TIkir Poir idlIis isir; pRB pur kIXw pXwn]
qygbhwdr sI ikRAw; krI n iknhUM Awn]15] qygbhwdr ky clq; BXo jgq ko
www.Gursevak.com 62 q`qkrw
sok] hY hY hY sB jg BXo; jY jY jY surlok]16]) iqlk jM\U; rwKw pRB qw kw] DMn
prmpUjnIk vwihgurU s`cy siqgurU dsvyN pwiqSwh jI, Awpxy prmpUjnIk pUrn
pRp`k idRV@ DrmI snmuK ShIdW dy isrqwj, s`cy gurU, gurdyv mwqw gurdyv ipqw;
gurdyv suAwmI prmysurw] ipqw jI nUM, pUrn Adb siqkwr sihq, gurdyv siqguru
pwrbRhmu prmysru; gurdyv nwnk hir nmskrw] Anuswr pRB jI mMndy pUjdy ilKdy
hn, DMn siqkwr DMn ipAwr[ (pRB) vwihgurU srUp DMn s`cy siqgurU nOvyN pwiqSwh
jI ny, dyS ’c kQw kIrqn Drm pRcwr krky, sB nMU gurbwxI gurU mrXwdw b^S
ky, Awpxy ipAwry is`KW BweI mqIdws, sqIrwm, idAwlw jI dI kurbwnI, Awpxy
prm piv`qR prm pUjnIk SuB s`cy sIs dw blIdwn dy ky, (qw) iqn@W Bwv SrnI
Awey gRIb duKI bRwhmxW ihMdUAW(kw) dw, iqlk jM\U(rwKw) r`K ilAw[ XQw:-myrw
siqguru; rKvwlw hoAw] Dwir ik®pw pRB.hwQ dy rwiKAw; hir goivdu nvw inroAw]
kIno bfo; klU mih swkw] (klU) klju`g(mih) AMdr, Awpxw sIs kurbwn
krky, ihMdU Drm gaU gRIb bhU bytIAW dI r`iKAw, Drm dy pRkwS zulm dy nws leI,
mhwn DIrj Dwr ky, Awpxw Amolk prmpUjnIk sIs blIdwn dyx dw mhwn
vYrwgmeI bhuq(bfo) v`fw, (swkw) DrmI kOqk(kIno) kIqw[ prm piv`qR Avqwr
qoN, sIs kurbwn krn q`k dw swrw jIvn hI, vYrwgmeI praupkwrI swkw kOqk
hY[
swDin hyiq; ieqI ijin krI] sIsu dIXw; pru.sI n aucrI]13] DMn
vwihgurU prmpUjnIk s`cy siqgurU pUrn DrmI s`cy ipqwjI hn, (ijin) ijn@W ny,
d`uK B`uK mwr zor zulm sMqwp d`uK dy sqwey dbwey, (swDin) Bly bRhmxW ihMdUAW,
(swDin) SRyst swDUAW mhWpurKW, (swDin) s`cy siqgurU swihbwn jI(hyiq) leI,
sIs kurbwn krn dI(ieqI) ieqnI v`fI s`cI su`cI au~cI bulMd SuB krnI
kurbwnI(krI) kIqI[ sRb`q dy Bly ihq, Awpxw sIsu h`s ky dy(dIXw) idqw, pru
Awpxw sIs ktwaux l`igAW, hwey sI n(aucrI) aucwrI[
Drm hyq; swkw ijin kIAw] (ijin) prmpUjnIk DrmI ipqw jI ny, zulm
dy nws qy Drm dy pRkwS (hyq) leI, Drm dy(hyq) ipAwr’c, s`cy siqgurU swihbwn
jI qoN kurbwn hox rUp vYrwgmeI pUrn DrmI s`cw su`cw AiqAMq au~cw(swkw)
kOqk(kIAw) kIqw[ sIsu dIAw; pru.isrru n dIAw] Awpxw prmpiv`qR praupkwrI
sIsu blIdwn dy(dIAw) idqw, pru zulm dy nws qy Drm dy pRkwS leI, gurU
www.Gursevak.com 63 q`qkrw
swihbwn jI qoN kurbwn hox dw jo(isrru) isrV, pUrn pRp`k idRV inscw sI,
auh(n) nhIN(dIAw) idqw[
nwtk cytk; kIey kukwjw] ijvyN nwtk Kyfx vwlw qrW@ 2 dy suAWg
bxwauNdw hY[ auh s`cy nhIN hMudy, ieauN AMdroN sMq n bnxw, mwieAw ivkwr dy
vsIkwr ho ky, duKI rogI sogI jIAW’qy qrs rihm krn dI bjwey, aunW@ nMU vwihgurU
jI nwloN ivCoV ky, AwpxI mMnqw pUjw krwaux leI, BUq pRyq pUjx’c lw dyxw[
pMKf dy AnykW ByK Dwrn rUp CL (nwtk) qmwSy, mdwrI vWg(cytk) jwdU nwl ku`J
dw ku`J bxw ky idKw dyxw, ijn@W 2 ny ieh CL rUp nwtk cytk(kIey) kIqy, aun@W ny
ieh(kukwjw) Drm hIx Koty kMm kIqy, ikauN jo praupkwr krn, prm pUjnIk Kry
ipAwry r`bjI dI bMdgI krn krwaux dI bjwey, AwpxI pUjw rs Bogx’c l`g
ky.rogI sogI klMkI ho gey[ XQw:-nwmu ibswir; kry rs Bog] suKu supnY nhI; qn
mih rog]) Ksmu ivswir; kIey rs Bog] qW qin, auiT Kloey rog])
pRB logn kh; Awvq lwjw]14] (pRB) vwihgurU jI dy ipAwry pUrn pRymI
pUrn DrmIN sMq(logn) lokW (kh) nUM, nwtk cytk kridAW, (lwjw) Srm(Awvq)
AwauNdI hY, Bwv ieh kdwic`q nhIN krdy[ XQw:-kbIr.sMqu n CwfY sMqeI; jau
koitk imlih AsMq] milAwgru BuXMgm byiFE; q sIqlqw.n qjMq] 174]
(id`lIis) dohrw] TIkir Poir idlIis isir; pRB pur kIXw pXwn]
qygbhwdr sI ikRAw; krI n iknhUM Awn]15] DMn prmpUjnIk s`cy siqgurU dsvyN
pwiqSwh jI, Awpxy prmpUjnIk DIrjDwrI inrMkwrI ipqw jI nUM iqlk jM\U; rwKw
pRB qw kw] Anuswr pRB vwihgurU mMndy hn, ies leI s`cy pwiqSwh jI dI, gur
AMimRq iBMnI dyhurI; nUM TIkir kihxw, gurU jI dy dIrG AwSy Anuswr TIk nhIN[
vwihgurU s`cy siqgurU dsvyN pwiqSwh jI s`cy siqgurU swihb jI dI ShIdI bwry
dohrw aucwrdy hn:-prmpUjnIk ipqw s`cy siqgurU nOvyN pwiqSwh jI ny, mhwn
DIrj itkwA SWqI pUrn iKmw’c rihMidAW, Awpxw prmpiv`qR sIs blIdwn dy ky,
sMq doKI Aiq nIc mhW pwpI(idlIis) AOrMgzyb dw hMkwrI isir, (Poir) BMn ky,
(TIkir) TIkrw inkMmw inkwrw bxw idqw[ {isr BMnx dw Bwv ieh nhIN ik jwno
mwr idqw[ ijs isr nwl zulm krn bwry soc ky, Gor iBAwnk zulm kr irhw
sI, bynvy &kIr Aqy Srm`d vrgy sWeI lok, Apny BweI mwry sn, auh isr BMn
www.Gursevak.com 64 q`qkrw
idqw Bwv qwkq ^qm kr idqI, qurk rwj dI jV pu`t idqI[ ies zwlm ny sMq
doKI bx ky, Apxw jIvx loQ ijhw bxw ilAw[ XQw:-sMq kw doKI; AMqr qy QoQw]
ijau sws ibnw; imrqk kI loQw] (pRB) AsMK pRkwS hI pRkwS ivsmwd srUp, sB
dy AMdr bwhr hr smyN Ajpw jwp jp kr rhy, sRb ivAwpI Anq klwvwn mhW
ivsmwd, sRb pRkwSk inrml inrvYr inrlyp sdw idAwl ikRpwl vwihgurU jI
dI(pur) purI s`cKMf nUM(pXwn) jwxw(kIXw) kIqw[ XQw:-ijau jl mih; jlu Awie
Ktwnw] iqau joqI sMig; joiq smwnw] imit gey gvn; pwey ibsRwm] nwnk pRB kY;
sd kurbwn]) hir ky sMg; bsy hir lok] qnu mnu Arip.srbsu sBu AripE; And
shj Duin Jok]) sUrj ikrix imly; jl kw jlu hUAw rwm] joqI joiq rlI; sMpUrnu
QIAw rwm]) jl qrMgu ijau jlih smwieAw] iqau joqI sMig; joiq imlwieAw]
qygbhwdr sI ikRAw; krI n iknhUM Awn]15] pUrn pRp`k idRV DrmI
prmpUjnIk ipqw s`cy siqgurU qygbhwdr swihb jI, (sI) jYsI, gurU BgqI
praupkwr AwpxI, Awpxy ipAwry is`KW dI kurbwnI dyx rUp ikRAw(Awn)
hor(iknhMU) iksy ny BI (n) nhIN(krI) kIqI, ikauN jo Awp jI ny, DMn gurU nwnk
dyv swihb jI dI gurqw dy mwlk bx ky, srb ivAwpI mhW ivsmwd pRymw-BgqI
kQw kIrqn krky AnykW jIAW nMU qwirAw, jIAW nMU gurU mrXwdw, gurbwxI b^SI[
Awp lohy dy qMg ipMjry’c iq`Ky ik`lW iv`ckwr Afol bYTy, B`uK aunINdRw kubol shwry,
iKmw DIrj SWqI Bwxy ’c pRsMn rih ky iKVy m`Qy, sRb`q dy Bly ihq, mhwn au~cI sy
au~cI ShIdI idqI[
qygbhwdr ky clq; BXo jgq ko sok] DMn vwihgurU prmpUjnIk s`cy
siqgurU qygbhwdr swihb s`cy pwiqSwhjI(ky) dy sIs kurbwn krn rUp AiqAMq
vYrwgmeI(clq) kOqk nUM q`k ky, swry jgq(ko) nUM mrn smwn, bhuq BwrI(sok)
sog(BXo) hoieAw[ XQw:-jwnI ivCMunVy.myrw mrxu BieAw; iDRgu jIvxu sMswry] gur
pRym vYrwg sihq, gurU pRymIAW ny s`cy pwiqswhjI dI ShIdI q`k ky, pUrn gurW qoN
kurbwn hox dw pUrn pRp`k idRV inscw, s`cy pwiqswhjI qoN pRwpq kr ilAw hY[
hY hY hY.sB jg BXo; jY jY jY surlok]16] is`KW ’c(hY) hwhw-kwr,
muslmwnW’c(hY) hwhwkwr, ihMdUAW’c(hY) hwhwkwr, sB jg ’c (BXo) hoieAw, Bwv
swry bRhmMfW dy vx pMCI rox l`gy[ XQw:-mY rovMdI sBu jgu runw; ruMnVy vxhu pMKyrU])
www.Gursevak.com 65 q`qkrw
nwnk.ruMnw bwbw jwxIAY; jy rovY lwie ipAwro] bYkuMT’c jY jYkwr, bRhm lok’c jY
jYkwr, (surlok) surgpurI ’c jY jYkwr ho igAw]16]
16 eIVI.Akwl purK jI v`loN m`hly nONvyN jI dI sRb ivAwpI mhW ivsmwd
mihmw:-AsMK Arb ^rb bRhmMfW DrqIAW hvwvW pwxIAW, &u`lW p`iqAW vwlIAW
bnwspqIAW, sMqW BgqW ShIdW gurmuKW dyviqAW AvqwrW dYNqW irKIAW munIAW,
sUrjW cMdRimAW ibjlIAW AgnIAW titAwixAW qwry mMflW Aqy ien@W dIAW
sohxIAW ikrnW Aqy ien@W dI suMdrqweI smyq, kRoVW bRhmMfW dy pswry, Awpxy srgun
srUp jI ’c vs ky, ies nUM Awpxy Awsry itkwA ky, ies srgun srUp jI smyq,
jugu jugu swcw; hY BI hosI] vwihgurU hr pRwxI dy AMdr bwhr hr smyN BrpUr
pRkwSk inrgun bRhm jI, nmskwr kridAW hr smyN jp rhy hn[ DMn hn DMn hn
DMn hn prmpUjnIk vwihgurU siqgurU qygbhwdr swihb jI DMn hn[ Awpxy
prmpiv`qR SuB s`cy praupkwrI sIs swihb jI kurbwn kr id`qy, grIbW dI bWh
PV ky nhIN C`fI, l`ijAw piq r`K leI[ XQw:-ic`q crnkml kw Awsrw; ic`q
crnkml sMg joVIey[ mn locy buirAweIAW; gurSbdIN iehu mn hoVIey[ gur
qygbhwdr boilAw; Dr peIey, Drm n CoVIey[ bWh ijnHW dI pkVIey; isr
dIjIey, bWh n CoVIey[ vwihgurU mh`lw dsvW jI sRb ivAwpI mhW ivsmwd ipAwr
siqkwr sihq, Ardws ’c &urmwauNdy hn:-qygbhwdr ismirAY; Gr nauiniD AwvY
Dwie] ies leI aupRokq pUrn vYrwgmeI gurbwxI, gurU js nMU, ArQW sihq, zbwnI
kMT krky hr smyN gw ky, AiBAws krn dy byAMq lwhy hI lwhy hn[
17. krqwr kruxwmY; dInu bynqI krY] nwnk; qumrI ikrpw qrY]6]) pRgtu
sgl hir Bvn mih; jnu nwnku gur pwrbRhm] siqgurU nwnk dyv.mh`lw 5 jI.AMD
guMg ipMgul miq hInw; pRB rwKhu rwKnhwrw] Anuswr.AMDy boLy guMgy ipMgly jIv nUM
qwrn leI, snmuK mhW ivsmwd pRym bynqI krdy hn:-hy(kruxwmY) (kruxw+mY)
(kruxw) qum@ dieAwl ikrpwl ikRpw iniD; piqq pwvn gosweI] dieAwl
ikRpwl(mY) srUp, (krqwr) vwihgurU jI!dwsndws (dInu) gRIb inmwxw pRym
bynqI(krY) krdw hY[ vYrwg ibbyk nyqRW qoN rihq, AMDw[ SrDw ivSvwS rUpI kMnW
qoN ibnw, boLw[ pRIq rUpI rsnw qoN ibnw, guMgw[ Awp jI dy fr Dwrn rUpI crnW qoN
ibnw, ipMglw mhW pwpI jIv, AOguxW mhW pwpW ivkwrW rUpI jl sihq, sMswr rUpI
smuMdR qoN, (qumrI) Awp jI dI ikrpw nwl hI, (qrY) qr skdw hY]6] XQw:-hm
www.Gursevak.com 66 q`qkrw
folq.byVI pwp BrI hY; pvxu lgY.mqu jweI] snmuK isD.Bytx kau Awey; inhcau
dyih vifAweI]1] gur qwir qwrxhwirAw] dyih Bgiq.pUrn AivnwsI; hau quJ
kau bilhwirAw]1]
18. bYr ibroD kwm k®oD moh] JUT ibkwr; mhw loB DRoh] ingury AMdr
vYr.p`Qr dI lkIr hY, ijvyN r`sI sV ky v`t nhIN C`fdI, iqvyN vYr’c BwvyN sV bl
jWdw hY, pr Pyr BI jnmW 2’c, vYr nhIN C`fdw[ bYr (ibroD) JgVy(kwm)
ivkwr’c mr irhw hY, (k®oD) g`usy’c sV, swV irhw hY, sbMDIAW pdwrQW mwieAw dy
moh, JUT(ibkwr) KotI kwr ivSy, (mhw) v`fy(loB) lwlc(DRoh) CL’c, pc 2 ky mr
irhw hY[ XQw:-plic plic sglI mueI; JUTY DMDY mohu] iek su hir ky nwm ibnu;
AgY leIAih Koih]
ieAwhU jugiq; ibhwny keI jnm] nwnk rwiK lyhu; Awpn kir krm]7]
sRb ivAwpI mhW ivsmwd Anqklwvwn Ajpw jwp vwihgurU siqgurU nwnk dyv
Drin ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin mQurw.kCu Bydu nhI; guru
Arjunu prqK´ hir] prm pUjnIk mh`lw pMjvW swihb jI, klMkI nUM b^Swaux
leI, vwihgurjI dy snmuK sRb ivAwpI mhW ivsmwd Ardws krdy hn:-hy vwihgurU
jI!ies dy (ieAwhU) ies qr@W, aupRokq ivkwrW AOguxW mhW pwpW kqlW’c(jugiq)
juVy dy, keI jnm(ibhwny) guzr gey hn[ XQw:-keI jnm; Bey kIt pqMgw] keI
jnm; gj mIn kurMgw] keI jnm; pMKI srp hoieE] keI jnm; hYvr ibRK
joieE]) kbhU kIt hsiq; pqMg hoie jIAw] Aink join; BrmY BrmIAw] (Awpn)
AwpxI(krm) myhr(kir) krky (rwiK) r`K(lyhu) lvo jI]7] XQw:-rwKhu ApnI
srix pRB; moih ikrpw Dwry] syvw kCU n jwnaU; nIcu mUrKwry]
19. ijs kI bsqu; iqsu AwgY rwKY] pRB kI AwigAw; mwnY mwQY] aus qy
caugun; krY inhwlu] nwnk swihbu; sdw dieAwlu]2]) BwvyN dwqW nUM brbwd krky,
AikRqGx ho irhw hY, AikrqGxw kw; kry auDwru] Anuswr ies dy auDwr leI,
aupwA dsdy hn, ikauN jo ieh sdw sdw iehu BUlnhwru] hY[ nwnk.rwKnhwru
Apwru]) imhrvwnu swihbu imhrvwnu] swihbu myrw imhrvwnu] jIA sgl kau; dyie
dwnu] vwihgurU jI mwqw ipqw jI hn[ BwvyN rwjy nUM pqw hY ik bwZ qW myrw hI hY,
pr iPr BI mwlI qoN &uu`l dI pRym Bytw lY ky, pRsMn ho jWdw hY, ieauN ijs vwihgurU jI
kI ijMd jwiedwd pRvwr sB bsqu hY, (iqsu) iqn@W AwgY (rwKY) r`K dyvy, Bwv Awpxy
www.Gursevak.com 67 q`qkrw
pRIqm gurU jI qoN srvMs kurbwn kry, ijvyN vwihgurU mh`ly dsvyN jI ny vwihgurU jI qoN
kIqw[ Awp jI qoN r`b pIr bu`DUSwh jI ny kIqw[ XQw:-prweI Amwx.ikau rKIAY;
idqI hI suKu hoie]
pRB kI AwigAw; mwnY mwQY]) rb kI rjwie.mMny isr aupir; krqw mMny Awpu
gvwvY]) pRB kI AwigAw; Awqm ihqwvY] Anuswr(pRB) vwihgurU siqgurU swihb jI
kI AwigAw nUM, Awpxy isr mwQY ’qy (mwnY) mMny, r`b rUp pIr bu`DUSwh jI, pMjW
ipAwirAW vWg[ XQw:-Purmwnu qyrw.isrY aUpir; iPir n krq bIcwr] quhI
drIAw.quhI krIAw; quJY qy insqwr]) AwigAw mih BUK.soeI kir sUKw; sog
hrK.nhI jwinE] jo jo hukmu BieE swihb kw; so mwQY ly mwinE]) jy BuK dyih.q
ieq hI rwjw; duK ivic sUK mnweI]3]) jau qnu cIrih; AMig n morau] ipMfu prY;
qau.pRIiq n qorau]2]
aus qy caugun; krY inhwlu] nwnk swihbu; sdw dieAwlu]2]) dIn
dieAwl sdw ikrpwl] swihb sRI gurU nwnk dyv jI &urmwauNdy hn:-vwihgurU jI
dw b^iSAw sB ku`J, vwihgurU jI dy A`gy r`Kx qoN, pUry gurU jI dI AwigAw isr m`Qy
’qy mMnx qoN, aus kW ku`qy AikRqGxqw vwlI duK`lI AvsQw(qy) qoN, jy iqsu BwvY
nwnkw; kwghu hMsu kry]) bguly qy Puin hMsulw hovY; jy qU krih dieAwlw])
nwnk.vyKY ndir kir; cVY cvgx vMnu]) cVY svwieAw inq inq rMgw; GtY
nwhI.qolIjw hy] Anuswr (caugun) cOguxW Bwv bhuqy qoN bhuqw(inhwlu) pRsMn hI
pRsMn(krY) kr idMdy hn, ikauN jo(swihbu) mwlk vwihgurU jI, siqgurU sdw dieAwlu
hY BweI; sdw (dieAwlu) dieAw dy Gr hn]2] XQw:-qum@ dieAwl ikrpwl ikRpw
iniD; piqq pwvn gosweI]) Bgiq vCl; sdw ikrpwl]) pRB bKsMd dIn
dieAwl]) siqgurU sdw dieAwlu hY BweI; ivxu Bwgw ikAw pweIAY] eyk ndir
kir vyKY sB aUpir; jyhw Bwau qyhw Plu pweIAY] nwnk nwmu vsY mn AMqir; ivchu
Awpu gvweIAY]4]6]
ijs kI bsqu; iqsu AwgY rwKY] pRB kI AwigAw; mwnY mwQY] aus qy caugun; krY
inhwlu] nwnk swihbu; sdw.dieAwlu]2]
swKI 1.:-siqgur AwgY sIsu Byt dyau; jy siqgur swcy BwvY]) nwnk.syvku
soeI AwKIAY; jo isru Dry auqwir]) qnu mnu Dnu sBu.sauip gur kau; hukim mMinAY
pweIAY] Anuswr DMn bwbw ngwhIAw isMGjI ny, Awpxy gurdyv mwqw gurdyv ipqw;
gurdyv suAwmI prmysurw] vwihgurU mh`ly dsvyN jI nUM, Awpxy ipMf AwlmgIr ivKy,
www.Gursevak.com 68 q`qkrw
AiqAMq suMdr blvwn kImqI GoVw pRym Bytw kIqw[ zwlm hwkmW ny bwbyjI dw swrw
pRvwr ShId kr idqw[ bwbwjI Awpxy nwnky Gr ipMf mUlovwL(sMgrUr) ivKy cly
gey[ vwihgurU mh`ly dsvyN jI nUM, rweykot iksy pRymI ny pihr rwq geI qoNy ^br
idqI, “hy vwihgurUjI!Awp jI dy ^ws pRymI bwby ngwhIey jI dy pRvwr nUM qurkW ny
ShId kr idqw hY[ bwbwjI Awpxy nwnky Gry audws bYTy hn[ ”pwrbRhm grIb
invwj] pUrn gurU jI J`t p`t GoVy’qy Asvwr hoey, phu P`utdI nwl ipMf mUlovwL
phuMcy, ij`Qy hux sRI gurduAwrw swihb jI hn[ ie`Qy ie`k pRymI ku`lI’c bYTw sI,
siqgurU swihb jI dy prmpiv`qR drSn krky gd 2 ho igAw[ hukm pw ky bwby jI
nUM jw d`isAw[ bwbwjI mLweI smyq dhIN, CoilAW dI im`s vwly pRSwdy, Awpxy
bzurg nwny jI nUM BI nwl ilAwey[ siqgurU swihb jI ny, myrY min qin pRIiq
lgweI siqguir; hir imilE lwie 1JpIVw] (1j`PI) Anuswr AwpxI CwqI nwl lw
ky, AYsw ipAwr id`qw, AMdr Ajpw jwp clw id`qw, ijsu nwmu irdY; soeI vf
rwjw] Anuswr l`KW KuSIAW pwiqswhIAW b^SIAW[ &urmwieAw, “BweI!Awp jI ny
dwdikAW nwnikAW dI kul qwr leI hY[ ”ivsmwd ismrn b^S ky, sB audwsIAW
dUr kr id`qIAW[ DMnu syvw; syvku prvwnu] Anuswr DMn SuB s`cI syvw ijs nUM krky,
pyRmI gursyvk jI gurU jI nUM pRvwn hoey[ ies leI pyRmI ieh Dwrnw gwauNdy hn:-GoVy
ciV@E.gurUjI myry, myrw BwvyN k`K n rhy[
dUjI swKI:-AMimRqDwrI pRymx v`fBwgx isMGxI dw ie`ko ie`k ipAwrw b`cw,
vwihgurU mh`ly dsvyN jI dI AkwlI &Oj’c, DrmXu`D lVidAW ShId ho igAw[ ies
ny, qyrw kIAw mITw lwgY] nwmu pdwrQu nwnku mWgY] Anuswr sbr Sukr dw ipAwlw
pIqw[ sRI AnMdpur swihb jI ivKy, Awpxy gurU pRIqm jI dy drSn krky, DMnvwd
kIqw qy pRym bynqI kIqI, “kbIr.myrw muJ mih ikCu nhI; jo ikCu hY so qyrw] qyrw
quJ kau saupqy; ikAw lwgY myrw] Anuswr hy mhwrwj swihb jI! b`cw Awp jI dw
hI sI, Awp jI dI b^iSS dw sdkw, Awp jI leI ShId ho ky, Amr ho igAw hY[
myrI k`uK s&lI hoeI hY[ ”s`cy pwiqswhjI ny lUM 2 krky AiqAMq pRsMn ho ky ikhw,
“DMn gurU nwnk dyv swihb jI, Awp jI nUM, cwr gurmuiK spu`qR b^Sxgy, inhwl
3!”; pUry gur kw bcnu.aupir AwieAw]) igir bsuDw jl pvn jwiego; ieik swD
bcn AtlwDw] Anuswr sRI muKvwk s&ly hoey[ v`fBwgx AwigAwkwrI pRymx is`KxI
ny, Awpxy cwry ipAwry lwiek gurmuiK spu`qR, du`D m`Kx nwl pwL ky, cojI myry
www.Gursevak.com 69 q`qkrw
goivMdw.cojI myry ipAwirAw; hir pRBu myrw cojI jIau] vwihgurU mh`ly dsvyN jI dy
s`cy im`Ty crn-kmlW ’c pRym Bytw kr idqy[ jo, gur kau; kurbwnu jwau hW]) gur
Apuny aUpir; bil jweIAY] Anuswr Awpxy hIey ko pRIqmu; swihb jI qoN h`s 2 ky
kurbwn hoey[ so, ijs kI bsqu; iqsu AwgY rwKY] Anuswr pihlW ie`k sp`uqR pRym
Bytw kIqw, nwnk swihbu; sdw dieAwlu] pUrn gurU jI ny, aus qy caugun; krY
inhwlu] Anuswr cwr gurmuiK spu`qR b^S ky, cOguxI Bwv bhuqI qoN bhuqI AiqAMq
hI inhwl pRsMn iqRpq kr id`qI[ aus ny pMjy spu`qR Arp ky, ieh bcn kmwey,
kbIr.myrw muJ mih ikCu nhI; jo ikCu hY so qyrw] qyrw quJ kau saupqy; ikAw lwgY
myrw] AYsy ivsmwd gurmuiK pRymIAW nUM sd sdw rom 2 krky nmskwr hY]2]
20. mn hir ky nwm kI; pRIiq suKdweI] kir ikrpw nwnk; Awip ley
lweI]3]) qKiq bYTw Arjn gurU; siqgur kw iKvY cMdoAw] augvxhu qY AwQvxhu;
chu ckI kIAnu loAw] prmpUjnIk vwihgurU siqgurU nwnk dyv, mh`lw pMjvW jI
&urmwauNdy hn:-swcI pRIiq.n quteI ipAwry; jugu jugu rhI smwie]) swcI pRIiq hm;
qum isau jorI] qum isau joir; Avr sMig qorI] (krv`qu) Awsw] krvqu Blw; n
krvt qyrI] lwgu gly; sunu ibnqI myrI]1] hau vwrI; muKu Pyir ipAwry] krvtu
dy; mokau kwhy kau mwry]1] rhwau] jau qnu cIrih; AMig n morau] ipMfu prY;
qau.pRIiq n qorau]2] hm qum bIcu; BieE nhI koeI] qumih su kMq; nwir hm
soeI]3] khqu kbIru; sunhu ry loeI] Ab qumrI; prqIiq n hoeI]) ry mn.AYsI
hir isau pRIiq kir; jYsI jl kmlyih] lhrI nwil pCwVIAY; BI ivgsY Asnyih]
Anuswr hy mn! (hir) vwihgurU jI(ky) dy nwm(kI) dI, sRb ivAwpI mhW ivsmwd
s`cI pRIiq, ju`gW 2 ’c suKdweI hY[ siqgurU swihbwn jI, sRb ivAwpI mhW ivsmwd
pUrn ikRpw hI ikrpw (kir) krky, AwpxI pRIq Awip hI(lweI) lw(ley) lYNdy hn[
XQw:-sweI pRIiq; ij Awpy lwey] gur prswdI; duibDw jwey]) Awpy lwieE; Apnw
ipAwru] sdw sdw iqsu gur kau; krI nmskwru]7]) Aink Bwiq; mwieAw ky hyq]
mwieAw sRIr, idRStmwn pRIq GxI hI duKdweI hY]3] mwieAw moh prIiq iDRgu;
suKI.n dIsY koie]
21. AsiQru Bgiq; swD kI srn] nwnk jip jip jIvY; hir ky crn]4]
siqgurU nwnk Arjndyv jI &urmwauNdy hn:-dynhwru pRB Coif kY; lwgih Awn
www.Gursevak.com 70 q`qkrw
suAwie] Anuswr dynhwr dwqwr vwihgurU jI nUM C`f ky, hor suAwdW c l`gxy krky,
jIv dw qn kutMb jobn Dn mwl, rwj hwQI GoVy bsqR sB ku`J JU`Tw clweymwn hY[
ies leI dwsndws gRIb, (AsiQru) Ac`l bRhm srUp(swD) siqgurU swihb jI kI
mhW ivsmwd Ac`l s`cI srn ’c, pRymw(Bgiq) BgqI kridAW, (hir) siqgurU
swihb jI(ky) dy gursbd rUpI im`Ty ipAwry crn-kml, vw gur AMimRq iBMnI dyhurI;
dy crn-kml jip jip ky, gurpRswid(jIvY) ijauNdw hY[ XQw:-AwKw jIvw; ivsrY
mir jwau] AwKix AauKw; swcw nwau]) mrxM; ibsrxM goibMdh] jIvxM; hir nwm
D´wvxh] crn-kmlW dw iDAwn Dwr ky, jn nwnk pRIiq; swD pg cwty] Anuswr
crn-kmlW nUM c`t ky, sBu idnsu rYix.dyKau guru Apunw; ivic AKI.gur pYr DrweI]
Anuswr crn-kmlW nUM AwpxIAW A`KW’c DrwauNdw hY]4]
23.jo qum Bwny; iqn pRBu jwqw] nwnk aun jn; crn prwqw]7] vwihgurU
nwnk siqgurU gRMQ swihb jI &urmwauNdy hn:-zwlmW dy Gor iBAwnk zulm krn qoN,
mh`lw pMjvW jI, au~bldI dyZ’c bYTy, mhW kSt Bu`K aunINdRw qRyh shwrI, mhwn
kurbwnI kIqI, sMswr nUM gurbwxI jI b^Sy, ies leI hy(pRBu) vwihgurU jI!jo gurmuiK
snmuK siqgurU swihb mh`lw pMjvW jI(qum) Awp jI nUM(Bwny) Bw gey hn, (iqn)
iqn@W ny Awp jI nUM, srb ivAwpI Ajpw jwp(jwqw) jwixAW hY[ dwsn dws(aun)
aun@W gurmuiK(jn) ipAwry siqgurU swihb mh`ly pMjvyN jI dy, im`Ty s`cy su`cy au~cy
crn-kmlW’qy (prwqw) pYNdw hY[ vw siqgurU swihb mh`lw pMjvW jI &urmwauNdy
hn:-hy(qum) siqgurU rwmdws swihb jI!jo gurmuiK snmuK(qum) Awp jI nUM(Bwny)
Bw gey hn, (iqn) iqn@W ny Awp jI nUM, (pRBu) vwihgurU jI srUp(jwqw) jwx ilAw
hY[ vw (pRBu) vwihgurU jI(jwqw) jwx ley hn[ AYsy bMd 2 ktwaux vwly, du`K Bu`K
mwrW shwr ky, sbr Sukr dy ipAwly pIx vwly, jo gursyvk hn, dwsn dws(aun)
aun@W gurmuiK(jn) ipAwirAW dy, im`Ty s`cy su`cy au~cy crn-kmlW ’qy(prwqw) pYNdw
hY, pRwpq krdw hY]7] XQw:-swD qyry kI; crnI pwau] nwnk kY min; iehu
Anrwau]1]
24. so syvku; ijsu ikrpw krI] inmK inmK; jip nwnk hrI]8]5])
siqgurU nwnk dyv Drin ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin
mQurw.kCu Bydu nhI; guru Arjunu prqK´ hir] prm pUjnIk mh`lw pMjvW swihb jI
&urmwauNdy hn:-myry Twkur riK lyvhu; ikrpw DwrI] koit mDy ko ivrlw syvku; hoir
www.Gursevak.com 71 q`qkrw
sgly ibauhwrI] Anuswr prmpUjnIk bRhmigAwnI kY grIbI smwhw] bRhmigAwnI
praupkwr aumwhw] pMjW ipAwirAW vWg, Awpxy cojI pRIqmjI nUM qn mn ijMd jwn
isr Arpx vwly, ijsu Awpxy ipAwry ’qy, siqgurU swihbwn jI ny, byAMq Agm
Apwr pRkwS srUp srb ivAwpI Anq klwvwn AsMK SuB guxW vwlI ivsmwd s`cI
ikrpw krI hY, (so) auh gur syvku jI, inmK inmK hrI jI nUM(jip) jpdy hn[ vw
prmpUjnIk mh`lw pMjvw jI &urmwauNdy hn:-lwly goly kUkr Zulwm gursyvk jI nUM,
(hrI) vwihgurU srUp jwx ky, (inmK) A`K dy mIcx ijqny smy’c, (inmK) A`K dy
mIcx ijqny smy’c, dwsn dws ZRIb jip irhw hY, Bwv ie`k inmK BI nhIN
Bu`ldw]8]5] pUrn gurU jI qy BweI gurdws swihb jI.lwly goly kUkr Zulwm
gursyvk jI dy AnMq gux, Awp kmw ky ieauN &urmwauNdy hn:-iqsu jn ky pg.inq
pUjIAih, myrI ijMduVIey; jo mwrig Drm clysih rwm]) nwnk bugoXd jnu qurw; qyry
cwkrW pw Kwk]) prvdgwr Apwr Agm byAMq qU] ijnw pCwqw scu; cuMmw pYr
mUM]) hau mnu ArpI.sBu qnu ArpI; ArpI siB dysw] hau isru ArpI.iqsu mIq
ipAwry; jo pRB dyie sdysw]) nwnk.syvku soeI AwKIAY; jo isru Dry auqwir]) mwrU
mhlw 5] mwn moh Aru loB ivkwrw; bIE.cIiq n GwilE] nwm rqnu guxw hir
bxjy; lwid vKru lY cwilE]1] syvk kI; EVik inbhI pRIiq] jIvq swihbu
syivE Apnw; clqy rwiKE cIiq]1] rhwau] jYsI AwigAw kInI Twkuir; iqs qy,
muKu nhI moirE] shju Anµdu riKE igRh BIqir; auiT auAwhU kau dauirE]2]
AwigAw mih BUK.soeI kir sUKw; sog hrK.nhI jwinE] jo jo hukmu BieE swihb
kw; so mwQY ly mwinE]3] BieE ik®pwlu Twkuru.syvk kau; svry hlq plwqw] DMnu
syvku.sPlu Ehu AwieAw; ijin nwnk.Ksmu pCwqw]) so syvku; jo lwieAw syv] iqn
hI pwey; inrMjn dyv]) ijQY Ehu jwie.iqQY Ehu surKrU; Es kY muih ifTY.sB pwpI
qirAw]) jo ikCu Twkur kw.so syvk kw; syvku.Twkur hI sMig jwhru jIau]) mul
KrIdI lwlw golw; myrw nwau sBwgw] gur kI bcnI.hwit ibkwnw; ijqu lwieAw
iqqu lwgw]) jn nwnku.hwit ivhwiJAw; hir.gulm gulwmI]) murdw hoie murId; n
glI hovxw[ swbru isdik shIdu, Brm Bau Kovxw[ golw mul KrIdu, kwry jovxw[
nw iqsu BuK.n nId; n Kwxw sovxw[ pIhix hoie jdId; pwxI Fovxw[ pKy dI
qwgId, pg mil Dovxw[ syvk hoie sMjIdu, n hsx rovxw[ dr drvys rsId;
iprm rs Bovxw[ cMd mumwrK eId, pug Klovxw]) KwDy lUx.gulwm hoie; pIih
www.Gursevak.com 72 q`qkrw
pwxI FovY[ lUx Kwie.kir cwkrI; rix tuk tuk hovY[ lUx Kwie. DI puqu hoie; sB
ljw DovY] lUxu vxotw.Kwie kY; hQ joiV KVovY] vwt vtwaU lUxu Kwie; guxu kMiT
provY] lUx hrwmI gunhgwr; mir jnmu ivgovY]) bY KrIdu; hau dwsro qyrw] qUM Bwro
Twkuru; guxI ghyrw]) hm kUkr; qyry drbwir] Baukih AwgY; bdnu pswir]) kih
kbIr.gulwmu Gr kw; jIAwie BwvY mwir]) gur kY igRih; syvku jo rhY] gur kI
AwigAw; mn mih shY] Awps kau; kir kCu n jnwvY] hir hir nwmu; irdY sd
iDAwvY] mnu bycY; siqgur kY pwis] iqsu syvk ky; kwrj rwis] syvw krq; hoie
inhkwmI] iqs kau hoq; prwpiq suAwmI] ApnI ik®pw; ijsu Awip kryie] nwnk
so syvku; gur kI miq lyie]2]
30. bRhmigAwnI; aUc qy aUcw] min ApnY hY; sB qy nIcw]) fMfauiq bMdn
Ainkbwr; srb klw smrQ] Anuswr prmpUjnIk sRI gurU gRMQ swihb jI dy A`Kr
2 nUM, hr smyN fMfauq krky, vwihgurU gurU mMnx pUjx jpx iDAwaux ArwDx vwly,
gursyvk pUrn(bRhmigAwnI) bRhmbyqy mhWpurS jI, (aUc) au~icAW purKW (qy) qoN
BI(aUcw) au~cy hn[ XQw:-bRwhmxu KqRI sUd vYs, cwir vrn cwir AwsRm hih; jo
hir iDAwvY so prDwnu] ijau cMdn inkit.vsY ihrfu bpuVw; iqau sqsMgiq
imil.piqq prvwxu]3] Ehu sB qy aUcw.sB qy sUcw; jw kY ihrdY visAw Bgvwnu]
jn nwnku.iqs ky crn pKwlY; jo hir jnu.nIcu jwiq syvkwxu]4] 4]) inrml
inrml.sUcw sUco; sUcw sUco sUcw] AMq n AMqw.sdw byAMqw; khu nwnk.aUco aUcw])
bhu byAMq; aUc qy aUcw] nwnk Awps kau; Awpih phUcw]6] BwvyN au~icAW qoN au~cy
hn, Pyr BI pUrn gurU jI nMU sB ku`J mMn ky, ApnY min ’c, sB (qy) qoN(nIcw)
nIcy(hY) hn[ XQw:-kbIr.sB qy hm bury; hm qij.Blo sBu koie] ijin AYsw kir
bUiJAw; mIqu hmwrw soie]) PrIdw.kwly mYfy kpVy; kwlw mYfw vysu] gunhI BirAw.mY
iPrw; loku khY drvysu] 61]
31. bRhmigAwnI.sgl kI rInw] siqgurU swihbwn jI nUM isr Arpx vwly,
pUrn bRhmigAwnI gursyvk jI, (sgl) swirAW(kI) dI, (rInw) crn-DUV hn[
XQw:-sgl ryn.iehu mnu BieAw; ibnsI Ap DwrI]) imit gey bYr; Bey sB ryn]
AMimRq nwmu; swDsMig lYn]) eyku nwmu; sMqn AwDwru] hoie rhy; sB kI pg Cwru])
jwqI ECw pwqI ECw; ECw jnmu hmwrw] rwjw rwm kI syv n kInI; kih rivdws
www.Gursevak.com 73 q`qkrw
cmwrw]3] 3]) myrI KlhuN mOjVy; gurisK hMFWdy[) ivic snwqˆØI; syvku hoie]
nwnk; pxHIAw pihrY soie]) KqRI bRwhmxu.sUdu bYsu; auDrY ismir cMfwl] ijin
jwinE.pRBu Awpnw; nwnk.iqsih rvwl]) sYnu nweI buqkwrIAw; Ehu.Gir Gir
suinAw] ihrdy visAw pwrbRhmu; Bgqw mih ginAw]3]
(isK polw) nK isK lau.sgl AMg; rom rom kir kwit kwit, isKn ky crn
pr vwrIAY[ Agin jlwie.Puin pIsn pIswie qWih, lY aufY pvn.huie Aink
pRkwrIAY[ jq kq isK pg DrY, gur pMQ pRwq; qwhU qwhU mwrg mY, Bsm ko
fwrIAY[ iqh pd pwdk crn, ilv lwgI rhY; dieAw kY dieAwl, moih piqq
auDwrIAY] (672.kibq) gurmuiK mhW purK BweI gurdws swihb jI vWg, gursyvk
jI pUrn bRhm igAwn nUM pRwpq ho ky BI, sB dI crn-DUV bx ky, gurU jI dy kUkr
hI bxdy hn[ ijvyN ibR`C nUM bhuqw &L l`gx qoN bhuqw hI Juk jWdw hY[ XQw:-dRüm
spUr.ijau invY; KvY ksu.ibml bIcwrh]
36. pr iqRA rUpu; n pyKY nyqR] gurmuiK Aprs jI(pr) prweI(iqRA) iesqRI
dw rUpu, mUvI, kwgz ’qy Poto(nyqR) A`K nwl n(pyKY) dyKdy hox[ prwieAw rUp dyKx
dy AsMK doS mhW pwp hn[ XQw:-byd pVy piV pMifq mUey; rUpu dyiK dyiK nwrI])
AKI sUqku vyKxw; pr iqRA pr Dn rUpu] {prQwie swKI.mhwpurK boldy; swJI
sgl jhwnY] Anuswr siqgurU swihbwn jI Awpxy b`cy b`cIAW nUM svwrn leI, sWJw
aupdyS b^S rhy hn, Bwv b`cIAW BI prwieAw rUp n dyKx[ }
36 aUVw.pr iqRA.rUp inhwry[ lwgY sUqku.rom rom kau ipAwry[ pr iqRA.rUp
inhwry[ siq pRmysr.iqs kau mwry[ pr iqRA.rUp inhwry[ Bogy kst.AsMK Apwry[
pr iqRA.rUp inhwry[ nyqR Aiq mYLy.hoihN ipAwry[ pr iqRA rUp.inhwry[ suK n dyKY;
supn mJwry[ pr iqRA.rUp inhwry[ jm v`s pey.v`f joD Apwry[ pr iqRA.rUp
inhwry[ jnm Drm.jUey hwry[ pr iqRA.rUp inhwry[ rog sog ivjog.iqs mwry[ pr
iqRA.rUp inhwry[ kUkr sUkr.mhW kUiVAwry[ pr iqRA.rUp inhwry[ ADm cMfwl.Bogy
nrk hzwry[ pr iqRA.rUp inhwry[ hoih Apiv`qR.supn mJwry[ pr iqRA rUp
inhwry[ kwm Emwih kY.iqs kau mwry[ pr iqRA.rUp inhwry[ pwpI AwqmGwqI.hY
sMswry[ pr iqRA. rUp inhwry[ jlqw jlqw.jIvn bwzI hwry[ pr iqRA.rUp
inhwry[ kwmI kRoDI.pwpn koit auswry[ pr iqRA.rUp inhwry[ pVqw lhU pwk.ndI
mJwry[ pr iqRA.rUp inhwry[ jnm mrY.mr nrk isDwry[ pr iqRA.rUp inhwry[
www.Gursevak.com 74 q`qkrw
eyfz Awid.iqs mwry[ (dwsin dws)
36 AYVw.swKI:-prmpUjnIk bRhmigAwnI kY; grIbI smwhw] bRhmigAwnI;
praupkwr aumwhw] pUrn bRhmigAwnI r`b rUp Bgq sUrdws swihb jI:-Awp jI
sMsikRq &wrsI ihMdI dy pUrn iv`dvwn sn[ Akbr dy Aihlkwr vjoN, ielwky
AvD’c sMdIlw dy hwkm bxy[ min bYrwgu BieAw; drsnu dyKxY kw cwau] Anuswr
Awp jI nUM pUrn idRV bYrwg ho igAw[ isD swiDk igrhI jogI; qij gey Gr
bwr]1] Anuswr sB ku`J iqAwg ky bMdgI krn l`g gey[ ie`k nyk swaU SwhUkwr
pRvwr smyq drSn krn Awaux l`gw[ qpy qpIsr; folY cIq] Anuswr swaU
SwhUkwrnI dw rUp dyK ky, ic`q folx qoN, pic pic muey; ibKu dyiK pqMgw] Anuswr
pqMgy vWg sVn l`g gey[ AKI sUqku.vyKxw; pr iqRA.pr Dn rUpu] Anuswr swry
sRIr nUM Apiv`qRqweI bycYnI ho geI[ byd pVy piV.pMifq mUey; rUpu dyiK dyiK nwrI])
kwmI purK; kwmnI ipAwrI] Anuswr swaU SwhUkwrnI dw srUp dyKx leI, AqIq
bwxw iqAwg ky, l`kVhwry dy Bys ’c jMgL ’coN, l`kVW dw ie`k Bwr SwhUkwr dy Gry
in`q hI iljWdy[ l`kVW s`ut ky ibAwkul hwlq ’c KV@y, swaU SwhUkwrnI dy srUp v`l
dyKdy rihMdy[ SwhUkwr SwhUkwrnI bMdgI swDU syvw puMn dwn dy ihqkwrI sn[
pqIbRqw nyk SwhUkwrnI ny idl ’c bVw hI A&sos kIqw, ik ien@W dw mn fol
igAw hY, jy Awpxy pqI nUM d`isAw qW ien@W nUM mwrn mrwauxgy[ ies leI cu`p rhI[
ie`k swl mgroN Gr ’c l`kVW dyK ky SwhUkwr ny pu`iCAw, “ieh l`kVW qusIN ik`QoN
mMgwauNdy hoN?”pqIbRqw ny dovyN h`Q joV isr Jukw ky, pUrn gRIbI nwl pRym bynqI
kIqI, “jykr Awp pUrn iKmw kroN qW d`s skdI hW[ ies ’c pRmwqmw jI dI
jwmnI dyvo[ ”SwhUkwr nUM pqIbRqw’qy pUrn Brosw sI[ ikhw, ”TIk hY, dws iKmw
hI krygw[ ij`Qy iKmw hY, au~Qy mhwrwj vsdy hn[ ” XQw:-kbIrw.jhw igAwnu, qh
Drmu hY; jhw JUTu.qh pwpu] jhw loBu.qh kwlu hY; jhw iKmw.qh Awip] 155])
iKmw sIgwru.kwmix qin pihrY; rwvY lwl ipAwrI] pqIbRqw ny s`c 2 d`s idqw[
s`c sux ky SwhUkwr nUM bhuq hI vYrwg ho igAw[ “ieqnw v`fw iqAwgI vYrwgI,
sMswrI gMd leI ie`k swl l`kVW FoNdw irhw[ ”ies qr@W ieh jIv AnykW jUnW ’c
BRmdw kSt Bog irhw hY[ XQw:-bYr ibroD; kwm koRD moh] JUT ibkwr; mhw loB
DoRh] ieAwhU jugiq; ibhwny keI jnm] nwnk.rwiK lyhu; Awpn kir krm] dohW ny
ismrn krky Ardws kIqI[ “hy srb ivAwpI Akwl purKu jI !sdw sdw, iehu
www.Gursevak.com 75 q`qkrw
BUlnhwru] jIv ’qy ikRpw kro, ijs krky aus dI miq Awp jI dy srb ivAwpI
crn-kmlW ’c juVy[ ”SwhUkwr SwhUkwrnI dovyN iKmw DIrj pr aupkwr vwly nyk
sn, gu`sw krn dI bjwey, l`ijAw dy ky svwrn leI, Bgq jI nUM Awpxy Gr lMgr
Ckwaux leI bulwieAw[ siqkwr sihq Bgq jI dy crn Do ky, lMgr CkwieAw qy
ikhw, “hy Bgq jI !Gr vwlI smyq sB ku`J sMBwLo, Awp jI Aswfy pwpIAW dy
qwrk hoN, mrn qy jmW dy kSt qoN bcwvoNgy[ dwsndws bMdgI krygw[ ”ieh sux ky
Bgq jI nUM bhuq hI l`ijAw AweI[ DrqI ’c Zrk hox l`gy[ -A&sos lwhxq hY,
au~cw AOhudw iqAwg ky dws ny prwey Gr nUM q`ikAw hY, ijs dIAW ieh s^q szwvW
ilKIAW hn:-pr iqRA.rwvix jwih; syeI qwlwjIAih] inqpRiq.ihrih pr drbu;
iCdR kq FwkIAih] SwhUkwr nUM ikhw, “dws nUM do qoV grm krky dyvo[ ”nWh krn
qoN ikhw, “dws quhwnUM srwp dy dyvygw[ ”srwp qoN fridAW ny qoV ilAw ky dy
idqy[ vYrwgI Bgq jI ny AwpxIAW dohW A`KW’c qoV mwr ky AMn@IAW kr leIAW,
ik ien@W ny myry koLoN ie`k swl l`kVW FuAweIAW hn[ jIvn nUM nrk bxwieAw hY[
nyqRhIx ho ky jMgL’c jw ky ivrwg sihq BgqI krn l`gy[ Awp jI nUM AqIswr
mRoVy l`gx qoN k`pVy gMdy ho gey[ Awp jI dw ipAwr dyK ky BgvwnjI pRgt hoey,
BgvwnjI ny Awp jI dy swry k`pVy Doqy qy ikhw, “Bgq jI, hux dwsndws ny jwxw
hY[ ”Bgq jI ny BgvwnjI nUM Avwz qoN pCwx ky pUrn pRym Adb siqkwr nwl
g`utoN PV ley, qW BgvwnjI ny g`ut Cufw ilAw, Bgq jI ny ikhw, “Awp jI ny gu`t
qW Cufw ilAw hY, dwsndws dy mn’coN inkL ky idKwau[ ”pRym dy vsIkwr ho ky
BgvwnjI ny AwpxIAW A`KW Bgq jI nUM b^S idqIAW Ab kI bwr.bKis bMdy kau;
bhuir n Baujil Pyrw] Anuswr Bgq jI ny ikhw, “dwsndws nUM iesy jnm’c hI
b^S lvo jI[ nyqRhIx bMdgI krWgw[ ”Awp jI ny Ajpw jwp’c lIx ho ky ^Ub
bMdgI kIqI[ byAMq hI jIAW nUM bMdgI’c lw ky qwirAw[ siqgurU pMjvyN pwiqSwhjI
dy prmpiv`qR crn-kmlW’c lIx ho ky, Cwif mn; hir.ibmuKn ko sMgu] bwxI
aucwrI, jo AMg 1253’qy hY[, Awp nyqRhIx ho ky pws bYT gey qy ikhw, “Awp jI
ny jo Awpxy nyqRW’c qoV mwry hn, ieh bhuq BwrI glqI kIqI hY, ies leI jy Awp
jI A`KW r`KxIAW cwhuMdy hoN, qW ie`k jnm hor Dwrnw pvygw[ ”ieh quk aucwridAW
hI A&ur smwDI’c lIx ho gey[ gurU pRmysr jI dy drSnW dw AYsw ivsmwd rMg
www.Gursevak.com 76 q`qkrw
b`Jw, ijs bwry vwihgurU mh`ly pMjvyN jI ny BwrI pRsMn ho ky, Awp jI dI bhuq BwrI
mihmw js rs pRym BirAw ieh ivsmwd rMgIlw gurSbd aucwirAw, ijs ’c Bgq
jI dI inRivkwrqw, AibnwsI suK; Awpn Awsn] vwihgurU jI’c pUrn ivsmwdI;
And shj Duin Jok] srb ivAwpI ivsmwd mgnqw lInqw dw izkr hY[ swrMg
mhlw 5 sUrdws, <> siqgur pRswid] hir ky sMg; bsy hir lok] qnu mnu
Arip.srbsu sBu AripE; And shj Duin Jok]1] rhwau] drsnu pyiK.Bey
inribKeI; pwey hY sgly Qok] Awn bsqu isau, kwju n kCUAY; suMdr bdn
Alok]1] isAwm suMdr qij.Awn ju cwhq; ijau kustI qin jok] sUrdws mnu pRiB
hiQ lIno; dIno iehu prlok]2]
36 eIVI. imiQAw nyqR; pyKq pr iqRA rUpwd]) jo jwnY; mY jobnvMqu] so
hovq; ibstw kw jMqu] Anuswr suMdr kumwr AvsQw ’c, jdoN ieh smJdw hY, ik mYN
husn vwlw hW, qdoN sdw sdw iehu BUlnhwru] hox kwrn, prwey rUp ivkwr idRStI
nwl dyKx l`g jWdw hY[ pqMgy dy lweIt’qy sVn vWg, prwey rUp’qy sVdw rihMdw
hY[ dyKx dI Awdq v`DdI 3 hI jWdI hY[ iCvY, kwmu n puCY jwiq] Anuswr kwm dy
v`s ho ky, so hovq; ibstw kw jMqu] Anuswr ibstw dw kIVw bx jWdw hY[ A`KW nwl
prwieAw rUp dyKxw Apiv`qRqweI hY[ eyfz Anyk ibmwrIAW krky, duK`lI rogI sogI
izMdgI Bog ky, jm vis kIAw; AMDu duhylw] Anuswr jmW dy v`s pYNdw hY[ AnMq
bRhmMf dy pswry’c, rMgW 2 dIAW jUnW’c jIv, hr vyly rUp dyK rhy hn[ koit
bRhmMf ko Twkuru suAwmI; srb jIAw kw dwqw ry] gurU jI, Awpxy is`K nUM rUp dyKx
qoN bcwaux leI &urmw rhy hn:-dynhwru pRB Coif kY; lwgih Awn suAwie] Anuswr
hMkwrI ivkwrI dy nyqR, pr(iqRA) iesqRI dw(rUpwd) srUp Awid nMgyz(pyKq) dyKdy,
(imiQAw) JU`Ty nwsvMq k`Fxy jog hn[ XQw:-nYx.n dyKih swD; is nYx ibhwilAw]
krn.n sunhI nwdu; krn muMid GwilAw] rsnw.jpY n nwmu; iqlu iqlu kir ktIAY]
hirhW.jb ibsrY goibd rwie; idno idnu GtIAY]) AKI pRyim ksweIAw; hir hir
nwmu ipKMin@] jy kir dUjw dyKdy; jn nwnk.kiF idcMin@]) iDRgu isru.jo gur nw invY;
gur lgY n crxI] iDRgu loiex gur drs ivxu; vyKY pr qrxI] iDRgu srvix.aupdys
ivxu; suix suriq n DrxI] iDRgu ijhbw.gur sbd ivxu; hor mMqR ismrxI] ivxu syvw
iDRg hQ pYr; hor inhPl krxI] pIr murIdW iprhVI; suK siqgur srxI]10])
mÚ1] mn kw sUqku.loBu hY; ijhvw sUqku kUVu] AKI sUqku.vyKxw; pr iqRA pr Dn
www.Gursevak.com 77 q`qkrw
rUpu] kMnI sUqku.kMin pY; lwieqbwrI Kwih] nwnk.hMsw AwdmI; bDy jm puir
jwih]2]
39. Apuny jn kau; swis swis smwry] nwnk Eie; prmysur ky
ipAwry]8]10] DMnu DMnu; DMnu jnu AwieAw] ijsu pRswid; sBu jgqu qrwieAw]
prmpUjnIk vwihgurU siqgurU nwnk dyv siqgurU gRMQ swihb jI &urmwauNdy hn:-
inmK inmK; Twkur nmskwrY]) nwnk.syvku soeI AwKIAY; jo isru Dry auqwir])
keI koit; nwm gun gwvih] Awqm ris; suiK shij smwvih]) Apuny Twkur kI;
hau cyrI] crn ghy.jgjIvn pRB ky; haumY mwir inbyrI] Anuswr Awpxy
prmpUjnIk Twkur jI dI cyrI bx ky, inmK 2 nmskwrn, isr Arpx, suAws 2
nwm jpx jpwaux, shj smwvx vwly, Apuny Kry(jn) ipAwry Bgq syvk dwsn
dws gRIb bRhmigAwnI sgl kI rInw] (kau) nUM siqgurU swihbwn jI(swis)
suAws(swis) suAws rom 2 dy ipAwr nwl(smwry) Xwd krdy hn, Bwv aus dI hr
smyN pwpW ivkwrW qoN r`iKAw krdy hn, kwrj svwrdy hn[ aus dy idl idmwZ ’c
hr smyN gurbwxI Byjdy rihMdy hn, lUM 2 ’c vs jWdy hn, AMdr bwhr AsMK AnMq
pRkwS hI pRkwS sihq, inrgun srgun jI dI eykqw b^S ky, ihrdy ’coN AMimRq rs,
muK ’c Byj ky, iqRpqI b^Sdy rihMdy hn[ ijs ipAwry jI nUM, siqgurU swihbwn jI
rom 2 dy ipAwr nwl cyqy krdy hn, (Eie) Ehu gursyvk jn(prmysur) Akwl purKu
vwihgurU jI dy srgun srUp, siqgurU swihb jI dy(ky) dy Kry ipAwry hn, Bwv ijs
pRymI jI nUM, siqgurU swihb jI inmK 2 suAws 2, pUrn ipAwr siqkwr nwl Xwd
krky nmskwrdy hn, auh hI Asl pUrn s`cy pRymI jn jI hn]8]10] Apuny jn
kau; swis swis smwry] nwnk Eie; prmysur ky ipAwry]8]10] 2.prmpUjnIk
gur nwnk dyv goivMd rUp] vwihgurU siqgurU nwnk dyv siqgurU gRMQ swihb jI
&urmwauNdy hn:-jo jwnY; iqsu sdw suKu hoie] Awip imlwie; ley pRBu soie] Ehu
DnvMqu kulvMqu piqvMqu] jIvn mukiq ijsu irdY BgvMqu] DMnu DMnu; DMnu jnu AwieAw]
ijsu pRswid; sBu jgqu qrwieAw] jn Awvn kw; iehY suAwau] jn kY sMig; iciq
AwvY nwau] Awip mukqu; mukqu krY sMswru] nwnk iqsu jn kau; sdw nmskwru])
rwm sMq mih.Bydu ikCu nwhI; eyku jnu. keI mih lwK krorI]) hir hirjn dueI.eyk
hY; ibb ibcwr kCu nwih] jl qy aupj qrMg ijau; jl hI ibKY smwih]) hir ky
jn siqgur sq purKw; hau ibnau krau gur pwis] Anuswr siqgurU swihb jI hrI
www.Gursevak.com 78 q`qkrw
dy jn hn, (Eie) siqgurU swihb jI, prmysur jI ky ipAwry hn[ Akwl purK jI
Apuny ihrdy rom 2 dy(jn) ipAwry siqgurU swihb jI(kau) nUM, swis swis(smwry)
Xwd krdy hn[
40. iKn mih; nIc kIt kau rwj] pwrbRhm; grIb invwj] (pwrbRhm)
gurdyv siqguru pwrbRhmu prmysru; gurdyv nwnk hir nmskrw]) qum ho sB rwjn
ky rwjw] Awpy Awpu; grIb invwjw] ivsmwd ivAwpk bRhm jI dy, pUrn gurU
Avqwr siqgurU swihbwn jI, grIb syvk nMU rwj vifAweI b^S ky invwjx vwly,
grIb invwj hn[ hm grIb mskIn pRB qyry; hir rwKu rwKu vf vfw hy]) ; hm
swD jnw kw kIVw] Anuswr grIb nIc kIt jIvq imRqk, Awpxy pRymI gursyvk
jI(kau) nUM iKn(mih) ’c Bwv AksmwqR hI, duinAwvI rwj, vw Awpxy mn ieMdRy,
sB dy mnW ’qy rwj krn rUpI At`l rwj, vw (rwj) pRkwS srUp bRhm jI rUpI rwj
b^S idMdy hn[ XQw:-ijs no bKsy; isPiq swlwh] nwnk; pwiqswhI pwiqswhu])
nwnk.hoir piqswhIAw kUVIAw; nwim rqy pwqswh]) ijsu nwmu irdY; soeI vf
rwjw]) AYsI lwl; quJ ibnu kaunu krY] grIb invwju guseIAw myrw; mwQY CqRü
DrY]1] rhwau] jw kI Coiq jgq kau lwgY; qw pr quhˆØI FrY] nIch aUc krY myrw
goibMdu; kwhU qy n frY]1] nwmdyv kbIru iqlocnu; sDnw sYnu qrY] kih
rivdwsu.sunhu ry sMqhu; hir jIau qy sBY srY]) pwiqswhI Bgq jnw kau idqIAnu;
isir Cqu scw hir bxwie]) sulqwn Kwn kry iKn kIry] grIb invwj; kry pRBu
mIry]) kIVw Qwip dyie pwiqswhI; lskr kry suAwh]
nIc kIt gRIb gursyvk bnx leI SuB is`iKAw:- vwhu vwhu scy pwiqswh; qU
scI nweI] vwihgurU gurU jI Awpxy nIc kIt syvk qoN sB ku`J kurbwn krdy hn[
Awpxy inrgun srUp’c myl lYNdy hn, AwpxI vifAweI nhIN krdy, Awpxy syvk jI
dI byh`d vifAweI krdy hn[ jo iksy Avqwr pYgMbr ny Awpxy syvk dI nhIN
kIqI[ XQw:-ivic snwqˆØI; syvku hoie] nwnk; pxHIAw pihrY soie]) hir kw sMqu;
prwn Dn iqs kw pinhwrw] BweI mIq suq sgl qy; jIA hUM qy ipAwrw]) rihxI
rhY soeI isK myrw[ Ehu Twkuru; mY aus kw cyrw[ so nIc kIt gRIb gursyvk bnx dy
AsMK lwhy hn[ ivhlw bYT ky, AwpxI dyh dI syvw krwaux vwlw ibmwr, syvw krn
vwlw qMdrusq rihMdw hY, ies leI AwpxI syvw krwaux dI bjwey, gurU jI, gurmuKW
dI ^rI syvw krn dI dwiq, gurU pRIqmjI qoN sdw mMgIey[ XQw:-ivxu syvw.iDRg hQ
www.Gursevak.com 79 q`qkrw
pYr; hor inhPl krxI[
41. suKI bsY mskInIAw; Awpu invwir qly] prmpUjnIk vwihgurU siqgurU
nwnk dyv siqgurU mh`lw 5 jI srb`q dy Bly leI, hMkwr dy iqAwg dw SuB s`cw
aupdyS b^Sdy hn:-hy gurU ipAwrI swDsMgqjI!gurqw ibrwjmwn siqgurU jI
duAwrw, AiqAMq mskIn ZRIb hI ZRIb AvsQw nUM kmwaux vwly, (mskInIAw) ZRIb
hI ZRIb gursyvk jI, gur pRswid; jw kw imtY AiBmwnu] Anuswr gurU jI dI ikRpw
nwl(Awpu) hMkwr(invwir) inivrq krky, sB dy crnW dy(qly) Q`ly pY ky, pUrn
ZRIbI kmw ky, gurU jI dy prmpiv`qR s`cy crn-kmlW gurSbdW inrgun bRhm ’c
lIx, srgun dy drSnW sihq, sdw suKI(bsY) vsdy hn[ prmpUjnIk vwihgurU
siqgurU mh`lw 5MjvW jI srb`q dy Bly leI, au`bldI dyZ ’c bYT ky, mskInIAw
AvsQw Awp kmw ky, mskInIAw AvsQw A`gy sdw leI b^S rhy hn[ XQw:-pvhu
crxw qil.aUpir Awvhu; AYsI syv kmwvhu] Awps qy aUpir sB jwxhu; qau
drgh.suKu pwvhu]1]) inhclu scu Kudwie eyku; Kudwie bMdw AibnwsI]) sMqh
crn; mwQw myro pauq] Aink bwr; sMqh fMfauq]1]) sMqh crx; Doie Doie
pIvw] sMqh drsu; pyiK pyiK jIvw]) qyry dws kI hovw DUir] nwnk kI pRB srDw
pUir]) srb kI ryx hovIjY] Awpu imtwie; imlIjY]) hm AprwDI; inrgunIAwry]
nw ikCu syvw; nw krmwry]) siqgur ky crn; Doie Doie pIvw] gur nwnk; jip jip
sd jIvw]) pRB jI; moih kvnu AnwQu ibcwrw] kvn mUl qy.mwnuKu kirAw; iehu
prqwpu quhwrw]) kih nwnk.sB Aaugn mo mY; rwiK lyhu srnwieE]2]) jwiq
kulInu; syvku jy hoie] qw kw khxw; khhu n koie] ivic snwqˆØI; syvku hoie]
nwnk; px@IAw pihrY soie]4]1]6]) khu nwnk; Awpu imtwieAw] sBu pwrbRhmu;
ndrI AwieAw]) swD kI soBw; Aiq mskInI]) grIbI; gdw hmwrI] KMnw; sgl
rynu CwrI])
bfy bfy AhMkwrIAw; nwnk.grib gly]1] hMkwrI durXoDn kMs rwvx nOrMgy
vzIdy jYsy bfy bfy(AhMkwrIAw) hMkwrI, hMkwr krky(grib) hMkwr’c hI, gly
hn]1] XQw:-krY gumwnu.cuBih iqsu sUlw; ko kwFn kau nwhI] AjY su coB
kau.ibll iblwqy; nrky Gor pcwhI]) i|Awnu gvwieAw.dUjw BwieAw; grib
gly.ibKu KwieAw] gur rsu gIq bwd.nhI BwvY suxIAY; gihr gMBIru gvwieAw]) jo
grbY so pcsI ipAwry; jip nwnk Bgiq smwhw]
www.Gursevak.com 80 q`qkrw
42. kir ikrpw; ijs kY ihrdY grIbI bswvY] nwnk eIhw mukqu; AwgY suKu
pwvY]1] DMn 2 sRI gurU nwnk dyv gursbd rUp siqgurU gRMQ swihb jI &urmwauNdy
hn:-rwj husn Dn BUm dw hMkwr myt ky, siqgurU swihb jI ikrpw(kir) krky,
ijs Awpxy ipAwry gursyvk jI(kY) dy ihrdY’c, grIbI; gdw hmwrI] KMnw; sgl
rynu CwrI] Anuswr sRb ivAwpI mhW ivsmwd Anq klwvwn grIbI(bswvY) vsw
idMdy hn, auh (eIhw) ies lok’c, mhW pwpW AOguxW ivkwrW qoN(mukqu) Cu`tkwr,
vwihgurU jI dy(AwgY) snmuK, AMimRq bRhmwnMd rs dw sdw suKu(pwvY) pwauNdw
hY[]1] DMn vwihgurU Drin ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin
mQurw.kCu Bydu nhI; guru Arjunu prqK´ hir] prm pUjnIk swihb mh`ly pMMjvyN jI
dI, ies prmpiv`qR prmpUjnIk au~cI hMU au~cI AvsQw’c ivsmwd lIxqw hY:-pRB
kY ismrin; Anhd Junkwr] suKu pRB ismrn kw; AMqu n pwr]) gurmuiK; roim roim
hir iDAwvY]) ismrY; DrqI Aru Awkwsw] ismrih; cMd sUrj guxqwsw] paux
pwxI bYsMqr ismrih; ismrY sgl aupwrjnw] Awp AiqAMq hI grIbI kmw ky,
sMswr nUM gurbwxI b^S ky, sB nUM sdw leI grIbI b^SI hY[ XQw:-hm grIb
mskIn.pRB qyry; hir rwKu rwKu vf vfw hy]) bRhmigAwnI.sgl kI rInw] Awqm
rsu; bRhmigAwnI cInw]) swD kI soBw; Aiq mskInI] sMq vfweI; hir jsu
cInI]) bRhmigAwnI kY; grIbI smwhw] bRhmigAwnI. praupkwr aumwhw]) imit
gey bYr; Bey sB ryn] AMimRq nwmu; swDsMig lYn]) moih grIb kau; lyhu rlwie]
nwnk; Awie pey srxwie]) Apuny Twkur kI; hau cyrI] crn ghy.jgjIvn pRB ky;
haumY mwir inbyrI]
43. srb kI ryn; jw kw mnu hoie] khu nwnk; qw kI inrml soie]3])
Anq klw hoie; Twkuru ciVAw] siqgurU nwnk dyv, Drin ggn nv KMf mih; joiq
sÍrUpI rihE Bir] Bin mQurw.kCu Bydu nhI; guru Arjunu prqK´ hir] prm pUjnIk
mh`lw pMjvW swihb jI gRIbI dw aupdyS (khu) &umwaNudy hn:-AnMq SuB kwrj krky,
AwpxI vifAweI hMgqw dy iqAwgI, gurU pRym ’c FLy mn vwly, (jw) ijs pRymI
gursyvk jI kw mnu, gur pRswid(srb) swirAW(kI) dI(ryn) crn-DUV hoie jWdw
hY, (qw) iqs(kI) dI(soie) soBw, (inrml) au~jl sy au~jl AiqAMq hI au~jl ho
jWdI hY]3] XQw:-jb iehu; hUAw sgl kI rInw] qw qy rmeIAw; Git Git
cInw]) jw kw mnu; hoie sgl kI rInw] hir hir nwmu; iqin Git Git cInw])
srb kI ryx; hovIjY] Awpu imtwie; imlIjY]
www.Gursevak.com 81 q`qkrw
44. sRI suKmnI swihb jI dI qyrvIN AstpdI Aqy siqgurU gRMQ swihbjI
mhwrwj’c byAMq AOguixAwry sMq doKI nUM, BwvyN ibAMq kSt hI kSt ilKy hn, pr
Pyr BI inrgunIAwry p`QrW qoN BI Bwry, Aiq nIc sMq doKI nUM b^Sx leI,
prmpUjnIk DMn vwihgurU s`cy siqgurU nwnk dyv swihbjI ny, prmpiv`qR SuB s`cw
Avqwr DwirAw hY[ ie`k joiq vwihgurU dsy pwiswh jI, gursyvk sMq jI dI
dieAwlqw ikRpwlqw bwry siqgurU gRMQ swihbjI mhwrwj ieauN &urmw rhy hn:- sMq
ikRpwl; ikRpw jy krY] (sMq) s`cy siqgurU mh`lw 1 jI, jy pUrn ikRpwl sMq hn, qW
hI sRb ivAwpI ivsmwd Anqklwvwn Agm Apwr pUrn ikRpw(krY) krdy hn, Bwv
s`cy siqgurW dw suBwA hr smyN ie`k rs pRkwS srUp ikRpwl hY[ XQw:-qUM dieAwlu
ikRpwlu ikRpw iniD; mnsw pUrxhwrw] (gosweIN ibMdI.lwau) qum@ dieAwl ikrpwl
ikRpw iniD; piqq pwvn gosweI]
nwnk sMq sMig; inMdku BI qrY]1] (nweI ibMdI n lwau) vwhu vwhu scy
pwiqswh; qU scI nweI] AsMK bRhmMf dy Twkur sRI gurU nwnk dyv swihb pMjvyN
pwiqSwhjI inmRqw gRIbI dI h`d jxwauNidAW, gur pRswid; nwnk scu khY] Anuswr
s`c 3 &urmwauNdy hn:-dieAwl ikRpwl ikRpwinD, DMn s`cy(sMq) siqgurU sRI gurU
nwnk dyv swihb jI dy s`cy crn-kmlW sMig l`gxy krky, inMdku BI(qrY) qr jWdw
hY]1] XQw:-kir ikrpw; AMqir aur DwrY] psu pRyq muGd; pwQr kau qwrY]) guru
boihQu; vfBwgI imilAw] nwnk dws sMig; pwQr qirAw]) psU pryq mugD kau
qwry; pwhn pwir auqwrY] nwnk dws qyrI srxweI; sdw sdw bilhwrY])
pRym bynqI:-ikRpwl sMq jI jy ikRpw krn, ArQ krn nwl, sMsy vwlI g`l
hY, sMq srin jo jnu prY; so jnu auDrnhwr] Anuswr DMn gurU pRmysr jI inscy
krky sdw dieAwl ikRpwl myhrvwn hn[ XQw:-sdw sdw; sdw dieAwl]) sd
bKisMdu.sdw imhrvwnw; sBnw dyie ADwrI] so ikRpwl sMq jI jy ikRpw krn kih
ky, ArQ nhIN krnw[
45.sMq doKI kw; Qwau ko nwih] sMq gursyvk jI ’c JU`Ty doS k`Fx, sRIr nUM
duKwaux krkyy, sMq doKI(kw) dw lok pRlok’c, (ko) koeI BI(Qwau) QW(nwih) nhIN hY,
Bwv aus nUM koeI BI QW itkwxw nhIN idMdw[ XQw:-hliq n soBw, pliq n FoeI;
ibrQw jnmu gvwvixAw]
nwnk sMq BwvY; qw Eie BI giq pwih]2] vwihgurU mh`lw p jI &urmwauNdy
www.Gursevak.com 82 q`qkrw
hn:-BwvyN sMq doKI bymuK ho jWdw hY[ ikRm jUnW Bogdw hY, iqRSnw’c sVdw hY, sB nUM
CLdw hY, qyz cilAw jWdw hY, nIc qoN nIc krm krdw hY, qw BI, DMn DMn siqgurU
nwnk nwm, cVHdI klw[ qyry Bwxy, srb`q dw Blw[ Anuswr s`cy siqgurU
pUrn(sMq) vwihgurU prmpUjnIk sRI gurU nwnk dyv swihb jI nUM(BwvY) BwauNdw hY,
ik(Eie) auh sMq doKI BI(giq) kilAwx(pwih) pw lvy]2] bury nwl sB krn
buirAweI, muAw& krn keI isAwxy[ bury nwl iPr nykI krnI, DMn gurU nwnk
jwxy[) DMn gurU pRmysr jI AYfy v`fy gunwhgwr nUM BI b^Sx nUM smR`Q hn[ siqguru
sBnw dw Blw mnwiedw; iqs dw burw ikau hoie] Anuswr smR`Q gurU pRmysr jI nUM,
sB smyN sRb`q dw Blw krnw hI BwauNdw hY, ies leI jpo pRgt BeI.sgly jug
AMqir; gur nwnk kI vifAweI]
46.sMq kI inMdw; doK mih doKu] ijvyN kMn ’c KMjKjUrw vVn qoN, Awpxw
isr kMD nwl ptk 2 ky mr jWdw hY[ KMjKjUrw vVnw d`uK hY, kMD nwl isr
ptkxw, p`ky PoVy’qy s`t v`jx vWg du`K ’c du`K hY, ies qr@W ie`k rog qoN dUjw, Pyr
qIjw roog l`g jwxw, vwrI 2 swry snyhI mr jwxy, ieh du`K ’c du`K hY[ ies
qr@W(sMq) ^wlsy jI(kI) dI kIqI inMdw, (doK) du`K(mih) ’c(doKu) du`K hY[ XQw:-
duKu ivCoVw; ieku duKu BUK] ieku duKu; skqvwr jmdUq] ieku duKu; rogu lgY qin
Dwie]) slok mhlw 1] duK ivic jMmxu duiK mrxu duiK vrqxu sMswir] duKu duKu
AgY AwKIAY piV@ piV@ krih pukwr] duK kIAw pMfw KulIAw; suKu.n inkilE koie]
duK ivic jIau jlwieAw; duKIAw cilAw roie]) inMdkW pwshu.hir lyKw mMgsI; bhu
dyie sjweI] jyhw inMdk.ApxY jIie kmwvdy; qyho Plu pweI]) inMdk kau; lwgY duK
1
sWgY] 1brCI[ nwnk sMq BwvY; qw aus kw BI.hoie moKu]3] prmpUjnIk s`cy
siqgurU nwnk dyv Drin ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin
mQurw.kCu Bydu nhI; guru Arjunu prqK´ hir] prmpUjnIk mh`lw pMjvW swihb jI,
prmpUjnIk s`cy sMq siqgurU gRMQ swihb jI mhwrwj, sMq gursyvk jI dw bhuq v`fw
sRb ivAwpI mhW ivsmwd AiDk qoN AiDk pRqwp jxw rhy hn[ AvKD sBy
kIiqAnu; inMdk kw dwrU nwih] Anuswr BwvyN loQ inMdk dw dwrU nhIN hY, ikauNik
bhuqy doS hI doS hn, qw BI(sMq) SWq Awqmw gursyvk jI, siqgurU gRMQ swihbwn
s`cy pwiqSwh jI nUM(BwvY) BwauNdw hY, ik aus inMdk(kw) dw BI, cOrwsI dy gyVy
AOguxW qoN(moKu) Cutkwr hoie jwvy]3] AYsy mhwn praupkwrI DIrjDwrI inRibkwrI
inrMkwrI, dIn dieAwl ikRpwl ikRpwinD, gurU pRmysr jI dI mhW inrml
www.Gursevak.com 83 q`qkrw
prmpiv`qR SuB s`cI crn-DUV’c, dwsn dws gRIb hr smyN ieSnwn krdw hY, jo
jnm 2 dI haumY mYL nUM nws krdI hY[ XQw:-(m`jnu, in`q) gur kI ryxu; inq mjnu
krau] jnm jnm kI; haumY mlu hrau]
47.sMq ky doKI kau; nwhI Twau] (sMq) s`cy siqgurU swihb jI, sMqW
mhWpurSW nUM, duKwaux vwly, sMq jI(ky) dy doKI(kau) nMU, lok pRlok, sqsMgq, s`c
srUp bRhm jI ’c, (Twau) jgHw nwhI imldI, ikauNik sMq jI nUM duKwauxy krky,
vwihgurU jI duKI ho jWdy hn[ XQw:-sMqn duK pwey qy duKI] suK pwey swDn ky
suKI]) nwnk sMq BwvY; qw ley imlwie]4] vwihgurU s`cy siqgurU nwnk dyv
suAwmI isrjnhwr mh`lw pMjvW jI &urmwauNdy hn:-BwvyN sMq doKI iksy dw BI im`q
nhIN hY, sdw Apiv`qR mhW hMkwrI sdw ivkwrI hY, qw BI pUrn iKmw srUp(sMq)
Akwl purKu jI, gurmuiK swDU jI, siqgurU pRmysr jI nMU, Awpxy nwl imlwie(ley)
lYxw hI(BwvY) BwauNdw hY]4] {qUM dieAwlu ikRpwlu ikRpwiniD; mnsw pUrxhwrw]
Anuswr vwhu!vwhu!idAwl ikRpwl ikRpwiniD DMn gurU pRmysr jI, gurisK pRIiq; guru
imlY glwty] jn nwnk pRIiq; swD pg cwty] Anuswr Awp jI dy s`cy crn, sdw 2
c`tIey lwhw K`tIey[ }
48.sMq ky doKI kau; Avru n rwKnhwru] (sMq) s`cy siqgurU swihb jI nUM
du`K dyx vwly, sMq jI(ky) dy doKI(kau) nUM, lok pRlok ’c pUry gurU nwnk dyv swihb
jI qoN ibnw, (Avru) hor koeI BI(rwKnhwru) r`Kx vwlw(n) nhIN hY[ nwnk sMq
BwvY; qw ley aubwir]5] s`cy siqgurU nwnk dyv swihb pMjvyN pwiqswh jI
&urmwauNdy hn:-AvKD sBy kIiqAnu; inMdk kw dwrU nwih] Anuswr BwvyN sMq doKI
inMdk dI koeI BI dvw nhIN, aus nUM koeI BI r`Kx vwlw nhIN, qw BI dieAwl
ikRpwl(sMq) siqgurU pRmysr jI nUM, inMdk nUM du`KW qoN bcwA lYxw hI(BwvY) BwauNdw
hY, ies leI du`KW qoN (aubwir) bcwA(ley) lYNdy hn]5] XQw:-siqguru myrw sdw
dieAwlw; moih dIn kau rwiK lIAw]) AikrqGxw kw; kry auDwru] pRBu myrw hY;
sdw dieAwru]) AikrqGxw no pwldw; pRB nwnk sd bKisMdu]
49. iqn sMqn kI; bwCau DUir] nwnk kI; hir locw pUir]3] siqgurU
nwnk dyv, Drin ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin mQurw.kCu Bydu
nhI; guru Arjunu prqK´ hir] prm pUjnIk mh`lw pMjvW swihb jI, grIbI gdw
www.Gursevak.com 84 q`qkrw
hmwrI] KMnw sgl rynu CwrI] Anuswr gRIbI dI h`d jxwauNidAW &urmw rhy hn:-
hy(hir) vwihgurU jI!dwsn dws gRIb(kI) ieh(locw) ie`Cw(pUir) pUrI kro jI[
dwsn dws gRIb(iqn) iqn@W (sMqn) sMqW mhWpurSW, gurU pRmysr jI(kI) dI
prmpiv`qR s`cI crn DUir(bwCau) cwhuMdw hY, ijn@W dI siqsMgq jI ’c iml ky,
vwihgurU jI dI joiq pRgt ho jWdI hY[ ijn@W dy prmpiv`qR suMdr drSn krky ivgws
huMdw hY[ ijn@W dy s`cy crnIN l`g ky Anh`d vwjy v`jdy hn, qrnw huMdw hY[ ijn@W dw
prmpiv`qR SuB s`cw aupdyS mn nUM QMm@x vwlw hY]3] XQw:-ibnvMiq nwnku.gur
crx lwgy; vwjy Anhd qUry]) AMqrjwmI purK ibDwqy; srDw mn kI pUry] nwnk
dwsu.iehY suKu mwgY; mokau.kir sMqn kI DUry]) sgl sMqn pih; vsqu iek mWgau]
krau ibnMqI; mwnu iqAwgau] vwir vwir.jweI lK vrIAw; dyhu sMqn kI DUrw
jIau]) iqsu jn ky pg.inq pUjIAih, myrI ijMduVIey; jo mwrig Drm clysih
rwm]) jo gurmuiK nwmu iDAwiedy; iqn drsnu dIjY] hm iqn ky crx pKwldy; DUiV
Goil Goil pIjY]) myry rwm.hir jn kY; hau bil jweI] kysw kw kir cvru Fulwvw;
crx DUiV muiK lweI]) kysw kw kir bIjnw; sMq cMauru Fulwvau] sIsu inhwrau;
crx qil DUir muiK lwvau]
50. crn swD ky; Doie Doie pIau] inrwhwr inrvYr suKdweI]) sq sMqoKI
siqguru pUrw]) imrqk kau; jIvwlnhwr] BUKy kau; dyvq ADwr]) AlK AByv
purK prqwp] Awid AnMq SuB guxW dy dwqy siqgurU swihb mh`lw cOQw jI, Drin
ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin mQurw.kCu Bydu nhI; guru Arjunu
prqK´ hir] prm pUjnIk mh`ly pMjvyN swihb jI nUM, AMdr bwhr srb ivAwpI
ivsmwd Anq klwvwn mhW ivsmwdqweI b^S rhy hn[ pwrbRhmu pRBu idRstI
AwieAw; pUrn Agm ibsmwd] Anuswr pUrn Agm ivsmwd bRhmwnMd rs, Anhd
Junkwr ’c lIn, pUrn Agm ivsmwd bRhm jI nUM q`k ky Purmw rhy hn:-nwnk.ruMnw
bwbw jwxIAY; jy rovY lwie ipAwro]) hau.rih n skw, ibnu dyKy pRIqmw; mY nIru vhy
vih clY jIau] Anuswr gurU jI dy s`cy crn-kmlW ’qy m`Qw r`K ky, s`cy crn-
kmlW nwl ipAwr lw ky roNidAW 2, jo jl s`utxw hY, ies vYrwg rUpI jl
nwl(swD) koit bRhmMf ko Twkuru suAwmI; srb jIAw kw dwqw ry] siqgurU nwnk
dyv swihb jI(ky) dy prmpiv`qR s`cy crn-kmlW nMU, dwsn dws gRIb Doie Doie ky,
bRhmwnMd rs(pIau) pINdw hY, ijs ivsmwd rs nUM, pUrn gurU jI ikRpw krky
www.Gursevak.com 85 q`qkrw
dwsndws dy irdy’coN muK ’c hr smyN Byjdy rihMdy hn[ XQw:-crx kml qyry.Doie
Doie pIvw; myry siqgur.dIn dieAwlw]) siqgur ky crn; Doie Doie pIvw] gur
nwnk; jip jip sd jIvw] {gurpRswid pyRm bynMqI:-vwihgurU syvw ismrn gurU
ieiqhws dy AiBAws duAwrw, siqgurW dw b^iSAw AMimRq irdy ’coN au~T ky hr smyN
muK ’c Awauxw Aqy KMfy bwty dw AMimRq Ckxw, s`cy siqgurU swihbwn dsW pwiqswhW
dy SuB s`cy crn -kml Do 2 ky pIxy hn[ prmpUjnIk s`cy siqgurU mh`ly dsvyN jI
smyN, 1756 ibkRmI cyq dI sMpUrnqw q`k, prmpiv`qR s`cy crn-kml Do ky iplwaux
dI mrXwdw sI[ rIs krky dMBI pKMfI Awpxy pYr Do ky ipAwauNdy sn[ ies kurIqI
nUM htwaux leI, vwihgurU mh`ly dsvyN jI ny prmpiv`qR KMfy bwty dy AMimRq dI SuB
s`cI Amolk dwiq b^SI hY[ Pyr Awp pMjW ipAwirAW qoN AMimRq Ck ky, sRI gurU
goibMd rwie swihb jI qoN, sRI gurU goibMdisMG swihb ^wlsw jI, gurU ^wlsw pMQ jI
dy prmpUjnIk DrmI s`cy ipqw rwjn ky rwjw mhwrwjn ky mhwrwjw; swihb jI
bxy[ prmpUjnIk s`cy siqgurU swihbwn jI dw hukm mMn ky, iksy imRqk sRIr dy
ieSnwn dw Apiv`qR jl Awpxy muK ’c nhIN pwauxw, ieh mhW ivkrwl BYVI
bImwrI Awdq hY[ jgq dI Byfw cwl Anuswr rIs krky, ieh ZlqI nhIN krnI,
ijn@W mhWpurSW dy imRqk ieSnwn dw jl qusIN pIqw hY, Ehu BI nhIN b^Sxgy[
pUrn gurU jI dw hukm mMno, bMdy dy gMdy pYr Do ky n pIvo n ipAwvo[ ies nrk qoN
bco bcwvo}
crn swD ky; Doie Doie pIau] Arip swD kau; Apnw jIau] 2.prmpUjnIk
s`cy siqgurU swihb jI dy s`cy crn-kml gursbd jI hn[ XQw:-ihrdY.crx sbdu
siqgur ko; nwnk.bWiDE pwl] (swD) s`cy siqgurU swihb jI(ky) dy s`cy(crn)
gursbdW dy ArQW nUM pRymIAW nwl iml ky vIcwrn, kQw kIrqn krn sunx sunwaux
bwr 2 AiBAws iDAwn krn rUp, Doie Doie ky, Awpxy irdy’coN muK’c, s`cy siqgurU
swihb jI dw b^iSAw AMimRq pRwpq krky pIau[ XQw:-AMimRqu pIAw; siqguir
dIAw] Avru n jwxw; dUAw qIAw] (swD) prmpUjnIk s`cy siqgurU pRmysr jI(kau)
nUM, Apnw (jIau) mn, jIvn, isr(Arip) Bytw kro[ jIau Arpx vwly gurU pRymIAW
nUM rom rom krky sdw nmskwr:-1761 ibkRmI nUM sMq doKI mhW pwpI AOrMgy ny,
prmpUjnIk vwihgurU mh`ly dsvyN jI’qy, AwpxI PæOj qy phwVI rwijAW dI POæj
duAwrw, sRI AnMdpur swihb jI nUM Gyrw puAw id`qw[ rsd qy is`K sMgqW dw gurU
www.Gursevak.com 86 q`qkrw
drSnW nUM jwxw bMd kr idqw[ swFy s`q mhIny jMg jwrI irhw[ muZl srkwrI
krmcwrI, nOjuAwn b`cIAW nUM D`ky nwl cu`k ky lY jWdy, zor zulm bhuq hI vD
igAw[ prjw nwl huMdIAW vDIkIAW AinAwie D`kw pyRmI isMG suxdy[ iml 2 ky
mqy krdy, “c`lo AwpW gurUpRmysr jI dy prmpiv`qR sMudr s`cy ipAwry drSn krIey,
gurU jI qoN kurbwn hoeIey[ ”gurU jI qoN kurbwn hox vwly pyRmI, gurUpRmysr jI nUM isr
Arpx dIAW ArdwsW krky GrW qoN qurdy[ rsqy’c dirAwvW dy GwtW’qy QW 2
pulIs cONkIAW bYTIAW sn[ gurmuiK ipAwry dirAwvW nUM qr ky lMG jWdy[ A`gy sRI
AnMdpur swihb jI duAwly, zwlm &OjW dw Gyrw sI[ rwq nUM AwpxI jwn qlI’qy r`K
ky, ikly’c jw pRvyS huMdy[ gurUpRmysr jI Awpxy ipAwirAW nUM dyK ky, gd 2 pRsMn ho
jWdy[ gurU ipAwry isMG swihbwn jI, gurU pRmysr jI dy s`cy crn-kmlW’qy m`Qw r`K
ky, fMfauq krky inhwl huMdy[ XQw:-nYnI dyKau.gur drsno; gur crxI mQw]
pYrI.mwrig gur cldw; pKw PyrI hQw] Akwl mUriq.irdY iDAwiedw; idnu rYin
jpMQw]) kir ikrpw pRB; irdY bsyro] crn sMqn kY; mwQw myro]1]) sMqh crn;
mwQw myro pauq] Aink bwr; sMqh fMfauq]1]
gurU ipAwry svwry nwnk Bgqw; sdw ivgwsu] Anuswr rom 2 krky iKV ky
iKVy iKVy m`Qy dovyN h`Q joV ky, Arip swD kau; Apnw jIau] Anuswr pyRm bynqI
krdy, “hy s`cy pwiqSwhjI!dwsn dwsW gRIbW dy isr hwzr hn[ isr kurbwn krn
dI Ardws kr dyvo jI, ”vwhu vwhu DMn pRym[ XQw:-qU cau sjx mYifAw; fyeI issu
auqwir] nYx mihMjy qrsdy; kid psI dIdwru]) kbIr.muih mrny kw cwau hY; mrau
q hir kY duAwr] mq.hir pUCY kaunu hY; prw hmwrY bwr]) siqgur AwgY.sIsu Byt
dyau; jy siqgur swcy BwvY] Awpy dieAw krhu pRB dwqy; nwnk.AMik smwvY]) hau
mnu ArpI.sBu qnu ArpI; ArpI siB dysw] hau isru ArpI.iqsu mIq ipAwry; jo
pRB dyie sdysw]) qY swihb kI bwq ij AwKY; khu nwnk.ikAw dIjY] sIsu vFy
kir.bYsxu dIjY; ivxu isr.syv krIjY] ikau n mrIjY, jIAVw n dIjY; jw shu
BieAw ivfwxw]
swD kI DUir; krhu iesnwnu]) DUVI mjnu.swD Ky; sweI QIey ik®pwl] lDy
hBy QokVy; nwnk.hir Dnu mwl]1] ies leI(swD) ; srb klw smrQ] siqgurU
nwnk dyv swihb jI kI, prm piv`qR DUir vw srb ivAwpI ivsmwd pRkwS srUp
prmpiv`qR s`cI gRIbI SrDw rUpI, s`cI crn(DUir) DUV’c, suixAw mMinAw; min
www.Gursevak.com 87 q`qkrw
kIqw Bwau] AMqr giq; qIriQ mil nwau] Anuswr gurbwxI sunx mMnx vswaux rUp
iesnwnu, dwsn dws gRIb rom 2 krky hr smyN(krhu) krdw hY, Awp jI BI kro[
XQw:-mwiG.mjnu sMig swDUAw; DUVI kir iesnwnu] hir kw nwmu.iDAwie suix;
sBnw no kir dwnu]) gur kI ryxu; inq mjnu krau] jnm jnm kI; haumY mlu
hrau]
swD aUpir; jweIAY kurbwnu] (swD) gurU pRmysr jI aUpir, kurbwnu(jweIAY)
jwxw krIey[ XQw:-gur kau; kurbwnu jwau hW]) gur Apuny aUpir; bil jweIAY])
nwnk dws; sdw kurbwnI]
51. swD qyry kI; crnI pwau] nwnk kY min; iehu Anrwau]1] 1.gurqw
ibrwjmwn s`cy siqgurU (nwnk) vwihgurU siqgurU gRMQ swihb jI &urmwauNdy hn:-hy
prmpUjnIk AibnwsI pRBu;) srb inrMqir; eyko soie]) Awpy bInw; Awpy dwnw]
gihr gMBIru; ghIru sujwnw] pwrbRhm; prmysur goibMd] ikRpw inDwn; dieAwl
bKsMd]) srb klw BrpUr pRB; ibrQw jwnnhwr]) sBnw jIAw kw, ieku dwqw;
so, mY ivsir n jweI] inrgun inrMkwr Anqklwvwn sd sdw myhrvwn vwihgurU
jI!dwsn dws gRIb kUkr(kY) dy min AMdr, iehu(Anrwau) pyRm hY, ik dwsndws
Awpxy Awp nUM, (qyry) Awp jI dy(swD) siqgurU swihb jI1(swD) gurmuiK ipAwry
snmuK gursyvk jI(kI) dy prmpiv`qR s`cy mhwn praupkwrI(crnI) crn-
kmlW’qy(pwau) pwauxw krdw hY]1] 1(swD) ijhVw gurU ipAwrw prmpUjnIk dsW
pwiqswhW nUM ie`k joiq mMny, prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI
mhwrwj, ijs dy rom 2’c vs ky, A`Ty pihr Ajpw jwp krn, ijhVw pRymI
gursyvk, vwihgurU nwm nUM mwqw ipqw sKweI im`qR Aiq ipAwrI sMgiq sB ku`J mMn
ky, mhwrwj jI dy nwm’c idRV ilv lw ky, prm pUjnIk prm ipAwry nwm jI dw
mMnx pUjx krn[ XQw:-pauVI] ijn kY hir nwmu visAw sd ihrdY; hir
nwmo.iqn kMau rKxhwrw] hir nwmu ipqw.hir nwmo mwqw; hir nwmu sKweI imqRü
hmwrw] hir nwvY nwil glw.hir nwvY nwil msliq; hir nwmu hmwrI krdw inq
swrw] hir nwmu hmwrI sMgiq Aiq ipAwrI; hir nwmu kulu.hir nwmu prvwrw] jn
nwnk kMau.hir nwmu hir guir dIAw; hir hliq pliq sdw kry insqwrw]15])
ATy phr iekqY ilvY; mMnyin hukmu Apwru] ijhVw hr vyly Ajpw jwp’c lIn rhy,
ijs dy lUM 2 nUM, prmpUjnIk s`cy siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI mhwrwj Awp, hr
www.Gursevak.com 88 q`qkrw
vyly gurbwxI jI nwl pRgwsdy rihx, so gurdyv mwqw gurdyv ipqw; gurdyv suAwmI
prmysurw] Anuswr prm pUjnIk pUrn DrmI gurU ipqwjI dw spUq, swD kI soBw;
swD bin AweI] nwnk swD pRB; Bydu n BweI] Anuswr pUrn bRhm srUp swD, hY[
sYÍ kwrj isDqI, pr kwrj DwieqI sw swDw] vwihgurU jI dI pRwpqI rUpI sYÍ Awpxw
kwrj is`D kIqw hY, praupkwr leI Dw ky jWdy hn[
52. nIkI kIrI mih; kl rwKY] Bsm krY; lskr koit lwKY] prmpUjnIk
DMn vwihgurU s`cy siqgurU sRI gurU mh`lw pMjvW jI, zwlmW dy Gor iBAwnk zulm
krn qoN, hux au~bldI dyZ’c bYT rhy hn, prmpUjnIk DMn vwihgurU s`cy siqgurU
sRI gurU nwnk dyv swihb jI nUM, rom 2 krky jpidAW iDAwauNidAW ivsmwd rMg
’c, s`cy siqgurU swihb jI dw sRb ivAwpI Anq klwvwn mhW ivsmwd AiDk
pRgt pRqwp &urmw rhy hn jI:-DMn gurU nwnk dyv swihb jI, hm kIry
ikrm.siqgur srxweI;) CCw; Cohry dws qumwry] dws dwsn ky; pwnIhwry]
Anuswr(nIkI) in`kI (kIrI) kIVI Awpxy pyRmI syvk(mih) ’c, AwpxI(kl)
AnMqklw (kl) SWqI joiq pRkwS jdoN (rwKY) r`Kdy hn, qdoN in`kI kIVI gursyvk
jI Awpxy AMdr bwhr vwqwvrx ’coN, (lwKY) l`KW(koit) kRoVW pwpW AOguxW ibmwrIAW
dy ikRmW dI (lskr) &Oj nUM, (Bsm) suAwh(krY) kr idMdy hn[ vw in`kI kIVI gurU
syvk jI, gurU pRmysr jI dI klw nUM pRwpq ho ky, (lwKY) l`KW(koit) kRoVW jIAW dy
mhW pwpW ivkwrW AOguxW bImwrIAW dy izrmW, vwqwvrx dy ijrmW rUpI(lskr) &Oj
nUM Bsm(krY) kr idMdy hn[ XQw:-ndIAw ivic.itby dyKwly; QlI kry Asgwh]
kIVw Qwip dyie pwiqswhI; lskr kry suAwh] ijvyN vwihgurU mh`ly pihly jI ny
Awpxy ipAwry s`icAwry Apwry inrwry prm pUry sUry s`cy in`kI kIVI bxy syvk mh`ly
2 jI dy AMdr, AwpxI sRb ivAwpI Anq klwvwn mhW ivsmwd pRymw-BgqI
rUpI(kl) SkqI r`KI, in`kI kIVI gursyvk jI dy l`KW kRoVW doSW ivkwrW dy ijrmW
dy lskr Bsm kr idqy[ Awpxy in`kI kIVI syvk jI qoN Awp gurbwxI au~crvw ky,
l`KW koRVW jIAW dy l`KW koRVW mhW pwpW, bImwrIAW dy izrmW rUpI &Oj nUM Bsm krw
idqw[ hux gurqw ibrwjmwn ho ky sdw leI kr rhy hn[ Awpxy izMd jwn ^ry
ipAwry syvk jI qoN sMswr’qy guris`KI gurbwxI gurqw sdw leI rKvw ley jI[
XQw:-gurmuiK koit auDwrdw BweI; dy nwvY eyk kxI] {qn ’c ibmwrIAW, ivkwrW
corI, vYr inMdw mMd krmW dy nIl pdm Axigxq izrm pYdw ho jWdy hn[ ijs
krky ingurw jIv, zor zulm nIc qoN nIc Koty krm krdw hY, gurU syvw pRymw-BgqI
www.Gursevak.com 89 q`qkrw
vwihgurU nwm jpy ibnw, ieh izrm nhIN mrdy jI ipAwry s`icAwryy gurU qwry, gurU
nwm ismrn ibnw, jIv nUM imRqk iDRgu iDRgu ikhw hY jI[
53. inrgunu srgunu jI dI eykqw dy ArQ smJx leI pyRm vIcwr,
nmskwr:-(inrgunu) inRivkwr inrhMkwr, srb klw BrpUr Anq klwvwn pUrn
myhrvwn vwihgurU jI, hux sB dy AwDwr huMidAW Awp inrwDwr hn[ hux srb dy
pRkwSk huMidAW Awp suqy pRkwS srUp, ivsmwd inrgun bRhm Awpy Awp inrMjn
srUp hn[ inrMkwr bRhm jI ny Awpxy srUp’coN, shjy hI AnMq bRhmMf sUrj cMd
pRgt kIqy hn, ien@W’c Awp hux pUrn hn[ inrgun bRhm jI hux AnMq sUrjW
cMdRimAW qwirAW mMflW AgnIAW ibjlIAW titAwixAW nUM pRkwS rhy hn[ ien@W
dw Awsrw BI hux Awp jI Awp hI hn[ AnMq DrqIAW sUrj cMd qwry mMfl smuMdR
phwV, swrI rcnw ibnw QMm@W dy, inrgun bRhm jI ny Awp hI hux Awpxy’c itkweI
hoeI hY[ A`g pwxI nUM swVdI hY[ pwxI A`g buJwauNdw hY[ BwvyN q`q ie`k dUjy dy
ivroDI hn, pr inry nUr pRkwS srUp s`cy bRhm Anq klwvwn jI ny AwpxI Anq
klw dyy Awsry QMm@ ky mrXwdw’c r`Ky hoey hn[ XQw:-Awpy jlu.Awpy Qlu QMm@nu; Awpy
kIAw.Git Git bwsw]) sgl smgRI; jw kY sUiq proeI] Gt Gt AMqir rivAw
soeI]2] Anq klwvwn Anq guxW dy mwlk, inrgun bRhm jI ny Awpxy srUp’coN,
shjy inrXqn hI AsMK bRhmMf dI rcnw rcI hY[ ies nUM rc ky, ies’c pUrn ho
rhy hn, Bwv ies qoN v`Kry nhIN hn[ XQw:-qum pUrn.pUir rhy sMpUrn; hm BI sMig
AGwey] swry jIAW dy jIvn rUp hn[ XQw:-sBu jgjIvnu jig Awip hY; nwnk.jlu
jlih smwie] AsMK bRhmMf dy idRStmwn pswry, inrgun bRhm jI ’c itky hoey, hux
srgun srUp vwihgurU jI hn[ XQw:-sgl smgRI; jw kw qnw] jdoN cwhux, srgun
srUp jI nUM Awpxy’c lIx kr lYxgy[ XQw:-keI bwr; psirE pwswr] sdw sdw
ieku eykMkwr] rcnw qoN pihlW BI inrgun hn, rcnw dy huMidAW, ies’c ivAwpk
pRkwSk, ies dw ADwr hux inrgun bRhm jI ho rhy hn[ AwpxI ipAwrI rcnw nUM,
Awpxy’c lIx krn ip`CoN BI inrgun bRhm jI inry pRkwS hI pRkwS srUp rihMdy
hn[ inrgun bRhm jI hux swfy AMdr bwhr ie`k rs b`JvyN nUr pRkwS cwnxW dy
mhW cwnx s`c s`c s`c Ajpw jwp srUp hnjI[ XQw:-hY BI scu; nwnk hosI BI
scu]1]
www.Gursevak.com 90 q`qkrw
54. swD jnw kI; mwgau DUir] hy myhrvwn gurU gur s`cy siqgurU sRI gurU
rwmdws swihb jIE!Awp jI dy(jnw) ipAwry(swD) pRkwS srUp vwihgurU gurbwxI
inrMkwrjI’c lIx mhWpurSW jI(kI) dI, jn kI DUir; mn mIT KtwnI] Anuswr
prmpiv`qR crn DUir dw dwn, dwsn dws(mwgau) mMgdw hY jI[ XQw:-gurisKI
Bwxw mMinAw; guru pUrw. pwir lµGwie] gurisKW kI hir.DUiV dyih; hm pwpI BI
giq pWih]) vwir vwir jweI lK vrIAw; dyhu sMqn kI DUrw jIau]) dws qumwry
kI.pwvau DUrw; msqik ly ly lwvau] mhw piqq qy.hoq punIqw; hir kIrqn gun
gwvau]) ismrn qy lwgy; ijn Awip dieAwlw] nwnk jn kI; mMgY rvwlw]5])
swD jnw kI; mwgau DUir] pwrbRhm; myrI srDw pUir]
pwrbRhm; myrI srDw pUir] hy(pwrbRhm) vwihgurU gurU pRmysr s`cy siqgurU sRI
gurU rwmdws swihb jI!dwsn dws Awp jI dy swD jnw dI crn-DUV mMgdw hY,
b^S ky(myrI) dwsn dws gRIb inmwxy inqwxy pRdysI Zulm Zulwm dI srDw(pUir)
pUrI kro jI[ XQw:-qyry dws kI; hovw DUir] nwnk kI pRB srDw pUir]) AMqrjwmI
purK ibDwqy; srDw mn kI pUry] nwnk dwsu, iehY suKu mwgY; mokau.kir sMqn kI
DUry]) iqn sMqn kI; bwCau DUir] nwnk kI; hir locw pUir]3]
55. hm inrgunIAwr; nIc Ajwn] (hm) dwsn dws inmwxw inqwxw,4
inrgunIAwry.gunu nhI koeI; qum dwnu dyhu imhrvwnw]2] Anuswr(inrgunIAwr) sq
sMqoK dieAw Drm vIcwr Awid srb ivAwpI ivsmwd SuB guxW qoN rihq nIc,
Awp jI dI isPq bMdgI pyRmw-BgqI, srb`q dy Bly dy SuB krm krn v`loN (Ajwn)
Axjwx hY jI[ XQw:-kMcn nwrI mih.jIau luBqu hY; mohu mITw mwieAw] Gr mMdr
GoVy KusI; mnu An ris lwieAw]) inrgun nIc AnwQ AprwDI; Et sMqn kI
AwhI] bUfq moh igRh.AMD kUp mih; nwnk.lyhu inbwhI]) nIcu AnwQu Ajwnu mY;
inrgunu guxhInu] nwnk.kau ikrpw BeI; dwsu Apnw kInu]
nwnk.qumrI srin; purK Bgvwn]7] prmpUjnIk DMn vwihgurU s`cy siqgurU
nwnk dyv Drin ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin mQurw.kCu Bydu
nhI; guru Arjunu prqK´ hir] prm pUjnIk mh`lw pMjvW swihb jI &urmwauNdy
hn:-(Bgvwn) Akwl purKu(purK) pUrn ivAwpk bRhm jI dy pUrn s`cy su`cy au~cy,
DIrjDwrI mhwn praupkwrI BMnx GVn smR`Q srgun Avqwr, hy DMn siqgurU
rwmdws swihb jI!dwsn dws(qumrI) Awp jI dI srb ivAwpI pRkwS srUp s`cI
www.Gursevak.com 91 q`qkrw
srin hY jI[ XQw:- moih inrgux AnwQu; srxI AwieAw]) siqgur.AwieE srix
quhwrI] imlY sUKu.nwmu hir soBw; icMqw lwih hmwrI]) khu nwnk; hm nIc krMmw]
srix pry kI; rwKhu srmw]) Ab hm clI; Twkur pih hwir] jb hm.srix pRBU
kI AweI; rwKu pRBU.BwvY mwir]) Apuny Twkur kI; hau cyrI] crn ghy jgjIvn pRB
ky; haumY mwir inbyrI] AnMq bRhmMf dy krqy vwihgurU mh`lw pMjvW jI, gurU
Avqwr’c pRgt ho ky, prmpUjnIk DMn s`cy siqgurU rwmdws swihb jI dI pyRmw-
BgqI kridAW, vwihgurU jI dy snmuK GxI qoN GxI, AiqAMq GxI inmRqw dy sbd
kih rhy hn[ ien@W’c bVw BwrI mhW suK AMimRq bRhmwnMd iekwgRqw itkwA SWqI,
vihgurU jI dy srUp dI swiKAwqqw hY[ ieqnI GxI inmRqw dy bcn hor iksy BI
Avqwr pYgMbr jI ny nhIN khy jI, nmskwr]7]
56. bysumwr AQwh; Agnq AqolY] ijau bulwvhu; iqau nwnk dws bolY]8]
21] siqguru dieAw iniD.mihmw AgwiD boiD; nmo nmo nmo nmo.nyiq nyiq nyiq hY]
Anuswr prm pUjnIk dieAw iniD Agm Apwr vwihgurU siqgurU mh`ly pMjvyN jI nUM
jh; iJilimilkwru idsMqw] qh; Anhd sbd bjMqw] Su`D inrml prmpiv`qR AnMq
pRkwS srUp bysumwr AQwh; Agnq AqolY] ivsmwd Ajpw jwp vwihgurU jI dI
Awpxy AMdr bwhr swiKAwqqw hY[ ibsmn ibsm; rhy ibsmwd] AvsQw’c,
siqgurU nwnk dyv Drin ggn nv KMf mih; joiq sÍrUpI rihE Bir] Bin
mQurw.kCu Bydu nhI; guru Arjunu prqK´ hir] prmpUjnIk mh`lw pMjvW swihb jI
&urmwauNdy hn:-hy vwihgurU jI!bolwieAw bolI qyrw] qU swihbu guxI ghyrw]) ijau
bolwvih.iqau bolih suAwmI; kudriq kvn hmwrI] Anuswr (ijau) ijvyN dwsn dws
gRIb nUM Awp jI(bulwvhu) bulwauNdy hoN, (iqau) iqvyN dwsn dws(bolY) boldw hY, Awp
jI dw js praupkwr jh inrml purKu; purK piq hoqw]) jh inrMjn; inrMkwr
inrbwn] Anuswr(AQwh) Qwh qoN rihq byhwQ(bysumwr) Axigxq hI(Agnq)
Axigxq(AqolY) qolx qoN rihq hoN jI, Bwv Awp jI dw js praupkwr pRkwS
byhwQ Agnq hI Agnq Aqol ivsmwd hI ivsmwd ivAwpk pRkwSk inrml
inrlyp hY, ikauN jo, Epiq prlau; iKn mih krqw] Awip Alypw; inrgunu
rhqw]) iKn mih; Qwip auQwpnhwrw] AMqu nhI ikCu; pwrwvwrw]) iKn mih Qwip
auQwpnhwry; kudriq.kIm n phI] Anuswr AnMq bRhmMf dI rcnw Aks mwqR
www.Gursevak.com 92 q`qkrw
rcidAW, lYA kridAW inrlyp hn[ hux AnMq bRhmMf jIA jMq Awp jI dy inrgun
srUp’c rih rhy hn[ ien@W dy mwqw ipqw pRkwSk pRyrk pRiqpwlk Awp jI hoN jI[
XQw:-DnwsrI mhlw 5] qum dwqy Twkur pRiqpwlk; nwiek Ksm hmwry] inmK
inmK.qum hI pRiqpwlhu; hm bwirk.qumry Dwry]1]
DMn DMn siqgurU, nwnk nwm cV@dI klw!qyry Bwxy srb`q dw Blw!boly so
inhwl!siq sRI Akwl!vwihgurUjI kw ^wlsw! vwihgurUjI kI &qyh]
57. Aws Ainq; iqAwghu qrMg]) mn ipAwirAw jIau imqRw; !nwsvMq
sMswr’qy ijaux dI, J`UTI vifAweI rwj g`dI ivSy pdwrQ Awid dI(Ainq) nwsvMq
Aws dI(qrMg) lihr, nwnk; gur pUry nmskwr]1]) inmK inmK; Twkur
nmskwrY] Anuswr inmK 2 rom 2 krky pUrn pyRm SrDw sihq, AnMq nmskwrW
kridAW(iqAwghu) C`fxw kr[ XQw:- eyko sbdu vIcwrIAY; Avr iqAwgY Aws]
nwnk.dyiK idKweIAY; hau sd bilhwrY jwsu]4]) Avrn kI Awsw; ikCu nwhI]
eykY Aws; Dro mn mwhI] Awn Aws; aupjq ikCu nwhI] 1vw kI Aws; Dro mn
mwhI] 1Akwl purKu jI)
sMq jnw kI; DUir mn mMg] vwihgurU mh`lw pMjvW siqgurU gRMQ swihb jI,
Awpxy mn nUM inmRqw gRIbI crn-DUV dI pRwpqI dw SuB s`cw aupdyS b^Sdy hn:-hy
mn!ijn@W sMqW dy prmpiv`qR ivsmwd suMdr drSn krky, gurU pRymw-BgqI sihq,
srb ivAwpI ivsmwd Ajpw jwp inrgun srgun jI dI eykqw dw ivgws huMdw hY,
ijn@W dy SuB s`cy im`Ty ipAwry crnkmlW duAwrw qrnw huMdw hY, ijn@W dw prmpiv`qR
SuB s`cw aupdyS mn nUM QMm@x vwlw hY, iqn@W(jnw) ipAwry(sMq) siqgurU swihbwn
jI(sMq) bRhmigAwnI kY; grIbI smwhw] bRhmigAwnI; praupkwr aumwhw])
bRhmigAwnI; sgl kI rInw] Anuswr sB dI crn-DUV bxy, praupkwr dy auqSwh
sihq, rom 2 krky gRIbI’c lIx, pUrn mhWpurS bwbw bu`Fw swihb Awid SWq
Awqmw sMqW jI(kI) dI prmpiv`qR s`cI ielwhI nUrI crn (DUir) DUiV, nwnk; gur
pUry nmskwr]1]) inmK inmK; Twkur nmskwrY] Anuswr inmK 2 rom 2 krky,
pUrn pyRm SrDw sihq, AnMq nmskwrW kridAW (mMg) mMgxw kr[ {jo Ajpw jwp
pUrn bRhm jI dy pUrn pRkwS gur BgqI sihq, inrgun srgun swihb jI dI eykqw
sihq, srb ivAwpI mhW ivsmwd AsMK gux bKSdI hY[ }XQw:- AMqrjwmI purK
ibDwqy; srDw mn kI pUry] nwnk dwsu.iehY suKu mwgY; mokau.kir sMqn kI DUry])
sgl sMqn pih; vsqu iek mWgau] krau ibnMqI; mwnu iqAwgau] vwir vwir.jweI
www.Gursevak.com 93 q`qkrw
lK vrIAw; dyhu sMqn kI DUrw jIau]) dws qumwry kI.pwvau DUrw; msqik ly ly
lwvau] mhw piqq qy.hoq punIqw; hir kIrqn gun gwvau]) jn nwnk kau.hir
dieAwl hohu suAwmI; hir sMqn kI DUir kir hry]
58. imit gey bYr; Bey sB ryn] AMimRq nwmu; swDsMig lYn] swDsMig jI’c
iml ky, (swD) vwihgurU mh`ly 4 jI dy prmpiv`qR s`cy im`Ty ipAwry crn-kmlW
sMig l`g ky, (swD) inrgun bRhm jI sMig iml ky, vwihgurU jI dy prmpiv`qR SuB
s`cy AMimRq nwmu nUM dwsn dws gRIb qy smMUh is`K(lYn) lYxw krdy hW[ XQw:-
swDsMig.nwnk jsu gwieE; jo pRB kI Aiq ipAwrI]) swD sMig, jpY inrMkwru] hux
sB dI(ryn) crn-DUV(Bey) ho gey hW jI[ XQw:-sgl ryn iehu mnu BieAw;
ibnsI Ap DwrI] sRIr ieMdRy mn bu`D, Awpo Awpxy ivkwr v`l B`jx rUp, jo vYr
krdy sn, ieh Awpo Awpxy iviSAW v`loN ht gey[ ies leI ien@W ieMidRAW dy jo
dwsW nwl bYr sn, ieh BI imit gey[ vw dwsn dwsW dy mn’c, dUijAN nwl jo bYr
sn, ieh BI imit gey[ XQw:-swD jnw ky; pUjy pYr] imty aupdRh; mn qy bYr]
dwsn dwsW nwl jo bYr krn vwly sn, auh BI imit gey[ XQw:-nw ko myrw dusmnu
rihAw; nw hm iks ky bYrweI] bRhmu pswru pswirE BIqir; siqgur qy soJI
pweI]) nw ko bYrI.nhI ibgwnw; sgl sMig.hm kau bin AweI]) bMDn qoir; Bey
inrvYr] Anidnu; pUjih gur ky pYr])
61.vwihgurU(m`jnu, in`q) gur kI ryxu; inq mjnu krau] jnm jnm kI; haumY
mlu hrau] s`cI su`cI au~cI krnI dy s`cy dwqy, s`cy siqgurU swihbwn jI ny s`cy
siqgurU sRI gurU gRMQ swihb jI ’c, crn-DUV dI mhwn qoN mhwn s`cI mhwnqw khI
hY[ s`cy siqgurU pRBU pMjvyN pwiqswh jI &urmwauNdy hn:-dwsn dws s`cy gur jI kI
s`cI crn(ryxu) DUiV ’c (inq) inqwpRqI (mjnu) ieSnwn (krau) krdw hY, jnm
jnm kI haumY(mlu) mYL(hrau) nws krdw hY[
62.vwihgurU] rynu sMqn kI; myrY muiK lwgI] durmiq ibnsI; kubuiD ABwgI]
s`cy siqgurU pRBU jI &urmwauNdy hn:- (sMqn) sMqW, siqgurU swihbwn jI(kI) dI
prm piv`qR s`cI crn (rynu) DUV (myrY) dwsndws dy muiK msqk nUM (lwgI) l`gI,
ijs krky (durmiq) KotI miq (ibnsI) nws ho geI[ (kubuiD) KotI bu`DI (ABwgI)
(A) ivSyS krky(BwgI) B`j geI[
63.mlwru mhlw 4] gMgw jmnw godwvrI srsuqI; qy krih audmu DUir swDU kI
www.Gursevak.com 94 q`qkrw
qweI] prm piv`qR prmpUjnIk s`cy ismrn ’c lIn swDU siqgurU swihb jI,
siqgurU swihb jI dy Zulwm swDU, siqsMgq jI dI s`cI crn-DUV dI mhwn qoN
mhwn s`cI mhwnqw, ies gursbd ’c hzUr s`q vwr &urmw rhy hn[
auQwnkw:- qp`svI hrbMs mMflISr jI, sRI AMimRqsr swihb jI phuMcy[ s`cy
siqgurU bRhm pRB smr`Q DMn sRI gurU rwmdws swihb jI dy s`cy drSn krky, BwrI
pRsMn ho ky pRym bynMqI kIqI, “Awp jI is`KW nUM kyvl nwm jpx dw hI SuB s`cw
aupdyS b^Sdy hoN, is`KW nUM qIrQW dw ieSnwn XwqRw BI krwieAw kro jI[ ” Awp
jI ny &urmwieAw, “qIrQW dy pRgt hox bwry suxwau[ ” A`goN ikhw, “mhwn qp`svI
s`GV jI dy s`T hzwr pu`qR hMkwrI ho gey, irKIAW nUM byVI ’c ibTw ky, fubo idMdy[
qp`svI s`GV jI ny AsmyD j`g krn leI GoVw C`ifAw[ ieMdR ny CL krky,
kplmunI jI dy ip`Cy bMn@ idqw[ klk`qy qoN cwLI mIl smuMdR ’c, munI jI dI smwD
hY, jo mwGI vwly idn nMgI huMdI hY[ hMkwrI muMfy GoVw l`Bdy 2 Awey[ munI jI dy l`qW
mwrIAW, ikhw, ies pKMfI ny swfw GoVw ikauN bMin@AW hY?” “munI jI ny kRoD nwl
A`KW Kol@IAW, ijqny swhmxy Awey, swry Bsm kr idqy[ s`GV jI dy CyvyN QW rwjy
dlIp dy spu`qR BwgIrQ jI ny ihmwlIAw prbq dy go krx sQwn ’qy bVw BwrI qp
kIqw, ijs krky bRhmw jI BwrI pRsMn hoey, ikhw, ” “vr mMg[ ”“ies ikhw,
”“bwvn Bgvwn jI dy crn-kmlW dw jl b^So, dwsn dws ny Awpxy ip`qRW dw
auDwr krnw hY[ ” “bRhmw jI ny ikhw, ” “ies ny mwq lok ’c nhIN rihxw[ ies
nUM iSv jI qoN ibnw koeI J`l nhIN skdw, qUM pihlW iSv jI nUM pRsMn kr[ ” “ieh
sux ky lwiek BwgIrQ jI ny iSv jI dw qp krky, iSv jI qoN vr ilAw ik mYN
gMgw nUM J`lWgw[ bRhmw jI ny gMgw nUM ByijAw qW iSv jI ny Awpxy jUVy nUM ies qr@W
&YlwieAw, ik ie`k hzwr vr@w gMgw bwhr hI nw in`klx idqI, qW BwgIrQ jI ny
iSv jI A`gy bynqI kIqI qW gMgw bwhr k`FI, ijs dy s`q prvwh vih qury[
hrwienI, pwvnI, nilnI, vMk, sIqw, isMD[ s`qvW pRvwh mhwn qp`svI BwgIrQ
jI dy rQ dIAW lIhW ’c vg quirAw, jo BwgIrQI gMgw hY[
vwihgurU jI ny ikhw, “hy BweI! jnu nwnku. DUiV mMgY iqsu gurisK kI; jo
Awip jpY. Avrh nwmu jpwvY] Anuswr s`cw nwm jpx jpwaux dI mhwn qoN mhwn
mhwnqw qIrQW nwloN bhuq v`fI hY[ s`cw nwm jpx jpwaux vwilAW dI s`cI crn
DUV nUM qIrQ BI locdy hn[ mlwru mhlw 4] gMgw jmnw godwvrI srsuqI; qy krih
www.Gursevak.com 95 q`qkrw
audmu DUir swDU kI qweI] vwihgurU DMn siqgurU nwnk dyv swihb jI dy (4) cOQy
(mhlw) srUp DMn vwihgurU gurU rwmdws swihb jI mlwru rwg ’c &urmwauNdy hn:-
hy hrbMs qpy jI! ic`ty jl vwlI BwgIrQI gMgw, kwLy pwxI vwlI jmnw, lwl pwxI
vwlI srsuqI Aqy godwvrI, (qy) ieh cwry ndIAW nwm jpx vwly (swDU) siqgurU
swihb jI, (swDU) gursyvk jI (kI) dI prm piv`qR s`cI crn DUir lYx (qweI)
leI audmu (krih) krdIAW hn[ XQw:- AiTsiT qIrQ gur kI crxI; pUjY sdw
ivsyKu] (147) ATsiT qIrQ; jh swD pg Drih] qh bYkuMTu; jh nwmu aucrih]
(890)
swKI:- ie`k AwdmI gMgw ’qy ieSnwn krn igAw, gMgw nyVy prmpUjnIk
BjnwnMdI s`cy mhwqmw jI dw fyrw sI[ auh rwq k`tx leI au~Qy irhw[ pu`iCAw,
“sMq jI! Awp jI gMgw ’qy ieSnwn krn jWdy hoN ik nhIN?” sMqW ny h`Q joV ky
AiqAMq inmRqw sihq ikhw, “nhIN BweI, dwsn dws dw sRIr ibRD hY[ ” hYrwn ho
ky socIN pY igAw[ -Eho! ieh swD AYny krmW qoN hIxy hn, jy ieh gMgw ’c ieSnwn
nhIN krn jWdy, qW ien@W koLy ikauN rihxw sI?- gu`sy ’c fyry qoN bwhr Aw igAw[
gwV@w hn@yrw hox kwrn, rwq k`tx leI ie`k ibRC hyTW bYT igAw[
prmpUjnIk pUrn BjnwnMdI s`cy mhwqmw au~c krxI dy mwlkW ny v`fy qVky
ieSnwn kIqw[ ies ny Ascrj kOqk dyiKAw, kwLy rMgIAW, DUslIAW cwr gaUAW
AweIAW[ mhwqmw jI dy ieSnwn vwly jl ’c iltIAW, Aks mwqR hMs vrgIAW
au~jl sw& ic`tIAW ho geIAW[ ies ny hYrwn ho ky pu`iCAw, qW kihMdIAW, “AsIN
cwry, ndIAW hW[ AsIN nwm jpx vwly swDUAW dI crn DUV ’c ieSnwn krn dw
au~dm krdIAW hW ikauNik,
iklivK mYlu Bry. pry hmrY ivic; hmrI mYlu. swDU kI DUir gvweI]1]
(iklivK) (ikl+ivK) (ikl) inscy krky (ivK) zihr rUp mYlu dy Bry, Srwb
qmwkU pIx vwly AikRqGx (hmrY) swfy ivic (pry) pey Bwv ieSnwn krdy hn[
(hmrI) swfI aupRokq mYlu, s`cy nwm jpx vwly s`cy nwm ’c r`qy (swDU) siqgurU
swihb jI, (swDU) praupkwrI nwm ’c lIx sMq jI (kI) dI prm piv`qR s`cI crn
(DUir) DUV ny (gvweI) gvw idqI[ ”
qIriQ ATsiT mjnu nweI] 1. vwihgurU jI ny &urmwieAw:- hy qpy jI!
mhWpurK siqgurU swihb jI s`cy (nweI) nwm nUM jpdy jpwauNdy hn, aun@W dI prm
piv`qR s`cI crn DUiV ’c gMgw jmnw godwvrI srsuqI Awid (ATsiT) ATwht
www.Gursevak.com 96 q`qkrw
qIriQ (mjnu) ieSnwn krdy hn[ siqgurU swihbwn Aqy siqsMgq jI dI ieqnI
crn DUiV dI (nweI) mihmw hY[ {ijvyN siqgurU pMjvyN pwiqswh jI dy s`cy crn
kmlW pws ATwht qIrQ Awey[ ies qr@W ATwht qIrQW ny prUrv rwjy jI nUM
ieSnwn krwieAw[ }
qIriQ ATsiT mjnu nweI] sqsMgiq kI DUir prI auif nyqRI; sB durmiq
mYlu gvweI]1] rhwau] 2. vwihgurU siqgurU cOQy pwiqswh jI swry hI Sbd ’c s`cI
crn DUVI dI mhwn qoN mhwn mhwnqw &urmwauNdy hn:- {ien@W do qukW dy ArQ iek`Ty
krny[ } hy hrbMs qpy jI! (ATsiT) ATwht qIriQ dy(mjnu) ieSnwn dI(nweI)
vifAweI s`cy nwm jpx vwlI, siqgurU swihb jI dI siqsMgq jI dI prmpiv`qR
crn-DUVI ’c hI hY, ikauN jo sqsMgiq jI (kI) dI prmpiv`qR crn (DUir) DUiV
auif ky dwsndws dy(nyqRI) nyqRW ’c(prI) peI, ijs ny sB(durmiq) KotI miq dI
mYlu(gvweI) guAw idqI[ ies leI qIrQW dy ieSnwn nwloN, nIkI swD sMgwnI] jI
dI prmpiv`qR s`cI crn DUiV dI mhwnqw bhuqI qoN bhuqI hY.(rhwau) ivSrwm dy ky
hzUr &urmwauNdy hn:-
jwhrnvI qpY BwgIriQ AwxI; kydwru QwipE mhsweI] hy qpy jI! hrI jI
dy ismrn dI mhwn mhwnqw hY[ sB Akwr nwm qoN pRgt hoey hn[ AvqwrW dIAW
dyhW nwloN BI nwm v`fw hY[ ies leI dwsndws is`KW nUM nwm jpwauNdw hY[ hy qpy
jI! Awp jI ny ikhw hY ik qpY BwgIriQ jI ny(jwhrnvI) Bgvwn jI dy crnW dw
jl gMgw, mwq lok ’c(AwxI) ilAWdI[ inpwl ’c jo kydwru nwQ qIrQ hY, ies
nMU(mhsweI) iSv jI ny(QwipE) QwipAw hY[ iSv jI ATwsI 2 hzwr vr@w smwDI
’c nwm jpdy sn, auh s`cw nwm dwsndws dw ADwr hY[ XQw:-swcw nwmu; myrw
AwDwro] hy qpy jI!ijn@W qIrQW ’qy n@waux dw aupdyS krdy hoN, (dyvIN) ijqny qIrQ
dyvI Qwpy; siB iqqny locih DUir swDU kI qweI] Anuswr auh qIrQ, qIrQ bnwaux
vwly dyvqy sB, s`cy nwm jpx vwilAW mhWpurKW dI crn-DUiV mMgdy hn[ jykr
Awp jI gMgw ’qy ieSnwn krn nUM kihMdy hoN, auh qW Awp hI iSv jI dy jtW ’c
luk geI[ iSv jI Awp Jotw bxy[
kWsI ikRsnu crwvq gwaU; imil hir jn soBw pweI]2] AvMqkwpurI dy
sdIpn jI, jo ikRSn Bgvwn jI dy SsqR iv`idAw dy gurU sn[ ien@W qoN A`TW idnW
’c SsqR iv`idAw pRwpq kIqI sI[ ieh Awpxy iv`idAwrQIAW smyq kWSIpurI ’c
www.Gursevak.com 97 q`qkrw
Aw ky vsy[ kWsI ’c sRI ikRsnu Bgvwn jI sudwmy Awid gur BweIAW smyq Awpxy
gurU sdIpn jI dIAW(gwaU) gaUAW(crwvq) crwauNdy sn[ ieauN qIrQW ny hir jI
dy ipAwry(jn) jnW dy(imil) imlx qoN Bwv aun@W dI crn-DUV pRwpq krky hI soBw
pweI hY[
(dyvIN) ijqny qIrQ dyvI Qwpy; siB iqqny locih DUir swDU kI qweI] ijqny
qIrQ (dyvI) dyviqAW ny Qwpy sn[ XQw:-dyviqAw drsn kY qweI; dUK BUK qIrQ
kIey] (358) iqqny (siB) swry nwm jpx vwly (swDU) swDUAW (kI) dI crn
(DUir) DUiV (qweI) nUM (locih) cwhuMdy hn[
hir kw sMqu imlY gur swDU; lY iqs kI DUir muiK lweI]3] Awp jI GxI
inmRqw nwl &urmwauNdy hn:- (swDU) sRySt gur (hir) hrI jI dy Avqwr siqgurU
qIjy pwiqswh jI (kw) dw sMqu, jo koeI dwsndws nUM imlY, iqs (kI) dI prmpiv`qR
crn (DUir) DUVI nUM lY ky dwsndws Awpxy (muiK) msqk nUM (lweI) lwauNdw hY[
ijqnI isRsit qumrI myry suAwmI; sB iqqnI locY DUir swDU kI qweI] hux
Akwl purKu jI dy snmuK kih rhy hn:- hy (myry) dwsndws dy (suAwmI) mwlk
Akwl purKu jI! (qumrI) Awp jI dI rcI, ijqnI (isRsit) AnMq bRhmMf dI rcnw
hY, iqqnI (sB) swrI dI swrI hI nwm jpx vwly swDU jI (kI) dI prmpiv`qR crn
(DUir) DUV qweI (locY) cwhuMdI hY[
nwnk illwit hovY ijsu iliKAw; iqsu swDU DUir dy hir pwir lMGweI]4]2]
siqgurU nwnk dyv swihb sRI gurU rwmdws jI &urmwauNdy hn:- ijsu gRIb swD jI dy
(illwit) m`Qy ’qy gurU jI dI crn-DUV dw SuB s`cw lyK iliKAw(hovY) huMdw hY, Bwv
hr smyN, swD kI DUir; krhu iesnwnu] Anuswr gurU jI dI crn-DUV ’c ieSnwn
krdy, Awpxy m`Qy nUM lwauNdy hn[ XQw:- gur kI ryxu; inq mjnu krau] jnm jnm
kI; haumY mlu hrau]) swDU DUir muiK msqik lweI] nwnk auDry hir gur
srxweI] (744) iqsu swDU DUir dy m`Qy dy SuB lyK krky, (hir) vwihgurU jI sMswr
smuMdR qoN pwir (lMGweI) lMGw idMdy hn, m`Qy ’qy gurU jI dI crn DUiV dy lyK vwly
gRIb swD nUM[
{DMnu DMnu rwmdws guru; ijin isirAw iqnY svwirAw] sRb ivAwpI vwihgurU
jI dy Avqwr, siqgurU cOQy pwiqswh jI ny hrbMs qpy nUM &urmwieAw:- nwm jpx
vwly mhWpurSW jI dI crn DUiV nUM swry qIrQ mMgdy hn[ dyviqAW ny qIrQ Qwpy
www.Gursevak.com 98 q`qkrw
hn[ guris`K, gurU syvw BgqI krky, nwm jp jpw ky, hux bRhmigAwn nUM pRwpq
hn[ ien@W nUM pUry siqgurU sRI gurU nwnk dyv swihb jI qIrQu pUrw siqgurU; jo
Anidnu hir hir nwmu iDAwey] pUry qIrQ imly hn[ ies leI ien@W nUM qIrQW ’qy
jwx dI loV nhIN[ quhwfy khy Anuswr gMgw jo iSv jI dIAW jtW ’c hI Alop ho
geI[ vw gMgw ny mwx kIqw, ijs nUM jwnvI irKI ny pI ilAw, auh kilAwx ikvyN
krygI? ieiqhws Anuswr BsmWgd dYNq qoN frdy, iSv jI Awp qW Jotw bxy[ kydwr
nwQ qIrQ dy bxn dw Awp jI ny kwrn d`isAw hY[ au~Qy jwx dI koeI BI mhwnqw
nhIN[ ieiqhws Anuswr goqm irKI ny gaU dy muKoN godwvrI pRgt kIqI hY, kI gW dw
pyt v`fw phwV sI?
so s`cw nwm jpx jpwaux vwly hrI jI dy ipAwirAW dI crn DUiV pRwpq
krky qIrQ soBw pwauNdy hn[ hy qpy! swDU DUir lweI muiK msqik; kwm k®oD ibKu
jwrau] (532) Anuswr dwsn dws qW siqgurU swihbwn jI dy swDU sMqW dI crn
DUiV nUM lY ky muK m`Qy nUM lwauNdw hY[ AiqAMq inmRqw gRIbI pRym jmwl jlwl kmwl
dy bcn sux ky, qpw jI ivsmwd ho gey[ DMn gurU rwmdws jI rom 2 krky jpx
l`gy[ s`cy pwiqswh dy prmpiv`qR s`cy crn kmlW dw s`cw AMimRq pI ky inhwl 3 ho
gey[
64.srix pYx bwry mwto:- jpu qpu sMjmu; Drmu n kmwieAw] syvw swD; n
jwinAw hir rwieAw] khu nwnk hm nIc krMmw] srix pry kI rwKhu
srmw]2]4] prm-pUjnIk pMjvyN pRBU siqgurU nwnk dyv swihb jI vwihgurU jI dy
snmuK AiqAMq hI inMmRqw hlImI gRIbI nwl &urmwauNdy hn:- hy vwihgurU jI! dwsn
dws ny mn krky jpu, sRIr krky qpu, ieMdRIAW dw (sMjmu) dmn, SyRSt Drmu(n)
nhIN kmwieAw Aqy (swD) sMqW dI syvw BI (n) nhIN kIqI[ hy (hir) hrI,
(rwieAw) rwjn ky rwjw mhwrwjn ky mhwrwjw; jI!n hI Awp jI nUM jwinAw hY[
ijvyN Bgq kbIr swihb jI ny jwxy jxwey hn[ vwihgurU(nwnk) siqgurU nwnk dyv
swihb jI (khu) &urmwauNdy hn:-(hm) dwsn dws nIc BwgW vwlw AQvw nIc
(krMmw) kMmW nUM krn vwlw hY[ hy vwihgurU jI! BwvyN dwsn dws nIc krm krn
vwlw hY, AwpxI srx ipAw jwx ky, srix pry kI rwKqw; nwhI shswieAw]
Anuswr srix(pry) pey kI(srmw) l`ijAw, pwpW ivkwrW AOguxW v`loN(rwKhu) r`Kxw
kro jI, ikauN jo ieh l`ijAw piq nMU KuAwr krdy hn[ XQw:-qyrI srix; myry dIn
dieAwlw] suK swgr; myry gur gopwlw] kir ikrpw nwnku gux gwvY; rwKhu srm
www.Gursevak.com 99 q`qkrw
AswVI jIau]) srin pry kI; rwKu dieAwlw] nwnk; qumry bwl gupwlw]) jo jo
srix pirE gur nwnk; ABY dwnu suK pwey]) srb suKw kw dwqw siqguru; qw kI
srnI pweIAY] drsnu Bytq.hoq AnMdw; dUKu gieAw.hir gweIAY]) srin AwvY
pwrbRhm kI; qW iPir kwhy JUry]) jo srix AwvY.iqsu kMiT lwvY; iehu ibrdu.suAwmI
sMdw]) srix pry kI rwKqw; nwhI shswieAw]) jy swDU srnI pry; iqn ky kvx
ibcwr] dMq jIB ijm rwiK hY; dust Airst sMGwr] 25]) Fwkn Fwik.goibd gur
myry; moih AprwDI.srn crn]) dInu duAwrY AwieE.Twkur; srin pirE sMq.hwry])
Ab hm clI; Twkur pih hwir] jb hm.srix pRBU kI AweI; rwKu pRBU.BwvY mwir])
srnI AwieE; nwQ inDwn] nwm pRIiq.lwgI mn Biqir; mwgn kau hir dwn]1])
hir crn srn, goibMd duK BMjnw; dws Apuny kau nwmu dyvhu] idRsit pRB Dwrhu.
ik®pw kir qwrhu; Bujw gih.kUp qy kwiF lyvhu]) rwKhu ApnI srix pRB; moih
ikrpw Dwry] syvw.kCU n jwnaU; nIcu mUrKwry]1])
65.vwihgurU] myrI jwiq kmInI, pWiq kmInI; ECw jnmu hmwrw] qum
srnwgiq rwjw rwmcMd; kih rivdws cmwrw]5] Ajpw jwp pUrn bRhm jI dy
Avqwr Bgq sRI rivdws swihb jI, Apny inrgun srUp jI duAwrw, kotwn kot
bRhmMfW dy rcnhwr huMidAW, GxI inmRqw sihq Bwau BgqI krn dI jwc b^S ky,
sVdy bldy iridAW nUM Twr rhy hn[ Awp jI Akwl purK jI dy snmuK &urmwauNdy
hn:-hy vwihgurU jI!(myrI) dwsn dws cimAwr dI nIvyN krm krny krky (kmInI)
nIc jwiq hY[ nIc krm krn vwilAW dI(pWiq) pMgqI BI(kmInI) nIc hY, ijs
’c dwsn dws bYTdw hY[ Aiq nIc kMm krny krky(hmwrw) dwsn dws dw swrw
jnmu hI(ECw) qu`C, inkMmw ivArQ hY[ Bgq rivdws swihb jI (kih) &urmwauNdy
hn:-hy rwjw rwmcMd vwihgurU jI!dwsn dws (cmwrw) cimAwr (qum) Awp jI dI
(srnwgiq) (srn+Aw+giq) Srn ’c Aw ky(giq) pRwpq hoieAw hY[ ies leI
Srn pey dI l`ijAw r`Ko jI[ XQw:-srin pry kI; rwKu dieAwlw] nwnk; qumry
bwl gupwlw])
66.vwihgurU] Anyk jnm pwp kir Brmy; huix qau srxwgiq Awey] dieAw
krhu riK lyvhu hir jIau; hm lwgh siqgur pwey]3] dwsn dws inrgux inmwxy
Anyk jnm pwp (kir) krky, Brmy hW, Brm 2 ky huix (qau) Awp jI dI
(srxwgiq) srx ’c Awey hW[ hy hir jIau! Awp jI dI Srn Aw ky, sMgqW smyq
prmpUjnIk s`cy siqgurU swihb jI ny qbyly c crn pwey, Bu`K krky bhuq fMgr
cV@weI kr gey, bcy h`fIAW dI mu`T Bu`Ky ro rhy sn[ s`cy pwiqswh jI dy jwx qoN GoVy
pOV DrqI ’qy mwr ky ihxky ^urwk mMgI[ muKI syvwdwr jI ny dovyN h`Q joV ky pyRm
bynqI kIqI, “hy gRIb invwj s`cy pwiqswh jIE! jW qW ien@W dI mukqI kro, jW
ien@W nUM Kul@w cwrw b^So jI[ ” s`cy siqgurW ikhw, “pyRmIAW, qyrw kIAw; mITw
lwgY] dw AiBAws kro, Bwxw mMno, vwihgurU Akwl purKu jI ien@W swirAW dI
kilAwx krngy[ Bu`K krky swirAW nUM AqI duKI dyK ky, Pyr mwqw gujrI kOr jI ny
Awpxy lwfly lwl jI nUM ikhw, “AsIN hux ikly c nhIN rihxw, qUM myrw pu`q nhIN,
mYN qyrI mW nhIN, jy qUM isMGW nUM lVwauNdw mrvwauNdw hYN, qW ien@W nUM r`jvW pdwrQ BI
dy[ ” prmpUjnIk s`cy gurW ikhw, “mwqw jI! kI Awp jI dwsn dws nUM zihr
dyvoNgy? Bwv pUjw dw Dwn zihr hY, ien@W nUM ksOtI ’qy lw ky prKdw hW, kRoVW ju`g
qp krn nwl ijhVI iekwgRqw mukqI nhIN sI imldI, auh ien@W nUM pRwpq hY[ ”
swFy s`q mhIny Bu`Ky rih ky vYrI nwl lVnw, sRIr ’qy P`t shwrny, AYsy kStW dy
smyN, mwJy dy isMGW ny s`cy siqgurW nUM ibdwvw ilK idqw, “AsIN quhwfy is`K nhIN
hW[ ” sRI gurU swihb jI, is`KW dy ShId hox qoN audws nhIN huMdy sn, pr ibdwvw
dyx qoN audws ho gey[ ijvyN pu`q nlwiek hovy, qW mwqw ipqw jI audws ho jWdy hn[
1761 c v`fy jMg smyN, ibdwvw dyx vwilAW c bwbw mhW isMG jI nhIN sn[ s`cy
siqgurU swihb jI dI ijMd jwn, pUrn pyRmI lwfly gurmuiK pMj ipAwry pMj mukqy
cwr swihbzwdy, bwbw Awlm isMG jI BweI audy isMG jI BweI bic`qR isMG jI BweI
sMq isMG jI BweI sMgq isMG jI bwbw mdn isMG jI BweI koTw isMG swihb jI
Awid cwLI isMG byAMq du`K Bu`K mwr kSt sRIrk P`t shwr ky BI s`cy pwiqswh jI
dy snmu`K rhy[ AYnI krVI kStW du`KW BrI khwxI sI, Bu`Ky rih ky duSmx nwl
lVnw, swbru isdik shIdu; Brm Bau Kovxw[ (vwr 3) vwlI au~c krxI kIqI[
ien@W gurmuKW praupkwrI ShIdW ny s`cy siqgurW jI nwl AQwh pyRm kIqw qy ih`k
QwpV ky ikhw, “s`cy siqgurU swihb jI jy kihxgy ikly c rih ky hI ShIdI dyxI
hY, qW ie`Qy hI dyvWgy, jy hukm krngy ikly coN bwhr jw ky ShId ho jwvo, qW BI
ShIdI pwvWgy[ ” DMn s`cy pwiqswh jI, DMn hY Awp jI dI kmweI, DMn is`K
is`KxIAW, s^q ksOtI shwrI, Bu`Ky rih ky AMg 2 ktvwey[ ien@W ShIdW ny bVI
www.Gursevak.com 309 q`qkrw
krVI ksOtI shwr ky is`KI dw bIj r`K ilAw[ so ien@W gurmuKW mhWpurSW ny, sRI
AnMdgV@ swihb ikly c pUrn isdk Brosy gurU pyRm c lIn, s`cy siqgurU swihb jI
qoN idRVqw sihq kurbwn hox dy jo bIrqw Bry bcn khy, auh shI 2 sRI cmkOr
swihb jI ivKy, vYrI dw purjw 2 k`t ky, ShId ho ky kmwey[
^wlsw pMQ jI nUM Su`D r`Kx, ^rw au~cw iljwx leI, gurU jI qoN AMg 2
ktwaux dw jzbw Brn leI, pUjw dy Dwn c gLidAW nUM aubwrn leI, prmpUjnIk
s`cy siqgurW Aqy siqgurW dy ipAwirAW dy ieh au~cy su`cy kwrnwmy hn jI[
19.prmpUjnIk vwihgurU siqgurU goibMdisMG swihbjI dy s`cy crnkmlW’c
bYYTy pRymI, Amolk bcn suxidAW mnohr drSn krky gd 2 ho rhy sn[ ie`k pyRmI
grm 2 pRSwid lY ky AwieAw[ ie`k lwlcI ny Purnw kr ilAw ik jykr myry v`l
D`k dyx, qW swry dw swrw hI Kw ky ku`JW k`F lvW[ Ardws qoN bwAd
myrw.AMqrjwmI hir rwieAw]) vwihgurU siqgurU swihbjI ny kih ky swrw hI aus nUM
idvw idqw[ b`s Pyr kI sI?Kw mry jW cu`k mry, Anuswr ku`J smyN mgroN sRIr iP`t
igAw, bhuq hI duKI hoieAw, siqgurU swihbjI dy crnW’c Aw ky, hwey 2 krn
l`gw[ siqgurU swihbjI ny ikhw, “hy BweI!gurbwxI vwihgurU mMqR jpidAW vMf ky
Ckx nwl, pdwrQ AMimRq bx jWdw hY[ qUM ie`klw Ck igAw, ijs krky qYnUM du`K
Bogxw ipAw[ ”ieh sux ky gurU pRmySrjI dy prmpiv`qR prmpUjnIk s`cy crn-
kml PV ky muAw&I mMgI[ sRI gurUjI ny Awpxw jwx ky b^S ilAw[ XQw:-guxu
Avguxu myrw, ikCu n bIcwirAw; bKis lIAw iKn mwhI] hy swDsMgq jIE!ijhVw
BI bMdw Awey pdwrQ’qy lwlc krdw hY, ik mYN iek`lw KwvW, aus dI ibRqI nIvIN
rihMdI hY, nIq BI nhIN BrdI[ keI pyRmI d`sdy hn ik swfy bwby koLy &L pey hI
sV jWdy hn[ koLy rihx vilAW dI rUh BtkdI hY, pr auh qrs nhIN krdy[ jdoN
BI pdwrQ, siqsMgqjI’c Awvy, aus nUM vMf ky CikAw AMimRq bxdw hY[ ij`Qy 2
prmpUjnIk siqgurW Aqy mhWpurSW dy AsQwn hn, au~Qy 2 pdwrQ bhuq AwauNdw
hY[ ijhVy Kwx dy lwlcI hn, auh vMf ky nhIN Ckdy, iPr aun@W dI lVweI huMdI hI
rihMdI hY, Awpo Awpxy kmirAW’c dwL nUM qyz qVkw lwauNdy hn, bl`f SUgr hwrt
AtYk bImwrIAW sRIr nUM ^w jWdIAW hn[ ies leI gurUGr dy Dn pdwrQ’qy lwlc
krnw mhW pwp, mhW koV@ hY[ izMdgI nwm qoN vWJI hI rih jWdI hY[ idl sRIr rogI