Gemeente Amsterdam

Gemeenteraad R
Gemeenteblad

Schriftelijke vragen

Jaar 2009
Afdeling 1
Nummer 30
Publicatiedatum 21 januari 2009

Onderwerp

Beantwoording schriftelijke vragen van het raadslid de heer I.R. Manuel en

het duoraadslid de heer H.P. Korff van 3 oktober 2008 inzake het Sociaal
Psychiatrisch Dienstencentrum (SPDC) Oost.

Amsterdam, 12 januari 2009

Aan de gemeenteraad

Inleiding.

Afgelopen maand hebben er verschillende ernstige incidenten plaatsgevonden in het

Sociaal Psychiatrisch Dienstencentrum Oost.1
SPDC Oost is een kliniek van AMC de Meren en maakt, na de fusie van AMC
de Meren en het JellinekMentrum, sinds 1 september 2008 deel uit van Arkin.
Vorige maand besloot Arkin het SPDC tijdelijk te sluiten2 en zijn er diverse andere
maatregelen getroffen om deze crisis op te lossen. In de gemeenteraadsvergadering
van 1 oktober 2008 heeft wethouder Vos enkele mondelinge vragen beantwoord.
De fractie van D66 stelt hiermee aanvullende vragen.

Gezien het vorenstaande heeft vragensteller, mede namens het duoraadslid de heer
Korff, namens de fractie van D66, op grond van artikel 42 van het Reglement van
Orde voor de gemeenteraad, de volgende schriftelijke vragen tot het college van
burgemeester en wethouders gericht:

1. Onderschrijft het college de stelling van de heer Muller, voorzitter van de raad van
bestuur van Arkin, dat de SPDC al “tien jaar “ een “verwaarloosde organisatie” is?

2. Kan het college toelichten wat haar rol is geweest in het kwartaaloverleg
Programma Overleg Zorg en Openbare Orde, waar als vast agendapunt de
voortgang en ontwikkeling van de crisiszorgketen wordt besproken? Kan het
college haar hierover ingenomen standpunten en inbreng in het vorengenoemde
overleg aan de raad doen toekomen? Zo nee, waarom niet? Kan het college de
agenda’s en de notulen van dit overleg aan de raad doen toekomen? Zo nee,
waarom niet?

1
http://www.nrc.nl/binnenland/article1994466.ece/Kliniek_dicht_na_tweede_sterfgeval
2
http://www.amcdemeren.nl/index.php?StyleSheet=3&Link=News%2FNewsList.php%23%7Badfaf4f
762e53199dc5e0fc23aa48af8%7D

1
Jaar 2009 Gemeente Amsterdam
Afdeling
Nummer
1
30
Gemeenteblad R
Schriftelijke vragen, vrijdag 3 oktober 2008
Datum 21 januari 2009

AMC de Meren voert sinds 4 december 2007 het kwaliteitskeurmerk HKZ.3 Dit
keurmerk heeft met name betrekking op de inrichting van het werkproces en de
inzet en borging van diverse middelen die door het personeel op de werkvloer en
de direct leidinggevende gebruikt kunnen worden.

3. Is het college op de hoogte van de rapportages die op het gebied van dit
keurmerk opgesteld zijn door (onder meer) KEMA? Kan het college deze
rapportages aan de raad sturen? Zo nee, waarom niet?

4. Is de toepassing van middelen, waaronder het plaatsen van patiënten in

isoleercellen of andere beperking opleggende maatregelen, in de afgelopen
periode volgens de interne kwaliteitsnormen uitgevoerd? Voor welke middelen
gold dit niet?

5. Wat is naar de mening van het college in het licht van in het nieuws gekomen
tekortkomingen de waarde van dit keurmerk waarmee AMC de Meren naar eigen
stellen (punt 4.3, blz 7)4 “expliciete verantwoording aflegt over de organisatie en
de inhoud van haar bedrijfsprocessen en zorgverlening”?

Beantwoording van het college van burgemeester en wethouders.

Algemeen.

Vooraf is het relevant om te weten dat de zorgverzekeraar en niet de gemeente

financier is van deze instellingen. De gemeente heeft geen bevoegdheden om in te
grijpen in het beleid van deze instellingen. De inspectie voor geestelijke
gezondheidzorg (een dienst van het Ministerie van VWS) is toezichthouder.

Antwoord vraag 1:
Het moge duidelijk zijn dat er een groot en langdurig probleem was op het SPDC
Oost. Arkin heeft twee onderzoeken laten uitvoeren naar aanleiding van de
incidenten, een door Price, Waterhouse Coopers en een door een tweetal
psychiaters. De conclusie van beide onderzoeken luidt, dat er bij de kliniek SPDC
Oost eenzijdig op kostenbesparing werd gestuurd. Er was daardoor onvoldoende
aandacht voor de kwaliteit van de zorg. Met signalen van de inspectie, het personeel
en de cliëntenraad dat de kwaliteit van zorg onvoldoende was, is vrijwel niets gedaan.
Bovendien ontbrak binnen SPDC Oost een zorgvisie waardoor richting in de
verbetering van de kwaliteit onduidelijk was. Uit deze conclusies komt inderdaad een
beeld van langdurige verwaarlozing naar voren. De conclusies van beide
onderzoeken zijn als bijlage bij dit schrijven gevoegd.

Antwoord vraag 2.
Binnen het kwartaaloverleg is de kwaliteit van zorg binnen de instellingen geen
onderwerp van gesprek. De gemeente heeft hier immers geen bevoegdheden.
Toezending van de notulen aan de raad is daarom niet aan de orde.

3
http://www.amcdemeren.nl/index.php?Link=DMM_Loader.php%3FDOCUMENTID%3D%7B2f6dc3
8410f0bafbe315a95fad32becc%7D&StyleSheet=0
4
http://www.arkin.nl/UserFiles/File/pdf/jaarverantwoording2007maatschappelijkverslag21.pdf

2
Jaar 2009 Gemeente Amsterdam
Afdeling
Nummer
1
30
Gemeenteblad R
Schriftelijke vragen, vrijdag 3 oktober 2008
Datum 21 januari 2009

Antwoord vraag 3.
Het college is niet in detail op de hoogte van de rapportages die op dit gebied zijn
opgesteld. Het is bekend dat er meerdere uitgebreide rapportages zijn opgesteld.
Arkin heeft er voor gekozen om deze uitgebreide en vertrouwelijke rapportages niet
naar het College te zenden. Arkin heeft de volgende toelichting gegeven:

Eind 2007 is aan de Stichting AMC-de Meren het HKZ-certificaat verleend op grond
van de bevindingen van KEMA Quality BV. HKZ staat voor Harmonisatie
Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector. De Stichting HKZ legt na breed overleg met
een veelheid aan partijen branchespecifieke kwaliteitsnormen vast, op grond waarvan
voor drie jaar geldige HKZ-certificaten worden toegekend. Er zijn normenschema’s
voor bijvoorbeeld ambulancezorg, apotheken, tandartspraktijken en
verzorgingshuizen en ook voor instellingen voor geestelijke gezondheidszorg en
verslavingszorg. De verleende certificaten impliceren tevens dat gecertificeerde
instellingen voldoen aan de ISO-9001 normen. Toekennen van certificaten geschiedt
door geselecteerde certificerende instellingen, welke per HKZ-normenschema door
de Raad voor Accreditatie zijn geaccrediteerd. KEMA Quality BV is zo’n certificerende
instelling, door AMC-de Meren is met hen een driejarig contract overeengekomen dat
bestaat uit een initiële certificatie-audit in 2007 en jaarlijkse periodieke vervolgaudits
in 2008 en 2009.

De certificatie-audit bij AMC-de Meren (initiële audit genoemd omdat het ging om een
allereerste HKZ audit) heeft tussen 31 mei en 5 november 2007 plaatsgevonden
d.m.v. bezoeken van een KEMA auditor aan verschillende afdelingen van AMC-de
Meren. Bij de auditronde is ook gesproken met de toenmalige directeuren van de
sector Volwassenen Ketenzorg en met medewerkers van de verschillende locaties,
waaronder ook het SPDC-Oost aan de Domselaerstraat. Meerdere locaties van deze
sector zijn daarbij kortdurend bezocht. De bevindingen van de gehele auditronde zijn
vastgelegd in een rapport dat is gedateerd op 28 november 2007, het rapport is
voorzien van het opschrift ‘vertrouwelijk rapport’. Het rapport vermeldt dat
bevredigende verbeterplannen zijn opgesteld voor de vier geconstateerde
tekortkomingen op het gebied van resp. elektronisch kwaliteitshandboek, centraal
documentbeheer, contract met één van de gebouwverhuurders en formele
vaststelling van inkoopbeleid. Deze rapportage heeft geleid tot de toekenning van het
HKZ-certificaat aan AMC-de Meren per 1-12-2007.

Het HKZ-certificaat bevestigt dat er een voldoende stevige structuur bestaat voor het
doelmatig, effectief en verantwoord handelen binnen de instelling. Het geeft aan dat
er een structuur bestaat waarbinnen verbeterprojecten en verbeteracties kunnen
worden geïnitieerd op grond van interne audits, evaluaties, onderzoek, incidenten en
klachten. In deze zin is de betekenis van de HKZ certificaten voor de huidige stand
van zaken in de GGZ en de Verslavingszorg vooral dat er systematisch en serieus
werk gemaakt wordt van het nastreven van een hoger niveau van zorgkwaliteit, met
inbegrip van belangrijke aspecten zoals maximale veiligheid, correcte bejegening en
adequate huisvesting. Het verwerven van het HKZ-certificaat vormt een belangrijke
stap in het systematisch sturing geven aan de opbouw van een organisatie en
instellingscultuur waarin vermijdbare risico’s beheerst worden en waarin de schade
van onvermijdbare risico’s snel en effectief beperkt en zo mogelijk hersteld kan
worden.

3
Jaar 2009 Gemeente Amsterdam
Afdeling
Nummer
1
30
Gemeenteblad R
Schriftelijke vragen, vrijdag 3 oktober 2008
Datum 21 januari 2009

Van belang is verder dat de KEMA op 2 oktober 2008 AMC de Meren onder toezicht
heeft gesteld en dat de KEMA op19 december deze ondertoezichtstelling heeft
opgeheven nadat corrigerende maatregelen zijn geïmplementeerd.

Antwoord vraag 4.
Kort na het incident in het SPDC Oost, waarbij een patiënt overleed in een
isoleerkamer, zijn de patiënten overgebracht naar andere klinieken. De GGD heeft er
samen met Arkin voor gezorgd dat dit snel kon gebeuren. Gezamenlijk zoeken deze
partijen naar een structurele oplossing voor deze patiënten. De gesloten afdeling van
SPDC Oost is hierdoor niet meer in gebruik. Op basis van de brief van de KEMA van
19 december moeten we vaststellen dat volgens de kwaliteitsnormen is gehandeld.

Arkin werkt aan een plan waarin het separeerbeleid wordt beschreven en de
toekomstplannen op dit gebied worden toegelicht. Arkin is overigens van mening dat
het isoleren en separeren van cliënten niet nodig zou moeten zijn. Ze is van mening
dat, met voldoende middelen en materieel, separeerverpleging nog slechts zeer
incidenteel of helemaal niet toegepast zou hoeven worden. De randvoorwaarden voor
het kunnen waarmaken van deze visie zullen tevens worden beschreven in het
verbeterplan separeerbeleid.

Het College stelt vast dat ondanks de verlening van een HKZ-certificaat de kwaliteit
van de zorg op deze specifieke afdeling blijkbaar langdurig onder maat heeft kunnen
zijn. Sinds de instelling van het HKZ-certificaat en andere certificaten en keurmerken
in de zorg is in het werkveld van de geestelijke gezondheidszorg een discussie
ontstaan over de betekenis van de certificatie voor de kwaliteit van de verleende zorg.
De certificatie richt zich voornamelijk op het operationeel functioneren van het
kwaliteitssysteem. Het gaat daarbij om het systematisch verbeteren van het
kwaliteitsniveau van de zorgverlening en bedrijfsvoering. Hiertoe wordt o.a. een plan-
do-check-act cyclus toegepast, vindt kwaliteitsborging plaats door het hanteren van
vastgelegde procedures en protocollaire voorschriften en wordt gehandeld conform
actuele wet- en regelgeving en veldnormen. Inmiddels is een longitudinaal onderzoek
gestart over de effecten van het werken met het HKZ-model in de geestelijke
gezondheidszorg (Trimbos Instituut en het iMBG).

Het College stelt ook vast dat Arkin na het plaatsvinden van de calamiteiten een
adequaat en doortastend kwaliteitsbeleid heeft gevoerd door de opname afdeling te
sluiten, door elders opnameplaatsen te regelen en door een verbeterplan voor de
nabije toekomst op te stellen. Ook heeft Arkin twee onderzoeken laten uitvoeren naar
de oorzaken van de incidenten en heeft Arkin op een uiterst transparante wijze de
conclusies van beide onderzoeken bekend gemaakt.

4
Jaar 2009 Gemeente Amsterdam
Afdeling
Nummer
1
30
Gemeenteblad R
Schriftelijke vragen, vrijdag 3 oktober 2008
Datum 21 januari 2009

Bijlagen:
1. Onderzoek naar het zorginhoudelijk functioneren van de kliniek van SPDC Oost.
Samenvatting, conclusies, aanbevelingen.Dhr. R.H.P. van Beest, 6 december
2008.
2. Samenvatting onderzoek Price Waterhouse Coopers.
3. Brief van KEMA aan AMC de Meren dd. 2 oktober 2008.
4. Brief van KEMA aan AMC De Meren dd. 19 december 2008.

Burgemeester en wethouders van Amsterdam

H. de Jong, secretaris M.J. Cohen, burgemeester