Angielski Dla Chemika

http://www.trimen.pl/witek/angielski/index.html

ANGIELSKI DLA CHEMIKA.

Kady, kto cho troch interesuje si chemi prdzej czy pniej zetknie si z publikacjami w jzyku angielskim. Warto zatem zna podstawowe reguy rzdzce chemicznym sownictwem w tym jzyku. Kto, kto ju sign do oryginalnej literatury z pewnoci zauway, e wiele terminw jest podobnych, bd identycznych (np. ketone - keton czy distillation - destylacja). Fakt ten ogromnie upraszcza nauk terminologii chemicznej i sprawia, e w zasadzie wystarczy skupi si na rnicach. Oto podstawowe zagadnienia:
PRZEDROSTKI I PRZYROSTKI KWASY NIEORGANICZNE TLENKI, WODOROTLENKI I SOLE NAZWY PIERWIASTKW PROSTE ZWIZKI CHEMICZNE KWASY KARBOKSYLOWE MYLCA NAZWA WANE TERMINY SPRZT LABORATORYJNY UYTECZNE ODNONIKI

Przedrostki i przyrostki
Podobnie jak w jzyku polskim, angielskie nazwy tworzone s z wykorzystaniem odpowiednich fragmentw, ktre modyfikuj znaczenie rdzenia wywodzcego si od nazwy pierwiastka. Wiele z nich pokrywa si z ich polskimi odpowiednikami (np. di, tri, tetra, itd.). Podstawowe przedrostki i kocwki umieszczono w tabelkach:

PRZYROSTKI
angielski polski -ic -ous -ate -ite -ide -owy -awy -an -yn -ek przykady sulfuric - siarkowy, cupric - miedziowy sulfurous - siarkawy, cuprous - miedziawy sulfate - siarczan, carbonate - wglan sufite - siarczyn, phosphite - fosforyn oxide - tlenek, chloride - chlorek

1 of 11

24/03/2013 23:03

Angielski Dla Chemika

http://www.trimen.pl/witek/angielski/index.html

PRZEDROSTKI
angielski persuperhypopolski nadponadpodprzykady perchlorate - nadchloran, peroxide - nadtlenek superoxide - ponadtlenek hypochlorite - podchloryn, hypophosphite - podfosforyn

hydrogenfluoride albo bifluoride hydrogen- wodoro- albo - wodorofluorek albo kwany fluorek * kwanybicarbonate lub hydrogencarbonate albo bi- wodorowglan albo kwany wglan
* przedrostek bi- ma take znaczenie podobne do przedrostka diczy te polskiego dwu- np. bichromate - dwuchromian.

Tlenki, wodorotlenki i sole | Nazwy pierwiastkw | Proste zwizki chemiczne Kwasy karboksylowe | Mylca nazwa | Inne wane terminy Sprzt laboratoryjny | Uyteczne odnoniki

Kwasy nieorganiczne
Angielskie nazewnictwo kwasw tlenowych jak i beztlenowych jest analogiczne do polskiego. Nazwa skada si z dwch czci. Pierwsza okrela jakiego pierwiastka kwas jest pochodn, a druga to swko acid, czyli kwas. Obowizuje przy tym opisany wczeniej system przedrostkw i przyrostkw, ktry dotyczy take nazw anionw. W przypadku kwasw beztlenowych na pocztku nazwy pojawia si przedrostek hydro-, ktry odpowiada polskiej kocwce -wodorowy. Oto kilka przykadw:

PRZYKADY NAZW KWASW

nazwa angielska anion sulfuric acid sulfate permanganic acid permanganate hypophosphorous acid hypophosphite hydrochloric acid chloride hydrocyanic acid cyanide nazwa polska anion kwas siarkowy siarczan kwas nadmanganowy nadmanganian kwas podfosforawy podfosforyn kwas chlorowodorowy (solny) chlorek kwas cyjanowodorowy cyjanek

2 of 11

24/03/2013 23:03

Angielski Dla Chemika

http://www.trimen.pl/witek/angielski/index.html

Przy okazji nazewnictwa kwasw beztlenowych wspomnie wypada o poczeniach wodoru, dziki ktrym kwasy takie powstaj. Przypomnijmy, e chlorowodr, staje si kwasem solnym dopiero po rozpuszczeniu w wodzie. W jzyku angielskim take istnieje to rozrnienie. Nazwy kwanych pocze wodoru skadaj si ze swka hydrogen i nazwy wywodzcej si od pierwiastka z kocwk -ide np. fluorowodr - hydrogen fluoride, co mona by przetumaczy dosownie fluorek wodoru. Na podobnej zasadzie tworzy si nazwy takie jak w tabeli: ZWIZKI WODORU O
CHARAKTERZE KWASOWYM

nazwa angielska nazwa polska hydrogen bromide hydrogen sulfide hydrogen cyanide bromowodr siarkowodr cyjanowodr

Przedrostki i przyrostki | Nazwy pierwiastkw | Proste zwizki chemiczne Kwasy karboksylowe | Mylca nazwa | Inne wane terminy Sprzt laboratoryjny | Uyteczne odnoniki

Tlenki, wodorotlenki i sole

Nazwy tlenkw i wodorotlenkw uzyskuje si dodajc do nazwy pierwiastka swko oxide czyli tlenek lub hydroxide - wodorotlenek:

PRZYKADY TLENKW I
WODOROTLENKW

nazwa angielska sodium hydroxide lithium oxide hydrogen peroxide

nazwa polska wodorotlenek sodu tlenek litu nadtlenek wodoru

potasium superoxide ponadtlenek potasu

Nazwa soli skada si z nazwy kationu (najczciej tosamej z nazw metalu) oraz z nazwy anionu kwasu. Za nazw kationu w nawiasie podaje si jego wartociowo za pomoc cyfr rzymskich. Wodorosole zawieraj w nazwie przedrostek bi- lub hydrogen- . Nazwy anionw, ktre s zwizkami kompleksowymi tworzone s od aciskiej lub angielskiej nazwy metalu bdcego rdzeniem kompleksu:

PRZYKADY SOLI
nazwa angielska magnesium bromide ammonium thiosulfate nazwa polska bromek magnezu tiosiarczan amonu

3 of 11

24/03/2013 23:03

Angielski Dla Chemika

http://www.trimen.pl/witek/angielski/index.html

iron (II) nitrate copper (I) perchlorate tungsten (VI) silicate calcium hydrogencarbonate potassium dicyanoaurate (I)

azotan elaza (II) nadchloran miedzi (I) krzemian wolframu (VI) wodorowglan wapnia dicyjanozocian (I) potasu

sodium hexafluoroantimonate heksafluoroantymonian sodu

Czasami w odniesieniu do soli miedzi, manganu, cyny, rtci i elaza do okrelania wartociowoci metalu stosuje si kocwki -ic oraz -ous wraz z acisk (oprcz rtci) nazw pierwiastka:

PRZYKADY NAZW ZWYCZAJOWYCH

nazwa angielska zwyczajowa cupric oxide cuprous iodide ferric nitrate ferrous chloride nazwa angielska systematyczna copper (II) oxide copper (I) iodide iron (II) nitrate iron (I) chloride nazwa polska zwyczajowa tlenek miedziowy jodek miedziawy azotan elazowy chlorek elazawy

manganic sulphide manganese (III) sulphide siarczek manganowy manganous borate stannic phosphate stannous hydroxide mercuric acetate mercurous fluoride manganese (II) borate tin (IV) phosphate tin (II) hydroxide mercury (II) acetate mercury (I) fluoride boran manganawy fosforan cynowy wodorotlenek cynawy octan rtciowy fluorek rtciawy

Przedrostki i przyrostki | Kwasy nieorganiczne | Proste zwizki chemiczne Kwasy karboksylowe | Mylca nazwa | Inne wane terminy Sprzt laboratoryjny | Uyteczne odnoniki

Spis pierwiastkw
Niektre angielskie nazwy pierwiastkw zupenie rni si od ich polskich odpowiednikw, przez co nieobeznany z chemi tumacz moe popenia zabawne bdy, mylnie cytujc angielskie nazwy, np. plutonium zamiast pluton czy merkury zamiast rt. Poniej umieszczono spis wszystkich angielskich nazw pierwiastkw. Wytuszczonym barwnym drukiem zaznaczono te, na ktre naley zwrci szczegln uwag:

4 of 11

24/03/2013 23:03

Angielski Dla Chemika

http://www.trimen.pl/witek/angielski/index.html

NAZWY PIERWIASTKW
A-B, C-F, G-I, K-M nazwa angielska Actinium Aluminium Antimony Argon Arsenic Astatine Barium Berkelium Beryllium Bismuth Boron Bromine Cadmium Calcium Californium Carbon Cerium Cesium Chlorine Chromium Cobalt Copper Curium Dysprosium Einsteinium Erbium Europium Fermium Fluorine Francium Gadolinium Gallium Germanium nazwa aciska Actinium Aluminium Stibium Argon Arsenicum Astatine Barium Berkelium Beryllium Bismutum Borum Bromum Cadmium Calcium Californium Carboneum Cerium Caesium Chlorum Chromium Cobaltum Cuprum Curium Dysprosium Einsteinum Erbium Europium Fermium Fluorum Francium Gadolinium Gallium Germanium symbol Ac Al Sb Ar As At Ba Bk Be Bi B Br Cd Ca Cf C Ce Cs Cl Cr Co Cu Cm Dy Es Er Eu Fm F Fr Gd Ga Ge nazwa polska Aktyn Glin Antymon Argon Arsen Astat Bar Berkel Beryl Bizmut Bor Brom Kadm Wap Kaliforn Wgiel Cer Cez Chlor Chrom Kobalt Mied Kiur Dysproz Einstein Erb Europ Ferm Fluor Frans Gadolin Gal German nazwa angielska Mercury Molybdenium Neodymium Neon Neptunium Nickel Niobium Nitrogen Nobelium Osmium Oxygen Palladium Phosphorous Platinum Plutonium Polonium Potassium M-O, P-R, S-T, U-Z nazwa aciska Hydrargyrum Molybdaenum Neodymium Neon Neptunium Niccolum Niobium Nitrogenium Nobelium Osmium Oxygenium Palladium Phosphorous Platinum Plutonium Polonium Kalium symbol Hg Mo Nd Ne Np Ni Nb N No Os O Pd P Pt Pu Po K Pr Pm Pa Ra Rn Re Rh Rb Ru Sm Sc Se Si Ag Na Sr nazwa polska Rt Molibden Neodym Neon Neptun Nkiel Niob Azot Nobel Osm Tlen Pallad Fosfor Platyna Pluton Polon Potas Prazeodym Promet Protaktyn Rad Radon Ren Rod Rubid Ruten Samar Skand Selen Krzem Srebro Sd Stront

Praseodymium Praseodymium Promethium Protactinium Radium Radon Rhenium Rhodium Rubidium Ruthenium Samarium Scandium Selenium Silicon Silver Sodium Strontium Promethium Protactinium Radium Radon Rhenium Rhodium Rubidium Ruthenium Samarium Scandium Selenium Silicium Argentum Natrium Strontium

5 of 11

24/03/2013 23:03

Angielski Dla Chemika

http://www.trimen.pl/witek/angielski/index.html

Gold Hafnium Helium Holmium Hydrogen Indium Iodine Iridium Iron Krypton Lanthanum Lawrencium Lead Lithium Lutetium Magnesium Manganese

Aurum Hafnium Helium Holmium Hydrogenium Indium Iodum Iridium Ferrum Krypton Lanthanum Lawrencium Plumbum Lithium Lutetium Magnesium Manganum

Au Hf He Ho H In I Ir Fe Kr La Lr Pb Li Lu Mg Mn Md

Zoto Hafn Hel Holm Wodr Ind Jod Iryd elazo Krypton Lantan Lorens Ow Lit Lutet Magnez Mangan Mendelew

Sulfur Tantalum Technetium Tellurium Terbium Thalium Thorium Thulium Tin Titanium Tungsten Uranium Vanadium Xenon Ytterbium Yttrium Zinc Zirconium

Sulfur Tantalum Technetium Tellurium Terbium Thalium Thorium Thulium Stannum Titanium Wolframium Uranium Vanadium Xenon Ytterbium Ytrium Zincum Zirconium

S Ta Tc Te Tb Tl Th Tm Sn Ti W U V Xe Yb Y Zn Zr

Siarka Tantal Technet Tellur Terb Tal Tor Tul Cyna Tytan Wolfram Uran Wanad Ksenon Iterb Itr Cynk Cyrkon

Mendelevium Mendelevium

Przedrostki i przyrostki | Kwasy nieorganiczne | Tlenki, wodorotlenki i sole Kwasy karboksylowe | Mylca nazwa | Inne wane terminy Sprzt laboratoryjny | Uyteczne odnoniki

Proste zwizki chemiczne

Nazwy zwyczajowe prostych zwizkw chemicznych przedstawia ponisza tabela:

PROSTE ZWIZKI CHEMICZNE

wzr HN3 NH3 HCN HOCN nazwa angielska nazwa polska (nazwa alternatywna) (nazwa alternatywna) hydrazoic acid (hydrogen azide) ammonia hydrocyanic acid (hydrogen cyanide) cyanic acid (hydrogen cyanate) kwas azotowodorowy amoniak kwas cyjanowodorowy (cyjanowodr) kwas cyjanowy

6 of 11

24/03/2013 23:03

Angielski Dla Chemika

http://www.trimen.pl/witek/angielski/index.html

(CN)2 BrCN Hg(CNO)2 N2O NO NO2 (N2O4)

cyanogen cyanogen bromide mercury fulminate nitrous oxide (dinitrogen monoxide) nitric oxide (nitrogen monoxide) nitrogen peroxide (nitrogen dioxide, nitrogen tetroxide)

dwucyjan bromocyjan piorunian rtci podtlenek azotu tlenek azotu

dwutlenek azotu

Przedrostki i przyrostki | Kwasy nieorganiczne | Tlenki, wodorotlenki i sole Nazwy pierwiastkw | Mylca nazwa | Inne wane terminy Sprzt laboratoryjny | Uyteczne odnoniki

Zwyczajowe nazwy kwasw karboksylowych

Nazewnictwo zwizkw organicznych w jzyku angielskim jest bardzo podobne do nazewnictwa polskiego. Jedyn trudno czytelnikowi mog sprawia nazwy zwyczajowe kwasw karboksylowych i ich pochodnych, takich jak sole, estry, aldehydy. Nazwy estrw zbudowane s analogicznie do nazw soli. Pierwszy czon stanowi nazwa kationu lub rodnika a drugi nazwa anionu kwasu z kocwk -ate, np. ethyl acetate oznacza octan etylu natomiast sodium acetate to octan sodu. Oto podstawowe kwasy i ich aniony:

KWASY KARBOKSYLOWE
wzr HCOOH CH3COOH CH3CH2CH2COOH CH3CH(OH)COOH CH3(C=O)COOH Ph-COOH nazwa angielska anion formic acid formate acetic acid acetate butyric acid butyrate lactic acid lactate pyruvic acid pyruvate benzoic acid benzoate nazwa polska anion kwas mrwkowy mrwczan kwas octowy octan kwas masowy malan kwas mlekowy mleczan kwas pirogronowy pirogronian kwas benzoesowy benzoesan

7 of 11

24/03/2013 23:03

Angielski Dla Chemika

http://www.trimen.pl/witek/angielski/index.html

PhCH=CHCOOH

cinnamic acid cinnamate gallic acid gallate

kwas cynamonowy cynamonian kwas galusowy galusan kwas migdaowy kwas maleinowy maleinian kwas malonowy malonian kwas jabkowy jabczan kwas winowy winian kwas bursztynowy bursztynian kwas szczawiowy szczawian

PhCH(OH)COOH cis-HOOCCH=CHCOOH HOOCCH2COOH HOOCCH(OH)CH2COOH HOOCCH(OH)CH(OH)COOH HOOCCH2CH2COOH HOOC-COOH

mandelic acid mandelate maleic acid maleate malonic acid malonate malic acid malate tartaric acid tartrate succinic acid succinate oxalic acid oxalate

Przedrostki i przyrostki | Kwasy nieorganiczne | Tlenki, wodorotlenki i sole Nazwy pierwiastkw | Proste zwizki chemiczne | Inne wane terminy Sprzt laboratoryjny | Uyteczne odnoniki

Mylca nazwa
Na zakoczenie tematw zwizanych z nomenklatur zwizkw chemicznych chciabym zwrci uwag czytelnika na mylce nazwy poniszych czsteczek:

Przykad ten wart jest zapamitania, gdy nazwa moe sugerowa, e w czsteczce wystpuje fragment nitrylu, co nie ma miejsca. Fragment nitrylowy (cyjankowy) wystpuje natomiast w zwizkach takich jak acetonitrile - acetonitryl: CH3-CN, czy te malononitrile malononitryl: NC-CH2-CN. Rwnie dziwnie mog wyglda nazwy takich zwizkw:
8 of 11 24/03/2013 23:03

Angielski Dla Chemika

http://www.trimen.pl/witek/angielski/index.html

Na szczcie nazewnictwo takie jest rzadko spotykane i zazwyczaj oba zwizki zostan nazwane jako a,a,a-trifluorotoluene lub a,a,a-trichlorotoluene. Przedrostki i przyrostki | Kwasy nieorganiczne | Tlenki, wodorotlenki i sole Nazwy pierwiastkw | Proste zwizki chemiczne | Kwasy karboksylowe Sprzt laboratoryjny | Uyteczne odnoniki

Wane terminy
Oto kilka istotnych terminw, ktre czsto pojawiaj si w literaturze:

WANE TERMINY
angielski acidic acidic reaction alkaline alkaline reaction anhydride anhydrous base basic brine boiling point carbohydrate density hydrocarbon melting point moiety precipitate polski kwasowy odczyn kwany alkaliczny, zasadowy odczyn zasadowy bezwodnik bezwodny zasada zasadowy solanka temperatura wrzenia wglowodan gsto wglowodr temperatura topnienia fragment osad

9 of 11

24/03/2013 23:03

Angielski Dla Chemika

http://www.trimen.pl/witek/angielski/index.html

reflux

ogrzewanie do wrzenia pod chodnic zwrotn

racemic modification mieszanina racemiczna suspension vacuum viscosity zawiesina prnia lepko

Przedrostki i przyrostki | Kwasy nieorganiczne | Tlenki, wodorotlenki i sole Nazwy pierwiastkw | Proste zwizki chemiczne | Kwasy karboksylowe Mylca nazwa | Uyteczne odnoniki

Nazwy sprztu laboratoryjnego

Podstawowe przyrzdy uywane w laboratorium znajduj si w poniszej tabeli:

SPRZT LABORATORYJNY
A-C, D-H nazwa angielska adapter addition funnel balance bath beaker boiling chips, boiling stones bottle burette burner clamp condenser crucible desiccator distillation head evaporator flask nazwa polska nasadka, reduktor, zczka wkraplacz waga ania zlewka kamyki wrzenne butelka biureta palnik apa, cznik chodnica tygiel eksykator nasadka destylacyjna wyparka kolba I-S, T-Z nazwa angielska joint label mortar needle oven pestle rack receiver respirator rotary evaporator round-bottom flask separatory funnel spatula stirrer stirring bar stopper support stand nazwa polska zcze, szlif nalepka modzierz iga piec tuczek statyw, stojak odbieralnik maska przeciwgazowa lub przeciwpyowa wyparka rotacyjna kolba okrgodenna rozdzielacz opatka mieszado dipol do mieszada korek statyw

10 of 11

24/03/2013 23:03

Angielski Dla Chemika

http://www.trimen.pl/witek/angielski/index.html

flat-bottom flask forceps fume hood funnel (safety)glasses gloves heating mantle hose hot plate stirrer

kolba paskodenna penseta wycig lejek okulary(ochronne) rkawice czapa grzejna w mieszado z grzaniem

syringe three-neck flask tube tongs valve vial water aspirator pump

strzykawka kolba trjszyjna probwka szczypce kranik, zawr naczyko pompka wodna

Przedrostki i przyrostki | Kwasy nieorganiczne | Tlenki, wodorotlenki i sole Nazwy pierwiastkw | Proste zwizki chemiczne | Kwasy karboksylowe Mylca nazwa | Wane terminy |

Uyteczne odnoniki
http://www.acdlabs.com/iupac/nomenclature/ http://www.acdlabs.com/download/iupacname.html

Przedrostki i przyrostki | Kwasy nieorganiczne | Tlenki, wodorotlenki i sole Nazwy pierwiastkw | Proste zwizki chemiczne | Kwasy karboksylowe Mylca nazwa | Wane terminy | Sprzt laboratoryjny | Uyteczne odnoniki

AUTOR ZAPRASZA NA SWOJE STRONY WWW

ADVAMACS.COM - Aminokwasy i pochodne

11 of 11

24/03/2013 23:03