PRAWO HANDLOWE Podrczniki: 1. Prawo handlowe Andrzej Kidyba, 2009r. 2. Prawo handlowe red Jzef. Okolski (M.

Safjan, W. Opalski, M. Modrzejewska, J. Kraus) 2008r. 3. Prawo handlowe. Zarys wykadu Kazimierz Kruczalak 4. Prawo handlowe, Spki handlowe. Umowy gospodarcze. Red. Andrzej Koch i Jacek Napieraa. Literatura dodatkowa: 1. Prawo spek handlowych. Podrcznik akademicki Red. Andrzej Koch i Jacek Napieraa. 2. Prawo spek handlowych Andrzej Szajkowski, M. Karska 3. Kodeks spek handlowych. Komentarz Andrzej Kidyba 2010r. 4. Kodeks spek handlowych. Komentarz Jzef Frckowiak, Andrzej Kidyba, Wojciech Popioek, Wojciech Pyzio, Antoni Witosz, 5. Komentarz do kodeksu spek handlowych Jerzy Naworski, K. Strzelczyk, Tomasz Siemitkowski, Radosaw Potrzeszcz, III tomy 6. Kodeks spek handlowych. Komentarz Stanisaw Sotysiki, Andrzej Szajkowski, Andrzej Szumaski, Jerzy Szwaler (najobszerniejszy) Teksty rdowe: 1. kodeks cywilny, 2. kodeks spek handlowych, 3. ustawa z 20.08.1997r. o Krajowym Rejestrze Sdowym. [t.j. Dz.U. 2007.168.1186], 4. ustawa z 02.07.2004r. o swobodzie dziaalnoci gospodarczej [t.j. Dz.U. 2007.155.1095], 5. ustawa prawo dziaalnoci gospodarczej (do 1 lipca 2011r.), 6. ustawa z 20.12.1996r. o gospodarce komunalnej [Dz.U. 1997.9.43], 7. ustawa z 25.09.1981r. o przedsibiorstwach pastwowych [t.j. Dz.U. 2002.112.981], 8. ustawa z 25.09.1981r. o samorzdzie zaogi przedsibiorstwa pastwowego [Dz.U. 1981.24.123], 9. ustawa z 30.08.1996r. o komercjalizacji i prywatyzacji [t.j. Dz.U. 2002.171.1397], 10. ustawa z 16.04.1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji [t.j. Dz.U. 2003.153.1503], 11. ustawa z 16.09.1982r. prawo spdzielcze [t.j. Dz.U. 2003.188.1848], 12. ustawa z 16.04.1984r. o fundacjach [t.j. Dz.U. 1991.46.203], 13. ustawa z 29.07.2005r. o obrocie instrumentami finansowymi [Dz.U. 2005.183.1538], 14. ustawa z 03.06.2005r. o szczeglnych uprawnieniach Skarbu Pastwa oraz ich wykonywaniu w spkach kapitaowych istotnym znaczeniu dla porzdku publicznego lub bezpieczestwa publicznego [Dz.U. 2005.132.1108], 15. ustawa z 29.06.1995r. o obligacjach [t.j. Dz.U. 2001.120.1300], 16. rozporzdzenie Rady WE nr 2157/2001 w sprawie statutu Spki Europejskiej D.U.UE L284/1, 17. rozporzdzenie Rady EWG nr 2137/85 w sprawie Europejskiego Zgrupowania Interesw Gospodarczych (EZIG) UE L199/1, 18. ustawa z 04.03.2005r. o Europejskim Zgrupowaniu Interesw Gospodarczych i Spce Europejskiej [Dz.U. 2005.62.551]. Egzamin 3 pytania (2 pytania + 1 kazus). Poowa punktw za kazus, a druga poowa za pytania. Mona zda bez rozwizania kazusu, ale odpowied na pytania musi by pena.

1|Strona

wojtasso

2.10.2010r. Prawo handlowe, miejsce wrd gazi prawa. Prawo handlowe moemy okreli jako og norm prawnych regulujcych ustrj prawny przedsibiorcw, przez co naley rozumie zasady ich tworzenia, organizacji, funkcjonowania, rozwizywania i reorganizacji (przeksztacenia, podziay, poczenia), a take stosunki prawne, w ktrych uczestnicz przedsibiorcy powstajce w zwizku z wykonywan przez nich dziaalnoci gospodarcz. O odrbnoci gaziowej prawa handlowego decyduje czy 1. zesp norm prawnych reguluje w sposb peny dany fragment ycia spoecznego, 2. jaki jest stosunek tego prawa do kodeksu cywilnego, 3. kryterium formalne, a wic polegajce na formalnym wyodrbnieniu w postaci istnienia odrbnej regulacji, najczciej kodeksu. To wyodrbnienie nie jest aktem ustawowym. Te wszystkie kryteria w sumie brane s pod uwag, natomiast adne z nich nie ma decydujcego/przeomowego znaczenia. Podstaw wyodrbnienia prawa cywilnego jest metoda regulacji, ktra polega na tym, e adna ze stron nie ma kompetencji do wadczego traktowania drugiej trony (nie moe jej narzuci sytuacji prawnej). Jeli chodzi o prawo handlowe, to w prawie handlowym nie ma swoistej metody regulacji stosunkw prawno handlowych. Prawo handlowe posuguje si zarwno metod cywilnoprawn, gdy dwaj przedsibiorcy zawieraj umow, jak rwnie wykorzystywana jest metoda administracyjno-prawna, kiedy np. jest udzielana koncesja na prowadzenie dziaalnoci gospodarczej, gdy wydawany jest akt erekcyjny. Jednake w warunkach gospodarki rynkowej wykorzystanie metody cywilno-prawnej jest znacznie szersze, ni wykorzystanie metody administracyjno-prawnej. O miejscu prawa handlowego w systemie prawa rozstrzygn sam ustawodawca dajc tego wyraz w art. 1 k.c., ktry mwi, e Kodeks niniejszy reguluje stosunki cywilno-prawne midzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi. Te dwie kategorie podmiotw to nie s jedyne podmioty stosunkw cywilno-prawnych i prawno-handlowych. Na podstawie art. 331 k.c. wystpuj jednostki organizacyjne nie bdce osobami prawnymi, ale takimi, ktrym ustawa przyznaje zdolno prawn i do tej kategorii stosuje si odpowiednio przepisy o osobach prawnych. Ponadto o tym miejscu prawa handlowego w systemie prawnym, poza art. 1 k.c. przesdzi te ustawodawca w art. 2 k.s.h., przy czym zakres regulacji k.s.h. okrelony jest w art. 1 tego kodeksu i obejmuje on problematyk spek handlowych, czyli spk jawn, partnersk, komandytow, komandytowo akcyjn, spk z ograniczon odpowiedzialnoci i spk akcyjn, a problematyka wymienionych podmiotw jest regulowana z punktu widzenia zasad ich tworzenia, organizacji, funkcjonowania, rozwizywania, czenia, podziau i przeksztacania.
Art. 1 k.s.h. 1. Ustawa reguluje tworzenie, organizacj, funkcjonowanie, rozwizywanie, czenie, podzia i przeksztacanie spek handlowych. 2. Spkami handlowymi s: spka jawna, spka partnerska, spka komandytowa, spka komandytowo-akcyjna, spka z ograniczon odpowiedzialnoci i spka akcyjna. Art. 2 k.s.h. W sprawach okrelonych w art. 1 1 nieuregulowanych w ustawie stosuje si przepisy Kodeksu cywilnego. Jeeli wymaga tego waciwo (natura) stosunku prawnego spki handlowej, przepisy Kodeksu cywilnego stosuje si odpowiednio.

Przykadem odpowiedniego stosowania przepisw k.c. jest art. 202 5 k.s.h.

2|Strona

wojtasso

Art. 202 k.s.h. 5. Do zoenia rezygnacji przez czonka zarzdu stosuje si odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmujcego zlecenie.

W art. 2 zd. 1 k.s.h. mamy do czynienia z zastosowaniem bezporednio przepisw Kodeksu cywilnego. Przepis z art. 38 k.c. znajdzie zastosowanie w tzw. teorii organw, natomiast art. 39 k.c. okrela konsekwencje prawne i dziaania w charakterze organu osoby, ktra nie ma do tego umocowania.
Art. 38 k.c. Osoba prawna dziaa przez swoje organy w sposb przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie. Art. 39 k.c. 1. Kto jako organ osoby prawnej zawar umow w jej imieniu nie bdc jej organem albo przekraczajc zakres umocowania takiego organu, obowizany jest do zwrotu tego, co otrzyma od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, ktr druga strona poniosa przez to, e zawara umow nie wiedzc o braku umocowania. 2. Przepis powyszy stosuje si odpowiednio w wypadku, gdy umowa zostaa zawarta w imieniu osoby prawnej, ktra nie istnieje.

W samym Kodeksie cywilnym regulacja problematyki handlowej nie jest jednolita. Moemy bowiem spotka takie uregulowania dotyczce pewnych instytucji, ktre wystpuj zarwno w tzw. obrocie powszechnym, jak rwnie tzw. obrocie profesjonalnym, ktrych regulacja jest niezmienna, niezalenie od tego, czy mamy do czynienia z przedsibiorca, czy z podmiotem, ktry dziaalnoci gospodarczej nie prowadzi (np. instytucja penomocnictwa, tre prawa wasnoci). Drugi sposb regulacji stosunkw handlowych w Kodeksie cywilnym polega na tym, e s w Kodeksie cywilnym pewne instytucje prawne, ktre wystpuj zarwno w obrocie powszechnym jak te profesjonalnym, ale ich tre jest inna w zamnoci od tego, czy mamy do czynienia z obrotem powszechnym, czy profesjonalnym (np. instytucja przedawnienia 3 lata dla roszcze zwizanych z obrotem gospodarczym, art. 355 k.c.). Wreszcie, mamy te trzeci sposb regulacji prawno-handlowych w Kodeksie cywilnym. Polega on na tym, e s oto pewne instytucje, ktre dotycz tylko obrotu profesjonalnego, a wic reguluj stosunki prawne, ktrych strona moe by tylko podmiot prowadzcy dziaalno gospodarcz, czyli przedsibiorca (np. prokura, umowy handlowe agencyjna, komisu, przewozu art. 765 k.c.). Jeli chodzi o systemy prawne innych pastw, to w systemie Niemiec i Francji wystpuj dwa kodeksy cywilny i spek handlowych. Przykadem pastw, w kotnych jest jeden kodeks cywilny s Szwajcaria i Wochy. System rde prawa handlowego System jest taki, jak wynika z art. 87 Konstytucji RP. rdem powszechnie obowizujcego prawa s Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy midzynarodowe oraz rozporzdzenia, s jeszcze umowy midzynarodowe ratyfikowane za uprzednia zgod wyraon w ustawie i maj one pierwszestwo przed ustaw. Do roku 1992r. ten system rde prawa gospodarczego wyglda zupenie inaczej. rdami prawa gospodarczego byy akty prawne niszej rangi, ni ustawa. Byy to tzw. Oglne warunki umw, wzory umw i regulaminy. Miay one charakter normatywny, chocia wydawane byy w formie zarzdzenia odpowiedniego ministra lub uchway Rady Ministrw i reguloway ca problematyk obrotu gospodarczego w sposb odbiegajcy od regulacji kodeksowej, kodeks cywilny nie znajdowa zastosowania do regulacji tych stosunkw prawnych, stosunkw obrotu gospodarczego. W 1990r. ustawodawca uchyli wszystkie pozaustawowe akty normatywne, ktre reguloway problematyk obrotu gospodarczego jako zasad przyjmuje si, e zarwno ustrj prawny przedsibiorcw, jak tez prawa i obowizki mog
3|Strona

wojtasso

by regulowane tylko przepisami rangi ustawowej. Natomiast ustawodawca nie zrezygnowa cakowicie z tzw. wzorcw umownych. Przez wzorzec umowy naley rozumie oglne warunki, wzr umowy, bd te regulamin. One mog wystpowa w obrocie handlowym i mog by wydawane przez stron umowy. Wi one kontrahenta jeeli ten wzorzec umowy zostanie dorczony drugiej stronie przed zawarciem umowy. Jeeli posugiwanie si takim wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjte, to wie on rwnie wtedy, gdy druga strona moga z atwoci dowiedzie si o treci tego wzorca. Ta zasada zwizana drugiej strony nie dotyczy jednak umw zawieranych z udziaem konsumentw, chyba e chodzi o umowy powszechnie zawierane w drobnych biecych sprawach ycia codziennego. Za konsumenta uwaa si osob fizyczn dokonujc czynnoci prawnej nie zwizanej bezporednio z jej dziaalnoci gospodarcz lub zawodow (art. 221 k.c.). Jeeli wzorzec umowy zostanie wydany w czasie trwania stosunku prawnego o charakterze cigym, to wie on drug stron, jeeli zostay zachowane wyej wymienione przesanki, a druga strona nie wypowiedziaa umowy w najbliszym terminie wypowiedzenia. Obowizuje zasada pierwszestwa treci umowy przed wzorcem umowy, co oznacza, e w przypadku sprzecznoci treci umowy z postanowieniami wzorca umowy, strony s zwizane umow. Podstawow funkcj tych wzorcw umowy jest funkcja standaryzacyjna, ktra przyspiesza zawieranie umw. Obecnie te wzorce umowne nie maj charakteru normatywnego. Mog by wydawane przez stron, ale musz by spenione w/w przesanki. Poza elementami prawa stanowionego, rozwaana jest te problematyka prawa zwyczajowego, jako rda prawa. Przez prawo zwyczajowe naley rozumie pewne spoecznie uksztatowane reguy postpowania, ktre moc odpowiednich decyzji organw stosujcych prawo zostay wczone do obowizujcego porzdku prawnego. Nie ma normy prawnej, jest pewna taktyka postpowania i organ stosujcy prawo powouje si na t taktyk. Obecnie nie ma miejsca na prawo zwyczajowe, albowiem wyklucza to art. 87 Konstytucji i wymienia on wycznie prawo stanowione. Natomiast wielokrotnie ustawodawca powouje si na zwyczaj, jako pewn nieusankcjonowan praktyk postpowania. Ten zwyczaj odgrywa donioso prawn wtedy, gdy odpowiedni przepis prawny na niego si powouje (art. 56, 65, 354 k.c.).
Art. 56 k.c. Czynno prawna wywouje nie tylko skutki w niej wyraone, lecz rwnie te, ktre wynikaj z ustawy, z zasad wspycia spoecznego i z ustalonych zwyczajw. Art. 65 k.c. 1. Owiadczenie woli naley tak tumaczy, jak tego wymagaj ze wzgldu na okolicznoci, w ktrych zoone zostao, zasady wspycia spoecznego oraz ustalone zwyczaje. 2. W umowach naley raczej bada, jaki by zgodny zamiar stron i cel umowy, anieli opiera si jej dosownym brzmieniu. Art. 354 k.c. 1. Dunik powinien wykona zobowizanie zgodnie z jego treci i w sposb odpowiadajcy jego celowi spoeczno-gospodarczemu oraz zasadom wspycia spoecznego, a jeeli istniej w tym zakresie ustalone zwyczaje - take w sposb odpowiadajcy tym zwyczajom. 2. W taki sam sposb powinien wspdziaa przy wykonaniu zobowizania wierzyciel.

Te zwyczaje odgrywaj istotn rol w stosunkach handlu midzynarodowego. Spisywaniem tych zwyczajw zajmuje si Midzynarodowa Izba Handlowa z siedzib w Paryu, ktra opracowaa midzynarodowe reguy kontaktw handlowych (INCOTERMS), ktre znajd zastosowanie miedzy stronami, jeeli na te reguy si powoay.

4|Strona

wojtasso

Zasady prawa handlowego 1. zasada wolnoci gospodarczej, 2. zasada rwnoci praw, 3. zasada bezpieczestwa i pewnoci obrotu. Ad. 1. Zasada wolnoci gospodarczej. Zasada ta wyraona jest w art. 20 Konstytucji RP, ktry mwi, e spoeczna gospodarka rynkowa oparta na wolnoci dziaalnoci gospodarczej, wasnoci prywatnej oraz solidarnoci, dialogu i wsppracy partnerw spoecznych stanowi podstaw ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. Ta zasada wolnoci gospodarczej powtrzona jest w art. 6 ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej.
Art. 6 ust. s.d.g. 1. Podejmowanie, wykonywanie i zakoczenie dziaalnoci gospodarczej jest wolne dla kadego na rwnych prawach, z zachowaniem warunkw okrelonych przepisami prawa.

T zasad wolnoci gospodarczej moemy rozpatrywa w aspekcie podmiotowym oraz w aspekcie przedmiotowym. W aspekcie podmiotowym wolno gospodarcza oznacza swobod wyboru formy organizacyjno-prawnej, w jakiej ta dziaalno ma by wykonywana, przy czym wybr tej formy moe by dokonany tylko w ramach takich form ustrojowych prowadzenia dziaalnoci gospodarczej, jakie s przewidziane w ustawie. Niekiedy ta wolno doznaje ogranicze w taki oto sposb, ze ustawodawca, dal okrelonych rodzajw dziaalnoci jednoczenie przewiduje form, w jakiej ta dziaalno moe by prowadzona, czyli wyklucza moliwo decydowania formie (np. przy banku spdzielnia). Natomiast wolno gospodarcza w aspekcie przedmiotowym oznacza moliwo podjcia i prowadzenia kadej dziaalnoci, ktrej przepisy ustawy nie zabraniaj. Wyrazem ograniczenia tej wolnoci w aspekcie przedmiotowym s te przypadki, w ktrych na podjcie odpowiedniej dziaalnoci wymagane jest uzyskanie koncesji, zezwolenia lub wpisu do rejestru dziaalnoci regulowanej. Ad. 2. Zasada rwnoci praw. Te zostaa wyraona w art. 6 ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej. Nie wystpuje uprzywilejowanie jednych przedsibiorcw wzgldem innych w oparciu np. o kryterium formy wasnoci. Z tej zasady rwnoci praw wynika rwnie moliwo korzystania przez przedsibiorcw z jednakowych rodkw ochrony ich interesw. 06.11.2010r. Ad. 3. Zasada bezpieczestwa i pewnoci obrotu. To jest oglna zasada prawa prywatnego, w szczeglnoci prawa cywilnego, ale w prawie handlowym nabiera ona szczeglnego znaczenia, poniewa moliwo naraenia kontrahentw na szkod w prawie handlowym jest szczeglnie dua. Przejawem zasady bezpieczestwa i pewnoci obrotu s te przepisy, ktre np. chroni interesy osoby dziaajcej w dobrej wierze. Przejawem zasady bezpieczestwa i pewnoci obrotu s przepisy prawne, ktre wprowadzaj takie instytucje pozwalajce uzyska pen informacj o okolicznociach majcych wpyw na podejmowanie decyzji o uczestniczeniu, bd nieuczestniczeniu w stosunkach prawnych, w szczeglnoci w stosunkach prawno handlowych. W szczeglnoci chodzi tu o przepisy ktre przewiduj system ewidencji i rejestracji przedsibiorcw, ktrych prowadzenie oparte jest na zasadzie jawnoci. Wreszcie przejawem zasady bezpieczestwa i pewnoci obrotu jest formalizacja stosunkw prawnych polegajca na tym, e dla niektrych czynnoci prawnych a w szczeglnoci tych czynnoci prawnych, ktre peni funkcj kreujc (bo tworz nowy podmiot, np. umowa takiej, czy innej spki). Mwic o tej formalizacji ustawodawca jednak osabi w
5|Strona

wojtasso

pewnym sensie wymg formalny, albowiem z art. 743 k.c. przepisw o formie pisemnej przewidzianych dla celw dowodowych nie stosuje si do czynnoci prawnych w stosunkach midzy przedsibiorcami.
Art. 74 k.c. 3. Przepisw o formie pisemnej przewidzianej dla celw dowodowych nie stosuje si do czynnoci prawnych w stosunkach midzy przedsibiorcami.

Przedsibiorca Pojcie przedsibiorcy jest podstawowym pojciem prawa handlowego. Wystpuje ono w rnych aktach normatywnych i nie ma ono jednolitej treci. Przepisy kodeksu handlowego posugiway si pojciem kupiec rejestrowy. Ustawodawca w 1997r. dokona ujednolicenia i wprowadzi jednolite pojcie przedsibiorcy, chocia naley zauway, e pomimo ustawa o dziaalnoci gospodarczej uywaa pojcia podmiot gospodarczy, to ju w 1993r. na mocy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wystpowao pojcie przedsibiorcy. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
Art. 2 u.z.n.k. Przedsibiorcami, w rozumieniu ustawy, s osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemajce osobowoci prawnej, ktre prowadzc, chociaby ubocznie, dziaalno zarobkow lub zawodow uczestnicz w dziaalnoci gospodarczej.

W wietle Kodeksu cywilnego

Art. 431 k.c. Przedsibiorc jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o ktrej mowa w art. 3311, prowadzca we wasnym imieniu dziaalno gospodarcz lub zawodow.

Ustawa o swobodzie dziaalnoci gospodarczej

Art. 4 s.d.g. 1. Przedsibiorc w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebdca osob prawn, ktrej odrbna ustawa przyznaje zdolno prawn wykonujca we wasnym imieniu dziaalno gospodarcz. 2. Za przedsibiorcw uznaje si take wsplnikw spki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich dziaalnoci gospodarczej.

Z podmiotowego punktu widzenia definicja przedsibiorcy z k.c. i s.d.g. okrelaj taki sam zakres podmiotowy. Pod tym wzgldem rni si definicja z u.z.n.k. Z tej definicji moemy wywnioskowa, ze przedsibiorc bdzie spka cywilna, ktra nie bdzie przedsibiorc w wietle pozostaych ustaw. Jeli chodzi o kryterium przedmiotowe kwalifikujce przedsibiorcw, to i w ustawie o swobodzie dziaalnoci gospodarczej i ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji kwalifikacja przedsibiorcw jest zwizana z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej. Przy czym w u.z.n.k. jest to okrelono do szeroko, wic mowa jest o uczestniczeniu w dziaalnoci gospodarczej. Natomiast definicja z Kodeksu cywilnego odrnia dziaalno gospodarcz i dziaalno zawodow. Oznacza to, e dziaalno zawodowa nie mieci si w pojciu dziaalnoci gospodarczej.
6|Strona

wojtasso

Wszystkie te definicje odwouj si do pojcia dziaalnoci gospodarczej, ale tylko ustawa o swobodzie dziaalnoci gospodarczej wyjania samo pojcie dziaalnoci gospodarczej. Gdy przyjrzymy si tej definicji, to zwrcimy uwag, e wymienia dziedziny, ktre zalicza do dziaalnoci gospodarczej. Trzeba pamita, e te podstawowe rodzaje dziaalnoci nie wyczerpuj wszystkich rodzajw, ktre mog by zakwalifikowane do dziaalnoci gospodarczej. Po drugie w definicji tej ustawodawca wymieni 3 cechy dziaalnoci gospodarczej, do ktrych naley zarobkowy charakter, cecha zorganizowania i cecha cigoci. Dziaalno zarobkowa to dziaalno podejmowana w celu osignicia zysku. Nie jest to zatem jedynie taka dziaalno ktra przynosi korzyci majtkowe, a ktrej efekty bd przeznaczone np. dla zaspokajania potrzeb wasnych pomiotu dziaajcego. Efekty tej dziaalnoci musz by spienione. Gdy mwimy o cesze zorganizowana, to trzeba podkreli, i podmiot musi podj pewne czynnoci organizacyjne, ktre bd polegay na ukonstytuowaniu si samego przedsibiorcy, w szczeglnoci bdzie to zawarcie okrelonej umowy albo aktu zaoycielskiego, zgoszenie do odpowiedniego rejestru albo ewidencji, zgoszenie do US, ZUS, zgoszenie do systemu ewidencji gospodarki narodowej, zaoenie rachunku bankowego, itd. Eksponowanie cechy cigoci ma wskazywa na stao prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. Chodzi tu o wyeliminowanie z zakresu pojcia przedsibiorcy takich sporadycznie podejmowanych dziaa. Rwnie orzecznictwo SN jako dziaalno gospodarcz traktuje dziaalno podejmowan sezonowo. Osoba fizyczna jako przedsibiorca Kad osob fizyczn charakteryzuje to, e ma zdolno prawn i zdolno do czynnoci prawnych. O ile zdolno prawna charakteryzuje kad osob fizyczn, o tyle zdolno do czynnoci prawnych moe przysugiwa, a moe nie przysugiwa osobie fizycznej. To, e osoba nie posiada penej zdolnoci do czynnoci prawnej nie oznacza, e osoba taka nie moe by stron stosunkw prawno handlowych. 1) byoby to istotne ograniczenie swobody dziaalnoci gospodarczej, 2) nie jest to jednoznacznie przesdzone przez ustawodawc, ale w przepisach o ewidencji dziaalnoci gospodarczej mowa jest, i do ewidencji wpisuje si informacje o ograniczeniu lub utracie zdolnoci prawnej takiego podmiotu, 3) podobnie, gdy chodzi o wpisy do rejestru przedsibiorcw, mianowicie w dziale 1 rejestru przedsibiorcw. Drug kategori podmiotw, ktre mog wystpowa w kategorii przedsibiorcw s osoby prawne. Maj zdolno prawn i zdolno do czynnoci prawnych. Od chwili ukonstytuowania si osoby prawnej ma zdolno prawn i w takim zakresie zdolno do czynnoci prawnych. Ta druga cecha charakteryzujca osob prawn jest to, e osoba prawna sama ponosi odpowiedzialno za swoje zobowizania, a tym samym wyczona jest odpowiedzialno za zobowizania osoby prawnej jej czonkw. Od tej zasady, e ta osoba sama odpowiada za swoje zobowizania ustawodawca przewiduje pewne wyjtki (art. 299 k.s.h.).
Art. 299 k.s.h. 1. Jeeli egzekucja przeciwko spce okazaa si bezskuteczna, czonkowie zarzdu odpowiadaj solidarnie za jej zobowizania. 2. Czonek zarzdu moe si uwolni od odpowiedzialnoci, o ktrej mowa w 1, jeeli wykae, e we waciwym czasie zgoszono wniosek o ogoszenie upadoci lub wszczto postpowanie ukadowe, albo e niezgoszenie wniosku o ogoszenie upadoci oraz niewszczcie postpowania ukadowego nastpio nie z jego winy, albo e pomimo niezgoszenia wniosku o ogoszenie upadoci oraz niewszczcia postpowania ukadowego wierzyciel nie ponis szkody. 3. Przepisy 1 i 2 nie naruszaj przepisw ustanawiajcych dalej idc odpowiedzialno czonkw zarzdu. 7|Strona

wojtasso

Jako przykad rozszerzenia tej odpowiedzialnoci mona doda odpowiedzialno czonkw zarzdu w obu spkach kapitaowych (z o.o. i S.A.) w przypadku, gdy umylnie lub przez niedbalstwo podali oni faszywe dane w owiadczeniu o zgromadzeniu kapitau zakadowego spki. Jest to odpowiedzialno wobec wierzycieli. Kolejnym przykadem s przepisy ordynacji podatkowej, ktre przewiduj, e czonkowie zarzdu obu spek kapitaowych ponosz odpowiedzialno solidarn za zalegoci podatkowe spki w przypadku, gdy egzekucja przeciwko spce okazaa si nieskuteczna. Trzeci cech osb prawnych to jest to, e dziaaj przez swoje organy, czyli dziaaj przez osoby fizyczne, ktre zostay powoane do penienia funkcji w organie, dziaaj w graniach kompetencji przyznanych danemu organowi i dziaaj w sposb przewidziany dla funkcjonowania danego organu. Trzeba pamita, e polski system prawny stoi na stanowisku tzw. torii normatywnej, ktra polega na tym, e osobowo prawn maj tylko te jednostki organizacyjne, ktrym przepisy szczeglne przyznaj osobowo prawn. Nie badamy cechy jednostki, ale szukamy przepisu szczeglnego, ktry by t cech przesdza. Klasyfikacja podmiotw Klasyfikacja z punktu widzenia charakteru wizi czcej czonkw osoby prawnej z sam osob prawn 1. osoba prawna typu korporacyjnego (zrzeszeniowego) Charakteryzuje j to, e struktura organizacyjno-prawna opiera si na zasadzie czonkostwa. Ten stosunek czonkostwa jest stosunkiem cywilnoprawnym. Podstawowe decyzje dotyczce istnienia, a wic bytu i funkcjonowania takiej osoby podejmuj jej czonkowie, a swoj wol wyraaj poprzez organy takiej osoby prawnej decydujc o ksztacie osobowym tych organw. Przykadem takich osb prawnych s spki kapitaowe (z o.o., S.A.) a take spdzielnie. 2. osoba prawna typu fundacyjnego (zakadowego) W ich strukturze organizacyjno-prawnej nie wystpuje stosunek czonkostwa, nie wystpuje te samorzd czonkowski. Moe wystpowa samorzd pracowniczy, ktry tworz osoby zatrudnione w danej jednostce, ale podstawowe decyzje dotyczce istnienia, a zwaszcza powstania takiego podmiotu podejmuje jaki organ zaoycielski zewntrzny (np. przedsibiorstwa pastwowe, fundacje nie s podmiotami powoanym do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej, ich cele statutowe s inne, ale mog dziaalno gospodarcz prowadzi). Klasyfikacja z punktu widzenia relacji osoby prawnej z innymi podmiotami 1. osoby prawne zalene i osoby prawne dominujce W wietle k.s.h. spka handlowa uzyskuje status spki dominujcej, gdy dysponuje bezporednio lub porednio wikszoci gosw na zgromadzeniu wsplnikw, albo na walnym zgromadzeniu take jako zastawnik albo uytkownik, bd w zarzdzie innej spki kapitaowej, jako spki zalenej. Take na podstawie porozumie z innymi osobami. Po drugie, gdy jest uprawniona do powoywania lub odwoywania wikszoci czonkw zarzdu innej spki kapitaowej, albo spdzielni, po trzecie, gdy jest uprawniona do powoywania lub odwoywania wikszoci czonkw rady nadzorczej innej spki kapitaowej, albo spdzielni. Po czwarte, czonkowie zarzdu spki dominujcej stanowi wicej, ni poow czonkw zarzdu innej spki kapitaowej, albo spdzielni, wreszcie gdy dysponuje bezporednio lub porednio wikszoci gosw w spce osobowej, albo na walnym zgromadzeniu spdzielni zalenej. Po wtre, spka dominujca wywiera dominujcy wpyw na dziaalno spki kapitaowej zalenej, albo spdzielni zalenej, a ten decydujcy wpyw moe wywiera w szczeglnoci poprzez zawarcie umowy o zarzdzanie lub transfer zyskw. Spka dominujca moe zawrze ze spk zalen umow, ktra bdzie przewidywaa zarzdzanie spk zalen lub przekazywanie zyskw przez t spk zalen i w przypadku zawarcia takiej umowy. Koniecznymi elementami jej treci s postanowienia, ktre bd okrelay zakres odpowiedzialnoci spki dominujcej za szkod wyrzdzon spce zalenej za niewykonanie lub nienaleyte wykonanie umowy o zarzdzanie oraz postanowienia okrelajce zakres odpowiedzialnoci spki dominujcej za
8|Strona

wojtasso

zobowizania spki zalenej wobec jej wierzycieli. W przypadku zawarcia takiej umowy nastpuje rozszerzenie zakresu odpowiedzialnoci za zobowizania osoby prawnej. Odpowiedzialno ponosi nie tylko spka zalena, ale take spka dominujca. Ostatnimi podmiotami, ktre mog by przedsibiorcami s jednostki nie bdce osobami prawnymi, prawnej, ktrym ustawa nadaje zdolno prawn. Nieposiadajce zdolnoci prawnej, poniewa aden przepis prawa takiej zdolnoci jej nie przyznaje. Ustawodawca nakazuje, aby w sprawach nie uregulowanych przepisami, do tych kategorii podmiotw stosowa przepisy o osobach prawnych, a cech charakterystyczn tych podmiotw, poza tym, e maj zdolno prawn i zdolno do czynnoci prawnych jest to, i za zobowizania tych jednostek subsydiarnie odpowiedzialno ponosz czonkowie tych jednostek a odpowiedzialno ta powstaje, gdy jednostka staje si niewypacalna (np. osobowe spki handlowe). Pojcie przedsibiorstwa Pojcie przedsibiorcy naley odrni od pojcia przedsibiorstwa, a sam termin przedsibiorstwo moe wystpowa w ustawodawstwie w trzech znaczeniach. 1) Podmiotowym W sensie podmiotowym jako podmiot prawa ze wszelkimi tego konsekwencjami i atrybutami. Wystpuje ono w ustawie o przedsibiorstwach pastwowych, ktrej przepisy definiuj przedsibiorstwo z przymiotnikiem pastwowe.
Art. 1 ustawy o przedsibiorstwach pastwowych Przedsibiorstwo pastwowe jest samodzielnym, samorzdnym i samofinansujcym si przedsibiorc posiadajcym osobowo prawn.

2) Funkcjonalnym Termin przedsibiorstwo jest uywany dla okrelenia rodzaju czy tez zakresu prowadzonej dziaalnoci gospodarczej. (art. 774 k.c. umowa przewozu, umowa spedycji, art. 1091 1k.c. prokura). Wystpuje take w definicji spek jawnych (art. 102 k.s.h. zdaniem niektrych autorw tutaj termin wystpuje w ujciu przedmiotowym, a nie funkcjonalnym). 3) przedmiotowym Zorganizowany zesp skadnikw niematerialnych i materialnych, ktry jest przeznaczony do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej, a w skad tego zespou w szczeglnoci wchodz: oznaczenie, ktre indywidualizuje przedsibiorstwo lub jego wyodrbnione czci, czyli nazwa przedsibiorstwa; prawo wasnoci rzeczy ruchomych i nieruchomoci w tym urzdzenia, materiay, towary i wyroby, a take inne prawa rzeczowe do nieruchomoci lub ruchomoci; prawa wynikajce z umw najmu i dzierawy rzeczy ruchomych i nieruchomoci oraz prawa do korzystania z rzeczy ruchomych i nieruchomoci wynikajce z innych stosunkw prawnych; wierzytelnoci, prawa z papierw wartociowych i rodki pienine; licencje, koncesje i zezwolenia; patenty i inne prawa wasnoci przemysowej; majtkowe prawa autorskie i majtkowe prawa pokrewne; tajemnice przedsibiorstwa oraz wszelkie ksigi i dokumenty zwizane z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej. (art. 551 k.c.).
Art. 551 k.c. Przedsibiorstwo jest zorganizowanym zespoem skadnikw niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. Obejmuje ono w szczeglnoci: 1) oznaczenie indywidualizujce przedsibiorstwo lub jego wyodrbnione czci (nazwa przedsibiorstwa); 2) wasno nieruchomoci lub ruchomoci, w tym urzdze, materiaw, towarw i wyrobw, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomoci lub ruchomoci; 3) prawa wynikajce z umw najmu i dzierawy nieruchomoci lub ruchomoci oraz prawa do korzystania z nieruchomoci lub ruchomoci wynikajce z innych stosunkw prawnych; 4) wierzytelnoci, prawa z papierw wartociowych i rodki pienine; 5) koncesje, licencje i zezwolenia; 9|Strona

wojtasso

6) patenty i inne prawa wasnoci przemysowej; 7) majtkowe prawa autorskie i majtkowe prawa pokrewne; 8) tajemnice przedsibiorstwa; 9) ksigi i dokumenty zwizane z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej.

Wyliczenie tych elementw ma charakter przykadowy (w szczeglnoci). W skad tego zespou skadnikw wchodzi jako pierwszy element nazwa przedsibiorstwa, natomiast nie jest elementem przedsibiorstwa w ujciu przedmiotowym firma przedsibiorcy. W skad tego zespou skadnikw przedsibiorstwa wchodz wierzytelnoci, a nie wchodz dugi. Ustawodawca wprowadzi te elementy po to, aby mona byo, aby za pomoc jednej czynnoci dokona rozporzdzenia caym zespoem skadnikw materialnych i niematerialnych. Czynno prawna majca za przedmiot przedsibiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skad przedsibiorstwa, chyba e co innego wynika z treci czynnoci prawnej albo z przepisw szczeglnych. (art. 552 k.c.).
Art. 552 k.c. Czynno prawna majca za przedmiot przedsibiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skad przedsibiorstwa, chyba e co innego wynika z treci czynnoci prawnej albo z przepisw szczeglnych..

Gdy nastpuje wyczenie jakiego czynnika powstaje pytanie, czy mamy do czynienia z przedsibiorstwem czy tylko z okrelonymi skadnikami tego przedsibiorstwa. Naley oprze si o kryterium funkcjonalne, czy ten zbywany fragment przedmiotw jest niezbdny do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. Dla rozporzdzenia przedsibiorstwem ustawodawca wymaga formy pisemnej z podpisami notarialnie powiadczonymi, przy czym, jeeli w skad przedsibiorstwa bdzie wchodzia nieruchomo, to naley dokona tej czynnoci w takiej formie, jaka jest wymaga dla przeniesienia nieruchomoci, czyli w formie aktu notarialnego. W zwizku z tym, e zbycie przedsibiorstwa mogoby stanowi ryzyko dla wierzycieli takiego przedsibiorstwa. ustawodawca przewiduje solidarn odpowiedzialno nabywcy i zbywcy przedsibiorstwa za zobowizania zwizane z prowadzeniem przedsibiorstwa (kumulatywne/czne przystpienie do dugu). Nabywca moe uwolni si od tej odpowiedzialnoci wykazujc, e mimo zachowania naleytej starannoci nie wiedzia o tych zobowizaniach. Jego odpowiedzialno ogranicza si do wartoci nabytego przedsibiorstwa (odpowiedzialno ograniczona), ktr to okrela si wedug wartoci z chwili nabycia i cen z chwili zaspokojenia. Wyrok SN z 6.07.2005r. III CH 705/04 Nabycie przedsibiorstwa w rozumieniu art. 526 k.c. (obecnie art. 55 4 k.c.) mogo nastpi take w wyniku zawarcia kilku umw. OSN 2006 nr 6 poz. 103 Ewidencjonowanie i rejestrowanie przedsibiorcw. Kady sposb rejestracji przedsibiorcw penic funkcj informacyjn suy realizacji zasady bezpieczestwa pewnoci obrotu. Do 1.01.2001r. ten system rejestracji przedsibiorcw by systemem rozproszonym. Byy prowadzone osobne rejestry dla poszczeglnych podmiotw mianowicie osobny dla spek handlowych, spdzielni, przedsibiorstw pastwowych (rejestry sadowe), a oprcz tego osobno funkcjonowaa rejestracja przedsibiorcw osb fizycznych w postaci ewidencji dziaalnoci gospodarczej, ktr prowadziy organy gminy. Na podkrelenie zasuguje to, ze te rejestry byy rozproszone w rnych regulacjach prawnych i prowadzone byy na niejednolitych zasadach. Tylko rejestr handlowy korzysta z penej jawnoci materialnej i formalnej. Od 1.01.2001r. weszy w ycie przepisy, ktre ujednoliciy zasady prowadzenia
10 | S t r o n a

wojtasso

rejestrw przewidujc jeden rejestr dla wszystkich przedsibiorcw, a mianowicie rejestr prowadzony przez sd rejestrowy, z tym, e nie udaa si ta unifikacja w odniesieniu do przedsibiorcw bdcymi osobami fizycznymi, ale cay czas zamierzeniem ustawodawcy byo to, by obj jednym rejestrem wszystkie kategorie przedsibiorcw, a zatem, do rejestru przedsibiorcw mieli by te wpisywani przedsibiorcy bdcy osobami fizycznymi. W drodze kolejnych nowelizacji przesuwany by termin przeniesienia EWG do rejestru przedsibiorcw. W chwili obecnej istotne jest to, e mamy dwa systemy rejestracyjne. Jest rejestr przedsibiorcw, w ktrym wpisywani s przedsibiorcy wszyscy poza przedsibiorcami bdcymi osobami fizycznymi, poniewa ta kategoria podmiotw jeszcze wpisywana jest do EWG (od lipca 2011r. CEIDG). Rejestr przedsibiorcw Ten rejestr przedsibiorcw peni 3 podstawowe funkcje: 1. informacyjna, Rejestr dostarcza podstawowych informacji o podmiocie, strukturze organizacyjnej, organach, skadzie osobowym, kapitale, w jakim stadium funkcjonowania si znajduje, itp. 2. kreatywna, Polega na tym, ze poprzez dokonanie wpisu do rejestru powstaje nowy podmiot prawny. Ten wpis kreuje nowy podmiot prawa, w szczeglnoci, gdy chodzi o spki osobowe. 3. legalizacyjna. Polega na tym, e od dokonania wpisu do rejestru uzaleniona jest moliwo legalnego dziaania, czyli prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. Przedsibiorca bowiem moe podj dziaalno gospodarcz po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsibiorcw w KRS, przedsibiorca bdcy osoba fizyczn moe podj dziaalno w dniu zoenia wniosku o wpis do EWG. Zasada obowizku dokonania wpisu, albo zoenia wniosku o wpis do ewidencji jako warunku podjcia dziaalnoci gospodarczej nie odnosi si do jednej kategorii podmiotw, a mianowicie nie dotyczy to spek kapitaowych w organizacji (z o.o. i S.A.), gdy spki takie mog podj dziaalno gospodarcz przed uzyskaniem wpisu do rejestru przedsibiorcw. Rejestr przedsibiorcw jest prowadzony przez sdy rejestrowe i jest jednym z 3 rejestrw, ktre funkcjonuj w ramach KRS. Oprcz niego s: rejestr stowarzysze, organizacji spoecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakadw opieki zdrowotnej, jako trzeci rejestr dunikw niewypacalnych. Ten rejestr jest prowadzony w systemie informatycznym, a dostp do informacji do danych zawartych w rejestrze jest moliwy poprzez tzw. Centraln Informacj KRS, ktr prowadzi Minister Sprawiedliwoci, a ktrej oddziay funkcjonuj przy sdach rejestrowych. Dane wpisywane do rejestru podlegaj ogoszeniu w Monitorze Sdowym i Gospodarczym, chyba e przepis szczeglny wycza obowizek takiego ogoszenia. Wpis dokonywany do rejestru Z punktu widzenia istnienia bd braku istnienia obowizku zoenia wniosku o wpis do rejestru moemy mwi o: 1. wpisach obligatoryjnych Przepis nakada obowizek zoenia wniosku o wpis. 2. wpisach fakultatywnych. Nie ma obowizku zoenia wniosku o wpis, natomiast ustawodawca przewiduje moliwo dokonania wpisu. Ustawodawca decyduje o tym, co moe by wpisane, a tylko od zainteresowanego podmiotu zaley, czy zoy wniosek o wpis, czy nie (np. wpis dotyczcy stosunkw majtkowych midzy maonkami, ktry moe by dokonany na danie wspmaonka wsplnika spki osobowej). Jeeli wpis do rejestru ma charakter obligatoryjny i zainteresowany podmiot nie dokonuje zgoszenia, to ustawodawca przyznaje sdowi rejestrowemu okrelone rodki prawne majce na celu przymuszenie takiego podmiotu do zoenia wniosku o wpis. O ile przepis szczeglny nie stanowi inaczej, to taki oglny termin kiedy powinien by zoony wpis to jest 7 dni od momentu
11 | S t r o n a

wojtasso

wystpienia zdarzenia uzasadniajcego wpis (np. zoenie wniosku o wpis spki kapitaowej 6 miesicy od zawarcia umowy lub podpisania statutu). rodki prawne sdu rejestrowego Sad rejestrowy wzywa do zoenia wniosku i wyznacza dodatkowy 7-dniowy termin pod rygorem zastosowania grzywny zgodnie z przepisami k.p.c. Jeeli wniosek nie zostanie zoony, wwczas sd rejestrowy nakada t grzywn i moe j ponowi. Jeeli sd rejestrowy dysponuje dokumentami, na podstawie ktrych moe dokona wpisu, to w szczeglnie uzasadnionych przypadkach z urzdu moe dokona tego wpisu, moe rwnie z urzdu wykreli wpis, ktry jest niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy (wykrelenie jest te wpisem). Jeeli ten rodek przymusu, jakim jest grzywna, nie doprowadzi do zoenia wniosku, to sd rejestrowy moe z urzdu, powoujc si na wane powody, orzec o rozwizaniu osobowej spki handlowej i ustanowi dla takiej spki likwidatora. Jeeli wniosek, ktry jest obowizkowy nie jest zoony i rodek grzywny zawodzi, a przedsibiorca jest osob prawn, to sd rejestrowy moe ustanowi dla takiego przedsibiorcy kuratora na okres nieprzekraczajcy roku, przy czym to ustanowienie moe by przeduone na dalszych 6 miesicy i zadaniem kuratora jest podjcie czynnoci majcych na celu doprowadzenie do wyboru, albo powoania organw osoby prawnej. Wychodzi si bowiem z zaoenia, e ten wniosek nie jest zgoszony, gdy nie ma osoby do zoenia takiego zgoszenia. Jeeli te czynnoci zawiod, albo nie dojdzie do powoania organw, albo organy zostan powoane, a wniosek nie zostanie zgoszony, to kurator moe podajc czynnoci majce na celu zlikwidowanie osoby prawnej i w tym celu wystpi do sdu rejestrowego z wnioskiem o rozwizanie osoby prawnej i ustanowienie likwidatora. Wpis ze wzgldu na podstaw dokonania wpisu. Moemy mwi o wpisach dokonywanych na wniosek zainteresowanego podmiotu (przewaaj) i wpisy dokonywane z urzdu. Wpisy dokonywane s na podstawie postanowienia sdu. Przykadem wpisu z urzdu jest wpis polegajcy n wykreleniu z rejestru danych, ktre s niedopuszczalne ze wzgldu na obowizujce przepisy prawne. 11.12.2010r. Wpisy wyrnione ze wzgldu na skutki prawne zwizane z dokonaniem wpisu Ze wzgldu na skutki prawne z dokonaniem wpisu do rejestru moemy wyrni wpisy deklaratywne, wpisy konstytutywne i wpisy konwalidacyjne (sanujce). Wpisy deklaratywne Z takim wpisem mamy do czynienia wwczas, gdy wpis ten stwierdza istnienie pewnego zdarzenia, ktrego skutki nastpuj niezalenie od wpisu. Jako przykad mona poda wpis ustanowienia, czy wyganicia prokury, wpis dotyczcy powoania, albo odwoania czonkw organw spek kapitaowych. Wpis, natomiast, ma charakter konstytutywny, gdy skutki danego zdarzenia, ktre jest wpisywane do rejestru uzalenione s od wpisu i skutki te powstaj z chwil dokonania wpisu do rejestru. Przykadem s wpisy dotyczce powstania wszystkich spek (art. 251 k.s.h., art. 94 k.s.h., art. 1091 k.s.h.), dotyczy to te spdzielni, przedsibiorstw pastwowych, wpis dotyczcy ukonstytuowania si takiego podmiotu jakim jest przedsibiorca. Konstytutywny charakter maj te wpisy dotyczce ustania bytu przedsibiorcy, czy to na skutek jego likwidacji (otwarcie likwidacji nie powoduje utraty podmiotowoci osobowoci prawnej),czy tez wpisy dotyczce reorganizacji, a wic poczenia albo podziau przedsibiorcy (poczenia spek, podziay spdzielni, czy te transformacji a wic przeksztacenia jednej spki w inn spki). Te wszystkie zdarzenia staj si skuteczne z chwil wpisu do rejestru.
12 | S t r o n a

wojtasso

Wpisy o charakterze konwalidacyjnym. Ten sanujcy (uzdrawiajcy) charakter wpisu polega na tym, e dokonanie wpisu do rejestru usuwa, albo te agodzi ujemne konsekwencje prawne pewnych brakw, wadliwoci czynnoci, ktre zostay dokonane i stanowiy podstaw zoenia wniosku o wpis. Dla ukonstytuowania si przedsibiorcy (zwaszcza tych dziaajcych na podstawie umowy, czy statutu) wymagane jest zawarcie umowy. Umowa jest czynnoci prawn i w sytuacji, gdy zostan popenione pewne bdy, to ta czynno jest wadliwa (niewana art. 58 k.c.). Nie stosujemy tej sankcji z k.c. i nie mwimy, e umowa jest niewana, a jeeli umowa jest niewana, to co z takim podmiotem. Jak nie ma podstawy prawnej zawizujcych t spk, to nie ma i spki, a jak nie ma spki, ktra zostaa wpisana do rejestru, a kontrahent zawar umow, to nie ma i umowy. Konsekwencje najwiksze tego ponosi otoczenie. Byoby to bardzo niebezpieczne w pewnoci obrotu. Konsekwencj konwalidacji jest to, e spka, ktra zostaa wpisana do rejestru istnieje tak dugo, dopki nie zostanie z tego rejestru wykrelona. Istnieje pomimo tych brakw, ktre wystpiy przy jej zawizaniu. W cile okrelonych w kodeksie (k.s.h.) przypadkach sd rejestrowy moe orzec o rozwizaniu wpisanej do rejestru spki kapitaowej, s to nastpujce sytuacje: (te przesanki wyranie dotycz spek kapitaowych. Prof. Mwi o oglnej zasadzie konwalidacji wpisu i uwaa, e powinno to dotyczy wszystkich spek, to gwarantuje zasada bezpieczestwa i pewnoci obrotu. Nie ma takiej oglnej regulacji odnoszcej si do wszystkich) 1) gdy nie zawarto umowy spki, 2) gdy okrelone w umowie albo statucie spki przedmiot dziaalnoci spki jest sprzeczny z prawem, 3) gdy umowa albo statut spki (umowa sp. z o.o., statut spka akcyjna) nie zawieraj postanowie dotyczcych firmy, przedmiotu dziaania, kapitau zakadowego lub wkadw, 4) gdy wszystkie osoby zawierajce umow spki albo podpisujce statut nie miay zdolnoci do czynnoci prawnych w chwili dokonywania tych czynnoci W przypadku wystpienia tych brakw sd rejestrowy wzywa zainteresowane strony do ich usunicia i wyznacza odpowiedni termin. Jeeli te braki w terminie nie zostan usunite, to sd moe orzec o rozwizaniu spki. Natomiast w przypadku, gdy braki nie mog by usunite, to sd orzeka o rozwizaniu spki. Ten konwalidaycyjny charakter wpisw polega tez na tym, e pomimo wystpienia wskazanych wyej brakw, czy wadliwoci, to sd rejestrowy nie moe wyda postanowienia o rozwizaniu spki, jeeli od chwili wpisania spki do rejestru upyno 5 lat. Pomimo orzeczenia o rozwizaniu spki zachowuj wano czynnoci prawne teje spki. To rozwizanie dotyczce konwalidacji wpisu razem z przesankami jest zgodne z dyrektyw 2009/101WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 16.09.2009r. i ta dyrektywa (dyrektywa Rady EWG z 9.03.1968r.). Dyrektywa o publikacji ogosze, wadzy reprezentacyjnej organw i niewanoci spek (dyrektywa o jawnoci). W art. 12 czytamy, e prawo pastw czonkowskich moe wprowadza w system uniewaniania umowy spki tylko w nastpujcych warunkach: 1) niewano musi zosta stwierdzona orzeczeniem sdowym, 2) niewano moe zosta stwierdzona jedynie z nastpujcych powodw: a) brak aktu zaoycielskiego lub niedopenienie formalnoci kontroli prewencyjnej lub waciwej formy, b) przedmiot dziaalnoci spki jest niezgodny z prawem lub sprzeczny z porzdkiem publicznym, c) brak w akcie zaoycielskim lub statucie informacji na temat firmy spki, kwot kapitau indywidualnie subskrybowanego, cznej kwoty kapitau subskrybowanego lub przedmiotu dziaalnoci spki, d) nieprzestrzeganie przepisw prawa krajowego dotyczcych minimalnej kwoty kapitau, ktra ma zosta wpacona, e) brak zdolnoci do czynnoci prawnych wszystkich czonkw zaoycieli,
13 | S t r o n a

wojtasso

f) fakt, e wbrew prawu krajowemu regulujcemu spk liczba czonkw zaoycieli jest mniejsza ni 2. Poza tymi przypadkami niewanoci w przypadku spki nie mona powoywa si na adn inn podstaw nieistnienia, niewanoci bezwzgldnej, wzgldnej lub uniewanienia. Jawno rejestru Rejestr suy zapewnieniu bezpieczestwa obrotu i aby tak funkcj peni, rejestr musi by jawny. T jawno rejestru musimy rozpatrywa w dwch aspektach: 1. w aspekcie formalnym, oznacza ona moliwo dostpu do danych zawartych w rejestrze. Pod tym wzgldem rejestr przedsibiorcw korzysta z peni jawnoci formalnej, poniewa kady ma prawo dostpu do danych zawartych w rejestrze za porednictwie Centralnej Informacji KRS. Kady ma prawo te otrzymywa powiadczone wycigi i zawiadczenia z rejestru, jak rwnie kademu przysuguje prawo przegldania akt rejestrowych podmiotw wpisanych do rejestru, o ile ustawa nie stanowi inaczej, 2. w aspekcie materialnym, opiera si ona na dwch zasadach 1) zasadzie zupenoci. Wypywaj z niej dwa domniemania: a) domniemanie nieznajomoci danych niewpisanych do rejestru, polega na tym, e pomiot, ktry ma obowizek zoy wniosek o wpis do rejestru nie moe powoywa si wobec osb trzecich dziaajcych w dobrej wierze na dane, ktre nie zostay wpisane do rejestru lub ulegy wykreleniu z rejestru, (To domniemanie chroni osob trzeci. Dotyczy wpisw deklaratywnych, bo tylko wtedy mamy do czynienia ze stanem niezgodnoci ze stanem ujawnionym w rejestrze, a stanem rzeczywistym. Moe by obalone przez wykazanie braku dobrej wiary.) b) domniemanie znajomoci danych wpisanych do rejestru, wpisy do rejestru s ogaszane w Monitorze Sdowym i Gospodarczym, o ile ustawodawca nie wycza obowizku takiego ogoszenia i to domniemanie polega na tym, e od dnia ogoszenia w Monitorze Sdowymi Gospodarczym nikt nie moe zasania si nieznajomoci ogoszonych wpisw. Jeeli czynno zostaa dokonana przed upywem 16 dnia od dnia ogoszenia, to podmiot wpisany do rejestru nie moe powoywa si na wpis wobec osoby trzeciej, jeeli osoba ta udowodni, e nie moga wiedzie o treci wpisu. W przypadku, gdy wpis nie jest ogaszany w MSiG, to nikt nie moe zasania si nieznajomoci treci wpisu w rejestrze, chyba e mimo zachowania naleytej starannoci, nie mg wiedzie o wpisie. (Domniemanie to chroni przedsibiorc. Moe by obalone, ale tylko w granicach czasowych 16 dni. ) 2) zasadzie prawdziwoci Wynika z niej domniemanie, e dane wpisane do rejestru s prawdziwe, natomiast jeeli do estru zostay wpisane dane niegodnie ze zgoszeniem, albo bez takiego zgoszenia, to ten podmiot nie moe zasania si wobec osoby trzeciej, dziaajcej w dobrej wierze zarzutem, e dane te s nieprawdziwe, jeeli zaniecha wystpi niezwocznie z wnioskiem o sprostowanie, uzupenienie lub wykrelenie wpisu. (Konsekwencj takich wpisw ponosi przedsibiorca. Ustawodawca nakada na niego obowizek kontrolowania tego, co jest wpisane do rejestru). Drugim systemem rejestracyjnym dla przedsibiorcw jest Ewidencja Dziaalnoci Gospodarczej, do ktrej wpisuje si przedsibiorcw bdcych osobami fizycznymi, w tym przypadku organem ewidencyjnym s organy wykonawcze gmin, a ewidencj prowadzi gmina, ktra jest waciwa dla miejsca zamieszkania przedsibiorcy. Miejscem zamieszkania jest miejscowo, w ktrej przedsibiorca przebywa zamiarem staego pobytu. Wpis do ewidencji jest dokonywany w drodze decyzji. Ewidencja, podobnie jak rejestr przedsibiorcw korzysta jawnoci formalnej i ta jawno formalna jest pena, bowiem kady ma prawo dostpu do danych zawartych w ewidencji oraz do przegldania akt ewidencyjnych przedsibiorcy wpisanego do ewidencji, natomiast jeli chodzi o jawno materialn EWG, to jest ona ograniczona. Opiera si bowiem na zasadzie prawdziwoci, natomiast, nie ma przepisu ktryby wyraa zasad zupenoci wpisu do ewidencji. Z tej zasady prawdziwoci wypywa domniemanie, e dane wpisane do ewidencji s prawdziwe, w zwizku z tym, jeeli do ewidencji wpisano dane niezgodne z
14 | S t r o n a

wojtasso

wnioskiem o wpis przedsibiorcy lub bez tego zgoszenia, to przedsibiorca nie moe zasania si wobec osoby trzeciej dziaajcej w dobrej wierze zarzutem, e dane te s nieprawdziwe, jeeli nie wystpi niezwocznie (bez zbdnej zwoki) z wnioskiem o sprostowanie, uzupenienie lub wykrelenie wpisu. Wpisy do EWG maj charakter deklaratywny, aczkolwiek ten wpis jest obligatoryjny, gdy dopiero w dniu zoenia wniosku o wpis do ewidencji przedsibiorca moe podj dziaalno gospodarcz. (EWG te bdzie ulegaa zmianom. zasady prowadzenia ewidencji zmieni si. Od lipca 2011r. ma zacz dziaalno CEIDG. Organem ewidencyjnym nie bdzie ju gmina, tylko minister waciwy ds. gospodarki.) Problematyka firmy przedsibiorcy Kady przedsibiorca dziaa pod firm. Firma jest zatem oznaczeniem, ktre indywidualizuje i identyfikuje przedsibiorc. Obecnie firma nie jest elementem przedsibiorstwa w sensie przedmiotowym, o ktrym mowa w art. 551 k.c., a wczeniej, w pierwotnej definicji firma bya tym elementem w ujciu przedmiotowym, to z kolei wyjcie z tych elementw o charakterze przedmiotowym wpywa na definicj prawa do firmy (poprzednio, skoro bya elementem przedsibiorstwa przedmiotowo rozumianego, to firma identyfikowaa/oznaczaa i podmiot, i przedmiot do 2003r.). Obecnie okrelilibymy prawo do firmy, jako prawo podmiotowe o charakterze bezwzgldnym, skutecznym erga omnes, ktrego treci jest moliwo uywania firmy w celu indywidualizacji przedsibiorcy w obrocie prawnym. Obecnie ta regulacja problematyki firmy jest zawarta w k.c. i k.c. przej tutaj pewne zasady dotyczce tej problematyki, ktre wyraone byy w kodeksie handlowym. Ale to z kolei oznaczao, to e to by kodeks handlowy, e te zasady konstruowania i posugiwania si firm dotyczyy tylko spek handlowych. Obecnie te przepisy odnosz si do wszystkich przedsibiorcw, ktrzy wystpuj pod firm i na podstawie tych przepisw k.c. moemy sformuowa pewne zasady prawa firmowego: 1. zasada jednoci, Oznacza, e przedsibiorca moe mie tylko jedno oznaczenie, ktre okrela si jako jego firma. W zwizku z tym, jeeli przedsibiorca prowadzi dziaalno w formie oddziau, to z tej zasady jednoci prawa firmowego wynika, e oddzia nie ma wasnej firmy, lecz w firmie oddziau osoby prawnej powinna znale si pena nazwa tej osoby oraz okrelenie oddzia ze wskazaniem miejscowoci, w ktrej oddzia ma siedzib. 2. zasada prawdziwoci, Oznacza, i firma przedsibiorcy nie moe wprowadza w bd co do stosunkw faktycznych i prawnych odnoszcych si do danego przedsibiorcy, w szczeglnoci co do jego osoby, przedmiotu dziaania, miejsca dziaalnoci, rde zaopatrzenia, itd. 3. zasada wycznoci, Oznacza, e na okrelonym obszarze dan firm moe posugiwa si tylko jeden przedsibiorca, a tym samym firma przedsibiorcy powinna w sposb dostateczny odrnia si od firm innych przedsibiorcw, ktrzy prowadz dziaalno na tym samym rynku. 4. zasada jawnoci, Firma jest tym elementem, ktry identyfikuje przedsibiorc, i ktry jest wpisywany albo do rejestru przedsibiorcw, albo do EWG, a poniewa oba te systemy rejestracyjne s jawne, przez to uzyskujemy jawno firm. 5. zasada cigoci, Zmienia troch swoj tre, poniewa w przypadku, gdy firma bya elementem przedsibiorstwa w ujciu przedmiotowym, to t cigo uzyskiwano, tumaczono w ten sposb, e nabywca przedsibiorstwa mg je prowadzi pod dotychczasow firm, bo mg naby prawo do firmy wraz przedsibiorstwem. T cigo prawa do firmy tumaczymy w ten sposb, e moliwe jest posugiwanie si firm, w ktrej zawarte jest nazwisko wsplnika take w przypadku utraty czonkowstwa w spce przez tego wsplnika, ale tylko za wyraon na pimie zgod tego wsplnika, a w przypadku jego mierci, za zgod maonka oraz dzieci. Ta zasada cigoci
15 | S t r o n a

wojtasso

odnosi si take do sytuacji kontynuowania dziaalnoci gospodarczej osoby fizycznej przez inn osob fizyczn bdc jej nastpc prawnym. W budowie kadej firmy moemy wyrni dwa podstawowe elementy: 1. trzon / korpus / rdze firmy. W przypadku osoby fizycznej tym trzonem firmy jest jej imi nazwisko. W przypadku osoby prawnej, firm osoby prawnej jest jej nazwa. 2. dodatki. a) obligatoryjne dodatek wskazujcy typ przedsibiorcy, np. typ spki, albo dodatek wskazujcy w jakim stadium funkcjonowania przedsibiorca si znajduje, np. w likwidacji, w upadoci, w organizacji, b) fakultatywne ich umieszczenie zaley od przedsibiorcy, jak rwnie tre tych dodatkw zaley od przedsibiorcy. To mog by dodatki informujce o jaki okolicznociach, albo mog mie charakter fantazyjny. Firma spki jawnej Jej firma powinna zawiera nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wsplnikw, albo nazwisko, albo firm (nazw) jednego, albo kilku wsplnikw oraz dodatkowe oznaczenie, jakim jest spka jawna. Skrt, jakim moe si posugiwa ta spka dla wyraenia firmy jest sp. j. Firma spki partnerskiej Jej firma powinna zawiera nazwisko co najmniej jednego partnera. Dodatkowe oznaczenie, ktre moe brzmie nastpujco i partner, bd i partnerzy, albo te spka partnerska, a w obrocie moliwo posugiwania si przez t spk skrtem sp. p.. Firma spki komandytowej Powinna zawiera nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie, jakim jest zwrot spka komandytowa, a w obrocie moliwo posugiwania si skrtem sp. k.. Przy czym, jeeli komplementariuszem jest osoba prawna, to firma spki komandytowej powinna zawiera pene brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej oraz dodatkowe oznaczenie w postaci spka komandytowa, co nie wyklucza umieszczenia w tej firmie nazwiska komplementariusza, ktry jest osob fizyczn. Firmie spki komandytowej nie moe, natomiast, znale si nazwisko komandytariusza (jeli chodzi o osob fizyczn, ale odnosi si to te do firmy nazwy), a skutkiem naruszenia tego zakazu jest to, e komandytariusz bdzie odpowiada tak jak komplementariusz, czyli w sposb nieograniczony. Firma spki komandytowo akcyjnej Powinna zawiera nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie w postaci spka komandytowo akcyjna. Skrt, jakim moe si posugiwa ta spka w obrocie jest S.K.A. jeli komplementariuszem jest osoba prawna, to firma spki komandytowo akcyjnej powinna zawiera pene brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej oraz dodatkowe oznaczenie w postaci spka komandytowo akcyjna. Moliwe jest umieszczenie nazwiska osoby fizycznej bdcej komplementariuszem tej spki. Nie mona natomiast umieci w firmie spki komandytowo akcyjnej nazwiska firmy (nazwy) akcjonariusza. Skutkiem naruszenia tego zakazu jest to, e taka osoba bdzie ponosia odpowiedzialno wobec osb trzecich tak jak komplementariusz. Firma spki kapitaowej Zarwno firma spki z ograniczon odpowiedzialnoci, jak te spki akcyjnej moe by dowolnie dobrana. Powinna zawiera dodatek w postaci spka z ograniczon odpowiedzialnoci, w drugim przypadku spka akcyjna i skrt sp. z o.o., albo spka z o.o. a w drugim przypadku S.A.
16 | S t r o n a

wojtasso

Firma jest elementem, ktry identyfikuje przedsibiorc, a w zwizku z tym jest prawem niezbywalnym. Przedsibiorca moe upowani innego przedsibiorc do korzystania ze swej firmy, jeeli nie zachodzi niebezpieczestwo wprowadzenia w bd co do tosamoci tego pomiotu. Ochron prawa do firmy zapewnia ustawodawca w Kodeksie cywilnym i ta ochrona przewiduje zarwno sytuacj, ktrej prawo do firmy jest naruszone, bd zagroone w obrocie gospodarczym (inny przedsibiorca bdzie posugiwa si prawem do firmy), jak te w tzw. obrocie powszechnym, czyli niemajcym charakteru gospodarczego. Ochrona przysuguje zarwno wtedy gdy naruszenie prawa do firmy polega na uyciu oznaczenia zbienego z drug firm (a wic niebezpieczestwo wprowadzenia w bd wtedy powstaje), jak te ta ochrona przysuguje, gdy naruszenie prawa do firmy jest dokonywane w innym celu (ni zmierzajce do oznaczenia danego przedsibiorcy). rodki ochrony Przedsibiorca, ktrego prawo do firmy zostao zagroone cudzym dziaaniem moe da zaniechania tego dziaania, chyba e nie jest ono bezprawne. Przypadku dokonanego naruszenia prawa do firmy przedsibiorca moe da usunicia skutkw naruszenia, moe da zoenia owiadczenia lub owiadcze w odpowiedniej formie treci, moe da naprawienia na zasadach oglnych szkody majtkowej lub te moe da wydania korzyci uzyskanej przez osob, ktra dopucia si naruszenia. Istnieje domniemanie bezprawnoci naruszenia, w zwizku z tym to pomiot, ktry ingeruje, ktry narusza musi wykaza, e mia tytu prany do posugiwania si dan firm. Stron przedmiotow bdzie obiektywne stwierdzenie, e nastpio naruszenie prawa. Istotnym take jest nastawienie podmiotu, ktre przejawia si jako zawinione, albo niezawinione, a wic stosunek psychiczny sprawcy do twego czynu. Nie moe uwolni si od odpowiedzialnoci udowadniajc, e nie ponosi winy. Ochrona ma charakter obiektywny, nie zaley od winy. Co do zasady nie jest istotna przesanka winy. Natomiast wrd tych rodkw ochrony jeden jest taki, przy ktrym przesanka winy si pojawi i bdzie warunkowaa skorzystania z niego. Jeeli bdzie da naprawienia szkody na zasadach oglnych, to przesank skorzystania z tego bdzie wykazanie, e dziaanie miao charakter zawiniony. W ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji mamy przewidzian ochron nazwy przedsibiorstwa. W wietle przepisw tej ustawy czynem nieuczciwej konkurencji jest takie oznaczenie przedsibiorstwa, ktre moe wprowadzi klientw w bd co do jego tosamoci przez uywanie firmy, nazwy, skrtu literowego, goda lub innego charakterystycznego symbolu wczeniej uywanego zgodnie z prawem do oznaczenia innego przedsibiorstwa. W przypadku dokonania czynu nieuczciwej konkurencji przedsibiorca, ktrego interes zosta naruszony lub zagroony moe da: 1. zaniechania niedozwolonych dziaa, 2. usunicia skutkw niedozwolonych dziaa, 3. zoenie jednokrotnego lub wielokrotnego owiadczenia w odpowiedniej formie i treci 4. naprawienia szkody na zasadach oglnych, 5. wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyci na zasadach oglnych, 6. zasdzenia odpowiedniej sumy pieninej na okrelony cel spoeczny, jeeli czyn nieuczciwej konkurencji by zawiniony. Znak towarowy Znakiem towarowym moe by kade oznaczenie, ktre mona przedstawi sposb graficzny, jeeli oznaczenie takie nadaje si do odrnienia towarw jednego przedsibiorstwa od towarw innego przedsibiorstwa. W szczeglnoci tym znakiem towarowym moe by. Na znak towarowy udzielane jest prawo ochronne, a t ochron prawdo znaku towarowego uzyskuje si poprzez zgoszenie, poprzez rejestracj znaku towarowego w urzdzie patentowym.
17 | S t r o n a

wojtasso

Firma a znak towarowy Porwnujc firm i znak towarowy moemy powiedzie, ze firma jest zawsze nazw, natomiast znak towarowy moe to by wyraz, rysunek, ornament, forma przestrzenna, melodia, czy sygna dwikowy. Firma identyfikuje przedsibiorc, natomiast znak towarowy odnosi si do towarw i usug. Przedsibiorca moe mie tylko jedn firm, natomiast moe mie wiele znakw towarowych. Prawo do firmy jest prawem niezbywalnym, natomiast, prawo do rejestracji znaku towarowego jest zbywalne. Ochron prawa do znaku towarowego uzyskuje si poprzez rejestracje w urzdzie patentowym, natomiast, ochron prawa do firmy uzyskuje si poprzez wpis do odpowiedniego rejestru. 08.01.2011r. Prokura Prokura jest penomocnictwem uregulowanym w przepisach kodeksu cywilnego w rozdziale III Przedstawicielstwo, a to oznacza, e prokura jest jednym z rodzajw penomocnictw. Ta regulacja prokury jest z niewielkimi zmianami przeniesiona z kodeksu handlowego. W ogle to polska regulacja prokury wzorowana jest na niemieckiej regulacji zawartej w k.h. niemieckim, gdzie w rozdz. 5 uregulowana jest problematyka prokury i penomocnictwa handlowego. Niekiedy mona spotka z okreleniem, e prokura jest penomocnictwem formalnym. To okrelenie formalne bierze si stad, e prokura porwnywana jest do penomocnictwa procesowego, a tym punktem zbienym, a i w tym, co zblia prokur i penomocnictwo procesowe jest sposb uregulowania zakresu umocowania i prokurenta i penomocnika procesowego. Przepis art. 91 k.p.c. okrela zakres umocowania penomocnika procesowego i to umocowanie jest okrelone przez ustawodawc. Z tego punktu widzenia rwnie prokura bya okrelana jako penomocnictwo formalne. Kto moe udzieli prokury (legitymacja czynna w zakresie udzielenia prokury) Zgodnie z regulacj k.c. prokury moe udzieli przedsibiorca podlegajcy obowizkowi wpisu do rejestru przedsibiorcw. Oznacza to, e prokury nie moe udzieli przedsibiorca, ktry nie jest wpisywany do rejestru przedsibiorcw, czyli osoba fizyczna bdca przedsibiorc. Ten rejestr przedsibiorcw naley cile interpretowa. Prowadzony jest przez sd rejestrowy, natomiast ta rozbieno pomidzy art. 1091 i art 10974 k.c. wzia si std, e wtedy 2003r. kiedy to przepisy prokurze byy wprowadzane do k.c., to wwczas intencj ustawodawcy, aczkolwiek odwlekan w czasie, byo objcie jednym rejestrem wanie rejestrem sdowym wszystkich przedsibiorcw. Pewne wtpliwoci mona spotka w odniesieniu do spek kapitaowych w organizacji (spka akcyjna w organizacji albo spka z o.o. w organizacji. To jest spka, ktra istnieje od momentu jej zawizania do momentu wpisania do rejestru. Ona ma status przedsibiorcy, moe prowadzi dziaalno gospodarcz. Jej nie dotyczy obowizek wpisania do rejestru. Ona ma podmiotowo prawn, ale czy moe udzieli prokury? nie, dlatego, e ona nie podlega obowizkowi wpisu do rejestru przedsibiorcw. Do rejestru przedsibiorcw nie jest bowiem wpisywana spka w organizacji, ale waciwa spka. Po wpisie staje si spk waciw, ju nie jest w organizacji). Przedsibiorca, ktry znajduje si w fazie likwidacji ma pewne ograniczenia co do ustanowienia prokury (art. 79 k.s.h., art. 284 k.s.h., art. 470 k.s.h.).
Art. 79 k.s.h. 1. Otwarcie likwidacji powoduje wyganicie prokury. 2. W okresie likwidacji nie moe by ustanowiona prokura.

18 | S t r o n a

wojtasso

Art. 284 k.s.h. 1. Otwarcie likwidacji powoduje wyganicie prokury. 2. W okresie likwidacji nie moe by ustanowiona prokura. Art. 470 k.s.h. 1. Otwarcie likwidacji powoduje wyganicie prokury. 2. W okresie likwidacji nie moe by ustanowiona prokura.

Jeeli przedsibiorca znajduje si w fazie upadoci, to prokura wygasa na skutek ogoszenia upadoci. Nie ma, natomiast przepisu, czy prokura moe by w fazie upadoci ustanowiona. Funkcj prokurenta jest podejmowanie czynnoci sdowych i pozasdowych zwizanych z prowadzeniem przedsibiorstwa. W zwizku z tym, ustanowienie prokury w fazie upadoci nie mogoby nastpi, poniewa upado nie zmierza do prowadzenie przedsibiorstwa, a raczej do zamknicia tego przedsibiorstwa. Przepisy prawa upadociowego i naprawczego przewiduj tryby upadoci, m.in. tzw. upado likwidacyjn i upado z moliwoci zawarcia ukadu. W przypadku upadoci likwidacyjnej sprawa jest oczywista, zmierza ona do zamknicia przedsibiorca natomiast przy upadoci ukadowej, zarzd mieniem nalecym do masy upadoci sprawuje zarzdca i decyzj sdu ten zarzd moe by sprawowany take przez upadego wtedy mamy do czynienia z zarzdem wasnym. W przypadku tej upadoci ukadowej i ustanowieniu zarzdu wasnego wydaje si, i prokura moe by ustanowiona, poniewa nie jest to sprzeczne ani z przepisami o prokurze, ani z przepisami prawa upadociowego. Odmiennie w tej sprawie wypowiedzia si SN w uchwale z 21.07.2006r. IIICZP 45/06 Z chwil ogoszenia upadoci prokura wygasa, a nowa nie moe by ustanowiona (art. 10972 k.c.). Legitymacja bierna (komu mona udzieli prokury) Art. 10922 k.c. Prokurentem moe by osoba fizyczna majca pen zdolno do czynnoci prawnych. rdem wtpliwoci byo to, czy prokurentem moe by osoba prawna (moe by penomocnikiem). Doktryna jednoznacznie wykluczaa moliwo bycia prokurentem osobie prawnej. Argumentowano to tym, i prokura jest stosunkiem opartym na zaufaniu. Twierdzono, e to zaufanie moe by ywione tylko do osoby fizycznej, a nie do osoby prawnej. Pozostay w mocy dawniejsze przepisy szczeglne, ktre reguloway kwesti prokury jak choby ustawa z dnia 30.04.1993r. o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji (art. 21). Te narodowe fundusze dziaaj w formie spek akcyjnych, a przepisy tej ustawy przewiduj, ze fundusz moe zawrze umow o zarzdzanie jego majtkiem z firm zarzdzajc. I ta umowa o zarzdzaniu moe stanowi, e fundusz udzieli prokury firmie zarzdzajcej. W tym przypadku udzielenie prokury firmie zarzdzajcej nazwa firmy oraz nazwiska osb wykonujcych uprawnienia prokurenta podlegaj ujawnieniu w rejestrze przedsibiorcw. Czynno prawna dokonana przez osob trzeci z osob wykonujc uprawnienia prokurenta funduszu bdcego osoba prawn jest wana nawet, jeeli nazwa prokurenta lub nazwisko osoby wykonujcej uprawnienia prokurenta nie s ujawnione w rejestrze w chwili dokonania danej czynnoci prawnej. Na pewno nie mona udzieli prokury samemu sobie, poniewa nie po to ustanawiam prokurenta, eby samemu dziaa, a po drugie prokura jest jednostronn czynnoci prawn, a to oznacza, e dla jej skutecznoci wystarcza owiadczenie jednej strony, ale to, e jest czynnoci jednostronn nie wyklucza, e wystpuj dwie strony. Kontrowersyjn kwesti pozostaje zagadnienie moliwoci udzielenia prokury czonkowi zarzdu spki kapitaowej, albo te uprawnionemu do reprezentacji wsplnikowi spki osobowej. A, B P
A,B P

19 | S t r o n a

wojtasso

Zakresy umocowania A, B i P s mniej wicej takie. W zwizku z tym, jaki jest sens udzielania komu prokury, ktry i tak ma uprawnienia w szerszym zakresie. Drugim argumentem jest argument udzielenia prokury samemu sobie. Wedug prof. nie jest udzielenie prokury samemu sobie, bo A,B reprezentuj spk i nie spce udzielaj prokury, tylko osobie fizycznej. Uchwaa SN z 23.08.2006r. IIICZP 68/06. Czonek zarzdu spki z o.o. uprawniony umow spki do jej reprezentowania cznie z drugim czonkiem zarzdu moe by ustanowiony penomocnikiem do poszczeglnych czynnoci.
Art. 1091 k.s.h. 1. Prokura jest penomocnictwem udzielonym przez przedsibiorc podlegajcego obowizkowi wpisu do rejestru przedsibiorcw, ktre obejmuje umocowanie do czynnoci sdowych i pozasdowych, jakie s zwizane z prowadzeniem przedsibiorstwa. 2. Nie mona ograniczy prokury ze skutkiem wobec osb trzecich, chyba e przepis szczeglny stanowi inaczej.

Forma udzielenia prokury Ustawodawca wymaga, aby prokura bya udzielona na pimie pod rygorem niewanoci. I wana uwaga, a mianowicie w przypadku penomocnictwa dziaa zasada tzw. pochodnej formy penomocnictwa, ktr wyraa art. 991 k.c. i ta zasada polega na tym, e penomocnictwo musi by udzielone w takiej formie, jaka jest wymagana dla wanoci czynnoci prawnej dokonywanej przez penomocnika. Wspomniana wyej zasada nie odnosi si do prokury, a zatem zastrzeona pod rygorem niewanoci forma pisemna dla prokury jest wystarczajc niezalenie od tego, jaka forma bdzie wymagana dla czynnoci dokonywanej przez prokurenta. Zakres umocowania prokurenta obejmuje czynnoci sdowe i pozasdowe zwizane z prowadzeniem przedsibiorstwa. Szeroki zakres umocowania ustawowo okrelony, z tego zakresu sam ustawodawca sam wycza pewne czynnoci, ktrych prokurent nie moe dokona, albowiem nie mieszcz si w zakresie jego umocowania. Do tych czynnoci nale zbycie przedsibiorstwa, dokonanie czynnoci prawnej, na podstawie ktrej nastpuje oddanie przedsibiorstwa do czasowego korzystania, a take zbywanie i o obcianie nieruchomoci, przeniesienie prokury, albo substytucja prokury, czyli ustanowienie prokury przez prokurenta. Do w/w czynnoci (poza substytucj prokury) prokurent moe zosta upowaniony otrzymujc penomocnictwo do tych szczeglnych czynnoci. Prokurent nie moe ustanowi prokurenta. Moe, natomiast, prokurent ustanowi penomocnika do poszczeglnych czynnoci lub poszczeglnych rodzajw czynnoci i to mieci si w zakresie jego umocowania. Zakresu mocowania prokury nie moe by ograniczony ze skutkiem prawnym wobec osb trzecich, chyba e inaczej stanowi przepis szczeglny. Przepis, ktry moe stanowi inaczej to art. 1095 k.c., ktry odnosi si do prokury oddziaowej. Jest to przykad skutecznego ograniczenia prokury wobec osb trzecich. Ograniczenie nie jest cakowicie pozbawione skutkw prawnych. Jego skuteczno jednak ogranicza si jedynie do tej sfery stosunku wewntrznego pomidzy mocodawc, a prokurentem. Te stosunki midzy mocodawc a prokurentem mog by nastpujce: to jest sam stosunek prokury, z ktrego wynika upowanienie do dziaania, ale z tego stosunku upowaniajcego nie wynika obowizek dziaania. Ustawodawca przewiduje udzielenie prokury jednej lub kilku osobom cznie (art. 109 4 k.c.). Jeeli mocodawca udzieli prokury kilku osobom, to moe zdecydowa, moe postanowi, w jaki sposb ci prokurenci mog go reprezentowa. W szczeglnoci moe zdecydowa, e kady moe dziaa samodzielnie. Ustanawiajc jednak kilku prokurentw moe zdecydowa o koniecznoci ich cznego dziaania, a wiec o tym, e prokurenci musz dziaa cznie, co
20 | S t r o n a

wojtasso

oznacza, e do skutecznej reprezentacji bdzie wymagane zoenie owiadczenia przez co najmniej dwie osoby. Moe przy tym zdecydowa przesdzajc o zasadzie skutecznego dziaania w jakiej konfiguracji to czne dziaanie ma przebiega, a wic kto z kim i jakiej konfiguracji. Moe te tak zdecydowa, e np. ustanowi 4, a jeden z nich bdzie dziaa samodzielnie, a jeden cznie. Moe te zdecydowa, e w ramach tego cznego dziaania zawsze bdzie musia wystpowa jeden konkretny prokurent. Na tym tle tego cznego dziaania powstaa wtpliwo, czy dopuszczalne jest udzielenie prokury cznej jednej osobie. SN t wtpliwo rozstrzygn pozytywnie w uchwale z 27.04.2001r. IIICZP 6/01 stwierdzi, co nastpuje: dopuszczalne jest udzielenie prokury jednej osobie z zastrzeeniem, e moe ona dziaa tylko cznie z czonkiem zarzdu spki lub wsplnikiem.
Art. 1094 k.s.h. 1. Prokura moe by udzielona kilku osobom cznie (prokura czna) lub oddzielnie. 2. Kierowane do przedsibiorcy owiadczenia lub dorczenia pism mog by dokonywane wobec jednej z osb, ktrym udzielono prokury cznie.

Wyganicie prokury (art. 1097 k.c.) Wyganicie prokury nastpuje na skutek nastpujcych zdarze: 1) odwoanie, w odniesieniu do prokury nie obowizuje zasada zrzeczenia si odwoania, co ma miejsce przy penomocnictwie, (art. 1011 k.c.), 2) wykrelenie przedsibiorcy z rejestru, 3) ogoszenie upadoci, 4) otwarcie likwidacji, 5) przeksztacenia przedsibiorcy, 6) na skutek mierci prokurenta, 7) na skutek zrzeczenia si prokury przez prokurenta, 8) na skutek utraty penej zdolnoci do czynnoci prawnej. Zarwno fakt wyganicia, czy udzielenia prokury naley zgosi do rejestru przedsibiorcw. W przypadku wpisania prokury do rejestru we wniosku naley okreli rodzaj prokury, a jeeli jest to prokura czna, take wskaza sposb jej wykonywania. Wpis dotyczcy zarwno udzielenia prokury, jak te jej wyganicia ma charakter deklaratywny. W pozostaych kwestiach dotyczcych prokury nieuregulowanej przepisami dotyczcymi prokury naley stosowa przepisy k.c. dotyczce penomocnictw, a w szczeglnoci naley stosowa te przepisy, ktre mwi o moliwoci dziaania z samym sob, czy te te przepisy o penomocnictwie, ktre reguluj dziaanie bez umocowania, albo przekroczenie jego zakresu.
Art. 1097 k.s.h. 1. Prokura moe by w kadym czasie odwoana. 2. Prokura wygasa wskutek wykrelenia przedsibiorcy z rejestru, a take ogoszenia upadoci, otwarcia likwidacji oraz przeksztacenia przedsibiorcy. 3. Prokura wygasa ze mierci prokurenta. 4. mier przedsibiorcy ani utrata przez niego zdolnoci do czynnoci prawnych nie powoduje wyganicia prokury.

21 | S t r o n a

wojtasso

SPKA CYWILNA Ustawodawca wyrnia dwie kategorie spek, a mianowicie: spki handlowe uregulowane w k.s.h. i wyrnia spk cywiln, dla ktrej unormowanie znajduje si w k.c. Jednoczenie ten podzia pokrywa si z innym podziaem, mianowicie z podziaem na spki posiadajce podmiotowo prawn (wszystkie spki handlowe) i spki nieposiadajce podmiotowoci prawnej, jak jest spka cywilna. Tym elementem, ktry decyduje o przyznaniu podmiotowoci prawnej jest kryterium zdolnoci prawnej. W odniesieniu do spki cywilnej aden przepis tej zdolnoci jej nie przyznaje. T zdolno maj jej wsplnicy, a nie sama spka. Oni te traktowani s jako przedsibiorcy w zakresie prowadzonej przez nich dziaalnoci gospodarczej. Spka cywilna jest spk osobow. Funkcjonuje ona na podstawie umowy, w ktrej wsplnicy zobowizuj si dy do osignicia wsplnego celu gospodarczego przez dziaanie w oznaczony sposb, a w szczeglnoci przez wniesienie wkadu. Innymi sowy spka cywilna jest form zorganizowanego wspdziaania wsplnikw zmierzajcych do osignicia wsplnego celu gospodarczego. Istotnymi elementami umowy spki cywilnej jest: 1. wskazanie wsplnego celu gospodarczego, 2. zobowizanie wsplnikw do oznaczonego dziaania, ktre w szczeglnoci moe polega na wniesieniu do spki wkadu. W przeciwiestwie do innych typw spek, tutaj ustawodawca nie okrela wymaganej treci umowy spki. Poza w/w w umowie spki mog znale si take inne ustalenia, w szczeglnoci dotyczce zasad prowadzenia spraw spki, czy jej reprezentacji, dotyczce zasad uczestniczenia w stratach i zyskach spki, czy te postanowienia dotyczce przesanek rozwizania spki. Wsplnikiem spki moe by osoba fizyczna, osoba prawna, jak te nie bdca osob prawn jednostka organizacyjna majc zdolno prawn. Ustawodawca wymaga zachowania formy pisemnej, a to oznacza, e forma ad probationem moe powodowa pewne utrudnienia dowodowe co do faktu powstania tej umowy. Zmienione przepisy k.c. dotyczce formy w 2003r. pojawi si 3 art. 74, ktry mwi, e przepisw o formie pisemnej przewidzianej dla celw dowodowych nie stosuje si do czynnoci prawnych w stosunkach midzy przedsibiorcami. Ale nie mona tego jednoznacznie przesdzi dlatego, e nie wiemy, jaki status bd mieli wsplnicy. Oni zobowizuj si do osignicia wsplnego celu gospodarczego. Pojcie celu gospodarczego jest szersze ni dziaalno gospodarcza. W zwizku z tym moe by spka cywilna, ktra skupia wsplnikw bdcych przedsibiorcami, albo te bdzie spka cywilna skupiajca wsplnikw nie bdcych przedsibiorcami. To oznacza, e w zalenoci od tego czy spka bdzie skupiaa przedsibiorcw, czy nie, rne bd skutki niedochowania formy umowy. Charakter prawny umowy spki Naley stwierdzi, e jest to umowa konsensualna, bowiem dochodzi do skutku przez samo porozumienie stron. Jest to umowa losowa. W swej treci zawiera element losowy, jest nim cel gospodarczy. Umowa spki cywilnej nie jest umow wzajemn (art. 487 2 k.c.). W umowach wzajemnych mamy do czynienia z wymian wiadcze, w przypadku spki cywilnej nie dochodzi do wymiany wiadcze, albowiem jeeli wsplnicy nosz wkad do spki, to te wiadczenia nie wystpuj jedno za drugie, lecz te wiadczenia wsplnikw skierowane s na osignicie wsplnego celu, a nie nastpuje ich wymiana, jak ma to miejsce przy umowie wzajemnej.
Art. 487 k.c. 2. Umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowizuj si w taki sposb, e wiadczenie jednej z nich ma by odpowiednikiem wiadczenia drugiej.

22 | S t r o n a

wojtasso

Wsplnicy spki cywilnej nie maj obowizku wniesienia wkadu do spki. Jest to jedyny typ spki tzw. bezwkadowej. Jeeli, natomiast, s wnoszone wkady, to umowa okrela przedmiot tego wkadu oraz jego warto. W przypadku, gdy umowa nie wskazuje wysokoci wkady, domniemywa si, e wkady wsplnikw maj jednakow warto. Jeli chodzi o przedmiot wkadu wsplnika do spki, to mog by to wkady pienine, jak te wkady niepienine stanowice prawo wasnoci rzeczy ruchomych bd nieruchomoci. Mog by to inne prawa wzgldne i bezwzgldne, a take wiadczenie usug moe by wkadem wsplnika do spki. Wniesienie przez wsplnika wkadu do spki oznacza przeniesienie tego wkadu na rzecz wszystkich wsplnikw. Dlatego, e spka jako taka nie ma podmiotowoci. Nie nastpuje przeniesienie na spk, ale na rzecz wszystkich wsplnikw. Skutek rozporzdzajcy przy wniesieniu wkadu do spki nastpuje przez samo zawarcie umowy spki, bo polski ustawodawca realizuje zasad umw o podwjnym skutku, e umowa zobowizujca niesie skutek rozporzdzajcy (art. 155 k.c.).
Art. 155 k.c. 1. Umowa sprzeday, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomoci lub inna umowa zobowizujca do przeniesienia wasnoci rzeczy co do tosamoci oznaczonej przenosi wasno na nabywc, chyba e przepis szczeglny stanowi inaczej albo e strony inaczej postanowiy. 2. Jeeli przedmiotem umowy zobowizujcej do przeniesienia wasnoci s rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia wasnoci potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowizujcej do przeniesienia wasnoci s rzeczy przysze.

Skoro umowa jest traktowana jako zobowizanie do wniesienia wkadu i jednoczenie rozporzdzeniem, to przedmiot wkadu moe powodowa, e forma umowy moe by niewystarczajca. W szczeglnoci, gdy przedmiotem wkadu jest nieruchomo, to umowa bdzie musiaa by zawarta w formie aktu notarialnego. Wszystko, co wsplnicy wnieli do spki, jak te to, co spka nabywa staje si wsplnym mieniem wsplnikw i jest to szczeglna wsplno wsplno czna (wsplno do niepodzielnej rki), ktr charakteryzuje to, e: 1. wsplnik nie moe rozporzdza udziaem we wsplnym majtku wsplnikw ani te udziaem w poszczeglnych skadnikach tego majtku, 2. jest to wsplno bezudziaowa, tzn. e aden ze wsplnikw nie ma uamkiem okrelonego udziau we wsplnym majtku, 3. tak dugo, jak dugo wsplnik pozostaje w spce, a wic wie go stosunek spki, tak dugo nie moe domaga si podziau wsplnego majtku wsplnikw. Zasady partycypacji w zyskach i stratach spki (art. 867 k.c.)
Art. 867 k.c. 1. Kady wsplnik jest uprawniony do rwnego udziau w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez wzgldu na rodzaj i warto wkadu. W umowie spki mona inaczej ustali stosunek udziau wsplnikw w zyskach i stratach. Mona nawet zwolni niektrych wsplnikw od udziau w stratach. Natomiast nie mona wyczy wsplnika od udziau w zyskach. 2. Ustalony w umowie stosunek udziau wsplnika w zyskach odnosi si w razie wtpliwoci take do udziau w stratach.

Wsplnicy maj du swobod w okrelaniu zasad udziau w zyskach i strach spki. Mog o tym postanowi w umowie spki, w szczeglnoci mog zrnicowa ten udzia w zyskach i stratach w zalenoci od rodzaju i wartoci wkadu, mog w umowie spki zwolni niektrych wsplnikw od udziau w stratach. Ich swobod przy ustalaniu tych kwestii ogranicza
23 | S t r o n a

wojtasso

bezwzgldnie obowizujcy przepis, ktry mwi, e nie mona wsplnika wyczy od udziau w zyskach spki. W przypadku, gdy umowa nie reguluje zasad uczestniczenia w zyskach i stratach, obowizuj zasady kodeksowe, ktre s nastpujce. 1. a mianowicie kady ze wsplnikw jest uprawniony w rwnym stopniu do udziau w zyskach i stratach spki bez wzgldu na warto i rodzaj wkadu wniesionego do spki 2. jeeli umowa spki okrela zasady udziau w zyskach, a nie reguluje udziau w stratach, to ten udzia w zyskach odnosi si take do udziau w stratach. A jeeli umowa okrela udzia w stratach, a nie okrela udziau w zyskach, to stosujemy regu kodeksow, ktra mwi, e udzia w zyskach jest rwny. Moe by przypadek, e jeden ze wsplnikw jest wyczony z udziau w stratach, zatem stosujc t zasad byby wyczony rwnie udziau w zyskach, a taka sytuacja jest niedopuszczalna. 22.01.2011r. Prowadzenie spraw spki Wsplnicy w umowie mog postanowi, jakie s zasady prowadzenia spraw spki, tzn. jakim osobom, wsplnikom, czy osobom spoza spki przysuguje prawo prowadzenia spraw spki. Wsplnicy mog zdecydowa, jaki jest zakres uprawnie osb prowadzcych sprawy spki, tzn. jakie decyzje mog oni podejmowa samodzielnie, czyli bez zgody, bez uchway pozostaych wsplnikw. Jeeli umowa spki cywilnej tej kwestii nie normuje, to stosujemy reguy kodeksowe wedle ktrych kademu wsplnikowi przysuguje prawo i obowizek prowadzenia spraw spki i w ramach tego uprawnienia i obowizku wsplnik moe bez zgody pozostaych wsplnikw, czyli bez uchway wsplnikw, podejmowa czynnoci zwykego zarzdu. Uchwaa pozostaych wsplnikw wyraajca zgod na prowadzenie spraw danej spki jest potrzebna wtedy, gdy czynno przekracza zakres zwykych czynnoci, albo te wprawdzie naley, mieci si w zakresie zwykych czynnoci, jednak przed zakoczeniem takiej sprawy jeden ze wsplnikw zgosi sprzeciw. Bez wyraonej w formie uchway zgody pozostaych wsplnikw kady wsplnik moe wykona tzw. czynno nag, czyli tak, ktrej zaniechanie mogoby narazi spk na niepowetowane straty. Stosunki zewntrzne w spce cywilnej (odpowiedzialno za zobowizania spki i reprezentacja spki) Odpowiedzialno Konsekwencj tego, e spka nie ponosi odpowiedzialnoci prawnej jest to, e za zobowizania spki zgodnie z regulacj art. 854 k.c. odpowiedzialno solidarn ponosz wsplnicy. W doktrynie dodaje si jeszcze, e oprcz tego, e jest odpowiedzialno solidarna to jest to take odpowiedzialno osobista i nieograniczona. To, e jest osobista oznacza, e jest to odpowiedzialno majtkowa, polegajca na tym, e dunik odpowiada caym swoim majtkiem. Jest to przeciwiestwo do odpowiedzialnoci rzeczowej (z danego przedmiotu, np. odpowiedzialno dunika hipotecznego, albo dunika z zastawu).
Art. 864 k.c. Za zobowizania spki wsplnicy odpowiedzialni s solidarnie.

Dwa sposoby ograniczenia odpowiedzialnoci: 1. Dotyczy tego czym, z czego si odpowiada cum firius patrimoni np. odpowiedzialno spadkobiercy, ktry do chwili przyjcia spadku odpowiada za dugi spadkowe tylko ze spadku;
24 | S t r o n a

wojtasso

2. Polegajce na tym, e wskazuje si pewn warto, do ktrej ponosi si odpowiedzialno, np. odpowiedzialno nabywcy przedsibiorstwa, ktry ponosi odpowiedzialno za dugi tylko do wartoci nabytego przedsibiorstwa. Wsplnicy w ramach spki cywilnej tworz pewn wyodrbnion mas majtkow. Majtek spki jest majtkiem odrbnym od majtkw poszczeglnych wsplnikw. Konstrukcja prawna spki cywilnej polegajca na odrbnoci majtkowej, jak tworz wsplnicy, przesdza o moliwociach zaspokojenia si przez wierzyciela swoich nalenoci przysugujcych mu wobec spki. Aby wierzyciel mg da zaspokojenia z majtku wsplnego wsplnikw, to musi pozwa wszystkich wsplnikw. Zgodnie bowiem z art. 778 k.p.c. do egzekucje ze wsplnego majtku wsplnikw spki prawa cywilnego konieczny jest tytu egzekucyjny wydany przeciwko wszystkim wsplnikom. Reprezentacja spki (bywa na egzaminie) Konsekwencj tego, i spka nie jest osob prawn (nie wystpuj w niej organy) prawo do reprezentacji spki przysuguje wsplnikom i w przypadku, gdy umowa, albo uchwaa wsplnikw inaczej tej kwestii nie rozstrzyga, to kady ze wsplnikw jest umocowany do reprezentowania spki w takim zakresie, w jakim jest uprawniony do prowadzenia jej spraw. (Wsplnik moe reprezentowa spk w zakresie zwykych czynnoci, gdy umowa inaczej nie rozstrzyga zakresu prowadzenia spraw i gdy umowa, albo uchwaa inaczej nie rozstrzyga kwestii reprezentacji.) Mog te tu dziaa penomocnicy, nie mog natomiast prokurenci. Zmiana skadu osobowego wsplnikw Ustawodawca przewiduje moliwo wystpienia wsplnika ze spki w drodze wypowiedzenia jego udziau. Taka moliwo przysuguje wsplnikowi, gdy umowa bya zawarta na czas nieoznaczony. Moe on wypowiedzie swj udzia z trzymiesicznym wyprzedzeniem, na koniec roku obrachunkowego. Niezalenie od tego, jeeli zachodz wane powody, to wsplnik moe wypowiedzie udzia w spce bez zachowania terminu wypowiedzenia i uprawnienie takie przysuguje mu rwnie wtedy, gdy umowa bya zawarta na czas oznaczony. Prawo do wypowiedzenia udziau w spce przysuguje take wierzycielowi osobistemu wsplnika, mianowicie wtedy, gdy w cigu ostatnich 6 miesicy prowadzona bya bezskuteczna egzekucja z ruchomoci wsplnika. Obowizuje wwczas 3 miesiczny okres wypowiedzenia na koniec roku obrachunkowego, a swoje uprawnienie wierzyciel moe realizowa rwnie wtedy, gdy umowa bya zawarta na czas oznaczony. W przypadku wystpienia wsplnika ze spki nastpuje rozwizanie stosunku prawnego spki pomidzy tym wystpujcym wsplnikiem, a pozostaymi wsplnikami. Spka ta po wystpieniu wsplnika trwa dalej jeeli pozostanie w niej co najmniej dwch wsplnikw. Przyczyn zmiany skadu osobowego wsplnikw jest take mier wsplnika. Ustawodawca nie przewiduje wejcia spadkobiercw wsplnika do spki z mocy prawa, nie nastpuje dziedziczenie udziau w spce z mocy prawa. Wstpienie spadkobiercw w miejsce zmarego wsplnika moe wynika z umowy. W takim przypadku, jeeli jest ich kilku powinni wskaza spce jedna osob, ktra bdzie wykonywaa ich prawa, z tym e do czasu tego wskazania pozostali wsplnicy mog sami podejmowa wszelkie czynnoci dotyczce prowadzenia spraw spki. Moliwe jest przystpienie nowego wsplnika do spki cywilnej. Zmienia si wtedy oczywicie umowa spki. Zagadnienie dotyczce formy Poniewa spka wygospodarowaa majtek w postaci nieruchomoci i poprzez przystpienie nowego wsplnika do spki nastpi zmiana wspwacicieli nieruchomoci. Skoro nastpi przeniesienie na niego tej nieruchomoci, to wymagana jest forma aktu notarialnego. Przystpienie nowego wsplnika do spki cywilnej, w ktrej wsplnikom przysuguje wspwasno czna nieruchomoci wymaga zachowania formy szczeglnej obowizujcej przy przeniesieniu wasnoci nieruchomoci (uchwaa SN z 9 lutego 2007 r. CZP 164/06).
25 | S t r o n a

wojtasso

Wyrok z kwietnia 2008 roku dotyczcy wystpienia ze spki cywilnej, w ktrej wsplnikom przysuguje wspwasno czna nieruchomoci wymaga zachowania formy szczeglnej obowizujcej przy przeniesieniu wasnoci nieruchomoci (I CSK 473/07). W przypadku, gdy zachodzi konieczno rozliczenia si ze wsplnikiem zasady te moe regulowa umowa spki Jeli umowa spki tej kwestii nie normuje, to stosujemy nastpujce zasady: 1. Zwraca si wsplnikom w naturze rzeczy, ktre zostay wniesione jedynie do uywania przez spk; 2. Wypaca si w pienidzu warto wkadu wsplnika okrelon w umowie spki, a jeli umowa tej kwestii nie normuje, to przyjmuje si tak warto, jaka ten wkad mia w chwili wniesienia, przy czym nie podlega zwrotowi warto wkadu polegajcego na wiadczeniu usug, albo te na uywaniu przez spk rzeczy nalecej do wsplnika, 3. Wypaca si wsplnikowi wystpujcemu ze spki taka cz wartoci wsplnego majtku, pozostaego po odliczeniu wkadw wszystkich wsplnikw, jaka odpowiada stosunkowi udziau wsplnika w zyskach spki. A- 10.000 B- wiadczenie usug 5.000 warto tego wkadu nie bdzie podlegaa zwrotowi C- Samochd dostawczy 10.000 (tu powinno by prawo wasnoci rzeczy ruchomej w postaci samochodu, bo nie wiemy czy nie by to, np. tylko samochd do uywania) Warto majtku spki 100.000 Gdy wsplnik A wystpuje ze spki, to rozliczenie bdzie wygldao w nastpujcy sposb: Zwraca si A warno jego wkadu (10.000) a prawo do () Wszyscy po 1/3 Przyczyny rozwizania spki cywilnej 1. Moe to by wystpienie, czy nadejcie okrelonych zdarze wskazanych w umowie spki, tj. np nadejcie terminu (umowa zawarta na czas oznaczony), albo realizacja celu wskazanego w umowie spki; 2. Orzeczenie sdowe z wanych powodw bowiem kady wsplnik moe da rozwizania spki przez sd; 3. Ogoszenie upadoci wsplnika; 4. Zgodna uchwaa wsplnikw o rozwizaniu; 5. Powstanie sytuacji, na skutek rnych zdarze, w ktrej w spce zostanie tylko jeden wsplnik, np. na skutek mierci wsplnika, wypowiedzenia wsplnika. Jeeli wystpi okrelone w umowie spki powody i rozwizania, a spka istnieje nadal za zgod wszystkich wsplnikw, to poczytuje si j za przeduon na czas nieoznaczony, natomiast w przypadku, gdy dochodzi do rozwizania spki, zmienia si sytuacja prawna majtku spki, poniewa ten majtek od chwili rozwizania staje si przedmiotem wspwasnoci w czciach uamkowych, a nie jak do tej pory przedmiotem wspwasnoci cznej. W takim przypadku majtek, ktry pozostanie po zaspokojeniu dugw spki podlega zwrotowi na rzecz wsplnikw i stosuje si tutaj te zasady, ktre obowizuj w przypadku rozliczenia ze wsplnikiem, ktry wystpuje ze spki. Zakres odpowiedzialnoci w przypadku przystpienia wsplnika do spki W wyroku z sierpnia 1966 roku II CR 187/67 SN orzek, e wsplnicy nie odpowiadaj majtkiem osobistym za zobowizania spki cywilnej, jeeli ich rdem s zdarzenia z okresu, w ktrym nie byli wsplnikami. W wyroku z padziernika 2003r. I CK 201/ jeden z punktw tezy uzasadnienia mwi, e za zobowizania powstae w okresie przed przystpieniem wsplnika do spki wsplnik taki odpowiada na zewntrz solidarnie z pozostaymi wsplnikami, bowiem ustawa nie rnicuje ich odpowiedzialnoci ze wzgldu na chwil powstania dugu.
26 | S t r o n a

wojtasso

SPKI HANDLOWE Ustawodawca kad spk handlow definiuje jako jednostk organizacyjn powsta na podstawie umowy, w ktrej wsplnicy albo akcjonariusze zobowizuj si dy do osignicia wsplnego celu przez wniesienie wkadw oraz jeli umowa albo status spki tak stanowi przez wspdziaanie w inny okrelony sposb. 1. Wsplny cel, ktry ma by realizowany w ramach umowy spki handlowej nie musi by celem gospodarczym tak jak mielimy do czynienia przy spce cywilnej; 2. Obowizkiem wsplnika (akcjonariusza) kadej spki handlowej jest wniesienie wkadu do spki spka handlowa nie moe powsta jako spka bezwkadowa. Ustawodawca kadej spce osobowej handlowej przyznaje podmiotowo prawn, a tym samym wyposaa t spk w atrybuty przysugujce podmiotowi prawa, czyli zdolno prawn, zdolno do czynnoci prawnych, zdolno sdow. Wyraa si to w tym, e osobowa spka handlowa moe we wasnym imieniu nabywa prawa, w tym prawo wasnoci nieruchomoci oraz inne prawa rzeczowe, moe zaciga zobowizania, a take pozywa i by pozywan. Spka ta w obrocie wystpuje pod wasn firm, a nie wspln firm wsplnikw. W obowizujcych przepisach k.s.h. moemy zaobserwowa wyran tendencj zbliania si konstrukcji prawnej spki, czy spek osobowych handlowych do konstrukcji prawnej spek kapitaowych, co polega na tym, e tym spkom osobowym handlowym ustawodawca przyznaje pewne cechy, a wiec wyposaa w pewne atrybuty, ktre s waciwe spkom kapitaowym. Elementy zbliania si tych spek: 1. Prawodawca pozwala na zmian umowy spki osobowej bez zgody wszystkich wsplnikw zasada bowiem jest taka, e zmiana umowy wymaga zgody wszystkich wsplnikw, ale umowa spki moe stanowi inaczej jest to przepis bezwzgldnie obowizujcy; 2. Istnieje moliwo przeniesienia ogu praw i obowizkw wsplnika spki osobowej na inn osob wtedy, gdy tak stanowi umowa spki to jest instytucja, ktra jest waciwa dla spek kapitaowych do takiego przeniesienia kodeks wymaga uzyskania pisemnej zgody wszystkich pozostaych wsplnikw, o ile inaczej nie stanowi umowa spki, bo umowa moe np wymaga odpowiedniej wikszoci. Przeniesienie ogu praw i obowizkw wsplnika na inn osob moe dotyka praw osb trzecich wierzycieli spki, w zwizku z tym ustawodawca przewiduje, e wsplnik, ktry wystpuje ze spki i wsplnik ktry przystpuje do spki w nastpstwie tego przeniesienia ogu praw i obowizkw ponosz solidarn odpowiedzialno za zobowizania spki osobowej, a take wsplnik przystpujcy ponosi odpowiedzialno za zobowizania wystpujcego wsplnika zwizane z jego uczestnictwem w spce. Moliwo wystpowania organw w spkach osobowych (organy wystpuj w strukturach, ktre maj posta osoby prawnej) np. moliwo istnienia zarzdu w spce partnerskiej, wystpowanie rady nadzorczej, czy te walnego zgromadzenia w spce komandytowo-akcyjnej. Ograniczenie bd wyczenie odpowiedzialnoci wsplnikw spek osobowych za zobowizania spki. SPKA JAWNA Ustawodawca definiuje j jako spk osobow prowadzc przedsibiorstwo pod wasn firm i nie bdc inn spk handlow. Relacje pomidzy spk jawn, a spk cywiln Ustawodawca (przedwojenny) wprowadza wyrane rozgraniczenie na spk cywiln i spk jawn, ktre polegao na tym, e ustawodawca zakazywa stosowania przepisw o spce cywilnej do spki jawnej. Spka jawna bya pomylana jako forma prowadzenia przedsibiorstwa wikszych rozmiarw. Oznaczao to jednoczenie, e jeli przedsibiorstwo speniao kryterium przedsibiorstwa wikszych rozmiarw to nie moga by prowadzona dalej dziaalno w formie
27 | S t r o n a

wojtasso

spki cywilnej. Co nie oznaczao, e jak przedsibiorstwo nie byo wikszych rozmiarw nie moga by prowadzona spka jawna. To kryterium byo granic do jakiej moga by prowadzona spka cywilna. K.s.h. zrealizowa t zasad oddzielenia spki cywilnej od spki jawnej wprowadzajc kryterium osigania przychodw ze sprzeday. I uwaga: Obecny stan jest taki, e nie ma okrelonego normatywnego kryterium, ktre by wskazywao do jakich rozmiarw przedsibiorstwo moe by prowadzone w formie spki cywilnej, a od jakiej w formie spki jawnej. II uwaga: Teraz jest tak, e np. przepisy o spce cywilnej mog by stosowane take do wyjanienia pewnych kwestii zwizanych ze spk jawn dlatego, e w art. 2 k.s.h. mamy wyrane odesanie do przepisw k.c. Do powstania spki jawnej konieczne jest podjcie, czy dokonanie dwch czynnoci: 1. Zawarcie umowy; 2. Wpisanie spki do rejestru. Ad. 1. Ustawodawca wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem niewanoci. Wsplnikami spki mog by osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nie bdce osobami prawnymi, ale majcymi zdolno prawn. Istotnymi elementami umowy spki, poza okreleniem wsplnikw s nastpujce elementy: 1. Okrelenie firmy i siedziby spki, 2. Okrelenie wkadw noszonych przez wsplnikw z zaznaczeniem ich wartoci kady wsplnik jest zobligowany do wniesienia wkadu do spki, ten wkad moe mie charakter gotwkowy, albo bezgotwkowy, moe by to wkad polegajcy na przeniesieniu bd obcieniu prawa wasnoci rzeczy lub innych praw (praw o charakterze wzgldnym i bezwzgldnym), wkad wsplnika moe polega na dokonywaniu innych wiadcze na rzecz spki, czyli np. na wiadczeniu usug. Istnieje domniemanie, e prawa, ktre wsplnik zobowiza si wnie do spki uwaa si za przeniesione na spk, 3. Okrelenie przedmiotu dziaania spki. Elementy fakultatywne: 1. Okrelenie terminu, na ktry umowa zostaa zawarta czas trwania spki, 2. Okrelenie zasad reprezentowania spki, 3. Zasady podziau zyskw i strat w spce, 4. Przesanki rozwizania spki. Ad. 2. Wpis ma charakter konstytutywny, z tym momentem powstaje spka jako podmiot prawa. Ustawodawca inaczej, ni w przypadku spek kapitaowych, nie normuje sytuacji prawnej, statusu prawnego spki od momentu zawarcia umowy do chwili wpisania jej do rejestru. Ustawodawca reguluje kwesti odpowiedzialnoci za zobowizania, ktre wyniky z dziaa podjtych po zawizaniu spki, a przed jej wpisaniem do rejestru. Odpowiedzialno tak ponosz osoby, ktre dziaay w imieniu spki i t odpowiedzialno ustawodawca okrela jako odpowiedzialno solidarn. Ustawodawca pozwala na przeksztacenie spki cywilnej w spk jawn. Przeksztacenie takie wymaga zgodnego owiadczenia wszystkich wsplnikw, zgoszenia do rejestru przedsibiorcw i dostosowania treci dotychczasowej umowy spki cywilnej do tych wymogw, jakim powinna odpowiada tre umowy spki jawnej. W sferze stosunkw wewntrznych kwesti t wsplnicy mog regulowa w umowie spki. Ich swoboda w tym zakresie jest ograniczona w taki sposb, i chocia nie wynika to jednoznacznie, wsplnicy nie mog pozbawi wsplnika od udziau w zyskach spki, natomiast mog go zwolnic od udziau w stratach.
28 | S t r o n a

wojtasso

1. Jeeli umowa spki nie reguluje udziau w zyskach i w stratach spki, to przyjmuje si

regu kodeksow, ktra mwi, e wsplnicy w rwnym stopniu uczestnicz w zyskach i stratach niezalenie od wartoci wkadu. 2. Okrelony w umowie udzia wsplnika w zyskach spki w razie wtpliwoci odnosi si take do udziau wsplnika w stratach spki. Jeli mwimy o sferze stosunkw wewntrznych spki, to poza partycypacj w zyskach spki, wsplnicy spki jawnej mog otrzymywa od spki rwnie inne wiadczenie, a mianowicie maj prawo do dania corocznie wypacenia odsetek w wysokoci 5% od swojego udziau kapitaowego. Prawo do dania odsetek przysuguje wsplnikom rwnie wtedy, gdy spka poniosa straty. Nie jest to uzalenione od zyskw spki. Udzia kapitaowy jest to pewna warto ksigowa wyraona w pienidzu i zapisana na koncie wsplnika. Umowa moe wycza, pozbawia wsplnikw prawa do dania oprocentowania udziau kapitaowego, moe okreli to oprocentowanie w innej wysokoci ni 5% i te odsetki przysuguj od udziau kapitaowego rzeczywicie istniejcego w danym momencie dania wypaty, a w zwizku z tym, w przypadku, gdy na skutek poniesionej straty udzia kapitaowy zosta uszczuplony, zosta zmniejszony to zysk, ktry zostanie wypracowany w nastpnym okresie, w pierwszej kolejnoci zostanie przeznaczony na uzupenienie udziau wsplnika. A 10.000 z tego 5% to 500 B- 10.000 - z tego 5% to 500 C 5.000 - ma mniejszy udzia kapitaowy z tego 5% to 250 Zysk osignity przez spk wynis 20.000 1.250 to jest po zsumowaniu 500 + 500 + 250 20.000 1.250 = 18.750 i to trzeba podzieli na 3 i wtedy 6.250 z A 10.000 B 10.000 C0 Kady ma dalej prawo do 5% mimo straty Strata 1.000 z Udziay na skutek wypacenia tej kwoty straconej ulegn zmniejszeniu. C nie otrzyma nic, bo ma udzia zerowy; strat dzielimy w czciach rwnych. Istnieje bezwzgldnie obowizujcy przepis, ktry mwi, e nie mona powierzy spraw spki z wyczeniem wsplnikw, jak rwnie bezwzgldnie obowizujcy przepis, ktry wycza moliwo umownego ograniczenia prawa wsplnika do zasigania informacji o stanie majtku interesw spki oraz umownego ograniczenia prawa do przegldania ksig i dokumentw spki. Oznacza to, e wsplnicy mog powierzy prowadzenie spraw spki osobom trzecim, ale tylko wtedy, gdy przynajmniej jeden wsplnik zachowa takie uprawnienie do prowadzenia spraw spki. W zakresie prowadzenia spraw spki kady wsplnik moe bez uchway pozostaych wsplnikw podejmowa czynnoci zwykego zarzdu, a jeeli przed zaatwieniem takiej sprawy ktry ze wsplnikw zgosi sprzeciw, albo te sprawa przekracza zakres zwykego zarzdu, wwczas potrzeba jest uprzednia uchwaa wsplnikw. Prowadzenie spraw spki moe by powierzone jednemu lub kilku wsplnikom na podstawie umowy, bd uchway wsplnikw, ponadto wsplnik moe by pozbawiony prawa prowadzenia spraw spki na mocy prawomocnego orzeczenia sdu, ale przesank tego sdowego pozbawienia jest istnienie wanych powodw. Ustanowienie prokury Do ustanowienia prokury wymagana jest zgoda wszystkich wsplnikw, ktrzy maj prawo prowadzenia spraw spki, natomiast odwoa prokur moe kady wsplnik, ktry jest uprawniony do prowadzenia spraw spki.
29 | S t r o n a

wojtasso

Kwestia odpowiedzialnoci i reprezentacji spki jawnej T odpowiedzialno za zobowizania spki jawnej ponosi sama spka, ponadto odpowiedzialno za zobowizania spki ponosi kady wsplnik bez ograniczenia caym swoim majtkiem solidarnie z pozostaymi wsplnikami, a take ze spk. Odpowiedzialno wsplnika i spki ma charakter odpowiedzialnoci subsydiarnej, inaczej pomocniczej albo posikowej. Subsydiarny charakter odpowiedzialnoci wsplnika za zobowizania spki polega na tym, e wierzyciel moe prowadzi egzekucj z majtku wsplnika dopiero wwczas, gdy egzekucja z majtku spki okae si bezskuteczna. Nie (jest to przeszkod) wycza to jednak moliwoci wniesienia powdztwa przeciwko wsplnikowi, zanim egzekucja z majtku spki okae si bezskuteczna. Zgodnie z art. 7781 k.p.c. Tytuowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spce jawnej, spce partnerskiej, spce komandytowej lub spce komandytowo-akcyjnej sd nadaje klauzul wykonalnoci przeciwko wsplnikowi ponoszcemu odpowiedzialno bez ograniczenia caym swoim majtkiem za zobowizania spki, jeeli egzekucja przeciwko spce okae si bezskuteczna, jak rwnie wtedy, gdy jest oczywiste, e egzekucja ta bdzie bezskuteczna. W przyjtym rozwizaniu mamy do czynienia ze zagodzeniem odpowiedzialnoci wsplnika za zobowizania spki, poniewa najpierw odpowiada spka, a dopiero potem wsplnik, czy wsplnicy. Ta odpowiedzialno wsplnikw, chocia jest odpowiedzialnoci subsydiarn, to midzy nimi jest odpowiedzialnoci osobist, solidarn i nieograniczon i nie jest konieczne, aby egzekucja bya prowadzona przez kadego wierzyciela, ktry zamierza wystpi przeciwko wsplnikowi ponoszcemu subsydiarn odpowiedzialno, a poza tym nie jest te konieczne aby w kadym przypadku ta egzekucja bya prowadzona, wszczynana i dopiero wtedy bya wykazywana jej bezskuteczno. Przyjmuje si bowiem, e wystarczajcym dowodem bezskutecznoci egzekucji moe by wykaz majtku spki sporzdzony na danie wierzycieli, bd aktualny bilans spki jeli z dokumentw tych w sposb niebudzcy wtpliwoci wynika, e majtek spki jest niewystarczajcy na pokrycie dochodzonych wierzytelnoci. Podkrela si jedynie, e ta bezskuteczno egzekucji musi odnosi si do caego majtku spki, a nie tylko do jego czci. Ta zasada odpowiedzialnoci subsydiarnej nie odnosi si do wszystkich zobowiza spki, albowiem nie obejmuje ona zobowiza, ktre powstay przed wpisaniem spki do rejestru. Nie dotyczy rwnie odpowiedzialnoci za zalegoci podatkowe spki, jak w tych przypadkach bowiem mamy do czynienia z odpowiedzialnoci solidarn wsplnikw spki. Osoba, ktra przystpuje do spki ponosi odpowiedzialno za zobowizania spki, ktre powstay przed dniem jej przystpienia. Kwestia odpowiedzialnoci w przypadku zawarcia umowy spki jawnej z przedsibiorc jednoosobowym, ktry wnosi to przedsibiorstwo do spki W takiej sytuacji osoba, ktra umow spki zawiera odpowiada take za zobowizania, ktre powstay przy prowadzeniu przedsibiorstwa przed dniem utworzenia spki, ale odpowiedzialno tej osoby ogranicza si do wartoci wniesionego przedsibiorstwa, ktr okrela si wg stanu wniesienia i wg cen z chwili zaspokojenia wierzyciela. A -B (AiB zawieraj umow spki jawnej, B jest przedsibiorc jednoosobowym, ktry do spki wnosi wkad w postaci przedsibiorstwa) A odpowiada do wartoci tego przedsibiorstwa w ograniczonej B odpowiada w penej wysokoci A i B wzgldem siebie odpowiadaj in solidum stosujemy przepisy o odpowiedzialnoci solidarnej, ale nie jest to odpowiedzialno solidarna Mamy tu do czynienia z wniesieniem przedsibiorstwa do spki, a w zwizku z tym z przeniesieniem przedsibiorstwa na inny podmiot. W takiej sytuacji znajdzie zastosowanie przepis, ktry mwi o skutkach zbycia przedsibiorstwa 554 k.c. Tu kwestia odpowiedzialnoci uksztatowana bya, gdy by zawierana umowa spki! Od tej sytuacji naley odrni sytuacj, w ktrej wsplnik wnosi do spki ju istniejcej przedsibiorstwo art. 33 k.s.h. i 554 k.c.
30 | S t r o n a

wojtasso

Art. 554k.c. Nabywca przedsibiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywc za jego zobowizania zwizane z prowadzeniem przedsibiorstwa lub gospodarstwa, chyba e w chwili nabycia nie wiedzia o tych zobowizaniach, mimo zachowania naleytej starannoci. Odpowiedzialno nabywcy ogranicza si do wartoci nabytego przedsibiorstwa lub gospodarstwa wedug stanu w chwili nabycia, a wedug cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialnoci tej nie mona bez zgody wierzyciela wyczy ani ograniczy. Art. 33 k.s.h. Kto zawiera umow spki jawnej z przedsibiorc jednoosobowym, ktry wnis do spki przedsibiorstwo, odpowiada take za zobowizania powstae przy prowadzeniu tego przedsibiorstwa przed dniem utworzenia spki do wartoci wniesionego przedsibiorstwa wedug stanu w chwili wniesienia, a wedug cen w chwili zaspokojenia wierzyciela.

26.02.2011r. Strefa stosunkw zewntrznych spki jawnej Umocowanie, zakres prawa do dziaania Drugim aspektem jest sprawa reprezentacji spki. Poniewa ta spka nie ma osobowoci prawnej uprawnienie reprezentacji naley do wsplnikw (podobnie jak w spce cywilnej z t rnic, e w spce cywilnej wsplnik reprezentowa wsplnikw, a w spce jawnej wsplnik z uwagi na podmiotowo tej spki reprezentuje spk prawo to przysuguje kademu wsplnikowi, chyba e na podstawie prawomocnego orzeczenia sdu albo te na postawie umowy spki wsplnik jest wyczony od reprezentacji. Przesank uzasadniajc wydanie prawomocnego orzeczenia sdu uzasadniajc pozbawienie wsplnika od reprezentacji jest istnienie wanych powodw. W przypadku reprezentacji nie jest moliwe wyczenie od reprezentacji na podstawie umowy spki wszystkich wsplnikw (jeden musi zachowa prawo do reprezentacji) chociaby z uwagi na to, e zakres prawa do reprezentacji, ktry przysugiwaby by prokurentowi bdzie wszy od tego, ktry przysuguje wsplnikowi. Wsplnik, ktry ma prawo reprezentowania spki moe dokonywa wszelkich czynnoci sdowych i pozasdowych spki i ten jego tak okrelony zakres prawa do reprezentacji nie moe by ograniczony ze skutkiem prawnym wobec osb trzecich. Oznacza to, e gdyby prokurent, ktry ma takie ograniczenia wynikajce z prokury? dokona takiej czynnoci to ta czynno bdzie na zewntrz wana i skuteczna. Sposb reprezentacji spki. W spce obowizuje zasada reprezentacji samoistnej, bo przepis mwi e to umowa moe przewidywa, e jest reprezentacja czna, a skoro nie ma innych postanowie na ten temat to przyjmujemy, e nastpuje reprezentacja samodzielna kadego wsplnika, ktry ma prawo do reprezentacji. Uchwaa SN z 30.05.2008r III CZP 43/08 skuteczno penomocnictwa procesowego udzielonego przez spk jawn uzaleniona jest od zachowania sposobu reprezentacji ujawnionego w KRS. Wyjanienie: w tej spce jawnej na tle ktrej powsta wtpliwo do rozstrzygnicia SN umowa przewidywaa, e sposb reprezentacji jest zrnicowany i tak dla czynnoci rozporzdzajcych lub zobowizujcych, ktrych warto nie przekraczaa 4 tys. z kady wsplnik mg dziaa samodzielnie, natomiast, dla czynnoci zobowizujcych lub rozporzdzajcych, ktrych warto przekraczaa 4 tys. z wymagana bya reprezentacja czna wszystkich wsplnikw. (Chodzio o to, e penomocnictwo procesowe zostao podpisane przez 1-go wsplnika, a warto przedmiotu sporu wynosia ponad 7 tys. z i powstaa wtpliwo, czy jeden wsplnik mg wwczas reprezentowa spk). SN powiedzia, e takie penomocnictwo jest skuteczne na zewntrz, jeeli jest ujawnione w KRS. Gwnym powodem do przyjcia
31 | S t r o n a

wojtasso

takiego rozstrzygnicia by taki argument, e skoro mona przyj reprezentacj czn dla wszystkich czynnoci, to mona te przyj t reprezentacj czn tylko dla niektrych. Ta regulacja mwi, e prawa reprezentacji nie mona skutecznie ograniczy wobec osb trzecich. Rozwizanie spki jawnej Moemy mwi o rozwizaniu umowy spki jawnej z mocy ustawy. I grupa zdarze: Wrd tych zdarze naley wymieni: - ogoszenie upadoci spki, - mier wsplnika, - ogoszenie jego upadoci. II grupa zdarze: - rozwizanie spki z woli wsplnikw lub osb trzecich - przyczyny okrelone w umowie spki, np. nadejcie terminu, jeeli umowa zawierana jest na czas oznaczony, np. osignicie celu, dla ktrego spka zostaa zawizana, - przyczyny wynikajce z woli wsplnikw lub osb trzecich: wypowiedzenie umowy spki dokonane przez wsplnika, lub przez jego wierzyciela - jednomylna uchwaa wsplnikw Przyczyny rozwizanie spki przez sd: przesank sdowego rozwizania spki jest istnienie wanych powodw, jeeli ten wany powd zachodzi po stronie jednego wsplnika t sd moe nie orzeka o rozwizaniu spki, tylko o wyczeniu tego wsplnika ze spki. Nie wszystkie w/w przyczyny bezwzgldnie prowadz do rozwizania spki albowiem w przypadku mierci wsplnika umowa spki moe przewidywa, e w jego miejsce wejd spadkobiercy i wtedy nie nastpuje rozwizanie spki, a spka istnieje nadal w nowym skadzie osobowym ze spadkobiercami wsplnika. Jeeli jest ich kilku to powinni wskaza spce jedn osob, ktra bdzie wykonywaa ich prawa w spce. Ponadto rwnie takie zdarzenia jak ogoszenie upadoci wsplnika, a take wypowiedzenie umowy spki dokonane przez wsplnika lub te jego wierzyciela nie bdzie przyczyn rozwizania spki jeeli umowa tak stanowi albo te po wystpieniu tych zdarze postanowienie takie, tzn. o dalszym istnieniu spki podejm pozostali w spce wsplnicy. Spka bdzie istniaa w nowym skadzie osobowym wyczajc wsplnika wobec ktrego powstaa upado. Jeeli zajdzie przyczyna rozwizania spki, to naley dokona likwidacji spki, chyba e wsplnicy okrel inny sposb zakoczenia dziaalnoci spki np. polegajcy na podziale majtku spki wraz z obowizkiem zaspokojenia wierzycieli w odpowiedniej kwocie, albo moe polega na zatrzymaniu pewnej kwoty na pokrycie zobowiza spki i dokonaniu podziau pozostaej kwoty na wierzycieli. Moe polega na przejciu majtku spki wraz z dugami przez wsplnika albo osob trzeci. Wyrok SN 24.07.09 r. II CSH 134/09: wsplnicy spki jawnej, ktrzy podjli uchwa o jej rozwizaniu bez przeprowadzenia likwidacji nie okrelajc sposobu zaspokojenia dugw s nastpcami prawnymi tej spki. Jeeli spka jest dunikiem nie mona zakoczy jej dziaalnoci be wskazania w jaki sposb maj by zaspokojone dugi spki. Jeeli natomiast przeprowadzana jest likwidacja spki to likwidacj t prowadz likwidatorzy, ktrymi mog by wszyscy wsplnicy albo tylko niektrzy z nich bd osoby spoza spki. Likwidatorw moe powoa take Sd Rejestrowy jeli zachodz wane powody. Zadaniem likwidatorw jest wpisanie otwarcia likwidacji do rejestru wraz z ujawnieniem imion, nazwisk i adresw likwidatorw, a take ujawnieniem sposobu reprezentacji spki. Celem likwidacji jest zakoczenie biecych interesw spki, cignicie nalenoci i zaspokojenie wierzycieli spki oraz upynnienie majtku spki. Likwidatorzy prowadz sprawy spki i reprezentuj spk. W okresie likwidacji zmienia si sposb reprezentacji poniewa kodeks mwi, e likwidatorzy s uprawnieni do reprezentowania spki cznie, chyba e wsplnicy albo Sd ktrzy powouj likwidatorw inaczej postanowi. Likwidatorzy reprezentuj spk, ale zakres ich prawa do reprezentacji jest wyznaczony celem likwidacji, tzn. mog robi wszystko to co jest zwizane z
32 | S t r o n a

wojtasso

zakoczeniem biecej dziaalnoci, cigniciem nalenoci, mog reprezentowa spk, a ich zakres nie moe by ograniczony skutecznie wobec osb trzecich. Wobec osb trzecich dziaajcych w dobrej wierze czynnoci podjte przez likwidatorw uwaa si za czynnoci likwidacyjne. Z majtku, ktry pozostanie po zaspokojeniu wierzycieli spki pozostawia si pewn kwot przeznaczon na pokrycie zobowiza niewymagalnych lub spornych natomiast pozostay majtek jest dzielony pomidzy wsplnikw wg zasad okrelonych w umowie spki, jeeli umowa tych zasad nie reguluje, to wypaca si wsplnikom udziay, a nadwyk dzieli si wg takich proporcji w jakich wsplnicy uczestnicz w zysku spki. Jeeli majtek jest niewystarczajcy na zaspokojenie wierzycieli wwczas ten niedobr jest dzielony midzy wsplnikw wg postanowie umowy spki, a jeeli umowa na ten temat milczy to w takim stosunku w jakim uczestnicz oni w trakcie spki. Jeli jeden ze wsplnikw jest niewypacalny to przypadajc na niego cze niedoboru dzieli si midzy wsplnikw w takim samym stosunku. Po zakoczeniu czynnoci likwidacyjnych likwidatorzy skadaj do sdu rejestrowego wniosek o wykrelenie spki z rejestru, jeeli nie ma likwidatorw (nie bya przeprowadzana likwidacja) wniosek ten skadaj wsplnicy. Rozwizanie spki nastpuje z chwil wykrelenia spki z rejestru. SPKA PARTNERSKA Drugim typem spki osobowej spord osobowych spek handlowych jest spka partnerska, ktr ustawodawca definiuje jako spk osobow utworzon przez wsplnikw (partnerw) celem wykonywania wolnego zawodu w spce prowadzcej przedsibiorstwo pod wasn firm. Spka ta nie ma osobowoci prawnej, ma podmiotowo prawn. Jest nowym typem spki osobowej nie zawiera jej kodeks handlowy. Jej konstrukcja powstaa w krajach Europy zachodniej i USA w I poowie ubiegego wieku i zoyy si na to dwa czynniki: 1) Dostrzeono, e w dotychczas istniejcych formach spek osobowych w szczeglnoci spki jawnej tak uksztatowana ich konstrukcja w szczeglnoci dot. odpowiedzialnoci wsplnikw za zobowizania spki bya duym zagroeniem rwnie dla wsplnikw ktrzy musieli ponosi odpowiedzialno za konsekwencje dziaania innych wsplnikw w szczeglnoci za tzw. bd w sztuce innych wsplnikw, np. prawnikw, architektw, lekarzy osb wykonujcych wolne zawody. 2) Zwaszcza na zachodzie spki zrzeszajce osoby wykonujce wolny zawd niejednokrotnie liczyy kilkadziesit, a czasami kilkaset wsplnikw. Przy takich duych korporacjach kopotliwe jest zarzdzanie tak spk, prowadzenie jej spraw, reprezentacja. Potrzeby jest tu element managerski, element fachowoci, nie wystarczaj tu kompetencje samych wsplnikw. Potrzeba zapewni sprawny operatywny zarzd. Odpowiedzi na te przesanki jest spka partnerska. Spka partnerska jest spk osobow, ale ma swoiste cechy jako spka partnerska. W kwestiach, ktre nie s regulowane przepisami dot. spki partnerskiej obowizuj przepisy dotyczce spki jawnej. W ramach spki partnerskiej moe by wykonywany wicej ni jeden wolny zawd, a wsplnicy tej spki okrelani s mianem partnerw. Mog nimi by tylko osoby fizyczne, ktre maj uprawnienie do wykonywania okrelonego wolnego zawodu. Ustawodawca przyj zasad, ze w sposb enumeratywny okrela katalog wolnych zawodw: adwokat, aptekarz, architekt, in. budownictwa, biegego rewidenta art. 88 k.s.h. Rozszerzenie tego katalogu moe nastpi poprzez zmian k.s.h. albo te w innej ustawie moe by wymieniony wolny zawd, ktry moe by wykonywany w ramach spki partnerskiej. Przyjmuje si, e wolny zawd charakteryzuje si nastpujcymi cechami: 1. Osobiste wiadczenie usug zawodowych, 2. wiadczeniami wykonywanymi na wasn odpowiedzialno, 3. Brak zwizania poleceniami (brak nadzoru, kierownictwa), 4. Oparty na zaufaniu stosunek do zleceniodawcy,
33 | S t r o n a

wojtasso

5. Konieczno posiadania okrelonych kwalifikacji, ktrych udokumentowane stosownym zawiadczeniem, dokumentem.

posiadanie

jest

Przesanki powstania spki (analogiczne jak zawarcie spki jawnej): 1. Zawarcie umowy spki dla jej zawarcia ustawodawca wymaga forma pisemna pod rygorem niewanoci 2. Koniecznymi elementami s: wszystkie te elementy wymienione w spce jawnej: wskazanie firmy i siedziby spki, okrelenie przedmiotu jej dziaania, okrelenie wkadu wsplnikw z zaznaczeniem ich wartoci, okrelenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerw w spce, okrelenie nazwisk i imion partnerw, ktrzy ponosz nieograniczon odpowiedzialno za zobowizania spki w przypadku, gdy nastpio rozszerzenie tej odpowiedzialnoci, okrelenie nazwisk i imion partnerw, ktrym przysuguje prawo reprezentowania spki w przypadku, gdy prawo takie przysuguje tylko niektrym partnerom. 3. Elementy dodatkowe: sposb reprezentacji.. Spka partnerska powstaje z chwil wpisu do rejestru co oznacza, ze wpis ten ma charakter konstytutywny. Do tego wniosku o zarejestrowanie spki naley doczy dokumenty, ktre bd zatwierdzay uprawnienia kadego z partnerw do wykonywania wolnego zawodu w ramach spki. Art. 95 k.s.h. partner nie ponosi odpowiedzialnoci za zobowizania spki powstae na skutek wykonywania wolnego zawodu przez pozostaych partnerw, jak rwnie nie odpowiada za zobowizania bdce nastpstwem dziaa lub zaniecha osb zatrudnionych przez spk na podstawie umowy o prac lub innego stosunku prawnego jeeli osoby te podlegay kierownictwu innego partnera przy wiadczeniu usug zwizanych z przedmiotem dziaania spki. (jak spka zrobi co le to klient wystpuje przeciwko spce, a nie przeciwko tej osobie co sporzdzia projekt). Nie do wszystkich zobowiza ta odpowiedzialno bdzie si tak ksztatowaa jak mwi art. 95 k.s.h., poniewa mog by takie zobowizania spki, ktre nie s (). Umowa spki moe rozszerzy odpowiedzialno partnera, czy partnerw stanowic, e partner lub wiksza liczba partnerw bd ponosili odpowiedzialno za zobowizania spki tak, jak wsplnik spki jawnej. Jest to konieczny element treci umowy spki o rozszerzeniu odpowiedzialnoci. Drugim elementem konstrukcji prawnej spki partnerskiej jest element, ktry dotyczy reprezentacji spki. Zasada jest taka, ze prawo do reprezentowania przysuguje kademu partnerowi i moe je wykonywa samodzielnie. Umowa moe przewidywa reprezentacj czn, a ponadto partner moe by pozbawiony prawa do reprezentacji, ale tylko gdy istniej wane powody i na podstawie uchway powzitej wikszoci 3/4 gosw przy obecnoci co najmniej 2/3 oglnej liczby partnerw. Te kryteria dotycz wymaganej wikszoci, quorum mog by w umowie zaostrzone, surowsze. W odniesieniu do spki partnerskiej ustawodawca nie okrela zakresu spki do reprezentacji. Moliwo ustanowienia zarzdu w spce partnerskiej, ktry bdzie wykonywa i czynnoci zarzdcze i bdzie reprezentowa spk. W przypadku ustanowienia zarzdu partnerzy s wyczeni od reprezentacji i prowadzenia spraw spki. Ustawodawca przy okreleniu zasad funkcjonowania zarzdu odsya do odpowiedniego stosowania przepisw dotyczacych funkcjonowania zarzdu w spce z o.o. (osoby bdce w zarzdzie nie musz mie kwalifikacji do wykonywania wolnego zawodu, bo oni nie s wsplnikami). Rozwizanie spki nastpuje: - z przyczyn okrelonych w umowie, - na podstawie jednomylnej uchway wszystkich partnerw - ogoszenie upadoci spki - utrata przez wszystkich partnerw prawa do wykonywania wolnego zawodu
34 | S t r o n a

wojtasso

- prawomocne orzeczenie sdu Pewn specyfik spki partnerskiej jest to, i przez pewien okres spka moe funkcjonowa jako spka jednoosobowa jeeli w spce pozostanie jeden partner, albo tylko jeden zachowa uprawnienie do wykonywania wolnego zawodu to spka podlega rozwizaniu najpniej z upywem roku od wystpienia jednego z tych zdarze. Oznacza to, e przez ten rok czasu spka ta moe funkcjonowa jako spka jednoosobowa. Ponadto w przypadku, gdy partner traci uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu powinien on wystpi i wypowiedzie czonkowstwo w spce najpniej z kocem roku obrotowego, w ktrym prawo do wykonywania wolnego zawodu utraci, a w przypadku bezskutecznego upywu terminu do wypowiedzenia spraw w spce uwaa si, e partner wystpi ze spki w ostatnim dniu tego terminu, w ktrym owiadczenie o wypowiedzeniu powinien by zoy. W pozostaym zakresie stosujemy przepisy dot. spki jawnej. SPKA KOMANDYTOWA Trzeci typ spki osobowej handlowej majcy na celu prowadzenie przedsibiorstwa pod wasn firm, ktrej odpowiedzialno za zobowizania spki wobec wierzycieli co najmniej jeden wsplnik ponosi nieograniczon, a odpowiedzialno co najmniej jednego wsplnika jest ograniczona. Ten wsplnik, ktry ponosi nieograniczon odpowiedzialno nazywa si komplementariuszem, a wsplnik, ktrego odpowiedzialno za zobowizani jest ograniczona okrelany jest mianem komandytariusza. Spka komandytowa zrzesza dwie kategorie wsplnikw, ktrych zaangaowanie w spce, a tym samym odpowiedzialno za zobowizania spki s zrnicowane. Komandatariusz bowiem jest takim wsplnikiem biernym, pasywnym. On zasila spk kapitaowo, a wic wnosi wkad do spki, ale nie angauje si, nie uczestniczy w zarzdzaniu spki, jej reprezentacji, a konsekwencj tego jest jego ograniczona odpowiedzialno za zobowizania spki. T odpowiedzialno w sposb nieograniczony ponosz komplementariusze, a w zwizku z tym ich wkad w zarzdzanie i organizacj spki jest najwikszy. Przesanki powstania spki to: 1. zawarcie umowy spki, 2. wpisanie spki do rejestru. 3. Co do umowy spki kodeks wymaga zachowania aktu notarialnego, a konieczne elementy w treci umowy spki to: firma, siedziba, przedmiot dziaania, wkady wsplnikw z zaznaczeniem ich wartoci wkadu i oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialnoci komanadariusza za zobowizania spki (suma komandytowa). Suma komandytowa moe by okrelona na rnym poziomie dla rnych komandatariuszy, jeeli jest ich kilku. Moe by zmieniona wysoko komandytowa. Wymaga to zmiany umowy spki i wpisu do rejestru. Przy czym, jeeli zmiana polega na obnieniu sumy komandytowej, to takie obnienie nie dotyczy tych wierzycieli, ktrych wierzytelnoci powstay przed wpisaniem obnienia do rejestru. Pewne odmiennoci wystpuj w spce komandytowej, gdy chodzi o wkady wsplnikw. Jeli chodzi o wkady wnoszone przez komplementariuszy, to do nich maj pewne zastosowanie przepisy dotyczce wkadw wsplnikw spki jawnej, a zatem ten wkad moe polega na przeniesieniu lub obcieniu rzeczy lub innych praw (art. 48 2 k.s.h.).
Art. 48 k.s.h. 1. W razie wtpliwoci uwaa si, e wkady wsplnikw s rwne. 2. Wkad wsplnika moe polega na przeniesieniu lub obcieniu wasnoci rzeczy lub innych praw, a take na dokonaniu innych wiadcze na rzecz spki. 3. Prawa, ktre wsplnik zobowizuje si wnie do spki, uwaa si za przeniesione na spk. 35 | S t r o n a

wojtasso

Natomiast pewne odmiennoci wystpuj, gdy chodzi o wkad wnoszony przez komendatariusza, albowiem w przypadku komandytariusza zobowizanie powykonywania spraw na rzecz spki, a take wynagrodzenie za usugi wiadczone przy powstaniu spki mog by wkadem komandytariusza do spki tylko wtedy, gdy warto jego innych wkadw do spki nie jest nisza od wysokoci sumy komandytowej. Jeli komplementariuszem w spce komandytowej jest spka z o.o. lub s.a., natomiast komandytariuszem jest wsplnik spki z .o.o., bd akcjonariusz spki akcyjnej, to wkadem tego komandytariusza nie mog by udziay lub akcje. Wpis jest konstytutywny. Za czynnoci podjte przed zarejestrowaniem spki a od momentu podpisania umowy odpowiedzialno ponosz wsplnicy solidarnie. Komandytariusz odpowiada za zobowizania spki do wysokoci sumy komandytowej, jest wolny od odpowiedzialnoci w granicach wartoci wkadu wnoszonego do spki. W przypadku, gdy ten wkad komandatariusza zosta w caoci lub w czci zwrcony, to jego odpowiedzialno zostaje przywrcona do wartoci dokonanego zwrotu. 1) S.K. < W.W. 2) S.K. = W.W. 3) S.K > W.W. S.K. suma komandytowa, W.W. warto wkadu. W pierwszych dwch przypadkach komandytariusz nie ponosi odpowiedzialnoci za zobowizania spki, przy zaoeniu, e ten wkad zosta efektywnie wniesiony do spki i nie zwrcony, a nie tylko zadeklarowany w umowie. W trzecim przypadku odpowiada do wysokoci sumy komandytowej, a jednoczenie warto wkadu zwalnia go od odpowiedzialnoci. odpowiada subsydiarnie ze spk (gdy bezskuteczn okae si egzekucja z majtku spki), a po drugie solidarnie z pozostaymi komplementariuszami i komandytariuszami, jeeli tacy s, ale o ile odpowiedzialno komplementariuszy bdzie nieograniczona, to odpowiedzialno komandytariusza bdzie ograniczona do wartoci wkadu. Nie jest przeszkod z ide odpowiedzialnoci solidarnej to, i odpowiedzialno kadego z dunikw solidarnych bdzie okrelona na rnym poziomie. 26.03.2011r. Reprezentacja w spce komandytowej Nie wystpuj tutaj organy, a zatem uprawnienie do reprezentacji naley do wsplnikw przy czym to uprawnienie przysuguje tylko komplementariuszom, a nie komandytariuszom i su one tylko tym komplementariuszom, ktrzy na podstawie umowy spki albo prawomocnego orzeczenia sdu nie zostali tego uprawnienia pozbawieni. Umowa spki moe powierzy prawo reprezentacji tylko niektrym komplementariuszom albo na podstawie orzeczenia sdu, jeeli zajd wane powody, to komplementariusz moe by tego prawa pozbawiony. Zakres, ktry przysuguje komplementariuszowi uprawnionemu obejmuje wszystkie czynnoci sdowe i pozasdowe spki i nie moe on by skutecznie ograniczony wobec osb trzecich. Tak samo jak w spce jawnej wyglda kwestia sposobu reprezentowania. Kady komplementariusz moe samodzielnie reprezentowa spk, chyba e z umowy wynika obowizek reprezentacji cznej, ktry moe by realizowany przez wspdziaanie co najmniej dwch komplementariuszy, albo komplementariusza i prokurenta. Spka moe by reprezentowana przez penomocnika, ale to jest inna kwestia i regulowana innymi przepisami. To prawo do reprezentowania, ktre przysuguje komplementariuszowi przysuguje z tego tytuu, e jest wsplnikiem. Komandytariusz z tego faktu, e jest wsplnikiem nie ma uprawnienia do reprezentacji, natomiast moe reprezentowa spk jako penomocnik, kiedy zostanie mu udzielone penomocnictwo. To moe by kady rodzaj penomocnictwa, w tym rwnie moe mu by udzielona prokura. Jeeli komandytariusz dokona w imieniu spki czynnoci prawnej i
36 | S t r o n a

wojtasso

nie ujawni swego penomocnictwa, to za skutki tej czynnoci bdzie odpowiada wobec osb trzecich bez ograniczenia. To samo dotyczy sytuacji, w ktrej komandytariusz bdzie reprezentowa spk nie majc do tego umocowania albo przekraczajc zakres tego umocowania. KAZUS Komandytariusz reprezentowa spk. Okrel moliwe sytuacje prawne i moliwe skutki prawne. (art. 118 k.s.h.) 1. Ma penomocnictwo, dziaa w granicach penomocnictwa, kontrahentowi ujawnia, e dziaa, ale dziaa jako penomocnik. To ujawnienie dotyczy tego, e on dziaa w charakterze penomocnika, bo nie moe by tak, e nie moe by wtpliwoci, e on dziaa w imieniu i na rzecz spki, bo bymy si zastanawiali, czy umowa, ktr zawar nie zostaa zawarta na jego rzecz. Wane jest w jakim charakterze dziaa, czy dziaa w charakterze penomocnika, czy wsplnika. Jeeli u kontrahenta bdzie przekonanie, e dziaa w charakterze wsplnika, to bdzie mia go za komplementariusza, ktry odpowiada bez ograniczenia. 2. Komandytariusz ma penomocnictwo, nie dziaa w granicach penomocnictwa i nie ujawni tego faktu kontrahentowi. Odpowiada on za skutki tej czynnoci bez ograniczenia. 3. nie ma umocowania albo te ma, ale nie dziaa w jego granicach. Dokonuje czynnoci prawnej, zawiera umow. Konsekwencj tego dziaania bdzie rozszerzenie odpowiedzialnoci komandytariusza. O tej rozszerzonej odpowiedzialnoci komandytariusza moemy mwi dopiero wtedy, kiedy zostanie ustalone, e wadliwa czynno, ktrej dokona zostanie potwierdzona. Dopki nie zostanie potwierdzona bdzie bezskuteczna i nie powoduje skutkw prawnych. A jeeli spka nie potwierdzi tej czynnoci, to spka nie odpowiada i nie wchodzi wwczas w gr zwizanie umow spki, nie wchodzi w gr rozszerzenie odpowiedzialnoci komandytariusza, gdyby umowa bya wana i skuteczna, ale bdzie wchodzia gr odpowiedzialno osoby, ktra wystpowaa przy dokonywaniu tej czynnoci (art. 103 k.c.). Jest to odpowiedzialno w granicach ujemnego interesu umowy za szkod, ktr poniosa przez to, e liczya na zawarcie umowy.

Sfera stosunkw wewntrznych Aktywnymi wsplnikami s komplementariusze, komandytariusz nie jest uprawniony ani zobowizano do prowadzenia spraw spki. Dopiero umowa moe takie uprawnienia na niego nakada. W sprawach, ktre przekraczaj zakres zwykych czynnoci spki wymagana jest zgoda komplementariusza i umowa moe to inaczej uregulowa. Moe wyczy potrzeb takiej zgody, wyliczy przypadki, w ktrych taka zgoda jest potrzebna. Komandytariuszowi przysuguje uprawnienie, ktrego nie moe by pozbawiony, a mianowicie uprawnienie do dania sprawozdania finansowego za miniony rok obrotowy oraz uprawnienie do przegldania ksig i dokumentw spki, a ponadto, jeeli istniej wane powody, to na wniosek komandytariusza sd rejestrowy moe w kadym czasie zarzdzi udostpnienie sprawozdania finansowego lub zarzdzi zoenie innych wyjanie przez komplementariuszy, jak tez dopuci go do przegldania ksig i dokumentw spki. Zasady udziau wsplnikw w zyskach i stratach spki mog by uregulowane w umowie spki. Przepisy wzgldnie obowizujce stanowi, e komandytariusz uczestniczy w zyskach spki proporcjonalnie do wkadu rzeczywicie wniesionego do spki, natomiast w stratach uczestniczy proporcjonalnie do wartoci wkadu umwionego. SPKA KOMANDYTOWO AKCYJNA Jest to nowy typ spki stanowicy poczony spki osobowej i spki kapitaowej. W niektrych krajach jest to spka, ktra ma osobowo prawn. W naszym porzdku prawnym jest to spka osobowa, ktra nie ma osobowoci prawnej. Ustawodawca definiuje j jako spk
37 | S t r o n a

wojtasso

osobow majc na celu prowadzenie dziaalnoci pod wasn firm, w ktrej wobec wierzycieli za zobowizania spki co najmniej jeden wsplnik odpowiada bez ograniczenia, a co najmniej jeden wsplnik jest akcjonariuszem. Ten, ktry odpowiada bez ograniczenia okrelany jest mianem komplementariusza. Cechy Ma ona zdolno prawn, zdolno do czynnoci prawnych, zdolno sdow. Poza przepisami, ktre odnosz si stricte do spki komandytowo - akcyjnej naley do niej stosowa przepisy o spce jawnej, w szczeglnoci w takich sprawach, ktre dotycz pozycji komplementariuszy, a wic () a take ich wkadw do spki, a take przepisy dotyczce spki akcyjnej w kwestiach dotyczcych wkadu zakadowego, wkady na ten kapita, akcji, czy te organw jakimi s walne zgromadzenie i rada nadzorcza, jeeli jest powoywana. Normatywn podstaw funkcjonowania spki komandytowo akcyjnej jest statut. Statut podpisuj zaoyciele spki, ktrymi powinni by co najmniej wszyscy komplementariusze . Jest sporzdzany w formie aktu notarialnego i reguluje on podstawowe kwestie zwizane z funkcjonowaniem spki takie jak: firma i siedziba spki, przedmiot jej dziaania, wkady wnoszone przez komplementariuszy z okreleniem ich wartoci, wysoko kapitau zakadowego wraz z zaznaczeniem sposobu jego zebrania, okrelenia wartoci nominalnej akcji oraz wskazanie czy akcje s imienne, czy na okaziciela, okrelenie liczby akcji poszczeglnych rodzajw akcji i okrelenie ich liczby, okrelenie nazwisk i imion, bd te firm bd nazw ze wskazaniem adresu oraz okrelenie (co z rad nadzorcz). Poza sporzdzeniem statutu wsplnicy skadaj owiadczenie o zawizaniu spki i objciu akcji w kapitale zakadowym. Po podpisaniu statutu i zoeniu tych owiadcze jeszcze nie powoduje to powstania spki, albowiem powstaje ona z chwil wpisu do rejestru, wpis ma charakter konstytutywny. Mamy do czynienia z dwiema kategoriami wsplnikw, komplementariuszami i akcjonariuszami. Pozycja akcjonariuszy jest taka, jak pozycja akcjonariuszy w spce akcyjnej, albowiem nie odpowiada on za zobowizania spki. Podstaw gospodarcz funkcjonowania spki jest kapita zakadowy, ktry pochodzi z wkadw wsplnikw i ktry dzieli si na akcje. Obowizkiem i komplementariuszy i akcjonariuszy jest wniesienie do spki wkadu. Przy czym ten wkad do spki komandytowo akcyjnej moe by wniesiony na kapita zakadowy albo te na inne fundusze. To dotyczy komplementariuszy. Natomiast akcjonariusz wnosi wkad na kapita zakadowy. To czy ta okoliczno, czy ten wkad jest wnoszony na kapita zakadowy, czy na inne fundusze przesdza o tym, co moe by przedmiotem wkadu do spki. Jeeli wkad jest wnoszony przez komplementariusza na inne fundusze, to przy ustalaniu przedmiotu tego wkadu bierzemy pod uwag te przepisy, ktre mwi o wkadach do spki jawnej. Jeeli wkad jest wnoszony na kapita zakadowy to tutaj do przedmiotu wkadu obowizuj te reguy, ktre odnosz si do wkadu wnoszonego do spek kapitaowych . W szczeglnoci wkadem nie mog by usugi, nie moe by to przedmiot wiadczenia pracy, a po drugie nie moe to by prawo niezbywalne. Akcjonariusz wnosi wkad na kapita zakadowy. To e komplementariusz moe wnie wkad na kapita zakadowy oznacza, e on otrzyma akcje spki, czyli stanie si akcjonariuszem, bd mu przysugiway akcje w kapitale zakadowym, ale to nie zmieni jego pozycji jako komplementariusza, a w szczeglnoci tego, e bdzie odpowiada bez ograniczenia za zobowizania spki. Taka moliwo powoduje, e ta spka moe by jednoosobowa, w ktrej komplementariusz bdzie mia stanowisko komplementariusza i akcjonariusz, ale z praktycznego punktu widzenia jest to niecelowe. Moliwe jest to tylko teoretycznie. Sfera stosunkw zewntrznych Jeli chodzi o sfer stosunkw zewntrznych, tymi aktywnymi wsplnikami s komplementariusze. Do nich naley prawo reprezentowania spki. Przysuguje ono tym komplementariuszom, ktrzy na podstawie statutu, albo prawomocnego orzeczenia sdu nie
38 | S t r o n a

wojtasso

zostali tego prawa pozbawieni, przy czym pniejsze pozbawienie ich prawa do reprezentacji stanowi zmian statutu i wymaga zgody wszystkich komplementariuszy. Zakres prawa do reprezentacji i sposb reprezentacji analogicznie jak w spce jawnej. Akcjonariusz moe reprezentowa spk tylko jako penomocnik, a jeeli dokona czynnoci i nie ujawni penomocnictwa, to za powstae zobowizania odpowiada bez ograniczenia. Komplementariusze s take tymi aktywnymi wsplnikami jeli chodzi o prowadzenie spraw spki. To do nich bowiem naley prowadzenie spraw spki. Statut moe stanowi, ktrzy komplementariusze prowadz sprawy spki, a wic przewidywa, e jeden lub kilku komplementariuszy moe prowadzi sprawy spki. Jeli chodzi o zakres moliwoci dziaania komplementariusza w sferze wewntrznej, to komplementariusz moe te sprawy prowadzi, ale tylko w tym zakresie, w ktrym dana sprawa nie naley do kompetencji walnego zgromadzenia albo rady nadzorczej. W spce tej zawsze wystpuje walne zgromadzenie, natomiast rada nadzorcza wystpuje, gdy przewiduje j statut spki, a z ustawy wynika obowizek powoania rady nadzorczej wwczas, gdy w spce jest wicej ni 25 akcjonariuszy. Czonkami rady nadzorczej mog by akcjonariusze i osoby spoza spki, nie mog by to komplementariusze ani pracownicy komplementariuszy. Rada jest organem kolegialnym. Czonkowie rady s powoywani i odwoywani przez wlane zgromadzenie przy czym, jeeli komplementariusz obj albo naby akcje w spce komandytowo akcyjnej to przy uchwaach dotyczcych powoania, albo odwoania czonka rady nadzorczej nie moe wykonywa prawa gosu z tych akcji. Podstawow funkcj rady nadzorczej jest sprawowanie staego nadzoru nad dziaalnoci spki we wszystkich dziedzinach jej dziaalnoci. Rada nie jest uprawniona do zawieszenia w czynnociach komplementariuszy. Rada nadzorcza ma uprawnienie do tego by delegowa swoich czonkw do czasowego wykonywania czynnoci komplementariuszy w sytuacji, gdy aden z komplementariuszy nie moe swoich czynnoci wykonywa. Najwyszym organem jest walne zgromadzenie. Form wyraenia woli przez ten organ s uchway, ktre s podejmowane na zwyczajnym albo nadzwyczajnym walnym zgromadzeniu. Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu przysuguje zarwno akcjonariuszom jak i komplementariuszom take wtedy, gdy nie s oni akcjonariuszami, ale prawo gosu maj tylko akcjonariusze, czyli osoby, ktre objy akcje. I tak jeeli akcja zostaa objta bd nabyta przez osob, ktra nie jest komplementariuszem, to daje ona prawo do jednego gosu, chyba e statut stanowi inaczej, czyli przewiduje akcje uprzywilejowane. Jeeli zostaa nabyta przez komplementariusza, to daje to prawo do jednego gosu i statut nie moe tej zasady zmieni. Kompetencje walnego zgromadzenia Walne zgromadzenie jest najwyszym organem w spce komandytowo akcyjnej. Sposb uregulowania kompetencji tego organu jest taki trzystopniowy, a mianowicie: 1. ustawodawca wymienia pewne zakresy spraw, w ktrych walne zgromadzenie samodzielnie podejmuje uchway i te uchway s skuteczne. Dla swej skutecznoci nie wymagaj akceptacji komplementariuszy (m.in. rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania komplementariuszy, udzielenie absolutorium komplementariuszom, czonkom rady nadzorczej, rozwizanie spki.). 2. Po drugie, wymienione s zakresy spraw, dla ktrych wymagane jest podjcie uchway przez walne zgromadzenie, ale dla wanoci takiej uchway walnego zgromadzenia potrzebna jest zgoda wszystkich komplementariuszy. Do nich nale takie kwestie jak powierzenie prowadzenia spraw jednemu bd wszystkim komplementariuszom, podzia zyskw przypadajcych czci akcjonariuszom, zbycie i wydzierawienie przedsibiorstwa, zbycie nieruchomoci spki, podwyszenie i obnienie kapitau zakadowego, emisja obligacji, poczenie i przeksztacenie spki, zmiana statutu, rozwizanie spki, bd te inne czynnoci okrelone w innych przepisach kodeksu i statusie.

39 | S t r o n a

wojtasso

3. Po trzecie, dla wanoci tych spraw wymagana jest uchwaa walnego zgromadzenia, ale

wano takiej uchway uzaleniona jest od uzyskania zgody wikszoci komplementariuszy: udzia w zyskach przypadajcych komplementariuszom (). Rozwizanie spki komandytowo akcyjnej powoduj: 1. przyczyny okrelone w statucie spki, 2. uchwaa walnego zgromadzenia o rozwizaniu spki, ktra wymaga zgody wszystkich komplementariuszy, 3. ogoszenie upadoci spki, 4. mier, ogoszenie upadoci lub wystpienie ze spki jednego komplementariusza, przy czym te przyczyny nie bd stanowiy rozwizania spki, jeeli statut bdzie stanowi inaczej, 5. inne przyczyny przewidziane prawem, np. przyczyny z art. 21 k.s.h.
Art. 21 k.s.h. 1. Sd rejestrowy moe orzec o rozwizaniu wpisanej do rejestru spki kapitaowej w przypadku, gdy: 1) nie zawarto umowy spki, 2) okrelony w umowie albo statucie przedmiot dziaalnoci spki jest sprzeczny z prawem, 3) umowa albo statut spki nie zawiera postanowie dotyczcych firmy, przedmiotu dziaalnoci spki, kapitau zakadowego lub wkadw, 4) wszystkie osoby zawierajce umow spki albo podpisujce statut nie miay zdolnoci do czynnoci prawnych w chwili ich dokonywania. 2. W przypadkach okrelonych w 1, jeeli braki nie zostan usunite w terminie wyznaczonym przez sd rejestrowy, sd ten moe, po wezwaniu zarzdu spki do zoenia owiadczenia, wyda postanowienie o rozwizaniu spki. 3. Jeeli braki, o ktrych mowa w 1, nie mog by usunite, sd rejestrowy orzeka o rozwizaniu spki. 4. Z powodu brakw, o ktrych mowa w 1, spka nie moe by rozwizana, jeeli od jej wpisu do rejestru upyno pi lat. 5. O rozwizaniu spki sd rejestrowy orzeka na wniosek osoby majcej interes prawny albo z urzdu, po przeprowadzeniu rozprawy. 6. Orzeczenie o rozwizaniu spki nie wpywa na wano czynnoci prawnych zarejestrowanej spki.

Umowa spki moe by wypowiedziana przez komplementariusza wtedy, gdy przewiduje to statut spki, natomiast akcjonariusz nie ma prawa do wypowiedzenia umowy spki. Spki kapitaowe SPKA Z OGRANICZON ODPOWIEDZIALNOCI Kapitaowy charakter wyraa si w tym, e ta spka ma osobowo prawn, e spka ta istnieje i zachowuje tosamo niezalenie od zmiany w skadzie osobowym wsplnikw, e te zmiany w skadzie osobowym wsplnikw nie powoduj koniecznoci zmiany podstaw funkcjonowania spki, czyli umowy spki. Spka z o.o. jest spk kapitaow, ale nie jest to czysta posta spki kapitaowej. Tak np. postaci jest spka akcyjna. W spce z o.o. moemy bowiem dostrzec pewne charakterystyczne elementy dla spek osobowych: 1. na udziay, czy te prawa do zysku w spce z o.o. nie mog by wystawiane dokumenty na okaziciela, jak rwnie dokumenty imienne lub na zlecenie, to oznacza, e udzia nie jest papierem wartociowym, 2. w spce z o.o. istnieje moliwo ograniczenia rozporzdzania udziaami tej spki, czy to rozporzdzania w cisym tego sowa znaczeniu polegajcym na zbyciu, czy o w szerokim znaczeniu tego sowa, przez co naley to rozumie nie tylko jako zbycie ale ograniczenie.
40 | S t r o n a

wojtasso

3. istnieje moliwo ograniczenia wstpienia do spki spadkobiercw na miejsce zmarego

wsplnika. To moe by take wyczenie wstpienia spadkobiercw w miejsce zmarego wsplnika, przy czym skuteczno takich postanowie ograniczajcych lub wyczajcych moliwo wejcia spadkobiercw do spki uzalenione jest od tego, czy umowa okrela warunki spaty spadkobiercw. 4. przysugujce wsplnikowi prawo kontroli i nadzoru nad dziaalnoci spki, ktre wsplnik moe dokonywa osobicie, albo te z upowanion przez siebie osob, a prawa tego wsplnik moe by pozbawiony, bd te prawo to moe by ograniczone w przypadku powoania rady nadzorczej i komisji rewizyjnej. 5. instytucja wyczenia wsplnika ze spki, ktra polega na tym, e z wanych powodw sd moe orzec o wyczeniu wsplnika ze spki, jeeli z takim daniem wystpi wszyscy pozostali wsplnicy i pod warunkiem, e ci dajcy wyczenia bd stanowili wicej ni poow kapitau zakadowego spki. Spka z o.o. jest spk posiadajc osobowo prawn, a to oznacza, e wsplnicy nie ponosz odpowiedzialnoci za zobowizania spki. Spka ponosi pen odpowiedzialno caym swoim majtkiem za swoje zobowizania, natomiast wyczona jest odpowiedzialno wsplnikw. Spka ta moe by utworzona przez jedn lub wicej osb dla realizacji kadego celu prawnie dopuszczalnego, o ile inaczej nie stanowi statut. Jedynym zaoycielem spki z o.o. nie moe by inna jednoosobowa spka z o.o.. Ponadto jako przykady takich przepisw, ktre stanowi inaczej mona poda te przypadki, w ktrych dana dziaalno nie moe by wykonywana w formie spki z o.o., bank, zakad ubezpiecze, GPW. Normatywn podstaw funkcjonowania spki z o.o. jest umowa spki, a w przypadku gdy spka jest tworzona przez jednego wsplnika, to nie mamy do czynienia z umow, lecz aktem zaoycielskim, natomiast gospodarcz podstaw jest kapita zakadowy, ktry pochodzi z wkadw wsplnikw. Przesanki powstania spki z o.o. s nastpujce: 1. zawarcie umowy spki, 2. wniesienie wkadw na pokrycie caego kapitau zakadowego, a w przypadku objcia udziaw za cen wysz od ich wartoci nominalnej take wniesienie tej nadwyki, 3. powoanie zarzdu, 4. ustanowienie rody nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeeli obowizek taki wynika z ustawy lub umowy spki, 5. wpisanie spki do rejestru. Ad. 1. Zawarcie umowy spki Umow spki moe zawrze kady podmiot prawa, ktry ma podmiotowo prawn. W kontekcie wanoci zawarcia umowy spki z o.o. aktualna pozostaje uchwaa 7 sdziw SN z 30.05.1990r. Ona skada si z 2 tez o nastpujcym brzmieniu: 1) nie jest wana umowa spki z o.o. i umowa spki akcyjnej zawarta przez przedsibiorstwo pastwowe z osob fizyczn, jeeli osoba ta wystpuje rwnoczenie w imieniu wasnym i jako dyrektor przedsibiorstwa pastwowego, 2) nie jest wana umowa spki akcyjnej zawarta przez osob wystpujc rwnoczenie w imieniu wasnym oraz jako penomocnik przedsibiorstwa pastwowego, jeeli osoba ta piastuje w tym przedsibiorstwie stanowisko zastpcy dyrektora, gwnego ksigowego lub stanowisko rwnorzdne albo jest czonkiem rady pracowniczej tego przedsibiorstwa. Umowa musi mie form aktu notarialnego, moe by zawarta przez penomocnika, wtedy penomocnictwo musi by rwnie w formie aktu notarialnego, a obligatoryjnymi elementami treci tej umowy jest okrelenie firmy i siedziby spki, przedmiotu jej dziaania, wysokoci
41 | S t r o n a

wojtasso

kapitau zakadowego, postanowienie, czy wsplnik moe mie jeden, czy te wiksz ilo udziaw, okrelenie liczby i wartoci nominalnej udziaw objtych przez poszczeglnych wsplnikw, ponadto gdy wsplnik wnosi do spki wkad niepieniny, to obligatoryjnym elementem umowy spki jest okrelenie przedmiotu tego wkadu wraz z oznaczeniem wsplnika wnoszcego wkad oraz okreleniem liczby i wartoci udziaw przyznanych w zamian za ten wkad. Poza tymi elementami obligatoryjnymi w umowie mog si znale postanowienia fakultatywne, do ktrych bd naleay np. postanowienia, ktre przyznaj wsplnikowi dodatkowe uprawnienia albo tez nakadaj na niego dodatkowe obowizki. A dodatkowe uprawnienia mog np. polega na uprzywilejowaniu udziaw albo te przyznaniu dodatkowych uprawnie o charakterze osobistym nie zwizanych z udziaem. Ponadto w umowie spki mog si znale take inne postanowienia fakultatywne, ktre nie s zwizane z uprawnieniami wsplnikw, jak np. dotyczce sposobu reprezentowania spki, moliwoci podwyszenia kapitau zakadowego bez zmiany umowy spki, czy te moliwoci umorzenia udziaw w spce. Ad. 2. Wniesienie wkadw na pokrycie caego kapitau zakadowego, a w przypadku objcia udziaw za cen wysz od ich wartoci nominalnej take wniesienie tej nadwyki Kapita zakadowy musi by w caoci zgromadzony przed wpisaniem spki do rejestru. Zarzd spki czuwa nad tym, aby te wkady na pokrycie kapitau zostay w caoci wniesione i w zwizku z tym do wniosku o zarejestrowanie spki zaczane jest owiadczenie wszystkich czonkw zarzdu, w ktrym stwierdza si, e wkady na pokrycie caego kapitau zakadowego zostay przez wszystkich wsplnikw w caoci wniesione. Uchwaa z 9.02.1993r. IIICZP 15/93 wymagane w art. 258 2 pkt. 3 k.h. (art. 167 1 pkt. 2 k.s.h.) owiadczenie wszystkich czonkw zarzdu o dokonaniu wpat na kapita zakadowy nie moe by zastpione adnym innym dowodem. Ad. 3. Powoanie zarzdu Zarzd jest organem obowizkowym w spce z o.o.. Musi by ustanowiony przed wpisaniem spki do rejestru rwnie z tego powodu, e gdyby nie byo zarzdu, nie byoby komu zoy wniosku o rejestracj. Tylko zarzd jest uprawniony do podpisania wniosku rejestrowego. Na gruncie k.h. i na gruncie k.s.h. do powszechn praktyk byo to, e czonkowie pierwszych organw spki, w tym rwnie czonkowie pierwszego zarzdu byli powoywani w umowie spki. Wyrok SN z 5.02.1998r. IIICKN 363/97 a teza tego uzasadnienia brzmi nastpujco: czonek zarzdu ustanowionego w umowie spki z o.o. moe by odwoany przez zgromadzenie wsplnikw bezwzgldn wikszoci oddanych gosw bez koniecznoci zmiany umowy spki. 1) postanowienia stanowice konieczny element umowy spki, 2) postanowienia dotyczce kwestii, ktre nie musz by uregulowane w umowie spki, ale jeli wsplnicy chc je uregulowa, to musz to zrobi w umowie spki, 3) postanowienia wczone do umowy spki, ale dotyczce kwestii, ktre mog by skutecznie rozstrzygnite przez wsplnikw poza umow spki. do tej 3) kategorii postanowie naley zastosowa te postanowienia dotyczce powoania pierwszego zarzdu spki. I t praktyk przyj ustawodawca w k.s.h., czego wyrazem jest art. 167 1 pkt. 3 gdzie mwi si, e o powoaniu czonkw organw spki nie stanowi akt notarialny zawierajcy umow spki, dowd ich ustanowienia, z wyszczeglnieniem skadu osobowego. Ad. 4. Ustanowienie rody nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeeli obowizek taki wynika z ustawy lub umowy spki To s organy nadzoru i kontroli. W kadej spce umowa moe przewidywa powoanie takiego organu rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, albo obu tych organw, jednake, gdy kapita zakadowy przekracza kwot 500.000z, a wsplnikw jest wicej ni 25, to ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej jest obowizkiem wynikajcym z kodeksu.
42 | S t r o n a

wojtasso

Ad. 5. Wpisanie spki do rejestru Od momentu zawarcia umowy spki powstaje spka z o.o. w organizacji. Ta spka z o.o. w organizacji jest nie tylko okreleniem pewnego etapu tworzenia si spki, ale jest bytem prawnym, poniewa ustawodawca spce kapitaowej w organizacji przyznaje podmiotowo prawn ze wszystkimi konsekwencjami, a wic uprawnia j do dziaania w obrocie we wasnym imieniu i na wasny rachunek, a tym samym przyznaje jej zdolno prawn i zdolno do czynnoci prawnych. Spka ta ma status przedsibiorcy i moe prowadzi dziaalno gospodarcz, pomimo, e nie zostaa wpisana do rejestru przedsibiorcw. Spka ta jest reprezentowana przez zarzd albo te penomocnika, ktrego w drodze jednomylnej uchway powouj wsplnicy. Jako podmiot prawa ponosi odpowiedzialno za swoje zobowizania caym swoim majtkiem, ale t odpowiedzialno za odpowiedzialno spki z o.o. w organizacji ponosz take osoby, ktre dziaaby w jej imieniu, jak rwnie odpowiedzialno t ponosz wsplnicy, ale odpowiedzialno wsplnikw ogranicza si do wartoci niewniesionego wkadu. Gdyby wsplnik w peni wnis wkad w kapitale zakadowym, to nie ponosi za zobowizania spki z o.o. w organizacji. Odpowiedzialno spki z o.o. w organizacji, osb, ktre dziaay w jej imieniu i wsplnikw ma charakter solidarny . Odpowiedzialno tych osb, ktre dziaay w imieniu spki ustaje wobec spki z chwil zatwierdzenia czynnoci przez zgromadzenie wsplnikw. Ta spka w organizacji ma osobowo prawn, ale kodeksowa regulacja jest do skpa. Ustawodawca reguluje tylko kwestie dotyczce firmy, reprezentacji, czy te odpowiedzialno takiej spki. Przyjmuje bowiem zaoenia, e w tych spawach, ktre nie s uregulowane przepisami dotyczcymi spki w organizacji naley odpowiednio stosowa przepisy dotyczce funkcjonowania spki z o.o., jako spki penej/waciwej po jej wpisie do rejestru.

09.04.2011r.

Sd uzna, e zmiana umowy spki z o.o. w organizacji nastpuje w drodze umowy zawartej przez wsplnikw. 25.02.2009r. IICSK 489/08 (glosa krytyczna profesora) Te wszystkie uwagi odnosz si rwnie do spki jednoosobowej. W tym przypadku nie mamy do czynienia z umow spki, lecz z aktem zaoycielskim. Ustawodawca w odniesieniu do spki jednoosobowej wprowadza pewne odstpstwa w porwnaniu do spki skadajcej si z kilku wsplnikw. Dotycz one umw miedzy wsplnikami a czonkiem zarzdu, jak rwnie dotycz formy owiadcze skadanych przez takiego wsplnika w spce. A mianowicie, w przypadku, gdy wszystkie udziay spki przysuguj jedynemu wsplnikowi albo te jedynemu wsplnikowi i spce, to dla owiadczenia woli takiego wsplnika skadanego spce wymagana jest forma pisemna pod rygorem niewanoci, chyba e ustawa stanowi inaczej. Wniosek o rejestracj musi by zoony w cigu 6 miesicy od dnia podpisania umowy spki. Ten wniosek skada zarzd i musi by on podpisany przez wszystkich czonkw zarzdu. Jeeli w tym terminie wniosek nie zostanie zoony albo postanowienie sdu o odmowie zarejestrowania spki stanie si prawomocne, to umowa spki ulega rozwizaniu z mocy prawa. W takim przypadku spka powinna dokona zwrotu wkadw wniesionych przez wsplnikw, jak rwnie pokry wierzytelnoci osb trzecich. Jeeli nie bdzie w stanie tego uczyni, bo np. nie bdzie zarzdu w tej spce, to naley powoa zarzd w celu likwidacji spki, a w przypadku, gdy nie zostanie
43 | S t r o n a

wojtasso

powoany zarzd, to t likwidacj przeprowadz likwidatorzy powoani przez zgromadzenie wsplnikw, albo sd rejestrowy. Do tej likwidacji stosuje si przepisy o likwidacji spki penej. Kapita zakadowy w spce z o.o. Kapita zakadowy w spce z o.o. peni 3 funkcje: 1. prawn, kapita zakadowy jest elementem treci umowy spki, podlega wpisowi do rejestru przedsibiorcw i w wietle art. 21 1 pkt.3 k.s.h. jeeli umowa albo statut spki nie zawiera nie zawiera postanowie dotyczcych firmy, przedmiotu dziaalnoci spki, kapitau zakadowego lub wkadw, sd rejestrowy orzeka o rozwizaniu spki, 2. gospodarcz, polega na tym, e kapita zakadowy stanowi pierwszy majtek spki, na ktrym spka opiera swoj dziaalno, 3. gwarancyjn, polega na tym, e kapita zakadowy jest traktowany jako ta cze majtku spki, ktr spka zobowizuje si w interesie wierzycieli utrzyma i nie rozdziela pomidzy wsplnikw. Wyrazem tej gwarancyjnej funkcji kapitau zakadowego s te przepisy, ktre stanowi, e wkadem wsplnika mog by prawa lub rzeczy majce okrelon warto majtkow, jak rwnie wyrazem tej gwarancyjnej funkcji s te przepisy, ktre zakazuj dokonywania zwrotu wkadw na rzecz wsplnikw w czasie funkcjonowania spki, jak rwnie zakazuj dokonywania wypat z majtku spki na rzez wsplnikw jeeli ten majtek jest potrzebny na pokrycie kapitau zakadowego. Zwrot wkadw na rzecz wsplnikw moliwy jest tylko wtedy, gdy tak stanowi przepisy, np. sytuacja, gdy dochodzi do zmniejszenia kapitau zakadowego i zwizane z tym zmniejszenie udziau wsplnika w spce. Kapita zakadowy moe by dwojako rozumiany, a mianowicie: 1) jako pewien fundusz zaoycielski, ktry si skada z wkadu wsplnikw. Jest o wtedy pierwszy majtek spki i jest on wykazywany w bilansie spki po stronie czynnej, po stronie aktyww. 2) jest rozumiany jako pewna wielko liczbowa bdca sum wartoci nominalnej udziaw i jest ona okrelona w pienidzu, i w bilansie spki jest wpisywana po stronie pasyww. Obecnie minimalna wysoko KZ wynosi 5.000z, a minimalna warto udziau 50z. (zmiana -> test pynnoci, wprowadza si take kapita udziaowy i udziay bez wartoci nominalnej). Jeeli wsplnik w kapitale zakadowym wnosi wkady, to pojawiaj si takie trzy podstawowe pytania: 1. Co moe by przedmiotem wkadu wsplnika? Wkad wsplnika moe mie posta wkadu pieninego w rnej postaci albo moe to by wkad niepieniny. 2. Powstaje pytanie, co moe by przedmiotem tego wkadu niepieninego, czyli aportu? 3. Jak okreli jego warto, w jaki sposb ten wkad niepieniny powinien by wniesiony do spki? Przepisy k.s.h. nie udzielaj odpowiedzi, co moe by przedmiotem aportu wsplnika do spki. Poniewa mowa jest tutaj o wkadzie niepieninym, a nie o wkadzie rzeczowym, std przyjmuje si, e przedmiotem tego wkadu mog by nie tylko rzeczy, ale rwnie prawa, jeeli s zbywalne i maj okrelon warto majtkow, a zatem mog w bilansie spki zaj pozycj aktyww. T zbywalno wkadu niepieninego okreli ustawodawca w art. 14 1 k.s.h.. SN stwierdzi, e przedmiotem tego wkadu moe by prawo wasnoci rzeczy ruchomych, bd nieruchomoci, moe by cz uamkowa rzeczy, prawo uytkowania wieczystego, prawo wasnoci przedsibiorstwa rozumianego w sensie przedmiotowym, mog by prawa majtkowe na dobrach niematerialnych (prawo do patentu, czy te wiadomoci i dowiadczenie o charakterze technicznym i nadajce si bezporednio w procesie produkcji, czyli know how), mog by obligacje, akcje, wierzytelno przysugujca wsplnikowi wobec spki.
44 | S t r o n a

wojtasso

W oparciu o te i przepisy, i orzecznictwo sdowe opracowano pewne kryteria zdolnoci aportowej stwierdzajc, e naley do nich: 1. zdolno bilansowa tego aportu, czyli moliwo jego oznaczenia, oszacowania i wpisania w bilansie spki po stronie aktyww, 2. zbywalno prawa przez co naley rozumie moliwo przeniesienia na inny podmiot, 3. zdolno likwidacyjna, bd upadociowa wyraa si w moliwoci wejcia tego prawa do skadnikw masy likwidacyjnej, bd upadociowej, 4. przydatno aportu do spki (najmniej istotne). W przypadku, gdy wnoszone s wkady niepienine ustawodawca w spce z o.o. nie przewiduje obowizkowego trybu badania wartoci. W zwizku z tym moe powsta ryzyko przeszacowania albo te niedoszacowania, czyli zawyenia lub zanienia wartoci aportu. Ustawodawca nie normuje sytuacji, w ktrej warto aportu wnoszonego przez wsplnika do spki byaby zaniona. SN w uchwale 7 sdziw orzek, e zanienie wartoci wnoszonego wkadu niepieninego dla pokrycie udziau w spce z o.o. nie powoduje niewanoci umowy zawizujcej tak spk i pozostaje te bez wpywu na odpowiedzialno spki w razie jej niewypacalnoci. Wane jest to, i SN uzna, e w stosunku do wsplnikw, przyjcie aportu w okrelonej cenie jest umow, ktra na oglnych zasadach podlega swobodzie kontraktowej, o ktrej mowa w art. 3531 k.c. i zgodnie z regua pierwszestwa autonomii woli, przedmiot wkadu jak te jego oszacowanie, pozostaj domen uzgodnie midzy wsplnikami, a granice ich autonomii w tym wzgldzie stanowi moe jedynie wzgld na bezpieczestwo obrotu oraz interes wierzycieli spki, natomiast ustawodawca odnosi si do sytuacji, w ktrej warto wkadw niepieninych zostaa znaczenie zawyona w stosunku do ich wartoci zbywczej w dniu zawarcia umowy. W takim przypadku, bowiem, wsplnik, ktry taki wkad wnis oraz czonkowie zarzdu, ktrzy wiedzc o tym zgosili spk do rejestru, zobowizani s solidarnie wyrwna spce brakujc warto, gdy przesank odpowiedzialnoci czonkw zarzdu jest wiedza. (Spka bdzie musiaa wykaza, e wsplnik o tym wiedzia. Jest to tzw. odpowiedzialno obiektywna. Wina nie ma tu adnego znaczenia.) Sposb wniesienia aportw do spki Nie ma problemu ze sposobem jego wniesienia, poniewa z momentem powstania spki powstaje spka w organizacji, ktra ma podmiotowo prawn. Mamy podmiot, na ktry to prawo ju moe by przeniesione, nie musimy czeka z rejestracj. Dopiero w momencie rejestracji te prawa przechodz na spk pen. Kapita zakadowy w spce z o.o. moe ulega zmianom. Mog one polega na podwyszeniu albo obnieniu kapitau zakadowego. Jeli chodzi o podwyszenie kapitau zakadowego w spce z o.o., moe nastpi ono w 2 trybach, a mianowicie: 1. w trybie zmiany umowy spki, 2. w trybie niepowodujcym zmiany umowy spki, czyli na podstawie dotychczasowych postanowie umowy spki. Jeeli jest to pierwszy tryb, czyli wymagajcy zmiany umowy spki, to uchwa o zmianie podejmuje zgromadzenie wsplnikw i jak kada zmiana umowy spki, tak rwnie taka uchwaa wymaga notarialnego protokoowania, a dla jej podjcia wymagane jest uzyskanie kwalifikowanej wikszoci 2/3 gosw, ile umowa nie przewiduje surowszych warunkw dla podjcia takiej uchway. Dla skutecznoci takiego podwyszenie wymagany jest wpis do rejestru. Od strony technicznej podwyszenie kapitau zakadowego moe polega albo na podwyszeniu wartoci nominalnej istniejcych udziaw, albo te na utworzeniu nowych udziaw. Ten drugi tryb podwyszenia kapitau, zwanego te podwyszeniem na podstawie umowy spki, okrelany jest take jako tzw. uproszczone podwyszenie kapitau zakadowego, poniewa jest ono w znacznym stopniu odformalizowane w porwnaniu do tego podwyszenia w trybie zwykym. Aby mogo nastpi podwyszenie kapitau bez zmiany umowy spki, to
45 | S t r o n a

wojtasso

umowa spki musi przewidywa tak moliwo jednoczenie okrelajc maksymaln wysoko podwyszenia oraz termin, w cigu ktrego to podwyszenie moe nastpi. W ramach tej maksymalnej kwoty oraz jego terminu mona dokona nie jednego, a kilku podwysze kapitau zakadowego. Kade takie podwyszenie, a wic w tym trybie uproszczonym, wymaga wpisu do rejestru i staje si skuteczne z chwil dokonania takiego wpisu. Przy podwyszeniu kapitau zakadowego pocigajcego za sob konieczno zmiany umowy spki nie ulega wtpliwoci, e nastpstwem tego podwyszenia moe by zwikszenie wartoci udziaw istniejcych albo ustanowienie nowych udziaw i jeeli zwiksza si warto nominaln istniejcych udziaw, a wsplnik mg mie warto wiksz o 1 udzia, to naley zwikszy warto wszystkich udziaw. Natomiast jeeli wsplnik mia tylko 1 udziau, to mona zwikszy warto tylko niektrych udziaw. Przy podwyszeniu kapitau zakadowego, ktry polega na zmianie umowy spki, dotychczasowym wsplnikom przysuguje prawo pierwszestwa do objcia nowych udziaw w powikszonym kapitale proporcjonalnie w stosunku do dotychczasowych udziaw. Tego prawa pierwszestwa wsplnicy mog by pozbawieni w drodze dotychczasowych ustale w umowie spki albo te w uchwale o podwyszeniu kapitau zakadowego. Jeeli w drodze umowy, to to oznacza, e ci wsplnicy zgodzili si na tak sytuacj. Natomiast, jeeli to pozbawienie pierwszestwa ma nastpi w uchwale o podwyszeniu kapitau zakadowego, to naley pamita o wymogu wynikajcym z art. 246 3 k.s.h.
Art. 246 k.s.h. 3. Uchwaa dotyczca zmiany umowy spki, zwikszajca wiadczenia wsplnikw lub uszczuplajca prawa udziaowe bd prawa przyznane osobicie poszczeglnym wsplnikom, wymaga zgody wszystkich wsplnikw, ktrych dotyczy.

W tym przypadku uchwaa taka pozbawiaaby ich praw udziaowych i dlatego wymagana byaby ich zgoda. Dysponujc z kolei tak zgod na wyczenie prawa pierwszestwa bez przeszkd spka mogaby zaoferowa nowe udziay osobom trzecim, spoza wsplnikw. Jeeli nowe udziay byyby obejmowane przez dotychczasowego wsplnika, albo te podwyszenie nastpowaoby poprzez zwikszenie wartoci nominalnej udziaw, to dla owiadczenia dotychczasowego wsplnika o objciu nowego udziau bd udziaw lub objciu podwyszenie wartoci istniejcego udziau bd udziaw, wymagana jest forma aktu notarialnego. Jeeli nowe udziay s obejmowane przez osoby spoza spki, albo nowego wsplnika, to taki nowy wsplnik skada owiadczenie o przystpienie do spki oraz o objciu udziau lub udziaw o okrelonej wartoci nominalnej. Takie owiadczenie zawierajce te elementy wymaga formy aktu notarialnego. Tryb uproszczony Polega on na tym, e nie zmienia si umowa spki, ale umowa musi taka moliwo przewidywa. Ustawodawca w art. 257 3 k.s.h. okrela podwyszenie kapitau zakadowego bez zmiany umowy spki.
Art. 257 k.s.h. 1. Jeeli podwyszenie kapitau zakadowego nastpuje nie na mocy dotychczasowych postanowie umowy spki przewidujcych maksymaln wysoko podwyszenia kapitau zakadowego i termin podwyszenia, moe ono nastpi jedynie przez zmian umowy spki. 2. Podwyszenie kapitau zakadowego nastpuje przez podwyszenie wartoci nominalnej udziaw istniejcych lub ustanowienie nowych. 3. Jeeli podwyszenie kapitau zakadowego nastpuje na podstawie dotychczasowych postanowie umowy spki, przy zachowaniu wymaga okrelonych w 1, owiadczenia dotychczasowych wsplnikw o objciu nowych udziaw wymagaj formy pisemnej pod rygorem niewanoci. Art. 260 2 stosuje si odpowiednio. 46 | S t r o n a

wojtasso

Problem ze zdania 2 polega na tym, czy nowe udziay mog by objte tylko przez dotychczasowych wsplnikw, czy te mog by zaoferowane nowym wsplnikom. SN w wyroku z 25.02.2010r. ICSK 384/09 wyrazi nastpujc tez: Nowe udziay w kapitale podwyszonym na podstawie dotychczasowych postanowie umowy spki (art. 257 1 i 3 k.s.h.) mog obj tylko dotychczasowi wsplnicy proporcjonalnie do przysugujcych im ju udziaw; w razie nieobjcia przez nich udziaw w ten sposb podwyszenie kapitay zakadowego nie dochodzi do skutku. Odmiennie, natomiast, wypowiedzia si SN w wyroku z 14.05.2010r. IICSK 505/09: Uchwa zgromadzenia wsplnikw spki z o.o. niebdc zmian umowy spki mona wyczy prawo pierwszestwa dotychczasowego wsplnika do objcia udziaw w podwyszonym kapitale zakadowym, chyba e co innego wynika z umowy spki. Jest jeszcze jeden sposb podwyszenia kapitau zakadowego, ale podwyszenia, ktre wie si ze zmian umowy spki. Jest to tzw. podwyszenie kapitau ze rodkw spki i polega na tym, e w drodze uchway wsplnikw zmieniajcej umow spki, podwysza si kapita zakadowy, a na pokrycie udziaw w tym kapitale przeznacza si rodki z kapitau zapasowego lub kapitau rezerwowego, ktre zostay utworzone z zysku spki (podwyszenie w drodze kapitalizacji rezerw). Nowe udziay mog przypa tylko dotychczasowym wsplnikom w stosunku do ich dotychczasowych udziaw i nie wymagaj objcia. W ten sposb, moe nastpi nie tylko podwyszenie polegajce na utworzeniu nowych udziaw, ale take na podwyszeniu wartoci nominalnej dotychczasowych. To podwyszenie wymaga wpisu do rejestru i staje si skuteczne z chwil wpisu. Obnienie kapitau zakadowego Zmiana kapitau moe polega take na jego obnieniu. Od strony ekonomicznej ma ono miejsce w przypadku, gdy jest on nadmierny w stosunku do prowadzonej dziaalnoci, albo te, gdy spka poniosa straty, ktre spowodoway ubytek w kapitale zakadowym. W zwizku z tymi okrelonym i funkcjami kapitau zakadowego, w szczeglnoci funkcj gwarancyjn, ustawodawca przewiduje dla obnienia kapitau zakadowego w spce z o.o. szczeglny tryb postpowania, ktre jest okrelane jako tzw. postpowanie konwokacyjne. Polega ono na tym, e obowizkiem zarzdu jest ogoszenie uchway o obnieniu kapitau zakadowego oraz wezwanie wierzycieli spki aby w terminie 3 miesicy od ogoszenia zgosili sprzeciw, jeeli nie zgadzaj si na obnienie kapitau zakadowego. Ci wierzyciele, ktrzy taki sprzeciw zgosili powinni by przez spk zaspokojeni, albo te ich roszczenia powinny by zabezpieczone. Pozostaych wierzycieli, ktrzy sprzeciwu nie zgosili traktuje si jako wyraajcych zgod na obnienie kapitau zakadowego. Ustawodawca pozwala na odstpienie od tego trybu postpowania konwokacyjnego, wtedy gdy pomimo obnienia kapitau zakadowego nie zwraca si wsplnikom wpat na kapita zakadowy i jednoczenie z obnieniem nastpuje podwyszenie tego kapitau co najmniej do pierwotnej jego wysokoci. Obnienie kapitau zakadowego zawsze wie si ze zmian umowy spki i jak kada zmiana umowy spki, podlega wpisowi do rejestru, wpis ma charakter konstytutywny. Udziay w spce z o.o. Jedna z definicji udzia w spce z o.o. jako og praw i obowizkw wsplnika wynikajcych ze stosunku spki. Te prawa i obowizki mona rnie klasyfikowa, ale jedna z klasyfikacji zakada, e moemy je podzieli na prawa i obowizki o charakterze majtkowym oraz o charakterze korporacyjnym. Jeli chodzi o obowizki o charakterze majtkowym, to takim obowizkiem podstawowym jest obowizek penego pokrycia udziaw w kapitale zakadowym, czyli wniesienie udziaw na pokrycie kapitau zakadowego. Ponadto umowa spki moe nakada na wsplnika, czy wsplnikw dodatkowe obowizki o charakterze majtkowym. O dwch rodzajach takich obowizkw majtkowych wspomina ustawodawca w k.s.h. jako przykadach takich obowizkw. Normatywn podstaw do wprowadzenia takich dodatkowych obowizkw do umowy spki jest art. 159 k.s.h.
47 | S t r o n a

wojtasso

Art. 159 k.s.h. Jeeli wsplnikowi maj by przyznane szczeglne korzyci lub jeeli na wsplnikw maj by naoone, oprcz wniesienia wkadw na pokrycie udziaw, inne obowizki wobec spki, naley to pod rygorem bezskutecznoci wobec spki dokadnie okreli w umowie spki.

Przepis ten nie precyzuje, czy te obowizki, ktre maj by naoone na wsplnikw maj mie charakter osobisty, czy maj by zwizane z udziaem. Wane jest, e rdem tych obowizkw jest umowa spki. Jeeli s zwizane z udziaem, no to przechodz na nabywc udziau wraz z udziaem. Jeeli obciaj wsplnika i maj charakter osobisty, to obciaj go do chwili, gdy przestaje by wsplnikiem, ale nie przechodz na nabywc udziau. Moe by tez tak, e wsplnik bdzie zobowizany do pewnych wiadcze, ale rdem tych obowizkw nie bdzie umowa spki, tylko jakakolwiek inna cywilnoprawna umowa zawarta midzy tym wsplnikiem a spk. Z uwagi na to, e inna bdzie podstawa tych obowizkw, inne bdzie odpowiedzialno tego wsplnika. O dwch rodzajach takich obowizkw o charakterze majtkowym wspomina k.s.h., jako o przykadach: 1. obowizek powtarzajcych si wiadcze niepieninych 2. obowizek wniesienia dopat. W pierwszym przypadku, umowa powinna okrela rodzaj i zakres tych wiadcze. Te dodatkowe wiadczenia powinny by zawarte w umowie i skonkretyzowane w odniesieniu do kadego ze wsplnikw. One mog obcia tylko niektrych wsplnikw. Wane jest to, e jak sama nazwa wskazuje s to wiadczenia powtarzajce si, a wic ani jednorazowe, ani te cige (w spkach produkcyjnych wsplnik jest zobowizany do dostarczenia produktw). Tre i zakres tych wiadcze jest podporzdkowana celowi dziaania spki. Wane jest to, e z tytuu takich wiadcze wsplnikowi przysuguje wynagrodzenie nawet wtedy, kiedy sprawozdanie finansowe spki nie wykazuje zysku, przy czym to wynagrodzenie nie moe przekracza cen i stawek przyjtych w obrocie za tego rodzaju wiadczenia. Te powtarzajce si wiadczenia niepienine wynikaj z umowy spki i obciaj udzia, w konsekwencji przechodz na nabywc udziau, a wic obciaj kadoczesnego nabywc udziau. Zbycie takiego udziau, ktry jest obciony takimi obowizkami jest moliwe tylko za zgod spki, chyba e inaczej stanowi umowa spki. Drugim rodzajem obowizkw o charakterze majtkowym, ktry jest przewidziany w k.s.h. jest obowizek wniesienia dopat. Dopaty s zawsze wiadczeniem pieninym, ktre obci wszystkich wsplnikw rwnomiernie w granicach liczbowo okrelonej wysokoci w stosunku do udziau. Gdy mwimy o dopatach, to one zawsze zwikszaj majtek spki, natomiast, nie zwikszaj kapitau zakadowego, bo gdy mwimy o dopatach do udziau, to ich wysoko jest okrelona do udziau. Nie moe to by interpretowane tak, e traktujemy dopat do udziau w sytuacji, gdy udzia nie jest w peni pokryty, a kto wnosi dopat. Udzia musi by w peni pokryty. Dopata obcia udzia i musi by cile liczbowo okrelona w stosunku do udziau. Tylko porednio moe doj do takiej sytuacji, e dopata powikszy kapita zakadowy, a mianowicie wtedy, gdy wsplnicy wnios do spki dopaty, a nastpnie zgromadzenie wsplnikw podejmie uchwa o zwrocie dopat, one nie bd przez spk wykorzystane. W takiej sytuacji, jeeli taka uchwaa zapadnie, to wsplnikom bdzie przysugiwao roszczenie o zwrot dopaty. Jeeli zgromadzenie wsplnikw podejmie uchwa o podwyszeniu kapitau zakadowego, to udziay w podwyszonym kapitale zakadowym mog by pokryte t wierzytelnoci, ktra przysuguje wsplnikowi z tytuu zwrotu dopat. Dopaty s zadane wtedy, gdy albo spka potrzebuje rodkw na dziaalno, albo w celu pokrycia straty wynikajcej ze sprawozdania finansowego. Natomiast jeli chodzi prawa o charakterze majtkowym to takim podstawowym prawem jest prawo do dywidendy, tj. prawo do dania zwrotu dopat, ale tylko wtedy gdy ten zwrot dopat zosta uchwalony. Prawem o charakterze majtkowym jest prawo do dania wpat na udzia,
48 | S t r o n a

wojtasso

ale tylko wtedy, gdy nastpio umorzenie udziau, chyba e wsplnik zrzeka si tego uprawnienia do dania wpat na udzia. To prawo do tej czci majtku spki, ktra pozostaje po zaspokojeniu wierzycieli na etapie likwidacji spki. Wreszcie to jest prawo do wynagrodzenia z tytuu powtarzajcych si wiadcze niepieninych na rzecz spki, ktre obciaj udzia, bd te udziay. 14.05.2011r. Prawa i obowizki o charakterze korporacyjnym Ustawodawca nie wyrnia obowizkw o charakterze korporacyjnym. One nie zostay jasno sformuowane w przepisach kodeksu. Mog wynika z postanowie umowy spki. to moe by, np. obowizek penienia okrelonej funkcji w spce. Z przepisw kodeksu mona wysnu taki oto wniosek, e uczestniczenie w zgromadzeniu jest nie tylko prawem, ale take obowizkiem. Wykonywanie uprawnie wsplnika przynajmniej stopniu minimalnym, tzn. uczestniczenie w zgromadzeniu wsplnikw przynajmniej w tym zgromadzeniu, ktre odbywa si po zakoczeniu roku obrotowego. To jest istotne z punktu widzenia egzystencji spki. jeeli wszyscy wsplnicy zachowywaliby si biernie, to by oznaczao, e spka wadliwie funkcjonuje. Prawami o charakterze korporacyjnym (organizacyjnym) s prawo do uczestniczeniu w zgromadzeniu oraz wykonywanie gosu, ktre to prawo moe by wykonywane osobicie rzez wsplnika lub przez jego przedstawiciela, to jest prawo nadzoru i kontroli nad dziaalnoci spki, ktre moe by wykonywane osobicie przez wsplnika albo za pomoc organu nadzorczego w postaci komisji rewizyjnej, wreszcie prawo do zaskarania uchwa zgromadzenia wsplnikw, ktre moe polega na prawie dania uchylenia uchway albo stwierdzenia jej niewanoci. Tytuem uczestniczenia wsplnika w spce z o.o. jest udzia. Udzia zatem jest pojmowany jako og praw i obowizkw wsplnika wynikajcych ze stosunku spki. Te udziay w spce moemy rnie klasyfikowa. Majc na uwadze zakres uprawnie wynikajcych z udziau moemy mwnic o udziaach zwykych i uprzywilejowanych. Z punktu widzenia przedmiotu pokrycia moemy mwi o udziaach gotwkowych/pieninych i udziaach aportowych. Z punktu widzenia wartoci nominalnej udziaw moemy mwi o udziaach o rwnej i nierwnej wartoci nominalnej, wreszcie z punktu widzenia moliwoci dokonywania podziau udziau moemy mwi o udziaach podzielnych i niepodzielnych. Z punktu widzenia moliwoci obcienia udziaw moemy mwi o udziaach obcionych dodatkowymi wiadczeniami i udziaach nieobcionych. W sposb szczeglny ustawodawca zajmuje si udziaami uprzywilejowanymi i nieuprzywilejowanymi. Udziay uprzywilejowane przyznaje wsplnikom takie udziay posiadajcym szczeglne dodatkowe uprawnienia, czyli przywileje. Udziay uprzywilejowane wystpuj w spce tylko wtedy, gdy przewiduje je umowa spki, ktra jednoczenie powinna wskazywa charakter tego uprzywilejowania, czyli powinna wyjania, na czym to uprzywilejowanie polega. Ustawodawca w k.s.h. w sposb przykadowy wymienia charakter uprzywilejowania stwierdzajc, e to uprzywilejowanie moe dotyczy prawa gosu, prawa do dywidendy oraz prawa do uczestniczenia w podziale majtku likwidowanej spki. wskazujc te przykadowe sposoby uprzywilejowania. Jednoczenie ustawodawca okrela grn granic uprzywilejowania. I tak jeli chodzi o uprzywilejowanie dotyczce prawa gosu, to moe ono dotyczy tylko udziaw o jednakowej wartoci nominalnej polega na tym, e na udzia przypada wiksza liczba gosw, ale jednoczenie zastrzega, e na udzia nie moe przypada wicej ni 3 gosy. Podobnie wyglda uprzywilejowanie dotyczce prawa do dywidendy. Na takie udziay przypada wiksza dywidenda ni na udziay zwyke. Wsplnikom przysuguje prawo do dywidendy tylko wtedy, gdy spka osigna zysk i gdy wsplnicy powzili uchwa, na podstawie ktrej zdecydowali, e cz zysku w postaci dywidendy przypada wsplnikom. W tym przypadku kodeks wprowadza ograniczenie polegajce na tym, e dywidenda uprzywilejowana nie
49 | S t r o n a

wojtasso

moe przekracza wicej, ni o poow dywidendy, ktra przypada na udzia nieuprzywilejowany. Wreszcie uprzywilejowanie przy udziale w podziale majtku likwidowanej spki polega na tym, e udziay ktre z takiego uprzywilejowania korzystaj w pierwszej kolejnoci zostaje im wypacona w pierwszej kolejnoci przypadajca na nie ta cz majtku spki, ktra pozostaje po zaspokojeniu roszcze wierzycieli. Te uprzywilejowania wynikaj z kodeksu i maj charakter przykadowy. Udzia w spce z o.o. nie jest papierem wartociowym, jednake moe by przedmiotem rozporzdzenia, a wic moe nastpi zbycie udziau, zbycie czci udziau lub uamkowej czci udziau, jak rwnie moe by udzia obciony ograniczonym prawem rzeczowym w postaci zastawu. Dokonania tych czynnoci wymagana jest forma pisemna z podpisami notarialnie powiadczonymi. Ta forma jest form wystarczajc do tego, aby nabywca uzyska status wsplnika. Nie skada on bowiem w formie aktu notarialnego owiadczenia o przystpieniu do spki. Takie owiadczenie skada jedynie wtedy, gdy obejmuje w nastpstwie podwyszenia kapitau zakadowego. Nie zmienia si te w nastpstwie nabywa tych udziaw, umowy spki, a jedynie zarzd sporzdza now list wsplnikw zaznaczajc, czy wskazujc podmioty, ktrym te udziay przysuguj, w jakiej liczbie i o jakiej wartoci nominalnej. Umowa spki moe wprowadza pewne ograniczenia dotyczce zbycia udziaw, np. moe wskazywa pewne kwalifikacje, ktre powinien posiada nabywca, ograniczeniem moe by rwnie przyznanie prawa pierwszestwa przy nabyciu udziaw na rzecz dotychczasowych wsplnikw albo na rzecz osb trzecich, ograniczenie polegajce na koniecznoci uzyskania zgody spki na dokonanie zbycia udziau. W takim przypadku umowa powinna wskazywa procedur udzielania takiej zgody, a wic kto, w jakim trybie. Jeeli w umowie nie ma tej regulacji, to stosuje si przepisy kodeksu, zgodnie z ktrymi zgoda jest udzielana w formie pisemnej z podpisami notarialnie powiadczonymi. W przypadku, gdy zgoda nie jest udzielana, to zainteresowany podmiot, czyli wsplnik moe wystpi do sdu rejestrowego z wnioskiem o wyraenie zgody na zbycie, jeeli istniej wane powody. Kwesti, ktra w praktyce i orzecznictwie wzbudzia pewne wtpliwoci bya kwestia charakteru prawnego tej zgody na zbycie udziau, a tym samym kwestia konsekwencji prawnych, a wic skutkw prawnych dokonania zbycia bez zgody spki. W sumie zagadnienie to sprowadzao si do dwch kwestii. Pierwsz byo to, czy spka moe by uwaana za osob trzeci w stosunku do stron umowy zbycia, natomiast drug kwesti byo ustalenie, czy art. 63 1 k.c. moe dotyczy sytuacji, w ktrej wymaganie zgody osoby trzeciej wynika z umowy spki, a nie z przepisu ustawy. Obie te kwestie SN rozstrzygn pozytywnie w wyroku z 7.09.1993r. IICRN 60/93, a gwna teza brzmi nastpujco: Umowa zbycia udziaw zawarta bez zezwolenia spki, do udzielenia ktrego waciwe jest zgromadzenie wsplnikw stanowi czynno bezskuteczn i to zarwno wobec spki, jak te w stosunkach midzy stronami. W przypadku zbycia udziau nabywca ponosi solidarn odpowiedzialno ze zbywc za wiadczenia nalene spce, ktre nie zostay spenione. Tym wiadczenie bdzie np. wiadczenie z tytuu dopat, ale chodzi tylko o tak sytuacj, w ktrej te dopaty zostay wczeniej zasdzone i zbywca z tego obowizku si nie wywiza. Konsekwencj zbycia udziaw, jest rwnie sporzdzenie nowej listy wsplnikw i zoenia w sdzie rejestrowym. Powinien to uczyni zarzd, przy czym faktu tego nie wpisuje si do rejestru, ale skada list wsplnikw. Sd rejestrowy moe odmwi przyjcia nowej listy wsplnikw, jeeli umowa zbycia udziaw okae si niewana. W przypadku zbycia udziaw zainteresowane podmioty maj obowizek powiadomi spk o dokonaniu takiej czynnoci i czynno tak staje si skuteczna wobec spki dopiero od chwili, gdy spka otrzyma od jednej z zainteresowanych stron zawiadomienie o zawarciu takiej umowy wraz z dowodem dokonania tej czynnoci. Przedstawione wyej zasady odnosz si take do zbycia czci udziau i uamkowej czci udziau. Zbycie czci udziau ma miejsce wwczas, gdy zgodnie z umow spki wsplnik moe mie w spce tylko jeden udzia i spka zezwala na zbycie czci udziau. Konsekwencj zbycia
50 | S t r o n a

wojtasso

czci udziau jest to, e zmniejsza si warto nominalna udziau, ktrego cz jest zbywana. Ta zbywana cz albo tworzy nowy udzia, jeeli nabywc jest osoba spoza grona wsplnikw, wwczas naley pamita o tym, e w konsekwencji nie mog powsta udziau o wartoci nominalnej mniejszej ni minimalna kodeksowa, albo te jeeli nabywc jest inny wsplnik, to nabywana cz zwiksza cz nominaln jego udziau. Przy zbyciu uamkowej czci udziau nie nastpuje podzia udziau, lecz nastpuje zbycie jego uamkowej czci, w nastpstwie czego nabywca i zbywca w odpowiednim uamku wynikajcym z tej czynnoci staj si wspuprawnionymi z tytuu udziau. W tym przypadku warto nominalna udziau zostaje niezmieniona. Umorzenie udziaw Ustawodawca przewiduje dwa zasadnicze sposoby umorzenia udziaw 1. umorzenie, ktre wymaga podjcia uchway przez zgromadzenie wsplnikw, 2. umorzenie, ktre dokonuje si bez podjcia uchway przez zgromadzenie wsplnikw. Aby mogo nastpi jakiekolwiek umorzenie udziaw, to musi je przewidywa umowa spki. Umorzenie polega na unicestwieniu udziau (udzia przestaje istnie) albo te polega na unicestwieniu jego czci, czyli sprowadza si do obnienia wartoci nominalnej udziau (umorzenie to moe odnosi si zarwno do sytuacji, gdy wsplnik moe mie tylko jeden udzia w spce, jak te gdy moe mu przysugiwa wiksza liczba udziaw w spce. W tym drugim przypadku naley jednak pamita o tym, e umorzenie musi odnosi si do wszystkich udziaw, bo wszystkie musz mie jednakow warto nominaln). Jeeli umorzenie dotyczy czci udziaw, to zmniejszona w skutek umorzenia warto udziaw nie moe by mniejsza, ni 50 z czyli minimalna kodeksowa warto nominalna. Umorzenie, ktre wymaga uchway zgromadzenia wsplnikw moe by dokonane za zgod wsplnika, ktrego udzia jest umarzany w drodze nabycia tego udziau przez spk albo te bez zgody wsplnika. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z tzw. umorzeniem dobrowolnym, a w drugim przypadku mamy do czynienia z umorzeniem przymusowym. Niekiedy okrela si to umorzenie przymusowe, jako umorzenie sankcjyjne. Zmierza ono bowiem do pozbycia si wsplnika ze spki wbrew jego woli, w zwizku z tym najczciej tymi przesankami uzasadniajcymi przymusowe umorzenie bdzie np. podjcie dziaalnoci konkurencyjnej wobec spki, niewykonywanie przez wsplnika obowizkw wobec spki, np. obowizku wniesienia dopat. Uchwaa wsplnikw dotyczca umorzenia powinna okrela podstaw prawn umorzenia oraz wskazywa wysoko wynagrodzenia, ktre przysuguje wsplnikowi z tytuu umorzonego udziau. W przypadku umorzenia przymusowego to wynagrodzenie przysugujce wsplnikowi nie moe by nisze od wartoci aktyww netto przypadajcych na udzia a pomniejszonych o kwot przeznaczon do podziau midzy wsplnikw. Byo kwesti wtpliw, czy umorzenie moe nastpi bez wynagrodzenia. Ustawodawca rozstrzygn to w ten sposb, e bez wynagrodzenia moe nastpi za zgod wsplnika. Drugi zasadniczy tryb umorzenia to jest umorzenie, ktre dokonuje si bez uchway zgromadzenia wsplnikw nazywane zgromadzeniem automatycznym. W tym przypadku umorzenia udziaw dokonuje si na skutek ziszczenia si okrelonego w umowie spki zdarzenia. w tym przypadku stosuje si odpowiednio przepisy przy umorzeniu przymusowym. To umorzenie, e o ile umorzenie przymusowe jest takim rodkiem pozbycia si wsplnika przysugujcym spce, o tyle umorzenie automatyczne jest rodkiem przysugujcym wsplnikowi wobec spki, ktry umoliwia mu wyjcie ze spki. w przypadku wystpienia tego zdarzenia, ktre powoduje umorzenie udziau, zarzd powinien niezwocznie podj uchwa o obnieniu kapitau zakadowego, chyba e umorzenie nastpuje z czystego zysku. To jest jedyny przypadek, w ktrym zarzd dokonuje zmiany umowy spki, poniewa zmiana kapitau zakadowego zawsze wymaga zmiany umowy spki. Jeeli to umorzenie wymaga obnienia kapitau zakadowego, a w konsekwencji zmiany umowy spki, to skutek prawny, jakim jest
51 | S t r o n a

wojtasso

umorzenie nastpuje z chwil dokonania tego wpisu do rejestru. Natomiast jeeli umorzenie nastpuje z czystego zysku, to nie obnia si kapitau zakadowego. Organy w spce z o.o. Organami obligatoryjnymi s zarzd i zgromadzenie wsplnikw. Zarzd peni funkcj wykonawcz, w ramach ktrej prowadzi sprawy spki, jest to tzw. sfera stosunkw wewntrznych oraz reprezentuje spk na zewntrz, co naley do sfery stosunkw zewntrznych spki. moe by organem jednoosobowym albo te kolegialnym. Decyzja o liczbie czonkw zarzdu naley do wsplnikw. Kompetencja do powoania zarzdu naley do wsplnikw, chyba e inaczej stanowi umowa spki. Umowa zatem moe przyzna kompetencje do powoania zarzdu, np. okrelonemu wsplnikowi albo wsplnikom. Moe przyzna to uprawnienie osobie spoza wsplnikw, komu z zewntrz. Najczciej, jeli w spce jest rada nadzorcza, to ta kompetencja moe by przyznana wanie radzie nadzorczej. Nie tylko powoanie, ale te odwoanie czonkw zarzdu naley do wsplnikw. I w zakresie odwoania ta kompetencja moe by przyznana innemu organowi albo podmiotowi. Czonkiem zarzdu mog by wsplnicy, jak te osoby spoza grona wsplnikw. Takim ustawowym wymogiem dla moliwoci bycia czonkiem zarzdu jest wymg, i czonkiem moe by jedynie osoba fizyczna, ktra ma pen zdolno do czynnoci prawnych (art. 18 k.s.h.). (Czy czonkiem zarzdu moe by inna osoba prawna? Odpowied brzmi: NIE). Dodatkowe przesanki czy te kwalifikacje od czonkw zarzdu mog wynika z umowy spki. Powoanie danej osoby do zarzdu oznacza nawizanie stosunku prawnego o charakterze organizacyjnym pomidzy tym czonkiem a spk. Jest to stosunek o charakterze cywilnoprawnym. Zarzd w spce z o.o. moe by powoywany na czas oznaczony albo na czas nieoznaczony. Umowa powinna rozstrzyga, czy w spce mamy do czynienia z kadencyjnoci, czy te powoywaniem na czas nieoznaczony. Naley tu rozrni dwa pojcia: 1. pojcie mandatu 2. pojcie kadencji. Pojecie mandatu oznacza upowanienie/kompetencj do penienia okrelonej funkcji, w tym przypadku funkcji zarzdu, natomiast, termin kadencji oznacza okres, w cigu ktrego dana osoba moe te funkcj sprawowa. W przypadku, gdy umowa nie stanowi inaczej, to mandat czonka zarzdu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wsplnikw, ktre zatwierdza sprawozdanie finansowe za pierwszy rok penienia funkcji czonka zarzdu. Natomiast w przypadku, gdy czonek zarzdu zosta powoany na okres duszy ni rok, to jego mandat wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wsplnikw, ktre zatwierdza sprawozdanie finansowe za ostatni peny rok obrotowy penienia funkcji czonka zarzdu. Z tego przepisu wynika zasada rocznej kadencyjnoci. Jeli chodzi o przyczyny wyganicia mandatu, to tak przyczyn wyganicia mandatu bdzie: 1. upyw kadencji, na ktr zosta on powoany, 2. mier czonka zarzdu, 3. zoenie przez niego rezygnacji, 4. odwoanie ze skadnika rzdu i utrata uprawnie do penienia tej funkcji, np. utrata peniej zdolnoci do czynnoci prawnych. Zasadnicz kwesti, ktra wzbudzia kontrowersje jest to, jaki jest charakter prawny rezygnacji, czy mamy do czynienia z jednostronn czynnoci prawn, czy te z czynnoci dwustronn, w takim przypadku zgod musiaaby wyrazi zgod sama spka. Profesor uwaa, e jest to jednostronna czynno prawna, bo w przeciwnym razie decyzja naleaaby do spki. Odwoanie moe nastpi w kadym czasie, jest to jednostronna czynno prawna. To, e w kadym czasie, to jak orzek SN oznacza, e moe nastpi take przed upywem kadencji i bez ograniczenia jakkolwiek przyczyn, a to z kolei oznacza, e mona odwoa czonka powoanego na czas oznaczony i na czas nieoznaczony. Kontrowersje wzbudza te przepis,
52 | S t r o n a

wojtasso

ktry mwi o tym, kto moe odwoa. Jeeli umowa przyznaje kompetencje do powoania i odwoania radzie nadzorczej, to powstaje pytanie, czy wsplnicy mog odwoa takiego czonka zarzdu. W tej sprawie wypowiedzia si SN, a teza orzeczenia brzmi nastpujco: art. 203 1 zd. 1 k.s.h. jest przepisem szczeglnym w stosunku do art. 201 4 k.s.h. Nawet, jeeli zgodnie z umow spki, uprawnienie do odwoania czonkw zarzdu zostanie przekazane innemu organowi ni zgromadzenie wsplnikw, to i tak zgromadzenie wsplnikw zawsze ma kompetencj do odwoania czonkw zarzdu.
Art. 203 k.s.h. 1. Czonek zarzdu moe by w kadym czasie odwoany uchwa wsplnikw. Nie pozbawia go to roszcze ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego dotyczcego penienia funkcji czonka zarzdu. 2. Umowa spki moe zawiera inne postanowienia, w szczeglnoci ogranicza prawo odwoania czonka zarzdu do wanych powodw. 3. Odwoany czonek zarzdu jest uprawniony i obowizany do zoenia wyjanie w toku przygotowania sprawozdania zarzdu z dziaalnoci spki i sprawozdania finansowego, obejmujcych okres penienia przez niego funkcji czonka zarzdu, oraz do udziau w zgromadzeniu wsplnikw zatwierdzajcym sprawozdania, o ktrych mowa w art. 231 2 pkt 1, chyba e akt odwoania stanowi inaczej. Art. 204 k.s.h. 1. Prawo czonka zarzdu do prowadzenia spraw spki i jej reprezentowania dotyczy wszystkich czynnoci sdowych i pozasdowych spki. 2. Prawa czonka zarzdu do reprezentowania spki nie mona ograniczy ze skutkiem prawnym wobec osb trzecich.

Do zarzdu nale dwie funkcje: zewntrzna i wewntrzna. Jeli chodzi o funkcj wewntrzn, to sposb dziaania zarzdu w sferze stosunkw wewntrznych okrela umowa spki, przy czym umowa okrela ten sposb, jeli zarzd jest wieloosobowy. Jeli zarzd jest jednoosobowy, to sposb dziaania jest oczywisty. Gdy umowa tej kwestii nie reguluje, stosujemy zasady kodeksowe, a zgodnie z nimi kady czonek zarzdu moe prowadzi sprawy spki, przy czym bez uchway pozostaych czonkw zarzdu moe prowadzi sprawy nalece do zakresu zwykych czynnoci spki. Jednak w przypadku zgoszenia sprzeciwu, choby przez jednego z czonkw zarzdu albo, gdy sprawa przekracza zakres zwykych czynnoci spki, wtedy do jej prowadzenia potrzeba jest uchwaa zarzdu. Uchwaa taka zapada bezwzgldn wikszoci gosw, a moe by powzita jedynie wtedy, gdy wszyscy czonkowie zostali prawidowo powiadomieni o posiedzeniu zarzdu. Umowa spki moe przewidywa, e w przypadku rwnoci gosw przy powziciu uchway decyduje gos prezesa zarzdu. Zarzd jest tym organem, ktremu przysuguje kompetencja do skadania owiadcze na zewntrz. Istnieje domniemanie kompetencji zarzdu w sprawie reprezentacji zawsze wtedy, gdy dana sprawa nie zostaa wyranie przekazana do kompetencji innego organu. Po trzecie ten zakres prawa czonka zarzdu do reprezentacji jest okrelony kodeksowo obejmuje on wszystkie czynnoci sdowe i pozasdowe spki i po czwarte ten zapis nie moe by skutecznie ograniczony wobec osb trzecich. W pewnych przypadkach jednak dla podjcia pewnych czynnoci przez zarzd wymagane jest podjcie uchway przez zgromadzenie wsplnikw. Przypadki, w ktrych taka uchwaa jest potrzebna mog by przewidziane ustaw (art. 228 k.s.h.).
Art. 228 k.s.h. Uchway wsplnikw, poza innymi sprawami wymienionymi w niniejszym dziale lub umowie spki, wymaga: 1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarzdu z dziaalnoci spki, sprawozdania finansowego za ubiegy rok obrotowy oraz udzielenie absolutorium czonkom organw spki z wykonania przez nich obowizkw, 53 | S t r o n a

wojtasso

2) postanowienie dotyczce roszcze o naprawienie szkody wyrzdzonej przy zawizaniu spki lub sprawowaniu zarzdu albo nadzoru, 3) zbycie i wydzierawienie przedsibiorstwa lub jego zorganizowanej czci oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego, 4) nabycie i zbycie nieruchomoci, uytkowania wieczystego lub udziau w nieruchomoci, jeeli umowa spki nie stanowi inaczej, 5) zwrot dopat, 6) zawarcie umowy, o ktrej mowa w art. 7.

Powstaje zagadnienie, jakie bd konsekwencje prawne, gdy nie ma uchway wyraajcej zgod na dokonanie takiej czynnoci. To zagadnienie staje si szczeglnie doniose w odniesieniu do art. 204 2 k.s.h.. Z jednej strony mamy do czynienia z obowizkiem ustawowym (czyli niby czynno niewana, bo naruszenie przepisw ustawowych), a z drugiej strony mamy przepis, ktry mwi, e prawa czonka zarzdu do reprezentacji nie mona skutecznie ograniczy wobec osb trzecich. W zwizku z tym, e bez wzgldu na to, czy jest uchwaa czy nie, czynno jest wana, naruszone zostay tylko zasady funkcjonowania zarzdu i poniesienie on konsekwencje. Odpowiedzi na te dylematy jest art. 17 k.s.h, ktry to odrnia dwie kategorie uchwa ze wzgldu na rdo obowizku ich podjcia. Mianowicie s to uchway walnego zgromadzenia, zgromadzenia wsplnikw lub rady nadzorczej wymagane przez przepisy ustawy i uchway tyche organw, ale wymagane jedynie przez umow lub statut spki. To samo odnosi si te do spki akcyjnej.
Art. 17 k.s.h. 1. Jeeli do dokonania czynnoci prawnej przez spk ustawa wymaga uchway wsplnikw albo walnego zgromadzenia bd rady nadzorczej, czynno prawna dokonana bez wymaganej uchway jest niewana. 2. Zgoda moe by wyraona przed zoeniem owiadczenia przez spk albo po jego zoeniu, nie pniej jednak ni w terminie dwch miesicy od dnia zoenia owiadczenia przez spk. Potwierdzenie wyraone po zoeniu owiadczenia ma moc wsteczn od chwili dokonania czynnoci prawnej. 3. Czynno prawna dokonana bez zgody waciwego organu spki, wymaganej wycznie przez umow spki albo statut, jest wana, jednake nie wyklucza to odpowiedzialnoci czonkw zarzdu wobec spki z tytuu naruszenia umowy spki albo statutu.

Jeeli uchwaa wyraajca zgod na dokonanie przez spk czynnoci prawnej wymagana jest przez ustaw, to brak takiej uchway powoduje niewano czynnoci prawnej. Jednake ta zgoda na dokonanie czynnoci prawnej moe by wyraona przed albo po zoeniu owiadczenia woli przez spk. Jeeli jest skadana po, to nie pniej ni w cigu 2 miesicy od dnia zoenia owiadczenia przez spk. Takie potwierdzenie ma moc wsteczn od chwili dokonania czynnoci prawnej. Natomiast, jeeli zgoda w postaci uchway walnego zgromadzenia, zgromadzenia wsplnikw bd rady nadzorczej na dokonanie czynnoci prawnej przez spk wymagana jest jedynie przez umow lub statut spki, to czynnoci bez takiej zgody jest wana, jednak nie wycza to odpowiedzialnoci czonkw zarzdu wobec spki z tytuu naruszenia umowy albo statutu. Odpowiedzialno ta moe by majtkowa oraz organizacyjna. Najdalej idc sankcj organizacyjn bdzie odwoanie z penionej funkcji. W wietle znanych konsekwencji prawnych (skutkw wadliwoci czynnoci prawnych) moemy dopatrzy si bezskutecznoci zawieszonej (Profesor si za tym opowiada). Drugim kierunkiem jest niewano bezwzgldna. Jest to zbiene z tym, co jest charakterystyczne dla stanu bezskutecznoci zawieszonej, bo dokonana czynno prawna nie wywouje skutkw prawnych, ale moe by potwierdzona. Gdybymy przyjli ten drugi wariant, mianowicie stan bezwzgldnej niewanoci, to tutaj czynno prawna nie wywouje skutkw prawnych. Jest niewana, a zatem nie wie stron. Jeeli nie wie stron, to kada z nich moe zawrze inn umow. Przedmiot tej
54 | S t r o n a

wojtasso

czynnoci moe by rozporzdzony na rzecz innego podmiotu. Jeeli przyjmiemy stan bezskutecznoci zawieszonej, to strony s zwizane t umow. Trzeba czeka te 2 miesice na ustalenie, co si stanie z t czynnoci. Drugi gos to tzw. konwalidacja czynnoci prawnych. Zasadniczym elementem, ktry ogranicza autorw przeciwko przyjciu stanu bezskutecznoci zawieszonej jest to, e w dotychczas obowizujcych przepisach prawnych tam, gdzie mamy do czynienia z bezskutecznoci zawieszon (art. 63 k.c.), jest to, e w tym przypadku nie mamy do czynienia ze zgod osoby trzeciej, bo chodzi o zgod innego organu tego samego podmiotu, tej samej osoby prawnej, wiec nie jest to na pewno zgody osoby trzeciej. Najistotniejszym elementem, ktry charakteryzuje bezskuteczno zawieszon nie jest to, e zdarzeniem, ktre uzdrawia czynno jest zgoda osoby trzeciej, ale istnienie stanu zwizania umow i zawieszenia skutkw. Na tle art. 17 mamy do czynienia z przypadkiem rozszerzenia katalogu zdarze, ktre powoduj rozszerzenie stanu bezskutecznoci zawieszonej. Wan spraw dla skutecznoci dziaania zarzdu jest okrelenie sposobu jego dziaania. Ten sposb dziaania zarzdu w stosunkach zewntrznych wsplnicy mog regulowa w umowie spki, ale tylko wtedy, gdy zarzd spki jest wieloosobowy. W przypadku bowiem, gdy mamy do czynienia z zarzdem jednoosobowym, to jedyny zarzdca samodzielnie reprezentuje spk i niedopuszczalne jest jakiekolwiek ograniczenie sposobu jego dziaania np. przez zobowizanie go do wspdziaania z penomocnikiem, czy prokurentem, natomiast przy zarzdzie wieloosobowym wsplnicy mog postanowi, i kady z zarzdcw samodzielnie reprezentuje spk, e niektrzy mog samodzielnie dziaa, a niektrzy musz dziaa cznie, mog take zrnicowa sposb dziaania w zalenoci od wartoci czy przedmiotu czynnoci prawnej. Jeeli umowa spki nie rozstrzyga sposobu dziaania zarzdu, a jest on wieloosobowy, to obowizuje regua kodeksowa, w myl ktrej do skadania owiadcze woli wymagane jest wspdziaanie dwch czonkw zarzdu, albo jednego czonka zarzdu cznie z prokurentem. Te uwagi dotyczyy tzw. reprezentacji czynnej, czyli skadania owiadcze woli czonkw zarzdu na zewntrz. Wyrnia si take tzw. reprezentacj biern, czyli przyjmowanie owiadcze woli. Owiadczenia woli skadane do spki mog by skutecznie przyjmowane przez jednego czonka zarzdu albo prokurenta, innymi sowy ta reprezentacja bierna jest zawsze jednoosobowa. Poza tym, e spka moe by reprezentowana przez zarzd, zgodnie z wyej okrelonymi zasadami, to moe by ona reprezentowana rwnie przez penomocnikw i prokurentw i o sposobie tej reprezentacji bdzie ju decydowa zarzd spki. W pewnych przypadkach jednak ustawodawca pozbawi zarzd moliwoci reprezentowania spki, a mianowicie w umowach midzy spk, a czonkiem zarzdu, a take w sporze midzy spk, a czonkiem zarzdu spka jest reprezentowana przez rad nadzorcz, albo przez penomocnika, ktrego powouje w drodze uchway zgromadzenie wsplnikw (art. 210 k.s.h.). Ten przepis te wywoywa liczne kontrowersje: 1) jakie s konsekwencje naruszenia tego zakazu reprezentacji spki? 2) jaki jest zakres przedmiotowy, czyli do jakich umw odnosi si ten zakaz reprezentacji spk przez zarzd. Pan Profesor twierdzi, e nie ma kolizji pomidzy tymi przepisami (z art. 2042 k.s.h.), albowiem w art. 210 k.s.h. nie mamy do czynienia z ograniczeniem prawa do reprezentacji. To jest wyczenie prawa do reprezentacji. A jeeli kto dziaa nie majc do tego kompetencji, to taka czynno jest niewana. To pozwala wycign taki wniosek o takiej sankcji i uzasadni, e nie ma tu sprzecznoci pomidzy przepisem mwicym o bezskutecznoci ogranicze stosunkw zewntrznych. Przepis ten naley interpretowa szerzej ni tylko zakaz czynnoci z samym sob, poniewa gdybymy mieli zarzd skadajcy si z trzech czonkw i chodzioby o zawarcie umowy pomidzy spk a czonkami jej zarzdu, to tak czynnoci z samym sob byoby, gdyby jeden z czonkw zarzdw reprezentowa i siebie i spk. Nie moe aden czonek zarzdu reprezentowa spki przy umowie, ktrej stron jest inny czonek zarzdu. Jest wic to szerszy zakaz ni tylko zakaz czynnoci z samym sob.

55 | S t r o n a

wojtasso

Jeli choby jednym czonkiem zarzdu ma by zawierana umowa, to spka nie moe by reprezentowana przez zarzd, choby pozostaway w tym zarzdzie inne osoby, ktre mogyby spk reprezentowa, a nie jest z nimi podpisana umowa.
Art. 210 k.s.h. 1. W umowie midzy spk a czonkiem zarzdu oraz w sporze z nim spk reprezentuje rada nadzorcza lub penomocnik powoany uchwa zgromadzenia wsplnikw. 2. W przypadku gdy wsplnik, o ktrym mowa w art. 173 1, jest zarazem jedynym czonkiem zarzdu, przepisu 1 nie stosuje si. Czynno prawna midzy tym wsplnikiem a reprezentowan przez niego spk wymaga formy aktu notarialnego. O kadorazowym dokonaniu takiej czynnoci prawnej notariusz zawiadamia sd rejestrowy, przesyajc wypis aktu notarialnego.

Drugim problemem jest ustalenie, jakich umw dotyczy ten zakaz reprezentacji. Orzeczenie z 23 marca 1999 r. przepis art. 203 k.h. (obecnie 210 k.s.h.) dotyczy umw midzy spk a czonkami zarzdu zwianych ze sprawowan funkcj czonka zarzdu, a nie umw zawieranych przez spk z czonkami zarzdu dziaajcymi jako osoby fizyczne, a wic poza penion przez nich funkcj. Pan Profesor pisa krytyczn glos do tego wyroku. SN uzna, e zakaz reprezentacji dotyczy tylko umw zwizanych ze sprawowan funkcj, np. umowy o prac. W przypadku, gdy byaby zawierana inna umowa niezwizana z penion funkcj, np. nabycie nieruchomoci, zakaz ten nie obowizywaby. To stanowisko SN nie znajduje uzasadnienia w jakiekolwiek wykadni tego przepisu, bo nie mona rnicowa tych umw. W zwizku z tym nastpia zmiana w orzecznictwo (wyrok z 18 sierpnia 2005 V CK 104/05) artykuy 203 k.h. i 210 k.s.h. nie rnicuj czynnoci prawnych i dotycz wszystkich umw midzy spk a czonkiem zarzdu bez wzgldu na to, czy umowy te maj zwizek z penion funkcj w zarzdzie spki. Pewnym mankamentem przy ustaleniu tej reprezentacji w umowach z czonkiem zarzdu jest to, e ustawodawca nie okrela sposobu dziaania rady nadzorczej. Jest to organ kolegialny, wic nie wiadomo, jak ma by reprezentowana. Przyjmuje si, e tak umow za rad nadzorcz podpisuje jej przewodniczcy. Druga sprawa dotyczy wniosku o pierwszestwo dziaania penomocnika przed rad nadzorcz. Nie wynika to wprost z przepisw. Maj na uwadze to, e zgromadzenie wsplnikw jest najwyszym organem, to ono bdzie decydowao o tym, e skoro zostanie powoany penomocnik, to wol tego najwyszego organu jest, aby to on zawiera umow. Gdy rada nadzorcza nie podporzdkuje si tej decyzji, moe j spotka odwoanie z penionej funkcji. Nie ma jednak uregulowania prawnego do tego. Ten zakaz reprezentacji spki przez zarzd nie odnosi si jednak do sytuacji, w ktrej mamy do czynienia ze spk jednoosobow, w ktrej jedyny wsplnik jest zarazem jedynym czonkiem zarzdu. Wwczas ten czonek zarzdu reprezentuje i spk i siebie, a ustawodawca wymaga, aby czynno miedzy nim a spk zostaa dokonana w formie aktu notarialnego, a obowizkiem notariusza jest powiadomienie sdu rejestrowego o dokonaniu takiej czynnoci. 11.06.2011r. SPKA AKCYJNA Drugim typem spki kapitaowej jest spka akcyjna. Akcjonariusze spki nie ponosz odpowiedzialnoci za zobowizania spki. Dla niektrych przedmiotw dziaalnoci spka akcyjna jest jedn spord form prowadzenia danej dziaalnoci, np. zakad ubezpiecze, gieda papierw wartociowych, fundusz ubezpiecze. Okrelana bywa jako spka statutowa, podstaw funkcjonowania jest statut, a nie umowa. Niekiedy mona si spotka z okreleniem, e spka akcyjna jest to spka anonimowa. Niekiedy traktuje si spk akcyjn jako czyst posta spki kapitaowej, w ktrej to nie wystpuj elementy osobowe, z jakimi mielimy do czynienia w spce z o.o., ale konstrukcja spki akcyjnej przyjta przez ustawodawc nie jest
56 | S t r o n a

wojtasso

czyst postaci spki kapitaowej. Mog wystpowa w niej elementy osobowe, np. instytucja przymusowego wykupu akcji akcjonariuszy mniejszociowych, tzw. squeezeout, ktra polega na tym, e na podstawie uchway akcjonariuszy, tzw. wikszociowych, czyli uchway podjtej przez nie wicej ni 5 akcjonariuszy reprezentujcych cznie nie mniej ni 95% kapitau zakadowego, z ktrych kady posiada nie mniej ni 5% tego kapitau mona dokona wykupu akcji akcjonariuszy reprezentujcych nie wicej, ni 5% kapitau zakadowego, czyli akcjonariuszy mniejszociowych. Drugim przejawem elementw osobowych w konstrukcji spki akcyjnej to jest instytucja indywidualnych uprawnie akcjonariusza. Mog by one przyznane na podstawie statutu. To s uprawnienia przyznane okrelonemu akcjonariuszowi, ale maj charakter osobisty. To oznacza, e nie mog by przeniesione. Inaczej, ni z uprzywilejowaniem. Z drugiej strony te indywidualne uprawnienia mog by przyznane tylko akcjonariuszowi, a wic osobie zwizanej ze spk na podstawie akcjonariatu. Gdy przestaje by akcjonariuszem, to traci te uprawnienia. Mog polega one na prawie powoywania lub odwoywania poszczeglnych czonkw rady nadzorczej, obowizki powtarzajcych si wiadcze niepieninych, ktry mog by zwizany z akcj pienin. Gwne rnice midzy spk akcyjn a spk z o.o., jest to, e podstaw funkcjonowania w spce akcyjnej jest statut, w spce akcyjnej istnieje zawsze obowizek powoania organu nadzoru, akcjonariusze nie wykonuj funkcji nadzorczych, tytuem uczestnictwa akcjonariusza w spce jest akcja, ktra jest papierem wartociowym, udzia w spce z o.o. nie ma takiego charakteru. Spka akcyjna w swojej strukturze jest bardziej rozbudowana, sformalizowanie. Dotyczy to etapu tworzenia si spki i etapu jej funkcjonowania. Przesanki powstania spki 1. zawizanie spki, w ramach ktrego nastpuje podpisanie statutu przez zaoycieli, 2. wniesienie przez akcjonariuszy wkadw na pokrycie kapitau zakadowego, 3. ustanowienie zarzdu oraz rady nadzorczej, 4. wpisanie spki do rejestru. Ad. 1 Spka akcyjna moe by zawizana przez jedn albo wicej osb przy czym tym jedynym zaoycielem nie moe by inna jednoosobowa sp. z o.o. Podobnie z reszt, jak to byo przy sp. z o.o. Tak jak przy spce z o.o. ten cel dziaalnoci spki nie musi mie charakteru gospodarczego. Pierwsz czynnoci jest podpisanie statutu przez zaoycieli. Zaoycielami s te osoby, ktre podpisuj statut, najczciej bdzie tak, e bd oni rwnie akcjonariuszami, ale zaoyciele nie musz obj akcji w spce akcyjnej. Elementy obligatoryjne i fakultatywne statutu okrela art. 304 k.s.h. Statut moe zawiera dodatkowe postanowienia, chyba e z ustawy wynika, e ta regulacja ustawowa jest wyczerpujca albo te, e te dodatkowe postanowienia byyby sprzeczne z natur spki, albo dobrymi obyczajami. Po drugie mona stwierdzi, e swoboda zaoycieli przy konstruowaniu statutu jest wiksza ni zaoycieli spki z o.o.
Art. 304 k.s.h. 1. Statut spki akcyjnej powinien okrela: 1) firm i siedzib spki, 2) przedmiot dziaalnoci spki, 3) czas trwania spki, jeeli jest oznaczony, 4) wysoko kapitau zakadowego oraz kwot wpacon przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitau zakadowego, 5) warto nominaln akcji i ich liczb ze wskazaniem, czy akcje s imienne, czy na okaziciela, 6) liczb akcji poszczeglnych rodzajw i zwizane z nimi uprawnienia, jeeli maj by wprowadzone akcje rnych rodzajw, 7) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) zaoycieli, 57 | S t r o n a

wojtasso

8) liczb czonkw zarzdu i rady nadzorczej albo co najmniej minimaln lub maksymaln liczb czonkw tych organw oraz podmiot uprawniony do ustalenia skadu zarzdu lub rady nadzorczej, 9) (skrelony), 10) pismo do ogosze, jeeli spka zamierza dokonywa ogosze rwnie poza Monitorem Sdowym i Gospodarczym. 2. Statut powinien rwnie zawiera, pod rygorem bezskutecznoci wobec spki, postanowienia dotyczce: 1) liczby i rodzajw tytuw uczestnictwa w zysku lub w podziale majtku spki oraz zwizanych z nimi praw, 2) wszelkich zwizanych z akcjami obowizkw wiadczenia na rzecz spki, poza obowizkiem wpacenia nalenoci za akcje, 3) warunkw i sposobu umorzenia akcji, 4) ogranicze zbywalnoci akcji, 5) uprawnie osobistych przyznanych akcjonariuszom, o ktrych mowa w art. 354, 6) co najmniej przyblionej wielkoci wszystkich kosztw poniesionych lub obciajcych spk w zwizku z jej utworzeniem. 3. Statut moe zawiera postanowienia odmienne, ni przewiduje ustawa, jeeli ustawa na to zezwala. 4. Statut moe zawiera dodatkowe postanowienia, chyba e z ustawy wynika, e przewiduje ona wyczerpujce uregulowanie albo dodatkowe postanowienie statutu jest sprzeczne z natur spki akcyjnej lub dobrymi obyczajami.

Ad. 2. Funkcja kapitau zakadowego nie zmienia si w stosunku do spki z o.o. Ten kapita zakadowy (minimum 100 000 z) jest podzielony na akcje. Statut powinien okrela warto nominaln akcji, ich liczb, a take wskazywa, czy akcje s imienne, czy tez na okaziciela, a jeeli przewidywane s rne uprawnienia zwizane z akcjami, a wic akcje uprzywilejowane, to rwnie statut powinien okrela ich liczb oraz charakter uprawnie. Te akcje w spce akcyjnej wszystkie maj jednakow warto nominaln. W zamian za wnoszone przez akcjonariuszy wkady obejmuj oni akcje. Jeli chodzi o przedmiot wkady, to obowizuj te same zasady, ktre obowizuj przy wniesieniu wkadu do sp. z o.o. Rnica dotyczy natomiast samego zgromadzenia wkadw przez spk. W spce akcyjnej na pokrycie akcji mog by wnoszone wkady pienine, jak te wkady niepienine, jeeli wnoszone s wkady pienine, to obejmowane zawizaniem akcje powinny by opacone przed wpisaniem spki co najmniej w wysokoci ich wartoci nominalnej. Jeeli, natomiast, na pokrycie akcji wnoszone s wkady niepienine albo te nastpuje, tzw. pokrycie mieszane, czciowo wkadami pieninymi, czciowo niepieninymi, wwczas kapita zakadowy przed zarejestrowaniem spki powinien by zgromadzony w wysokoci co najmniej jego minimalnej wysokoci (czyli ze 100 000). Ponadto przy wnoszeniu wkadw niepieninych obejmowane w zamian za nie akcje powinny by w caoci pokryte, nie pniej ni przed upywem roku od zarejestrowania spki. W przypadku spki z o.o. z chwil zawarcia umowy powstawaa spka w organizacji. W przypadku spki akcyjnej te mamy do czynienia z tak instytucj jak spka akcyjna w organizacji, ale tutaj spka akcyjna w organizacji nie nastpuje z chwil podpisania statutu przez zaoycieli, ale z chwil zawizania spki, a to zawizanie nastpuje z chwil objcia wszystkich akcji. Tego objcia dokonuj zaoyciele sami, albo z osob trzeci. Nastpuje ono przez owiadczenie, czy owiadczenia, w ktrych zawarta jest zgoda na zawizanie spki, brzmienie statutu oraz objcie okrelonej liczby akcji. Takie owiadczenia mog by skadane w jednym albo kilku odrbnych aktach notarialnych. K.s.h. przewiduje moliwo tzw. widekowego okrelenia kapitau zakadowego. To polega na tym, e statut okrela minimaln lub maksymaln wysoko tego kapitau. W takim przypadku zawizanie spki nastpuje z chwil objcia przez akcjonariuszy takiej liczby akcji, ktrych czna warto nominalna jest rwna co najmniej minimalnej wysokoci kapitau zakadowego przewidzianego w kodeksie oraz zoenia przez zarzd przed zgoszeniem spki do rejestru
58 | S t r o n a

wojtasso

owiadczenia w formie aktu notarialnego o wysokoci objtego kapitau zakadowego. Wysoko kapitau zakadowego powinna mieci si w statutowych granicach (art. 310 2 k.s.h.).
Art. 310 k.s.h. 1. Zawizanie spki akcyjnej nastpuje z chwil objcia wszystkich akcji.. 2. Statut spki moe okrela minimaln lub maksymaln wysoko kapitau zakadowego. W takim przypadku zawizanie spki nastpuje z chwil objcia przez akcjonariuszy takiej liczby akcji, ktrych czna warto nominalna jest rwna co najmniej minimalnej wysokoci kapitau zakadowego przewidzianego w art. 308 1, oraz zoenia przez zarzd, przed zgoszeniem spki do rejestru, owiadczenia w formie aktu notarialnego o wysokoci objtego kapitau zakadowego. Wysoko objtego kapitau powinna mieci si w okrelonych przez statut granicach. 3. Zmiana owiadczenia zarzdu, o ktrym mowa w 2, nie wpywa na zmian chwili zawizania spki. 4. Akt notarialny zawierajcy owiadczenie zarzdu, o ktrym mowa w 2, powinien zawiera postanowienie o dookreleniu wysokoci kapitau zakadowego w statucie. Wysoko kapitau zakadowego okrelona w statucie powinna by zgodna z owiadczeniem zarzdu.

Przy objciu akcji w zamian za obejmowane akcje akcjonariusze wnosz wkady pienine i wkady niepienine. W przypadku, gdy na pokrycie akcji wnoszone s wkady niepienine to obowizkiem zaoycieli jest sporzdzenie sprawozdania, ktre bdzie okrelao przedmiot tych wkadw, a take liczb i rodzaj wydanych w zamian za nie akcji bd te innych tytuw uprawniajcych do udziau w dochodach lub podziale majtku spki. takie sprawozdanie zaoycieli sporzdzane jest rwnie wtedy kiedy spka nabywa mienie przed zarejestrowaniem albo te dokonuje zapaty wynagrodzenia za usugi wiadczone przy powstaniu spki. to sprawozdanie jest przedmiotem badania jednego, albo kilku biegych rewidentw z punktu widzenia prawdziwoci i rzetelnoci, jak te z punktu widzenia oceny czy ta warto przyjta w sprawozdaniu odpowiada co najmniej wartoci nominalnej obejmowanych akcji. Tych biegych rewidentw wyznacza sd rejestrowy, a zaoyciele wypacaj wynagrodzenie za prac tych biegych rewidentw. Ad. 3. Oba te organy rada nadzorcza i zarzd musz by powoane w spce akcyjnej. Nie ma tutaj komisji rewizyjnej. Od chwili ustanowienia zarzdu spka akcyjna w organizacji jest reprezentowana przez zarzd, a do tego momentu moe by reprezentowana przez wszystkich zaoycieli, ktrzy dziaaj cznie, albo przez penomocnika, ktrego w drodze jednomylnej uchway ustanawiaj zaoyciele. Dokonanie wyboru pierwszych czonkw organw powinno by stwierdzone w aktach o zawizaniu spki. Czonkowie pierwszych organw w spce z o.o. mogliby by powoywaniu w umowie spki, a ich zmiana nie powodowaa zmiany umowy spki. W spce akcyjnej czonkowie pierwszych organw nie mog by powoywaniu w statucie, natomiast, w statucie musz by umieszczone nazwiska i imiona, bd te firmy i nazwy zaoycieli spki. Spka akcyjna w organizacji jest bytem czasowym. Zarzd ma obowizek zoy wniosek o wpisanie spki do rejestru w cigu 6 miesicy od daty sporzdzenia statutu. Jeeli w tym terminie wniosek o rejestracje nie zostanie zoony albo te uprawomocni si postanowienie odmawiajce zarejestrowania spki, wwczas zarzd ma obowizek niezwocznie zawiadomi o tym osoby, ktre maj w tym interes prawny oraz dokona zwrotu wkadw. W przypadku, gdy w spce nie wystpuje zarzd, to tego zwrotu dokonaj zaoyciele. Jeeli nie jest moliwe dokonanie zwrotu tych wkadw albo te nie jest moliwe dokonanie spenienia roszcze osb trzecich, wwczas musi by przeprowadzana likwidacja spki, ktr przeprowadza zarzd albo likwidator powoany przez sad rejestrowy. Pojcie akcji Sam termin akcja moe wystpowa w 3 znaczeniach:
59 | S t r o n a

wojtasso

1. moe by rozumiany jako tytu uczestnictwa akcjonariusza w spce, ktrym s

rozumiane okrelone prawa i obowizki majce charakter majtkowy bd organizacyjny, identycznie jak udziay, 2. moe by rozumiana jako czstka / uamek kapitau zakadowego, 3. moe wystpowa w znaczeniu papieru wartociowego, a wic dokumentu, w ktrym zawarte s /inkorporowane s pewne prawa majtkowe i te prawa przechodz wraz z tym dokumentem. Akcjonariusz nabywa roszczenie o wydanie dokumentu akcji w terminie miesica od dnia rejestracji spki, a zarzd ma obowizek wyda dokumenty akcji w terminie tygodnia od wystpienia z takim roszczeniem. Akcje mog wystpowa w postaci zdematerializowanej (akcje spek publicznych). W tym przypadku akcjonariuszowi przysuguje uprawnienie do imiennego wiadectwa depozytowego, ktre wystawia podmiot prowadzcy rachunek papierw wartociowych zgodnie z ustaw o obrocie instrumentami finansowymi. Obowizkiem akcjonariusza jest obowizek pokrycia akcji, a wic wniesienia wpat na akcje, przy czym to pokrycie nie musi nastpi przed zarejestrowaniem. Mog by klasyfikowane z rnych punktw widzenia. Ze wzgldu na sposb pokrycia moemy mwi o akcjach gotwkowych i aportowych. Ze wzgldu na charakter prawny akcjach zwykych i uprzywilejowanych, ze wzgldu na sposb wskazania podmiotu uprawnionego z akcji, moemy mwi o akcjach imiennych, ktre wskazuj akcjonariusza imiennie oraz o akcjach na okaziciela uprawniaj kadego posiadacza akcji. Moemy wyrni akcje nieme, zdematerializowane, akcje obcione obowizkami wiadcze niepieninych. Statut powinien okrela, czy w spce s akcje imienne, czy te na okaziciela przy czym istnieje tez zamiana akcji imiennych na okaziciela, czy tez odwrotnie, chyba e ustawa albo statut stanowi inaczej. Akcje na okaziciela nie mog by wydawane przed penym ich pokryciem, przed penym opaceniem. Jeeli akcje na okaziciela nie zostay w peni pokryte, wwczas wydawane s imienne wiadectwa tymczasowe. Na nich dokonuje si wpisu poszczeglnych wpat na akcje. Akcje, ktre s wydawane w zamian za wkady niepienine, z kolei powinny by akcjami imiennymi do dnia zatwierdzenia przez najblisze walne zgromadzenie sprawozdania finansowego za rok obrotowy, w ktrym nastpio pokrycie akcji i w tym czasie nie mog by ani zbyte, ani zastawione. Jeli chodzi o sam moliwo zbycia akcji, to cech akcji na okaziciela jest to, e one mog by zbywane bez ogranicze, natomiast, przedmiotem ograniczenia w zbyciu mog by akcje imienne. Ograniczenia w rozporzdzaniu mog wynika ze statutu lub ustawy, jeli chodzi o ograniczenie kodeksowe, akcje imienne mog by obcione obowizkiem powtarzajcych si wiadcze niepieninych, jeeli mamy doi czynienia z takim obcieniem, to akcje zbyte mog by przenoszone tylko za zgod spki. spka moe odmwi wyraenia zgody z jedynie wanych powodw i nie ma wtedy obowizku wskazania innego nabywcy. Rwnie statut moe przewidywa ograniczenie w rozporzdzeniu akcjami imiennymi. Moe przewidywa otrzymanie zgody spki, ponadto ograniczenie w rozporzdzaniu moe wynika z umowy pomidzy akcjonariuszami, albo zawartej midzy akcjonariuszem a osoba trzeci. Taka umowa nazywa si zasyndykowaniem albo winkulacj akcji. To jest umowa, ktra ogranicza na okrelony czas akcj lub uamkow czci akcji (nie mona zby czci akcji). Takie umowy ograniczajce rozporzdzanie akcjami mog przewidywa to ograniczenie na okres nie duszy ni 5 lat od dnia zawarcia umowy. Jeli chodzi o sposb przeniesienia akcji, to on jest uzaleniony od tego z jak, czy z jakimi akcjami mamy do czynienia. Jeli chodzi o przeniesienie akcji imiennej lub wiadectwa tymczasowego, to takie przeniesienie nastpuje przez pisemne owiadczenie, ktre jest skadane na dokumencie akcji albo na wiadectwie tymczasowym, albo osobnym dokumencie oraz wymaga przeniesienia posiadania akcji lub wiadectwa tymczasowego. Przeniesienie akcji na okaziciela nastpuje wedug przepisw kodeksu cywilnego okrelajcych przeniesienie praw z dokumentu na okaziciela, a to nastpuje przez wydanie dokumentw, wymaga wymiany dokumentw. Jeli chodzi o przeniesienie praw z akcji, ktre maj posta
60 | S t r o n a

wojtasso

zdematerializowan, to przeniesienie takich akcji nastpuje przez dokonanie pewnych zapisw na rachunku papierw wartociowych nabywcy i zbywcy. W spce mog wystpowa akcje uprzywilejowane, wtedy statut powinien okrela charakter uprzywilejowania. Stwierdza si, e to uprzywilejowanie moe dotyczy prawa gosu, prawa do dywidendy oraz prawa do udziau w podziale majtku spki w przypadku jej likwidacji, przy czym akcje uprzywilejowane, z wyjtkiem akcji niemych, powinny by akcjami imiennymi. Uprzywilejowanie dotyczce prawa gosu nie moe dotyczy akcji spki publicznej . Jeli chodzi o to uprzywilejowanie, to wystpuje tu grna granica uprzywilejowania, na jedn akcj nie moe przypada wicej, ni 2 gosy, identycznie jak przy udziaach wystpuje ograniczenie w przypadku dywidendy, a wic nie moe ona przekracza poowy dywidendy przypadajcej na akcje zwyke, przy czym, jeeli akcja jest uprzywilejowana w zakresie dywidendy, to w stosunku do niej moe by wyczone prawo gosu. Mamy wtedy do czynienia z akcj niem i w stosunku do akcji niemych nie stosuje si ograniczenia dotyczcego maksymalnej wysokoci dywidendy uprzywilejowanej. Poza tym, e akcje mog by przedmiotem obrotu, mog by przedmiotem zbycia, to rozporzdzenie akcjami w szerokim tego sowa znaczeniu moe polega te na obcieniu akcji zastawem lub uytkowaniem. Zastawnik albo uytkownik moe wykonywa prawo gosu z akcji imiennych lub wiadectwa tymczasowego, ale wtedy gdy przewiduje to czynno prawna ustanawiajca ograniczone prawo rzeczowe oraz gdy odpowiedniego zapisu o ustanowieniu tego prawa i upowanieniu do wykonywania prawa gosu dokonano w ksidze akcyjnej. Poza moliwoci zbycia akcji akcjonariusz moe przesta by akcjonariuszem spki akcyjnej, jeeli jego akcje zostan umorzone. Umorzenie akcji Mamy umorzenie, ktre wymaga uchway walnego zgromadzenia i umorzenie, ktre dokonuje si bez uchway walnego zgromadzenia. Przy tym pierwszym mamy umorzenie dobrowolne, a wic takie, ktre dokonuje si za zgod akcjonariusza i umorzenie przymusowe, ktre dokonuje si bez zgody akcjonariusza. Jeeli statut nie przewidywa umorzenia przymusowego, to mona wprowadzi zmian statutu polegajc umorzeniu akcji, ale ta procedura, ale tryb przymusowego umorzenia akcji nie moe dotyczy tych akcji, ktre zostay objte przez wpisaniem tej zmiany do rejestru. Umorzenie automatyczne. Dokonuje si w przypadku wystpienia okrelonego w statucie zdarzenia, nie wymaga uchway. W razie wystpienie tego zdarzenia zarzd niezwocznie podejmuje uchwa o obnieniu kapitau zakadowego. Podstawowa rnica pomidzy umorzeniem udziau, a umorzeniem akcji. W spce akcyjnej umorzenie akcji zawsze wymaga obnienia kapitau zakadowego, a uchwa o obnieniu kapitau zakadowego powinna by powzita na walnym zgromadzeniu, na ktrym powzito uchwa o umorzeniu akcji. W przypadku umorzenia akcji statut moe przewidywa, e w zamian za umorzone akcje wydawane s wiadectwa uytkowe (akcje uytkowe). Te wiadectwa uytkowe nie s papierami wartociowymi ani akcjami. Uprawniaj one do otrzymywania okrelonych wiadcze od spki. Nie maj wartoci nominalnej, nie odzwierciedlaj w zwizku z tym okrelonej czci w kapitale zakadowym spki. Mog by imienne lub na okaziciela. O ile statut nie stanowi inaczej, to uprawniaj one do uczestniczenia w podziale dywidendy oraz uczestniczenia w udziale nadwyki w podziale majtku spki w przypadku jej likwidacji, ktra to nadwyka nastpuje po pokryciu wartoci nominalnej akcji. Z tytuu tych wiadectw uytkowych nie przysuguj adne inne uprawnienia, w szczeglnoci nie daj one prawa gosu na walnym zgromadzeniu. Poza wiadectwami uytkowymi innym tytuem do otrzymywania okrelonych wiadcze od spki s tzw. imienne wiadectwa zaoycielskie. Te imienne wiadectwa zaoycielskie mog by wydawane w formie wynagrodzenia za usugi wiadczone przy powstaniu spki. Wynagrodzenie za te usugi moe by wypacone ju przez spk w organizacji. Te wiadectwa wydawane s na okres najwyej 10 lat od momentu rejestracji spki i uprawniaj do uczestniczenia w podziale zyskw spki w takich granicach, jak okrela statut, ale po uprzednim
61 | S t r o n a

wojtasso

odliczeniu minimalnej dywidendy przypadajcej na akcjonariuszy. To wynagrodzenie za usugi nie moe przekroczy zwykego wynagrodzenia przyjtego w obrocie. Organy w spce akcyjnej Podzia kompetencji organw jest tosamy z organami spki z o.o. W spce akcyjnej zarzd i rada nadzorcza s organami kadencyjnymi. Pewnymi odstpstwami s kwestie dotyczce podwyszenia kapitau zakadowego, a wic substytucja prywatna, zamknita, otwarta. Wreszcie takie szczeglne podwyszenie kapitau zakadowego jak kapita warunkowy i celowy. Przeksztacenia organizacyjne, oglnie o spdzielni, spka europejska, europejskie () inwestycyjne. W spdzielni wnosi si i wkady i udziay. KAZUS Bya sp. z o.o. i w tej formie funkcjonowa NZOZ. Powoano w tej spce jednego czonka zarzdu. W ramach penionej funkcji ten czonek zarzdu podpisa umow terminow ze spk od 20.11.2005r. do kwietnia 2010r., w ramach ktrej peni funkcje czonka zarzdu. Do szybko wsplnicy mniejszociowi wystpili do tego zarzdu z wnioskiem o zwoanie nadzwyczajnego zgromadzenia wsplnikw i porzdkiem obrad byo odwoanie go z penionej funkcji. Czonek zarzdu tego zgromadzenia nie zwoywa. Zgromadzenie takie zostao zwoane przez wsplnikw, ktrzy uzyskali do tego upowanienie sdu rejestrowego. Na tym zgromadzeniu zosta ten czonek zarzdu odwoany. W ramach umowy o penienie funkcji zarzdu pobiera wynagrodzenie plus ryczat za dojazdy. Wsplnicy zadali od niego zwrotu wypaconego wynagrodzenia w wysokoci ponad 80.000z oraz ryczatu za dojazdy za okres mniej wicej od daty, w ktrej uznali, e powinien on zwoa to zgromadzenie do dnia jego odwoania. 1. obowizek, albo te nie, zwoania zgromadzenia, 2. moliwo dania odszkodowania, z ktre naleaoby uwaa to wypacone wynagrodzenie, jeeli uznalibymy taki obowizek, to czy powoduje to obowizek zwrotu tego wynagrodzenia. Art. 236 + 237 k.s.h., wynagrodzenie nie moe by odszkodowaniem, Przesank odszkodowania naley wykaza osobno na zasadach oglnych

62 | S t r o n a

wojtasso