EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

1.0- Mukaddimah Perbezaan dan kepelbagaian sosio-budaya sukar untuk dinafikan dalam sebuah Negara seperti Malaysia yang lahir dari kelompok masyarakat yang berbilang etnik iaitu Melayu, Cina, dan India yang menjadi majoriti terbesar serta kaum pribumi Sabah dan Sarawak serta orang asli dan kaum kaum lain menjadi kaum minoriti. Setiap etnik membawa sosio-budaya yang berbeza yang diwarisi dari nenek - moyang yang terdahulu. Sebelum membincangkan lebih lanjut berkaitan kepelbagaian sosio-budaya, terlebih dahulu dihuraikan maksud budaya itu sendiri. Apakah yang dimaksudkan dengan sosio-budaya? Menurut ensiklopedia bebas http://ms.wikipedia.org/ budaya atau kebudayaan (daripada perkataan Sanskrit buddayah, yang merupakan kata jamak bagi perkataan buddhi, yang bermaksud budi pekerti atau akal) secara amnya membincangkan hal hal berkaitan budi dan akal manusia. Manakala daya ialah perkataan Melayu Polynesia bermakna kekuatan kuasa, tenaga dan pengaruh. Apabila ke dua dua perkataan ini dicantumkan (budaya) membawa maksud tenaga, fikiran, usaha rohani atau kuasa yang menggerakkan jiwa. Menurut Kamus Dewan Edisi ke 3,1996,m/s:180 menyatakan budaya dapat ditakrifkan sebagai tamadun atau peradaban. Ia juga bermaksud kemajuan fikiran atau akal budi (cara berfikir dan berkelakuan). Dr. Mohd. Arshad Hj. Taib ( bekas professor Madya UiTM) telah menyatakan dalam laman web http://dppwp.wordpress.com/usrah/pembangunan -sistem-sosiobudaya-islam-dalam-kontek-masyarakat-malaysia/ maksud sosio-budaya ialah amalan yang berupa gaya hidup dan peradaban bagi sesuatu masyarakat, lahir dari pegangan dan kecenderongan diri masyakarat berkenaan dalam berbagai bidang hidup, untuk memberi kepuasan dan meransang pembangunan hidup masyarakat tersebut. Sementara itu menurut Andreas Eppink pula, kebudayaan ialah keseluruhan pengertian, nilai, norma, ilmu pengetahuan serta struktur struktur kemasyarakatan, keagamaan selain penghasilan seni dan intelektual yang membentuk ciri ciri khas sesebuah masyarakat. Pengertian sebegini dipersetujui oleh Edward B. Taylor. Beliau memandang budaya sebagai satu konsep menyeluruh yang rumit yang mengandungi ilmu pengetahuan, kepercayaan, kesenian, tatasusila, undang undang, adat resam dan lain lain kebolehan serta kebiasaan yang diperoleh oleh manusia sebagai anggota masyarakat. Dalam konteks pendidikan, kepelbagaian sosio budaya individu itu bukan sahaja dilihat dari ras, etnik dan adat budaya mereka sahaja. Malah ia juga merangkumi skop yang lebih besar. Menurut Papalia (2001) individu manusia itu berbeza dari segi jantina, saiz badan, kesihatan,

Page 1

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

tahap tenaga, personaliti dan emosi. Manakala Slavin (1997) pula mengaitkan perbezaan individu dengan konteks pengajaran dan pembelajaran. Beliau mengatakan kepelbagaian pelajar terdapat dalam tahap prestasi, kadar belajar, gaya kognitif, etnik, budaya, kelas sosial, bahasa, jantina , bakat dan minat. Kepelbagaian sosio-budaya di antara murid memberi implikasi secara langsung terhadap guru dan murid dalam proses pengajaran dan pembelajaran. Sehubungan dengan itu, kumpulan kami terdiri daripada empat orang iaitu En.Ahmad Salaman Duliman, En.Dahlan Ahmad, En.Hilarion Libin @ Kamaruddin dan En. Rosli Said memilih etink atau suku kaum Kadazandusun untuk membincangkan tugasan yang diberikan kepada kami.

2.0- Refleksi Sebaik sahaja mendapat tugasan daripada pensyarah, perasaan yang terdetik di dalam hati ialah sama ada mampu atau tidak untuk menyiapkan tugasan ini sebelum tibanya tarikh penghantaran. Persoalan-persoalan ini saya abaikan terlebih dahulu. Dengan semangat berpasukan yang tinggi, akhirnya saya dan rakan sekumpulan berjaya menyiapkan tugasan ini walaupun pelbagai halangan kami tempuhi. Saya dan rakan telah cuba mencari bahan mengenai tajuk yang telah dipilih. Saya telah melayari internet untuk mendapatkan bahan-bahan serta isu semasa yang berkaitan dengan tajuk yang dipilih. Semasa mengkaji isu ini, saya berasa sangat sedih kerana kami kekurangan sumber. Terutamanya sumber rujukan yang berteraskan buku untuk membincangkan etnik di Malaysia terlalu terhad untuk dirujuk. Selain menggunakan kemudahan internet, saya juga telah mencari bahan-bahan berkaitan dengan isu ini daripada sumber bacaan yang ada seperti keratan akhbar, Namun, sumber bahan rujukan yang terdapat dan tidak mencukupi serta tidak banyak berkaitan dengan tajuk ini. Tugasan ini memerlukan banyak rujukan daripada buku-buku dan juga internet. Paling mencabar ialah untuk menyiapkan tugasan etnik di Malaysia yang memakan masa untuk mencari bahan. Ini kali pertama saya mencari dan membaca secara meluas tentang tajuk etnik di Malaysia. Akhirnya kami membuat keputusan dan memilih etnik atau suku kaum Kadazandusun untuk mejelaskan secara ringkas mengenai dengan tugasan yang diamanahkan. Bukan mudah menjadi seorang guru. Guru bukan sahaja perlu kreatif malah

Page 2

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

perlu lebih inovatif serta mampu berfikir secara analitik dalam memastikan proses penghasilan kerja kursus berjalan dengan lancar dan sempurna. Tugasan yang diberi secara tidak langsung dapat memupuk minat yang tinggi dalam menghasilkan tugasan yang pelbagai walaupun memakan masa dan memerlukan pengorbanan dari segi wang ringgit. Diharapkan pendedahan yang diberikan oleh pensyarah sepanjang menyiapkan tugasan ini dapat membantu saya dalam menghasilkan apa juga tugasan yang akan datang. 3.0- Pengenalan Negeri Sabah atau sinonimnya dengan panggilan Negeri di Bawah Bayu mempunyai satu bangsa Malaysia yang terdiri daripada 30 kumpulan etnik dengan tidak kurang 50 kumpulan bahasa dan 90 dialek sebagai alat sistem komunikasi sosialnya. Lebih tiga puluh daripada bahasa itu dimiliki oleh kaum bumiputera Sabah yang mempunyai kepelbagaian budaya dan kepercayaan seperti Murut, Bajau, Rungus, Latod, Irranun, Talantang, Sonsogon, Likabau, Garoh (Kimaragang), Tinagas, Idahan, Sungai dan Dusun. Menurut Dr. Jacqueline PughKitingan (1987) Institut Linguistik S.I.L melaporkan bahasa-bahasa tempatan ini dipercayai termasuk dalam bahasa Austronesian keturunan Bornean dari keturunan asal Austronesian. Sejumlah 350 ribu atau 1/3 daripada penduduk Sabah terdiri daripada kaum Dusun serta membentuk kebudayaan yang dinamik di negeri Sabah (Kitingan, 1982). Dusun kebanyakannya tinggal di Keningau dan Ranau (Ismaily Bungsu, 1988). Menurut Dr. Jacqueline Pugh-Kitingan (1987) masyarakat Dusun mempunyai asas kesamaan sistem sosial daripada aspek sejarah lisan, struktur sosial, keturunan, kepercayaan, pertanian, bahan-bahan kebudayaan, agama dan amalan adat istiadat adat resam. Sistem sosial masyarakat Dusun yang kaya dengan budaya dan adat resam yang diwarisi sejak berzaman lagi telah menjadikannya sebagai suatu lambang keunikan, identiti, keunggulan dan perpaduan kaum masyarakat ini tetapi dari aspek interaksi atau komunikasi sosial, mereka menggunakan komunikasi bahasa yang berbeza. Golongan tua dan juga golongan muda lebih kerap menggunakan bahasa pertuturan seharian yang tidak selaras dengan bahasa ibunda walaupun berinteraksi antara ahli keluarga sendiri. Situasi ini menggambarkan bahawa terdapat suatu ketidakselarasan masyarakat Dusun dalam usaha memelihara bahasa ibunda sebagai identiti bangsa, budaya dan tradisi. Manakala dari aspek agama pula, kebanyakan kaum Dusun beragama ardli asal yang kaya dengan warisan budaya dan adat resam nenek moyang tetapi

Page 3

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

kini tidak lagi diamalkan setelah masyarakat Dusun menganut agama samawi. Situasi dan fenomena ini juga menggambarkan bahawa masyarakat Dusun, sebenarnya mempunyai suatu kebudayaan tidak tekal dan rapuh malah terus berubah mengikut aliran perubahan zaman yang tidak pasti kesudahannya. 3.1- Bangsa

Rajah 1- Etnik KadazanDusun Kumpulan etnik yang terbesar adalah suku kaum Dusun yang merupakan satu pertiga dari penduduk Sabah. Suku kaum Dusun yang tinggal di pantai barat seperti Penampang, Papar, Tuaran, Kiulu, Tamparuli, Tenghilan, Kota Belud dan juga di lembah bukit di Ranau, Tambunan, dan Keningau adalah petani tradisi yang menanam padi sawah dan padi huma. Sesetengah dari mereka mempunyai hobi yang tersendiri seperti memburu serta menangkap ikan di sungai. Mereka kebanyakan bertempat di sekelilingi kawasan lembah pantai barat dan kawasan pendalaman.

Page 4

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

Rajah 2- Bahasa KadazanDusun di ajar di sekolah Rendah dan

Rajah 3- Sambutan Pesta Keamatan

Kadazandusun terdiri daripada empat puluh suku kaum Dusun dan Kadazan. Bisaya Bundu Bonggi Lobu Rumanau Rungus Tutung

Dumpas Gana Garo Idaan Kedayan

Lotud Lundayeh Makiang Malapi Mangkaak

Sinobu Sinorupu Sonsogon Sukang Sungai

Kimaragang Kolobuan Kuijau Lingkabau Liwan

Minokok Murut Ngabai Paitan Pingas

Tatana Tangara Tidong Tindal Tobilung

Page 5

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

Tolinting 3.2 -Agama

Tombonuo

Tuhawon

Kebanyakan etnik kaum kadazan dusun mengamalkan ajaran agama keristian dan yang selebihnya beragama Islam. Bagi nenek moyang dahulu mereka digelar `Muallaf` Orang yang baru memeluk agama Islam. Nenek moyang mereka berkembang maka lahirlah generasi Islam yang sebenarnya. 3.3 -Struktur masyarakat/kelas sosial

Rajah 4- Sambutan Pesta Menuai

Masyarakat terawal Kadazandusun dikatakan telah menghuni tempat ini dalam keadaan bebas, menikmati berbagai-bagai jenis bekalan makanan yang mencukupi, baik makanan daripada hutan mahupun daripada sungai serta hasil daripada usaha pertanian. Keperluan hidup yang lain juga mudah diperolehi di sekeliling perkampungan Nunuk Ragang ini. Kehidupan mereka aman dan damai, bersatu padu, mogitabang-tabang, mogiuhupuhup,otoluod, obinsianan, orulan, ohinomod, aparu, onimot, obingupus, otuyu, okupi, obingopi, obintinong,obingkanggau, obintumbayaan, obinronok, obiniangasan,

Page 6

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

mamantang, otorini, opori, oining, obintudau, osuau, opohawang, obulun om onitinginawo. Hidup yang tenang dan tenteram itu telah membolehkan mereka berfikir sambil menerokai "teknologi baru" bagi menambah kecekapan, menamnbah dan memudahkan urusan serta meningkatkan kesejahteraan hidup seharian. Bidang bidang yang diterokai antara lain ialah peralatan pakaian seperti (sinombiaka, tokuluk sirung, linumbagai, golong, sinandang, limpogot, dan lain-lain), peralatan pertanian (seperti ragus, basung, dangol, gagamas, kakali, guyudan, kisaran, tosung, rilibu/raya dan banyak lagi). Peralatan perikanan (seperti tundalo, siud, bangkala, tambong, bubu sawak dan lain-lain), peralatan penternakan(lukug, gading dan lain-lain ), peralatan memburu (sopuk, tuwil, gaba, sungul, balatik, paliw, tandus, ramok, rungkasip, tabpai, sodik, tungkakub, pimpig, tawos dll), peralatan muzik dan bunyi-bunyian (seperti tagung, sompoton, turali, bungkau, suling pumpuak, dll), peralatan dan produk-produk ekonomi(seperti Bohungon, Basung, kakanan, luping, sigup, sada toosin, bilis, tipun, paha, tusi dan sebagainya). 3.4 -Kepercayaan Kadazandusun percaya kepada makhluk halus dan dipercayai terdapat lima makhluk halus: Kinoringan(Ketua makluk halus & Pencipta), Rusod(semangat semua benda hidup kecuali manusia), Koududuwo (semangat manusia), Tombiruo (semangat orang yang telah meninggal), dan Rogon (semangat jahat). Menurut kepercayaan Kadazan, semangat padi merupakan Kinoingan (Kinorohingan dalam dialek Dusun) yang dikenali sebagai Bambaazon, disembah sebagai pencipta dan berkuasa sumber kepada kewujudan. Semangat padi Bambaazon dimuliakan pada pokok padi, beras, dan nasi. Ramai yang mempercayai bahawa "Tanpa padi, tiada kehidupan."

Kepercayaan 'Labus'

Page 7

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

Sebelum kedatangan mubaligh Kristian pada sekitar tahun 1950-an, satu-satuya kepercayaan suku kaum Momogun Rungus ialah kepercayaan animisme. Mereka menyebut kepercayaan ini sebagai agama Labus (disebut Labvus). Menurut agama ini apabila bangsa Momogun dianiaya atau dijajah oleh bangsa lain maka akan berlaku malapetaka yang tidak pernah terjadi seperti serangan penyakit dan fenomena alam kepada sesiapa yg melakukannya terhadap Momogun. Hal ini dikatakan oleh Bobolizan Guraumanuk sebagai wasiatnya kepada Momogun. 3.5- Bahasa Bahasa ialah satu wahana perhubungan dan komunikasi antara manusia. Sebagai keperluan sosial, bahasa adalah alat penting untuk menyampai maksud, ia juga sistem atau lambang pertuturan yang arbitrari yang digunakan manusia sebagai alat untuk berhubung manakala dialek ialah satu variasi bahasa yang ditentukan mengikut wilayah dan ditutur bergantung kepada tempat seseorang itu dilahirkan (S.Nathesan, 1995). Menurut Dr. Jacqueline PughKitingan (1987) keluarga Dusun menggunakan empat belas bahasa pertuturan. Antara bahasa Dusun ialah Liwan, Tagas, Dusun Tambunan, Tuhauwon dan Kuruyou. Bahasa Dusun Liwan tertumpu di daerah Ranau. 3.6 -Adat resam Kaum Dusun di Sabah mempunyai banyak amalan adat resam dan tradisi yang diwarisi berasaskan fahaman dan agama adat "Pagan" kaum Dusun. Prof. Madya Abu Hassan Sham (1987) melaporkan Prof. Dr. Mohd. Taib Osman menyatakan tradisi ialah suatu yang diwarisi daripada nenek moyang. Antara ciri-ciri fahaman tradisi masyarakat Dusun yang dianggap baik ialah kaum ini mempercayai adanya alam ghaib seperti Tuhan dan setiap perbuatan mempunyai balasan baik buruknya. Bagi masyarakat Dusun, Tuhan ialah " Kinorohingan" dan mempunyai kuasa tertinggi dari segala sesuatu. Tuhan tempat mereka mengkomunikasi atau meminta sesuatu khususnya kesihatan, keselamatan dan meminta perlindungan daripada sebarang penyakit serta kinorohingan dapat menghalang pengaruh kuasa ghaib seperti syaitan atau "Roogon" dalam bahasa Dusun. Ini jelas terbukti dalam upacara-upacara masyarakat Dusun, contohnya apabila membuka tanah baru untuk pertanian, membina rumah dan masuk rumah baru, mengubati orang sakit, upacara memulakan menuai padi dan sebagainya, semuanya dimulai dengan mentera dan pemujaan kepada Kinorohingan. Menurut Ismaily Bungsu(1988) kepercayaan kaum Dusun atau Kadazan tentang kinorohingan ialah

Page 8

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

kinorohingan bersemayam di luar sebagai Tuhan dan dikaitkan dengan beberapa lagenda khususnya hal-hal berkaitan dengan mentera pemujaan. 3.7- Amalan 3.7.1- Perkahwinan Dalam konteksi komunikasi, ibu bapa bertanggungjawab memilih bakal isteri anak lelakinya. Setelah peminangan diterima oleh pihak keluarga perempuan, majlis perkahwinan akan dilakukan pada masa yang dipersetujui oleh kedua-dua pihak dan lazimnya dilakukan pada waktu malam di rumah pengantin perempuan. Pada malam pertama si suami harus bermalam di rumah keluarga isterinya dan kemudiannya pasangan pengentin ini akan diarak ke rumah keluarga lelaki dan perempuan selama tiga kali berturut-turut. Sebelum pengantin dibenarkan masuk ke dalam rumah, pihak tuan rumah keluarga lelaki/perempuan menyanyi atau "Selakohan Sinding" dan dibalas oleh rombongan. Selakohan sinding ini bertujuan menyambut kedatangan rombongan pengantin baru tetapi diluahkan dalam bentuk nyanyian. 3.7.2- Mendiri dan Masuk Rumah Baru: Mendirikan dan masuk rumah baru hendaklah dimulai dengan upacara "Tumedek" atau menanda. Upacara ini hendaklah dilakukan pada hari-hari penting bagi masyarakat Dusun yang dipanggil "Tadau Rampagas, Tanob, Selimpunan do kesilau, Selimpunaan Tadau Daat, Selimpunaan Tulan Daat, Kepuposan Tulan Daat dan Selimpunan Tulan Kelimo". Begitu juga dengan masuk rumah baru harus pada hari-hari yang terpilih dan diiringi dengan upacara sembahyang doa atau Megembawon / Mengendi. Upacara ini dilakukan oleh golongan tua yang mahir untuk mengendi. Lazimnya golongan perempuan yang melakukan upacara megendi dan bukan daripada golongan leleki. 3.7.3- Hari Keluarga atau "Meginakan" Masyarakat Dusun mempunyai upacara perpaduan keluarga yang dipanggil meginakan. Semua ahli kelurga dijemput dan satu upacara menyembahyangkan arak Gampian Kinomol yang diketuai oleh mereka yang mahir megendi serta dijalankan pada waktu malam. Setelah selesai upacara tersebut, mereka mengambil bambu atau "Telutuk" untuk dipukul "Tontongon" bagi mengeluarkan bunyi. Menurut kepercayaan mereka memukul bambu bertujuan memperbaiki

Page 9

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

dunia. Hari keluarga ini dihadiri semua ahli keluarga dan masyarakat kampung selama 7 hari berturut-turut. 3.7.4- Ketian Ketian ialah seorang lelaki yang menyebabkan seorang perempuan mengandung tanpa sebab perkahwinan yang sah. Natijahnya lelaki dicaci dan dikehendaki membayar denda atau sogit berupa babi atau kerbau. Tujuannya menyejukkan panas dalam ahli keluarga dan masyarakat kampung serta memberitahu masyarakat kampung bahawa pesalah telah dihukum setimpal dengan kesalahannya. 3.7.5- Mencuri atau "Manakau" Pencuri dapat dikenal pasti dengan bantuan bomoh yang mahir melalui upacara

"mengintutun". Alat-alat yang digunakan semasa mengintutun ialah telur ayam atau cermin. Semasa mengintutun, beberapa ahli keluarga dan masyarakat kampung datang sama-sama menyaksikan upacara mengintutun. Biasanya, bomoh akan memberitahu siapa yang mencuri dan biasanya tuduhan bomoh dipercayai oleh ahli keluarga dan majoriti masyarakat. Implikasinya, orang yang kena tuduh akan mendapat cacian dan celaan masyarakat kampung untuk beberapa waktu. Sebaliknya, pesalah yang melakukan kesalahan besar seperti mencuri kerbau boleh dihalau keluar "elohon" dari kampungnya. 3.7.6- Kahwin Bersaudara atau "Kepingaian Miadpinai" Adalah menjadi kesalahan besar bagi masyarakat Dusun, jika seseorang lelaki atau perempuan berkahwin dengan seseorang yang dipercayai masih ada talian persaudaraan. Jika perkahwinan dilangsungkan juga, si lelaki dan perempuan akan dikenakan hukuman denda iaitu "Pitas" yang terdiri daripada 7 kerbau, 7 ayam, 7 perang, 7 tajau dan 7 mangkuk. Tujuannya ialah memutuskan tali persaudaraan untuk membolehkan mereka berkahwin. Pitas bagi lelaki hendaklah diberi kepada pihak keluarga perempuan dan pitas perempuan pula diberikan kepada keluarga lelaki. Pembayaran pitas ini dipanggil "Mesulak" atau sama-sama membayar denda (bertukar-tukar barang denda). 3.7.7- Curang atau "Melapau"

Page 10

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

Seseorang lelaki atau perempuan yang telah berkahwin tidak boleh berlaku curang terhadap si suami atau si isteri . Jika berlaku kecurangan hendaklah dikenakan denda berupa kerbau atau babi. Tujuannya adalah dimakan bersama ahli keluarga yang dicuranginya iaitu isteri atau suami dan anak-anak. 3.7.8- Kematian atau "Kepataiyen" Bila kematian berlaku dalam masyarakat Dusun tradisi, ahli keluarga si mati akan memukul gong "Tontong sanang"yang bertujuan memberitahu ada kematian dalam ahli keluarga dan disertai turun dari rumah atau " menuhon" bertujuan cuba menahan roh simati atau kedwo-dwo melalui benda-benda yang diambil dipersekitaran halaman rumah si mati untuk disapukan di ubun-ubun kepala si mati dengan harapan si mati hidup semula. Selain itu, satu lagi alat komunikasi digunakan untuk memberitahu masyarakat kampung bahawa adanya kematian dalam sesebuah keluarga iaitu menggunakan buluh untuk dibunyikan atau "Mengarasapong". Semasa si mati dibawa ke kubur, ahli-ahli keluarga akan meraung-raung dan memukul bekas letak si mati. Pada malam pada hari perkuburan, ahli keluarga akan mengadakan upacara memisah dengan menutup semua lampu dalam rumah. Tujuannya ialah agar roh si mati akan balik ke rumah untuk "megoit-megoit" atau membawa dan mengambil barang-barang milik si mati. Pada hari ketiga (3) pula, ahli keluarga simati mengadakan upacara pembahagian atau "Ikidan / angkiban" . Benda yang boleh dijadikan angkiban ialah ternakan dan tanaman. Tujuannya ialah mengadakan pembahagian harta untuk simati. Contoh narrator ialah " Anu bin Dia, ini saja bahagian mu. Jangan lagi ganggu kami". Pembahagian ini dilakukan dengan tangan kiri dan membelakang. Pada hari kelima atau ketujuh pula, upacara keselamatan yang dipanggil "Memagompi" melalui upacara mengendi dilakukan dengan bantuan sesorang yang mahir megendi.

4.0- IMPLIKASI KEPELBAGAIAN SOSIO BUDAYA

Page 11

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

4.1- IMPLIKASI TERHADAP GURU 4.1.1-.KEPERCAYAAN 4.1.2-PENERAPAN NILAI 4.1.3-NORMA DAN SEKATAN 4.1.4-BAHASA 4.1.5-KOMUNIKASI

4.1.6-TEKNOLOGI Page
12

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

4.1.1- KEPERCAYAAN Kepercayaan merupakan idea berkongsi tentang bagaimana dunia beroperasi. Ia merupakan kesimpulan dan tafsiran tentang masa lalu, penjelasan tentang masa kini atau ramalan bagi masa depan. Ia mungkin berdasarkan fikiran biasa, cerita rakyat agama atau sains atau gabungan satu atau lebih daripada elemen. a) Guru mengenali pelbagai kepercayaan kerana berinteraksi dengan ramai pelajar yang berbilang kaum dan agama. b) Guru menghormati kepercayaan masyarakat setempat walaupun mempunyai

kepercayaan yang berbeza dengan mereka.

4.1.2- PENERAPAN NILAI

Nilai merupakan satu cara atau standard untuk kita berkongsi tentang apa yang betul, diingini dan dihormati oleh semua lapisan masyarakat. POSITIF

Page 13

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

Guru boleh mengaplikasikan serta memperkenalkan nilai-nilai murni dalam budaya masyarakat tertentu kepada masyarakat yang lain berdasarkan kemahiran yang telah diperolehi melalui pelbagai aspek.

NEGATIF Guru sukar untuk menerapkan nilai-nilai murni kepada murid-murid akibat cara hidup serta budaya yang diamalkan adalah berbeza-beza antara satu dengan yang lain. 4.1.3- NORMA DAN SEKATAN Norma merupakan peraturan tentang apa yang boleh atau tidak boleh dilakukan dalam kehidupan. Sekatan pula merupakan ganjaran dan hukuman yang menggalakan manusia mematuhi norma yang telah ditetapkan. a) Guru mengetahui norma dan sekatan dalam budaya murid-muridnya yang berbilang kaum dan agama. b) Guru perlu memikirkan aspek norma dan sekatan sewaktu merancang pengajaran di dalam sesebuah kelas supaya dapat mencapai objektif yang telah dirancang kepada pelajarnya.

4.1.4- KOMUNIKASI Komunikasi bermaksud perhubungan secara langsung atau tidak langsung di antara muridmurid dan juga guru. a) Guru sukar untuk berinteraksi dengan murid yang berlainan cara berbahasa dengan guru. b) Wujud suasana yang tidak mesra di antara guru dan murid akibat dari komunikasi yang agak berbeza. Page 14

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

c)

Guru sukar untuk mentafsir maksud murid-murid yang berbeza budaya dan bahasa semasa pengajaran dan pembelajaran.

d) Gangguan proses pengajaran dan pembelajaran akan berlaku akibat ketidak fahaman murid terhadap bahasa guru mahupun bahasa pelajar. e) Besar kemungkinan hanya komunikasi sehala sahaja yang berlaku di dalam kelas pembelajaran. 4.1.5- BAHASA Bahasa merupakan satu set simbol yang digabung yang digunakan di dalam

komunikasi untuk membawa makna kepada ahli masyarakat a) Guru mungkin bermasalah dalam menyampaikan maklumat kepada murid-murid akibat dari perbezaan bahasa guru dan murid. b) Proses pengajaran dan pembelajaran tidak berjalan lancar kerana murid-murid kurang faham bahasa yang guru gunakan. 4.1.6- TEKNOLOGI Teknologi merupakan satu kumpulan pengetahuan praktis dan peralatan untuk meningkatkan lagi keberkesanan tenaga pekerja dan mengubah persekitaran untuk kegunaan manusia supaya dapat mencapai pencapaian yang lebih bermakna di dalam kehidupan. Guru boleh menggunakan kemudahan teknologi untuk mendapatkan pelbagai

maklumat berkaitan budaya bagi melancarkaan proses pengajaran di dalam bilik darjah.

4.2- IMPLIKASI TERHADAP MURID

4.2.1- POSITIF

Page 15

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

a) Berpeluang mempelajari kepelbagaian budaya yang terdapat di dunia. b) Membentuk interaksi sosial yang baik antara murid dan guru. c) Memperkembangkan bakat yang ada pada pelajar.

4.2.2- NEGATIF

a) Mempunyai masalah dalam kerja kumpulan kerana mungkin mereka ingin mempertahankan pandangan masing-masing. b) Masalah komunikasi dan bahasa kerana mempunyai pelbagai budaya. c) Sukar mewujudkan persefahaman d) Wujud perasaan rendah diri dan tidak yakin. pada diri sendiri. 4.2.3- KAEDAH PENGAJARAN DI DALAM BILIK DARJAH a) Guru perlu mewujudkan interaksi yang baik antara guru dan murid dalam proses

pengajaran dan pembelajaran di dalam kelas. b) Guru hendaklah berusaha sedaya upaya untuk menunjukkan kemesraan dengan guru dan juga murid di dalam kelas. c) Guru hendaklah bersedia melayani murid-murid mengikut kebolehan dan sifat mereka yang berlainan. d) Memberi pendedahan murid-murid terhadap kepelbagaian sosio budaya yang terdapat di dunia. e) Mempelbagaikan kaedah pengajaran dan pembelajaran semasa di dalam bilik darjah. f) Menggalakkan aktiviti yang melibatkan penglibatan semua murid. g) Menghormati dan memahami keadaan sosial murid-murid sebelum memulakan pengajaran dan pembelajaran. h) Guru hendaklah mengadakan suasana yang adil atau demokrasi di dalam kelas supaya murid tidak merasa diri mereka dipinggirkan.

4.3- IMPLIKASI TERHADAP SEKOLAH Page 16

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

Pada masa ini terdapat pelbagai pilihan jenis sekolah dalam sistem pendidikan negara. Pada peringkat rendah terdapat SK, SJKC, SJKT. Pada peringkat menengah pula terdapat SMK Harian, Sekolah Model Khas, Sekolah Berasrama Penuh, Sekolah Menengah Teknik, Sekolah Menengah Kebangsaan Agama. Sekolah Premier iaitu sekolah yang mempunyai tradisi penajang seperti sekolah yang berusia 100 tahun atau lebih dan sekolah di dalam persekitaran yang strategik serta infrastruktur yang baik seperti sekolah yang berjiran dengan Putrajaya dan Cyberjaya. Turut tersenarai adalah Maktab Rendah Sains Mara, sekolah swasta dan sekolah antarabangsa. Di peringkat sekolah rendah, terdapat tiga jenis sekolah iaitu Sekolah Kebangsaan (bahasa pengantar utama adalah Bahasa Kebangsaan), SJKC (bahasa pengantar Bahasa Cina) dan SJKT (bahasa Tamil). Diperingkat sekolah menengah pula terdapat Sekolah Berasrama Penuh (SBP) yang memberi peluang murid cemerlang khususnya dari kawasan luar Bandar mendapat pendidikan yang terbaik supaya mereka terus berjaya dalam bidang akademik, kokurikulum dan sahsiah. Setiap SBP mempunyai bidang keistimewaan masing-masing seperti permainan ragbi di Kolej Melayu Kuala Kangsar, pencaragam di Sekolah Menengah Tun Fatimah, pidato di Kolej Islam Kelang. Sekolah Menengah Teknik memberi peluang belajar kepada murid yang cenderung dalam bidang teknikal dan vokasional. Matlamatnya adalah untuk menyediakan tenaga kerja mahir dan separuh mahir yang mencukupi. Sekolah menengah teknik menawarkan bidang vokasional seperti ekonomi rumah tangga, pertanian, ketukangan elektrik, mekanikal dan awam manakala dalam bidang teknikal termasuklah kejuruteraan elektrik, mekanikal dan awam. SMT yang cemerlang termasuklah SMT Dato Undang Hj Md Sharip (ekonomi rumah tangga), SMT Chenor (pertanian), SMT Sri Manjung (ketukangan elektrik), SMT Muazam Shah (ketukangan awam), SMT Shah Alam (ketukangan mekanikal) dan SMT Cheras (kejuruteraan). Sekolah Menengah Kebangsaan Agama (SMKA) menawarkan dan menyediakan program Pendidikan Islam kepada murid. Ia memupuk potensi murid dari segi minat, kreativiti, sahsiah

Page 17

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

dan kepimpinan serta menyediakan peluang melanjutkan pelajaran dalam pelbagai bidang ilmu, dalam dan luar negara. Diantara yang membanggakan ialah SMKA Maahad Haamidiah Kajang, Selangor. Ini adalah komitmen Kementerian Pelajaran Malaysia untuk menerapkan nilai kerohanian dan kepercayaan beragama kepada murid-murid. Sekolah Premier ialah sekolah yang mempunyai unsur sejarah dan tradisi yang kukuh dan memberi sumbangan yang banyak kepada negara sejak penubuhannya. Sekolah ini mempunyai senibina yang bersejarah (historic institution) yang akan memperkayakan khazanah warisan negara. Sekolah ini menjadi lambing dan kebanggaan negara kerana kecemerlangannya. Sekolah ini melahirikan tokoh negara dan korporat seperti Victoria Institution (Kuala Lumpur), Sekolah Zainab (Kelantan), Maktab Sultan Ismail (Kelantan) dan Sekolah Menengah St.John (Kuala Lumpur). Sekolah 100 tahun ialah sekolah yang dibina sebelum tahun 1905. Sekolah ini mempunyai cirri-ciri tinggalan sejarah dan sebahagiannya ialah sekolah premier. Diantara sekolah-sekolah yang tersenarai adalah Penang Free School (Pulau Pinang), Sekolah Tinggi Melaka (Melaka), Sekolah Menengah Lelaki Methodist (Kuala Lumpur) dan lain-lain lagi. Sekolah Bestari merupakan sekolah-sekolah yang terletak di Koridor Raya Multimedia terutama di Putrajaya dan Cyberjaya. Sekolah ini mempunyai reka bentuk yang menarik, infrastruktur yang lengkap dan terletak dalam kawasan strategik berhampiran dengan Kompleks Kerajaan Persekutuan. Sekolah Model Khas contohnya SMK Meru Model Khas mengabungkan murid sekolah rendah pada peringkat Tahap II dan murid sekolah menengah dibawah satu bumbung, Ia merupakan konsep baru dan menyediakan kemudahan fizikal yang kondusif bagi murid yang berpontensi di kawasan luar Bandar seperti Sekolah Menengah Kebangsaan Clifford, Kuala Lipis (Pahang), dan Sekolah Menengah Kebangsaan Bukit Jenun (Kedah). Sekolah Pendidikan Khas menyediakan Pendidikan Khas kepada murid bermasalah penglihatan, pendengaran dan pembelajaran, autisme, sindrom-down, keupayaan kognitif rendah, ADHD dan disleksia. Matlamatnya adalah supaya mereka menjadi insan yang berdikari dan dapat menyumbang kepada pembangunan negara. Sekolah Menengah Pendidikan Khas Indrapura contohnya menyediakan kemudahan pelajaran bagi ketiga-tiga kategori Pendidikan

Page 18

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

Khas. SMT memberi peluang pendidikan kepada murid bermasaalah pendengaran dengan menawarkan kursus-kursus anjuran Majlis Latihan Vokasional Kebangsaan (MLVK). Kepelbagaian sosio budaya juga telah mewujud sekolah yang terdiri daripada pelbagai bangsa seperti sekolah jenis Cina dan Tamil. Kementerian Pelajaran telah berusaha untuk mengetasi masalah kepelbagaian sosiobudaya melalui aktiviti yang dijalankan disekolah. Program Integrasi Untuk Perpaduan (RIMUP) adalah salah satu daripada usaha Kementerian Pelajaran untuk memupuk perpaduan dalam kalangan murid tanpa mengira kaum. Sekolah Wawasan ditubuhkan untuk mewujudkan perpaduan dalam kalangan murid disekolah. Sekolah ini adalah antara sekolah yang dahulunya terasing antara satu sama lain, kini disatukan dalam satu sistem pendidikan yang seragam. Apabila anak orang Melayu, Cina, India dan kaum lain dapat berinteraksi sejak peringkat awal persekolahan, sudah tentu akan lahir satu generasi Malaysia yang bersifat pelbagai budaya. Penekanan semangat perpaduan dan integrasi antara kaum sejak kecil iaitu dibangku sekolah rendah akan lebih memudahkan kerana mereka ini masih kanak-kanak yang boleh dilentur. 5.0- Kurikulum Tersirat Kurikulum biasanya dirujuk kepada perancangan bertulis yang sistematik merangkumi objektif, kandungan, strategi penyampaian dan penilaian untuk dilaksanakan dalam satu rangka masa tertentu. (Saedah Siraj, 2001; Wiles and Bondi, 1998; Pratt, 1994; Schubert, 1986). Diperingkat pelaksanaan, kurikulum menampilkan penyampaian isi kandungan yang telah disusun dalam kurikulum itu sendiri. Diperingkat penilaian pula, pengukuran serta pengujian dijalankan untuk menentukan pencapaian objektif yang tercatat. Majoriti tokoh pendidikan tempatan dan luar negara mengakui bahawa apa yang sebenarnya yang dipelajari di sekolah dan institusi pendidikan lainya bukanlah setakat kandungan yang tercatat dalam sukatan pelajaran atau proforma kursus tetapi merangkumi 1997; Eisner, 1994). Ini lah yang dikatakan Kurikulum Tersirat. Idea kurikulum tersirat pada peringkat awal diperkenalkan oleh Jackson (1968) dalam bukunya Life in Classrooms yang dijadikan fokus kajian oleh Snyder (1973), Apple (1980), Bergenhenegouwen (1987), Portelli (1993) dan lain-lain lagi. kesemua pengalaman pembelajaran yang diperolehi penuntut semasa belajar. (Margolis, 2001; Cahfel,

Page 19

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

Ausbrooks (2000) menjelaskan bahawa kurikulum tersirat adalah is composed of the implicit messages in th schools sosial climate, unwritten yet understood by all. It is the body of knowledge a child absorbs in school simply by being there day after day. This is the curriculum that creates a schools so called learning environment. Cahfel (1997) berpendapat terdapat dua bentuk kurikulum yang dilaksanakan disekolah iaitu overt (terbuka) yang memberi fokus kepada kursus pengajian yang eksplisit dan covert (tersirat) yang memberi fokus kepada pembelajaran yang tacit (diaplikasikan tetapi tidak didokumentasikan dan tidak tercatat). Cahfel mendapati bahawa kurikulum tersirat boleh didefinisikan sebagai norma-norma, nilai dan kepercayaan yang tidak dinyatakan dalam kurikulum tetapi diajar secara tidak langsung didalam kelas dan didapati bahawa kurikulum tersirat tidak dinyatakan dalam kurikulum rasmi sahaja. Diperingkat pengajian tinggi, kurikulum tersirat lebih memberi penekanan kepada persekitaran yang wujud dalam kalangan warga kampus. Adams (2002) mengenalpasti budaya akademik sebagai kurikulum tersirat. Margolis (2001) memperolehi dapatan yang hampir sama mengenai kurikulum tersirat tacit learning, unitended and intended consequences of schooling, political sosialization, role development, mentoring and intentional practices. Melalui kurikulum tersirat, kementerian berusaha membentuk bangsa yang bersatu dan saling menerima perbezaan budaya antara kaum. Kurikulum tersirat boleh dilaksanakan melalui aktiviti ko-kurikulum seperti aktiviti berpersatuan, kegiatan panitia dan aktiviti unit kokurikulum. Guru digalakan menyelit nilai Falsafah Pendidikan Kebangsaan, harus menyelitkan dan mengalakkan interaksi dalam kelas sosial. 5.1- Ciri-Ciri Kurikulum Tersirat boleh dimaksudkan seperti berikut : a) Merangkumi semua pengalaman pembelajaran yang murid peroleh di mana mereka belajar b) Boleh menjadi objektif pembelajaran tetapi hasilan pembelajarannya adalah bersifat relative dan agak sukar diukur secara kuantitatif c) Merangkumi bilai-nilai yang dibentuk bersama oleh pelaksana kurikulum itu sendiri (murid-guru-pengajar). Dipelajari oleh murid tetapi secara tidak langsung misalnya daya intelek guru/pengajar; tingkahlaku dan akhlak guru/pengajar

Page 20

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

d) Kewujudannya adalah berbez-beza bergantung kepada lokasi, persekitaran dan latar belakang pelaksana kurikulum (murid-guru/pengajar) e) Kadangkala kurikulum tersirat terdapat pada matlamat atau objektif satu-satu kurikulum tetapi tidak tertulis dalam kandungan kurikulum berkenaan mahu pun dalam penilaian f) Jenis atau pengkategoriannya adalah berbeza-beza mengikut jenis institusi, tahap pembelajaran dan juga matlamat kurikulum itu sendiri Bagi institusi pengajian tinggi keguruan, pengkategorian kurikulum tersirat oleh

Berghenhenegouwen (1987) boleh dijadikan asas dengan beberapa pengubahsuaian. Dalam peringkat pengajian di pendidikan tinggi keguruan, tiga kategori diperkenalkan seperti berikut : budaya belajar untuk belajar budaya belajar untuk pengajar belajar untuk pembudayaan/pembinaan tingkah laku terpuji Bagi murid peringkat pengajian tinggi, guru pelatih perlu menguasai cara belajar yang berkesan. Selain menghadiri kuliah, guru pelatih perlu mengetahui kemahiran belajar yang sesuai untuk diri mereka sendiri bagi memperolehi pencapaian akademik yang terbaik. Murid diandaikan mempunyai kebiasaan belajar masing-masing dan adalah berbeza diantara murid diperingkat rendah dan tinggi. Murid seharusnya menguasai kemahiran belajar melalui proses pembudayaan pembelajaran sendiri yang dipanggil kurikulum tersirat dan ini termasuklah ;

mempelajari, memahami dan mengadaptasikan cara menulis esei, kajian, tesis/disertasi, kertas projek, kertas kerja dan jurnal/buku dengan sebaiknya mengikut standard yang telah ditetapkan oleh institusi pengajian tinggi yang berkaitan mahupun mengikut standard antarabangsa dengan meurujk antaranya APA style (bidang pendidikan, Sains , Sastera, Sains Kemanusiaan, Agama), the Chicago Manual of Style (aliran Sastera, Sains Kemanusiaan, Agama). mempelajari, memahami dan mengadapatasikan pengunaan jaringan maya atau internet itu sendiri dan juga cara menulis kajian, tesis/disertasi, kertas projek, kertas kerja dan jurnal/buku mengikut kaedah Mobile Learning dengan sebaiknya.

Page 21

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

Carpenter (1985) juga memperolehi kajian selari dengan dapatan diatas dimana beliau mendapati bahawa kumpulan guru pelatih yang tidak diajar dengan kemahiran belajar didapati tidak mempunyai keyakinan untuk mengajar kemahiran belajar di sekolah. Bagi pelatih yang dilatih untuk menjadi pakar dalam sebarang profesion murid harus membudayakan diri mereka dengan pembelajaran kendiri yang menekankan proses pembelajaran tanpa diarah, dipaksa atau disuruh. Ini adalah bersamaaan dengan budaya belajar sepanjang hayat. Apa yang pelajar alamai, lihat dan dengar semasa di di dewan bersama pensyarah itulah yang menjadi kurikulum yang lebih berkesan daripada apa yang bersifat teoristik dikertas-kertas yang mereka catat. Nilai, norma, peraturan, daya intelek dan apa juga yang dibawa oleh pensyarah sewaktu menagjar akan memberi kesan secara tidak langsung tetapi amat bermakna terhadap amalan hidup murid semasa mereka bekerja nanti.

6.0- PENUTUP Apabila kita memperkatakan sesuatu bangsa agak ramai yang fanatik tentang perkara itu. Hal ini amat jelas menerusi pelbagai nada ungkapan seperti "Bahasa Jiwa Bangsa, Bahasa Jati Diri, Bahasa Citra Bangsa, Bahasa Identiti Bangsa, Islam Melayu, Kaum/etnik Cina, India, Bajau, kaum Dusun dan sebagainya. Jika ditanya suatu ahli masyarakat mengenai kaum dan agama sudah tentu mereka mengatakan "inilah bangsa ku atau inilah agama ku". Nada-nada mereka menunjukkan satu kebanggaan malah bagi mereka yang fanatik kadangkala kaum lain dianggap rendah berbanding dengannya serta agak sukar menerima kaum lain dalam lingkungan masyarakat mereka dan akhirnya konflik berlaku seperti pertikaian. Sejarah dunia telah menunjukan kebenaran ini. Contoh konflik kaum peristiwa 13 Mei 1969 dan konflik agama BOSNIA dan sebagainya. Namun situasi ini tidak menggambarkan di tempat kajian, jika kaum Cina fanatik tentang bahasanya tetapi kaum Dusun berada di sebaliknya. Hal ini dapat digambarkan melalui

Page 22

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

ungkapan bahasa dan cara hidup harian mereka yang kini hampir tidak lagi menggambarkan identiti kaum itu sendiri. Masyarakat ini telah banyak mengadaptasi dan melakukan modifikasi cara dan gaya kehidupan mereka. Contohnya bahasa pertuturan harian dalam ahli keluarga sebagai sistem komunikasi sosial mereka, lebih banyak berbahasa Melayu berbanding dengan bahasa ibunda atau bahasa sendiri. Situasi yang mengejutkan lagi apabila lebih ramai golongan muda meraka yang tidak tahu berbahasa ibunda manakala agama Islam yang mereka anuti telah merubah budaya warisan daripada datuk moyang mereka sama ada dari segi aspek upacara dan penampilan. Antara faktor-faktor perubahan ini, kebanyakan golongan tua adalah dipengaruhi (penyesuaian) persekitaran dan pendakwa agama yang sudah tentu mempunyai pelbagai latarbelakang budaya khususnya aspek bahasa dan agama serta menjadi antara angkubah yang bertanggungjawab terhadap perubahan ini, sementara golongan muda pula adalah berada dalam situasi pengaruh golongan tua . Tambahan pula, golongan tua sejak awal-awal lagi boleh disifatkan kurang prihatin tentang budaya sendiri tetapi lebih senang dengan budaya luar seperti pengucapan bahasa. Situasi ini ditujukkan oleh ketua keluarga yang banyak menggunakan bahasa Melayu bila berinteraksi dengan anak berbanding dengan bahasa ibunda. Sesungguhnya pengadaptasian bahasa lain dengan meminggirkan bahasa ibunda menjadi suatu kerugian yang besar tetapi perubahan agama ardli kepada agama samawi Islam Dalam Proses Pengajaran dan pembelajaran pula, guru sewajarnya peka dengan dengan kepelbagaian sosio-budaya di Malaysia. Berdasarkan apa yang dinyatakan di atas, seseorang guru haruslah peka dengan kepelbagaian sosio-budaya murid muridnya. Pendekatan yang bijak harus digunakan dengan tidak membezakan kelas sosial murid. Murid hendaklah dilayan sama rata tanpa mengira sama ada mereka dari kelas atasan atau bawahan. Perbezaan tahap kecerdasan murid juga harus dititik beratkan oleh seseorang guru dalam menyampaikan pelajaran. Guru harus mempelbagaikan kaedah pengajaran bersesuaian dengan tahap murid. Perkara ini perlu untuk mengelakkan murid murid merasa bosan dan seterusnya akan mengakibatkan masalah disiplin yang sukar dikawal. Adalah suatu kesadaran yang tinggi bahawa hanya Allah sahaja yang patut disembah dan bukan lainnya dan akhirnya menjalani suatu kehidupan menurut syara yang diredai oleh Allah.

Page 23

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

BIBLIOGRAFI :

1.Kamus Dewan (1999). Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur. 2.Kementerian Pelajaran Malaysia (2006). Pelan Induk Pembangunan Pendidikan. Kuala Lumpur. 3.Syed Ismail & Ahmad SUbki (2008). Budaya dan Pembelajaran (2008) . Penerbitan Multimedia Sdn.Bhd ISBN 978-967-5451-04-1. 4.Ting Chew Peh (1985) Konsep Asas Sosiologi. Dewan Bahasa Pustaka dan kementerian Pelajaran Malaysia. Kuala Lumpur. 5.http://www.downselot.com/search.php? search=implikasi+kepelbagaian+sosiobudaya+terhadap+masyarakat&action

Page 24

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

LAMPIRAN A

Rekod Kolaborasi KKP

Kod/Mata Pelajaran : Nama Pelatih & No K.P / No. Matrik : EDU 3106 AHMAD SALAMAN BIN DULIMAN Budaya dan Pembelajaran 721218125181 (6340) Nama Fasilitator 1. EN.HALIM BIN HASHIM 4.EN.BADRUL HISHAM MOKHTAR 2. EN.AMINUDDIN BIN ISMAIL 5.EN.NORHASSAN MAD DALI 3. PN.SARIMAH BINTI JULPIN Bil Tarikh Topik di bincang Komen Nama Pensyarah & Tandatangan /Rakan /Pihak lain yang berkenaan
Dapat tugasan melalui Email 23/12/2009 1. Kumpulan : PGSR Ambilan Nov 2008

Page 25

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

2.

05/01/2010

Mula mencari bahan (tajuk yang ditentukan oleh kumpulan)/pengagihan tugas dalam kumpulan Perbincangan ahli kumpulan melalui Email,facebook,telefon & sms Perbincangan rakan sekerja En.Haidin Sarumin tentang etnik kadazandusun di Sabah
Pengumpulan jawapan tugasan daripada semua ahli kumpulan.

3.

20/01/2010

4.

02/02/2010

5.

28/02/2010

Rekod Kolaborasi KKP

Kod/Mata Pelajaran : Nama Pelatih & No K.P / No. Matrik : EDU 3106 DAHLAN AHMAD Budaya dan 650304025827 (6341) Pembelajaran Nama Fasilitator: 1. EN.HALIM BIN HASHIM 4. EN.BADRUL HISHAM MOKHTAR 2. EN.AMINUDDIN BIN ISMAIL 5. EN.NORHASSAN MAD DALI 3. PN.SARIMAH BINTI JULPIN Bil Tarikh Topik di bincang Komen Nama Pensyarah & Tandatangan /Rakan /Pihak lain yang berkenaan
1. Kumpulan : PGSR Ambilan Nov 2008

Page 26

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

2.

3.

4.

5.

Rekod Kolaborasi KKP

Kod/Mata Pelajaran : Nama Pelatih & No K.P / No. Matrik : EDU 3106 HILARION LIBIN @ KAMARUDDIN Budaya dan Pembelajaran 760415125377 (6347) Nama Fasilitator: 1. EN.HALIM BIN HASHIM 4. EN.BADRUL HISHAM MOKHTAR 2. EN.AMINUDDIN BIN ISMAIL 5. EN.NORHASSAN MAD DALI 3. PN.SARIMAH BINTI JULPIN Bil Tarikh Topik di bincang Komen Nama Pensyarah & Tandatangan /Rakan /Pihak lain yang berkenaan
1. Kumpulan : PGSR Ambilan Nov 2008

Page 27

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

2.

3.

4.

5.

Rekod Kolaborasi KKP

Kod/Mata Pelajaran : Nama Pelatih & No K.P / No. Matrik : EDU 3106 ROSLI SAID Budaya dan 730521125613 (6362) Pembelajaran Nama Fasilitator: 1. EN.HALIM BIN HASHIM 4. EN.BADRUL HISHAM MOKHTAR 2. EN.AMINUDDIN BIN ISMAIL 5. EN.NORHASSAN MAD DALI 3. PN.SARIMAH BINTI JULPIN Bil Tarikh Topik di bincang Komen Nama Pensyarah & Tandatangan /Rakan /Pihak lain yang berkenaan
Kumpulan : PGSR Ambilan Nov 2008 1.

Page 28

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

2.

3.

4. 5.

Borang Maklum Balas Tugasan

Nama Pelajar : AHMAD SALAMAN DULIMAN Tajuk Tugasan : BUDAYA DAN PEMBELAJARAN Pensyarah : EN.HALIM BIN HASHIM Angka Giliran Pelajar : 6340

LAMPIRAN B

EN.BADRUL HISHAM MOKHTAR EN.AMINUDDIN BIN ISMAIL PN.SARIMAH BINTI JULPIN EN.NORHASSAN MAD DALI
Tarikh Hantar : 19 MAC 2010

Subjek/ Kursus : BUDAYA DAN PEMBELAJARAN/EDU3106

Tarikh Diterima (diisi oleh pensyarah) :

Pengakuan Pelajar Saya telah meneliti Peraturan Maktab Pendidikan Guru (Peperiksaan, Penilaian Dan Pensijilan) 1999. Saya mengaku tugasan ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang setiap satunya saya jelaskan sumbernya. Tandatangan : _______________________ ( ) Page 29 Tarikh : ______________

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

KRITERIA PENTAKSIRAN 1. Kandungan / Coverage and Content 2. Perbincangan Kritikal dan Reflektif / Critical and Reflective Discussion 3. Persembahan / Presentation 4. Organisasi / Organisation 5. Bahasa / Language 6. Rujukan dan Bahan-bahan Sokongan 7. Nilai-nilai Keguruan

Cemerlang

TAHAP PENCAPAIAN Kurang Baik Memuaskan

memuaskan

Lemah

*Markah tercatat tertakluk kepada kelulusan JKPPIPG/Senat

MARKAH

Kekuatan: Aspek yang boleh diperbaiki: Nama Pemeriksa : Perincian Maklum Balas Tugasan

Page 30

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

Pengesahan Pelajar Terhadap Maklumbalas Yang Diberikan Pensyarah: Saya mengesahkan bahawa maklumbalas yang diberikan oleh pensyarah telah saya rujuk dan fahami.

Tandatangan pelajar:

Tarikh:

Borang Maklum Balas Tugasan

Nama Pelajar : DAHLAN AHMAD Tajuk Tugasan : BUDAYA DAN PEMBELAJARAN Pensyarah : EN.HALIM BIN HASHIM Angka Giliran Pelajar : 6341 Subjek/ Kursus : BUDAYA DAN PEMBELAJARAN/EDU3106

EN.BADRUL HISHAM MOKHTAR EN.AMINUDDIN BIN ISMAIL PN.SARIMAH BINTI JULPIN EN.NORHASSAN MAD DALI
Tarikh Hantar :19 MAC 2010 Pengakuan Pelajar

Tarikh Diterima (diisi oleh pensyarah) :

Saya telah meneliti Peraturan Maktab Pendidikan Guru (Peperiksaan, Penilaian Dan Pensijilan) 1999. Saya mengaku tugasan ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang setiap satunya saya jelaskan sumbernya. Tandatangan : _______________________ ( Page 31 ) Tarikh : ______________

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

*Markah tercatat tertakluk kepada kelulusan JKPPIPG/Senat

TAHAP PENCAPAIAN KRITERIA PENTAKSIRAN Cemerlang Baik Memuaskan Kurang memuaskan
MARKAH

Lemah

1. Kandungan / Coverage and Content 2. Perbincangan Kritikal dan Reflektif / Critical and Reflective Discussion 3. Persembahan / Presentation 4. Organisasi / Organisation 5. Bahasa / Language 6. Rujukan dan Bahan-bahan Sokongan 7. Nilai-nilai Keguruan

Kekuatan: Aspek yang boleh diperbaiki: Nama Pemeriksa : Perincian Maklum Balas Tugasan

Page 32

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

Pengesahan Pelajar Terhadap Maklumbalas Yang Diberikan Pensyarah: Saya mengesahkan bahawa maklumbalas yang diberikan oleh pensyarah telah saya rujuk dan fahami.

Tandatangan pelajar:

Tarikh:

Borang Maklum Balas Tugasan

Nama Pelajar : HILARION LIBIN @ KAMARUDDIN Tajuk Tugasan : BUDAYA DAN PEMBELAJARAN Pensyarah : EN.HALIM BIN HASHIM Angka Giliran Pelajar : 6347 Subjek/ Kursus : BUDAYA DAN PEMBELAJARAN/EDU3106

EN.BADRUL HISHAM MOKHTAR EN.AMINUDDIN BIN ISMAIL PN.SARIMAH BINTI JULPIN

Tarikh Hantar : 19 MAC 2010

Pengakuan Pelajar

EN.NORHASSAN MAD DALI

Tarikh Diterima (diisi oleh pensyarah) :

Saya telah meneliti Peraturan Maktab Pendidikan Guru (Peperiksaan, Penilaian Dan Pensijilan) 1999. Saya mengaku tugasan ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang setiap satunya saya jelaskan sumbernya. Tandatangan : _______________________ ( ) Tarikh : ______________

Page 33

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

*Markah tercatat tertakluk kepada kelulusan JKPPIPG/Senat TAHAP PENCAPAIAN KRITERIA PENTAKSIRAN Cemerlang Baik Memuaskan Kurang memuaskan Lemah

1. Kandungan / Coverage and Content 2. Perbincangan Kritikal dan Reflektif / Critical and Reflective Discussion 3. Persembahan / Presentation 4. Organisasi / Organisation 5. Bahasa / Language 6. Rujukan dan Bahan-bahan Sokongan 7. Nilai-nilai Keguruan

Kekuatan: Aspek yang boleh diperbaiki: Nama Pemeriksa :

MARKAH

Perincian Maklum Balas Tugasan

Page 34

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

Pengesahan Pelajar Terhadap Maklumbalas Yang Diberikan Pensyarah: Saya mengesahkan bahawa maklumbalas yang diberikan oleh pensyarah telah saya rujuk dan fahami.

Tandatangan pelajar:

Tarikh:

Borang Maklum Balas Tugasan

Nama Pelajar : ROSLI SAID Tajuk Tugasan : BUDAYA DAN PEMBELAJARAN Pensyarah : EN.NORHASSAN MAD DALI Angka Giliran Pelajar : Subjek/ Kursus : BUDAYA DAN PEMBELAJARAN/EDU3106

EN.HALIM BIN HASHIM EN.BADRUL HISHAM MOKHTAR EN.AMINUDDIN BIN ISMAIL PN.SARIMAH BINTI JULPIN
Tarikh Hantar : 19 MAC 2010

Tarikh Diterima (diisi oleh pensyarah) :

Pengakuan Pelajar Saya telah meneliti Peraturan Maktab Pendidikan Guru (Peperiksaan, Penilaian Dan Pensijilan) 1999. Saya mengaku tugasan ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang setiap satunya saya jelaskan sumbernya. Tandatangan : _______________________ ( ) Tarikh : ______________

Page 35

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

*Markah tercatat tertakluk kepada kelulusan JKPPIPG/Senat TAHAP PENCAPAIAN KRITERIA PENTAKSIRAN Cemerlang Baik Memuaskan
Kurang memuaskan
MARKAH

Lemah

1. Kandungan / Coverage and Content 2. Perbincangan Kritikal dan Reflektif / Critical and Reflective Discussion 3. Persembahan / Presentation 4. Organisasi / Organisation 5. Bahasa / Language 6. Rujukan dan Bahan-bahan Sokongan 7. Nilai-nilai Keguruan

Kekuatan: Aspek yang boleh diperbaiki: Nama Pemeriksa : Perincian Maklum Balas Tugasan

Page 36

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

Pengesahan Pelajar Terhadap Maklumbalas Yang Diberikan Pensyarah: Saya mengesahkan bahawa maklumbalas yang diberikan oleh pensyarah telah saya rujuk dan fahami.

Tandatangan pelajar:

Tarikh:

INSTITUT PENDIDIKAN GURU MALAYSIA KAMPUS TAWAU KM 36, JALAN BALUNG, BEG BERKUNCI NO 27, 91009 TAWAU, SABAH ,MALAYSIA.

LAMPIRAN C Tel: 089-951250

089-951639 Fax: 089-951255

INSTITUT PENDIDIKAN GURU MALAYSIA KAMPUS TAWAU SABAH

KM 36, JALAN BALUNG, BEG BERKUNCI NO. 27, 91009 TAWAU SABAH TELEFON : 089 951250, 089 951639, FAKSMILI : 089 951255

EDU 3106 BUDAYA DAN PEMBELAJARAN Nama Pelajar No. Matrik/No.K.P Opsyen AHMAD SALAMAN BIN DULIMAN 6340 721218125181 Program Pensiswazahan Guru Sekolah Rendah (PGSR) Pengajian Islam Ambilan

Page 37

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

November 2008 Semester Tajuk Tugasan 3

a) Pilih satu etnik di Malaysia dan bincangkan dari aspek-aspek berikut : i. Bangsa i. Agama ii. Struktur masyarakat/kelas sosial iii. Kepercayaan iv. Bahasa v. Adat resam vi. Amalan b) Huraikan implikasi kepelbagaian sosio-budaya di dalam sebuah bilik darjah terhadap guru, murid dan sekolah secara keseluruhannya. Cadangkan kaedah pengajaran untuk mewujudkan persekitaran bilik darjah yang mesra budaya.

Nama Pensyarah

Tarikh Serahan

EN.AMINUDDIN ISMAIL EN.BADRUL HISHAM BIN MOKHTAR EN.HALIM HASHIM PN.SARIMAH JULPIN EN.NORHASSAN MAD DALI 19 Mac 2010 PROFIL PELAJAR

BIL
1 2 3

PERKARA
Nama Pelajar : AHMAD SALAMAN BIN DULIMAN No Telefon : 0195888745 Kumpulan/Opsyen : PGSR - PI Ambilan November 2008 Major : PENDIDIKAN ISLAM Minor : 1. BAHASA ARAB 2. No Matrik : 6340

No. Kad Pengenalan : 721218125181

Tarikh Lahir : 18 DISEMBER 1972

Page 38

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

Alamat Surat Menyurat : PETI SURAT 2590, 89008, KENINGAU, Sabah. Tempat Menetap/Asrama/Rumah Sewa : ASRAMA Kelayakan akademik & Tahun : 1. PMR/SRP : 1987 2. SPM : 1992 3. STPM : 1993 Tutor : EN.HALIM HASHIM EN.AMINUDDIN ISMAIL PN.SARIMAH JULPIN EN.BADRUL HISHAM MOKHTAR EN.NORHASSAN MAD DALI Orang yang boleh dihubungi ketika kecemasan : Alamat penuh & No.Tel (R/HP) 1. Suami/Isteri : LEZAH ELIG No Tel : 0148555788 (Kg.Menawo Ulu Keningau) 2. Saudara Mara: AHMAD HANAFI DUKIMAN No Tel : 0138633156 (Kg.Menawo Ulu, Keningau)

7 8

9 10

INSTITUT PENDIDIKAN GURU MALAYSIA KAMPUS TAWAU KM 36, JALAN BALUNG, BEG BERKUNCI NO 27, 91009 TAWAU, SABAH ,MALAYSIA.

Tel: 089-951250 089-951639 Fax: 089-951255

INSTITUT PENDIDIKAN GURU MALAYSIA KAMPUS TAWAU SABAH

KM 36, JALAN BALUNG, BEG BERKUNCI NO. 27, 91009 TAWAU SABAH TELEFON : 089 951250, 089 951639, FAKSMILI : 089 951255

EDU 3106 BUDAYA DAN PEMBELAJARAN Nama Pelajar No. Matrik/No.K.P Opsyen DAHLAN AHMAD 6341 / 650304025827 Program Pensiswazahan Guru Sekolah Rendah (PGSR) Pengajian Islam Ambilan
Page 39

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

November 2008 Semester Tajuk Tugasan

a) Pilih satu etnik di Malaysia dan bincangkan dari aspek-aspek berikut : i. Bangsa i. Agama ii. Struktur masyarakat/kelas sosial iii. Kepercayaan iv. Bahasa v. Adat resam vi. Amalan b) Huraikan implikasi kepelbagaian sosio-budaya di dalam sebuah bilik darjah terhadap guru, murid dan sekolah secara keseluruhannya. Cadangkan kaedah pengajaran untuk mewujudkan persekitaran bilik darjah yang mesra budaya.

Nama Pensyarah

Tarikh Serahan

EN.AMINUDDIN ISMAIL EN.BADRUL HISHAM BIN MOKHTAR EN.HALIM HASHIM PN.SARIMAH JULPIN EN.NORHASSAN MAD DALI 19 Mac 2010 PROFIL PELAJAR

BIL
1 2 3

PERKARA
Nama Pelajar : DAHLAN AHMAD No Telefon : 0128638656 Kumpulan/Opsyen : PGSR -PI Ambilan November 2008 Major : PENDIDIKAN ISLAM Minor : 1. BAHASA ARAB 2. No Matrik : 6341

4 5 6

No. Kad Pengenalan : 650304025827 Tarikh Lahir : 04/03/1965

Alamat Surat Menyurat : TB 12318 Taman Megah Jaya, Tawau

Page 40

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

7 8

Tempat Menetap/Asrama/Rumah Sewa : Rumah Kelayakan akademik & Tahun : 4. PMR/SRP : 1979 5. SPM :1984 6. STPM : Tutor : EN.AMINUDDIN ISMAIL

EN.BADRUL HISHAM BIN MOKHTAR EN.HALIM HASHIM PN.SARIMAH JULPIN EN.NORHASSAN MAD DALI
10 Orang yang boleh dihubungi ketika kecemasan : Alamat penuh & No.Tel (R/HP) 1. Suami/Isteri :Kamariah Binti Lenter No Tel : 0128423727 2. Saudara Mara: Md.Taib Ahmad No Tel : 0134501195

INSTITUT PENDIDIKAN GURU MALAYSIA KAMPUS TAWAU Tel: 089-951250 KM 36, JALAN BALUNG, BEG BERKUNCI NO 27, 089-951639 91009 TAWAU, SABAH ,MALAYSIA. Fax: 089-951255

INSTITUT PENDIDIKAN GURU MALAYSIA KAMPUS TAWAU SABAH

KM 36, JALAN BALUNG, BEG BERKUNCI NO. 27, 91009 TAWAU SABAH TELEFON : 089 951250, 089 951639, FAKSMILI : 089 951255

EDU 3106 BUDAYA DAN PEMBELAJARAN Nama Pelajar No. Matrik/No.K.P Opsyen HILARION LIBIN @ KAMARUDDIN 6347 / 760415125377 Program Pensiswazahan Guru Sekolah Rendah (PGSR) Pengajian Islam Ambilan

Page 41

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

Semester Tajuk Tugasan

November 2008 3
a) Pilih satu etnik di Malaysia dan bincangkan dari aspek-aspek berikut : i. Bangsa i. Agama ii. Struktur masyarakat/kelas sosial iii. Kepercayaan iv. Bahasa v. Adat resam vi. Amalan b) Huraikan implikasi kepelbagaian sosio-budaya di dalam sebuah bilik darjah terhadap guru, murid dan sekolah secara keseluruhannya. Cadangkan kaedah pengajaran untuk mewujudkan persekitaran bilik darjah yang mesra budaya.

Nama Pensyarah

EN.AMINUDDIN ISMAIL EN.BADRUL HISHAM BIN MOKHTAR EN.HALIM HASHIM PN.SARIMAH JULPIN EN.NORHASSAN MAD DALI 19 Mac 2010 PROFIL PELAJAR PERKARA

Tarikh Serahan

BIL
1 2 3

Nama Pelajar : Hilarion Libin @ Kamaruddin No Telefon : 0138992789 Kumpulan/Opsyen : PGSR - PI Ambilan November 2008 Major : Pendidikan Islam Minor : 1. Bahasa Arab 2. No Matrik : 6347

No. Kad Pengenalan :

760415125377
5 6 Tarikh Lahir : 15/04/1976 Alamat Surat Menyurat : sk tamu darat Peti surat 166 89158 kota belud.
Page 42

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

7 8

Tempat Menetap/Asrama/Rumah Sewa : Rumah Sewa Kelayakan akademik & Tahun : 7. PMR/SRP : 1991 8. SPM : 1993 9. STPM : Tutor : EN.AMINUDDIN ISMAIL

EN.BADRUL HISHAM BIN MOKHTAR EN.HALIM HASHIM PN.SARIMAH JULPIN EN.NORHASSAN MAD DALI
10 Orang yang boleh dihubungi ketika kecemasan : Alamat penuh & No.Tel (R/HP) 3. Suami/Isteri :Rosimi Bayogoh No Tel :0138756149 4. Saudara Mara:Aswad Hafiz No Tel :0145543878

INSTITUT PENDIDIKAN GURU MALAYSIA KAMPUS TAWAU KM 36, JALAN BALUNG, BEG BERKUNCI NO 27, 91009 TAWAU, SABAH ,MALAYSIA.

Tel: 089-951250 089-951639 Fax: 089-951255

INSTITUT PENDIDIKAN GURU MALAYSIA KAMPUS TAWAU SABAH

KM 36, JALAN BALUNG, BEG BERKUNCI NO. 27, 91009 TAWAU SABAH TELEFON : 089 951250, 089 951639, FAKSMILI : 089 951255

EDU 3106 BUDAYA DAN PEMBELAJARAN Nama Pelajar No. Matrik/No.K.P Opsyen Rosli Said 6362 / 730521125613 Program Pensiswazahan Guru Sekolah Rendah (PGSR) Pengajian Islam Ambilan November 2008
Page 43

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

Semester Tajuk Tugasan

3
a) Pilih satu etnik di Malaysia dan bincangkan dari aspek-aspek berikut : i. Bangsa i. Agama ii. Struktur masyarakat/kelas sosial iii. Kepercayaan iv. Bahasa v. Adat resam vi. Amalan b) Huraikan implikasi kepelbagaian sosio-budaya di dalam sebuah bilik darjah terhadap guru, murid dan sekolah secara keseluruhannya. Cadangkan kaedah pengajaran untuk mewujudkan persekitaran bilik darjah yang mesra budaya.

Nama Pensyarah

EN.AMINUDDIN ISMAIL EN.BADRUL HISHAM BIN MOKHTAR EN.HALIM HASHIM PN.SARIMAH JULPIN EN.NORHASSAN MAD DALI 19 Mac 2010 PROFIL PELAJAR PERKARA

Tarikh Serahan

BIL
1 2 3

Nama Pelajar : Rosli Said No Telefon : 0198082205 Kumpulan/Opsyen : PGSR-PI Ambilan November 2008 Major : Pendidikan Islam Minor : 1. Bahasa Arab 2. ) No Matrik : 6362

No. Kad Pengenalan :

730521125613
5 6 Tarikh Lahir : 21/05/1973 Alamat Surat Menyurat : Blok 225,Lorong 73,Lot NB2168, Taman Indah Jaya, 90000 Sandakan Sabah.

Page 44

EDU 3106

[BUDAYA DAN PEMBELAJARAN SEMESTER 3]

7 8

Tempat Menetap/Asrama/Rumah Sewa : Kg.Ranggu, Tawau. Kelayakan akademik & Tahun : 10. PMR/SRP :1986 11. SPM :1988 12. STPM : Tutor : EN.AMINUDDIN ISMAIL

EN.BADRUL HISHAM BIN MOKHTAR EN.HALIM HASHIM PN.SARIMAH JULPIN EN.NORHASSAN MAD DALI
10 Orang yang boleh dihubungi ketika kecemasan : Alamat penuh & No.Tel (R/HP) 5. Suami/Isteri :Ainie Bt.Mojunting No Tel :019 8082205 6. Saudara Mara:Salasiah Bt Said No Tel :0198084666

Page 45