Γιάννης Πλατάρος Σελίδα 1 «Γεωµετρία του Ταξιτζή»

Αξιωµατικοποίηση προβληµάτων µε χρήση µη Ευκλείδειας Γεωµετρίας.

Η λύση του προβλήµατος του «σηµείου του Fermat», δηλαδή «να
βρεθεί σηµείο Ρ του επιπέδου τέτοιο ώστε το άθροισµα των
αποστάσεων του Ρ από τρία σηµεία του Α, Β, Γ να είναι ελάχιστο»,
δηλαδή έτσι ώστε
d(P, A)+d(P, B)+d(P, Γ)=min,
είναι δύσκολη στην επίπεδη ευκλείδεια γεωµετρία ( θεώρηµα του
Πτολεµαίου κτλ), η οποία πολλές φορές δεν είναι εφαρµόσιµη.
Να λυθεί το πρόβληµα του σηµείου του Fermat µε χρήση της µη
ευκλείδειας γεωµετρίας του ταξιτζή, αν Α(-3, 3), B(4, 1), Γ(1, -3) είναι
οι γωνίες των οικοδοµικών τετραγώνων µιας πόλης που βρίσκονται
τρείς βενζιναντλίες και Ρ το σηµείο που θέλουµε να γίνει το πλυντήριο
αυτοκινήτων. Πόσο είναι το ελάχιστο άθροισµα;

Λύση
Η γεωµετρία του ταξιτζή είναι η γεωµετρία που εφαρµόζεται σε
µια ιδανική «µπακλαβαδωτή» πόλη! …
∆ηλαδή φανταζόµαστε, ότι υπάρχει µια πόλη όπου όλοι οι
δρόµοι είναι οριζόντιοι (οδοί) ή κάθετοι (λεωφόροι). Τα οικοδοµικά
τετράγωνα, τα οποία είναι όλα ίσα µεταξύ τους, είναι τετράγωνα και
ως σηµεία θεωρούµε τις γωνίες των τετραγώνων.
Αν θέλουµε να πάµε από σε ένα σηµείο Α σε ένα άλλο Β, που
δεν ανήκουν στην ίδια οδό ή λεωφόρο, µπορούµε να κινηθούµε µόνο
οριζόντια ή κάθετα. Έτσι δεν ισχύει πως η ελάχιστη διαδροµή είναι η
Γιάννης Πλατάρος Σελίδα 2 «Γεωµετρία του Ταξιτζή»

ευθεία διότι δεν µπορούµε σε µια τέτοια γεωµετρία να διαγράψουµε

ευθείες, όπως στην ευκλείδεια, αλλά µόνο τεθλασµένες γραµµές. Οι
διαδροµές που µπορούµε να ακολουθήσουµε είναι πολλές και
αναζητείται η συντοµότερη.
Για να βρούµε την συντοµότερη διαδροµή, πρέπει να µετρήσουµε τον
αριθµό των τετραγώνων που διανύουµε και να κρατήσουµε την
διαδροµή µε τα λιγότερα τετράγωνα. Πρέπει να παρατηρήσουµε
ωστόσο ότι και έτσι δεν υπάρχει µοναδική ελάχιστη διαδροµή

Μαθηµατικοποιώντας την παραπάνω περιγραφή, βλέπουµε πως

αναφερόµαστε στο χώρο Ñ2. Προκειµένου ωστόσο να µετράµε
αποστάσεις, δεν χρησιµοποιούµε την ευκλείδεια µετρική, αλλά µια
µατρική που ορίζουµε ως εξής: αν Α(xΑ, yA), B(xB, yB)œ Ñ2 ,
ορίζουµε ως απόσταση των σηµείων Α, Β τον µη αρνητικό αριθµό:

d ( A, B) = x A − xB + y A − yB (1).
Πρέπει πρώτα να ελέγχουµε αν η (1) εισάγει µατρική στο Ñ2 . Πρέπει
:

d ( A, B ) ≥ 0 ⇒ x A − xB + y A − y B ≥ 0 ( ισχύει)
Γιάννης Πλατάρος Σελίδα 3 «Γεωµετρία του Ταξιτζή»

 xA − xB = 0 xA − xB = 0
 
d (Α, Β) = 0 ⇒ xA − xB + yA − yB = 0 ⇒  και ⇒  και ⇒
 y − y = 0 y − y = 0
 A B  a B
xA = xB

και ⇒Α = Β
y = y
 A B

d (Α, Β) = xA −xB + yA −yB =−(xB −xA) +−(yB −yA) =

= xB −xA + yB −yA =d (Β, Α)

d (Α, Γ) + d (Γ, Β) = xA − xΓ + yA − yΓ + xΓ − xB + yΓ − yB ≥

≥ xA − xΓ + xΓ − xB + yA − yΓ + yΓ − yB = xA − xΒ + yΑ − yB = d (Α, Β)

Συνεπώς η ισότητα (1) εισάγει µια µετρική στο Ñ2, οπότε µε αυτή θα
µετράµε τις αποστάσεις στον χώρο. Στο πρόβληµα λοιπόν έχουµε τρία
σηµεία, τα Α(-3, 3),
Γιάννης Πλατάρος Σελίδα 4 «Γεωµετρία του Ταξιτζή»

Β(4, 1), Γ(1, -3) που ανήκουν στο Ñ2, και θέλουµε να βρούµε Ρ
σηµείο ώστε το άθροισµα των αποστάσεών του από τα Α, Β, Γ να
είναι ελάχιστο.
Παρατηρούµε ότι κανένα από τα Α, Β, Γ, ανά δύο, δεν είναι στην ίδια
οδό ή λεωφόρο, έχουν δηλαδή διαφορετικές τετµηµένες και
τεταγµένες.
Αρχικά θα δείξουµε ότι το ζητούµενο σηµείο Ρ έχει τεταγµένη yp.

P΄
A(-3, 3)
ε1:y=3

Ρ(1, 1)
ε2:y=1
B(4,1)

Όλα τα σηµεία που βρίσκονται µεταξύ των ευθειών ε1 και ε2 έχουν

σταθερό άθροισµα αποστάσεων από αυτές, ίσο µε την κατακόρυφη
απόσταση dy(Α, Γ), ενώ τα σηµεία που είναι εκτός της ζώνης των
ευθειών ε1 και ε2, έχουν µεγαλύτερο άθροισµα από την dy(Α, Γ). Άρα
το σηµείο Ρ που αναζητούµε πρέπει να είναι µεταξύ των ευθειών ε1
και ε2.
Πράγµατι, αν το Ρ τέτοιο ώστε: yA>yP>yΓ προς τις τεταγµένες τους
έχουµε
Γιάννης Πλατάρος Σελίδα 5 «Γεωµετρία του Ταξιτζή»

 yΑ − yΡ > 0
y Α > yΡ > yΓ ⇔  οπότε d y ( Α, Ρ) + d y ( Ρ, Γ)
 yΡ − yΓ > 0

= y Α − yΡ + yΡ − yΓ = y Α − yΡ + yΡ − yΓ = y Α − yΓ = d y ( Α , Γ )
Επίσης παρατηρούµε οτι τα σηµεία ‘εκτός’ της ζώνης των ευθειών ε1
και ε2 δίνουν µεγαλύτερο άθροισµα στις διαφορές τεταγµένων. Έστω
λοιπόν το Ρ’ σε τέτοια θέση ώστε να ισχύει yP΄>yA>yΓ, οπότε θα
έχουµε:

dy(Ρ΄, Α) +dy(Ρ΄, Γ) = yΡ΄ − yΑ + yΡ΄ − yΓ = yΡ΄ − yΑ + yΡ΄ − yΑ =

= 2yΡ΄ − yΑ − yΓ > yΑ − yΓ

Θα δείξουµε οτι για κάθε σηµείο Ρ(xP, yP) µε − 3 ≤ yP ≤ 3 το άθροισµα

d y ( P, A) + d y ( P, B ) + d y ( P, Γ) γίνεται ελάχιστο αν και µόνο αν yP=1,

δηλαδή το Ρ ανήκει στην οριζόντια ευθεία ε2 :y=1 που διέρχεται από

το Β.
Πράγµατι έστω Ρ(xP, yP) και Q(xq, yq) σηµεία του επιπέδου τέτοια

ώστε −3 ≤ yq ≤ 3 και yP=1. Τότε:

Γιάννης Πλατάρος Σελίδα 6 «Γεωµετρία του Ταξιτζή»

d y ( P, A) + d y ( P, B) + d y ( P, Γ) = y p − y A + 1 − 1 + yP − yΓ =

d y ( A, Γ) ≤ d y ( A, Γ) + yq − 1 =

d y (Q, A) + d y (Q, B) + d y (Q, Γ)

∆ηλαδ ή d y (Ρ, A) + d y (Ρ, B) + d y (Ρ, Γ) ≤ d y (Q, A) + d y (Q, B) + d y (Q, Γ)

Συνεπώς το Ρ πρέπει να ανήκει στην ευθεία ε2:y=1, δηλαδή πρέπει

yP=1
Με αντίστοιχους συλλογισµούς, θα προσδιορίσουµε την τετµηµένη
του Ρ.
Ελέγχοντας τις τετµηµένες των σηµείων Α, Β, Γ βλέπουµε πως για το
Γ ισχύει:
xΑ< xΓ< xΒ, οπότε το Ρ στην ζώνη των ευθειών x=-3 και x=4 και
συγκεκριµένα θα έχει ίδια τετµηµένη µε αυτή του Γ. Άρα xΡ=1.
Βρήκαµε λοιπόν πως το σηµείο Ρ θα έχει συντεταγµένες Ρ(1, 1).
Οπότε αν υπολογίσουµε το άθροισµα των αποστάσεών του από τα
σηµεία Α, Β, Γ θα έχουµε:

d (Ρ, Α) + d (Ρ, Β) + d (Ρ, Γ) = xΡ − xΑ + yΡ − yΑ + xΡ − xΒ +

yΡ − yΒ + xΡ − xΓ + yΡ − yΓ =

1− (−3) + 1− 3 + 1− 4 + 1−1 + 1−1 + 1− (−3) = 4 + 2 + 3 + 4 = 13

Γιάννης Πλατάρος Σελίδα 7 «Γεωµετρία του Ταξιτζή»