RONDETAFELGESPREK

We staan aan het begin van het begin

Rondetafelgesprek over duurzame ontwikkeling op Curaao

Aan tafel zitten George Curiel, Stephen Walroud, Carlos Weeber, Tim Martina en Michelle da Costa Gomez. Afkomstig uit diverse disciplines, maar met n ding gemeen: ze zijn alle vijf in de praktijk bezig met het bevorderen van duurzaamheid.

Weinig meer dan een kreet

Aandacht voor het grote plaatje

Michelle da Costa Gomez startte na jarenlang bij natuurbeheerorganisatie Carmabi gewerkt te hebben met haar man Leon Pors de Curaao Footprint Foundation. George Curiel schreef met Elena Cavagnaro het boek The three levels of sustainability (Greenleaf Publishing, 2012). Dit boek kan in het buitenland op warme belangstelling rekenen. Het bedrijf EcoVersum van oud-parlementarir Stephen Walroud biedt waterrecyclingsinstallaties aan. Mijn klanten komen vrijwel allemaal terug na een eerste aankoop. Als mensen eenmaal gestart zijn met het bewust gebruiken van een natuurlijke bron als regenwater, laat het ze niet meer los. Ook architect Carlos Weeber werkt met gemotiveerde opdrachtgevers. Ik leg standaard aan mijn potentile klanten de lijst met de tien punten van Carlos voor, die alles te maken heeft met een comfortabel, natuurlijk binnenklimaat zonder airco en dus in verband staat met duurzaamheid. Zonder instemming met die lijst ga ik niet aan de slag. Tim Martina was tijdens en na zijn studietijd in Nederland op verschillende terreinen actief op het gebied van duurzame ontwikkeling en wilde dat voortzetten op Curaao. Hij werkt nu als freelance ICTer voor het midden- en kleinbedrijf en is bij het Bedrijvenplatform Milieu (BPM) betrokken onder andere als bureaucordinator. Mijn belangrijkste drijfveer is om aandacht voor het macroniveau te genereren, voor het grote plaatje en de verbindingen tussen de schakels.

George Curiel vervolgt het debat met een duidelijk statement: Nee, ik zie hier geen duurzame ontwikkeling. We zijn eigenlijk nog verder van huis. We hebben het over duurzame ontwikkeling, maar op Curaao wordt amper over ontwikkeling gedacht en gesproken. Voor duurzame ontwikkeling is een multi-dimensionale benadering een vereiste en het moet programmatisch worden aangepakt. We zijn nu veelal cosmetisch, ad hoc en te reactief bezig. Carlos Weeber haakt daarop in. In de hele wereld wordt invulling gegeven aan duurzaamheid door het te benaderen als een nieuw evenwicht binnen een diversiteit aan belangen. Maar duurzaamheid is hier hooguit een soort vaag, abstract, inhoudsloos begrip. Martina herkent dat. Het begrip duurzaamheid is op dit ogenblik nog heel breed en wordt daarom persoonlijk ingevuld. Vanuit BPM zijn we bezig om onderdelen van duurzame ontwikkeling als missies te omschrijven. Daarmee werken we aan praktische bewustwording bij bedrijven. Als ik naar de houding van beleidsmakers kijk, ben ik net als de anderen niet optimistisch omdat er heel weinig aandacht voor is, maar ik zie veel op gang komen op het vlak van bewustwording bij burgers en in bedrijven, en ook op het gebied van educatie. Dat geeft hoop. Volgens Michelle da Costa Gomez is er op het gebied van bewustwording misschien wel iets in gang gezet, er is nog veel te bereiken: Meer dan een kreet of modewoord is duurzaamheid helaas nog niet. Op individueel niveau kom ik veel emotionele weerstand tegen. Veel mensen voelen zich oncomfortabel bij een nieuw product of hebben er geen zin in om hun levensstijl aan te passen. Alsof je opeens helemaal niets meer mag wanneer iets duurzaam wordt opgepakt. Weeber: Wat mij zorgen baart is dat wij als samenleving weinig dynamisch zijn. Als je een tijd in het buitenland bent geweest, dan zie je na terugkomst op Curaao misschien hier en daar een nieuw gebouw, maar in wezen is er niets veranderd.

Niet het product maar het proces

Curaao kent steeds meer initiatieven op ecologisch gebied. Gaat het dus goed met onze duurzaamheid? Over deze vraag gaan op een snikhete vrijdagmiddag vijf Curaaonaars met expertise en praktijkervaring in debat. Terwijl de airco in Avilas boardroom zich op de hoogste stand uitslooft, ontspint zich een pittig gesprek vol scherpte en diepgang.
TEKST Margo Groenewoud en Jeroen Jansen BEELD Ren Bergsma

Daarmee komen we terug op de beginvraag: er gebeurt van alles, maar is Curaao goed op weg als het gaat om die duurzaamheid? Tim Martina geeft hierop een helder antwoord. Wat we hier zien zijn producten. Duurzaamheid gaat niet om producten maar om processen; niet om wat, maar om hoe. Duurzaamheid neemt toe door op minder voor het milieu belastende wijze economische groei te realiseren. Je moet naar het hele systeem van People, Planet and Profit kijken, dus letten op de samenhang van sociale, ecologische en economische factoren. Het aanbod van ecologisch verantwoorde producten kan dus in de lift zitten en dat is mooi maar dat zegt niets over het effect op de toename van duurzaamheid. Voor de tafelgasten is het duidelijk dat de groep Curaaonaars met aandacht voor ecologische initiatieven en producten groeit; zij maken zelf ook deel uit van die beweging. Alhoewel het gesprek gestart is met de intentie om geen klaagzang van dit artikel te maken, kunnen de deelnemers er niet omheen: het pessimisme over aandacht voor duurzaamheid op Curaao overheerst. Hier staan ze eerst bij stil, voordat een verkenning volgt naar lichtpunten, positieve voorbeelden en breekijzers.

Drivers en breekijzers

Onderwijs is een essentile schakel, daar is iedereen het over eens. Maar wat is de meest effectieve vorm van onderwijs? Geboeid wordt geluisterd naar Da Costa Gomez als zij een Brits onderzoek naar voren brengt. Aanleiding voor dit onderzoek was de observatie dat het rendement van natuur- en milieueducatie zo laag was. Uit het onderzoek bleek dat natuur en milieu wel belangrijk worden gevonden door veel mensen, maar zij plaatsen het in hun out group alle factoren in een menselijk leven die getolereerd worden zolang ze geen bedreiging vormen. In stress of nood kiest een mens voor zijn in group familie, een dak boven je hoofd, dat soort zaken. Voor het merendeel van de mensen heeft de natuur daarin geen plaats. Terwijl natuur en milieu in essentie wel een wezenlijk onderdeel van de in group zijn, denk aan de basale levensvoorwaarden zuurstof, water en voedsel. Dus dat is psychologisch gezien de ontbrekende schakel. Onderwijs is noodzakelijk om

24

Coaching extra editie 2013

Coaching extra editie 2013

25

RONDETAFELGESPREK

on the market since 1999

George Curiel

Dynaf powerful

For your total package of power solutions with our:

Trustworthy Generator sets, strong long-running Marine engines, clean cost-saving and long lasting Solar systems, Battery back-up, Power filtration, energy saving UPS and Surge protections. Call us to find out more!
CURAAO T: (599-9) 736 3299 www.dynaf.com
Dynaf Curacao Energetic solutions

Stephen Walroud

kinderen al op jonge leeftijd bewust te maken van het feit dat zaken als natuur en milieu van primaire waarde zijn voor het bestaan van de mens. Curiel pleit voor een vroege start. Bij jongeren tot vijf jaar ligt de basis. Als je pas als volwassene bewust wordt, is het te laat. Daarom is het UNESCO-initiatief om natuur- en milieueducatie op Curaao naar de middelbare scholen te brengen belangrijk en interessant. Martina sluit hierop aan. Bij veel jonge mensen staat het eigenbelang, het steeds meer willen hebben voorop. We kunnen hier niet omheen. Wil je mensen overtuigen, dan moet je aanhaken bij dat eigenbelang. Bij BPM doen we dat ook. Een bedrijf zal niets voelen voor iets dat moet, maar wel voor iets dat wat oplevert. Vanuit zijn commercile achtergrond sluit Stephen Walroud hierop aan. Hij noemt het belang van de portemonnee als een cruciale driver voor verandering. Ik denk ook dat de sleutel voor verandering ligt in het individuele belang en vooral daar waar iemand in de portemonnee wordt geraakt. Maar dat is uiteraard niet voldoende. Voor het verbeteren van duurzaamheid moet je het individuele belang kunnen optrekken naar het collectieve. Daar ligt de grote uitdaging.

Mentaliteit is volgens de gesprekspartners de bepalende factor voor het verbeteren van duurzaamheid op Curaao. Walroud ziet wel een kentering. Hij brengt het voorbeeld van Oostpunt naar voren. Die ontwikkeling stemt mij echt positief; dat een belangengroepering puur uit milieuoogpunt een deel van Oostpunt wil opkopen. Geen protestmars maar gewoon zorgen dat je het gebied kunt kopen, alleen maar om het goed te beheren en te zorgen dat het blijft zoals het is. Toen ik dat las dacht ik echt wow! dit is zon andere taal, dit is zon andere manier van het spel spelen. Hier geloof ik in.

Universiteit en intelligentsia

Mentaliteit en paradigmas

Voor alles wat un tiki uit de hand loopt.

afvalcapaciteit: 15 tot 20m3 (dat is veel!) telescooparm van 7 meter chau eur inbegrepen

genoeg tilvermogen voor een walviskalf (3260 kg)

Carlos Weeber

Michelle da Costa Gomez

uitschuifbare steunpilaren voor extra stabilitieit

Feestje gehad? Regenafval of troep in de tuin? Iets anders wat je zelf niet zo 1-2-3 weg krijgt? De Selikor tuinvuilservice beschikt over een grapple truck die uw problemen in een paar minuten voor u oppakt n afvoert. Bel Selikor op 465 4674 en informeer naar de mogelijkheden. SELIKOR MAAKT SERIEUS WERK VAN AFVAL. WWW.SELIKOR.COM | INFO@SELIKOR.COM
Tim Martina

Ik wil terug naar de stelling van Weeber, vervolgt Curiel. Ons eiland is statisch. Dat klopt, zelfs in vergelijking met Aruba. Waarom is dat? Hoe kan het dat we vroeger goed waren in trust, goed waren in olie. Kansen konden oppakken en laten groeien, kansen die ons van buiten aangereikt werden. Waarom blijft nu alles zo steken? Ik denk dat het ons ontbreekt aan een beeld van waar we naartoe willen. De visie werd altijd voor ons gemaakt. Nu moeten we het zelf doen. We staan aan het begin van het begin. Er is nog helemaal geen begin, vult Weeber kritisch aan. Die oude ellende is nog niet eens afgerond. Shell heeft zon enorme stempel gedrukt op dit eiland. Het zou enorm uitmaken als we het hele ding plat zouden gooien.Wat een bevrijding zal dat zijn. Pas dan zal het eiland een nieuwe start kunnen maken. Walroud luistert gefascineerd. Dit brengt mij weer helemaal terug in de discussie die we in de Staten hadden over de Isla. Ik herinner me nog zo goed dat iemand opeens uit de grond van zijn hart zei: Het kan toch niet zo zijn dat het lot bepaalt wat er met de Isla gebeurt?. Maar daar komt het wel op neer. In de Statendiscussie voel je dat je een beetje aan het bootje mag bewegen, maar niet te veel. De macht ligt elders, er wordt geen besluit genomen. Of een ramp, f de rechter zal een doorbraak forceren.

Ook in de afronding van het gesprek komt Aruba weer naar voren als voorbeeld. Daar is een gezamenlijke visie geformuleerd en worden ter bevordering van duurzaamheid verbindingen gezocht tussen universiteit, het bedrijfsleven en de overheid. Minister-president Mike Eman heeft in dit platform een belangrijke rol op zich genomen om het belang te benadrukken en te zorgen dat er in de praktijk ook echt iets gaat gebeuren. Met name de rol van de universiteit is voor de tafelgenoten een belangrijke. De UNA zou op dit gebied een enorme driver moeten worden, waarbij elke faculteit gefocust is op duurzaamheid, stelt Weeber. De discussie over duurzaamheid ontbreekt in onze samenleving volledig. Vanuit een universiteit verwacht je dat ze vooruit kijkt, de samenleving intellectueel aanstuurt. Van alle tafelgenoten krijgt hij bijval. Of het realistisch is om dit op dit moment te verwachten van de UNA, of dat je als intelligentsia zelf de handschoen moet oppakken, is de vraag. We moeten niet op de UNA wachten, stelt Da Costa Gomez. Het is voor mij vanmiddag voor het eerst in heel veel jaren dat ik zon goed en inspirerend gesprek over dit onderwerp heb gevoerd. Ik zou dit gesprek graag willen voortzetten. Het initiatief kan op volledige bijval rekenen. Er zijn nog veel onderwerpen waar we niet aan toegekomen zijn, vult Martina aan. We hebben het bijvoorbeeld niet gehad over de groei van de bevolking. Dat is een cruciaal onderwerp. Als het aan de regering ligt verdubbelt de bevolking. Maar komt dat de duurzaamheid ten goede? Curiel voelt zich ook enorm aangesproken door het voorstel. Waarom niet in een zaal met publiek? Met dit voornemen wordt het gesprek afgerond. We staan nog maar aan het begin van het begin, had Curiel eerder opgemerkt. Maar ook voor de gesprekspartners blijkt dit rondetafelgesprek een nieuw begin. Wordt vervolgd!

Coaching extra editie 2013

1392_Selikor_Produktcampagne_Grijper_190x138.indd 1 9/17/13 12:01

27