Projekt wspfinansowany przez Uni Europejsk w ramach Europejskiego Funduszu poecznego

Raport kocowy z bada w ramach projektu pt. Wsparcie rozwoju narzdzi zwizanych z kontraktowaniem usug spoecznych w Koninie

Streszczenie
Prezentowany raport zawiera wyniki !ada" i#o$ciowych przeprowadzonych w$rd przedstawicie#i organizacji pozarzdowych% jednostek samorzdu terytoria#nego oraz !ada" jako$ciowych przeprowadzonych z przedstawicie#ami jednostek samorzdu terytoria#nego &' () i uzupenionych wynikami ana#iz danych zastanych* +adania !yy e#ementem projektu pt* ,-sparcie rozwoju narzdzi zwizanych z kontraktowaniem usug spoecznych w .oninie/* Projekt jest odpowiedzi na nieefektywn po#ityk wsparcia rozwoju gospodarczego w .oninie oraz !rak procedur% wspierajcych dugofa#owe i wydajne dziaania na rzecz rozwoju gospodarczego przy wykorzystaniu potencjau organizacji pozarzdowych* -spieranie rozwoju gospodarczego i przedsi!iorczo$ci spo$rd wszystkich zada" przekazywanych do rea#izacji organizacjom trzeciego sektora stanowi w miastach na prawach powiatu najrzadziej wykorzystywan form wsppracy midzy samorzdem a organizacjami pozarzdowymi &012)* 0a#e3y tak3e podkre$#i4 stosunkowo niewie#e dziaa" rea#izowanych na tym po#u samodzie#nie przez samorzd* +azujc na zao3eniu o wikszej skuteczno$ci% efektywno$ci oraz ni3szych kosztach rea#izacji zada" przez organizacje pozarzdowe !adani samorzdowcy dostrzegaj jednak potrze! przekazywania wikszych $rodkw i wikszej #icz!y zada" w tym zakresie organizacjom trzeciego sektora* - porwnaniu do innych zada" zwikszenie $rodkw na wspieranie rozwoju gospodarczego i przedsi!iorczo$ci nada# jednak stanowi ostatni e#ement w hierarchii tych zada" &najwiksz gotowo$4 do przekazywania ko#ejnych zada" i $rodkw finansowych charakteryzuj si sport i rekreacja oraz ku#tura)* 2!ecnie organizacje pozarzdowe wydaj si !y4 niedostatecznie przygotowane merytorycznie i organizacyjnie do rea#izacji dziaa" na tym po#u% a samorzdy na og nie wiedz% w jaki spos! mogy!y je wspiera4* 0a#e3y jednak zwrci4 uwag% 3e s do!re praktyki i przykady interesujcych dziaa" w tym zakresie* .#uczowe znaczenie maj na przykad inicjatywy k#astrowe% w ktrych !ardzo wa3n ro# do odegrania ma tak3e trzeci sektor% a wic instytucje otoczenia !iznesu% organizacje zrzeszajce pracodawcw i przedsi!iorcw% agencje rozwoju regiona#nego* 0iezwyk#e istotna jest przy tym szeroko zakrojona wsppraca midzysektorowa% w ktrej ro# inicjatora i koordynatora powinny wzi4 na sie!ie wadze samorzdowe% tworzc warunki i mo3#iwo$ci dziaania d#a trzeciego sektora*
5

.o#ejnym zagadnieniem jest potrze!a rozwijania wsppracy midzysektorowej w kierunku aktywizacji i wsparcia sektora maych i $rednich przedsi!iorstw% ktre o!ecnie wydaj si w wie#u miastach na prawach powiatu niedocenian sfer* (ak3e w tym przypadku* 2gromn ro# maj do odegrania organizacje pozarzdowe i instytucje otoczenia !iznesu* 6ziaa#no$4 wadz samorzdowych ma wic nie!agate#ne znaczenie d#a rozwoju gospodarczego miast% szczeg#nie w odniesieniu do tworzenia mo3#iwo$ci rozwoju* 0iemniej jednak tak3e #oka#ni przedsi!iorcy zrzeszajc si w organizacjach maj wpyw na ksztat pewnych rozwiza"* td te3 nacisk trze!a poo3y4 na samoorganizacj #udzi !iznesu &w tym przypadku tego maego i dro!nego !iznesu) 7 im wy3szy kapita spoeczny% a co za tym idzie 7 podejmowanie inicjatyw% dziaa"% ktrych ce#em jest rozwj gospodarczy miejscowo$ci poprzez kooperacj 7 tym wikszy wpyw na decyzje wadz #oka#nych* .onieczne jest jednak wypracowanie rozwiza"% sprzyjajcych rozwojowi kapitau spoecznego #oka#nych przedsi!iorcw% ktry przyczyni si do ich wikszej aktywno$ci* 2 i#e wpyw #oka#nych przedsi!iorcw i wadz samorzdowych na rozwj gospodarczy miast jest !ardzo wa3ny% to oddziaywanie w tej kwestii organizacji pozarzdowych jest raczej niewie#kie* 0a opinii tej jednak zawa3yo zdaje si przede wszystkim pierwsze skojarzenie !adanych z terminem ,organizacja pozarzdowa/% ktre to przywodzio im na my$# gwnie pomoc spoeczn i dziaa#no$4 charytatywn* 8decydowana wikszo$4 !adanych jest przekonana% 3e 012 rea#izuj zadania efektywniej i taniej ni3 samorzdowe organy administracji pu!#icznej* 2kazuje si jednak% 3e samorzdowcy uto3samiaj ocen efektywno$ci dziaa" gwnie z kontro# rea#izacji zada" i sposo!em wydatkowania $rodkw pu!#icznych oraz ana#iz sprawozda" i raportw z rea#izacji powierzonych zada"* 2rganizacje pozarzdowe w wikszo$ci wywizuj si ze z#ecanych zada"% jednak nie wiadomo wci3% jakie s rzeczywiste efekty ich pracy* 2!ecnie samorzdy w zasadzie nie prowadz oceny efektywno$ci i skuteczno$ci rea#izacji zada" pu!#icznych przekazanych organizacjom pozarzdowym* -$rd przyczyn takiego stanu rzeczy mo3na wskaza4 m* in* nisk wiedz na temat mo3#iwo$ci ewa#uacji% jej metod i zastosowa" w$rd kadr administracji pu!#icznej% a tak3e ograniczone $rodki finansowe% ktre mogy!y na ewa#uacj zosta4 przeznaczone* Ponadto !rakuje do!rych praktyk w zakresie przeprowadzania przez samorzdy ewa#uacji dziaa" trzeciego sektora i efektywno$ci rea#izacji zada" z#econych% ktre mogy!y !y4 wykorzystywane przez inne
9

jednostki samorzdu terytoria#nego* Przede wszystkim jednak rekomendowane jest wypracowanie mode#u ewa#uacji w tym zakresie* 2rganizacje pozarzdowe s w po#skiej rzeczywisto$ci ju3 do$4 powszechne% aczko#wiek ich dziaa#no$4 jeszcze do ko"ca si nie wykrysta#izowaa* +rakuje pomysw na ksztat% jaki przyj4 moga!y wsppraca organizacji z wadzami samorzdowymi* 0ie s to !owiem podmioty% ktre oczekuj ty#ko finansowego wsparcia za przekazywane zadania wasne samorzdu% a#e ich oczekiwania koncentruj si tak3e wok dia#ogu i traktowania ich w kategoriach rwnorzdnego partnera* - tym kontek$cie wyra:nie uderza w wypowiedziach !adanych pro!#em niskiego poziomu uczestnictwa organizacji pozarzdowych w konsu#tacjach spoecznych oraz konsu#tacjach programw wsppracy% mimo 7 jak twierdz !adani samorzdowcy 7 stwarzania sprzyjajcych ku temu warunkw* Przyczyn tego stanu rzeczy mo3e !y4 stosunkowo niski stopie" $wiadomo$ci i wagi konsu#tacji spoecznych w$rd przedstawicie#i organizacji pozarzdowych% a tak3e 7 co szczeg#nie istotne 7 niski stopie" samoorganizacji &w tym !rak #u! niewie#ka #icz!a organizacji paraso#owych) i !rak dia#ogu 7 zarwno z przedstawicie#ami wadz samorzdowych% jak i innych organizacji* 6#a powodzenia wsppracy midzy samorzdem a trzecim sektorem niez!dne jest funkcjonowanie odr!nej jednostki organizacyjnej% ktra koordynuje dziaa#no$4 trzeciego sektora w danym mie$cie* ;nstytucja taka e#iminuje np* mo3#iwo$4 du!#owania si projektw% atwiej jest te3 kontro#owa4% jakie sektory potrze!uj dofinansowania% $rodkw jakie s potrze!y i oczekiwania 012 oraz ich !eneficjentw* 0ajwa3niejsz kwesti pozostaje jednak poprawa mode#u komunikacji midzy podmiotami* -szystkie te funkcje mog !y4 speniane przez odr!ny -ydzia czy +iuro Urzdu <iasta% ktre z zao3enia koncentrowao!y si w gwnej mierze na wsppracy z trzecim sektorem* 8decydowana wikszo$4 miast na prawach powiatu posiada ju3 tak3e komrki wsppracy z organizacjami pozarzdowymi w swoich strukturach organizacyjnych* Funkcje te mog !y4 tak3e spenione przez prowadzone przez organizacje pozarzdowe =entra 2rganizacji Pozarzdowych% coraz !ardziej popu#arne w Po#sce* -ypowiedzi !adanych dotyczce strategii wsppracy midzy samorzdem a trzecim sektorem ukazuj ko#ejn sa! stron re#acji midzysektorowych* 6okumenty% okre$#ajce kierunki partnerstwa% funkcjonuj zwyk#e w ramach szerszych strategii &np* trategii
>

?ozwoju)% dopiero s tworzone #u! po prostu ich nie ma &niekiedy zastpuj je nieoficja#ne ,programy/ 7 urzdnicy w kwestii wsppracy z organizacjami pozarzdowymi kieruj si gwnie intuicj)* -zmocnienia wymaga zatem uczestnictwo sektora pozarzdowego w konsu#tacjach programw wsppracy% ktre cho4 nie maj charakteru dokumentw strategicznych &rzadko zdarzaj si programy wykraczajce swym zakresem poza jeden rok !ud3etowy)% to stanowi pewn namiastk p#anowania strategicznego* Przyczyny takiego stanu rzeczy #e3 jednak po o!u stronach% tj* samorzdowej i pozarzdowej* - tym drugim przypadku jest w gwnej mierze niska aktywno$4 w trakcie konsu#tacji i niska skuteczno$4 w wywieraniu wpywu na dziaania samorzdw% ktra jest wynikiem ograniczonego potencjau wsppracy wewntrzsektorowej* +raki te wydaj si zwaszcza widoczne% gdy wzi4 pod uwag najwa3niejsze wymieniane przez rozmwcw pro!#emy organizacji pozarzdowych* -ydaje si% 3e wie#e z nich ma swoje :rdo w !raku przejrzystych zasad wsppracy* ?ozmwcy zwracaj uwag na chaotyczne zarzdzanie organizacjami% nieterminowo$4 w sprawozdawczo$ci% #iczne niedocignicia w sferze forma#nej% !rak $wiadomo$ci konieczno$ci dokumentacji dziaa" &przy tej okazji zwraca si zreszt uwag na z!yt roz!udowane wymogi forma#ne i zniechcajcy rozmiar !iurokracji)* ?ekomendowana jest tak3e wsppraca samorzdu i organizacji pozarzdowych na rzecz przedsi!iorczo$ci spoecznej &tj* dziaa#no$ci przynoszcej organizacjom trzeciego sektora dochd majcy na ce#u rea#izacj dziaa" spoecznych)* .#uczowym zagadnieniem w tym kontek$cie jest natomiast zachcanie organizacji pozarzdowych do podejmowania dziaa#no$ci odpatnej i gospodarczej* 0iez!dnym dziaaniem d#a skutecznej rea#izacji tego ce#u jest wzrost profesjona#izacji 012% w tym podniesienie kompetencji w zakresie zarzdzania* ?o# samorzdw jest w tym przypadku wsparcie merytoryczne i szko#eniowe organizacji pozarzdowych o!ejmujce m*in* takie e#ementy% jak zarzdzanie organizacj% zarzdzanie finansami% ksigowo$4 i sprawozdawczo$4% !udowanie wizerunku w$rd od!iorcw@k#ientw% komunikacja z mediami* 0a#e3y tak3e podkre$#i4% 3e form rea#izacji przedsi!iorczo$ci spoecznej mo3e !y4 !ardzo wie#e &oprcz organizacji pozarzdowych prowadzcych dziaa#no$4 gospodarcz mog to !y4 np* spdzie#nie socja#ne% zakady aktywno$ci zawodowej% towarzystwa u!ezpiecze" wzajemnych% centra integracji spoecznej% fundusze porczeniowe i po3yczkowe)*
A

'ak si wydaje% do!ra wsppraca midzy sektorem 012 a samorzdem wymaga przede wszystkim tworzenia atmosfery wzajemnego zaufania* <o3e si to od!ywa4 zarwno poprzez inicjowanie wsp#nych% midzysektorowych dziaa"% jak te3 wspieranie organizacji paraso#owych przez samorzdy*

!pis tre"ci
treszczenie******************************************************************************************************************************************** 5 pis tre$ci************************************************************************************************************************************************ C

-prowadzenie*************************************************************************************************************************************** D =e# gwny !adania******************************************************************************************************************************* 15 =e#e szczegowe****************************************************************************************************************************** 15 <etodo#ogia !ada"****************************************************************************************************************************** 19 (riangu#acja metodo#ogiczna************************************************************************************************************ 19 Enkieta pocztowa************************************************************************************************************************* 1> ;ndywidua#ny wywiad pog!iony************************************************************************************************ 1B 2pis wynikw !ada"i#o$ciowych z przedstawicie#ami samorzdu terytoria#nego ********************************1F 2g#na ocena wsppracy z organizacjami pozarzdowymi************************************************************* 1F Grda pro!#emw we wsppracy ' ( z 012*********************************************************************************** 55 1wne pro!#emy organizacji pozarzdowych wsppracujcych z miastami na prawach powiatw ********************************************************************************************************************************************************** 59 -ysoko$4 $rodkw !ud3etowych% przeznaczonych na dziaa#no$4 organizacjipozarzdowych &w z) ********************************************************************************************************************************************************** 5> Programy edukacyjne w zakresie przedsi!iorczo$ci*********************************************************************** 5C 8adania przekazywane przez ' ( do rea#izacji organizacjom pozarzdowym *********************************** 5D 1otowo$4 przekazania przez ' ( dodatkowych zada" do rea#izacji organizacjom pozarzdowym ***91 Efektywno$4 dziaa" organizacji pozarzdowych****************************************************************************** 99 truktura socjoHdemograficzna !adanej popu#acji przedstawicie#i ' ( ********************************************* 9B 2pis wynikw !ada" jako$ciowych z przedstawicie#ami samorzdu terytoria#nego oraz wyniki ana#iz danych zastanych********************************************************************************************************************************* 9D 2cena rozwoju gospodarczego miast na prawach powiatu w cigu ostatnich k#iku #at ********************>I 2cena rozwoju przedsi!iorczo$ci w miastach na prawach powiatu *********************************************** >1 -pyw #oka#nych przedsi!iorcw na rozwj gospodarczy************************************************************** >C -pyw #oka#nych wadz samorzdowych na rozwj gospodarczy **************************************************** >D -pyw organizacji pozarzdowych na rozwj gospodarczy miast**************************************************** A1 2cena funkcjonowania 012 w miastach na prawach powiatu ******************************************************** A5 6ziaa#no$4 organizacji pozarzdowych w zakresie wspierania przedsi!iorczo$ci **************************AD C

-o#ontariusze i pracownicy w organizacjach pozarzdowych ********************************************************* B5 Prowadzenie dziaa#no$ci gospodarczej@odpatnej przez organizacje pozarzdowe ************************BA 2cena kondycji organizacji pozarzdowych************************************************************************************** BC -sppraca 012 z administracj pu!#iczn************************************************************************************* C1 .ontro#a z#ecania zada" pu!#icznych organizacjom pozarzdowym przez samorzd ***********************F> +ariery i ograniczenia w funkcjonowaniu 012********************************************************************************* FB Programy wsppracy ' ( z 012****************************************************************************************************** FF 1wne o!szary wsppracy midzy ' ( a 012******************************************************************************** D9 6ziaania podejmowane przez ' ( w ce#u usprawnienia wsppracy z 012 ************************************DB +ariery wsppracy midzy samorzdem a 012**************************************************************************** 1II 0ajwiksze korzy$ci ze wsppracy ' ( i 012********************************************************************************* 1I> -spieranie rozwoju przedsi!iorczo$ci przez wadze samorzdowe *********************************************1IB Podsumowanie wynikw !ada" jako$ciowych******************************************************************************* 119 2pis wynikw !ada" z przedstawicie#ami organizacji pozarzdowych *********************************************** 15A 8akres tematyczny dziaa" prowadzonych przez organizacje ********************************************************* 15A Profi# gwnych !eneficjentw dziaa" prowadzonych przez organizacje ************************************** 15C 2dsetek !ezpatnych dziaa" na rzecz !eneficjentw organizacji ************************************************** 15C 8asig terytoria#ny prowadzonych dziaa" organizacji******************************************************************** 19I -sppraca 012 z organami administracji pu!#icznej******************************************************************* 195 =zstot#iwo$4 wsppracy 012 z organami pu!#icznymi **************************************************************** 199 2g#na cena wsppracy 012 z sektorem pu!#icznym******************************************************************* 19A -sppraca 012 z sektorem prywatnym*************************************************************************************** 19F Formy wsppracy organizacji pozarzdowych z podmiotami sektora prywatnego ***********************1>I 2g#na ocena wsppracy 012 z sektorem prywatnym***************************************************************** 1>1 -sppraca wewntrzsektorowa organizacji pozarzdowych******************************************************* 1>9 Pro!#emy zwizane z prowadzeniem dziaa#no$ci statutowej przez organizacje ****************************1>> 2cena aktua#nego systemu pozyskiwania $rodkw finansowych przez organizacje ***********************1>> truktura wydatkw organizacji***************************************************************************************************** 1>D Prowadzenie dziaa#no$ci gospodarczej przez organizacje************************************************************* 1>D Prowadzenie dziaa#no$ci odpatnej przez organizacje******************************************************************* 1>D <etryczka organizacji********************************************************************************************************************* 1AI -nioski i rekomendacje********************************************************************************************************************* 1A9 Eneks* 0arzdzia !adawcze**************************************************************************************************************** 1B>

Wprowadzenie
Prezentowany raport zawiera wyniki !ada" i#o$ciowych% przeprowadzonych w$rd przedstawicie#i organizacji pozarzdowych oraz jednostek samorzdu terytoria#nego oraz !ada" jako$ciowych% przeprowadzonych z przedstawicie#ami ' ( uzupeniony wynikami ana#iz danych zastanych* +adania !yy e#ementem projektu pt* Wsparcie rozwoju narzdzi zwizanych z kontraktowaniem usug spoecznych w Koninie . #rojekt jest odpowiedzi na niee$ektywn po%ityk wsparcia rozwoju gospodarczego w Koninie oraz brak procedur wspierajcych dugo$a%owe i wydajne dziaania na rzecz rozwoju gospodarczego przy wykorzystaniu potencjau organizacji pozarzdowych.

&rodkami do rea#izacji tak sformuowanego ce#u gwnego !dJ

'e%ami szczeg(owymi projektu sJ

D

 zwikszenie potencjau prawnego i administracyjnego <iasta .onina do prowadzenia dugoterminowej i wydajnej wsppracy z minimum 1 organizacj pozarzdow w o!szarze wsparcia rozwoju gospodarczego w terminie od 1*I5*5I15r* do 91*15*5I1>r*% zwikszenie dostpu do wypracowanego mode#u i narzdzi !adawczych oceniajcych rea#izacj usug z zakresu wspierania rozwoju gospodarczego w$rd 1II os! &w tym 5C ko!iet) pracujcych w urzdach miast na prawach powiatu% 012 i instytucji otoczenia !iznesu w terminie od 1*IB*5I15r* do 91*15*5I1>r* #roduktem $ina%nymp#anowanym do upowszechniania !d natomiastJ

0a potrze!y projektu% a tak3e konieczno$ci $cisego zoperacjona#izowania poj4 i przygotowania pyta" !adawczych% ktre dziki przeprowadzeniu !ada" pozwo# osign4 zakadane ce#e !adawcze% okre$#ona zostaa tak3e de$inicja przedsibiorczo"ci .

1I

'ednoznaczne okre$#enie tego terminu w kontek$cie postawionych ce#w projektu !yo warunkiem podstawowym do sformuowania spjnej koncepcji !adawczej*

W przypadku natomiast organizacji pozarzdowych przedsibiorczo") przejawia si g(wnie w * aspektach prezentowanych na poni+szym diagramie,w postaci-

11

Cel gwny badania

'e% g(wny badania z przedstawicie#ami organizacji pozarzdowych &012) oraz jednostek samorzdu terytoria#nego &' () zosta okre$#ony jakoJ

Cele szczegowe
1) ;dentyfikacja do!rych praktyk w zakresie wczania przez samorzdy miast na prawach powiatu organizacji pozarzdowych w dziaania na rzecz aktywizacji gospodarczej* 5) ?ozpoznanie i ocena ska#i dziaa" koni"skich 012 na rzecz aktywizacji gospodarczej* 9) 2cena wsppracy midzy ' ( i 012 w zakresie aktywizacji gospodarczej ze szczeg#nym uwzg#dnieniem .onina i innych miast na prawach powiatu* >) 6iagnoza !arier wsppracy midzy ' ( i 012 ze szczeg#nym uwzg#dnieniem aktywizacji gospodarczej* A) ?ozpoznanie przykadw rozwiza" i do!rych praktyk w zakresie outsourcingu usug pu!#icznych przez ' ( na rzecz 012 w miastach na prawach powiatu* 6) ?ozpoznanie faktycznego poziomu wspierania przedsi!iorczo$ci w miastach na prawach powiatu*

15

Metodologia bada
Triangulacja metodologiczna
- ce#u uzyskania wiarygodnych &rzete#nych) wynikw przeprowadzonych !ada" oraz udzie#enia penej odpowiedzi na postawione pytania !adawcze% niez!dne !yo przeprowadzenie wie#oetapowego !adania i poczenie w ana#izie r3norodnych rodzajw danych oraz r3norodnych metod !adawczych* =e# osignity zosta dziki zastosowaniu tzw* triangu%acji.% rozumianej jako zwie#okrotnienie*
Wykres .. /ode% triangu%acji zastosowanej w badaniu

8wie#okrotnienie to dotyczyoJ metod i technik !adawczych &triangu%acja metodo%ogiczna)% po#egajcych na kontro#owaniu spjno$ci wnioskw formuowanych przy wykorzystaniu r3nych
1

<* 'asi"ski% <* .owa#ski% Faszywa sprzeczno: metodologia jakociowa czy ilociowa? Kw*JL Ewa#uacja eMH post* (eoria i praktyka !adawcza% pod* red* Egnieszki Na!er% -arszawa 5IIC% s* 1I1*

19

metod gromadzenia danych &w przypadku !adania i#o$ciowego wizao si to z zastosowaniem zarwno zamknitych% wystandaryzowanych pyta" !adawczych% jak i otwartych 7 jako$ciowych)% :rde informacji &triangu%acja 0r(de in$ormacji)% po#egajcych na zwie#okrotnieniu :rde informacji w ramach tej samej metody ich gromadzenia &w przypadku !adania i#o$ciowego oznaczao to 5 !adane su!popu#acje z terenu caego kraju)% perspektyw !adawczych os! rea#izujcych !adanie &triangu%acja ana%ityczna)% zwizanych ze zwikszeniem #icz!y os! ana#izujcych wnioski z !ada"* Podej$cie takie pozwo#io na uchwycenie r3nych aspektw przedmiotu !adania% np* udzie#enie odpowiedzi na pytania o ska# zjawisk &dziki zastosowaniu metod i#o$ciowych) oraz g!sze zrozumienie specyfiki pro!#emw &dziki zastosowaniu metod jako$ciowych)* ;nnymi sowy wykorzystano mocne strony ka3dej metody przy wzajemnej neutra#izacji ich sa!o$ci*

Ankieta pocztowa

Enkieta pocztowa jest i#o$ciow technik !adawcz% za#iczan do k#asy !ada" opartych o metod sonda3u* 8awarte s w niej gwnie pytania zamknite% dziki ktrym mo3#iwe jest uzyskanie danych poddajcych si ana#izie statystycznej* -arunkiem zapewnienia wysokiej rzete#no$ci jest zatem wysoki stopie" standaryzacji zarwno narzdzia !adawczego% jak i samej sytuacji !adawczejJ od metod do!oru pr!y% procedur dotarcia do respondentw po ana#iz wynikw* 8 uwagi na przedmiot !ada" zrezygnowano z udziau ankieterw kierowanych do przedstawicie#i zarwno samorzdw% jak i organizacji pozarzdowych* -a3niejszym argumentem ni3 ten w postaci ogromu wyzwa" organizacyjnych na pr!ie og#nopo#skiej !ya motywacja !adaczy w postaci zapewnienia jak najwikszego komfortu !adanym w postaci czasu wypenienia ankiety oraz poczucia anonimowo$ci*

1>

6o!r pr!y% o!ejmujcy wszystkie po#skie miasta na prawach powiatu mo3na uzna4 na poziomie tej pierwszej warstwy za wyczerpujcy* 0atomiast minima#na wie#ko$4 pr!y jednostek !adanych &respondentw)% ktra pozwa#a na reprezentatywno$4 zostaa okre$#ona na 5II &zarwno w przypadku przedstawicie#i 012% jak i ' ()* -ie#ko$4 tak skonstruowanej pr!y !adawczej uzasadnia fakt% 3e ankieta !ya kierowana w zamierzeniu do os! na k#uczowych stanowiskach !d: mogcych naj#epiej odpowiedzie4 na pytania !adawcze z uwagi na penione funkcje kierownicze czy kompetencje merytoryczne w o!szarach w szczeg#no$ci takich% jakJ rozwj gospodarczy i przedsi!iorczo$4% wsppraca na #inii ' ( 7 012% uwarunkowania funkcjonowania miejscowych organizacji pozarzdowych* .westionariusz ankiety% skadajcy z ki#kudziesiciu pyta" zosta wysany do 1III potencja#nych respondentw% ktrzy stanowi#i dwie oddzie#ne pr!y !adawcze &' ( i 012)*2statecznie po przeprowadzeniu procesu se#ekcji pod ktem komp#etno$ci wypenienia do !adania zakwa#ifikowano 5ID ankiet przedstawicie#i ' ( oraz 5IF ze strony 012* 0a#e3y zaznaczy4% 3e wynik ten uzyskano dziki wzmo3onej pracy zespou !adawczego% po#egajcej na kontaktowaniu si w praktyce ze wszystkimi urzdami miast z pro$! o wzicie udziau w !adaniu* - niektrych przypadkach kontakt ponawiano ki#kakrotnie% mimo to spotykajc si z !rakiem odzewu w postaci wypenienia ankiety* konsekwencji !iernej postawy cz$ci samorzdw raport nie uwzg#dnia danych z woj* opo#skiego oraz miasta .onina% !dcego gwnym adresatem projektu*

1A

Enkiety zostay wysane wraz z kopertami zwrotnymi% na ktrych wypisano adres oraz nak#ejono znaczki pocztowe* 8a!ieg ten pozwo#i na uzyskanie !ardzo du3ej #icz!y zwrotw% ktry wynis w o!u przypadkach >5O* Ponadto prowadzone !yy tak3e pr!y nawizania kontaktu te#efonicznego z oso!ami% do ktrych trafiy ankiety% a!y zachci4 je do udziau w !adaniach i zwrotu wypenionych ankiet* Uzyskany poziom zwrotw na#e3y uzna4 za !ardzo wysoki w odniesieniu do techniki !adawczej% jak jest ankieta pocztowa 5*

ndywidualny wywiad pog!biony

;stot indywidua#nego wywiadu pog!ionego &;6;) jest uzyskiwanie szczegowych informacji od jednego !adanego% !ez wpywu os! trzecich* -ywiady przeprowadzane !yy przez przeszko#onych !adaczy wedug scenariusza wywiadu% w ktrym zawarte !yy ty#ko i wycznie pytania otwarte* tosowanie pyta" otwartych oznacza% 3e !adacz w ograniczonym jedynie zakresie nadaje kierunek udzie#anym odpowiedziom 7 to rozmwca decyduje% w jaki spos! udzie#a4 !dzie odpowiedzi% co jego zdaniem jest najwa3niejsze w kontek$cie poruszanych zagadnie"* -ypowiedzi !adanych s w du3ej mierze spontaniczne% dziki czemu pozwa#aj na zrekonstruowanie rzeczywistych pog#dw% sposo!w my$#enia% postaw wystpujcych w !adanej z!iorowo$ci* 'ednocze$nie oso!a prowadzca wywiad ma mo3#iwo$4 zadawania dodatkowych% pog!iajcych pyta"% co prowadzi do du3ej warto$ci i wyczerpujcego charakteru uzyskiwanych informacji*
5

Predni poziom zwrotno$ci w tego typu !adaniach wynosi na og ok* 5IH5AO*

1B

- raporcie zostay tak3e uwzg#dnione dane zastane pochodzce z r3nych opracowa"% innych raportw z !ada"% danych statystycznych% dokumentw% opracowa" i raportw z !ada"% #iteratury przedmiotu% itp* - ce#u u3ycia metody ana#izy danych zastanych wykorzystano wykaz poszukiwanych informacji zwizanych z pro!#ematyk !adawcz* -ykaz ten mia charakter #isty poszukiwanych informacji wraz ze szczegowym opisem wynikajcym z postawionych ce#w i pro!#emw !adawczych* 6o ka3dej z poszukiwanych informacji przyporzdkowane zostay :rda% na podstawie ktrych pozyskiwany !y materia !adawczy* 1wnymi :rdami pozyskiwania danych !y 1wny Urzd tatystyczny% inne rejestry i !azy danych organizacji pozarzdowych &np* .#on@'awor) oraz dane jednostek samorzdu terytoria#nego* - ramach !ada" przeprowadzonych d#a ce#w Projektu przeprowadzono ogem BI indywidua#nych wywiadw pog!ionych &;6;) z wadzami samorzdowymi% w tym 15 ;6; z przedstawicie#ami wadz samorzdowych miasta .onina &w tym z oso!ami wsppracujcymi z organizacjami pozarzdowymi) oraz >F wywiadw z przedstawicie#ami wadz samorzdowych wy!ranych ce#owo miast na prawach powiatu w caej Po#sce &Pozna" 7 AQ .a#isz 7 9Q Reszno 7 9Q -rocaw 7 AQ -arszawa 7 AQ zczecin 7 >Q Pwinouj$cie 7 5Q ?adom 7 5Q 1orzw -ie#kopo#ski 7 5Q +ydgoszcz 7 1Q 'e#enia 1ra 7 5Q Sd: 7 >Q +iaystok 7 9Q (oru" 7 5Q 1rudzidz 7 5Q .osza#in 7 9)* .ryterium do!oru !yo spenienie warunku forma#nego w postaci posiadania statusu miasta na prawach powiatu oraz zidentyfikowane &na podstawie ana#izy stron internetowych miast oraz !iu#etynw informacji pu!#icznych) praktyki w zakresie wsppracy samorzdu z organizacjami pozarzdowymi w zakresie wspierania rozwoju gospodarczego i przedsi!iorczo$ci*- przypadku .onina czynnikiem decydujcym o zwikszeniu #icz!y respondentw w pr!ie !ya potrze!a pog!ienia specyfiki miasta% w ktrym rea#izowany jest projekt* - mie$cie tym w gwnej mierze testowane i upowszechniane !d innowacyjne procedury i narzdzia !dce przedmiotem projektu% co tak3e stanowio czynnik d#a zwikszenia #icz!y respondentw* 6o!r respondentw do !ada" w przypadku wszystkich miast mia natomiast charakter #osowy% a jedynym kryterium% okre$#ajcym o!ecno$4 w specja#nie opracowanym operacie do!oru pr!y !ya dotychczasowa wsppraca potencja#nego respondenta z organizacjami pozarzdowymi*

1C

"pis wynikw badailo#ciowyc$ z przedstawicielami samorz%du terytorialnego

"glna ocena wsppracy z organizacjami pozarz%dowymi
Pierwsz poruszan kwesti w ankiecie pocztowej !ya og#na ocena wsppracy jednostek samorzdu terytoria#nego z organizacjami pozarzdowymi* 8namiennym wydaje si fakt% 3e a3 D5O !adanych ocenio wspprac z instytucjami 012 pozytywnie% w tym niespena T zdecydowanie pozytywnie*
Wykres 1. 2cena wsp(pracy 3!4 z 562

1F

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID Przedstawiajc poziom tej wsppracy w ujciu terytoria#nym z podziaem na wojewdztwa okazao si% 3e na ska#i 1HA re#atywnie najwy3szych ocen udzie#a#i samorzdowcy z wojewdztwa podkarpackiego &$rednia >%F)% natomiast najni3sze z maopo#skiego &9%B)*

/apa .. 2cena wsp(pracy 3!4 z 562 w poszczeg(%nych regionach kraju

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID Przechodzc na poziom !ardziej szczegowy% odwoujcy si do wymiarw wsppracy% na#e3y zaznaczy4% 3e naj#epiej wypady w ocenie samorzdowcw &$rednie oscy#ujce w granicach >%5 na ska#i 1HA)J korzystanie z dotacji na dziaania z#econe #u! udzia w rea#izacji zada" wasnych samorzdu%
1D

 udzia przedstawicie#i o!ydwu sektorw w komisjach konkursowych% dziaania% zwizane z patronatem honorowym !d: media#nym przedsiwzi4 wchodzcych w zakres dziaa#no$ci 012*

5I

0ieco gorzej% aczko#wiek nada# pozytywnie oceniano wspprac w kwestiach% takich jakJ og#ne wsparcie instytucji pu!#icznych% udzia w spotkaniach ro!oczych i naradach% udzie#anie specja#istycznych konsu#tacji przez organizacje 012 czy zgaszanie przez nie interpe#acji* 2 re#atywnie niskich ocenach mo3na mwi4 natomiast w odniesieniu doJ udziau 012 w procesie konsu#tacji spoecznych% wsppracy w zakresie rekrutacji wo#ontariuszy do przedsiwzi4* zczeg#nie w odniesieniu do tego ostatniego o!szaru wzajemnych re#acji mo3na mwi4 o !raku powszechnego mode#u do!rych praktyk w tym zakresie 7 zwaszcza na poziomie #oka#nym i wykraczajcym poza okazjona#ne przedsiwzicia% jak np* organizacja du3ych% midzynarodowych imprez sportowych* -ynika to w gwnej mierze z niewie#kiego stopnia profesjona#izacji po#skiego wo#ontariatu i po#skich 012 na t#e Europy orazniskiego kapitau spoecznego wpywajcego na ograniczenia rozwoju trzeciego sektora* -yra:nie wida4% 3e wsppraca midzysektorowa% zwaszcza w tym o!szarze moga!y !y4 doskona#sza H w innych k#uczowych i uwzg#dnionych w !adaniu odpowiedziach nic nie wskazuje na to% !y pro!#emem !yy deficyty komunikacyjne* td susznym wydaje si wniosek zakadajcy% 3e w o!szarze wsparcia rekrutacji wo#ontariuszy !rakuje !ardziej koncepcji oraz impu#su ze strony wie#u samorzdw% ktry mg!y !y4 kierowany do ich jednostek organizacyjnych* -ydaje si tak3e% 3e niezagospodarowany jest potencja po#skich ' ( w zakresie wsparcia instytucjona#nego przedsiwzi4% promujcych rozwizania% zawierajce w so!ie e#ement w postaci wo#ontariatu pracowniczego czy zachcania firm do wikszego zaanga3owania i odpowiedzia#no$ci za zrwnowa3ony rozwj $rodowiska i spoeczno$ci #oka#nej* <owa tu chocia3!y o koncepcji = ? &z ang*)*

51

Wykres *. 2cena poszczeg(%nych wymiar(w wsp(pracy 3!4 z 562

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID

&rda problemw we wsppracy 'ST z ()"

+adanych% ktrzy odnosi#i si krytycznie czy negatywnie do wsppracy z organizacjami pozarzdowymi poproszono o uzasadnienie swojego stanowiska* 0ajwicej uwag pado w kontek$cie procesu konsu%tacji spoecznych H>F%9O ogu odpowiedzi* amorzdowcy wykazywa#i gwnie na z!yt sa!e zaanga3owanie 012 i ma aktywno$4 na tym po#u* =zsto odnoszono si tak3e do prob%em(w w dziaaniu wo%ontariatu &5>%1O)* Pomimo to samorzdowcy w zasadzie nie wyja$nia#i g!iej pro!#emw z tym zwizanych w

55

kontek$cie dwustronnej wsppracy przyjmujc najwyra:niej% 3e organizacja wo#ontariatu i pracy wo#ontariuszy to wewntrzny pro!#em samych organizacji pozarzdowych* 5I%CO !adanych zwracao uwag na niech) przedstawicie%i 562 do brania udziau w komisjach konkursowych &w ramach procedury oceniania wnioskw o przyznanie dotacji)% a 1C%5O sabe przygotowanie i nieznajomo") przepis(w po%skiego prawa zwizanych czy to z dziaa#no$ci tego rodzaju podmiotw% czy warunkami wsppracy z sektorem pu!#icznym* -$rd innych zna#azy si tak3e m* in* maa aktywno") organizacji, brak czasu ich dziaaczy na peniejsze zaanga+owanie si w re%acje z samorzdem i prace komisji oraz saba promocja* -spominano tak3e niekiedy% 3e cz$4 pro!#emw wynika4 mo3e z trudno$ci finansowych% z ktrymi !oryka si cz$4 organizacji pozarzdowych*

)wne problemy organizacji pozarz%dowyc$ wsppracuj%cyc$ z miastami na prawac$ powiatw

Przechodzc natomiast ju3 do ana#izy konkretnych pyta"% postawionych w !adaniu na temat gwnych pro!#emw zwizanych z funkcjonowaniem organizacji pozarzdowych na#e3y zaznaczy4% 3e w opiniach samorzdowcw maj one podo3e przede wszystkim finansowe &$rednia >%> na ska#i 1HA) oraz #oka#owe% tj* w szczeg#no$ci je$#i chodzi o wykonywanie dziaa" statutowych wykraczajcych poza prowadzenie !iura* 0iekiedy nawet i z tym cz$4 012 ma pro!#emy% !dce w gwnej mierze !ezpo$redni konsekwencj trudnej sytuacji finansowej* 0ie zawsze !owiem udaje si ich dziaaczom wydzier3awi4 na korzystnych warunkach #oka# od miasta czy innego podmiotu pu!#icznego* Pro!#emy organizacyjne &9%F) kadrowe &9%C) i zwizane ze sprztem czy wyposa3eniem technicznym &9%A) mo3na za#iczy4 do re#atywnie mniej wa3nych* Eczko#wiek !iorc pod uwag zaproponowan AHstopniow ska#% $rednie uzyskiwane w ka3dym z omawianych przypadkw na#e3y uzna4 za #okujce je w gronie pro!#emw@!arier istotnych*

59

Wykres 7. 6(wne prob%emy 562

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID

Wysoko#* #rodkw bud+etowyc$, przeznaczonyc$ na dziaalno#* organizacjipozarz%dowyc$ -w z.

0a poziomie caej pr!y !adawczej wysoko$4 samorzdowych $rodkw !ud3etowych przeznaczanych na dziaa#no$4 organizacji pozarzdowych w #atach 5IIDH5I11 prezentowana jest w poni3szej ta!e#i* -arto na wstpie zaznaczy4% 3e wydatki te rokrocznie rosy w cigu ana#izowanego okresu% o czym $wiadczy dynamika $rednich wydatkw uzyskanych w !adaniu9% a dynamika wzrostu na przestrzeni 9 #at wyniosa 15>%CO &5IIFU1II)*

0ie wszyscy respondenci odpowiedzie#i na to pytanie*

5>

4abe%a .. Wysoko") "rodk(w bud+etowych 3!4 przeznaczonych na dziaa%no") organizacji pozarzdowych 0 5IID 5I1I 5I11 1>> 1BI 1BA Prednia F9DD>>I%1 DA5>BF>%1 1I>CBD51%D 2dchy#enie standardowe 1C>DBDFB%D 1F1BFAAD%A 1DIB9FII%I

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada" 0a poziomie wojewdztw najwicej na dziaa#no$4 012 wydawano w 1889r*w -ie#kopo#sce &$rednio >I m#n z)% a najmniej w woj* kujawskoHpomorskim% #u!e#skim% podkarpackim i maopo#skim &$rednio po 1I m#n z)* ytuacja przedstawiaa si podo!nie w 18.8r* z t r3nic% 3e w woj* maopo#skim wydatki podniesiono ju3 do $rednio AI m#n z* zrwnujc je tym samym d#a tego okresu ana#izy z -ie#kopo#sk* - 18..r*<aopo#ska ze $rednimi wydatkami !ud3etowymi na 012 na poziomie BI m#n z !ya ju3 #iderem z 1IHcio mi#ionow przewag nad woj* wie#kopo#skim* 6o dotychczasowych regionw o najni3szym poziomie finansowania &czy#i kujawskoH pomorskiego% #u!e#skiego% podkarpackiego) doczyo woj* $#skie ze $rednimi wydatkami rzdu 1I m#n z* 0a kartogramach prezentowanych poni3ej przedstawiono opisane zr3nicowania w ujciu diachronicznym &okres 9 #atJ 5IIDH5I11)*

5A

/apa 1. Wydatki bud+et(w 3!4, przeznaczone na dziaa%no") organizacji pozarzdowych w 1889 roku

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U1>>

/apa *. Wydatki bud+et(w 3!4, przeznaczone na dziaa%no") organizacji pozarzdowych w 18.8 roku

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U1BI

5B

/apa 7. Wydatki bud+et(w 3!4, przeznaczone na dziaa%no") organizacji pozarzdowych w 18.. roku

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U1BA

/rogramy edukacyjne w zakresie przedsi!biorczo#ci

.#uczowym pojciem% ktre zostao zoperacjona#izowane na potrze!y !adania jest termin ,przedsi!iorczo$4/* - kontek$cie ce#w projektu stanowi ono jedno z najwa3niejszych zagadnie" poddanych ocenie wsppracy i re#acji ' ( z 012* - toku !ada" empirycznychzidentyfikowano rozpoznawa#no$4 w$rd samorzdowcw programw edukacyjnych w zakresie przedsi!iorczo$ci* 8namiennym wydaje si fakt% 3e ABHF1O !adanych z tej kategorii nie znao odpowiedzi na to pytanie* ?ozpoznawa#no$4 i znajomo$4 w$rd samorzdowcw programw edukacyjnych w zakresie przedsi!iorczo$ci% kierowanych do poszczeg#nych od!iorcw zostaa przedstawiona na poni3szych wykresachJ

5C

Wykres :. ;stnienie program(w edukacyjnych z zakresu przedsibiorczo"ci skierowanych do-

Wykres <. ;stnienie program(w edukacyjnych z zakresu przedsibiorczo"ci skierowanych do-

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"* 0U5ID*

Wykres =. ;stnienie program(w edukacyjnych z zakresu przedsibiorczo"ci skierowanych do-

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"* 0U5ID*

Wykres >. ;stnienie program(w edukacyjnych z zakresu przedsibiorczo"ci skierowanych do-

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID

5F

Wykres 9. ;stnienie program(w edukacyjnych z zakresu przedsibiorczo"ci skierowanych do-

Ena#izujc przedstawione zestawienia warto zwrci4 uwag% 3e re#atywnie wicej !adanych potrafio odnie$4 si &odpowiedzi ,tak/% ,nie/) do programw kierowanych w du3ej mierze do !eneficjentw PUP &!ezro!otni i chccy zao3y4 wasn firm) czy do samych przedsi!iorcw*

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID -arto zaznaczy4% 3e w odniesieniu do form edukacyjnych% przewidzianych d#a uczniw% najcz$ciej wymieniano zajcia w $wiet#icach $rodowiskowych i socjoterapeutycznych oraz zajcia poza#ekcyjne w tematyce przedsi!iorczo$ci* 6#a mieszka"cw i !ezro!otnych czy o!jtych wsparciem instytucji pomocy spoecznej wymieniano przede wszystkim przykady odwoujce si do oferty PUP% cho4 przywoano tak3e inku!atory przedsi!iorczo$ci% czy programy UE% nastawione na reintegracj zawodow os! np* powy3ej AIHtego r* 3*

0adania przekazywane przez 'ST do realizacji organizacjom pozarz%dowym

.o#ejn kwesti% poddan ana#izie !ya identyfikacja struktury zada" przekazywanych organizacjom pozarzdowym przez miasta na prawach powiatu* Pytanie w ankiecie !yo sformuowane do$4 og#nie% co miao na ce#u uniknicie wchodzenia w mniej wa3ne d#a potrze! !adania szczegy% takie jak np* forma re#acji &powierzenie #u! wsparcie)* 'u3 po!ie3na ana#iza przedstawionego wykresu radarowego wskazuje na ogromn dysproporcj w i#o$ci przekazywanych zada" z zakresu wspierania rozwoju gospodarczego i przedsibiorczo"ci &$rednia 9 na ska#i 1HA)*
5D

0a tym t#e dotacje przekazane na sport i rekreacj, ku%tur, promocj i ochron zdrowia &odpowiednio >%C) czy nawet o"wiat i edukacj &>%9) stanowi zdecydowan wikszo$4 zada"* -spieranie rozwoju gospodarczego i przedsi!iorczo$ci spo$rd wszystkich zada"% przekazywanych do rea#izacji organizacjom trzeciego sektora% stanowi w miastach na prawach powiatu najrzadziej wykorzystywan form wsppracy*
Wykres .8. ?adania przekazywane przez 3!4 do rea%izacji organizacjom pozarzdowym

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID - odniesieniu do ujcia r3nic regiona#nych w kwestii wsparcia rozwoju gospodarczego i przedsibiorczo"ci du3e miasta z terenu wojewdztw zachodnich &poza #u!uskim) s skonne przekazywa4 re#atywnie najwicej zada" organizacjom pozarzdowym w tym zakresie &$rednia > na ska#i 1HA) w przeciwie"stwie do centra#nej i wschodniej cz$ci kraju &$rednia 5 oraz 1 d#a woj* $witokrzyskiego)*

9I

/apa :. Wspieranie rozwoju gospodarczego i przedsibiorczo"ci przez miasta na prawach powiatu w $ormie dotacji d%a 562

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID

)otowo#* przekazania przez 'ST dodatkowyc$ zada do realizacji organizacjom pozarz%dowym

Po zidentyfikowaniu stanu o!ecnego w zakresie de#egacji zada" wasnych przez ' ( ana#izie poddano ich gotowo$4 do przekazania ko#ejnych* 2 i#e same proporcje midzy poszczeg#nymi o!szarami &w ktrych funkcjonuj w przewa3ajcej mierze 012) >pozostay z!#i3one% to zao!serwowano pewn prawidowo$4* 8akadaa ona% 3egotowo$4 do przekazywania ko#ejnych zada" organizacjom pozarzdowym &w formie dotacji) !ya z reguy ni3sza% ni3 poziom ju3 przekazanych* Przy tym wyjtek stanowio po#e wsparcia rozwoju gospodarczego i przedsi!iorczo$ci* 2znacza to% 3e spora cz$4 !adanych przedstawicie#i ' ( dostrzegaa deficyty% ktre mo3na zniwe#owa4% aktywizujc w wikszym stopniu organizacje% a#e i dzie#c si z nimi odpowiedzia#no$ci na tej paszczy:nie* 8 pewno$ci oferta pu!#icznych su3! zatrudnienia to z!yt mao% a
>

<owa tu o opisywanych wcze$niej takich dziedzinach% jak sport i rekreacja% ochrona i promocja zdrowia% opieka spoeczna oraz o$wiata i edukacja*

91

organizacja profesjona#nych i dugofa#owych projektw &w szczeg#no$ci promocyjnych czy edukacyjnych) przekracza mo3#iwo$ci finansowe% organizacyjne% a niekiedy i merytoryczne wie#u urzdw miast* +azujc na zao3eniu o wikszej skuteczno$ci% efektywno$ci oraz ni3szych kosztach rea#izacji zada" przez organizacje pozarzdowe% !adani samorzdowcy dostrzegaj potrze! przekazywania wikszych $rodkw i wikszej #icz!y zada" w tym zakresie organizacjom trzeciego sektora* - porwnaniu jednak do innych zada"% zwikszenie $rodkw na wspieranie rozwoju gospodarczego i przedsi!iorczo$ci nada# stanowi ostatni e#ement w hierarchii tych zada" &najwiksz gotowo$4 do przekazywania ko#ejnych zada" i $rodkw finansowych charakteryzuj si sport i rekreacja oraz ku#tura)*
Wykres ... 6otowo") miast na prawach powiatu do przekazania ko%ejnych zada 562

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID 0ajwiksz gotowo$4 do przekazywania organizacjom pozarzdowym zada" z zakresu wspierania rozwoju gospodarczego i przedsi!iorczo$ci sygna#izuj samorzdowcy z wojewdztwa pomorskiego i wie#kopo#skiego% najni3sz za$ !adani z wojewdztwa podkarpackiego i maopo#skiego*

95

/apa <. 6otowo") do przekazania przez 3!4 organizacjom pozarzdowym dodatkowych zada z zakresu wspierania rozwoju gospodarczego i przedsibiorczo"ci.

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID*

12ektywno#* dziaa organizacji pozarz%dowyc$

Przy wyja$nieniu motywacji do przekazywania !d: nie przekazywania przez ' ( organizacjom pozarzdowym zada" odwoano si do pog#du samorzdowcw na temat efektywno$ci &i opaca#no$ci) takiego rozwizania* 8decydowana wikszo$4 !adanych jest przekonana% 3e 012 rea#izuj zadanie efektywniej i taniej ni3 samorzdowe organy administracji pu!#icznej &C>O zagregowanych odpowiedzi pozytywnych wo!ec negatywnych nie przekraczajcych progu !du statystycznego% tj* 5O)*

99

Wykres .1. 2cena e$ektywno"ci rea%izowanych zada przez 562 i samorzd

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID - ujciu r3nic midzy przedstawicie#ami du3ych miast z poszczeg#nych regionw zwraca uwag szczeg#nie wysoka $rednia ocen wynoszca A &na ska#i 1HA) w woj* zachodniopomorskim* .ore#uje to jak wida4 z wykazan wcze$niej !ardzo si#n gotowo$ci do przekazywania ko#ejnych zada" organizacjom pozarzdowym na tym terenie* 8auwa3ono tak3e w odniesieniu do pozostaych regionw% 3e pomimo z reguy pozytywnej !d: !ardzo pozytywnej oceny wywizywania si 012 ze swoich zada"% nie zawsze sza za ni rwnie si#na gotowo$4 do przekazywania im ko#ejnych zada"* 8a przykad mo3e posu3y4 w szczeg#no$ci woj* $witokrzyskie i warmi"skoHmazurskie*

9>

/apa =. 2cena e$ektywno"ci rea%izowanych zada przez 562 i samorzd w poszczeg(%nych regionach

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID 0a poziomie dek#aracji a3 CDO &zagregowane odpowiedzi pozytywne) !adanych stwierdzio% 3e miasto dokonuje oceny efektywno$ci dziaa" rea#izowanych przez 012* +adanym zadano jednak pytanie o narzdzia i sposo!y tej ewa#uacji* 2kazuje si% 3e samorzdowcy uto3samiaj ocen efektywno$ci dziaa" z kontro# rea#izacji zada" i sposo!em wydatkowania $rodkw pu!#icznych &9F%FO) oraz ana#iz sprawozda" i raportw z rea#izacji powierzonych zada" &9B%9O)* -$rd innych wskaza" zna#azy si tak3e i te% ktre mog zawiera4 si w wy3ej przytoczonych% szerszych kategoriach% a wicJ ,zainteresowanie projektem/% ana#iza wska:nikw okre$#onych w programie wsppracy z 012 itp* =o ciekawe sformuowanie odwoujce si !ezpo$rednio do najwa$ciwszej metody oceny% kontro#i i zarzdzania jako$ci usug w postaci !ada" ewa#uacyjnych zostao wymienione jedynie przez AO !adanych*

9A

Struktura socjo3demogra2iczna badanej populacji przedstawicieli 'ST

-ikszo$4 !adanych przedstawicie#i ' ( stanowiy ko!iety &C1O)* truktura wieku respondentw !ya do$4 zr3nicowanaJ oso!y do 5A #at zna#azy si w zdecydowanej mniejszo$ci &9O)* 0atomiast wikszo$4 !adanych !ya reprezentowana przez kategori w wieku 5BH9A #at oraz 9BH>D #at &odpowiednio >>%CO i 95%AO)* tarsi urzdnicy samorzdowi w wieku AI #at i powy3ej stanowi#i tak3e do$4 znaczcy odsetek &1D%FO)*
Wykres .*. #e) badanych Wykres .7. Wiek badanych

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID

9B

8decydowana wikszo$4 respondentw wykazywaa si wyksztaceniem wy3szym &DA%>O)% ewentua#nie $rednim og#nym &>O)* 'e$#i chodzi o stanowiska% to najwicej w pr!ie zna#azo si inspektorw &>5%9O) a w da#szej ko#ejno$ci podinspektorw &1C%9O) oraz gwnych specja#istw &19%9O)*
Wykres .:. Wyksztacenie badanych 4abe%a 1. !tanowiska badanych.

inspektor podinspektor gwny specja#ista kierownik referent specja#ista dyrektor nacze#nik starszy specja#ista pracownik U<P sta3 2gem

Procent wa3nych >5%9 1C%9 19%9 F%C A%1 9%1 9%1 9%B 1%I 1%A 1%I 1II

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5ID ?ozpito$4 sta3u pracy wyniosa w pr!ie !adawczej >I #at ze $redni D #at* Przecitne zr3nicowanie od $redniej wynioso natomiast C #at*
4abe%a *. !ta+ pracy badanych

ta3 pracy w urzdzie &w #atach)

<inimum p roku

<aksimum >I #at

Prednia D%15BF

2dchy#enie standardowe C%I9>I9

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID

9C

0aj#iczniej reprezentowane w pr!ie !yy wojewdztwaJ $#skie &A1 !adanych) i mazowieckie &59 respondentw)*
4abe%a 7. !truktura pr(by ze wzg%du na wojew(dztwo

-ie#kopo#skie Pwitokrzyskie .ujawskoHPomorskie P#skie 8achodniopomorskie Pomorskie Ru!uskie Ru!e#skie <azowieckie <aopo#skie 6o#no$#skie Pod#askie Sdzkie Podkarpackie -armi"skoH<azurskie 2gem +rak odp* 2gem

=zsto$4 F 1 11 A1 B 1B 15 1D 59 D 1B 1I F F 5 5II D 5ID

Procent 9%F %A A%9 5>%> 5%D C%C A%C D%1 11%I >%9 C%C >%F 9%F 9%F 1%I DA%C >%9 1II%I

Procent wa3nych >%I %A A%A 5A%A 9%I F%I B%I D%A 11%A >%A F%I A%I >%I >%I 1%I 1II%I

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5ID

-$rd miast naj#iczniej reprezentowane !yyJ -arszawa &D !adanych) oraz 1da"sk i (oru" &F respondentw)*

4abe%a :. !truktura pr(by wg miast

+iaa Pod#aska +iaystok +iaystok +ytom =hem =horzw =zsto$4 9 1 9 > > 1 Procent 1%> I%A 1%> 1%D 1%D I%A Procent wa3nych 1%A I%A 1%A 5 5 I%A

9F

=zstochowa 6!rowa 1rnicza 1da"sk 1dynia 1#iwice 1orzw -#kp* 1rudzidz 'astrz!ieH8drj 'aworzno 'e#enia 1ra .atowice .ie#ce .rakw .rosno Regnica Reszno Ru!#in Som3a Sd: <ysowice 0owy cz 2#sztyn 2stroka Piekary P#skie Piotrkw (ry!una#ski Pock Pozna" Przemy$# ?adom ?uda P#ska ?y!nik ied#ce opot osnowiec uwaki zczecin Pwinouj$cie (oru" (ychy -arszawa -ocawek -rocaw 8a!rze 8amo$4 8ie#ona 1ra 2gem +rak odpowiedzi 2gem

> > F > > C 1 > > A 9 1 A > > 1 A 1 A 1 > 9 > 9 9 9 C > > 9 > 9 > B A A 1 F 9 D 5 C > C A 5I5 C 5ID

1%D 1%D 9%F 1%D 1%D 9%9 I%A 1%D 1%D 5%> 1%> I%A 5%> 1%D 1%D I%A 5%> I%A 5%> I%A 1%D 1%> 1%D 1%> 1%> 1%> 9%9 1%D 1%D 1%> 1%D 1%> 1%D 5%D 5%> 5%> I%A 9%F 1%> >%9 1 9%9 1%D 9%9 5%> DB%C 9%9 1II

5 5 > 5 5 9%A I%A 5 5 5%A 1%A I%A 5%A 5 5 I%A 5%A I%A 5%A I%A 5 1%A 5 1%A 1%A 1%A 9%A 5 5 1%A 5 1%A 5 9 5%A 5%A I%A > 1%A >%A 1 9%A 5 9%A 5%A 1II

:rdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"%0U5I

"pis wynikw bada jako#ciowyc$ z przedstawicielami samorz%du terytorialnego oraz wyniki analiz danyc$ zastanyc$

9D

"cena rozwoju gospodarczego miast na prawac$ powiatu w ci%gu ostatnic$ kliku lat
8wa3ywszy na fakt% 3e wywiady zostay przeprowadzone z przedstawicie#ami samorzdw miast na prawach powiatu z caej Po#ski% si rzeczy ich wypowiedzi r3niy si* - zasadzie im wiksze miasto% tym optymizm wodarzy !y wikszy zwaszcza% co raczej nie powinno dziwi4% przedstawicie#i miastHgospodarzy Euro 5I15* +y#i oni !ardzo zadowo#eni ze zmian% jakie miay w nich miejsce w ostatnich piciu #atach* 0a rozwj gospodarczy miast ma wpyw wie#e czynnikw #e3cych w gestii samorzdw% w$rd ktrych niewtp#iwie na#e3y wskaza4 przede wszystkim finanse pu!#iczne% zarzdzanie mieniem komuna#nym oraz prowadzon po#ityk spoeczn* 0ie !ez znaczenia jest tak3e kapita spoeczny% a wic po$rednio i ro#a organizacji pozarzdowych% ktre z powodzeniem mog !y4 innowatorami i kreatorami zmian spoecznych* Potwierdzaj to przykady wie#u programw strategicznych miast% w ktre wpisano trzeci sektor* ; tak w Poznaniu od ponad B #at -ydzia 6ziaa#no$ci 1ospodarczej &-61) wsppracuje z organizacjami pozarzdowymi na rzecz rozwoju gospodarczego oraz przedsi!iorczo$ci% ogaszajc otwarte konkursy na rea#izacj zada" w o!szarze dziaa#no$ci wspomagajcej rozwj gospodarczy i przedsi!iorczo$4 &np* przeprowadzanie szko#e" z zakadania dziaa#no$ci gospodarczej% prowadzenie usug doradztwa !iznesowego% warsztatw doradczych d#a przedsi!iorcw) A* Podo!ne jednostki powoao tak3e wie#e innych miast na prawach powiatu* 8 drugiej strony niski poziom kapitau spoecznego i niski poziom rozwoju spoecze"stwa o!ywate#skiego w Po#sce stanowi k#uczowe !ariery% na ktrych zniesienie czy ograniczenie nie wpyn ty#ko i wycznie decyzje administracyjne czy organizacyjne wadz samorzdowych* - odniesieniu do !ran3 k#uczowych d#a rozwoju miast oraz tych% ktre zdaniem !adanych dotknite s stagnacj zao!serwowa4 mo3na ana#ogiczn sytuacj do warunkw w caym kraju* 2d czasw transformacji ustrojowej o!serwuje si systematyczny upadek po#skiego przemysu% produkcja !owiem przenosi si do krajw dysponujcych ta"sz si ro!ocz* ?ozwijaj si za to wsze#kiego rodzaju usugi &szczeg#nie !ran3a !udow#anoH remontowa) oraz hande#* .#uczowe znaczenie d#a koniunktury gospodarczej maj inicjatywy k#astrowe% w ktrych !ardzo wa3n ro# do odegrania ma tak3e trzeci sektor% a wic
A

0a podstawieJ httpJ@@www*poznan*p#@mim@msp@wspo#pracaHzHorganizacjamiH pozarzadowymi%p%>FC1%1DCI5*htm# Q data dostpuJ I5*IA*5I15 r*

>I

instytucje otoczenia !iznesu% organizacje zrzeszajce pracodawcw i przedsi!iorcw* 0iezwyk#e istotna jest przy tym szeroko zakrojona wsppraca midzysektorowa% w ktrej ro# inicjatora i koordynatora powinny wzi4 na sie!ie wadze samorzdowe% tworzc warunki i mo3#iwo$ci dziaania d#a trzeciego sektora*

"cena rozwoju przedsi!biorczo#ci w miastac$ na prawac$ powiatu

Przedsi!iorczo$4 mieszka"cw oceniana przez pryzmat udziau w gospodarce sektora maych i $rednich przedsi!iorstw jest% jak si okazao% odzwiercied#eniem kondycji gospodarczej miast* amorzdowcy% ktrzy najwicej narzeka#i na sytuacj w swoim mie$cie% rwnie sa!o ocenia#i funkcjonowanie w nim sektora < P% co w szczeg#no$ci dotyczy .oninaJ Przedsibiorczo praktycznie nie wystpuje. tego! co mi wiadomo! ilo rejestrowanyc" rocznie #irm jest mniejsza ni$ w %upcy! czyli miecie! kt&re ma dwadziecia tysicy mieszka'c&w &-1)* +adany dodaje do tego% 3e wie#koprzemysowy charakter miasta od!i si na zjawisku wyuczonej !ezradno$ci w$rd mieszka"cw% co przekada si na ich ma przedsi!iorczo$4* 2pinia ta przewija si zreszt u wikszo$ci rozmwcw reprezentujcych .oninJ (eneralnie taka moja ocena ju$ nie jako urzdnika! prywatna! $e )oninianie s* zewn*trzsterowni! czyli c"arakter przemysowy miasta powoduje! $e ludzie w swojej naturze nie wypracowali inicjatywy czy c"ci do zakadania wasnyc" #irm! tylko s* nastawieni na to! $e pa'stwo czy miasto! czy urzdnicy! czy przemys organizuje im cae $ycie pocz*wszy od tego! $e daj* im prac. +iasto tak #unkcjonuje! $e tu mamy kopa wgiel! tu ma by elektrownia i najlepiej by byo! gdyby to ju$ do ko'ca trwao &-1)* 8 tej wypowiedzi wyania si !ardzo pesymistyczny o!raz mieszka"cw .onina 7 #udzi !iernych i nieprzedsi!iorczych% nastawionych na prac etatow% nie podejmujcych 3adnych inicjatyw% a jedynie oczekujcych na dziaania tzw* gry 7 wadz #oka#nych i pa"stwowych* 0iska aktywno$4 gospodarcza to k#uczowa !ariera d#a rozwoju ekonomicznego regionu% a ponadto przyczyna niskiej aktywno$ci spoecznej mieszka"cw* <o3na zatem postawi4 tez% 3e !rak inicjatyw i zaanga3owania ze strony #udzi majcy swoje :rdo w !raku kapitau spoecznego i specyficznej strukturze gospodarczej .onina% opartej o du3e przedsi!iorstwa i sektor pa#iwowo 7 energetyczny !#okuj rozwj trzeciego sektora w mie$cie*

>1

- miastach% ktre pozytywniej ni3 .onin oceniy swoj sytuacj% zauwa3a#na jest znacznie wiksza przedsi!iorczo$4 mieszka"cw% np* w .osza#inieJ ,akbymy brali pod uwag liczb zarejestrowanyc" dziaalnoci gospodarczyc" na -... mieszka'c&w! to na pewno zaliczamy si do czo&wki. )oszalin mo$na nazwa miastem ludzi przedsibiorczyc". Potwierdzeniem tego jest #akt! $e gdy )oszalin mia najwiksze problemy na pocz*tku lat /.0 tyc"! nast*pio wykreowanie koszali'skiej przedsibiorczoci. Pewnie! $e mo$na by wicej dziaa! ale uwa$am! $e mo$na powiedzie! $e to i tak jest miasto ludzi przedsibiorczyc" &-C)* 'ako przykad mo3e te3 posu3y4 zczecinJ 1o ma te$ zwi*zek ze zmianami cywilizacyjnymi. 1ak naprawd sektor mayc" i rednic" przedsibiorstw nie zmienia si tak jak zmienia si redni sektor w Polsce czy na wiecie. 2nwestycje w nowe tec"nologie! #ormy komunikacji! mo$liwo pracy s* tym kierunkiem! w kt&rym szczeci'skie #irmy dynamicznie si rozwijaj*. %ektor usug rozwija si dziki przygotowaniu przez miasto teren&w pod centra usug. %zczecin jest jednym z tyc" miast na mapie Polski! kt&re znane s* z tego! $e si buduj* &-1>)* Podo!nie w .a#iszuJ %ektor jest bardzo aktywny! ludzie nie maj* problem&w! szybko si #irmy zakadaj*! rozwijaj*! *cz*3 Pozytywnie przedstawia si sytuacja w ResznieJ 4ida ten rozw&j po r&$nyc" projektac". ,est na przykad realizowany taki projekt 56eszno 7 rozwi' skrzyda8! gdzie rozwija si projekty przedsibiorcze i innowacyjne. ,est du$e zainteresowanie i tutaj mo$na m&wi o sukcesie &->9)* Przedsi!iorczo$ci mieszka"cw pochwa#i4 si mo3e tak3e Pozna"J Poznaniacy od dawna syn* z tego! $e s* osobami przedsibiorczymi! oszczdnymi. +aj* te cec"y! kt&re pomagaj* osi*gn* sukces w biznesie. +&wiem ju$ o dobrej w ostatnic" latac" koniunkturze #inansowej! kt&ra te$ na to si nakada. ,ako tak* przedsibiorczo oceniam bardzo wysoko i wida to c"ocia$by po liczbie zao$onyc" w Poznaniu #irm. Powstaj* #irmy! cz te$ jest likwidowana! to jest normalne zjawisko rynkowe. 9czkolwiek cay czas jest rozw&j. 4ida zaanga$owanie ludzi w przedsibiorstwo czy wasn* dziaalno gospodarcz*. :dbija si to na doc"odzie w przeliczeniu na gow w Poznaniu czy 4ielkopolsce &->F)* zczeg#nie zauwa3a#ny jest wpyw powstawania maych i $rednich przedsi!iorstw na popraw sytuacji na rynku pracyJ ,est on ;sektor +%P< wa$ny w miecie. =aje on mo$liwo znalezienia pracy ludziom! kt&rzy zostali wyparci z rynku i zmuszeni do znalezienia nowej pracy! by zabezpieczy #unkcjonowanie swoic" rodzin &-1B)% co jest niezwyk#e istotne w kontek$cie upadku !d: ograniczania zatrudniania w wie#kich przedsi!iorstwachJ Po
>5

trans#ormacji ustrojowej w Polsce nagle upady te wszystkie wielkie #irmy i w spos&b ogromny rozwina si ta bardzo drobna przedsibiorczo. :becnie >&d? si na tym opiera! na maej i redniej przedsibiorczoci &-59)* ektor < P jest podstaw #oka#nych gospodarekJ +%P jest podstaw* do rozwoju gospodarczego. 1o taka ga*?! kt&ra jest najszybciej w stanie zareagowa na potrzeby rynku &-5>) i jest najwikszym dostarczycie#em wpyww do !ud3etw miastJ 1o jest sektor! kt&ry powinien przyczynia si do rozwoju miasta. 4ydaje si! $e g&wnie nadzieja jest w tyc" mayc" i rednic" przedsibiorstwac". ,e$eli one bd* #unkcjonoway! to bdziemy mieli wicej pienidzy! tutaj bd* paci podatki &-5A)* =zsto jednak maym firmom !rakuje wsparcia ze strony wadz miastJ :gromnym potencjaem miasta jest to! $e ludzie zakadaj* #irmy. 6udzie staraj* si sobie radzi! i c"ocia$ miasto nie wspiera w $aden spos&b mayc" przedsibiorstw ani konsekwentnie! ani programowo! to ludzie zakadaj* drobne #irmy rodzinne! czy sklepiki &-5>)* Potwierdza to inny rozmwcaJ 1o jest temat! kt&ry mnie bardzo martwi! poniewa$ nie widz takiej bezporedniej wsp&pracy pomidzy miastem a maymi i rednimi przedsibiorstwami. @ie ma zac"t w $adnej postaci na to! aby t dziaalno rozwijali 0 po prostu! kto przetrwa! ten przetrwa i to jest na tej zasadzie &-5F)* 8nacznie wicej uwagi po$wica si przyciganiu du3ych% zewntrznych inwestorw ni3 #oka#nej przedsi!iorczo$ciJ 1rudno jest mi m&wi o jednoznacznej polityce wspierania A+%PB ze strony miasta! gdy$ nie obserwujemy du$ej liczby przedsiwzi dla tego sektora. @ie wida ulg dla pracodawc&w. ,edynym obszarem wpywu jest specjalna stre#a ekonomiczna! kt&ra nie przekada si na mayc" i rednic" przedsibiorc&w &-1B)* <ajc na uwadze powy3sze% warto zastanowi4 si nad rozwijaniem wsppracy midzysektorowej w kierunku aktywizacji i wsparcia sektora maych i $rednich przedsi!iorstw% ktre o!ecnie wydaj si w wie#u miastach na prawach powiatu niedocenian sfer* -ydaje si tak3e% 3e ogromn ro# maj tu do odegrania wa$nie organizacje pozarzdowe i instytucje otoczenia !iznesu* 2 i#e wypowiedzi rozmwcw na temat kondycji gospodarczej i przedsi!iorczo$ci mieszka"cw r3niy si niejednokrotnie znacznie w za#e3no$ci od miasta% z ktrego pochodzi#i% to w kwestii kondycji ksztacenia zawodowego !yy jak naj!ardziej zgodne* 0iezaprzecza#ny jest fakt% 3e naj#epsze czasy przemys i rzemioso maj ju3 za so! 7 zoty okres przypada na czasy P?R% kiedy na szko#nictwo zawodowe o3ono znaczne kwoty
>9

pienidzy% a!so#wenci ,zawodwek/ i technikw niejako ,z automatu/ znajdowa#i prac* (ak3e ci% funkcjonujcy na wasn rk rzemie$#nicy !y#i !ardzo cenieni 7 pracy im nie !rakowao% !y#i !ardzo powa3ani w spoecze"stwieJ +am wra$enie! $e rzemioso po -//. roku nie mo$e si pozbiera. 4tedy to byy inne czasy i jedynym prywatnym przedsibiorstwem byy zakady rzemielnicze. Ceszta bya pa'stwowa. (ospodarka prywatna bya bardziej e#ektywna ni$ pa'stwowa. Czemielnicy dobrze #unkcjonowali &-C)* 0a skutek ostatniej reformy edukacji z #at 1DDDH5II5 o!ni3y si znacznie presti3 szko#nictwa zawodowego% do ktrego trafiaj w wikszo$ci najsa!si uczniowie* pad te3 poziom nauczania% ku#eje system praktyk zawodowych% nowych adeptw wikszo$ci zawodw nie do$4% 3e jest coraz mniej% to jeszcze nie posiadaj oni z!yt wysokich umiejtno$ciJ 9kurat jestem c&rk* rzemielnika! m&j tata mia #irm budowlan*. %ama uczyam w szkole i wiem! jak wygl*da nauczanie rzemiosa! nie oceniam tego dobrze. Ce#orma owiaty wysza nie tak! jak trzeba i naprawd znale? #ac"owca dobrego w wielu dziedzinac" jest bardzo trudno. Dwa$am! $e szkolnictwo zawodowe kuleje. Erakuje powi*zania teorii z praktyk*. Erakuje wyszkolenia. 1o obserwujemy wszdzie &-A)Q 4arto tu nawi*za do przeszoci! kiedy to istniay %zkoy Przyzakadowe. %ama byam dyrektorem jednej z tyc" szk&. 1o byy bardzo dobre plac&wki! kt&re ksztaciy doskonayc" rzemielnik&w AlusarzyB. :ni dzisiaj w wikszoci pracuj* zagranic* za du$e pieni*dze. Potem te szkoy poupaday &-1C)* =oraz cz$ciej ze strony samych przedsi!iorcw syszy si o deficycie pracownikw z wyksztaceniem zawodowym* -ie#u rzemie$#nikw prowadzi mae i mikroprzedsi!iorstwa% ktre s podstaw sta!i#nego rozwoju gospodarczego 7 zatem ich deficyt od!ija si negatywnie na kondycji caego miastaJ +&wimy o rzemiole! czyli tej drobnej wytw&rczoci i usugac" zwi*zanyc" z prac* niezautomatyzowan*! w drobnyc" warsztatac"! prac* wytw&rcz* b*d? usugowo0wytw&rcz*! bo to w zasadzie jest rzemioso. 4aciwie mae #irmy! nawet nie rednie s* podstaw* stabilnego rozwoju gospodarczego. =u$e #irmy s* du$o bardziej poddane cyklowi koniunkturalnemu. ,ak koniunktura jest w wiecie wysoka 0 to dobrze! jak jest gorsza 0 to zdecydowanie sabiej. @atomiast mae rodzinne #irmy! mikroprzedsibiorstwa! zawsze du$o wolniej si rozwijay! ale s* naturalnie i racjonalnie zarz*dzane jako przedsibiorstwa rodzinne. :czywicie rozw&j rzemiosa byby plusem dla miasta! a jego saby rozw&j czy zwijanie 0 oczywicie powa$nym obci*$eniem &->B)*
>>

(ymczasem !rak odpowiednio wykwa#ifikowanej kadry sprawia% 3e wie#e inwestycji jest op:nianych% pracodawcom !rakuje rk do pracy% przez co nie rozwijaj si na miar swoich mo3#iwo$ciJ :becnie jest stay niedob&r na rynku pracy os&b wykwali#ikowanyc" w zawodac" rzemielniczyc". @ie znam si na tym dokadnie! ale brakuje "ydraulik&w! mec"anik&w! murarzy3 %i* rzeczy nie jest wykorzystywany istniej*cy potencja gospodarczy! a m&gby. 4iele inwestycji si op&?nia! cz nie jest zrealizowanyc" z powodu braku siy roboczej &->F)* ?ea#ia s jednak takie% 3e szkoy zawodowe czsto ksztac niezgodnie z potrze!ami rynku pracy 7 ich a!so#wenci posiadaj wyksztacenie i umiejtno$ci zupenie nieprzydatne #oka#nym pracodawcomJ :ceniam! $e jest ono AnauczanieB oderwane od wiata zewntrznego. Dczy si ludzi czego! co c"yba dalej nie do ko'ca si przydaje &-1). +rakuje sprawnie funkcjonujcego systemu praktyk zawodowych% szkoy ani przedsi!iorcy nie wsppracuj na tej paszczy:nie% przez co uczniom !rak jest konkretnych% twardych umiejtno$ci* =zsto opuszczaj szko jedynie teoretycznie przygotowani do podjcia pracy w zawodzieJ +iasto nie ma jednoznacznej polityki! zmierzaj*cej do uporz*dkowania obszaru edukacji w oparciu o system pracownika modocianego. 4 praktyce wygl*da to tak! $e ucze' przyc"odzi do szkoy m&wi*c! $e c"ciaby uczy si tego zawodu. ,est do niej przyjmowany! jednak pod warunkiem! $e sam sobie zorganizuje praktyki &-1B)% a#e teoretyczne przygotowanie tak3e pozostawia wie#e do 3yczeniaJ 1eraz jest totalny baagan! takiego baaganu nie pamitam. ,ak widz! czego m&j wnuk si uczy! to jestem zaamany. )to w og&le wydaje te podrczniki? &-55)* Powo#i dostrzega si !dy% jakie zostay popenione i czynione s starania% majce na ce#u odwrcenie negatywnych tendencjiJ ,ako czonek )omisji Fdukacji musz powiedzie! $e c"uc"amy i dmuc"amy na szkolnictwo zawodowe. %taramy si! $eby kadry byy ksztacone &-9>)* 'ednym z przykadw takich dziaa" s pr!y dopasowania kierunkw ksztacenia pod potrze!y #oka#nych przedsi!iorcwJ Gay czas ten kierunek zmierza do tego! aby edukacj dostosowa do potrzeb naszej gospodarki! czyli system szk& szczeg&lnie o pro#ilu zawodowym dostosowywa do potrzeb naszego rynku po to! aby wyksztaci takic" ludzi! kt&rzy znajd* tutaj zatrudnienie! a nie bd* musieli szuka rozwi*zania w Powiatowym Drzdzie Pracy i tam przekwali#ikowywa si &-15)*4 tej c"wili w miecie szukamy takic" dziedzin! kierunk&w! kt&re byyby wa$ne dla miasta! a jednoczenie dawayby mo$liwo
>A

zatrudnienia nie tylko tutaj. 1akie przyszociowe. Giesz si! $e miasto w miar szybko reaguje na takie potrzeby. ,ak usyszelimy! $e bdzie szybka kolej! a kolejarze to jest zaw&d taki wymieraj*cy! to natyc"miast bya inicjatywa utworzenia klas kolejowyc". ,est sporo takic" sytuacji. Erakuje konstruktor&w! tec"nik&w odzie$y. %taramy si takie kierunki otwiera. %* to takie drobne przykady! wskazuj*ce! $e dziaamy na zasadzie szybkiego reagowania &-5>)* Podo!na sytuacja jest w .oninie% gdzie wadze coraz !aczniejsz uwag zwracaj na kwestie szko#nictwa zawodowegoJ Prze$ylimy ju$ ten moment! kiedy wydawao si! $e niepotrzebne s* zawod&wki i $e wszyscy c"c* si ksztaci w liceac" pro#ilowanyc". 1o ju$ mamy za sob*. 4tedy odeszlimy od wielu zawod&w! bardzo wielu. 4 tej c"wili wsp&praca pomidzy przedsibiorcami koni'skimi a szkoami zmierza w tym kierunku! $eby jednak zawody! kt&ryc" uczymy w szkoac" ponadgimnazjalnyc"! pokryway si z zapotrzebowaniem rynku. 2 tak! jak w pewnym momencie zrezygnowalimy w du$ej mierze z zawod&w budowlanyc"! takic" specjalistycznyc" budowlanyc"! to w tej c"wili wraca si do tego! $eby ksztaci murarzy! $eby ksztaci cykliniarzy! posadzkarzy. 2m bardziej wyspecjalizowany jest ten pracownik! tym lepiej. :#erta szk& jest coraz bogatsza! bo przygl*damy si zmieniaj*cemu si rynkowi pracy &->)* 0a#e3y zwrci4 uwag% 3e k#uczow ro# w ksztatowaniu edukacji zawodowej powinny wzi4 na sie!ie cechy rzemie$#nicze jako organizacje zrzeszajce pracodawcw* (ego typu podmioty maj !owiem stosunkowo szerokie mo3#iwo$ci animowania i usprawniania wsppracy midzy szkoami a przedsi!iorcami% dziki ktrym umo3#iwia si cho4!y zmian wizerunku rzemiosa &o!ecnie czsto postrzegane jest jako wymierajce) i caego systemu szko#nictwa zawodowego &od!ieranego w kategoriach ,gorszego/% przeznaczonego d#a ,modzie3y drugiej kategorii/ itp*)* 0iemniej jednak na#e3y podkre$#i4% 3e niez!dna jest d#a takich dziaa" zdecydowanie wiksza aktywno$4 cechw rzemie$#niczych% o!ecnie !owiem zrzeszenie jest d#a pracodawcw mao opaca#ne* .onieczno$4 pacenia skadek czonkowskich nie przekada si na mo3#iwo$ci otrzymania pomocy !d: wsparcia ze strony organizacji* td te3 niez!dna jest w pierwszej ko#ejno$ci zmiana funkcjonowania cechw rzemie$#niczych% nastawienie na podejmowanie dziaa"% inicjatyw na rzecz przedsi!iorcw oraz szk zawodowych* .#uczow ro# w tym zakresie maj do spenienia wadze samorzdowe 7 z jednej strony jako organ prowadzcy d#a szk% a z drugiej jako

>B

koordynator i inicjator dziaa" wspierajcych wspprac midzy sektorem edukacji a pracodawcami*

Wpyw lokalnyc$ przedsi!biorcw na rozwj gospodarczy

amorzdowcy zdaj so!ie spraw ze znaczenia% jakie maj #oka#ni przedsi!iorcy d#a rozwoju gospodarczego miast* 0ajwa3niejsz ich cech% zwaszcza w kontek$cie sektora maych i $rednich przedsi!iorstw jest sta!i#no$4% jak prezentuj* Pozwa#aj utrzyma4 prac znacznej i#o$ci os!* <ae firmy nie s rwnie3 tak podatne na wpyw kryzysu jak du3e przedsi!iorstwaJ Przedsibiorczo szczecinian jest tym! co pozwala wielu mieszka'com utrzyma si na powierzc"ni! mimo likwidowania zakad&w pracy 7 tyc" wikszyc" &-A1)Q to na ich !arkach spoczywa ci3ar wikszo$ci inwestycji i tworzenia nowych miejsc pracyJ 4 ka$dym samorz*dzie lokalni przedsibiorcy maj* przeogromny wpyw i mog* mie du$y wpyw c"ocia$by przez to! $e inwestuj* na tym terenie. 1ym lokalnym przedsibiorcom nale$y da jakie szanse! by inwestowali wicej. 2m wicej lokalnyc" przedsibiorc&w! tym zamo$niejsza jest gmina &-5B)* Roka#ni przedsi!iorcy s tak3e w znacznym stopniu odpowiedzia#ni za !ud3ety miast poprzez wpywy z ich podatkwJ Pac* podatki! wypracowuj* t cz bud$etu %zczecina! kt&ra nie poc"odzi z pensji czy dotacji og&lnopa'stwowyc" &-1>)* ;ch znaczenie d#a gospodarki jest nieporwnywa#nie wiksze ni3 wie#kich korporacjiJ :ni zatrudniaj* ludzi! czyli jakby pozwalaj* innym pracowa i osi*ga doc"ody. :dprowadzaj* wiele podatk&w do bud$etu pa'stwa. Gz z nic" wraca p&?niej do samorz*du. 1ak naprawd ca* gospodark nakrcaj* wanie prywatni przedsibiorcy i to w znacznej mierze wanie ci mali i redni&->F)* +ardziej te3 identyfikuj si z #oka#n spoeczno$ci% dziaaj na jej rzeczJ 6okalny przedsibiorca bdzie uto$samia si z miastem i otoczeniem. 4 du$yc" koncernac" dyrekcja jest za granicami miasta. Prdzej mae przedsibiorstwo bdzie wsp&pracowao &-51)% przejawia si to np* w sponsoringu #oka#nych wydarze" czy zespow sportowychJ 4 ostatnic" H0I latac" pojawiaj* si osoby bardzo aktywne! staj*ce czsto na czele pewnyc" dziaa' spoecznyc"! a nawet zwi*zanyc" z miastem 7 myl tutaj o $u$lu. 1o wanie lokalny przedsibiorca! zreszt* to taka osoba! kt&ra na naszym rynku gorzowskim prowadzi swoj*
>C

#irm z pokolenia na pokolenie jest kreatorem naszego $u$la. 2 to jest jeden z przykad&w &-15)* 6ziki takim oso!om mo3#iwe jest wyksztacenie si w miastach za#3kw spoecze"stwa o!ywate#skiegoJ @a tym polega spoecze'stwo obywatelskie i o tym powinnimy m&wi wszyscy. 1worzymy jedno i ju$! obojtnie jak zostanie co powiedziane! Ac"ocia$ jestem zwolennikiem tego! $e mo$na wszystko powiedzie! ale w spos&b sympatycznyB! nie wa$ne! jak to jest powiedziane! ale takie dziaania! dyskusje maj* su$y nam wszystkim i maj* poprawi nasz* sytuacj. +am wra$enie! $e w ostatnic" kilku latac"! tak J! K! to nasi lokalni przedsibiorcy s* bardzo aktywni &-15)%;6okalni przedsibiorcy< przyczyniaj* si do rozwoju miasta. +yl! $e jest to s#era! kt&ra pozwala te$ miastu jako organizmowi ksztatuj*cemu $ycie spoeczne #unkcjonowa i realizowa si w inwestycjac"! przedsibiorcy s* coraz bardziej wiadomi swojej roli w miecie &-1>)* .onso#idacja przedsi!iorcw% jak w przypadku zczeci"skiej ;z!y 1ospodarczej pozwa#a na zwikszenie konkurencyjno$ci wo!ec wikszych przedsi!iorstw% pochodzcych spoza miasta% co ma nie!agate#ne znaczenie% np* przy okazji przetargw* 4 %zczecinie dziaa lokalna 2zba (ospodarcza! bardzo silna organizacja. %kupia ona ok. -K.. przedsibiorc&w. +aj* silne lobby. Ddao im si osi*gn* to! $e #irmy skupione w konsorcja zaczy wygrywa konkursy i przetargi. Dzyskuj* w ten spos&b si napdow* &-1A)Q i og#nie pomagaj d!a4 o ich interesyJ 6okalni przedsibiorcy zwaszcza w zakresie "andlu skupieni s* w grupac" i te grupy dziaaj* do pr$nie. +am na myli kupc&w gorzowskic". Potra#i* zaprezentowa swoje stanowisko! doprowadzi do realizacji swoic" cel&w. %* siln*! zjednoczon* grup* &->5)* td te3 wydaje si rozsdne% !y #oka#ne wadze !ardziej wspieray miejscowych przedsi!iorcw% czsto prowadzcych mniejsze zakady usugowe czy sk#epy% ani3e#i skupiay uwag na zagranicznych% du3ych inwestorach otwierajcych gwnie centra hand#owe i supermarkety* (o wa$nie mae i $rednie przedsi!iorstwa z po#skim kapitaem przede wszystkim zasi#aj !ud3ety samorzdw% a ponadto 7 cz$ciej to ich wa$cicie#e anga3uj si w #oka#ne inicjatywy* 0ie jest im !owiem o!ojtne miasto% w ktrym nie ty#ko prowadz !iznes% a#e tak3e mieszkaj* -adze samorzdowe powinny zatem stwarza4 warunki do rozwoju przedsi!iorstw z po#skim kapitaem oraz mo3#iwo$ci uatwiajce podejmowanie rozmaitych dziaa" na rzecz #oka#nej spoeczno$ci*

>F

Wpyw lokalnyc$ wadz samorz%dowyc$ na rozwj gospodarczy

-pyw wadz samorzdowych na rozwj gospodarczy miast ma nie!agate#ne znaczenie* -szak to od nich za#e3y przygotowanie odpowiednich warunkw do zainicjowania i prowadzenia dziaa#no$ci gospodarczej* 8 tym za$ !ywa r3nie* -adze samorzdowe przygotowuj np* u#gi podatkowe d#a inwestorw starajc si przycign4 ich do miasta #u! uatwi4 im dziaa#no$4J =ziaania s* podejmowane. 4adze zwalniaj* od podatku. %* przeszkody! wic mo$e nie do ko'ca jest tak! jak trzeba! ale wadze dziaaj*. @a star&wce ulgi dla przedsibiorc&w s* proponowane na pewno. 4adze maj* czciowy wpyw na to i w ramac" mo$liwoci staraj* si wspiera dziaanie #irm. %* starania czynione! ile mo$na! tyle miasto pomaga &-A)* ;nn form wpywu na rozwj gospodarczy jest tworzenie stref ekonomicznychJ Vprzygotowywane s* plany czy dokumentacja stre#y inwestycyjnej! w ci*gu ostatniego roku wida ruc" w tym kierunku &-1)*Prezydent jako jeden z priorytet&w uzna plany miejscowe teren&w inwestycyjnyc" po to! by #irmy! kt&re tutaj przyc"odz* wiedziay! na czym stoj*. Dzbrojenie tyc" teren&w jest bardzo wa$ne. =ziki temu #irmy mog* szybko zlokalizowa tutaj swoje inwestycje. Lci*gnicie du$yc" inwestor&w jest bardzo trudne &-5>)Q podo!nie opracowanie p#anw zagospodarowania przestrzennegoJ Podstaw* do rozwoju jest przygotowanie planu zagospodarowania przestrzennego! gdzie wska$e si tereny! kt&re mogyby by przeznaczone pod inwestycje &-5B)* amorzdy staraj si tak3e wpywa4 na rynek pracy% proponujc !ezro!otnym kursy i szko#enia przekwa#ifikowujceJ +iasto dziaa poprzez zac"canie ludzi do udziau w szkoleniac" do przebran$awiania si! zdobywania dodatkowego wyksztacenia 7 to ma du$y wpyw na rozw&j &-19)* =zsto jednak samorzdom !rakuje odpowiedniego rozeznania w potrze!ach przedsi!iorcw% wynika to po cz$ci z !raku konso#idacji w$rd tych ostatnich i wsp#nego artykuowania potrze!J Przede wszystkim samorz*d powinien wsuc"iwa si w potrzeby tyc" rodowisk. 1e rodowiska za powinny wyra?nie okrela! czego oczekuj* od samorz*du &-1>)* Pro!#emem s tak3e wa$nie i spory na t#e po#itycznym% ktre hamuj wprowadzanie zmianJ Cada +iasta jest organem mocno podzielonym. 4 jej obrbie #unkcjonuj* cztery kluby radnyc". Maden nie dysponuje wikszoci* gos&w! by podejmowa konkretne uc"way. @ie ma konkretnej polityki Cady z Prezydentem +iasta. Prezydent ma swobod kreowa wasn* polityk! kt&ra nie zawsze jest jednoznacznie popierana przez radnyc". @a tym tle
>D

miasto sporo traci &-1B)* (ak3e za wo#a urzdnikw czsto sprawia% 3e przedsi!iorcy maj ograniczone mo3#iwo$ci% jest to e#ement% na ktry na pewno samorzdy musz zwrci4 uwagJ %taramy si reagowa na wszelkie indywidualne sygnay dotycz*ce "amowania przedsibiorczoci! np. kto komu zoliwie czego nie udostpnia! nie przyznaje decyzji w wyznaczonym terminie itd. &-9>)* ;stotnym e#ementem jest tak3e zawio$4 procedur i !iurokracjaJ 1o jest przedmiotem troski Cady +iejskiej 7 wspieranie i uatwianie spraw w urzdac"! usuwanie elementarnyc" problem&w. Powinno si wspomaga ludzi! kt&rzy szukaj* i tworz* miejsca pracy. Powinnimy to uproci % a#e przez te lata nie udao nam si dokona zmian! $eby w jeden dzie' zao$y przedsibiorstwo. 1o byy marzenia! ale nierealne &-55)* =zsto jednak jest to pro!#em% #e3cy po stronie organw centra#nych% niektrych !owiem ustaw i przepisw prawa samorzdowcy nie s w stanie pomin4% decyzje o ich zmianie musz zosta4 podjte ,na grze/J 4 Polsce mamy problem: przepis&w i barier jest za du$o. @ie jest tak! $e gospodarka jest niedoregulowana. :na jest przeregulowana! dlatego #unkcjonuje nie tak dobrze! jakbymy sobie tego $yczyli. %zczerze m&wi*c dla samego samorz*du tyc" zada' nie ma a$ tak wiele! bo caa polityka podatkowa! przynajmniej m&wimy o tyc" g&wnyc"! to jest kwestia regulacji og&lnopa'stwowyc". 1utaj samorz*d ma niewielki wpyw &->F)* 6ziaa#no$4 wadz samorzdowych ma wic nie!agate#ne znaczenie d#a rozwoju gospodarczego miast% szczeg#nie w odniesieniu do tworzenia mo3#iwo$ci rozwoju* 0iemniej jednak tak3e #oka#ni przedsi!iorcy zrzeszajc si w organizacjach maj wpyw na ksztat pewnych rozwiza"* td te3 nacisk trze!a poo3y4 na samoorganizacj #udzi !iznesu &w tym przypadku tego maego i dro!nego !iznesu) 7 im wy3szy kapita spoeczny% a co za tym idzie 7 podejmowanie inicjatyw% dziaa"% ktrych ce#em jest rozwj gospodarczy miejscowo$ci poprzez kooperacj 7 tym wikszy wpyw na decyzje wadz #oka#nych* 2!ecnie jednak zauwa3a si% 3e przedsi!iorcy czsto skupiaj si na wasnym interesie% nie interesujc si nawet sytuacj w !ran3y% o anga3owaniu si w organizacje nie wspominajc nawet* (o powoduje% 3e nie maj potrze!nej siy prze!icia i przez wadze samorzdowe nie s traktowane jako rwnorzdny partner* .onieczne jest zatem wypracowanie rozwiza" sprzyjajcych rozwojowi kapitau spoecznego #oka#nych przedsi!iorcw% ktry przyczyni si do ich wikszej aktywno$ci*

AI

Wpyw organizacji pozarz%dowyc$ na rozwj gospodarczy miast

2 i#e wpyw #oka#nych przedsi!iorcw i wadz samorzdowych na rozwj gospodarczy miast zosta uznany za !ardzo wa3ny% to oddziaywanie w tej kwestii organizacji pozarzdowych jest raczej niewie#kie* 0a opinii tej jednak zawa3yo zdaje si przede wszystkim pierwsze skojarzenie rozmwcw z terminem ,organizacja pozarzdowa/% ktre to przywodzio im na my$# gwnie pomoc spoeczn i dziaa#no$4 charytatywnJ Caczej bym powiedzia! $e w du$ej mierze te pozarz*dowe dziaaj* u nas mimo wszystko w sektorze pomocy spoecznej i pomocy osobom niepenosprawnym. 1utaj wydaje mi si! $e ic" udzia w tej promocji rozwoju gospodarczego jest wci*$ niewystarczaj*cy &-F)Q dopiero po du3szym zastanowieniu wyja$niay si zwizki 012 z gospodark i przedsi!iorczo$ci* 0aj!ardziej znaczcy wpyw na rozwj gospodarczy maj organizacje% ktre zrzeszaj przedsi!iorcw i reprezentuj ich interesy% wspieraj dziaa#no$4J :rganizacji! kt&re wpywaj* bezporednio na rozw&j przedsibiorczoci jest niewiele! np. ac"odniopomorskie %towarzyszenie Cozwoju (ospodarczego czy te$ np. organizacje dziaaj*ce w zakresie doradztwa: dla #irm! dla przedsibiorstw Ajak dziaa! jak zakadaB. +amy stowarzyszenie! kt&re skupia te #irmy z bran$y 21N A)laster 21B ! #irmy skupione wok& %zczeci'skiego Parku @aukowego. decydowali! $e mimo uczestnictwa w parku! to i tak potrzebuj* organizacji pozarz*dowej! kt&ra bdzie dziaaa na ic" korzy! bdzie je rozwija! polepsza kontakty midzy nimi! wspiera i szuka klient&w &-1A)% #u! te3 organizacje% pozyskujce fundusze na dziaa#no$4 stricte zwizan z rozwojem gospodarczymJ 4iele organizacji! z kt&rymi wsp&pracuj typu: )oni'ska 2zba (ospodarcza! 4ielkopolska 2nicjatywa Cegionalna czy )adry dla )onina zajmoway si rodkami unijnymi i zdobywaniem ic" na okrelone dziaania. 1am spotykali si ludzie! kt&rzy c"cieli wsp&lnie co zrobi. 1akic" organizacji jest du$o &-11)* 'est to o ty#e istotne% 3e to wa$nie 012 s w stanie pozyska4 czstokro4 wicej unijnych funduszy ni3 instytucje pu!#iczneJ (dybymy dzisiaj przeanalizoway wszystkie zadania! kt&re mo$emy realizowa! pozyskuj*c rodki zewntrzne! to prosz zwr&ci uwag na jedn* rzecz! $e najwicej rodk&w zewntrznyc"! tyc" unijnyc" mog* pozyska organizacje pozarz*dowe &-15)* Po$rednio na stan gospodarki wpywaj tak3e organizacje zajmujce si aktywizacj zawodow os! znajdujcych si poza rynkiem pracyJ :rganizacje samorz*dowe bardziej staraj* si dziaa w dziedzinie aktywizacji zawodowej! pobudzaj* mieszka'c&w! szukaj* miejsc pracy &-A) #u!
B

(echno#ogie informatyczne*

A1

zajmuj si pozyskiwaniem funduszy na otwieranie nowych dziaa#no$ci gospodarczychJ ,est du$y wpyw! to s* np. programy kierowane do ludzi modyc" i tyc"! kt&rzy c"c* zao$y dziaalno gospodarcz* &-19)*Form* #undacji jest inkubator przedsibiorczoci! kt&ry #unkcjonuje ponad H. lat w )aliszu! nie?le sobie radzi! doradza w pozyskiwaniu rodk&w &-9F)* ;stotna jest tak3e ro#a organizacji pozarzdowych jako po$rednikw midzy mieszka"cami miast a samorzdem podczas konsu#tacji spoecznych% odnoszcych si do istotnych inwestycji czy zmian w po#ityce socja#nej !d: komuna#nejJ V one wypeniaj* luk tyc" niedostatk&w! kt&ryc" wadze miasta nie potra#i* wypeni c"ocia$by w dziedzinie konsultacji spoecznyc". Eardzo naciskaj* na to! $eby szeroko konsultowa wszelkie projekty! kt&re s* tworzone przez wadze miasta. 4 tym sensie odgrywaj* pozytywn* rol &->C)*

"cena 2unkcjonowania ()" w miastac$ na prawac$ powiatu

Ustawa o dziaa#no$ci po3ytku pu!#icznego i wo#ontariacie definiuje organizacj pozarzdow jako nie!dc jednostk finansw pu!#icznych w rozumieniu przepisw o finansach pu!#icznych i nie dziaajc w ce#u osigniciu zysku% oso!y prawne #u! jednostki nieposiadajce oso!owo$ci prawnej utworzone na podstawie przepisw ustaw% w tym fundacje i stowarzyszeniaC* 0a#e3y zauwa3y4% 3e definicja ta nie o!ejmuje partii po#itycznych% zwizkw zawodowych i organizacji pracodawcw% samorzdw zawodowych% fundacji rzdowych% fundacji utworzonych przez partie po#ityczne% k#u!w sportowych !dcych spkami% dziaajcymi na podstawie odr!nych przepiswF* ?ozwj dziaa#no$ci organizacji pozarzdowych mo3#iwy jest w Po#sce od 1DF> roku &po uchwa#eniu ustawy o fundacjach)* 6opiero jednak rok 1DFD przynis dynamiczny rozwj trzeciego sektora i trwajcy a3 do 5III roku wzrost #icz!y nowo rejestrowanych stowarzysze" a3 do ponad AI tys* 8 ko#ei od 5II9 roku notuje si wyra:ny spadek aktywno$ci Po#akw w zakadaniu fundacji i stowarzysze" D* Przyczyn tego stanu rzeczy upatruje si niekiedy w sta!i#izacji sytuacji na rynku pracy oraz emigracji aktywnych% modych #udzi%

C F

6z* U* z 5II9 r* 0r DB% poz* FC9 z p:n* zm* (am3e* D %towarzyszenia! #undacje i spoeczne podmioty wyznaniowe % 1U 5I1I% s* 5>

A5

ktrzy maj najwikszy potencja do zakadania organizacji pozarzdowych 1I* -ydaje si jednak% 3e przyczyny s du3o !ardziej skomp#ikowane 7 przede wszystkim w o!#iczu wzrastajcego !ezro!ocia i spowo#nienia gospodarczego od 5IIF roku nie nastpuje &jak mo3na !y si spodziewa4) 3aden wzrost #icz!y nowo rejestrowanych organizacji sektora 012 &utrzymuje si on na wzg#dnie staym poziomie)* - 5I1I roku w Po#sce zarejestrowanych !yo ok* C1 tys* stowarzysze" oraz 15 tys* fundacji* &1U podaje #icz! CB%F tys* aktywnych organizacji% co oznacza% 3e cz$4 wszystkich organizacji cho4 forma#nie istnieje% to nie prowadzi w praktyce dziaa#no$ci)* 0ajwicej organizacji w prze#iczeniu na #icz! mieszka"cw znajdowao si w wojewdztwachJ mazowieckim% do#no$#skim% warmi"skoHmazurskim% pomorskim% #u!uskim oraz zachodniopomorskim* 2wa mapa aktywno$ci nie jest jednak tak oczywista 7 zwraca si uwag% 3e gdy uwzg#dnimy wycznie gminy wiejskie% najmniej organizacji pozarzdowych% zarejestrowanych !dzie w Po#sce =entra#nej i -schodniej* 0ajwicej za$ 7 na zachodzie Po#ski11* 8wraca si te3 uwag% 3e np* w przypadku wojewdztwa mazowieckiego #icz! organizacji zawy3a -arszawa &prawie poowa organizacji miaa swoj siedzi! w sto#icy 7 wynika to z faktu% 3e -arszawa wydaje si najdogodniejszym miejscem d#a prowadzenia organizacji midzynarodowych i og#nokrajowych% to one stanowi wikszo$4 w warszawskim sektorze 012)15* Ricz!a organizacji pozarzdowych dziaajcych w danym mie$cie jest oczywi$cie wprost proporcjona#na do wie#ko$ci tego miasta 7 dodatkowo to wa$nie w gminach miejskich dziaa prawie poowa wszystkich stowarzysze" i fundacji 19* 0ajwicej jest ich oczywi$cie w -arszawie 7 ki#kana$cie tysicy% zdecydowanie mniej w miastach o mniejszej #icz!ie #udno$ci 7 w miastach #iczcych mniej ni3 sto tysicy mieszka"cw #icz!a ta zazwyczaj wynosi ki#kaset* 'ak wynika jednak z przeprowadzonych !ada" jako$ciowych z przedstawicie#ami jednostek samorzdu terytoria#nego% w rzeczywisto$ci funkcjonuje ich znacznie mniej*
1I

+a!iak '*% Cola organizacji pozarz*dowyc" we wsp&czesnym spoecze"stwie KwJL ?o#a organizacji pozarzdowych w !udowaniu spoecze"stwa o!ywate#skiego% pod red* +a!iak '*% ugocki -*% 6om -ydawniczy E#ipsa% -arszawa 5IID 11 Podstawowe #akty o organizacjac" pozarz*dowyc". Caport z badania H.-. % towarzyszenie .#on@jawor% -arszawa 5I11 15 %ektor non0pro#it w Polsce. 4ybrane wyniki bada' statystycznyc" zrealizowanyc" przez (D% na #ormularzac" %:F% 1U 5IID 19 (am3e

A9

zacuje si !owiem% 3e spora cz$4 012 nie prowadzi aktywnej dziaa#no$ci 7 zapa czy mo3#iwo$ci ich organizatorw szy!ko si wyczerpuj% a jako 3e na organizacjach pozarzdowych nie ci3y o!owizek wyrejestrowania w przypadku zaniechania dziaa#no$ci 7 ich #icz!a trudna jest do oszacowaniaJ %* organizacje! kt&re si rejestruj*! a po jakim czasie zapa do dziaania mija. aprzestaje organizacja dziaalnoci! nie wyrejestrowuj*c si. %* to tak zwane organizacje upione. %* zarejestrowane #ormalnie! ale nie dziaaj* &-B)* 0ie istnieje te3 centra#na% pu!#iczna !aza danych czy te3 instytucja% ktra weryfikowaa!y status zarejestrowanych organizacji pozarzdowych* amorzdy s zatem zo!#igowane do samodzie#nej aktywno$ci w tej dziedzinieJ ,estemy na etapie przygotowywania zaktualizowanej bazy danyc"! mielimy spotkanie i prosilimy o uzupenianie danyc" kontaktowyc"! bo z upywem czasu czsto podawane dane kontaktowe przez organizacje s* ju$ nieaktualne. 4 2nternecie czsto organizacje nie maj* jeszcze swojej strony! wic czasami trudno jest do nic" dotrze &-AF)* =z$4 z nich z ko#ei ma siedzi! w miastach% z ktrych pochodz rozmwcy% jednak o!szar ich aktywno$ci nie o!ejmuje jego terenu% tak3e nie mo3na ich za#iczy4 jako rea#nie oddziaywujce na funkcjonowanie jego mieszka"cw &dotyczy to np* -arszawy)* 2rganizacje r3ni si te3 wie#ko$ci 7 !ywaj roz!udowane do rozmiarw i funkcjonujce jak korporacje &np* 1reenpeace)% s te3 niewie#kieJ %* olbrzymie! aOla korporacyjne! zatrudniaj*ce wiele os&b i mae! lokalne &-91)% r3ni si te3 zaanga3owaniem w dziaa#no$4J Vs* takie! kt&re w og&le nie dziaaj*! ale i takie! kt&re s* tak naprawd #irmami i dziaaj* na du$* skal &-A5)* =z$4 spo$rd rozmwcw u!o#ewa nad tym% 3e organizacji tych jest wci3 za maoJ 2stniej* organizacje pozarz*dowe! ale nigdy nie ma stanu nasycenia. ,eli c"odzi o wiadczenie usug w s#erze spoecznej! to jest ic" za mao. ,est tego troc"! ale to wcale nie oznacza! $e jest ic" wystarczaj*co du$o. 4ydaje mi si! $e jest miejsce na nowe organizacje &-C)* +adania po#skiego sektora pozarzdowego wykazuj% 3e wikszo$4 organizacji pozarzdowych dziaa w dziedzinie sportu% turystyki% rekreacji i ho!!y &wynik ten nie jest zaskakujcy% gdy wzi4 pod uwag spory udzia k#u!w sportowych w og#e organizacji)* Prawie poowa prowadzi dziaa#no$4 w sferze edukacji i wychowania% niema# jedna trzecia zajmuje si te3 ku#tur i sztuk* 0ieco mniej za$ zajmuje si ochron zdrowia% rozwojem
A>

#oka#nym #u! pomoc spoeczn* zczegowe dane przedstawia wykres &rozkad procentowy nie zamyka si w #icz!ie 1II% ze wzg#du na fakt% i3 organizacje dziaaj czsto jednocze$nie w k#iku dziedzinach)J
Wykres .<. #o%a dziaa%no"ci organizacji pozarzdowych

GrdoJ 2pracowanie wasne na podst* Podstawowe #akty o organizacjac" pozarz*dowyc". Caport z badania H.-.% towarzyszenie .#on@'awor% -arszawa 5I11

0a#e3y ponadto nadmieni4% 3e organizacje w wikszo$ci &B5O) prowadz dziaania na o!szarze wojewdztwa #u! regionu 7 >5O z nich ogranicza si wycznie do gminy #u! powiatu% 9FO za$ dziaa na ska# ponadnarodow #u! og#nopo#sk* Ponadto najcz$ciej dziaaj one na rzecz wasnych czonkw% podopiecznych #u! k#ientw &BDO)% nieco rzadziej podejmuj dziaania su3ce dotarciu do szerszych grup od!iorcw #u! zwikszeniu $wiadomo$ci na temat pro!#emw% ktrymi si zajmuj &A>O)* 0ieco ponad jedna trzecia z nich nastawiona jest na kooperacj z innymi podmiotami &9CO)* 6ane statystyczne znajduj swoje odzwiercied#enie w wypowiedziach rozmwcw* 63c do uog#nie"% wskaza4 mo3emy trzy gwne o!szary zainteresowania organizacji pozarzdowych% powtarzajce si w niema# ka3dej wypowiedziJ pomoc oso!om wyk#uczonym spoecznie &niepenosprawnym% starszym% u!ogim% uza#e3nionym% prowadzenie $wiet#ic terapeutycznych d#a dzieci)% sport i ku#tura fizyczna &promocja sportu i aktywno$ci
AA

fizycznej% upowszechnianie sportu w$rd dzieci i modzie3y)% ku#tura% sztuka i edukacja &ochrona za!ytkw i dziedzictwa ku#turowego% podnoszenie $wiadomo$ci historycznej i utrwa#anie to3samo$ci narodowej)* Poza tym organizacje pozarzdowe dziaaj np* na po#u eko#ogii% ochrony zwierzt% o$wiaty% turystyki% zdrowia% dia#ogu spoecznego i wreszcie 7 wsparcia d#a dziaa#no$ci gospodarczej* - wypowiedziach os! !iorcych udzia w !adaniu% znajdoway si jednak na ty#e nietuzinkowe dziedziny aktywno$ci% 3e warto w tym miejscu je przytoczy4J +amy w )oninie i organizacje zrzeszaj*ce cyklist&w! kajakarzy! organizacje ludzi zajmuj*cyc" si "odowl* gobi. ,est to organizacja z jednymi z najlepszyc" wynik&w w skali kraju! wic tutaj nie ma co szu#ladkowa. +amy pene spektrum Aaktywnoci obywatelskiejB &-1)Q +amy miejsk* #undacj przedsibiorczoci! mamy stowarzyszenie 7 np. in$ynier&w i tec"nik&w! dotycz*ce su$by zdrowia A)ardiopuls 7 dotyczy c"or&b nowotworowyc"B. :ne powstaj*! bo s* potrzeby. ,est wiele innyc"! np. %towarzyszenie Cozwoju Politec"niki )oszali'skiej &-C)Q ,est organizacja! c"yba %towarzyszenie 9perto! kt&re prowadzi usugi prawne. Ddzielaj* pomoc osobom! kt&re maj* problemy z poruszaniem si w urzdac". G"ciabym tu jeszcze powiedzie o %towarzyszeniu 9mazonka! kt&re uaktywnia g&wnie kobiety. :rganizuj* te$ %partakiady. 1u si wyc"odzi naprzeciw potrzebom ludzkim. Gzowiek czasem znajduje si w trudnej sytuacji! takie organizacje mog* pom&c nawet c"oby przez rozmow. 4a$n* rol peni te$ oddzia 4sp&lnoty Polskiej 7 organizuj* #estiwale! warsztaty! opiekuje si naszymi rodakami zza granicy &-F)Q +oje stowarzyszenie to %towarzyszenie %amorz*d&w +iast 4ojew&dztwa +azowieckiego i >&dzkiego! kt&re zajmuje si lobbingiem modernizacji drogi nr -H na drog ekspresow* &-D)Q =ziaaj* w ka$dej dziedzinie. +o$e najmniej jest tyc" zajmuj*cyc" si transportem. ,est to akurat jedna z moic" dziedzin dziaania. %zukaam kontaktu z podobnymi organizacjami. ,est ic" niewiele &-5>)Q 4 ostatnic" latac" zauwa$a si niew*tpliwie aktywizacj organizacji pozarz*dowyc"! na przykad takic"! jak: 5+y poznaniacy8! 5+obilny Pozna'8! 5%towarzyszenie 2nwestycje dla Poznania8! jest jeszcze jedno! kt&re mi wypado z gowy. %* one w r&$nyc" dziedzinac" $ycia
AB

miasta. ,est szereg stowarzysze'! kt&re aktywnie zabieraj* gos r&wnie$ w debacie publicznej. 1o jest pozytywne. 2m wicej tego typu gos&w! tym wiksze szanse! $e ta debata bdzie pena &-A>)* -edug !ada" stowarzyszenia .#on@'awor przecitny przychd po#skiej organizacji pozarzdowej wynosi $rednio 5I tysicy zotych rocznie* - 5IID roku najcz$ciej wykorzystywanymi przez sektor 012 :rdami finansowania !yy skadki czonkowskie% $rodki samorzdu i darowizny* 0ieco mniejsz ro# w strukturze finansowej organizacji odgryway $rodki z administracji rzdowej oraz z odpisu 1O podatku dochodowego od os! fizycznychJ
Wykres .=. @r(da przychod(w w sektorze 562

GrdoJ 2pracowanie wasne na podst* Podstawowe #akty o organizacjac" pozarz*dowyc". Caport z badania H.-.% towarzyszenie .#on@'awor% -arszawa 5I11

0ajwiksze dofinansowanie organizacje uzyskuj jednak z pu!#icznych $rodkw &stanowi one prawie >IO przychodw caego sektora)* =o interesujce natomiast% skadki czonkowskie nie maj d#a wikszo$ci organizacji wikszego znaczenia 7 utrzymuj nie wicej ni3 jedn pit cao$ci finansw organizacji% w przeciwie"stwie do $rodkw samorzdowych% dominujcych nad innymi :rdami w wikszo$ci &BIO) wszystkich organizacji* 0ajwiksze
AC

,uza#e3nienie/ organizacji pozarzdowych od $rodkw pu!#icznych wystpuje na terenach wiejskich 7 prawie d#a DIO tamtejszych stowarzysze" jest to gwne :rdo utrzymania 1>* Pewne zaniepokojenie mo3e !udzi4 natomiast niedostateczne wykorzystywanie przez organizacje pozarzdowe $rodkw z funduszy unijnych* zacuje si% 3e w #atach 5IICH5I15 ze $rodkw tych skorzystao za#edwie niewie#e ponad 9 tys* stowarzysze" i fundacji* Podpisano umowy na rea#izacj C%A tys* projektw% ktrych czna warto$4 wynosia A%Dm#d z 1A* 0a#e3y zauwa3y4% 3e z punktu widzenia rozwoju gospodarczego jest to prawdopodo!nie jedno z najistotniejszych :rde finansowania 7 wikszo$4 projektw su3ya !owiem inwestycjom w kapita #udzki &przeciwdziaanie !ezro!ociu% szeroko rozumian edukacj% aktywizacj spoeczn i zawodow)Q spora cz$4 projektw finansowanych z pienidzy unijnych zwizana !ya rwnie3 z sektorem +W?( &!adania i rozwj techno#ogiczny)* 2we dwa segmenty stanowi strategiczne e#ementy przeksztacania po#skiej gospodarki w gospodark opart na wiedzy* 'ako :rda pozyskiwania funduszy na dziaa#no$4 statutow organizacji pozarzdowych uczestnicy indywidua#nych wywiadw pog!ionych wymienia#iJ Fundusze pozyskiwane z !ud3etw miejskich% gminnych% powiatowych% wojewdzkich% centra#nych% ministeria#nychQ Fundusze pozyskiwane z programw operacyjnych Unii EuropejskiejQ Fundusze pozyskiwane od innych organizacji zajmujcych si dziaa#no$ci prospoecznQ Fundusze pozyskane z podatku dochodowego od os* fizycznych &1O) d#a organizacji o statusie 2rganizacji Po3ytku Pu!#icznegoQ u!wencje z programw i funduszy ce#owych np* Program 2peracyjny Fundusz ;nicjatyw 2!ywate#skichQ 6arowizny os! prywatnych% firm i instytucjiQ ponsoringQ kadki czonkowskieQ

EukcjeQ
1>

Podstawowe #akty o organizacjac" pozarz*dowyc". Caport z badania H.-. % towarzyszenie .#on@'awor% -arszawa 5I11 1A <iazga E*% @a co 222 sektor wydaje rodki z DF! artyku dostpny na stronieJ httpJ@@ciXicpedia*ngo*p#@wiadomosc@CC>>99*htm# Q data dostpuJ I5*IA*5I15 r*

AF

 Pu!#iczne z!irki pienidzy* +ardzo czsto samorzdy wspieraj organizacje pozarzdowe w pozyskiwaniu funduszy ze :rde zewntrznych 7 np* gwarantujc im $rodki na wymagany wkad wasny% w przypadku uzyskania dotacji* <a to miejsce np* w zczecinieJ +amy taki program! gdzie dajemy organizacjom rodki na wkad wasny w c"wili! kiedy one aplikuj* o rodki unijne. +og* si do nas zgosi w c"wili! gdy otrzymaj* ju$ unijn* dotacj! my uruc"amiamy rodki na wkad wasny &-19)* Podo!nie jest w -arszawieJ +y te$ jako miasto staramy si pom&c organizacjom w zdobyciu rodk&w europejskic". 4iemy! $e organizacje z tyc" rodk&w dziaaj* na rzecz mieszka'c&w 4arszawy. Eardzo czsto jest tak! $e organizacja potrzebuje wkadu wasnego do projektu i nie ma tyc" pienidzy. +y mamy ogoszony konkurs na wkady wasne i c"odzi o to! $e jeli organizacja stara si o takie rodki unijne! z naszego bud$etu mo$emy przeznaczy rodki #inansowe na pokrycie wkadu wasnego do projektu. 1en konkurs cieszy si zainteresowaniem! ale jest skierowany do niekt&ryc" organizacji szczeg&lnie dlatego! $e trzeba mie zewntrznego grantodawc. +y to nazywalimy rodkami pozabud$etowymi! s* to wszystkie rodki! kt&re nie s* rodkami miejskimi! a s* pozyskiwane przez organizacje w #ormalnym naborze &-5D)*

4ziaalno#* organizacji pozarz%dowyc$ w zakresie wspierania przedsi!biorczo#ci

2g#ne statystyki rzadko podaj #icz! !d: udzia organizacji wspierajcych przedsi!iorczo$4 w caym sektorze 012* -ynika to z faktu% i3 na#e3 one do zdecydowanej mniejszo$ci* -edug danych z raportu stowarzyszenia .#on@'awor w 5I1I roku dziaa#no$ci zwizan z rozwojem #oka#nym w wymiarze spoecznym i ekonomicznym zajmowao si za#edwie 1BO stowarzysze" i fundacji* 0ie wszystkie z nich jednak prowadz dziaania na rzecz wspierania przedsi!iorczo$ci* Ponad poowa zajmuje si animowaniem dziaa" wsp#not #oka#nych% samopomoc ssiedzk czy pracami na rzecz ssiadw* Podmioty zajmujce si #oka#nym rozwojem ekonomicznym% wspieraniem #oka#nej przedsi!iorczo$ci% infrastruktury finansowej #u! doradztwem d#a przedsi!iorcw stanowi za#edwie 5BO &o 5 punkty mniej ni3 np* organizacje dziaajce w sferze rozwoju terenw wiejskich i ro#nictwa%

AD

za to o 15 punkty wicej ni3 te% ktrych aktywno$4 skupia si na rozwoju infrastruktury technicznej)* zczegowe dane przedstawia wykresJ
Wykres .>. 2bszary dziaa%no"ci organizacji pozarzdowych w s$erze wspierania rozwoju %oka%nego

GrdoJ 2pracowanie wasne na podst* Podstawowe #akty o organizacjac" pozarz*dowyc". Caport z badania H.-.% towarzyszenie .#on@'awor% -arszawa 5I11

(ak mae zainteresowanie sektora 012 kwesti przedsi!iorczo$ci wedug niektrych ekspertw wynika ze zego zdania przedstawicie#i 012 na temat $wiata !iznesu% a tak3e z wyo!ra3e" na temat wasnej dziaa#no$ci 1B* -ydaje si te3% 3e k#uczow ro# mog odgrywa4 pewne szczeg#ne warunki po#skiego mode#u wsppracy% zwaszcza za$ preferowanie przez wadze okre$#onego o!szaru dziaa#no$ci 7 pomocy spoecznej 7 za po$rednictwem narzdzi finansowych* .westia ta zostanie rozwinita w rozdzia#e dotyczcym o!szarw wsppracy* 8apytani o dziaa#no$4 organizacji pozarzdowych w zakresie wspierania przedsi!iorczo$ci% rozmwcy powtarza#i w zasadzie odpowiedzi udzie#one na temat wpywu 012 na rozwj gospodarczy* Pojawiay si nazwy organizacji% ktre !ezpo$rednio wspieraj przedsi!iorcw czy to w zakresie doradztwa% czy zap#ecza finansowegoJ +amy Gentrum 4spierania Przedsibiorczoci! ta #undacja niedugo bdzie obc"odzia H.0lecie. ,est )oszali'ska 9gencja Cozwoju Cegionalnego! #akt! $e to sp&ka! ale jest nastawiona na rozw&j! a nie zysk. ,est cec" kupc&w i przedsibiorc&w! )oszali'ska 2zba! one te$ pomagaj* w zakresie przedsibiorczoci. :rganizacja tec"niczna wykonuje wa$n*

1B

Piat .*% Przewocka '*% @(: i biznes: httpJ@@ciXicpedia*ngo*p#@wiadomosc@CCCD9A*htm#

przeama

dystans %

artyku

dostpny

na

stronieJ

BI

misj w tym obszarze. 4iele innyc" podobnyc" organizacji dziaa! ale nie jestem ic" w stanie teraz wymieni &-AC)* Fdukuj* przedsibiorc&w! pomagaj* przeamywa bariery na rynku! pomagaj* poszukiwa nowyc" rynk&w. ,est to s#era poszukiwa' do#inansowania czy #inansowania okrelonyc" przedsiwzi przedsibiorc&w. Pozwalaj* przeamywa bariery administracyjne. &-1>)* 1ypowo gospodarczo dziaa tak gdzie okoo K organizacji! przede wszystkim aktywne s* klastrowe! Azawsze zostaje problem z de#inicj* organizacji pozarz*dowyc"B! ale jest cec" rzemios r&$nyc"! zwi*zek rzemielnik&w! kt&re skupiaj* podmioty. Pojawia si jednak pytanie! czy je kwali#ikowa! jeli c"odzi o poziom gospodarczy! w pewnym stopniu w zasadzie ka$da z tyc" organizacji co aktywnie dziaa pozyskuje rodki! wpywa na rozw&j &-9F)* ;stotna jest tak3e pomoc w zakadaniu i prowadzeniu dziaa#no$ci gospodarczej przez modych przedsi!iorcw% naj#epszym przykadem s tu inku!atory przedsi!iorczo$ciJ auwa$am wpyw 2nkubatora Przedsibiorczoci. ,est to instytucja! pozwalaj*ca na wsp&prac mayc" przedsibiorstw i realizacj swoic" zada'. 4spiera ludzi z pomysem na otwarcie swojej dziaalnoci &-1B) czy inne tego typu organizacjeJ ,est Fundacja 2nnowacji i Przedsibiorczoci&-1I)* ;stniej te3 organizacje% zajmujce si doradztwem i konsu#tacjami z wadzami miast% np* przy tworzeniu strategii rozwoju gospodarczegoJ ,edn* z nic" jest 9kcja )onin! kt&ra odpowiada za przygotowanie programu strategii spoecznej miasta! nazwa troc" myl*ca! bo nie c"odzi o zakres dotycz*cy spraw spoecznyc"! tylko nazwa 5spoecznyc"8 wynika z oddolnej inicjatywy. 4 inicjatywie c"odzi o analiz stanu wyjciowego miasta i przygotowanie strategii rozwojowej na okres bodaj$e pitnastu lat. 2 to jest organizacja! kt&ra w*cza si w tego typu dziaania! zrzesza w swoic" szeregac" osoby maj*ce odpowiednie przygotowanie! a do tego w*cza r&wnie$ miasto! biznes! edukacj. Cobi* takie rzeczy sieciuj*ce z wasnej inicjatywy &-1)* -edug jednego z rozmwcw organizacje pozarzdowe przygotowuj tak3e kadry pod przysze przedsi!iorstwa 7 dziki zaanga3owaniu w ich dziaa#no$4 wie#e os! na!ywa do$wiadczenie i umiejtno$ci przydatne p:niej w pracy o komercyjnym charakterze 7 012Hsy mo3na wic uzna4 za ku:ni kadrJ :soby! kt&re zaczynaj* dziaa w organizacjac" pozarz*dowyc" widz*! jakie maj*
B1

mo$liwoci! co s* w stanie zrobi! a p&?niej nie boj* si niczego. +og* i spr&bowa w dziaalnociac" biznesowyc"&->)*

Wolontariusze i pracownicy w organizacjac$ pozarz%dowyc$

8 !ada" nad struktur organizacji pozarzdowych wynika% 3e przecitna organizacja pozarzdowa #iczy 9A czonkw% z ktrych przynajmniej jedna trzecia jest cakowicie !ierna &tzn* nie !ierze udziau w statutowych dziaaniach organizacji)* Ponadto do ponad 9IO stowarzysze" w #atach 5IIFH5I1I nie zapisaa si 3adna nowa oso!a* Przecitne stowarzyszenie #u! fundacja #iczy ok* 1I wo#ontariuszy &poowa z nich jest z nimi $ci$#e zwizana)* 2koo poowa wszystkich organizacji dziaa w oparciu o prac zewntrznych wo#ontariuszy% natomiast a3 >>O oferuje wynagrodzenie d#a swoich wsppracownikw 7 dodatkowo wiksza cz$4 z nich zatrudniana jest na stae &warto jednak odnotowa4% 3e rzadko ktra organizacja posiada wicej ni3 A staych etatw)% ty#ko 5IO organizacji wsppracuje na zasadach umw tymczasowychJ
Wykres .9. 2dsetek organizacji pozarzdowych korzystajcych z r(+nych $orm wsp(pracy

GrdoJ opracowanie wasne na podst* Podstawowe #akty o organizacjac" pozarz*dowyc". Caport z badania H.-.% towarzyszenie .#on@'awor% -arszawa 5I11

+adania wykazuj% 3e im starsza organizacja i im na szersz ska# dziaa &og#nopo#sko% ponadnarodowo)% tym chtniej zatrudnia pracownikw zamiast wo#ontariuszy* zacuje si% 3e trzeci sektor zatrudnia ok* 1II tys* pracownikw*

B5

Przedstawicie#e samorzdw% ktrzy wzi#i udzia w !adaniu w wikszo$ci przyznawa#i% 3e w kwestii wo#ontariatu w ich miastach wszystko idzie ku #epszemu* 8auwa3a si rozwj centrw wo#ontariatu% finansowanych z miejskich !ud3etw% a tak3e coraz wiksze zainteresowanie #udno$ci podejmowaniem tego typu dziaa#no$ciJ (eneralnie z wolontariuszami nie ma problemu. %zkolimy swoic" wolontariuszy w )oninie! wrcz mo$emy pod tym wzgldem wieci przykadem. :dbywaj* si szkolenia dla wolontariuszy! tak $e nowopowstaj*ce organizacje! kt&re potrzebuj* do pracy wolontariuszy! wykorzystuj* potencja istniej*cyc" organizacji! kt&re przeszkalaj* wolontariuszy 0 bo takie dziaania te$ mo$na byo zauwa$y. Gentrum wolontariatu dziaa pr$nie w )oninie i myl! $e ta tradycja wolontariatu jest bardzo propagowana &->)* +amy Gentrum +odzie$y 9rka! kt&re skupia ponad /.. wolontariuszy. @ie mo$na m&wi o problemie ic" pozyskiwania! a wrcz odwrotnie. 1yc" wolontariuszy jest bardzo du$o &-B)* +iasto %zczecin wspiera centrum wolontariatu poprzez do#inansowanie. %towarzyszenie P:621F% prowadzi takie centrum &-19)* :d niedawna! bo od czterec" lat jako miasto #inansujemy centrum wolontariatu. Eyo takie stowarzyszenie! kt&re tego typu dziaania podejmowao i to ono wygrao u nas konkurs. =ostaje od nas co roku N. tys. z! my zaciskamy powoli ptl! by pokazao swoj* dziaalno! $e naprawd co robi. G"cemy widzie! $e szkolenia certy#ikowane! odnosz* skutek! $e wysyaj* wolontariuszy i oni znajduj* swoje miejsca gdzie w instytucjac" publicznyc". 4 zeszym roku uruc"omilimy dwa centra wspierania wolontariuszy! jedno og&lne! drugie dotycz*ce kultury. +yl! $e synergia tyc" dziaa' doprowadzi do tego! $e wolontariat w tyc" organizacjac" bdzie bardziej dostpny. Gentra 4olontariatu usiuj* dociera do wolontariuszy! do szk& &-AA)* -ida4 tak3e coraz #epsze ramy forma#noHprawne% regu#ujce zasady wo#ontariatuJ ,e$eli c"odzi o wolontariat! to w Poznaniu on si zdecydowanie dynamicznie rozwija. +n&stwo organizacji pozarz*dowyc" korzysta z wolontariuszy. =otyczy to nie tylko wolontariatu rozumianego w spos&b niezorganizowany! jak kiedy. 4tedy zgasza si kto! kto c"cia dziaa spoecznie i sobie zgodnie z bli$ej nieokrelonymi zasadami wsp&pracowa. 1eraz rzeczywicie wolontariat si pro#esjonalizuje. %* ustawy stricte o wolontariacie! osoby dziaaj*ce s* rejestrowane itd. Czeczywicie tu jest rozw&j &->F)*
B9

-ydaje si zatem% 3e organizacje pozarzdowe nie maj pro!#emu z pozyskiwaniem wo#ontariuszy do swojej dziaa#no$ciJ 4olontariat rozwija si coraz bardziej i coraz wicej organizacji korzysta z wolontariuszy. =u$o os&b jest tam skupionyc" &-1I)% zarwno korzystajc z centrw wo#ontariatuJ 2rganizacje zgaszaj* si do P:621F%D! c"c*c pozyska wolontariuszy do "ospicjum czy innej dziaalnoci. 1o jest taka centrala &-19) jak i rekrutujc czy szko#c ich na wasn rkJ %* r&wnie$ inne organizacje! kt&re same si swoimi wolontariuszami zajmuj* &-1A)* -a3ne w pozyskiwaniu ich jest zapewnienie im maksyma#nie atrakcyjnej formy dajcej mo3#iwo$4 zdo!ycia do$wiadczenia czy nowych umiejtno$ciJ 4a$ne te$ jest to! $eby nie do ka$dego projektu pozyskiwa nowyc" wolontariuszy! tylko $eby ic" utrzymywa. Meby organizacja moga cokolwiek zrobi! jej dziaania musz* by atrakcyjne dla wolontariuszy. 4olontariusz nie mo$e tylko wklepywa danyc" do komputera. +usi co w zamian uzyskiwa! c"oby rozw&j! zdobywanie nowyc" umiejtnoci &-9I)* 0ajwiksze zainteresowanie wo#ontariatem dostrzec mo3na w$rd modzie3yJ Prawda jest taka! $e wikszo wolontariuszy stanowi modzie$. +yl! $e ci! kt&rzy spr&bowali! to ju$ bez wolontariatu nie potra#i* $y. Eardzo pr$nie kiedy dziaaa organizacja przy jednym z lice&w! wiele os&b c"tnie zostawao wolontariuszami. 1eraz si pojawiaj* wci*$ przy r&$nyc" okazjac" na zasadzie wolontariatu &->)*+amy du$y zas&b ;wolontariuszy<. 4ielu jest czynnyc" i c"tnyc" do wykonywania r&$nyc" prac. 1o jest cenne! szczeg&lnie! jeli c"odzi o ludzi modyc". :ni si anga$uj* i myl! $e nie ma problem&w w sytuacjac"! kiedy potrzebny jest wolontariusz &-55)* =i3ej !yo wskaza4 !adanym ska# zatrudnienia w organizacjach pozarzdowych% zasadniczo na etatach zatrudnia si ty#ko w najwikszych i najpr3niej dziaajcych organizacjach% dysponujcych odpowiednio du3ym i sta!i#nym !ud3etem% ten za$ najcz$ciej za#e3y od przyznanego grantuJ :rganizacje pozarz*dowe zatrudniaj* pracownik&w! gdy maj* na nic" grant. ,eli nie maj* rodk&w! a musz* przetrwa! to nie bd* nikogo zatrudnia. ,a mog powiedzie! $e du$e organizacje z wieloletnimi projektami #inansowanymi z Dnii Furopejskiej czy miasta zatrudniaj* generalnie na umow o prac. 9 w przypadku kr&tkic" grant&w 7 na zlecenie. 1o zale$y od projekt&w i dotacji. 4tedy oczywicie zatrudniaj*! ale r&wnie$ poszukuj* wolontariuszy &-99)* =z$ciej ni3 na etat 012sy zatrudniaj na umow z#ecenie #u! umow o dzieoJ Czadko osoby s* zatrudniane na peen
B>

etat! czciej i to zdecydowanie jest to umowa zlecenie &-1F)* 0ajcz$ciej na podstawie umowy o prac zatrudniaj organizacje zwizane z edukacj% jest to jednak efekt wymogw ustawowych% zwizanych z odpowiedzia#no$ci za prac z dzie4mi i modzie3J :rganizacje prowadz*ce dziaalno owiatow* musz* mie zatrudnione osoby na umow o prac! bo odpowiadaj* za $ycie i zdrowie dzieci. 1ego typu organizacje bazuj* na etatowyc" pracownikac". @atomiast dziaacze w obszarze kultury i turystyki raczej pre#eruj* umowy o dzieo i inne umowy cywilno0prawne &-9>)* Podstaw dziaa#no$ci 012 s% !y#i i !d jednak wo#ontariuszeJ Eardziej opieraj* si na wolontariuszac" ni$ na pracownikac". Poniewa$ rodki! jakie otrzymuj* w #ormie dotacji nie wystarczaj* na caoksztat zada'! realizacj plan&w i organizacje! posikuj* si w bardzo du$ym zakresie wolontariuszami! co znaczy! $e spoecze'stwo wykazuje si empati*! $e jest wra$liwe! odpowiada z oc"ot* na potrzeby drugiego czowieka &->5)% wynika to niejako z samej idei przy$wiecajcej organizacjom pozarzdowymJ jak sama nazwa wskazuje to nie s* organizacje przynosz*ce doc"&d! a dziaaj*ce non pro#it. %i* rzeczy wic bazuj* na pracy spoecznej swoic" czonk&w &->C)*

/rowadzenie dziaalno#ci gospodarczej5odpatnej przez organizacje pozarz%dowe

- finansowaniu sektora 012% jak ju3 zauwa3ono% najwiksz ro# odgrywaj fundusze pu!#iczne* =ho4 skadki czonkowskie i darowizny s najczstsz form uzyskiwania przychodu% to nomina#nie wiksze przychody stanowi $rodki pu!#iczne* - tym kontek$cie zwraca uwag !ardzo niski odsetek organizacji% ktre prowadz dziaa#no$4 gospodarcz* !adaniach nad potrze!ami i pro!#emami organizacji pozarzdowych przeprowadzonych przez 2$rodek Ewa#uacji pojawia si interesujcy wniosek dotyczcy owego zagadnieniaJ ,ramach prowadzonych !ada" jako$ciowych rwnie3 stwierdzono% 3e niewie#e spo$rd !adanych organizacji decyduje si na prowadzenie dziaa#no$ci gospodarczej* Pojawiaj si w$rd respondentw o!awy zwizane z konieczno$ci prowadzenia ksigowo$ci% !rakiem umiejtno$ci poradzenia so!ie na rynku* -ydaje si% 3e d#a wie#u organizacji prowadzenie dziaa#no$ci zaro!kowej oznacza wej$cie w zupenie nowy o!szar% ktry wi3e si z niepewno$ci i ryzykiem/*1C
1C

Caport ko'cowy. =iagnoza organizacji in#rastrukturalnyc" oraz identy#ikacja zapotrzebowania organizacji pozarz*dowyc" na usugi wiadczone przez organizacje in#rastrukturalne % 2E P 6+% -arszawa 5I1I

BA

-ywiady z przedstawicie#ami jednostek samorzdu terytoria#nego potwierdzaj powy3sze tezy* Prowadzenie dziaa#no$ci gospodarczej jest !ardzo rzadkie w$rd organizacji pozarzdowych% co wynika z faktu% i3 s one ,z zao3enia/ organizacjami nastawionymi na ce#e spoeczneJ @asze organizacje s* non pro#it! czyli takie! kt&re si nie nastawiaj* na dziaalno w celu pozyskiwania doc"od&w! tylko realizuj* dziaania spoeczne na rzecz miasta!w ramac" tej wsp&pracy realizuj* dobrze zadania publiczne &-5C)* 'edynie w pojedynczych przypadkach organizacje maj we wniosku rejestracyjnym wpisan dziaa#no$4 gospodarczJ %* takie organizacje prowadz*ce dziaalno gospodarcz*.2n#ormacje o nic" uzyskujemy w c"wili! kiedy organizacja skada wniosek o do#inansowanie! poniewa$ tam w o#ercie jest miejsce na to! $eby ona to wpisaa. :kazuje si! $e s* organizacje! kt&re prowadz* dziaalno gospodarcz* i takie! kt&re prowadz* dziaalno statutow* odpatn* &-19)* =z$ciej zdarza si% 3e organizacje pozarzdowe s zmuszone do prowadzenia dziaa#no$ci odpatnej #u! gospodarczej w ce#u uzupenienia !ud3etu* 6otyczy to zwaszcza du3ych i aktywnych organizacji% ktre nie zawsze s w stanie sprawnie funkcjonowa4 jedynie w oparciu o inne formy finansowaniaJ ,eli kto zabiega o du$* aktywno! ci*ga wolontariuszy! to stara si r&wnie$ o t dziaalno gospodarcz*! pozyskuje pieni*dze nie tylko z puli rodk&w publicznyc". 2c" usugi s* odpatne i myl! $e to jest dobry kierunek dziaania &-F)* 1enera#nie jednak wikszo$4 organizacji pozarzdowych stara si unika4 prowadzenia dziaa#no$ci o charakterze komercyjnym* =z$4 z rozmwcw uwa3a% 3e jest to efekt skomp#ikowanych procedur zwizanych z p:niejszym roz#iczaniem uzyskanych w ten spos! funduszy* 012 maj ich zdaniem zazwyczaj pro!#em z ksigowo$ciJ @ajczstsze pytania do Gentrum to pomoc w ksigowoci. @ie ka$da ksigowajest gotowa podj* si tego zadania lub si tego nauczy. 1o jest c"yba jaka inna specy#ika. =zsto zdarza si% 3e w organizacji jedna oso!a peni r3ne funkcje% si rzeczy nie mo3e wic zna4 si na wszystkimJ 1akie mae organizacje nie dadz* sobie rady. 4 takim klubie sportowym trener jest i trenerem i ksigowym! jeszcze prezesem! dlatego dobrze! aby co takiego powstao i su$yo do pomocy
=iekawych wnioskw dostarcza tak3e raport z !ada" w ramach projektu pt* ,+iznes 7 ;nnowacje 7 012% czy#i +;012/ rea#izowanego przez =entrum P; 2P w partnerstwie z Fundacj 0;-E Edukacji i ?ozwoju oraz 0etwork for Europe* +adania zostay przeprowadzone na terenie -ie#kopo#ski w 5I15 roku% a wynika z nich m*in*% 3e wie#kopo#skie organizacje% je$#i prowadz dziaa#no$4 gospodarcz% to czsto nie informuj o tym z o!awy na zmniejszenie #u! wyk#uczenie ich szans w pozyskiwaniu $rodkw zewntrznych &w szczeg#no$ci samorzdowych)*

BB

&->A)* Prowadzenie dziaa#no$ci gospodarczej #u! odpatnej przez !rak $wiadomo$ci% 3e przychody z dziaa#no$ci gospodarczej musz !y4 przeznaczone na ce#e statutowe% zmniejsza mo3#iwo$4 uzyskania wsparcia finansowego ze strony pa"stwaJ :rganizacje staraj* si nie prowadzi dziaalnoci gospodarczej! boj* si ksigowoci. Poza tym! jak bd* prowadzi dziaalno bdzie im trudniej dosta grant z miasta! gdy$ bd* mieli zyski &-99)* Podsumowujc% na#e3y wskaza4% 3e prowadzenie dziaa#no$ci gospodarczej i dziaa#no$ci odpatnej unieza#e3nia organizacje pozarzdowe od sponsorw i jest z pewno$ci e#ementem profesjona#izacji trzeciego sektora% co mo3e mie4 szczeg#ne znaczenie w sytuacji ograniczenia grantw samorzdowych #u! funduszy unijnych w przyszo$ci*

"cena kondycji organizacji pozarz%dowyc$

0iema# wszystkie !adania prowadzone w$rd przedstawicie#i organizacji

pozarzdowych wskazuj na pro!#emy finansowe jako gwne przeszkody w prowadzeniu dziaa#no$ci* 'u3 wcze$niej zwrcono uwag% 3e $redni roczny przychd organizacji wynosi za#edwie 5I tys* z* 0a#e3y przy tym zauwa3y4% 3e $redni t zawy3a niewie#ki odsetek najwikszych organizacji* zacuje si% 3e AO najzamo3niejszych stowarzysze" i fundacji kumu#uje Y cznego przychodu sektora* -ie#e organizacji zmuszonych jest do prowadzenia dziaa#no$ci za mniej ni3 1 tys* z rocznie &a3 1CO)* Ponadto zdecydowana wikszo$4 z nich nie dysponuje 3adn rezerw finansow% umo3#iwiajc skuteczne i trwae funkcjonowanie* niektrych !adaniach odsetek organizacji% ktre dek#aroway !rak jakiegoko#wiek majtku siga FIO1F* Potwierdza to po$rednio potrze! prowadzenia dziaa#no$ci gospodarczej #u! odpatnej w ce#u dywersyfikacji :rde przychodw na dziaa#no$4 statutow organizacji* +adania jako$ciowe prowadzone w$rd przedstawicie#i organizacji pozarzdowych ukazay roz#iczne pro!#emy% ktre wynikaj z niesta!i#nej sytuacji finansowej 1D* Przede wszystkim organizacje z trudem pokrywaj koszty administracyjne zwizane z dziaa#no$ci% nierzadko utrata pynno$ci finansowej powoduje% 3e organizacje musz pokrywa4 wydatki z
1F

Podstawowe #akty o organizacjac" pozarz*dowyc". Caport z badania H.-. % towarzyszenie .#on@'awor% -arszawa 5I11 1D Caport ko'cowy. =iagnoza organizacji in#rastrukturalnyc" oraz identy#ikacja zapotrzebowania organizacji pozarz*dowyc" na usugi wiadczone przez organizacje in#rastrukturalne % 2E P 6+% -arszawa 5I1I

BC

prywatnych pienidzy ich czonkw* 6odatkowo sygna#izowane jest zagro3enie wypa#eniem zawodowym w$rd nieopacanych pracownikw sektora 012% czy#i wo#ontariuszy a w konsekwencji nierzadko upadek caych organizacji* 5I - !adaniach prowadzonych przez 2$rodek Ewa#uacji dostrzega si rwnie3 pewien niepokojcy mechanizm uniemo3#iwiajcy maym organizacjom wyj$cie z trudnej sytuacjiJ ,Pro!#emy finansowe przekadaj si rwnie3 na ograniczenie mo3#iwo$ci pozyskania zewntrznego finansowania* Przygotowanie projektu wymaga czasu% a w wie#u organizacjach !rak jest oso!y% ktra gotowa !ya!y po$wici4 go na jego przygotowanie* - niektrych przypadkach wymagany jest rwnie3 wkad wasny% co okazuje si !arier d#a pewnych organizacji* - trakcie rea#izacji projektw pojawiaj si rwnie3 pro!#emy z pynno$ci finansow 7 mae organizacje% o sa!ej kondycji finansowej% nie podejmuj tego ryzyka*/51 td tez niezwyk#e wa3ne d#a zapewnienia sta!i#no$ci i stao$ci funkcjonowania jest wsparcie organizacji pozarzdowych we wdra3aniu metod zarzdzania% ktre pozwo# na odci3enie od !ie3cych prac #iderw tych organizacji* -ydaje si wic% 3e gwne pro!#emy organizacji pozarzdowych skupia4 si !d na stronie finansowej dziaa#no$ci* -arto jednak zauwa3y4% 3e w ko#ejnych rozdziaach sugerowane s te3 inne trudno$ci% ktrych w wikszo$ci !ada" nie zgasza#i przedstawicie#e sektora 012* - zwizku z powy3ej przytoczonymi danymi nie zaskakuje o!raz kondycji% jaki wyania si z omawianych w raporcie wypowiedziach !adanych* 0ajcz$ciej wystpowa wtek kopotw% jakie 012 maj z finansowaniem swojej dziaa#no$ciJ @ajwikszym problemem s* pieni*dze. +iasto ma ic" za mao. )o'czy si powoli okres bud$etowy Dnii Furopejskiej. Przez jaki czas pienidzy z niej nie bdzie i to mo$e by du$ym zagro$eniem dla organizacji pozarz*dowyc". Poniewa$ my! jako mieszka'cy mamy mniej pienidzy! wic mniej podatk&w odprowadzamy. %ponsorzy c"yba te$ czuj* kryzys! wic te$ niec"tnie przekazuj* swoje pieni*dze na tego typu dziaania &-5A)* 'eden z rozmwcw potwierdza trudno$ci% wynikajce z !raku wkadu wasnego organizacji% niez!dnego przy pr!ie pozyskiwania unijnych funduszyJ 1o! z czym organizacje si borykaj*! to wkad wasny! potrzebny przy projektac" i czsto zdarza si! $e to jest g&wny problem! bo nie zawsze prac czonk&w organizacji mo$na zaliczy do koszt&w wasnyc" &->)% rozwizaniem tego pro!#emu mg!y !y4 fundusz przytoczony przez jedn z rozmwczy"% wsp#ny d#a
5I 51

(am3e (am3e

BF

wszystkich organizacjiJ ,edna z organizacji ostatnio rzucia pomys! $eby powoa taki #undusz $elazny! kt&ry miaby w trudnyc" sytuacjac" pomaga. :rganizacje! kt&re nie maj* pienidzy na wkad wasny! mogyby korzysta z tego #unduszu. @atomiast pieni*dze poc"odziyby z r&$nyc" dziaa'! ale nie wiem! jaki byyby to mec"anizm! bo znam tylko zarys. +ogoby tu by np. udostpnianie pewnyc" rzeczy w miecie 0 za ulgi przedsibiorcy nie wpacaliby pienidzy do kasy miasta! tylko na $elazny #undusz jako darowizn! kt&ry organizacja mogaby wykorzysta &->)* 'ak jednak powiedzia jeden z samorzdowcw% pro!#emem organizacji pozarzdowych jest nie ty#e !rak funduszy% co nieumiejtno$4 ich pozyskiwaniaJ :rganizacje bd* m&wiy! $e brakuje im pienidzy. ,a powiem! $e nie brakuje! bo pieni*dze s*! tylko organizacje bardzo mao korzystaj* rodk&w unijnyc" &-15)% zwaszcza% 3e $rodki unijne s rzadko pozyskiwane% przypuszcza#nie wi3e si to z o!aw przed skomp#ikowanymi procedurami% jakie trze!a zrea#izowa4 podczas stara" si o tego typu wsparcieJ Gzasami myl! $e organizacje nie maj* odwagi! $eby siga po te rodki unijne. :wszem! jest taka grupa! $e zrobia to raz! drugi! trzeci i stara si o dotacje w dalszym ci*gu! ale s* te$ takie stowarzyszenia! kt&re czuj* obaw np. przed sprawami ksigowymi. 9 mogyby! jest wiele mo$liwoci! ale nie staraj* si o rodki unijne z obawy! $e nie potra#i* waciwie si rozliczy &-1F)* 2rganizacje pozarzdowe !ardzo czsto maj pro!#emy z prawidowym wypenianiem dokumentw% zwaszcza je$#i chodzi o roz#iczanieJ @ajwikszym problemem jest pozyskiwanie pienidzy i ic" rozliczanie. 4szystko jest #ajnie do momentu! gdy organizacja wygrywa konkurs! dostaje pieni*dze! a potem zapomina o bo$ym wiecie. /KP sprawozda' jest do poprawki. 4ydaj* pieni*dze na niewaciwe rzeczy! nie skadaj* sprawozda' we waciwym terminie! po pidziesi*t razy donosz* #aktury! by sprawdzi! czy s* w porz*dku &-1A)* 'est to du3y pro!#em% a !rak #udzi o odpowiednich kompetencjach w tej materii sprawia% 3e czstokro4 potencja organizacji zostaje niewykorzystany% ze szkod d#a ich potencja#nych !eneficjentwJ @ajgorsza jest biurokracja. Gzsto si syszy! $e ludzie c"c* co zrobi! dziaaj* spoecznie! a $*da si od nic" tyle papier&w. @a pewno s* to utrudnienia! kt&re zniec"caj*. 4iele os&b robi co z potrzeby serca! ale niekoniecznie si zna na wypenianiu dokument&w &-C)% trudno jednak mie4 pretensje do urzdnikw% skoro organizacje s finansowane z pu!#icznych pienidzy% maj prawo% a wrcz o!owizek kontro#owa4% na co zostay one wydaneJ 1o nie jest tak! $e to jest dziaalno stricte
BD

spoeczna! bo ona opiera si na pewnej konstrukcji bud$etowej! czyli to musi by prowadzone lege artis! czyli zgodnie z wszystkimi przepisami. 2 z tym wiele organizacji ma problemy! my o tym wiemy! poniewa$ regularne kontrole Cegionalnej 2zby :brac"unkowej pokazuj*! $e! te rozliczenia dotacji nie zawsze przebiegaj* prawidowo &-F)* .#uczem do poprawy sytuacji s regu#arne szko#enia z tego zakresu% a#e jak jednak zdradzi rozmwca 7 nie ciesz si one z!yt du3ym zainteresowaniemJ Drz*d poprzez sw&j 4ydzia %praw %poecznyc" organizuje szkolenia! niestety ze zbyt sab* #rekwencj*. =zisiaj zmierza si ju$ do tego! $eby bardziej dyscyplinowa tyc"! kt&rzy 5kulej*8. ,ak kto nie przyc"odzi! bo sobie wietnie radzi! to ja rozumiem! ale jak kto kuleje! to ma obowi*zek na tym spotkaniu by! bo ma si dowiedzie! co robi ?le i co mo$e poprawi w tym zakresie &-AF)* .opoty z zarzdzaniem w organizacjach rozwizao!y zatrudnienie specja#istw% jednak !rak sta!i#izacji finansowej &w wikszo$ci 012Hsy uza#e3nione s od dotacji) sprawia% 3e niezwyk#e ci3ko jest stworzy4 w nich etatyJ 4 Polsce nie ma warunk&w! by pracowa w organizacji na takic" samyc" zasadac"! jak w #irmie &-1A)* 8darza si te3% 3e !rakuje wsppracy midzy organizacjami% a nawet rozeznania co do charakteru ich funkcjonowania% w wyniku czego organizacje czsto du!#uj swoje dziaania% !rakuje te3 wsppracy z administracj i $rodowiskiem !iznesowymJ =ziaania organizacji nie zawsze byy skoordynowane! je$eli organizacje podejmoway jak* inicjatyw! a potem si okazywao! $e ona si na co nakada. @ie pr&bowano doprowadzi do pynnego przepywu in#ormacji pomidzy samymi organizacjami i tym rodowiskiem administracyjnym czy biznesowym &-1)* 012 nie s w odpowiednim zakresie zrzeszone% skonso#idowane% rzadko kiedy podejmuj jakie$ wsp#ne dziaaniaJ ;@(:< nie s* skupione! nie maj* takiej czapy swojej! nie zrzeszyy si w jak* jedn* wiksz* organizacj! ka$da dziaa indywidualnie i to jest ten problem &->I)* .o#ejny% czsto spotykany kopot 012Hsw to !rak odpowiedniej siedzi!y !d: miejsca prowadzenia dziaa#no$ciJ 4ikszo organizacji tyc" mayc" szczeg&lnie! nowopowstayc"! lokalnyc"! kt&re maj* w statutowyc" celac" bardzo r&$ne zadania! g&wnym problemem jest brak siedziby. :rganizacje spotykaj* si w kawiarniac"! maj* siedziby w mieszkaniac"! dokumenty przec"owuj* w domu &->)* - tym kontek$cie ciekaw do na$#adowania inicjatyw jest koni"skie =entrum 2rganizacji Pozarzdowych% o za#etach ktrego opowiedzia jeden z rozmwcwJ @a Pl. 4olnoci! niedaleko! powstanie
CI

Gentrum :rganizacji Pozarz*dowyc"! w jednej z kamienic. Edzie udostpnione po to wanie! $eby organizacje! kt&re nie maj* wasnej siedziby lub s* w #azie tworzenia si! c"c* mie miejsce na kon#erencje! by mogy z tego skorzysta &-F)* Pojawi si postu#at% a!y miasto wzio na sie!ie odpowiedzia#no$4 za koordynowanie dziaa#no$ci organizacji pozarzdowych i promowanie ichJ %* problemy z koordynacj* dziaalnoci organizacji pozarz*dowyc". +yl! $e tutaj miasto ma sporo do zrobienia! bo rzeczywicie samorz*d pozna'ski w tej kwestii specjalnie du$o nie robi do tej pory. 1o jest myl g&wne zadanie samorz*du w tej c"wili. :rganizacje radz* sobie coraz lepiej! jest ic" coraz wicej. =ziaaj* te$ znacznie lepiej i bardziej pro#esjonalnie. +yl! $e nale$aoby wyj im naprzeciw! albo poprzez utworzenie jakiego regionalnego centrum organizacji pozarz*dowyc"! kt&re by w jaki spos&b koordynowao ic" dziaalno! uatwiao dostp obywatela do nic". Gzasami mimo tego! $e organizacje dziaaj* wietnie! to wiadomo po stronie obywateli o ic" istnieniu jest nika &->F)* 8adaniem wadz samorzdowych miast na prawach powiatu powinno !y4 zatem nie ty#ko stwarzanie mo3#iwo$ci do swo!odnego rozwoju sektora pozarzdowego% a#e te3 wyra:ne ich wsparcie* u3y4 temu powinny szczeg#nie tzw* organizacje paraso#owe% ktrych ce#em jest gospodarowanie #u! zarzdzanie &tak3e finansowe) mniejszymi organizacjami% funkcjonujcymi wok podo!nego ce#u* (akie stowarzyszenia #u! fundacje powinny oferowa4 wsparcie szko#eniowe% administracyjne% ksigowe% promocyjne% #oka#owe itp*% a wic speniay!y funkcje inku!atora 7 na wzr inku!atorw przedsi!iorczo$ci% wspierajcych nowych przedsi!iorcw* 2gromn ro# i potencja w zakresie inicjowania powstawania tego typu organizacji maj #oka#ne wadze samorzdowe*

Wsppraca ()" z administracj% publiczn%

E3 CFO respondentw ankietowanych w ramach !ada" prowadzonych przez .#on@'awor dek#arowao zwizek z samorzdem gminnym* (y#ko 95O 012 utrzymywao% 3e kontakty te s czste i regu#arne* Podo!nie jak w przypadku :rde finansowania zwizki midzy samorzdem a 012 si#niejsze s w gminach wiejskich% du3o sa!sze za$ w miastach* tay kontakt z administracj pu!#iczn dek#arowao AIO organizacji wiejskich i 1@B
C1

organizacji majcych siedzi! w miastach* 8 instytucjami centra#nymi wsppracuje natomiast !ardzo niewie#ki odsetek stowarzysze" i fundacji55* (ak niski odsetek organizacji $ci$#e wsppracujcych z samorzdem i jednocze$nie wysoki udzia pu!#icznych $rodkw w przychodach sektora 012 mo3e oznacza4% 3e organizacje finansujce si poprzez inne :rda% znajduj si zwyk#e w du3o gorszej sytuacji* i#ne rozwarstwienie% o ktrym wspomniano w rozdzia#e dotyczcym kondycji sektora% mo3e !y4 przez w fakt wzmacniane* Ponadto spora grupa przedstawicie#i organizacji uwa3a% 3e decyzje o przyznaniu $rodkw pu!#icznych opieraj si nie o kryteria merytoryczne% #ecz o sie4 ukadw i znajomo$ci59* 0a podstawie wy3ej przytoczonych danych mo3na postawi4 tez o wystpowaniu midzy organizacjami pozarzdowymi a samorzdem re#acji patron 7 k#ient oraz o du3ym uza#e3nieniu pierwszych od drugich* Ponadto !adania nad ksztatem wsppracy midzy sektorem 012 a samorzdem w wojewdztwie mazowieckim ukazay% 3e organizacje pozarzdowe korzystaj z pomocy administracji pu!#icznej niejako z konieczno$ciJ ,<imo negatywnego wyo!ra3enia organizacji pozarzdowych na temat samorzdu% 012 czsto wsppracoway z ,samorzdem/* 8e 15I organizacji pozarzdowych prze!adanych w ramach zogniskowanych wywiadw grupowych% D9 wsppracoway z jednostkami samorzdu terytoria#nego &' () kiedyko#wiek* BD uzyskiway $rodki finansowe od samorzdu% a AF uczestniczyo w konkursach &V)-sppraca z samorzdem gwarantuje mo3#iwo$4 funkcjonowania 7 przetrwanie organizacji*/ 5> =o ciekawe% wskazywane s tak3e inne za#e3no$ci* -ydaje si% 3e kwestia uza#e3nienia organizacji pozarzdowych od administracji pu!#icznej jest na stae wpisana w po#ski mode# wsppracy midzy tymi podmiotamiJ ,-sppraca z samorzdem gwarantuje mo3#iwo$4 funkcjonowania 7 przetrwanie organizacji* Przykadem strategii przetrwania s organizacje% ktre maj utrwa#on za#e3no$4 od wadz samorzdu% np* uzyskay od samorzdu #oka#% stanowicy siedzi! 012 i rea#izuj zadania z#econe*/5A 0iekiedy wspomina si% 3e wadze samorzdowe wci3 nie dojrzay do partnerstwa z trzecim sektorem 7 ignoruj potrze!y spoecze"stwa% rzadko przeprowadzaj konsu#tacje spoeczne dotyczce istotnych pro!#emw miastaJ 4adze miasta nie dojrzay do tego! $eby
55

Podstawowe #akty o organizacjac" pozarz*dowyc". Caport z badania H.-. % towarzyszenie .#on@'awor% -arszawa 5I11 59 Podstawowe #akty o organizacjac" pozarz*dowyc". Caport z badania H.-. % towarzyszenie .#on@'awor% -arszawa 5I11 5> =iagnoza stanu wsp&pracy organizacji pozarz*dowyc" w +aopolsce! EF 5I1I 5A (am3e

C5

uzna! $e obywatele mog* by realnym partnerem i mog* wsp&decydowa w zakresie tak powa$nyc" spraw. Ey mo$e potrzeba czasu czy innyc" wadz miasta! $eby do tej decyzji dojrze! ale jest to kierunek! kt&rym powinnimy pod*$a A4JQB * 0iemniej w zdecydowanej wikszo$ci wywiadw o!raz wsppracy midzy 012 i administracj pu!#iczn jest do$4 optymistyczny* 2rganizacje wydaj si uzupenia4 instytucje pa"stwoweJ +aj* naturaln* rol uzupeniania tego! czego nie jest w stanie wykona administracja rz*dowa b*d? samorz*dowa A4JNB. -ie#e zada" i kampanii spoecznych organizowanych jest wsp#nieJ +amy naprawd wiele inicjatyw! kt&re prowadzimy wsp&lnie. Cealizujemy pewne zamierzenia programowe. Cealizujemy wsp&lnie kampanie A4-HB. =zsto organizacje zajmuj si zadaniami% ktrych rea#izacji nie podejmuj si wadze samorzdowe 7 wsppraca mo3e wic po#ega4 na wskazaniu pro!#emw% ktre powinny zosta4 rozwizane% #u! dofinansowaniu dziaa" w tym kierunkuJ :rganizacje pozarz*dowe uzupeniaj*! wc"odz* w niezagospodarowane luki! wa$ne jest wic! $eby je poszukiwa i proponowa administracji publicznej wejcie w nie A4QB * -ie#u rozmwcw ma wic przekonanie% 3e organizacje pozarzdowe i administracja pu!#iczna 3yj w pewnej sym!iozie 7 nie ty#ko samorzd korzysta z pomocy 012% a#e rwnie3 organizacje zapraszaj instytucje pu!#iczne do wsppracyJ Ey ogoszony konkurs dotycz*cy rewitalizacji spoecznej i tutaj dobrym przykadem jest Gentrum )atolickie +odzie$y 9rka! kt&re dziaa na rzecz modzie$y! kt&ra w jakim stopniu jest zaniedbana spoecznie. 4eszlimy w partnerstwo. Gzasem zdarza si! $e inne organizacje prosz* nas o wejcie w jaki projekt! bycie partnerem A4/B * ?ozmwcy nie s jednak w owej ocenie tak jednomy$#ni* 'eden z nich wyra3a np* przekonanie% 3e sektor 012 powinien !y4 wyra:nie oddzie#ony od samorzdu* 8 jednej strony% pa"stwo nie powinno !owiem przenosi4 odpowiedzia#no$ci za swoje zadania na podmioty zewntrzneJ 9dministracja nie mo$e opiera si na organizacjac"! nie mo$e wykorzystywa ic" do realizacji wasnyc" cel&w. :rganizacje maj* zadania! dla kt&ryc" istniej* i administracja mo$e ic" wspiera b*d? nie. ,a jestem zwolennikiem wyra?nego podziau. ,ak organizacja za bardzo wsp&pracuje z wadz*! to ju$ nie jest organizacj* pozarz*dow* A4--B* 8waszcza% 3e niektrzy rozmwcy donosz o zjawisku ,wyrczania/ administracji przez trzeci sektorJ Cobi* wiele rzeczy lepiej ni$ samorz*d lub wyrczaj* go. =zisiaj w %zczecinie opieka nad bezdomnymi! jak w wielu innyc" miejscac" Polski! jest w -..P realizowana przez organizacje pozarz*dowe. Gz s#er jest zdominowanyc" przez
C9

organizacje! jak np. niepenosprawno. +iasto ma tylko jeden orodek publiczny dla os&b niepenosprawnyc"! wszystkie inne prowadzone s* przez sektor pozarz*dowy. Podobnie jest ze s#er* uzale$nie' alko"olowyc". Eardzo du$o dziaa' jest prowadzonyc" w obrbie kultury A4-KB. 8 drugiej strony za$% przy z!yt !#iskiej wsppracy pojawia si zagro3enie% 3e organizacja pozarzdowa stanie si wycznie narzdziem do osigania zyskw% co wskazuje na !rak zrozumienia zasad% w jakich funkcjonuje trzeci sektor przez niektrych przedstawicie#i samorzdwJ :rganizacjom pozarz*dowym nie mo$na przeszkadza. ,ak P11) ma wizj reklamy! nie nale$y im przeszkadza! ale nie powinni by opacani przez miasto! bo jaka to organizacja? ,eli ja pac za jakie dziaanie! to c"c realizowa swoj* wizj. A3B zwi*zek nie mo$e by zbyt bliski. ,est tendencja! $e jest to spos&b na #inansowanie swojego $ycia A4K-B. Gz z nic" postrzegam jako z zao$enia wyci*gaj*ce rk do miasta po pieni*dze i niekoniecznie daj*ce du$o w zamian. ,est du$a cz organizacji skutecznie wydaj*ca i pozyskuj*ca pieni*dze. Dczucia s* wic mieszane A4J-B. Ponadto jeden z przedstawicie#i wadz samorzdowych uwa3a% 3e same organizacje pozarzdowe nie chciay!y wca#e z!yt !#iskiej wsppracy7 np* pomoc w ksigowo$ci oznacza w ich mniemaniu z!yt si#n kontro# nad dziaaniami organizacji* Przytoczone wy3ej wypowiedzi wskazuj na tendencyjne i !dne postrzeganie misji organizacji pozarzdowych przez niektrych samorzdowcw% co mo3e stanowi4 k#uczow !arier d#a rozwoju wsppracy midzysektorowej* =o ciekawe jednak% w niektrych wywiadach wa$nie pomoc w zakresie rachunkowo$ci i ksigowo$ci uznawana jest za naj!ardziej widoczny przejaw wsppracyJ +y wyc"odzimy te$ do organizacji ze szkoleniami w r&$nyc" zakresac"! ksigowoci! zarz*dzania! pozyskiwania rodk&w i pr&bujemy je wci*gn* A4-IB * 'est te3 jednym z !ardziej skutecznych dziaa" 7 dziki niemu organizacje posiadaj wykwa#ifikowan kadr zarzdzajcJ ; budowalimy< szeroko pojte partnerstwo! gdzie jestemy na r&wni i skoro urz*d daje pro#esjonalne narzdzia! czyli np. do#inansowanie! daje te$ pomoc urzdnika! bo nasze biuro od tego jest! bo my im pomagamy i c"cemy! $eby na tym samym poziomie kadrowo 0 organizacyjnym bya organizacja i wtedy jest wsp&praca A4-IB. -ydaje si zreszt% 3e wa$nie d3enie do podnoszenia kwa#ifikacji os! zwizanych z 012 jest w wie#u miejscach gwnym e#ementem wsppracy* 0iektre samorzdy organizuj szko#enia z r3nych dziedzin d#a czonkw organizacji pozarzdowychJ 4 ubiegym roku byo a$ -I tyc"
C>

szkole'. Gz z nic" dotyczya samego wypeniania o#ert A3B rac"unkowoci mielimy dwa szkolenia dla dw&c" grup. Prowadzia je ksigowa z biura rac"unkowego! kt&ra na co dzie' rozlicza organizacje pozarz*dowe! a wic bya to taka wiedza praktyczna. +ielimy ostatnio szkolenie z autoprezentacji wizualnej. Pani wiza$ystka szkolia nasze panie z organizacji pozarz*dowyc". 9 wic o#erujemy od takic" szczeg&owyc"! konkretnyc" szkole' po takie zwi*zane z PC. 4 tym momencie przeprowadzamy w maju cztery szkolenia dla organizacji! kt&re nie maj* $adnej wiedzy w zakresie obsugi komputera A4NB. Edministracja pu!#iczna podaje te3 niekiedy informacje na temat dostpnych szko#e"% czy konferencjiJ ,est druga strona wsp&pracy poza#inansowej! ;czyli< A3B przekazywanie in#ormacji o mo$liwoci skorzystania ze szkole'! kon#erencji! ewentualnie pozyskania rodk&w z innyc" ?r&de A4HQB * 0ajcz$ciej stosowan form wsppracy wydaje si jednak pomoc finansowa 7 przekazywanie $rodkw na wykonywanie konkretnych dziaa"J Finansujemy organizacje. tym! $e nie #inansujemy organizacji tylko konkretne dziaania. :rganizacja wypoczynku dla dzieci z ubogic" rodzin! przedsiwzicia kulturalne! tego typu rzeczy. %* konkursy i ciekawe projekty mog* liczy na do#inansowanie z bud$etu A4HIB * 'ak wynika z wywiadw% wsparcie finansowe nie jest jednak najwa3niejszym zadaniem wadz samorzdowych w kwestii wsppracy z 012 7 o!ok niego musi funkcjonowa4 sprawny mode# komunikacjiJ @ie wystarczy wspiera #inansowo! a na przykad nie by partnerem. 1rzeba mie to wszystko. +usi by wsparcie #inansowe! ale i wymiana in#ormacji! tak! $eby byo czu to partnerstwo. A4JIB * 2rganizacje pozarzdowe musz jasno formuowa4 swoje potrze!y% uczestniczy4 w pu!#icznych de!atachJ Powinny bra czynny udzia w debatac" publicznyc". Przekazywa swoje opinie A4-QB * - niektrych miastach zreszt% jak twierdzi jeden z rozmwcw% organizacje wyra3aj swoje opinie !ez przeszkdJ :ni zgaszaj* si z problemami! oporami jakie napotykaj* itd. 1o #unkcjonuje! ale nie potra#i powiedzie jak. :dnosz jednak wra$enie! $e wsp&praca nie jest za! odnosz wra$enie! $e jest pozytywna A4HHB. Powinny te3 zna4 rea#ia dziaania samorzdwJ +usz wiedzie jakie stowarzyszenia maj* mo$liwoci! jakie zasoby rzeczowe. :ni z kolei musz* wiedzie! jakie my mamy rodki! co traktujemy jako priorytetowe i co c"cielibymy i tak dalej! wic to nie da rady bez dialogu A4-RB. amorzdy z ko#ei winny przekazywa4 jasne zasady wsppracyJ %* dobrymi partnerami. 2stotne s* klarowne zasady wsp&pracy A4-NB. -a3ne jest rwnie3 organizowanie wsp#nych spotka" &jak si wydaje% w niektrych miastach wci3 jest ich
CA

niewystarczajca i#o$4)J Gzy si spotykamy3 @o jeszcze nie mamy na tyle tego ustalonego. %* organizowane spotkania tak bezporednio! udao gdzie nam si we wsp&pracy z koszali'skim centrum zorganizowa takie jedno spotkanie i ze strony organizacji pado co takiego! $e byliby tym zainteresowani! $eby w jaki spos&b usprawni t wsp&prac A4HQB. Partnerstwo powinno za$ po#ega4 przede wszystkim na organizowaniu wsp#nych zespow ro!oczych% ktre nakierowane !yy!y na rozwizywanie okre$#onych pro!#emw spoeczno$ciJ Cola tyc" relacji powinna polega na zasadac" partnerstwa! to jest na wsp&lnym rozwi*zywaniu problem&w i udziale w zespoac" roboczyc" A4JIB. -sppraca mo3e przy!iera4 r3ny charakter 7 od si#nie zinstytucjona#izowanego do nieforma#nego* =zsto wspomina si o za#etach tworzenia centra#nych instytucji zajmujcych si koordynacj dziaa" 012 7 ich dziaa#no$4 musi !y4 jednak dostosowana do potrze! organizacji pozarzdowychJ Gentrum jest kom&rk* Drzdu +iejskiego w Cadomiu. 4czeniej dziaalimy jako re#erat do spraw wsp&pracy z organizacjami pozarz*dowymi! natomiast p&?niej dostalimy budynek i przeksztacilimy si w Gentrum. A3B 2dea powstaa w zgodzie z potrzebami tyc"! z kt&rymi wsp&pracujemy 0 organizacjami. =la ludzi pracuj*cyc" i dodatkowo co realizuj*cyc"! spotkania odbywaj* si g&wnie popoudniami. A3B 1rzeba byo wyj naprzeciw potrzebom organizacji. %t*d te godziny pracy. Prowadzimy szkolenia A4NB * 1dzie indziej z ko#ei zwraca si uwag na konieczno$4 !udowania rwnie3 nieforma#nych zwizkw midzy samorzdowcami a 012J najomo tak naprawd reali&w! potrzeb! mo$liwoci ;jest podstaw* dialogu<. 4a$na jest c"yba osobista znajomo! bo w miecie wielkoci )onina to jest mo$liwe A4-RB* - wywiadach pojawiaj si rwnie3 wypowiedzi mniej optymistyczne% sugerujce% 3e ksztat wsppracy nie jest wci3 zadowa#ajcyJ nam praktyk w innyc" krajac" i mam wra$enie! $e organizacje s* takie! jakie jest spoecze'stwo. @ie ma idealnyc" partner&w. 1u stawk* s* rodki #inansowe! programy. 1u pojawia si kwestia wiarygodnoci i elastycznoci! wykorzystywania tyc" rodk&w publicznyc" A4IJB * 0iektrzy rozmwcy uwa3aj te3% 3e istnieje wci3 mao organizacji% ktre za ce# swoich dziaa" o!ieraj so!ie rozwj #oka#ny &warto zauwa3y4% 3e okre$#enie% czym wa$ciwie jest rozwj #oka#ny jest nieco dyskusyjneQ wyra:ne rozdzie#enie rozwoju gospodarczego od pomocy np* $rodowiskom wyk#uczonym jest w opinii wie#u rozmwcw nieuprawnione)J :rganizacje powinny si skupi na dziaaniac" rozwojowyc" dla miasta! nie tylko tyc" dora?nyc"! ratuj*cyc" kogo w potrzebie! czy jakic"
CB

tam szczytnyc" cel&w A4HB* .rytykowana jest te3 niekiedy nieznajomo$4 rea#iw funkcjonowania samorzdw% !rak pozytywnej wizji zmian 7 zamiast tego wycznie krytyczne nastawienie do wadz. Poza tym zauwa3a si% 3e niektre organizacje% zwaszcza te wiksze% s w pewien spos! uprzywi#ejowane kosztem mniejszych stowarzysze" czy fundacjiJ @ajbardziej po$*dana wydaje mnie si #ormua dziaania organizacji spoecznej anga$uj*cej wiksz* ilo obywateli. G"ocia$ doceniam te$ dziaalno tyc" instytucji! kt&re s* dwu czy trzyosobowe. :ne te$ jednak prowadz* po$yteczn* dziaalno! mimo $e nie s* w takim potocznym odbiorze organizacj* spoeczn* czy stowarzyszeniem A4JNB * td ocena wsppracy niekiedy pozostaje niejednoznaczna* 2rganizacje pozarzdowe 7 r3nego rodzaju stowarzyszenia i fundacje 7 s w po#skiej rzeczywisto$ci ju3 do$4 powszechne% aczko#wiek ich dziaa#no$4 jeszcze do ko"ca si nie wykrysta#izowaa* +rakuje pomysw na ksztat% jaki przyj4 moga!y wsppraca organizacji z wadzami samorzdowymi* 0ie s to !owiem podmioty% ktre oczekuj wycznie finansowego wsparcia za przekazywane zadania wasne samorzdu% a#e ich oczekiwania koncentruj si tak3e wok dia#ogu i traktowania ich w kategoriach rwnorzdnego partnera* td te3 wie#u dziaaczy spoecznych oczekuje% 3e wadza #oka#na wesprze funkcjonujce 012 tak3e w formie pozafinansowej% oferujc cho4!y dostp do k#uczowych d#a dziaania organizacji informacji* -a3ne jest jednak tak3e% a!y oso!y kierujce fundacjami i stowarzyszeniami potrafiy nawiza4 ze so! dia#og% tak a!y sia ich prze!icia !ya wiksza i !y zarazem ich potencja mia wiksz si oddziaywania* 6opiero wwczas mo3#iwe stanie si podjcie rwnorzdnego dia#ogu z wadz samorzdow* Paszczyzn% na ktrej mog rea#izowa4 si te funkcje s #oka#ne partnerstwa midzysektorowe oraz organizacje paraso#owe* Ert* A ustawy o dziaa#no$ci po3ytku pu!#icznego i wo#ontariacie stanowi% 3e organy administracji pu!#icznej prowadz dziaa#no$4 spoeczn we wsppracy z organizacjami pozarzdowymi oraz podmiotami ko$cie#nymi* 8apis ten okre$#a po pierwsze% 3e z#ecanie zada" organizacjom pozarzdowym jest o!owizkiem administracji pu!#icznej &nie za$ wycznie mo3#iwo$ci)% po drugie natomiast% 3e samorzd nie mo3e z#eca4 zada" innych ni3 zadania wasne% okre$#one zapisami dotyczcymi zakresu odpowiedzia#no$ci samorzdu* - kontek$cie z#ecania organizacjom pozarzdowym zada" wasnych% ko#ejny raz powraca kwestia uza#e3niania organizacji pozarzdowych od pienidzy pu!#icznych*
CC

;nteresujce wnioski przynosi =iagnoza stanu wsp&pracy organizacji pozarz*dowyc" w +aopolsceJ , amorzd w gminach miejskoHwiejskich i wiejskich chtnie wsppracowa z organizacjami pozarzdowymi% ktre !yy ,nawet/ ugodowe, czy#i popieray ,samorzd/% !yy sa!e i !ierne% nie przeciwstawiay si% oraz nie krytykoway wadzy* &V) <o3na odna#e:4 tutaj przejaw dominacji samorzdu w gminach wiejskich i miejskoHwiejskich* 'e$#i ' ( nie jest nastawiona na wspprac% to si#ne 012 staje si konkurencj% wic #epsze s organizacje sa!e a#!o pod#ege*/5B - tym samym raporcie zao!serwowano rwnie3% 3e w du3ych gminach miejskich samorzd najchtniej wsppracuje na po#u pomocy spoecznej z organizacjami si#nymi i posiadajcymi do!ry kontakt z mediami* -ydaje si zatem% 3e w wie#u przypadkach organizacje pozarzdowe mog su3y4 do wypromowania si konkretnej grupy rzdzcej* Poruszone kwestie pojawiaj si te3 w ana#izowanych wywiadach* - rozmowach do$4 czsto padao stwierdzenie% 3e z#ecanie organizacjom pozarzdowym zada" pu!#icznych stanowi swego rodzaju trzon wsppracy midzy trzecim sektorem a instytucjami pu!#icznymiJ 4sp&praca polega g&wnie na tym! $e zlecamy te zadania A4HQB * ?ozmwcy przyznaj jednak% 3e wynika to raczej z o!owizku% jaki na samorzdy nakada ustawa o dziaa#no$ci po3ytku pu!#icznego i o wo#ontariacieJ lecane s* zadania! ale to s* zadania! kt&re wymusza na samorz*dzie ustawodawca A4-B* 6otyczy to gwnie tych sektorw dziaa#no$ci% w ktrych jednostka samorzdowa nie mo3e prowadzi4 czynno$ciJ +y mamy takie zadania! gdzie jest prowadzenie wietlic socjoterapeutycznyc"! wypoczynek letni dla dzieci z rodzin dys#unkcyjnyc". +y tego nie mo$emy zrobi. @aszym zadaniem jest zlecenie tego wanie organizacjom pozarz*dowym. 1o jest po prostu nasze zadanie. +usimy zadania zleca w drodze konkursu A4IIB. 1dzie indziej zauwa3a si te3 inne przyczyny z#ecania zada"* 8wyk#e sugeruje si% 3e instytucje samorzdowe nie s w stanie rozwizywa4 pro!#emw% np* w sferze po#ityki spoecznejJ +iasto nie jest w stanie zrealizowa swoic" zada' wasnyc"! a zwaszcza z zakresu polityki spoecznej szeroko pojtej bez ic" udziau A4RB * 0iektrzy rozmwcy twierdz% 3e wynika to z du3ej i#o$ci wasnych zada"* ;ch wykonanie jest fizycznie niemo3#iweJ %amorz*d zleca! bo ma du$o zada' i mo$e je zleca organizacjom A4N.B * 2dpowied: na pytanie% d#aczego rea#izacj pewnych zada" oddaje si w rce trzeciego sektora% za#e3y wic
5B

(am3e*

CF

w gwnej mierze od samego wyo!ra3enia na temat ro#i administracji pu!#icznej* ?oz!ie3no$4 opinii w tej kwestii mo3e sugerowa4% 3e !rakuje jasno okre$#onych o!szarw% w ktrych organizacje pozarzdowe powinny dziaa4 &cho4 wydaje si% 3e sztywne ich okre$#anie rwnie3 nie jest efektywnym rozwizaniem) oraz przejrzystych zasad z#ecania zada"* 8#ecanie zada" wi3e si najcz$ciej z pomoc finansow d#a dziaa" organizacji pozarzdowej 7 rzadko jednak% jak wynika z wywiadw przeprowadzonych w ramach !ada"% samorzd przeznacza cao$4 $rodkw potrze!nych na wykonanie zadania* 2rganizacje musz posiada4 pewien !ud3etJ godnie z ustaw* mo$emy w konkursac" o#ert przeznacza rodki #inansowe na powierzenie albo wspieranie. 4ikszo zada' jest w trybie wspierania. :rganizacja musi mie wtedy wkad wasny A4H/B * 0iemniej zauwa3a si% 3e na rea#izacj takich zada" przeznacza si du3e $rodki &co wicej warto zwrci4 uwag% 3e decyzje o rea#izacji zadania przez dan organizacj zapadaj w drodze konkursu 7 cena nie jest wic% jak w przetargu% gwnym kryterium jej wy!oru a#e skuteczno$4 i efektywno$4 rea#izacji zadania)J +iasto zleca wikszo zada' organizacjom. )onkurs&w jest bardzo wiele. Lrodki nie s* mae! ale jest przeznaczone sporo pienidzy A4NB* 0ieza#e3nie od podej$cia do ro#i organizacji pozarzdowych w wykonywaniu z#ece" administracji pu!#icznej &czy jest to uzupenianie% ,przedu3anie/% czy te3 zastpowanie funkcji rzdu #u! samorzdu)% wskazuje si na fakt% 3e organizacje mog rea#izowa4 zadania po prostu skuteczniej% przede wszystkim dziki !#iskiemu ich kontaktowi ze spoecze"stwemJ :rganizacja pozarz*dowa jest bardziej elastyczna! potra#i lepiej dziaa! bo ona gromadzi wiedz i potem pomaga osobom ze swojego rodowiska! bo to oni najlepiej wiedz*! gdzie te pieni*dze powinny tra#i A4IB* 8wraca si uwag na ich wiksze ni3 w przypadku urzdnikw zaanga3owanie w rozwizywanie pro!#emw miast i wikszy dostp do informacji na temat 3ycia spoecznego &gwnie d#atego% 3e zwyk#e stanowi instytucje wyspecja#izowane w jakim$ konkretnym temacie)J +aj* swoj* wybran* dziak i dobrze si na tym znaj*. +aj* wiedz w tej dziedzinie. %* bardzo pomocne. +aj* swoj* specy#iczn* wiedz i specy#iczn* baz danyc"! kt&rej urz*d nie ma A4/B * -ynika to z faktu% 3e praca takich organizacji opiera si na do!rowo#nym uczestnictwie oraz ,pasji/ jej czonkwJ :pieraj* si na wolontariuszac" i ludziac"! kt&ryc" akurat ten przedmiot dziaalnoci jest jak* tam pasj* A4HIB.

CD

+ywa te3% 3e dziaaj taniej i !ardziej fachowo ni3 administracja pu!#icznaJ :rganizacje maj* bardzo du$e mo$liwoci i taniej realizuj* te zadania. A3B %amorz*d nie jest w stanie organizowa wszystkiego sam poprzez swoic" pracownik&w. lecanie tego organizacjom! gdzie s* #ac"owcy! jest jak najbardziej uzasadnione. ,est wiele #ac"owyc" organizacji A4NB* - niektrych sektorach 7 takich jak pomoc spoeczna 7 mo3#iwo$4 pozyskania przez nie $rodkw zewntrznych stwarza mo3#iwo$4 !ardziej efektywnego dziaaniaJ Po pierwsze jest to o wiele ta'sze dla samorz*du! np. wietlice socjoterapeutyczne! mamy Q wietlic! kt&re prowadz* podmioty trzeciego sektora. 1am jest HI. dzieciak&w. (dybymy c"cieli prowadzi to sami! to by generowao wiksze rodki. :ni pozyskuj* rodki z r&$nyc" stron! tak$e od sponsor&w! s* wolontariusze! sto&wka dla najubo$szyc". Eank c"leba czy Garitas pozyskuj* $ywno z zewn*trz! miasto by tego nie dostao. =ziki temu! $e robi to organizacja pozarz*dowa! to $ywno tra#ia do ludzi A4IRB * -i3e si to z ko#ejn przewag organizacji trzeciego sektora 7 wiksz ich e#astyczno$ci w rea#izacji zada"J +aj* lepsze spektrum zdobywania rodk&w. %amorz*d ma tyle rodk&w! ile jest zapisane na kartac" uc"way bud$etowej. :rganizacja mo$e zdobywa te pieni*dze na zewn*trz A-P ! sponsorzy! dary rzeczoweB A4-KB* 2cena powodw z#ecania zada" sektorowi 012 nie jest jednak jednoznaczna* niektrych wywiadach pojawiaj si np* opinie% 3e nie ma dowodw potwierdzajcych% i3 jest to ta"sze rozwizanieJ @ie robilimy $adnyc" bada'! wic nie wiemy czy #aktycznie te zadania zlecane wyc"odz* taniej! zakadamy! $e tak A4-IB * 1dzieniegdzie mwi si nawet% 3e z reguy jest to rozwizanie dro3sze* 0iemniej% kwestia finansowa nie jest tu tak wa3na 7 decydujce znaczenie ma wiksza skuteczno$4 012J @ie wiem! czy s* ta'sze 7 jest ksigowo! koordynacja merytoryczna! tec"niczna! materiay do zaj i to jest w absolutnie ka$dym wniosku! niezale$nie! czy to jest potrzebne. 4 zam&wieniac" publicznyc" liczy si cena! a nam zale$y na jakoci! wic realizujemy to za pomoc* konkurs&w. tego powodu ta'sze to nie jest! jednak c"cemy! $eby to byo e#ektywne. %* pewne rekomendacje co do tego! jak powinny by organizowane takie programy! jaki powinny mie czas trwania! jacy ludzie powinni bra w nic" udzia 7 c"cemy stawia na naprawd dobre! skuteczne programy A4IIB* 0ie !udz wic zaskoczenia doniesienia% 3e w niektrych sferach spoecznych ro#a administracji pu!#icznej ogranicza si do finansowego wspierania sektora 012* +ywa to
FI

zreszt korzystne rozwizanieJ 4 4arszawie s* te$ takie dziedziny! jak bezdomno! kt&ra jest opanowana przez organizacje pozarz*dowe. +iasto nie ma w tym momencie $adnyc" plac&wek! czy to sc"ronisk czy jadodajni. 4szystko jest zlecane organizacjom pozarz*dowym i to si sprawdza A4H/B * -szystkie wspomniane powody z#ecania zada" prowadz wikszo$4 rozmwcw do uznania pozytywnego i niez!dnego znaczenia organizacji pozarzdowychJ :rganizacje pozarz*dowe dziaaj* w konkretnym rodowisku dla konkretnej grupy odbiorc&w! wykonuj* zadania zgodnie z oczekiwaniami. 1ak* rol im przypisuj. ,est dobrze wypeniana A4JHB. Przedstawicie#e wadz samorzdowych nie posiadaj czsto jasnych informacji na temat istnienia strategii wsppracy z sektorem o!ywate#skim* 0ajcz$ciej donosz o funkcjonowaniu pewnego p#anu wsp#nych dziaa" w o!r!ie !ardziej og#nych dokumentw 7 Programu -sppracy z organizacjami pozarzdowymi &zdecydowanie najcz$ciej rocznego)% trategii ?ozwoju czy trategii ?ozwizywania Pro!#emw poecznychJ ,est program wsp&pracy z organizacjami i jest on rokrocznie przyjmowany! organizacje uczestnicz* w konsultacjac"! gdzie program jest poprawiany! jak i w przygotowaniu innyc" wa$nyc" dokument&w! jak 5%trategia Cozwi*zywania Problem&w %poecznyc"8! 5%trategia Cozwoju 6eszna8 i maj* mo$liwo uczestniczenia! s* wprost wpisane w 5%trategi Cozwoju 6eszna8 A4JIB* 0iektrzy rozmwcy mwi o zawarciu takich p#anw w nieco !ardziej szczegowych dokumentachJ ;+iasto< ma strategie dziaania dotycz*ce poszczeg&lnyc" bran$. G"yba w tyc" strategiac" ujmuje wsp&prac z organizacjami pozarz*dowymi! ale nie ma takiej wydrukowanej dla caego spectrum organizacji pozarz*dowyc" A4J-B. - niektrych miastach strategia jest dopiero w fazie tworzeniaJ 1eraz strategia jest wypracowywana przez organizacje po$ytku publicznego! przez inkubator pozarz*dowy A4KIB* - nie#icznych wywiadach rozmwcy donosz o istnieniu oso!nego dokumentu% ktry okre$#a zasady wsppracyJ 1ak! mamy to wszystko! co jest zgodne z ustaw* o po$ytku publicznym i wolontariacie! czyli jest cay zakres dziaa'! tyc"! kt&re s* wpisane w program wsp&pracy i kt&ry jest zlecany A4JKB * - ko#ejnych wspomina si jednak o zupenym !raku spisanych wytycznych d#a wsppracyJ Poza Cad* Po$ytku Publicznego powoan* przez prezydenta >odzi to mam wra$enie! $e $adnej wicej wsp&pracy w tym zakresie nie ma A4HKB. .i#ku rozmwcw mwi te3 o istnieniu nieoficja#nego programu wsppracy* -ymieniane przez niektrych rozmwcw strategie rozwoju rwnie3
F1

nie uwzg#dniaj podo!nych p#anwJ ,e$eli c"odzi o samorz*d pozna'ski to bardziej rz*dzi intuicja! $e co powinno by! ni$ strategia. 1akowej nie ma. reszt* w strategii rozwoju miasta Poznania rzeczywicie te$ nie powicono tyle miejsca! ile nale$aoby si spodziewa we wsp&pracy z organizacjami pozarz*dowymi. +yl! $e by to b*d A4JRB. 6o rzadko$ci na#e3 natomiast strategie wy!iegajce ki#ka #at naprzdJ (miny nie robi* wieloletnic" plan&w wsp&pracy! a raczej niewiele z nic" to robi. )oncentruj* si na rocznyc" programac" A4-.B. ?ozmwcy r3ni si w ocenie istotno$ci takich strategii* 2 i#e !owiem cytowany wy3ej przedstawicie# instytucji pu!#icznej postrzega !rak jej istnienia jako powa3n wad% o ty#e w niektrych rozmowach zwraca si uwag% 3e nieforma#na% niezap#anowana forma wsppracy daje pewne efektyJ 4icej rzeczy dzieje si w spos&b nie#ormalny! niepisany. +amy og&lne zapisy! zrby! kt&re p&?niej s* na bie$*co interpretowane. @adz&r nad organizacjami lub zlecanie dziaa' to jest jedno! druga strona to dziaania wspieraj*ce dla trzeciego sektora! cotygodniowy newsletter wysyany do organizacji! spotkania plenerowe co roku! tydzie' inicjatyw rz*dowyc"! wspieranie organizacji w zbieraniu -P! walne spotkania @(:! od niedawna (ala :bywatelska. :pr&cz tego dwa centra wspierania! szkolenia A4-KB * 'eden z rozmwcw twierdzi nawet% 3e podo!ne dokumenty maj raczej 3yczeniowy charakterJ Przestaem ledzi strategi miasta w r&$nyc" dziedzinac"! bo mam wra$enie! $e maj* one niewiele wsp&lnego z rzeczywistoci*. +amy strategi rozwoju miasta do roku H.I.. 1o jest bardzo obszerny dokument! kt&ry przeczytaem i miaem r&$ne re#leksje. ,est tam r&wnie$ #ragment powicony tej dziedzinie $ycia miasta. @atomiast ma on bardzo deklaratywny c"arakter. Problem jest nie w deklaracjac"! bo te s* zwykle szczytne tylko w tym! jak to si przekada na rzeczywisto. A4JQB. 0ie jest w tej opinii odoso!niony* 8daniem ko#ejnej oso!y% wsze#kie p#any wsppracy musz cechowa4 si du3 e#astyczno$ci 7 nie spos! !owiem przewidzie4 zmieniajcych si warunkw d#a rea#izowania wsp#nych dziaa"J Eez uwzgldnienia! $e co mo$na zmieni! $e $ycie jest dynamiczne! $e w tej dynamice nastpuj* zmiany r&wnie$ w obszarze wsp&dziaania z organizacjami pozarz*dowymi! bo pojawiaj* si kolejne! bo ludzie maj* potencja i jeli nie widz* mo$liwoci jego spenienia tutaj! to wynosz* si st*d. 9lbo ten sw&j wietny pomys realizuj* gdzie indziej! bo tu nie ma pola A4JB * Pro!#emy wynikajce z ustanowienia ,sztywnego/ programu wsppracy ukazuje przytaczana ni3ej wypowied:* - .oninie
F5

strategia nie ty#ko nie przystawaa do mo3#iwo$ci samorzdu i organizacji pozarzdowych% a#e rwnie3 nie uwzg#dniaa rea#nych potrze! spoecznychJ )iedy pracowalimy nad zatwierdzeniem projektu bud$etu i nad zatwierdzeniem projektu wsp&pracy z organizacjami pozarz*dowymi! okazao si! $e w projekcie programu wsp&pracy zapisana jest wsp&praca na =om )ultury. @atomiast na ten cel nie byo przeznaczonyc" $adnyc" rodk&w! wic nie mo$emy m&wi! $e bdziemy wsp&pracowa z organizacjami! nie zabezpieczaj*c na ten cel $adnyc" rodk&w. =e #acto program by odzwierciedleniem tego! co miasto robi z organizacjami. @ie pojawiay si $adne nowe pomysy! czyli ze strony miasta nigdy nie byo propozycji. 9 mo$e w tym roku niec" =ni )onina zrobi jaka organizacja. =ajmy urzdnikom spok&j. +o$e zrobi* to lepiej! mo$e bd* mieli wie$e spojrzenie! bd* mieli nowe pomysy. Eardzo! bardzo! bardzo 5kulao8 przede wszystkim co! co si nazywa konsultacjami spoecznymi! poniewa$ ten program by pisany przez urzdnika! kt&ry de #acto nie konsultowa tego z nikim. 4ic mo$na powiedzie ! $e on co roku by taki sam A4JB * -$rd rozmwcw przewa3a jednak przekonanie o konieczno$ci tworzenia strategii wsppracy z 012* Pozwa#a ona na usta#enie priorytetw w dziaa#no$ci samorzduJ Posiadamy strategi polityki spoecznej! bo tak szerzej podeszlimy do pomocy spoecznej! a ta strategia polityki spoecznej to K takic" obszar&w! kt&rymi si zajlimy! czyli dzieci! modzie$! bo wiemy! $e to jest taki dominuj*cy obszar! do kt&rego powinnimy kierowa nasze dziaania A3B. 4sp&pracujemy z organizacjami! wprowadzamy zmiany! je$eli co si nowego pojawia. Cobimy diagnozy! szczeg&lnie je$eli c"odzi o uzale$nienia. 9le $eby opracowywa programy! trzeba wypracowywa strategi! kierunki dziaa' A4-HB * niektrych wypowiedziach zreszt pojawia si si#na presja ze strony wadz i organizacji na tworzenie takich dokumentwJ 4szystko si bardziej rozkrca i rusza program. ,est wyznaczony nowy penomocnik do wsp&pracy. +iasto i trzeci sektor coraz bardziej naciska na t wsp&prac A4KB* 8waszcza% 3e jak donosz niektrzy rozmwcy% dokumenty takie mog !y4 e#astyczne% dostosowywane na !ie3co do sytuacjiJ +amy regulamin wsp&pracy z organizacjami pozarz*dowymi. Go roku skadamy sprawozdanie z tej wsp&pracy. 1en regulamin jest zmieniany! to s* dokumenty $ywe! wic pracujemy metodycznie A4RB *

F9

6ontrola zlecania zada publicznyc$ organizacjom pozarz%dowym przez samorz%d

.ontro#a dziaa" 012 finansowanych ze $rodkw pu!#icznych o!ejmuje zwyk#e dwa czony 7 finanse i stron merytoryczn* -edug niektrych rozmwcw $cise procedury niema# e#iminuj mo3#iwo$4 nadu3y4J 4ykonywane s* kontrole. ,est prowadzona kontrola #inansowa i merytoryczna dziaa'. @ie ma #ormalnie mo$liwoci do nadu$y A4-B * Ponadto dokumenty zwizane z wykonywaniem konkretnego zadania s do dyspozycji Urzdu <iasta nawet A #at po jego z#eceniu 7 taki zapis zawieraj zwyk#e wymagania konkursoweJ 4 o#ercie konkursowej zamieszczony jest zawsze jeden z punkt&w! kt&ry wymaga dokonania ewaluacji zadania. Ponadto urz*d ma prawo wyst*pi w ci*gu piciu lat o udostpnienie dokument&w ?r&dowyc" i na tej podstawie dokona kontroli dziaania A4JHB. - niektrych wywiadach mwi si nawet% 3e taki mode# kontro#i jest z!yt mocno z!iurokratyzowanyJ +am sygnay! $e stopie' biurokracji w zakresie rozliczenia ic" projekt&w jest zbyt du$y A4JQB. ?zadko ktry rozmwca jednak potrafi udzie#i4 !ardziej o!szernych informacji na temat tego% jak wyg#da kontro#a strony merytorycznej* 8daniem jednego z rozmwcw% zwyk#e po#ega ona na wizytacjach% sprawdzaniu% czy wykonywane zadanie zgodne jest z zawart z samorzdem umowJ Po pierwsze wizytujemy. A3B 4 ramac" konkursu jest podpisana umowa. =o umowy jest za*cznik 0 o#erta! kt&r* zo$ya nam organizacja pozarz*dowa. :#erta! kt&ra nam m&wi! jakie dziaanie! w jakim zakresie i do jakiej grupy odbiorczej jest kierowane. +o$emy sobie wizytowa i popatrze np. do wietlicy! czy odbywaj* si zajcia! czy s* dzieciaki. +y c"odzimy te$ na r&$ne imprezy! kt&re s* organizowane przez stowarzyszenia. +&wi*c kr&tko! oni nas powiadamiaj*! zapraszaj* na spotkania 0 czy to jest kon#erencja czy to jest "appening! czy inna #orma. A3B )ontrola #inansowa poprzez upowa$nienie prezydenta! czyli konkretne ju$ badanie wydatk&w poniesionyc" na zadanie! na jakie zostay podpisane umowy. 1o jest sprawdzenie ka$dego dokumentu. P&?niej sporz*dzamy protok& podpisany przez obie strony i zatwierdzony przez prezydenta A4-HB* 1dzie indziej ogranicza si ona do czytania sprawozda" przygotowanych przez same organizacjeJ Po sko'czeniu realizacji zadania organizacja skada sprawozdanie z czci merytorycznej i #inansowej. ,eli co si nie zgadza! prosimy o wyjanienie i jak zac"odzi potrzeba to organizacja musi zwraca cz rodk&w! wydatkowanyc" niezgodnie z umow* A4I.B* Pewna grupa rozmwcw uwa3a natomiast% 3e e#ementem kontro#i jest ju3
F>

sam do!r organizacji w drodze konkursu 7 te% ktre wypracoway so!ie pewn ,mark/% mog #iczy4 na wsparcie samorzdu* (e% ktrych dziaania nie speniay oczekiwa"% nie s dopuszczane do wsppracyJ Przede wszystkim na etapie zlecania tego typu przedsiwzi wybiera te organizacje! kt&re speniaj* kryterium rzetelnoci przeprowadzania takic" akcji. :dbywa si to na etapie wyboru o#ert skadanyc" w otwartym konkursie. 1utaj bardzo wa$n* rol spenia samorz*d! w powierzaniu zadania tym organizacjom! kt&re s* sprawdzone i daj* pewn* rkojmi dobrego wykorzystania rodk&w publicznyc" A4KJB * 8reszt same zapisy w ofercie konkursowej okre$#aj konieczno$4 przedo3enia dowodw o merytorycznym przygotowaniu organizacji do prowadzenia dziaa"J %* ogaszane konkursy! czyli s* podawane przez miasto tematy do realizacji. ,e$eli organizacje w tym uczestnicz* i bior* udzia w tyc" konkursac"! to miasto ma wiadomo! $e zadanie bdzie wykonane dobrze! organizacja musi bowiem przedo$y! jak* kadr* dysponuje! co c"ce zrobi. ,est to szczeg&owo opisane A4HQB* 'ak si jednak wydaje% !rakuje organw% ktre oceniay!y efektywno$4 dziaa" organizacji pozarzdowych* 2 i#e !owiem kontro#a mo3e sprawdzi4 zgodno$4 dziaa" z zapisami w umowie% o ty#e nie mo3e sprawdzi4 ich skuteczno$ci 7 jest to powa3na przeszkoda zwaszcza w przypadku projektw% majcych przynie$4 okre$#one efekty mo3#iwe do zweryfikowania na podstawie danych i#o$ciowychJ +ikkie projekty s* sabo ewaluowane. 1o by trzeba zrobi specjalne badania por&wnawcze A4IJB * 0iekiedy wic pojawiaj si postu#aty% !y cz$ciej !ada4 efekty dziaa"% nie ty#ko za$ kontro#owa4 wywizywanie si organizacji ze zo!owiza" konkursowychJ )a$de to zadanie musi by skontrolowanie w trakcie i po realizacji! tak$e w #ormie analizy wydatk&w i e#ekt&w tyc" dziaa' A4IRB. -ydaje si wic% 3e o i#e organizacje pozarzdowe w wikszo$ci wywizuj si ze z#ecanych zada"* 0ie kojarz zupenie takiej sytuacji% 3e organizacja n iewaciwe wykonaa zlecone zadanie czy te$ zmalwersowaa rodki publiczne A4JRB % nie wiadomo wci3% jakie s rzeczywiste efekty ich pracy* (aka sytuacja wynika najpewniej z faktu% 3e samorzdy nie prowadz ewa#uacji dziaa" podejmowanych przez 012 w ramach rea#izacji z#econych zada" pu!#icznych* -$rd przyczyn takiego stanu rzeczy mo3na wskaza4 m* in* nisk wiedz na temat mo3#iwo$ci ewa#uacji% jej metod i zastosowa" w$rd kadr administracji pu!#icznej% a tak3e ograniczone $rodki finansowe% ktre mogy!y na ewa#uacj zosta4 przeznaczone* Ponadto !rakuje do!rych praktyk w zakresie przeprowadzania przez samorzdy ewa#uacji
FA

dziaa" trzeciego sektora i efektywno$ci rea#izacji zada" z#econych% ktre mogy!y !y4 wykorzystywane przez inne jednostki samorzdu terytoria#nego*

7ariery i ograniczenia w 2unkcjonowaniu ()"

2!raz pro!#emw zgaszanych przez organizacje pozarzdowe zdaje si nieco r3ni4 od tego% ktry wynika z wywiadw z przedstawicie#ami jednostek samorzdu terytoria#nego* =ho4 w o!u przypadkach za najwiksze utrudnienie w dziaa#no$ci uznawana jest kwestia zaso!w finansowych% zauwa3y4 mo3na% 3e pozostae pro!#emy w opiniach organizacji pozarzdowych nie s a3 tak wa3ne* - !adaniu 2$rodka Ewa#uacji spytano przedstawicie#i organizacji pozarzdowych o to% w jakich kwestiach #iczy#i!y na wsparcie* 2dpowiada#i zgodnie z AHstopniow ska# &A d#a ,cakowicie si zgadzam/% 1 d#a ,cakowicie si nie zgadzam/)* -yniki !adania przedstawia wykresJ
Wykres 18. ?naczenie okre"%onych prob%em(w pozarzdowych w opiniach przedstawicie%i organizacji

GrdoJ 2pracowanie wasne na podst* Caport ko'cowy. =iagnoza organizacji in#rastrukturalnyc" oraz identy#ikacja zapotrzebowania organizacji pozarz*dowyc" na usugi wiadczone przez organizacje in#rastrukturalne% 2E P 6+% -arszawa 5I1I FB

-$rd pro!#emw organizacji pozarzdowych w ana#izowanych wywiadach wymienia si czsto ich chaotyczn struktur organizacyjn i nieuporzdkowane dziaaniaJ 4idz baaganiarstwo. Cobi* wszystko na ostatni* c"wil! nie czytaj* um&w! a jak skadaj* wnioski o dotacje albo sprawozdania! to popeniaj* bdy! bo nie czytaj* um&w A4IHB * <wi si te3 o !raku dotrzymywania terminw z ich stronyJ :rganizacja myli! $e jak ma trzydzieci dni po zako'czeniu realizacji na rozliczenie si! a zrobi to w trzydziestym pierwszym dniu! tonie jest to sp&?nienie! bo to tylko jeden dzie' A4-IB * -spomina si te3 o sa!ych kadrach zarzdczych i nieumiejtno$ci uzyskania $rodkw z innych ni3 instytucje pu!#iczne :rdeJ %abo zarz*dzania i kopot ze zdobywaniem innyc" pienidzy ni$ publicznyc" A4-KB. (o z ko#ei wydaje si nieco powa3niejszy pro!#em mogcy zagrozi4 istnieniu danej organizacji 7 uza#e3niona od pienidzy pu!#icznych nie jest !owiem w stanie finansowa4 swoich dziaa"J 1rudno rozwin* si organizacji pozarz*dowej! kt&ra bazuje na rodkac" miejskic". ,ak wiadomo! to jest czasem troc" uznaniowe. Lrodki s* przyznawane w konkursac" i jeli organizacja przez ile lat otrzymywaa rodki! to nie znaczy! $e w kolejnyc" latac" znowu je otrzyma. @iestety byway sytuacje! $e organizacja popenia bdy #ormalne i na dany rok nie dostaa rodk&w. 1o powodowao wielkie problemy! bo utrzymywali dziaania tylko z dotacji A4I.B. -edug rozmwcw pojawiaj si rwnie3 niedocignicia w sferze forma#nej 7 organizacje :#e si roz#iczaj% nie pisz poprawnych wnioskw% nie s te3 $wiadome o!owizku dokumentacji pewnych dziaa"J :rganizacje ?le si rozliczaj*! ?le przygotowuj* umowy na podstawie! kt&ryc" powinnimy je rozlicza. %* niedoin#ormowane! jeli c"odzi o gromadzenie dokumentacji. 4nioski s* czsto lakoniczne i ci$ko si dowiedzie! jaki maj* pomys na dziaanie A4I-B* Popeniaj te3 !dy w ksigowo$ci &co czsto wynika rwnie3 z niedopi#nowania forma#no$ci)J 1o s* przede wszystkim bdy ksigowe! gdzie zdarza si organizacji przeznaczy pieni*dze na co innego. :rganizacje wiedz*! $e przed ic" wydaniem mog* prosi o zmian celu! na kt&re bd* przeznaczone. Dczymy tego! $eby nie trzeba byo odbiera pienidzy A4-.B* -spomina si zreszt% 3e procedura roz#iczania mo3e !y4 d#a organizacji zniechcajcaJ Edy w ksigowaniu wystpuj* w wikszoci @(:. niec"caj*ca jest r&wnie$ procedura A4-QB. td wa3nym zadaniem instytucji pu!#icznych dziaajcych wsp#nie z 012 powinno !y4 organizowanie specja#nych szko#e" w zakresie roz#iczania siJ
FC

:rganizacje maj* problemy z rozliczeniem. Polega to c"yba na niezrozumieniu #ormularzy! kt&re trzeba wypeni. Cobimy szkolenia dla organizacji! uczymy jak rozlicza dotacj. @ie dla wszystkic" jest zrozumiae! co i gdzie nale$y wpisa! co powoduje! $e osoba! kt&ra rozlicza! pewnyc" rzeczy nie mo$e rozliczy A4-IB. -ie#e pro!#emw wynika jednak nie ty#e ze sfery organizacyjnej% co z nastawienia niektrych stowarzysze" do wykonywania dziaa#no$ci spoecznej* - wywiadach pojawiay si sporadyczne doniesienia o nierzete#nym wykonywaniu z#econych zada"J @iedoci*gnicia zdarzaj* si! raz organizacja oddawaa nam cz rodk&w. Gz organizacji #unkcjonuje dugo i opiera si na osobac"! kt&ryc" umiejtnoci s* troc" arc"aiczne. :rganizacja! kt&ra zwracaa nam pieni*dze to zwracaa za ulotki! bo te! kt&re oni stworzyli byy zrobione na zwykej kartce 9J! a cena bya nieadekwatna! bo dalimy im ok. N..0Q.. z. Poza tym nawet nie byo adnotacji! $e jest #inansowana ze rodk&w dotacji. 1ak wic nawet nie byo mo$liwoci negocjowania ceny. :statnio byam na kontroli! gdzie zamiast dw&c" realizator&w by jeden! zamiast J godzin! tylko H A4IIB * zkod#iwe d#a trzeciego sektora wydaj si te3 jego sporadyczne zwizki z po#ityk 7 #oka#ne stowarzyszenia su3 !owiem niekiedy za to d#a kampanii wy!orczychQ nie s nastawione na skuteczno$4% a#e raczej na !udowanie wizerunku po#ityka* -arto te3 zwrci4 uwag% 3e niekiedy pro!#emy finansowe wynikaj z nierwnego traktowania r3nych organizacji przez po#itykwJ )a$da z tyc" organizacji boryka si z problemem rodk&w #inansowyc". ,eli c"odzi o organizacje pozarz*dowe! kt&re zajmuj* si w naszym miecie sportem! to s* nier&wno traktowane! ale to ju$ c"yba s* polityczne uwarunkowania A4HRB* <imo jednak owej nierwno$ci% wikszo$4 rozmwcw twierdzi% 3e pomidzy organizacjami raczej nie ma konkurencji 7 ich re#acje zwyk#e opieraj si na wsppracyJ +o$emy tutaj powiedzie o jakiej wsp&lnocie! bo tak naprawd c"odzi tutaj o dobro naszego spoecze'stwa! wic nie dostrzega si tutaj czego takiego! jak rywalizacja midzy organizacjami. Caczej idzie to w kierunku pozytywnym! $e one potra#i* ze sob* wsp&pracowa A4HQB.

/rogramy wsppracy 'ST z ()"

FF

Program wsppracy to dokument% okre$#ajcy zasady po#ityki rea#izowanej przez organy samorzdowe wo!ec sektora 012* Ustawa o dziaa#no$ci po3ytku pu!#icznego i wo#ontariacie okre$#a% 3e o!owizkiem ka3dej jednostki terytoria#nej jest przyjmowanie takiego dokumentu* Ustawa przewiduje% 3e program powinien zawiera4 wymienione ni3ej e#ementyJ

ce# gwny i ce#e szczegowe% zasady wsppracy% zakres przedmiotowy% formy wsppracy% priorytetowe zadania pu!#iczne% okres rea#izacji programu% spos! rea#izacji programu% wysoko$4 $rodkw p#anowanych na rea#izacj programu% spos! oceny rea#izacji programu% informacj o sposo!ie tworzenia programu oraz o prze!iegu konsu#tacji% try! powoywania i zasady dziaania komisji konkursowych do opiniowania ofert w otwartych konkursach ofert* =ho4 przepisy wymagaj% !y program !y konsu#towany z organizacjami

pozarzdowymi &za#eca si% !y !y wsp#nie z nimi tworzony)% kwestia ta do$4 czsto !udzi wtp#iwo$ci i wydaje si niejasna zwaszcza w kontek$cie omawianych w rozdzia#e wypowiedzi* Ponadto w niektrych tekstach% dotyczcych wsppracy sektora 012 z administracj pu!#iczn pojawiaj si o!awy o praktyczne znaczenie owego dokumentuJ ,-tp#iwo$ci praktyczne !udzi tak3e sens tego aktu% ktry nie ma charakteru aktu prawa miejscowego i nie rodzi po stronie organizacji pozarzdowych 3adnych roszcze" o jego rea#izacj przez organ wykonawczy* .o#ejne wymienione w ustawie narzdzie wsppracy to tworzenie zespow doradczych i inicjatywnych zo3onych z przedstawicie#i organw administracji pu!#icznej i przedstawicie#i organizacji pozarzdowych* 6ziaanie jak naj!ardziej suszne i po3dane% pozwa#ajce pozna4 wzajemne potrze!y% priorytety% mo3#iwo$ci% wie#ko$4 $rodkw zap#anowanych na dziaania* - praktyce jednak zespoy te nie mog zastpi4

FD

komisji konkursowych% ani te3 dokonywa4 wy!oru ofert w konkursach za organ wykonawczy ' (*/5C Pro!#em ten mo3e wyda4 si o ty#e istotny% 3e czsto same organizacje nie wiedz o istnieniu programu wsppracy* - !adaniach dotyczcych otoczenia dziaa" trzeciego sektora5F ty#ko A1O przedstawicie#i fundacji i stowarzysze" !yo $wiadomych istnienia programu* 0iema# jedna czwarta utrzymywaa nawet% 3e programu takiego nie uchwa#ono* =o ciekawe% cho4 $wiadomo$4 istnienia takiego dokumentu za#e3aa od czstot#iwo$ci kontaktw z organami samorzdu% rwnie3 w grupie $ci$#e wsppracujcej z administracj pu!#iczn co czwarty przedstawicie# 012 utrzymywa% 3e nic takiego nie istnieje* =ho4 zwraca si uwag% 3e programy wsppracy s usta#ane w oparciu o konsu#tacje z organizacjami pozarzdowymi% mwi si czsto o konieczno$ci ich wydu3enia i nieustannego opracowywaniaJ 4ygl*da to tak! jak w wikszoci miast! czyli zestawia si potrzeby tego! co organizacje w ci*gu roku zgaszay! co byo konsultowane! byy jakie spotkania! na kt&ryc" przedstawiano ten program i mo$na byo zgasza do niego poprawki czy uwagi A3B. +usimy zaproponowa konsultacje! kt&re bd* trway nie dwa dni! ale na przykad p& roku! mo$liwo przygotowania programu wsp&pracy razem i takiego programu! kt&ry bdzie wieloletni! a nie roczny A4-B * 8waszcza% 3e% jak twierdzi jeden z rozmwcw% konsu#tacje maj niekiedy fikcyjny charakter i nie odpowiadaj potrze!om organizacji pozarzdowych 7 czsto program przyjmowany jest nawet mimo sprzeciwu podmiotw% ktrych dotyczyJ 4ynik tyc" konsultacji bywa r&$ny. 1o znaczy czsto jest tak! $e konsultacje si odbywaj*! a ic" e#ekty nie s* dla trzeciego sektora zadowalaj*ce. +imo to program zostaje przyjty. 1ak$e konsultacje to jedno! a co z nic" wynika! to te$ ju$ jest osobna sprawa A4JQB. -ydaje si jednak% 3e rozmwcy nie s zgodni w tej ocenie* 8auwa3a si% 3e program taki tworzony jest cyk#icznie co roku & 1ak! mamy jednoroczny dokument. Pierwszy zosta uc"walony w H..J roku i od tego momentu jest uc"walany program corocznie. 1o! co miao miejsce ju$ przy pierwszym programie! a jest bardzo wa$ne! $e ju$ od pierwszego programu zostay w*czone Ado jego wypracowaniaB organizacje pozarz*dowe A4H/B)* 'eden z przedstawicie#i administracji pu!#icznej mwi% 3e jest on sta#e konsu#towanyJ
5C

.otonowski '*% ki!i"ski E*% 4sp&praca z organizacjami pozarz*dowymi 0 zmiana regulacji panaceum na wszystko3 ale czy na pewno? KwJL Cola organizacji pozarz*dowyc" w ksztatowaniu spoecze'stwa obywatelskiego. =owiadczenia i wyzwania. pod red* +a!iak '*% ugocki -*% -arszawaH.a#isz 5IID 5F Podstawowe #akty o organizacjac" pozarz*dowyc". Caport z badania H.-. % towarzyszenie .#on@jawor% -arszawa 5I11

DI

Programy s* przygotowywane waciwie przez cay rok. Przez cay rok trwa praca nad programem i zbieranie in#ormacji od organizacji pozarz*dowyc". )onsultacje odbywaj* si nieco p&?niej 7 bodaj$e w sierpniu i wrzeniu! ale cay rok trwaj* prace nad programem .Pytamy organizacje! jakie wymogi si pojawiaj*! co by zmieniy! co by c"ciay! $eby realizowa w nastpnym roku A4-HB. -ycznie za$ !aza programu tworzona jest !ez udziau trzeciego sektoraJ Program wsp&pracy jest tworzony z innymi merytorycznymi dziaami! jest oc"rona rodowiska! wydzia edukacji! wydzia kultury i to s* J dziay! kt&re uczestnicz* przy tworzeniu tej bazy! czyli tej wersji programu wsp&pracy. P&?niej ten program wsp&pracy jest naturalnie konsultowany z organizacjami pozarz*dowymi A4HQB. +y dokument taki posiada dynamiczny charakter i !y podatny na zmiany% urzdy podaj jego tre$4 do wiadomo$ci pu!#icznejJ +o$na go z 2nternetu sobie ci*gn*. ,est uc"waa Cady +iejskiej w tym zakresie. reszt* wszystkie uc"way s* dostpne. Program jest co roku szykowany! aktualizowany. ,est te$ specjalnie wydzielona w Drzdzie +iasta kom&rka! kt&ra zajmuje si tak* wsp&prac* A4HIB. Ponadto rozmwcy twierdz% 3e jest on zwyk#e rozsyany do przedstawicie#i organizacji pozarzdowychJ Program co roku drukujemy w #ormie broszury i co roku dystrybuujemy go do urzdnik&w wsp&pracuj*cyc" z organizacjami i do organizacji pozarz*dowyc". ,est wydrukowany w #ormie torebkowej i mo$na mie go w ka$dej mo$liwej sytuacji A4H/B. Funkcjonowanie specja#nej instytucji zajmujcej si re#acjami midzy sektorem 012 a wadzami samorzdowymi w zakresie rea#izacji programu wydaje si wie#u rozmwcom niez!dnym rozwizaniemJ 1eraz jest komisja specjalnie powoana do organizowania relacji samorz*d 7 spoecze'stwo i inicjatywy spoeczne. ,est to kontrolowane! analizowane i paszczyzny s* jasno opisane. 1o musi w strategii miasta #unkcjonowa. 4 zarz*dzie miasta jest osoba! kt&ra si tym zajmuje. 4 zasadzie jest tam specjalnie powoany do tego wydzia A4KNB* - niektrych wywiadach pojawia si stwierdzenie% 3e jednym z wa3niejszych e#ementw programu wsppracy powinno !y4 jasne okre$#enie kryteriw przyznawania dotacji organizacjom pozarzdowymJ :statnio wprowadzilimy pewne zmiany! pewne zapisy dotycz*ce tyc" obligatoryjnyc" ;zada'<! do kogo kierujemy zadanie i jakie zadania bd* realizowane w danym roku. 9 to ju$ wynika z programu. 6otychczas !owiem programy dopuszczaj dwie formy udzie#ania pomocy 7 konkursowy i pozakonkursowyJ Go wynika z ustawy o dziaalnoci po$ytku publicznego i o wolontariacie! rodki s* pozyskiwane wanie w
D1

drodze konkursu! lub poza konkursem i w ten spos&b organizacje pozarz*dowe pozyskuj* rodki na realizacj tyc" zada' publicznyc" A4HQB * 2 i#e decyzja o przyznaniu dotacji w formie konkursowej za#e3e4 mo3e od wie#u czynnikw% w try!ie pozakonkursowym wydaje si za#e3na wycznie od decyzji prezydenta miastaJ =roga pozakonkursowa polega na tym! $e ka$da organizacja pozarz*dowa dziaaj*ca na terenie danego miasta mo$e wyst*pi z o#ert* na realizacj danego zadania! tam te$ s* okrelone rodki procentowo! $e nie mo$e przekroczy maksymalnie -. tys. z. adanie nie mo$e by realizowane du$ej ni$ /. dni. 4tedy tak* o#ert si przyjmuje i prezydent decyduje! czy takie zadanie jest niezbdne czy mo$e dodatkowo przeznaczy rodki na realizacj tego zadania A4HQB. Ponadto program taki okre$#a najwa3niejsze kierunki dziaa"% pozwa#a na stworzenie hierarchii ce#w i koordynacji wsp#nych dziaa" organizacji i samorzduJ %* okrelone obszary! zakres przedmiotowy! jakie obszary s* wspierane A3B )a$dy z obszar&w ma swoje zadania! zakres realizacji! spos&b realizacji itp. A4I/B * 0iekiedy dokument taki mo3e su3y4 okre$#eniu% jakie !raki i niedocignicia w sektorze 012 mo3na z#ikwidowa4% np* poprzez zwikszenie $rodkw na szko#enia czonkw organizacjiJ ,est kilka zada'! kt&re samorz*d sobie postawi opr&cz tyc"! kt&re s* co roku realizowane i wpisay si na stae! kt&re na dany rok sobie wyznacza. 1o s* szkolenia dla organizacji! a wic wzmocnienie i pro#esjonalizm trzeciego sektora. ,est to dla nas priorytetem! by nie odbiegay organizacje od tyc" z innyc" miast A4N.B. -yra:nie uderza w wypowiedziach !adanych pro!#em niskiego poziomu uczestnictwa organizacji pozarzdowych w konsu#tacjach spoecznych oraz konsu#tacjach programw wsppracy% mimo 7 jak twierdz !adani rozmwcy 7 stwarzania sprzyjajcych ku temu warunkw* Przyczyn tego stanu rzeczy mo3e !y4 stosunkowo niski stopie" $wiadomo$ci i wagi konsu#tacji spoecznych w$rd przedstawicie#i organizacji pozarzdowych% a tak3e 7 co szczeg#nie istotne 7 niski stopie" samoorganizacji &w tym !rak #u! niewie#ka #icz!a organizacji paraso#owych) i !rak dia#ogu 7 zarwno z przedstawicie#ami wadz samorzdowych% jak i innych organizacji* -ie#u rozmwcw wskazywao% 3e w ich miastach funkcjonuj wydzie#one jednostki organizacyjne odpowiedzia#ne za wspprac z trzecim sektoremJ Powsta re#erat do spraw wsp&pracy z organizacjami pozarz*dowymi. A4NB * -spomina si rwnie3 o mniej zorganizowanej wsppracy% pojedynczych oso!ach odde#egowanych do tego zadaniaJ ,est
D5

penomocnik prezydenta ds. organizacji pozarz*dowyc" A4KQB * 1o s* J wydziay! kt&re merytorycznie s* odpowiedzialne za realizacje poszczeg&lnyc" dziaa' i te sprawozdania wpywaj* do poszczeg&lnyc" wydzia&w. ,ak obserwuj u nas w wydziale! to ja sprawdzam cz zada'! np. z pomocy spoecznej! kolejna kole$anka z oc"rony rodowiska! inna jeszcze osoba sport3 Gzyli nie ma jednej osoby! kt&ra jest wskazana i odpowiedzialna za te sprawozdania A4HQB* - niektrych urzdach wsppraca jest zatem rozproszona na ki#ka stanowisk czy jednostek organizacyjnych% co :#e wpywa na spjno$4 wsppracy* =zsto te3 samorzdy nie maj spjnej wizji wsppracy z organizacjami pozarzdowymi% co z jednej strony mo3e !y4 przyczyn% a z drugiej tak3e konsekwencj przyjtych rozwiza" organizacyjnych*

)wne obszary wsppracy mi!dzy 'ST a ()"

'ak wynika z wywiadw% organizacje pozarzdowe do$4 czsto wsppracuj z samorzdem w o!szarze pomocy spoecznej 7 zwaszcza na tych jej po#ach% na ktrych z r3nych przyczyn nie dziaa administracja pu!#icznaJ Ddzia w miecie organizacji pozarz*dowyc" jest du$y 7 to wietlice socjoterapeutyczne! ogrom zada'! kt&ryc" miasto nie jest w stanie wzi* na siebie A4RB* <wi si o rea#izowaniu zada" przeciwdziaajcych wyk#uczeniuJ Prowadzenie wietlic! praca z dziemi! organizowanie wszelkiego rodzaju wyjazd&w! warsztat&w! wsparcia psyc"ologicznego czy prowadzenia terapii. +yl! $e s* one dobrymi partnerami A4/B* -a3nym e#ementem wsp#nych dziaa" jest za$ profi#aktyka uza#e3nie"% ktr z mocy prawa w spos! o!#igatoryjny musz rea#izowa4 samorzdyJ 1o bya pro#ilaktyka uzale$nie' z bardzo dobrym programem! skierowanym do os&b z grupy ryzyka! na kt&ry byo zapotrzebowanie! bo to program realizowany z dzieciakami! modzie$*! rodzicami! nauczycielami A4-RB* -arto przy tej okazji przytoczy4 wnioski z przywoywanego ju3 wcze$niej !adania nad wspprac sektora 012 z samorzdem w woj* mazowieckim* -ydaje si !owiem% 3e si#na wsppraca midzy tymi podmiotami w sferze opieki spoecznej wynika ze ,szczeg#nego traktowania/ owego o!szaru przez samorzdJ ,6wie kategorie &V) czy#i gmin wiejsk i miasto czy fakt% 3e jak wskazywa#i respondenci H organizacje% z ktrymi ' ( wsppracoway% dziaay w jednej !ran3y% a raczej w jednym o!szarze* ?espondenci we wszystkich typach
D9

gmin zgadza#i% si% 3e organizacje dziaajce w !ran3y pomoc spoeczna maj wiksze szanse na uzyskanie $rodkw z samorzdu #oka#nego* <o3e to !y4 zwizane z faktem% 3e samorzd% przekazujc organizacjom pozarzdowym do zagospodarowania pro!#emy spoeczne% oddaje organizacjom te zadania pu!#iczne% ktre wymagaj du3ego nakadu pracy*/ 5D 2we ,szczeg#ne traktowanie/ ma jednak swoje przyczyny w regu#acjach% okre$#ajcych ro# organizacji pozarzdowych* ektor 012 wsppracuje !owiem w omawianym o!szarze na !azie nie ty#ko ustawy o dziaa#no$ci po3ytku pu!#icznego i o wo#ontariacie* 0ajwa3niejsze o!owizki na samorzd nakada w tej kwestii ustawa o pomocy spoecznej* Poza o!szarem ,spoecznym/ trzeci sektor dziaa rwnie3 m*in* w zakresie ku#tury oraz promocji ku#tury fizycznejJ @ajwicej organizacji pozarz*dowyc" wsp&dziaa z takimi wydziaami! jak wydzia spraw spoecznyc"! wydzia kultury! wydzia kultury #izycznej A4JHB * 8reszt sfera sportu czsto wydaje si poczona z innymi o!szarami 7 np* wspomnian profi#aktyk uza#e3nie" &$rodki z programw profi#aktycznych czsto przeznaczane s na rozwj ku#tury fizycznej)J @ajwicej rodk&w przeznaczonyc" jest Az puli rodk&w dotycz*cyc" wspieraniaB kultury #izycznej i sportu oraz z oc"rony i promocji zdrowia z gminnego programu rozwi*zywania problem&w alko"olowyc" A4NB. 2stnieje bardzo du$o organizacji sportowyc"! c"yba prawie poowa. 4iele jest organizacji dziaaj*cyc" w zakresie pomocy spoecznej i oc"rony zdrowia! mao natomiast mamy organizacji z zakresu oc"rony rodowiska A4NB* -spomina si nawet% 3e przez z!yt du3y nacisk kadziony na sport% zanied!ywane s inne sektory% jak np* ku#turaJ ,estemy zadowoleni ze wsp&pracy w s#erze spoecznej! s#erze sportowej. (orzej ukada si wsp&praca w s#erze kultury A4JB * - wie#u miejscach jednak wa$nie ku#tura wydaje si gwn sfer wsppracy midzy 012 a samorzdemJ )ultura daje du$o pienidzy na taki rozw&j! organizacje maj* #ajne podejcie do sztuki! "istorii! s* ludzie! kt&rzy z reguy maj* kierunkowe wyksztacenie i pasje! maj* mo$liwoci synergii tego wszystkiego. A4I/B * -edug rozmwcw najcz$ciej z#eca si wa$nie zadania zwizane z tym o!szaremJ 4 ramac" moic" komisji! w kt&ryc" dziaam! to we wszystkic" i w dziedzinie kultury! upowszec"niania kultury wr&d dzieci i modzie$y! promocji dziaalnoci kulturalnej w miecie i w dziedzinie owiatowej! opieku'czej nad seniorami! niepenosprawnymi i nad dziemi do lat trzec" s* zlecane zadania zewntrznym
5D

=iagnoza stanu wsp&pracy organizacji pozarz*dowyc" w +aopolsce % EF 5I1I

D>

podmiotom! w #ormie konkursu grantowego. azwyczaj konkursy s* organizowane -! H razy w roku A4JNB. -sppraca samorzdu z trzecim sektorem prze!iega rwnie3 na wie#u innych po#ach 7 edukacji% ochrony dziedzictwa narodowego% eko#ogii itd*J :c"rona na rzecz zdrowia! dziaalno na rzecz os&b niepenosprawnyc"! nauka i edukacja! kultura i sztuka! oc"rona d&br kultury i dziedzictwa narodowego! wspieranie i upowszec"nianie kultury #izycznej! ekologia i oc"rona zwierz*t! przeciwdziaanie uzale$nieniom i patologiom spoecznym3 A4HQB* 0ie !rakuje te3 organizacji dziaajcych w !ardziej ,niszowych/ o!szarach* te3 takie organizacje% ktre wspieraj przedsi!iorczo$4J +iasto dotuj*c #undacj! kt&r* powoalimy na pocz*tku lat /..! wspiera obszar przedsibiorczoci dla tyc"! kt&rzy s* modymi przedsibiorcami A4QB* 'eden z rozmwcw wymienia w$rd nich rwnie3 towarzystwa turystyczneJ ,est %towarzyszenie Pomocy :sobom @iepenosprawnym! jest r&wnie$ Lwinoujska :rganizacja 1urystyczna3 A4KRB * - jednym z wywiadw pojawia si nawet stwierdzenie% 3e wa$ciwie we wszystkich dziedzinach 3ycia dziaa jaka$ organizacja trzeciego sektoraJ @ie ma dziedziny! gdzie nie ma organizacji pozarz*dowyc" A4IJB. 'ak si wydaje% o!serwacja ta jest jednak za#e3na od miejsca% z ktrego pochodzi rozmwca i jego $wiadomo$ci 7 w innej rozmowie pada !owiem zdanie zupenie przeciwneJ %*! ale w zbyt maej liczbie obszar&w. 1o jest g&wnie pole jakiej pro#ilaktyki uzale$nie'. @atomiast myl! $e tak naprawd w wikszoci obszar&w #unkcjonowania miasta! organizacje pozarz*dowe mogyby swoje miejsce znale?.A4J/B. 2so!nym o!szarem dziaa#no$ci wydaj si te3 konsu#tacje spoeczne* 2rganizacje po3ytku pu!#icznego !ior udzia w podejmowaniu wa3nych d#a miasta decyzjiJ K organizacje pozarz*doweL uczestnicz* w konsultacjac" spoecznyc" A4HKB. - niektrych wywiadach jest nawet mowa o !ud3ecie partycypacyjnymJ ,est Cada Po$ytku Publicznego. 4sp&pracuje w zakresie tworzenia regulamin&w! konsultacji! partycypuje przy bud$ecie. +&wi si w miecie w tej c"wili o bud$ecie partycypacyjnym! obywatelskim A4HNB. ?ozmwcy maj pewne trudno$ci ze wskazaniem dziedzin% ktre !yy!y najwa3niejsze d#a rozwoju gospodarczego* -ie#u z nich wymienia organizacje% ktrych ce#em jest szerzenie idei przedsi!iorczo$ciJ )rzewi* ide przedsibiorczoci w naszym miecie! kiedy jest coraz mniej miejsc pracy. ac"caj* modyc" ludzi do podjcia dziaalnoci na wasny rac"unek! to jest bardzo wa$ne A4-IB * -spomina si te3 o dofinansowaniu instytucji
DA

otoczenia !iznesu i ich form% takich jak np* k#astryJ +amy te$ rodki na kreowanie przedsibiorczoci wr&d modzie$y! do#inansowujemy klastry i w tym kierunku c"cielimy i. 1o s* na razie plany A4I/B. 0iemniej jeden z rozmwcw zauwa3a% 3e trudno oddzie#i4 rozwj gospodarczy od rozwoju kapitau spoecznegoJ rozwojem gospodarczym mam problem. 1rudno to rozdzieli od rozwoju kapitau spoecznego. 4iem! $e to si robi na potrzeby analiz! ale generalnie ja to widz jako rozw&j miasta we wszystkic" jego przejawac"! jakoci $ycia i relacji midzyludzkic". 1u widz g&wny rozw&j A4IJB. (ym samym to wa$nie dziaania na rzecz #oka#nej spoeczno$ci poza sfer stricte gospodarcz stanowi najwiksz warto$4 sektora 012J +o$e organizacje nie zapewniaj* dynamicznego rozwoju i nie robi* $adnego kroku naprz&d! ale s* to potrzeby mieszka'c&w. 1u nie mo$na m&wi o wielkic" inwestycjac". Eo to nie o to c"odzi! ale w tej wanie dziedzinie potrzebny jest rozw&j A4JHB. (aka dziaa#no$4 organizacji pozarzdowych przyczynia si do wzrostu kapitau spoecznego% std konieczne jest wspieranie ich dziaa" przez wadze samorzdowe na rwni z dziaaniami podmiotw trzeciego sektora funkcjonujcych na innych o!szarach* 0a#e3y zwrci4 szczeg#n uwag na fakt% 3e w$rd gwnych o!szarw dziaa#no$ci organizacji pozarzdowych wa$ciwie ty#ko jeden !adany samorzdowiec wskaza na rozwj gospodarczy i przedsi!iorczo$ci informujc% 3e 3s* te$ takie organizacje A4QB* Pwiadczy to zatem o stosunkowo niewie#kiej #icz!ie podmiotw z sektora pozarzdowego zajmujcych si t tematyk* 'est wic to swoista nisza% #uka w rynku% ktra powinna zosta4 wypeniona% jednak inicjatyw w tym zakresie powinien przej4 samorzd% stwarzajc odpowiednie warunki &tak3e finansowe) i zachcajc organizacje pozarzdowe &a tak3e #oka#nych dziaaczy% aktywnych mieszka"cw) do anga3owania si w stowarzyszenia i fundacje wspierajce przedsi!iorcw* ;stnieje !owiem wie#e programw% finansowanych ze $rodkw krajowych i unijnych% dajcych mo3#iwo$4 prowadzenia r3nego rodzaju inku!atorw% oferujcych wsparcie przedsi!iorcom rozmaitych kategorii &modzi% nowopowsta#i% ko!iety% w ramach ,powrotu na rynek pracy/ 7 d#a !ezro!otnych% z do$wiadczeniem 7 >AW itp*)*

4ziaania podejmowane przez 'ST w celu usprawnienia wsppracy z ()"

DB

- ostatnich #atach do$4 czsto !adano potrze!y organizacji pozarzdowych w kwestii poprawy wsppracy z samorzdem* 8 reguy najcz$ciej wymienianym warunkiem skutecznego funkcjonowania organizacji jest dostp do funduszy i sprztu niez!dnego do prowadzenia dziaa#no$ci* 0ieco mniej wa3ny% jednak wci3 istotny wydawa si rozwj kompetencji w dziedzinie% ktr dana organizacja si zajmuje* 8a naj!ardziej odczuwa#ny pro!#em w zakresie finansowym wymieniano z!yt skomp#ikowane forma#no$ci zwizane z korzystaniem ze $rodkw grantodawcw% sponsorw i funduszy unijnych 9I* 0iema# wszystkie !adania zauwa3aj te3% 3e zap#ecze finansowe organizacji jest przeceniane% nie docenia si natomiast r3nego rodzaju kompetencji ich czonkw* -edug wie#u rozmwcw priorytetem w kwestii wsppracy samorzdu z sektorem 012 s dziaania su3ce tworzeniu wzajemnego zaufania podmiotw* <wi si przede wszystkim o wikszym d!aniu o wiarygodno$4 organizacji pozarzdowychJ :rganizacje powinny przede wszystkim dba o swoj* wiarygodno! jako wiadczonyc" usug oraz o mo$liwo wery#ikacji dziaalnoci A4-KB * 0ie !rakuje postu#atw o wiksz transparentno$4 wsppracy 7 z#ecane zadania powinny pod#ega4 kontro#i miasta* 8daniem niektrych w 3adnym wypadku sektor 012 nie powinien zajmowa4 si rozdzie#aniem $rodkwJ (eneralnie powinno istnie zau#anie! nie powinno si zmienia warunk&w w trakcie! a podobno to si zdarza. :sobicie si z tym nie spotkaam. +usi by kontrola miasta! nie s*dz! $eby byo dobrze np. przerzuca na organizacje pozarz*dowe rozdzielanie grant&w. Lrodki s* publiczne i poc"odz* z podatku wszystkic" obywateli! nie mo$emy wic unika odpowiedzialnoci za ic" podzia. au#anie natomiast nie jest powszec"ne! bardzo nad tym ubolewam A4IJB * -zajemnemu zaufaniu su3yo!y te3% zdaniem niektrych urzdnikw% z#ikwidowanie zjawiska zagwarantowanych dotacji d#a niektrych stowarzysze" 7 czsto !owiem zdarza si tak% 3e jedna organizacja rea#izuje cyk#icznie jedno zadanie &tym samym zdarza si% 3e o!ni3a si jej skuteczno$4)J %* rzeczy! kt&re musz* by cykliczne realizowane A3B! ale to nie znaczy! $e to zawsze bdzie robi ten sam podmiot A4J/B. .rokiem uatwiajcym wspprac !yo!y te3 ograniczenie !iurokracji i po#uzowanie kryteriw dotyczcych sprawozda" finansowych i ksigowo$ci* 'ak si jednak wydaje% postu#at taki stoi w sprzeczno$ci z wymogami transparentno$ci dziaa" 7 w takim wypadku k#uczowym wyzwaniem okazao!y si wypracowanie !ardziej e#astycznego systemu kontro#i*
9I

Podstawowe #akty o organizacjac" pozarz*dowyc". Caport z badania H.-. % towarzyszenie .#on@jawor% -arszawa 5I11

DC

'eden z rozmwcw mwi zreszt% 3e przepisy powinny si zmienia4 w za#e3no$ci od dziedziny% w jakiej dziaa dana organizacja* ;nnych wymogw forma#nych potrze!uje pomoc spoeczna% innych za$ ku#turaJ Powinnimy na tyle! na ile mo$na dopasowa rodzaj cie$ki #inansowej do specy#iki organizacji. @ie stosowa tego samego do kultury co do pomocy spoecznej i owiaty A4IJB* - przypadku za$ gdy pro!#emem s nie ty#e instytucjona#ne ograniczenia% co raczej zwyczajny !rak umiejtno$ci roz#iczania $rodkw% do!rym rozwizaniem wedug wie#u rozmwcw jest organizowanie specja#nych szko#e" d#a czonkw 012 #u! po prostu !ardziej czyte#ne wymogi uzyskania grantu% dotacji itd*J =la organizacji najbardziej wartociowymi byyby szkolenia z rozliczania A4-KB. 8reszt pomoc merytoryczna uznawana jest w wie#u rozmowach za jedno z wa3niejszych dziaa"% su3cych poprawie wsppracyJ Eardzo wa$ne s* szkolenia dla organizacji pozarz*dowyc" i wspieranie! je$eli c"odzi o wykorzystywanie rodk&w unijnyc" na rozw&j. A4HJB * 0ie mniej wa3na jest pomoc prawnaJ Ddzielamy porad prawnyc". :rganizacje nie musz* paci za porady prawne. +og* bezpatnie z nic" skorzysta A4NB. 8 niektrych wywiadw wynika% 3e niez!dne jest funkcjonowanie odr!nej jednostki% ktra koordynuje dziaa#no$4 trzeciego sektora w danym mie$cie* ;nstytucja taka e#iminuje% np* mo3#iwo$4 du!#owania si projektw% atwiej jest te3 kontro#owa4% jakie sektory potrze!uj dofinansowania% jakie s potrze!y i oczekiwania 012 oraz ich !eneficjentw w zakresie $rodkwJ ,eden zasadniczy cel 7 scalenie tego do jednego biura! przeniesienie wsp&pracy do jednego! centralnego orodka zarz*dzanego przez konkretne osoby. =ziki temu byoby sp&jnie A3B 1o jest taka materia! $e nie mo$na przewidzie! co kto napisze i czy to bdzie dobrze. 4 jednym roku zadania mog* by inaczej opiniowane ni$ w innym. 4idz problem w rozczonkowaniu A4I-B* -spomina si te3% 3e !ardziej zinstytucjona#izowana wsppraca wymuszaa!y na samorzdach wspprac z 012 7 niemniej wymagao!y to rwnie3 zmian na szcze!#u ustawowym &rozmwca zdaje si twierdzi4% 3e dotychczasowy mode# oparty raczej na do!rowo#no$ci wsp#nych dziaa" nie sprawdza si)J =obrym pocz*tkiem byoby powoanie takic" centr&w koordynacyjnyc"! czy zinstytucjonalizowanej plat#ormy wsp&pracy samorz*d&w i organizacji pozarz*dowyc". 9czkolwiek myl! $e trzeba by to uregulowa ustawowo $eby miao rce i nogi. 1ak! $eby samorz*dy musiay obligatoryjnie wc"odzi w tak* zinstytucjonalizowan* wsp&prac z organizacjami samorz*dowymi! a nie na zasadzie dobrowolnoci A4JRB. -ydaje si to
DF

do!rym rozwizaniem zwaszcza w kontek$cie ko#ejnej wypowiedzi 7 zdaniem cytowanej oso!y% rozwj organizacji pozarzdowych za#e3y w gwnej mierze od i#o$ci z#ecanych im zada"J (mina powinna jak najwicej wasnyc" zada' cedowa na organizacje pozarz*dowe! by wspiera ic" rozw&j A4HJB. (worzenie specja#nych gremiw@zespow% ktre skupiay!y organizacje pozarzdowe mo3e natomiast su3y4 !ardziej efektywnym konsu#tacjom spoecznymJ @aszym marzeniem byo utworzenie rady organizacji pozarz*dowyc" czy Cady Po$ytku Publicznego. 1o ciao mogoby by pierwszym kontaktem w sprawie wszystkiego. Eez opinii! bez doradztwa nie mamy co realizowa A4-JB * 0ajwa3niejsz kwesti pozostaje jednak poprawa mode#u komunikacji midzy podmiotami* -ie#u rozmwcw zwraca uwag% 3e ty#ko sprawny system wymiany informacji pozwa#a administracji pu!#icznej na poznanie potrze! okre$#onych spoeczno$ciJ Pokazaliby obszary potencjalnej aktywnoci organizacji pozarz*dowyc"! dla kt&ryc" warto przeznaczy rodki. 4 ten spos&b wyjdziemy naprzeciw potrzebom mieszka'c&w A4QB. .omunikacja mo3e po#ega4 na wydawaniu !roszur% #istw mai#owych% organizowaniu szko#e" itd*J (&wna zasada to komunikacja. 1o dziaa w dwie strony. +y prowadzimy newsletter! zamieszczamy w nim r&$nego typu in#ormacje: $e ogosilimy konkurs! wysyamy treci konkurs&w! linki. Poza tym organizujemy szkolenia! staramy si organizowa kilka takic" szkole' w roku A4IIB* - niektrych miastach ju3 powstaj instytucje% ktre su3 wspieraniu przepywu informacjiJ Przydaby si przepyw in#ormacji lepszy. +yl! $e to! co teraz si dzieje! czyli Cada Po$ytku Publicznego i inicjatywa kilkunastu organizacji! kt&re wsp&lnie byy ciaem inicjuj*cym powstanie Cady Po$ytku Publicznego przy prezydencie! daje taki przykad! taki pocz*tek dobryc" praktyk wsp&pracy midzy organizacjami A4JB * 0ada# natomiast nie funkcjonuje do!ry mode# wsppracy midzy samymi organizacjami pozarzdowymi% ktry mg!y su3y4 #epszemu przekazywaniu informacjiJ (dyby byli zrzeszeni lub pomagali sobie midzy sob*! by to mogo im pom&c w dziaaniu A4/B. -spomina si te3 o konieczno$ci !udowania #epszej wsppracy w zakresie wykorzystywania przez sektor 012 pomieszcze"% na#e3cych do samorzduJ ,estem za tym! by wspiera je organizacyjnie poprzez udostpnianie pomieszcze' A4HJB * 8daniem jednego z rozmwcw% potrze!y w tym zakresie s o#!rzymie% za$ o!ecnie samorzd nie jest w stanie ich zaspokoi4J a mao jest lokali! ale te$ organizacje maj* bardzo du$e wymagania co do

DD

lokali! kt&re c"ciayby zajmowa. +iasto o#eruje organizacji kilka lokali! a ona jak kupuj*cy mieszkanie przebiera. 4szystkic" nie da si zadowoli A4KNB* 2so!ny postu#at po!rzmiewa w innym wywiadzie 7 urzdy powinny mie4 wiksze zaufanie do dziaa" organizacji* =zsto zdarza si !owiem% 3e co$% co urzd uznaje za nierea#ne #u! niewykona#ne &i w zwizku z tym nie przeznacza na to 3adnych $rodkw) okazuje si sukcesemJ :kazuje si! $e du$* popularnoci* ciesz* si koncerty muzyczne. ostao powoane dawne stowarzyszenie #il"armoniczne w )oninie! kt&re za cel postawio sobie powoanie w )oninie orkiestry kameralnej sym#onicznej. +yl! $e tak naprawd nic nas nie ogranicza do pracy A3B ogranicza nas tylko nasza wyobra?nia! co mo$emy robi wsp&lnie z organizacjami pozarz*dowymi A4NB.

7ariery wsppracy mi!dzy samorz%dem a ()"

-ikszo$4 !ada" dotyczcych !arier wsppracy midzy samorzdem a sektorem 012 ukazuje do$4 podo!ne trudno$ci* 0ajcz$ciej wymienianym pro!#emem !yo oczywi$cie pozyskiwanie $rodkw finansowych na dziaa#no$4* -a$nie kwestia niedofinansowania organizacji pozarzdowych wydaje si nie ty#ko pro!#emem wewntrznym organizacji% a#e rwnie3 utrudnieniem d#a wsppracy &co wydaje si jasne w kontek$cie uza#e3nienia organizacji od finansw pu!#icznych i sporego rozwarstwienia przychodw midzy organizacjami)* -$rd innych !arier przedstawicie#e organizacji pozarzdowych wymieniaj rwnie3 pro!#emy zwizane z konstrukcj przepisw i procedur prawnych* -skazuje si te3 na trudno$ci w kontaktach z administracj pu!#iczn91* - innych !adaniach95 przedstawicie#e organizacji formuowa#i te3 inne !ariery% nieco odmienne od tych% ktre wynikaj z wywiadw z przedstawicie#ami samorzdu* -$rd wyr3nionych !arier zna#azy siJ potoczne rozumienie pojcia samorzd% po#egajce na postrzeganiu instytucji samorzdowych nie jako przedstawicie#i ogu danego terytorium% a#e jako przedstawicie#i wadzy &zauwa3a si% 3e s oni nie ty#ko tak postrzegani% a#e czsto sami tak o so!ie my$#)Q
91 95

%towarzyszenia! #undacje i spoeczne podmioty wyznaniowe % 1U % -arszawa 5I1I =iagnoza stanu wsp&pracy organizacji pozarz*dowyc" w +aopolsce % EF 5I1I

1II

niedostrzeganie opaca#no$ci wsppracyQ niedocenianie ro#i sektora 012Q postrzeganie sektora 012 jako konkurencjiQ !rak e#astyczno$ci !rak wzajemnego zaufania !rak wiedzy i nieprzygotowanie do wsppracy*

-ydaje si% 3e wie#e z owych pro!#emw potwierdzaj te3 !adani* 8auwa3a si czsto% 3e jednostki odpowiedzia#ne za wspprac samorzdu z organizacjami trzeciego sektora s mao rozpoznawa#ne 7 std koordynacj wsp#nych dziaa" wci3 zajmuj si komrki stworzone wcze$niej% zwyk#e niewyposa3one w odpowiednie kadryJ Pomagamy! zadzwonimy! poprosimy o przyniesienie czego! ale w Eiurze )ultury czy Fdukacji jest tego niewiarygodnie du$o! a pracownik&w mao! to ju$ mamy problem. %toeczne Gentrum Fdukacji :bywatelskiej jest sabo wypromowane A4I-B * 8reszt !rak instytucji koordynujcych zdaje si !y4 gwn przeszkod d#a efektywnej wsppracy 7 pro!#em ten dotyczy zwaszcza mniejszych jednostek administracyjnychJ @ie ma w dzielnicac" kom&rek stricte dla organizacji i z mojego punktu widzenia jest problem taki! $e wsp&praca z trzecim sektorem jest dodatkiem do normalnyc" zada'. 1o nie jest ic" bie$*ca praca i konkursy s* ogaszane ad "oc. :ni te$ zapewne nie c"c* bra na siebie takiej odpowiedzialnoci! $e Pani przyc"odzi z o#ert* i powie si jej! co jest ?le. ,a tu widz problem A4I-B. +y4 mo3e wa$nie to stanowi przyczyn odczucia ko#ejnego rozmwcy% 3e organizacje pozarzdowe nie s traktowane przez wadze powa3nie 7 wsppraca rzadko kiedy ma trway i konsekwentny charakterJ 1a wsp&praca nie jest zbyt duga! to s* zwykle raz zlecone zadania! potem nic. Drzdnicy musz* traktowa organizacje powa$niej! nie jako klienta! ale partnera do wsp&pracy A4H/B* 8reszt w innym wywiadzie pojawia si opinia% 3e wa$nie !rak sta!i#no$ci we wsppracy% !rak jednoznacznego programu dziaa" skutecznie zniechca organizacje do wsppracy 7 rozwizaniem wydaje si stworzenie niezmiennej w zao3eniach strategii wsp#nych dziaa"J 1o s* konkretni ludzie! wolontariusze i pracownicy stowarzysze'! kt&rzy nakierowali ca* swoj* dziaalno przez ostatnie dwa! trzy lata na pewn* dziedzin. @ie mo$na im teraz powiedzie! $e to byo dobre i nie ma zastrze$e'! ale teraz mamy inny priorytet i przerzucamy si w inne miejsce. 1u powinna by pewna stabilno dziaa'! korekta

1I1

w poszczeg&lnyc" rozwi*zaniac"! kt&re mogyby by bardziej precyzyjne i lepsze! ale stabilno w zao$eniac" generalnyc" A4JNB* 'ednym z powa3niejszych pro!#emw organizacji pozarzdowych jest te3% zdaniem rozmwcw% ich stae niedofinansowanie* amorzd nie mo3e natomiast pozwo#i4 so!ie na przekazywanie $rodkw wszystkim stowarzyszeniomJ +aj*c ograniczone rodki! nie mamy mo$liwoci! aby podzieli to sprawiedliwie. A4JKB * +ywa% 3e nawet o!iecujce projekty nie mog otrzyma4 dotacji% a rzete#ne organizacje nie otrzymuj potrze!nych #oka#iJ Gzasami ludzie czuj* si pokrzywdzeni! bo robi* co wietnego! a nie dostali pienidzy! ale my mo$emy da tylko wtedy! kiedy to si zgadza z naszym bud$etem. Poza #inansowymi problemami s* te$ lokalowe! ale to te$ ma zwi*zek z #inansami. +amy teraz sytuacj tak*! $e wietna organizacja ma R... z zalegoci za czynsz! a my nie mo$emy im tego umorzy. A3B ,ednak ten problem wynika z tego! $e nie dostali w projekcie pienidzy. 9 gdy taka organizacja wyl*duje na bruku! to zdarza si! $e p&?niej przez jaki czas nie mo$e stara si o lokal A4IIB* <imo wic% 3e niektrzy rozmwcy uwa3aj niekiedy sektor 012 za roszczeniowy &:rganizacje nie powinny mie takiej roszczeniowej postawy. :rganizacja ma swoje prawa! ale te$ obowi*zki we wsp&pracy! z kt&ryc" musi si wywi*za A4H/B)%wikszo$4 z nich podzie#a opini% 3e wsppraca na gruncie finansowym jest wci3 niewystarczajcaJ 4 obliczu kryzysu #inansowego miasta ta kwota! kt&ra zostaa przeznaczona na te dziaania! bardzo mocno zmalaa. 4 sytuacji! w kt&rej te organizacje maj* stosunkowo may zakres zada' powierzonyc" do realizacji przez wadz publiczn* trudno oczekiwa! $eby one byy usatys#akcjonowane z takiego poziomu wsp&#inansowania. +yl! $e ten poziom wsp&pracy! r&wnie$ #inansowy jest niewystarczaj*cy A4JQB * Przeszkod !ywa te3 podej$cie wadz #oka#nych do wykonywanych przez organizacje zada"* 'u3 wcze$niej ana#izowano wypowiedzi rozmwcw o zjawisku przerzucania zada" samorzdu na sfer 012* =ho4 niekiedy sprzyja ono efektywno$ci w rozwizywaniu pro!#emw spoecznych% pojawiaj si rwnie3 gosy% 3e w du3szym okresie administracja pu!#iczna nie ty#ko nie rea#izuje pewnych zada"% a#e te3 przestaje udzie#a4 wsparcia organizacji pozarzdowejJ jednej strony to jest dobre! bo pobudzaj* tak* aktywno! $e ludzie c"c* co robi! ale z drugiej strony to jest tak! $e pa'stwo si z wielu rzeczy wyco#uje i one musz* same p&?niej dociera do ludzi A4KB* Ponadto zastpowanie samorzdu w niektrych o!szarach skutkuje sytuacj% w ktrej sektor 012 postrzegany jest jak
1I5

konkurencjaJ 4iele przykad&w pokazuje! $e organizacje pozarz*dowe potra#i* zaj* si zadaniami publicznymi lepiej! ni$ wadze miasta. Potem ono czsto nie u#a organizacjom! bo woli to zrobi samo. 1o jest kopot A4KQB * +ywa% 3e z tego powodu urzdnicy nie chc sucha4 gosu przedstawicie#i takich organizacjiJ 4ystpuje postrzeganie przez wadze miasta organizacji pozarz*dowyc" jako pi*te koo u wozu i jako konkurencj! wiecznyc" krytykant&w! a nie jako partnera do dyskusji i ludzi! kt&rzy maj* pomysy! mog*ce ubogaci polityk miasta A4JQB* ;nne wa3ne przeszkody% ktre ju3 wcze$niej zasygna#izowano% to !rak wystarczajcej !azy #oka#owejJ ,edn* wa$n* rzecz*! o kt&re organizacje walczyy! s* lokale. Powstao Gentrum! w kt&rym w tym momencie siedzib ma -K organizacji na zasadzie u$yczenia adresu i pomieszcze' na spotkania. 4iadomo! ka$dy c"ciaby mie swoj* siedzib. :rganizacje ostatnio utraciy budynek. @ie tyle co straciy! ale ju$ korzysta musz* odpatnie A4NB* -ydaje si rwnie3% 3e w niektrych miastach nie ma otwartej postawy wo!ec nowo powstaych organizacjiJ 4sp&praca nie jest za! ale mogaby by lepsza pod wzgldem otwarcia si na wiksz* ilo organizacji! bo ci*gle powstaj* kolejne A4JB. Powy3ej przedstawione pro!#emy i !ariery dotyczce funkcjonowania i rozwoju trzeciego sektora w Po#sce przyczyniaj si 7 jak donosi#i w wywiadach niektrzy rozmwcy 7 do sytuacji% w ktrej mieszka"cy nie s zainteresowani podejmowaniem spoecznych inicjatyw ani anga3owaniem si w jakimko#wiek aspekcie w rozwj miejscowo$ci* 6o tego same stowarzyszenia i fundacje zajmuj si stosunkowo wsk tematyk% w ktrej podejmuj dziaania% nowe organizacje powstaj sporadycznie% a o!szar ich dziaa#no$ci niema# si nie poszerza* 6y#ematy finansowe% #oka#owe% organizacyjne i zadaniowe% a tak3e ograniczone wsparcie ze strony #oka#nych wadz powoduj% 3e podejmowanie dziaa#no$ci w fundacji czy stowarzyszeniu nie cieszy si w spoecze"stwie zainteresowaniem &a wic mamy do czynienia tak3e z niskim kapitaem spoecznym)* zerokie wsparcie ze strony samorzdu #oka#nego w miastach na prawach powiatu spowodowao!y znacznie szy!szy rozwj sektora pozarzdowego w r3nych o!szarach* 2!ecnie skupia ono si gwnie wok pomocy spoecznej% ewentua#nie dotyczy ku#tury i sportu% natomiast widoczne jest zapotrze!owanie na dziaa#no$4 w o!szarze rozwoju gospodarczego i wspierania przedsi!iorczo$ci*

1I9

(ajwi!ksze korzy#ci ze wsppracy 'ST i ()"

-$rd najwikszych korzy$ci% pyncych ze wsppracy administracji pu!#icznej z organizacjami pozarzdowymi wymienia si zwikszon efektywno$4 dziaania% wynikajc z #epszego rozpoznania potrze! spoeczno$ci* 2rganizacje s !owiem ,!#i3ej #udzi/J %* bli$ej mieszka'c&w 4arszawy. Drzdnicy s* zamknici w Drzdac"! organizacje znaj* potrzeby! rodowisko A4H/B* 6u3o szy!ciej zdo!ywaj wiedz na temat wa3nych pro!#emw mieszka"cwJ %zybciej orientuj* si! jakie s* potrzeby mieszka'c&w! poniewa$ #unkcjonuj* w tyc" rodowiskac" i pozyskuj* rodki zewntrzne. 4 ten spos&b wzbogacaj* miasto A4JHB. 6ocieraj te3 tam% gdzie wadza nie mo3e% nie chce #u! nie jest w stanie dotrze4J Poprzez partnerstwo organizacji z wadzami rozwi*zujemy! agodzimy problemy. 4yc"odzimy naprzeciw mieszka'com! kt&rzy nie s* w stanie sobie sami pom&c. @ie wszdzie dociera administracja! a organizacje s* przedu$eniem! *cznikiem midzy administracj* a osob* potrzebuj*c* A4QB. 0iekiedy znaj #epiej nie ty#ko trudno$ci% z jakimi zmagaj si mieszka"cy miasta% a#e rwnie3 zapotrze!owanie #udzi na okre$#one formy rozrywkiJ :rganizacja pozarz*dowa to osoby najbli$ej rodowiska! kt&re potrzebuje pomocy. 1o jest pierwsza osoba! kt&ra mo$e mie kontakt z osob* potrzebuj*c* pomocy. 1o jest osoba! kt&ra mo$e wyci*gn* rk! mo$e przyj do nas i powiedzie: my potrzebujemy pomocy w tym obszarze! bo tam co si zaczyna dzia! bo zaczyna problem rosn*! bo ten problem zaczyna dotyka coraz wikszej grupy os&bA4-HB. <wi si te3 niekiedy% 3e organizacje pozarzdowe stanowi swego rodzaju odci3enie d#a administracji &nie ty#ko finansowe% a#e te3 kadrowe)J G"ocia$by odci*$enie miasta przez organizacje! zajmuj*ce si osobami niepenosprawnymi. 4ybronilimy dwa lata temu dwie szkoy! oddaj*c je w rce stowarzyszenia. %* to teraz szkoy publiczne prowadzone przez stowarzyszenia! kt&re bardzo dobrze sobie radz*. +aj* sw&j wkad ze skadek czonkowskic". Codzice s* zaanga$owani w jej dziaalno A4-QB * Urzd nie musi !owiem zatrudnia4 nowych pracownikwJ Pozwala na wykonywanie dziaa' bez zwikszania potencjau kadrowego A4-NB* -ydaje si wic% 3e dziki temu% i3 organizacje skupiaj #udzi zaanga3owanych w jaki$ temat% posiadajcych wiedz na temat pro!#emw% z jakimi zmagaj si konkretne grupy spoeczne% sektor 012 staje si niez!dnym ogniwem czcym spoecze"stwo i administracj pu!#icznJ 1e organizacje skupiaj* pasjonat&w i te osoby
1I>

wiedziay wczeniej! $e w danym temacie s* dobrze merytorycznie przygotowane i s* te$ ekspertami w danyc" dziedzinac". 4 zwi*zku z tym jest to mo$e e#ektywna #orma pozyskiwania do okrelonyc" dziedzin i temat&w os&b! kt&re w $yciu zawodowym s* specjalistami w okrelonyc" tematac" A4-JB. 6ostrzega si ponadto ich warto$4 w samym dziaaniu na rzecz spoeczno$ci 7 wsppraca z 012 nie jest wic niekiedy $rodkiem do po!udzania np* rozwoju gospodarczego% a#e ce#em samym w so!ieJ ,eli miasto przeznacza rocznie -I. mln zotyc" na zlecanie realizacji zada' publicznyc" organizacjom pozarz*dowym i organizacje realizuj* je dla mieszka'c&w 4arszawy! przez to daj* te pieni*dze 4arszawie. Po drugie 0 organizacje w du$ej mierze przeprowadzaj* szkolenia! te$ z zakresu prowadzenia dziaalnoci gospodarczej! porad ksigowyc". @ie c"odzi tylko o to! $e pieni*dze zostaj* w 4arszawie! ale te$ ludzie si edukuj* A4I-B* - wypenianiu zada" zorientowanych na spoecze"stwo s zreszt% zdaniem rozmwcw% du3o !ardziej efektywne ni3 urzdyJ %* to po pierwsze instytucje! kt&re s* ukierunkowane na jeden konkretny cel! maj* odpowiedni* ilo r*k do pracy! znaj* si na tym! co robi* i mam wra$enie! $e dziki temu s* lepsze w tym ni$ urzdnicy A4HKB. 6o tego ich usugi kosztuj mniejJ 1o! co nale$y do miasta! to si miastu opaca! bo miasto musiaoby wydatkowa wicej rodk&w! $eby zleci to na zewn*trz albo swojej wasnej jednostce A4I.B* 0a#e3y jednak zauwa3y4% 3e !rakuje jednoznacznych ana#iz efektywno$ci i kosztw wsppracy z trzecim sektoremJ 6okalnie nie byo takiego badania! natomiast pewnym elementem analizy jest sprawozdanie z realizacji programu za rok poprzedni. tego wynika! co w miecie dziao si w tym zakresie! jakie byy konkursy o#ert! jakie zadania byy zlecone! jak byy zrealizowane i prawidowo rozliczone. 1e elementy wynikaj* z oceny rozliczenia rocznej realizacji! ka$dy radny ma wiedz z tego dostarczon*! jakic" bada' zewntrznyc" nie byo A4IRB. 8 wypowiedzi tej wynika jednoznacznie% 3e cz$4 przedstawicie#i wadz samorzdowych my#i sprawozdawczo$4 z ewa#uacj !d: te3 nie przywizuje na#e3nej wagi do mierzenia efektywno$ci funkcjonowania organizacji pozarzdowych* (o tak3e pokazuje% 3e wadze samorzdowe nie stosuj ocen efektywno$ci dziaa#no$ci podmiotw trzeciego sektora% zadowa#ajc si niema# wycznie o!owizkow sprawozdawczo$ci z ich strony* (ymczasem r3nica midzy ewa#uacj a sprawozdawczo$ci jest diametra#na i mierzenie efektywno$ci dziaania 012 nie powinno opiera4 si wycznie na sprawozdawczo$ci dokonywanej przez te podmioty* Ewa#uacja !owiem daje znacznie
1IA

szersze mo3#iwo$ci oceny% pozwa#a na diagnoz stanu rzeczy i wdro3enie za#ece" i rekomendacji* ?3ne rodzaje ewa#uacji &dokonywanej przed wdro3eniem dziaa"% w czasie ich trwania !d: po ich zako"czeniu) pozwa#aj na skuteczne wprowadzanie zmian na !ie3co% dziki czemu znacznie podnosi si efektywno$4 dziaa"* Ponadto !adania ewa#uacyjne konstruowane s w oparciu o precyzyjne wska:niki% a nie sprowadzaj si do suchych ta!e#arycznych zestawie"% ktre trze!a interpretowa4 indywidua#nie* Pozwa#aj !owiem na uwzg#dnienie szerszego kontekstu i cao$ci !adanej popu#acji* - przypadku !adania efektywno$ci organizacji pozarzdowych k#uczowe znaczenie ma fakt% 3e ewa#uacja dokonywana jest na og przez podmioty zewntrzne &podczas gdy sprawozdania tworzone s przez czonkw organizacji) 7 najcz$ciej przez firmy sektora prywatnego% posiadajce odpowiednie knowHhow i zapewniajce dziki owej zewntrzno$ci o!iektywizm* (o pozwa#a na wykazanie za#e3no$ci i wzajemnych powiza" przyczynowoHskutkowych pomidzy r3nymi aspektami funkcjonowania 012* -ydaje si zatem konieczne% !y w ocenie dziaa#no$ci trzeciego sektora% wadze samorzdowe wykorzystyway !adania ewa#uacyjne do oceny tego zakresu po#ityki pu!#icznej* -$rd innych korzy$ci wsppracy wymienia si rwnie3 zwikszanie poczucia wpywu na po#ityk miejsk w$rd mieszka"cw czy identyfikacj z #oka#n spoeczno$ciJ )orzyci* jest to! $e ludzie w ten spos&b uzyskuj* poczucie! i$ maj* wpyw na bieg miasta. @ie maj* tego wpywu tylko przez wybory co cztery lata i p&?niej to poczucie wpywu na losy miasta trac*. a porednictwem tyc" organizacji! w kt&ryc" dziaalno mo$e w*czy si niemal ka$dy mieszkaniec! maj* wpyw na bie$*ce #unkcjonowanie r&$nyc" dziedzin $ycia miasta A4JQB* 'eden z rozmwcw twierdzi te3% 3e sektor 012 sprzyja rea#izowaniu niekonwencjona#nych projektwJ 6icz na dopyw wie$ej krwi! bo tutaj urzdnicy s* od dawna. 6icz! $e bd* to pomysy z korzyci* dla miasta A4KB *

Wspieranie rozwoju przedsi!biorczo#ci przez wadze samorz%dowe

-ie#u samorzdowcw nie ma wiedzy na temat istnienia w o!r!ie danej jednostki terytoria#nej jakichko#wiek programw edukacyjnych w zakresie przedsi!iorczo$ci* 8 reguy podaj przykady wycznie po$rednio zwizane z przedsi!iorczo$ci% np* rea#izowane przez
1IB

Powiatowy Urzd Pracy &PUP) dziaania w sferze doradztwa zawodowegoJ 1utaj do pr$nie w tym zakresie dziaa PDP A3B jest poradnictwo zawodowe! wyc"odz* do modzie$y! zwaszcza tej ko'cz*cej szkoy! $eby im pom&c w wyborze zawodu czy te$! jeli kto decyduje si na wasn* dziaalno gospodarcz*! to zar&wno i bezrobotny i osoba dosownie z ulicy mo$e p&j i uzyska tam porad! mo$e si spotka z doradc* zawodowym! z porednikiem pracy i te zagadnienia przybli$aj* na takic" wsp&lnyc" spotkaniac" A4HRB * +ywa te3% 3e wiedz o istnieniu podo!nych programw% jednak nie s w stanie poda4 na ich temat !ardziej szczegowych wyja$nie"J Programy dla c"c*cyc" prowadzi dziaalno gospodarcz* s* pewnie prowadzone! ale nie znam szczeg&&w. A4IB * 6otyczy to nawet os! zwizanych z organami% ktre teoretycznie powinny !ra4 udzia w ich wdra3aniuJ ,estem czonkiem )omisji Fdukacyjnej i nie pamitam! bymy mieli taki program. @ie pamitam A4HKB* 0iektrzy twierdz za$% 3e w og#e ich nie wprowadzano &warto te3 zauwa3y4% 3e jest to postrzegane jako pewne niedocignicie samorzdu)J E*d! nie istniej*! a powinny istnie A4KHB. - jednym wywiadzie pojawia si informacja% 3e cho4 dziaania takie podejmowano% nie uzyskano d#a nich $rodkw finansowychJ Ey taki okres! $e zgaszalimy akcje wanie bodaj$e z komisj* gospodarcz* o do#inansowanie do projektu! gdzie midzy innymi byy takie dziaania zwi*zane z promocj* przedsibiorczoci w szkoac". 1akie w postaci gier symulacyjnyc" prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. 1en projekt nie wyszed nam. @ie uzyska do#inansowania A4-B* (y#ko ki#ku rozmwcw przywouje przykady !ardziej szczegowe* 'eden z nich wspomina% 3e programy edukacyjne istniej% jednak nie s zwyk#e organizowane na wysokich szcze!#ach organizacji 7 odpowiedzia#ni za tworzenie programw s nauczycie#eJ %zkoy same pozyskuj* rodki z r&$nyc" program&w skierowanyc" do ucznia! gdzie wanie pr&buj* pracowa z modzie$*! szkol*c ic" z przedsibiorczoci. 1o indywidualnie nauczyciele pisz* wnioski. ,ako program w miecie nie #unkcjonuje A4HNB * ?ozmwca z innego miasta donosi o istnieniu wie#otorowych dziaa" w tym zakresie 7 gwnie poprzez #oka#ny inku!ator przedsi!iorczo$ciJ ,est akademicki inkubator przedsibiorczoci! my te$ pisalimy projekt z @arodowym Eankiem Polskim! konkurs dla modzie$y! taki #inansowy! byy nagrody! poza tym miasto daje pieni*dze inkubatorowi na spotkania w szkoac" A4I/B. - ko#ejnym wywiadzie pojawia si natomiast informacja o funkcjonowaniu oddzie#nych instytucji% ktre
1IC

zajmuj si edukacj w zakresie zakadania i prowadzenia wasnej firmy 7 rozmwca nie jest jednak pewien skuteczno$ci tych dziaa"J Program&w! dotycz*cyc" przedsibiorczoci jest do sporo. ,est nawet specjalna agencja! kt&ra wspiera rozw&j przedsibiorczoci. +ieci si gdzie przy %tarym Cynku. +a nawet swoj* bibliotek! wsparcie eksperta! kt&ry pomaga w doradztwie w zakresie zakadania #irmy. +amy centrum doradztwa zawodowego dla modzie$y. 1ylko pytanie! jaki to wszystko przynosi e#ekt. 1u mo$na by to oceni dopiero! je$eli porozmawiaoby si z osobami! kt&re rzeczywicie c"ciay zao$y dziaalno w Poznaniu! jakie otrzymay od wadz miasta wsparcie. 4 teorii wygl*da to wszystko bardzo dobrze. ,ak wygl*da w praktyce! trudno mi powiedzie. 1rzeba by zapyta samyc" zainteresowanyc"! jak oni to oceniaj* A4J/B* +ywa te3% 3e szko#enia w tym zakresie s ro!ione przez organizacje pozarzdowe* Edministracja pu!#iczna oceniana jest za$ w tej sferze czsto negatywnieJ %ektor pozarz*dowy prowadzi szkolenia. +yl! $e je$eli s* szkolenia organizowane przez wydzia owiaty czy miasto! to s* to raczej 5ladowe tematy8 w tym sensie! $e nie ma to istotnego znaczenia na poszerzanie wiedzy ekonomicznej i biznesowej wr&d uczni&w w og&le A4JRB. 0a#e3y jednak doda4% 3e zdaniem jednego z rozmwcw% nie istniej raczej oddzie#ne programy edukacyjne 7 pewne e#ementy ,nauki przedsi!iorczo$ci/ zdarzaj si niekiedy w o!r!ie okre$#onych projektwJ :drbnyc" projekt&w nie ma. Gzsto zdarza si! $e w ramac" jakiego projektu s* pewne czci dotycz*ce przedsibiorczoci! czy prowadzenia #irmy. 1o w zale$noci od potrzeb szkoy! uczni&w. %zkoa decyduje! czy takie projekty prowadzi! czy nie A4/B. Pojawiaj si te3 programy edukacyjne przeznaczone d#a os! wyk#uczonych% #u! zagro3onych wyk#uczeniemJ 1u jest program pozwalaj*cy na rozwijanie nowyc" kompetencji dla os&b wykluczonyc" A4N.B* 'eden z rozmwcw podaje te3 przykad programu szko#e" przeznaczonego d#a #udzi zainteresowanych otwieraniem spdzie#niJ :ddzia %towarzyszenia @a Czecz Przedsibiorczoci %poecznej z Poznania wspiera zakadanie sp&dzielni! prowadzi bardzo szerok* akcj zwi*zan* z edukacj* os&b! kt&re s* takim rozwi*zaniem zainteresowane i wiem! $e maj* przedu$ony ten projekt na kolejne lata! wic takie sp&dzielnie powstaway w ubiegyc" latac" i wiem! $e na przyszo te$ ta plac&wka bdzie swoj* prac kontynuowa A4RB. 2pinie co do funkcjonowania inku!atorw przedsi!iorczo$ci s podzie#one w$rd !adanych* 0iektrzy rozmwcy dostrzegaj ich dziaa#no$4 w sferze pomocy
1IF

przedsi!iorcomJ ,est te$ 2nkubator Przedsibiorczoci! dla tyc"! kt&rzy c"c* rozpocz* dziaalno! a nie maj* swoic" lokali! dowiadczenia. 4tedy 2nkubator stwarza mo$liwoci A4QB* twarzane s tak3e mo3#iwo$ci zacie$nienia wsppracy midzy przedsi!iorstwami a $wiatem edukacji*J 2nkubatory Przedsibiorczoci istniej*! natomiast akurat ten! o kt&rym ja syszaem dziaa w oparciu o uczelnie wy$sze. @a przykad prywatna uczelnia wy$sza! kt&rej nazwy zapomniaem! mieci si na 4ildzie. 1am dziaa taki 2nkubator Przedsibiorczoci! ale #unkcjonuje on bez udziau rodk&w miejskic". Gzy dziaa 2nkubator w oparciu o takie miejskie rodki! trudno mi powiedzie. A4JQB* ;stnieje rwnie3 spora grupa rozmwcw% ktra cho4 syszaa o dziaa#no$ci takiej instytucji% nie jest w stanie poda4 3adnych szczegowych informacji na ten tematJ 1ak! syszaem o 52nkubatorze przedsibiorczoci8! natomiast szczerze m&wi*c nie syszaem o jakic"kolwiek e#ektac" dziaalnoci tego projektu! wic trudno mi to w jakikolwiek spos&b komentowa A4JRB* =o ciekawe% rzadko ktry z rozmwcw wspomina o jakimko#wiek programie doradczym d#a przedsi!iorcw% cho4 w jednym z wywiadw przytaczany jest przykad dziaa#no$ci =entrum ;nnowacji i Przedsi!iorczo$ciJ %amorz*d +iasta )oszalina dotuj*c Fundacj Gentrum 2nnowacji i Przedsibiorczoci wspiera rozw&j przedsibiorczoci. +amy tu do czynienia nie tylko ze szkoleniami! przygotowywaniem przyszyc" przedsibiorc&w A4QB * 8wyk#e wsparciem doradczym zajmuj si% zdaniem rozmwcw% organizacje otoczenia !iznesu takie% jak ;z!a 1ospodarcza organizujca r3norodne szko#enia i spotkaniaJ @a pewno izba! przy pisaniu wniosk&w doradcy tam #unkcjonuj*! p&?niej te$ wiele organizacji pozarz*dowyc" prowadzi tego typu prac! czyli na swoj* rk organizuj* konsultacje czy panele dyskusyjne czy szkolenia 0 tego typu inicjatywa jest widoczna! w ci*gu roku jest ci*gle dostpna A4-B* +rakuje natomiast podo!nych rozwiza" !ezpo$rednio zwizanych z administracj pu!#icznJ a wsparcie dla przedsibiorc&w mo$na uzna og&lne in#ormacje! kt&re mo$na uzyska w wydziale dziaalnoci gospodarczej? 1o nie jest system wsparcia. 1o s* po prostu jakie tam og&lne obowi*zki! kt&ry ma ka$dy urzdnik obsuguj*cy petenta A4JRB. -ypowied: !adanego wskazuje% 3e w niektrych miastach o!jtych !adaniem nie funkcjonuje 3aden rea#ny system wsparcia d#a przedsi!iorcw* amorzdy rzadko% zdaniem rozmwcw% tworz tak3e fundusze po3yczkowe* 'eden z rozmwcw twierdzi% 3e wynika to gwnie z faktu% 3e gminy same znajduj si w zej sytuacji finansowejJ (mina sama ma problemy z zaci*gniciem kredyt&w. (mina jest ju$ zadu$ona
1ID

A4HHB* 1dzie indziej pojawia si opinia% 3e nie jest to zadanie takich jednostek jak miasto* 0ie istnieje wic co$ takiego jak stay dostp do funduszy d#a firmJ tego co wiem to nie jest zadaniem miasta. +o$e by3 byy dotacje na po$yczk! na wkad wasny na projekty unijne. 9le to bya jednorazowa decyzja! nie ma otwartyc" dostpnyc" #unduszy dla przedsibiorc&w A4IJB* (y#ko jeden rozmwca zauwa3a% 3e w niektrych miastach podo!ne fundusze dziaaj% zwyk#e dziki dofinansowaniu ze $rodkw unijnychJ Przez samorz*d prowadzone te$ nie ;#unkcjonuj*<. 4iem! $e niekt&re samorz*dy w 4ielkopolsce interesoway si dosy mocno tym tematem. @a przykad ,arocin i tam takie rozwi*zania s* wprowadzone. 1e$ znowu przy wsp&#inansowaniu rodk&w unijnyc". 4 Poznaniu w tym obszarze specjalnie wiele si nie dziao.A4JRB 0iektrzy rozmwcy mwi o dziaaniach zorientowanych na tworzenie w ich miastach specja#nych stref ekonomicznychJ +iasto walczy o #undusze na drog! kt&ra ma prowadzi do tej stre#y! kt&ra ma by w +idzylesiu. 1am ma by taka stre#a. 1o s* tereny czciowo miasta! czciowo "uty i tam s* przygotowywane tereny A3B Gay czas tworzymy uzbrojenie terenu i stwarzamy mo$liwoci dla potencjalnyc" klient&w A4/B * -ydaje si jednak% 3e rozmwcy nie podchodz z!yt entuzjastycznie do takiej formy pomocy przedsi!iorcom* 'eden z nich uwa3a% 3e istnienie strefy jest wa$ciwie !ezce#oweJ %pecjaln* stre# ekonomiczn* odbieram jako "aso! bo mamy t deklaracje i jeszcze pisemn* $e tak naprawd tworzenie specjalnej stre#y no na nic nie wpywa A4KHB * 0ie daje ona efektw zwaszcza w czasach zej koniunktury 7 mimo preferencyjnych warunkw nikt nie chce w niej inwestowa4J 2stniej* specjalne stre#y ekonomiczne w Poznaniu. @atomiast z tego! co wiem one nie zawsze e#ektywnie #unkcjonuj*. 4 tej c"wili mamy te$ troc" okres dekoniunktury i inwestorzy nie zawsze s* zainteresowani! $eby w takiej specjalnej stre#ie ekonomicznej kupowa dziaki! mimo $e miasto jest gotowe! by uzbroi takowe i da je w #ormule pewnego atrakcyjnego dobra A4JQB* Ponadto strefa ekonomiczna sprawdza si% zdaniem ko#ejnego rozmwcy% wycznie w miastach% ktre zmagaj si z !ezro!ociem% s u!o3szeJ 1o jest jakie uatwienie dla potencjalnyc" inwestor&w! czy zac"ta. @atomiast moim zdaniem to nie s* dziaania! kt&re maj* jaki przes*dzaj*ce dla gospodarki w miecie znaczenie. 1ym bardziej! $e generalnie specjalne stre#y ekonomiczne bardziej si sprawdzaj* i s* przeznaczone dla teren&w ubo$szyc"! gdzie wystpuje wikszy poziom bezrobocia A4JRB.
11I

'e$#i chodzi o u#gi w podatkach% w niektrych miastach funkcjonuj specja#ne uchway% ktre pozwa#aj umorzy4 cz$4 zo!owiza"* ;nne zwo#nienia &podmiotowe) uruchamiane s ty#ko w sytuacjach ,awaryjnych/% gdy przedsi!iorstwo ma kopoty z utrzymaniem si na rynkuJ Dlgi od podatk&w! czy ic" rozo$enie na raty stosowane s* w sytuacjac" nadzwyczajnyc". )iedy przedsibiorca jest w kryzysie i mo$e to zagrozi istnieniu #irmy A4HNB* +ywa te3% 3e u#g udzie#a si nowo powstaym firmomJ 1o wszystko zale$y! bo to w przypadku nowyc" #irm te$ ale w przypadku #unkcjonuj*cyc"! kt&re maj* problemy to miasto pomaga! bo miastu zale$y! $eby te #irmy si utrzymay A4KQB. ?ozmwcy odnoszc si do wspierania przedsi!iorczo$ci do$4 czsto mwi o p#anach zagospodarowania przestrzennego% jednak ,zasig/ tych opracowa" jest r3ny* +ywa% 3e okre$#aj one wytyczne wycznie d#a jednej czwartej miasta% co mo3e powodowa4 pewien chaos inwestycyjny i ur!anizacyjnyJ 4 tej c"wili ok HKP z tego co wiem. 1o cay czas jest niewystarczaj*ca ilo! ale problemem dla miasta w sytuacji braku planu zagospodarowania miasta jest bardzo du$a dowolno inwestor&w w zakresie ksztatowania przestrzeni publicznej A4JQB* 1dzie indziej z ko#ei o!ejmuje niema# cay zarzdzany o!szar 7 wwczas jednak pro!#emem okazuje si niekiedy nanoszenie niez!dnych poprawek* P#an wydaje si za mao e#astycznyJ =o zagospodarowania przestrzennego mo$na przyj*! $e to jest /R!/ P pokrycia miasta. Gzyli mo$na przyj*! $e to jest -..P miasta co jest plusem i minusem. )orzyci s* takie! $e jeli mamy plan zagospodarowania przestrzennego to wiemy tak na prawd gdzie kierowa te inwestycje. 1u mo$na! tu nie mo$na. 1u jest pre#erencja! tu jej nie ma. +inusy s* natomiast takie! $e je$eli jest inwestor i upatrzy sobie jak* lokalizacje i on c"ce tam dobi! ewentualna zmiana planu to jest taki okres czasu! $e temu inwestorowi ju$ przejdzie oc"ota A4HB* -sparciem rozwoju przedsi!iorczo$ci zajmuj si w du3ej mierze powiatowe urzdy pracyJ Drz*d pracy organizuje szkolenia dla os&b! kt&re c"ciayby zao$y swoj* dziaalno gospodarcz* A4-HB* +ywa te3% 3e przekazuje pienidze na rozpoczcie dziaa#no$ci oraz pozwa#a na zdo!ycie odpowiednich kwa#ifikacjiJ %zkolenia maj*ce na celu przystosowanie do zawodu! wyuczenie b*d? zmian zawodu! kwali#ikacji i s* te$ pieni*dze na rozpoczcie dziaalnoci gospodarczej A4J-B. =o ciekawe% wydaje si jednak% 3e !eneficjenci programw urzdw pracy w tym zakresie nie oceniaj ich do!rze 7 jeden z rozmwcw twierdzi% 3e PUP $wiadczy i#uzoryczn
111

pomoc% trudno w nim #iczy4 na rea#ne wsparcieJ 1o jest z jednej strony to wsparcie bezzwrotne! o kt&rym m&wiem. daje si! $e na poziomie -/ tysicy zotyc" jest ono mo$liwe do realizacji dla os&b zakadaj*cyc" dziaalno gospodarcz*. %* szkolenia. 4aciwie obowi*zkowym elementem tego wsparcia bezzwrotnego jest uczestniczenie w szkoleniu. %* te$ programy szkole' niezale$ne. ,est poradnia zawodowa! kt&ra te$ wskazuje r&$ne mo$liwoci. 1yc" dziaa' jest do sporo. 1rudno wyceni ic" e#ektywno. Gzy te osoby! kt&re korzystaj* z tyc" dziaa' s* zadowolone? +am wra$enie! $e nie do ko'ca! bo skon#rontowaem o#ert! kt&ra jest na stronie internetowej PDP0u z opiniami ludzi! kt&rzy przyc"odz* do mnie i m&wi*! $e w tym urzdzie na nic nie mog* liczy. 4ida! $e troc" si ic" oczekiwania mijaj* z rzeczywistoci* A4KQB. <iejski 2$rodek Pomocy poecznej wa$ciwie w og#e nie zajmuje si dziaaniami zorientowanymi na rozwj przedsi!iorczo$ci 7 jeden z rozmwcw twierdzi% 3e po prostu nie na#e3y to do zada" podo!nych instytucjiJ 1utaj takiej pomocy nie ma. Caczej +:PC skupia si! z tego! co wiem na wsparciu typowo spoecznym. @atomiast na wsparciu w zakresie szukania jakic" mo$liwoci zatrudnienia czy mo$liwoci zakadania dziaalnoci to +:PC si tym nie zajmuje A4JQB * 'edynym przykadem dziaa" w zakresie wspierania nowo powstaych podmiotw% jest tworzenie spdzie#ni socja#nychJ 1ak! %p&dzielnie %ocjalne! stworzono je A4-RB. 'e$#i chodzi o wsparcie przedsi!iorczo$ci z $rodkw urzdw miast% przywouje si czsto pojedyncze dziaania% takie jak zniesienie opat za wpis do rejestru przedsi!iorcwJ (&wnie in#ormacyjne. nielimy jako Cada +iasta opat za wpis do rejestru przedsibiorc&w. :na bya wprawdzie symboliczna! kiedy wynosia -..z! p&?niej K.z! a w tej c"wili wpis ten jest darmowy A4JQB* 'eden z rozmwcw twierdzi% 3e prawdziwych programw wsparcia jest raczej niewie#eJ 4 Drzdzie +iasta co jaki czas pojawiaj* si ogoszenia o konkretnyc" projektac" realizowanyc" przez Drz*d +iasta. +am wra$enie! $e nie jest tego za du$o A4HKB* 'e3e#i urzd zajmuje si takim projektem% to raczej nie koordynuje jego wykonania !ezpo$rednio* 'ego ro#a ogranicza si zwyk#e do dofinansowywania dziaa" organizacji pozarzdowychJ =o#inansowuje programy realizowane przez organizacje pozarz*dowe. ,ak organizacja zgosi si do miasta i prezydent uzna! $e zadanie jest na tyle #ajne i dotrze do szerokiego grona odbiorc&w! to do#inansowuje! czyli tak jak m&wiam: konkursy! szkolenia!
115

kon#erencje w zeszym roku byy do#inansowane A4-IB * (y#ko w niektrych wypowiedziach pojawiaj si przykady dziaa" kierowanych przez urzd miasta &zwyk#e finansowanych ze $rodkw unijnych)J Cealizujemy projekt systemowy 7 unijny 7 dla os&b wykluczonyc" spoecznie! a Drz*d +iasta 7 te$ poprzez swoje jednostki realizuje program 5Cozwi' skrzyda w biznesie38 poprzez swoje jednostki czy 4ydzia Promocji i Cozwoju! tutaj ma najwiksze pole nakierowane na rozw&j przedsibiorczoci A4JIB.

/odsumowanie wynikw bada jako#ciowyc$

Pierwszym zagadnieniem% jakie poruszone zostao w rozmowach z przedstawicie#ami wadz samorzdowych w miastach na prawach powiatu !ya ocena kondycji gospodarczej miast na prawach powiatu* ?zecz jasna ich oceny nie mogy !y4 jednomy$#ne 7 naj!ardziej pozytywnie postrzega#i sytuacj w swoim mie$cie reprezentanci du3ych miast 7 -arszawy% -rocawia czy Poznania* 0a ich ocen rzutuje niewtp#iwie fakt% i3 w metropo#iach tych powstao mnstwo inwestycji zwizanych z organizacj <istrzostw Europy w pice no3nej% ktre to napdzay #oka#ne gospodarki* 1orzej wyg#da to w miastach takich% jak .onin% Sd: czy ?adom% gdzie wci3 widoczne s skutki #ikwidowania wie#kich zakadw przemysowych% ktre niegdy$ stanowiy o ich charakterze gospodarczym* - miastach tych najwiksze inwestycje wi3 si z hand#em wie#kopowierzchniowym% !ardzo rzadko udaje si przycign4 firmy zajmujce si produkcj* - wie#u miastach nie ma dogodnych stref% w ktrych zewntrzni inwestorzy mog#i!y u#okowa4 swoje przedsi!iorstwa% pro!#emem s tak3e rozwizania komunikacyjne 7 !rak drg #u! ich maa przepustowo$4* 8apytano te3 !adanych o czynniki wspomagajce rozwj gospodarczy miast 7 tutaj nie !yo wtp#iwo$ci% 3e odpowiedzi !yo zdo!ycie $rodkw finansowych z Unii Europejskiej* -a3ne jest rwnie3 poo3enie geograficzne% co wi3e si tak3e z dostpem do sieci autostrad i drg ekspresowych czy #otniska* (ak3e aktywno$4 samorzdw w kwestii rozwiza" majcych przyciga4 inwestorw 7 czy to poprzez udzie#anie u#g podatkowych% tworzenie specja#nych stref ekonomicznych% czy te3 np* pomoc w tworzeniu k#astrw* -a3nym e#ementem przycigajcym inwestorw jest $wiadomo$4 i wiedza zarwno mieszka"cw% jak i wodarzy o konieczno$ci wprowadzania pro przedsi!iorczych zmian i konsekwentnego pod3ania
119

o!ran drog* 0ie !ez znaczenia jest tak3e stwarzanie warunkw d#a rozwoju sektora pozarzdowego% szczeg#nie takich organizacji% ktre dziaaj w o!szarze rozwoju gospodarczego i przedsi!iorczo$ci* 6ziki !owiem istnieniu takich podmiotw mo3#iwe jest przekazywanie pewnych zada" dotychczas #e3cych w gestii samorzdu 7 mowa tu przede wszystkim o organizacji szko#e" d#a przedsi!iorcw% prowadzeniu usug doradczych czy te3 warsztatw i inku!atorw wspierajcych #oka#n przedsi!iorczo$4* .o#ejnym zagadnieniem !yo okre$#enie !ran3 k#uczowych d#a rozwoju oraz !ran3 dotknitych kryzysem* - du3ych miastach za !ran3e rozwojowe uznaje si te% zwizane z nowoczesnymi techno#ogiami oraz usugami d#a !iznesu* <niejsze miasta skupiaj si raczej na produkcji &w niewie#kim wymiarze)% hand#u oraz usugach d#a #udno$ci* Upadaj z ko#ei !ran3e przemysowe% niegdy$ kojarzone z miastami% np* !ran3a wkiennicza w Sodzi% przemys stoczniowy w zczecinie czy przemys ci3ki w ?adomiu* =oraz gorzej radzi so!ie tak3e dro!ny hande#* -pyw przedsi!iorczo$ci rozumianej jako udzia maych i $rednich przedsi!iorstw w #oka#nej gospodarce odzwiercied#a kondycj gospodarcz miasta* 0ajgorzej aktywno$4 mieszka"cw na tym po#u oceni#i samorzdowcy z .onina% ktrzy jednocze$nie naj!ardziej krytycznie wypowiada#i si o stanie gospodarki miasta* .onin jednak3e% podo!nie jak wie#e innych miast i miasteczek% w ktrych za czasw P?R wikszo$4 mieszka"cw pracowaa w wie#kich zakadach przemysowych% nie jest w stanie poradzi4 so!ie z marazmem% jaki u wikszo$ci z nich zapanowa* Przyzwyczajeni do opieku"czej ro#i pa"stwa i zakadw pracy nie s dzi$ w stanie wykrzesa4 z sie!ie chci do wzicia sprawy w swoje rce* - efekcie przedsi!iorczo$4 7 #iczona np* w #icz!ie firm na 1IIII mieszka"cw jest w .oninie najni3sza w -ie#kopo#sce% !ardzo sa!ym zainteresowaniem ciesz si te3 tam programy pomocowe% majce uatwi4 mieszka"com otwieranie wasnej dziaa#no$ci* Ena#ogicznie 7 samorzdowcy pozytywnie oceniajcy kondycj gospodarcz miasta z uznaniem wypowiadaj si na temat przedsi!iorczo$ci mieszka"cw* - tej sytuacji nie dziwi% 3e samorzdowcy ceni so!ie sektor < P m*in* jako remedium na pro!#emy #oka#nych rynkw pracy% dotknitych pro!#emami zwizanymi z restrukturyzacj przemysu* 8auwa3aj jednak% 3e sektor ten czsto jest niedoceniany ze strony wadz miast% ktre wiksz uwag i trosk przywizuj do przycignicia du3ych% zewntrznych inwestorw ni3 uatwieniu dziaa#no$ci #oka#nych przedsi!iorcw* td te3 wydaje si konieczne% !y samorzd miasta .onina skupi si na stwarzaniu warunkw d#a rozwoju trzeciego sektora% w tym w
11>

szczeg#no$ci d#a podmiotw dziaajcych w o!szarze rozwoju gospodarczego i przedsi!iorczo$ci* 2!ecnie !owiem mamy do czynienia z !ardzo niskim kapitaem spoecznym% niechci do anga3owania si w spoeczne akcje% a tak3e !rania #osu we wasne rce* 8wikszenie #icz!y stowarzysze" i fundacji dziaajcych na rzecz #oka#nego rozwoju z pewno$ci poprawio!y t niekorzystn sytuacj* (rze!a zwrci4 uwag na znaczenie wsze#kich inicjatyw k#astrowych w tym aspekcie &instytucje otoczenia !iznesu i organizacje pracodawcw rwnie3 wpisuj si w te dziaania)* 0iewtp#iwie jednak po stronie wadz samorzdowych konieczne !yo!y odegranie ro#i inicjatora i koordynatora owej wsppracy midzysektorowej* -pyw #oka#nych przedsi!iorcw na rozwj gospodarczy to ko#ejny z tematw poruszanych w trakcie wywiadw* ?ozmwcy zgodnie przyzna#i% 3e jest to e#ement k#uczowy d#a rozwoju gospodarczego miast* zczeg#nie mocno akcentowa#i w kontek$cie sektora maych i $rednich przedsi!iorstw jego sta!i#no$4* 6ro!ni% #oka#ni przedsi!iorcy maj najwikszy udzia w tworzeniu i utrzymywaniu miejsc pracy% nie s tak podatni na wpyw kryzysw o ponadregiona#nym zasigu* (ak3e !ud3ety miast w znacznej mierze utrzymywane s z wpyww z podatkw #oka#nych przedsi!iorcw% nie za$ zewntrznych inwestorw% ktrzy w znacznej mierze s z nich zwo#nieni* 0ie do przecenienia jest tak3e fakt wikszej identyfikacji z #oka#n spoeczno$ci% co przejawia si np* w sponsoringu #oka#nych k#u!w sportowych% fundacji czy wydarze" takich% jak festyny% pikniki% koncerty* Przedsi!iorcy podejmuj te3 wie#e dziaa" o charakterze prospoecznym% przyczyniajc si do !udowania za#3kw spoecze"stwa o!ywate#skiego* -sparcie podmiotw 7 zarwno pochodzcych z sektora prywatnego% jak i pozarzdowego 7 ze strony wadz samorzdowych z pewno$ci przyczynio!y si do wikszego ich zaanga3owania% a co za tym idzie 7 !udowania kapitau spoecznego* (ak3e #oka#ni samorzdowcy maj na rozwj gospodarczy istotny wpyw* 2d ich pracy za#e3y przygotowanie odpowiednich warunkw do zainicjowana i prowadzenia dziaa#no$ci gospodarczej* -adze samorzdowe wspdecyduj np* o utworzeniu stref ekonomicznych% u#gach podatkowych d#a inwestorw% tworzeniu p#anw zagospodarowania przestrzennego* Po$rednio wpywaj tak3e na rynek pracy% aktywizujc !ezro!otnych czy to poprzez kursy i szko#enia prze!ran3awiajce% czy pomagajc finansowo przy otwieraniu dziaa#no$ci gospodarczej* ?3na jest skuteczno$4 tego typu dziaa"% samorzdom czsto !rakuje
11A

rozeznania co do potrze! przedsi!iorcw% ich decyzje podejmowane s !ez konsu#tacji* .o#ejny pro!#em to za wo#a urzdnikw% ukady% znajomo$ci czy nawet korupcja 7 e#ementy% ktre czsto uniemo3#iwiaj prowadzenie dziaa#no$ci gospodarczej i cho4 rzadko maj miejsce% to jednak nada# wystpuj* 0awet je$#i te pro!#emy nie dotycz danego miasta% to d#a wie#u os! !arier nie do przeskoczenia s skomp#ikowane procedury administracyjne i roz!udowana do granic mo3#iwo$ci !iurokracja* -edug rozmwcw organizacje pozarzdowe maj du3o mniejszy wpyw na #oka#n gospodark ni3 przedsi!iorcy i samorzd* 0ajwikszy wpyw maj organizacje wspierajce% skupiajce i reprezentujce pracodawcw% a tak3e specja#izujce si w pozyskiwaniu funduszy na rozwj dziaa#no$ci gospodarczej* 1enera#nie 012 pozyskuj znaczne sumy dofinansowa" z zewntrznych &niepochodzcych z !ud3etw miast) :rde% ktre potem wykorzystuj na #oka#nym rynku* - ten spos! napdzaj koniunktur oraz wpywaj pozytywnie na sytuacj na #oka#nych rynkach pracy% zatrudniajc na stae !d: do okre$#onych zada"* Po$rednio na rynek pracy wpywaj te3 organizacje zajmujce si aktywizacj zawodow czy pomagajce zdo!ywa4 fundusze na otwieranie dziaa#no$ci gospodarczej* 6u3e znaczenie ma tak3e ro#a po$rednika w konsu#tacjach spoecznych midzy spoeczno$ci #oka#n a samorzdem% jak peni niektre organizacje* 8naczenie organizacji pozarzdowych oceniane jest stosunkowo nisko% co mo3e !y4 spowodowane !rakiem wsparcia ze strony organizacji paraso#owych% ktre 7 jednoczc podmioty dziaajce w podo!nych o!szarach 7 daj im si prze!icia* td te3 wydaje si konieczne% !y wadza samorzdowa wspara powstawanie organizacji oferujcych stowarzyszeniom i fundacjom wsparcie roz#iczeniowe% szko#eniowe% administracyjne% ksigowe% promocyjne czy #oka#owe* (akie organizacje powinny 7 przy wsparciu wadz #oka#nych 7 przyj4 charakter inku!atorw w zakresie tworzenia i profesjona#izowania 012 7 =entrw 2rganizacji Pozarzdowych* .o#ejny !#ok zagadnie" dotyczy charakterystyki organizacji pozarzdowych* ;ch #icz!a za#e3y% co raczej oczywiste% od wie#ko$ci miasta i #icz!y jego mieszka"cw% jednak oficja#ne dane na ten temat nie odwzorowuj rzeczywistej ska#i dziaa#no$ci 012Hsw% poniewa3 cze$4 z nich% mimo i3 figuruje w rejestrach% faktycznie nie prowadzi dziaa#no$ci* 6ostrzegana jest tak3e potrze!a wzmocnienia instytucji i organizacji% ktre monitorowaa!y aktywno$4 organizacji pozarzdowych% tak a!y mo3na !yo okre$#i4 ich rzeczywist #icz!* 2rganizacje pozarzdowe r3ni si tak3e od sie!ie wie#ko$ci i zakresem prowadzonej dziaa#no$ci 7
11B

wystpuj w Po#sce wie#kie% o midzynarodowym zasigu% jak i mae% skupiajce si na dro!nym% #oka#nym zagadnieniu% jak np* ochrona jakiego$ pomnika przyrody* pektrum dziaa#no$ci organizacji pozarzdowych jest praktycznie nieograniczone% jednak najcz$ciej koncentruj si one na jednym z trzech gwnych o!szarw funkcjonowaniaJ pomoc oso!om zagro3onym wyk#uczeniem spoecznym &niepenosprawnym% starszym% u!ogim% uza#e3nionym% prowadzenie $wiet#ic terapeutycznych d#a dzieci)% sport i ku#tura fizyczna &promocja sportu i aktywno$ci fizycznej% upowszechnianie sportu w$rd dzieci i modzie3y)% ku#tura% sztuka i edukacja &ochrona za!ytkw i dziedzictwa ku#turowego% podnoszenie $wiadomo$ci historycznej i utrwa#anie to3samo$ci narodowej)* Poza tym organizacje pozarzdowe dziaaj% np* na po#u eko#ogii% ochrony zwierzt% o$wiaty% turystyki% aktywizacji os! starszych% zdrowia% dia#ogu spoecznego i wreszcie 7 wsparcia d#a dziaa#no$ci gospodarczej* Prodki na prowadzenie dziaa#no$ci organizacje pozyskuj z r3nych :rde% nasi rozmwcy wymienia#i% np* dotacje z !ud3etw miast% gmin% wojewdztw% pa"stwa% ministerstw% fundusze z programw operacyjnych Unii Europejskiej% od instytucji i organizacji% 1O podatku% su!wencje z programw i funduszy ce#owych% darowizny o os! prywatnych% firm i instytucji% sponsoring% skadki czonkowskie% pu!#iczne z!irki pienidzy* -$rd organizacji pozarzdowych znajduj si tak3e takie% ktre dziaaj w zakresie wspierania przedsi!iorczo$ci* 0ajcz$ciej !adani wskazywa#i na organizacje !ezpo$rednio dziaajce w tym zakresie 7 np* w zakresie doradztwa czy zap#ecza finansowego% zakadania i prowadzenia dziaa#no$ci gospodarczej &inku!atory przedsi!iorczo$ci)* ;stotn ro# odgrywaj tak3e organizacje zajmujce si doradztwem i konsu#tacjami z wadzami miast% np* przy tworzeniu strategii rozwoju gospodarczego czy przeprowadzenia k#uczowych inwestycji* (a sytuacja wynika w du3ej mierze z faktu% 3e w po#skich rea#iach organizacje pozarzdowe nie otrzymuj oczekiwanego wsparcia ze strony wadz #oka#nych* (o powoduje% 3e powstanie nowych podmiotw trzeciego sektora od!ywa si w spos! trudny% a czsto ich prowadzenie wi3e si z ty#oma pro!#emami organizacyjnymi% finansowymi% kadrowymi% #oka#owymi% 3e dziaacze spoeczni rezygnuj ze swej aktywno$ci* td pojawi si postu#at% !y wsparcie ze strony samorzdu nie ograniczao si do finansowania zada" z#econych i od!ierania rocznych sprawozda" z dziaa#no$ci% a wykraczao poza wymogi sformuowane w ustawach* Przede wszystkim nacisk na#e3y poo3y4 na popraw komunikacji midzy sektorem pu!#icznym% prywatnym% a pozarzdowym* Ponadto wadze samorzdowe powinny przeprowadza4
11C

systematyczn ewa#uacj dziaa#no$ci 012% dziki ktrej mo3#iwe !dzie wprowadzenie zmian w naj!ardziej k#uczowych momentach i majcych nie!agate#ne znaczenie d#a efektywno$ci tych dziaa"* 2rganizacje pozarzdowe czsto w swojej dziaa#no$ci opieraj si na pracy wo#ontariuszy% ktrych wedug rozmwcw jest coraz wicej i s coraz #epiej przygotowani do swoich zada"* - miastach powstaj centra wo#ontariatu% doprecyzowuje si ramy forma#noHprawne regu#ujce dziaania wo#ontariuszy* 6ziki temu 012Hsy nie maj pro!#emu z pozyskiwaniem #udzi do swoich dziaa"* - zasadzie ty#ko w du3ych% pr3nie dziaajcych organizacjach% ktre s w stanie przewidzie4 i usta!i#izowa4 swj !ud3et zdarza si% 3e zatrudnia si #udzi na umow o prac* =z$ciej jest to umowa za#ecenie #u! umowa o dzieo 7 gwnie w sferze edukacji i opieki* 0iez!yt czsto zdarza si te3% a!y organizacje pozarzdowe prowadziy dziaa#no$4 gospodarcz czy odpatn 7 podo!nie jak w przypadku opierania si na pracy wo#ontariuszy wynika to z idei non pro#it! jaka im przy$wieca* Pro!#emy ze zna#ezieniem :rde finansowania wymusza na cz$ci z nich wprowadzenie odpatno$ci za swoje usugi* 0ie jest to jednak z!yt powszechne zjawisko 7 jak tumacz !adani wynika to z o!awy przed skomp#ikowanymi procedurami zwizanymi z p:niejszym roz#iczaniem takiej formy dziaa#no$ci* 0ajcz$ciej organizacje pozarzdowe funkcjonuj w ramach rozpisanych wcze$niej projektw% gdzie !ud3et jest dokadnie zap#anowany% cznie z uczestnictwem !eneficjentw% ktre jest zazwyczaj !ezpatne% w zwizku z czym nie maj nawet mo3#iwo$ci po!ierania opat* Poproszono te3 w wywiadach samorzdowcw o ocen kondycji organizacji pozarzdowych* 0ajwicej uwagi po$wici#i oni pro!#emom% z jakimi musz si one !oryka4% ktre za$ jak si okazao s uniwersa#ne d#a wszystkich miast* 0ajcz$ciej pro!#emem s finanse% jednak wynika to nie ty#e z niedostpno$ci $rodkw finansowych% co z nieumiejtno$ci ich pozyskiwania i roz#iczania przez organizacje* - og#e kwestie procedura#ne i forma#no7prawne to pita achi##esowa 012Hsw% ktrym !rakuje odpowiednio wykwa#ifikowanych kadr% zwaszcza zajmujcych si pisaniem projektw oraz p:niejszym ich roz#iczaniem% ksigowo$ci* =zsto jedna oso!a peni ki#ka funkcji na raz% organizacji nie sta4 na zatrudnienie oddzie#nych specja#istw z tych dziedzin* .o#ejnym pro!#emem jest ograniczona wsppraca midzy organizacjami pozarzdowymi% a
11F

instytucjami pu!#icznymi oraz niewie#ki zakres konso#idacji #oka#nych $rodowisk 012% ktre rzadko podejmuj wsp#ne dziaania* 2rganizacjom pozarzdowym !rakuje te3 czsto #oka#u% w ktrym mogy!y mie4 siedzi! #u! prowadzi4 dziaa#no$4* Partnerstwo 012 i administracji pu!#icznej wydaje si mie4 do$4 optymistyczny kierunek* 2rganizacje uzupeniaj administracj pu!#iczn% dziaaj w o!szarach% w ktrych z r3nych powodw nie mo3e dziaa4 pa"stwo* 'ednocze$nie s zwyk#e wspierane w tych dziaaniach przez instytucje samorzdowe #u! rzdowe 7 w wywiadach wsppraca tych podmiotw opisywana jest wic niekiedy jako swego rodzaju sym!ioza* 0ie !rakuje jednak odmiennych opinii* 0ie ty#ko wspomina si% 3e administracja pu!#iczna ,nie dojrzaa/ do wsppracy &!ywa% 3e ignoruje potrze!y mieszka"cw miast% rzadko prowadzi konsu#tacje spoeczne itd*)% a#e rwnie3% 3e mode# wsppracy oparty na $cisych za#e3no$ciach mo3e !y4 d#a organizacji pozarzdowych szkod#iwy 7 zwiksza !owiem ryzyko przerzucania odpowiedzia#no$ci z administracji pu!#icznej na sektor 012% a tak3e uza#e3nia go od pu!#icznych dotacji &co z ko#ei sprzyja pojawianiu si organizacji nastawionych wycznie na pozyskiwanie np* gminnych funduszy)* Poza finansowaniem okre$#onych dziaa" wsppraca prze!iega te3 na po#u ksigowo$ci 7 w wywiadach si#nie zaznaczano potrze! organizowania szko#e" d#a przedstawicie#i organizacji w zakresie rachunkowo$ci% roz#iczania projektw i zarzdzania* +ywa% 3e podnoszenie kwa#ifikacji kadry danego stowarzyszenia czy fundacji jest jednym z wa3niejszych dziaa" partnerskich* 0iemniej istotny jest te3 udzia organizacji pozarzdowych w konsu#tacjach spoecznych% rozpoznawaniu potrze! konkretnych grup spoecznych i opracowywaniu strategii rozwizywania okre$#onych pro!#emw* -arto zauwa3y4% 3e wsppraca mo3e przy!iera4 r3ne formy i w za#e3no$ci od miejsca znajdowa4 si na kontinuumJ od wydzie#onej jednostki organizacyjnej poprzez ki#ka wydziaw% ktre czstkowo zajmuj si wspprac z trzecim sektorem H na nieforma#nych kontaktach ko"czc* -ydaje si% 3e cho4 zauwa3a si pewne za#ety niezinstytucjona#izowanej wsppracy% specja#nie wydzie#one jednostki &komrki) organizacyjne uznawane s zwyk#e za rozwizania si#nie podnoszce jako$4 wsppracy* Ponadto dziaania ze strony trzeciego sektora niekiedy H przynajmniej w opinii samorzdowcw 7 ograniczaj si wycznie do krytyki poczyna" wadz% co na pewno stanowi istotne ograniczenie i !arier zaufania* 2si partnerstwa 012 i administracji pu!#icznej wydaje si kwestia z#ecania zada"* 'ednym z powodw takiego dziaania jest o!owizek% jaki nakada ustawa o dziaa#no$ci
11D

po3ytku pu!#icznego i o wo#ontariacie 7 zwaszcza w sektorach% w ktrych administracja !ezpo$rednio nie siga% jest ona zo!#igowana do cedowania pewnych dziaa" na organizacje pozarzdowe* ;stniej te3 jednak inne przyczyny 7 ocenia si% 3e mo3na w ten spos! ,odci3y4/ instytucje pu!#iczne% przej4 ich zadania* -arto nadmieni4% 3e w za#e3no$ci od postrzegania ro#i samorzdu% uwa3a si% 3e organizacje a#!o przejmuj dziaania administracji pu!#icznej% a#!o dziaaj w sferach% w ktrych pa"stwo nie powinno dziaa4* - zwizku z tym wydaje si niekiedy% 3e nada# !rakuje jasno okre$#onych zasad dotyczcych o!szarw% w ktrych z#eca si zadania* 8 ana#izy wywiadw wynikaj te3 inne przyczyny z#ecania zada" trzeciemu sektorowi 7 ocenia si niekiedy% 3e dziki !#iskiemu kontaktowi z okre$#onymi grupami spoecznymi oraz zaanga3owanie czonkw% organizacje potrafi wykonywa4 zadania skuteczniej* Ponadto wzmacniaj poczucie identyfikacji z #oka#n spoeczno$ci% pozwa#aj przerzuci4 cz$4 odpowiedzia#no$ci za po#ityk spoeczn z samorzdu na organizacje &opinia jest do$4 kontrowersyjna% jednak z punktu widzenia urzdnikw mo3e stanowi4 za#et sektora 012)* Pojawiaj si te3 gosy% 3e dziaaj taniej% co wynika z faktu% 3e samorzdy raczej rzadko w peni finansuj dane dziaanie* =z$4 $rodkw organizacje zapewniaj so!ie same* -arto jednak zauwa3y4% 3e w wie#u przypadkach nie prowadzi si szczegowego monitoringu tych dziaa"% trudno wic stwierdzi4% czy jest to rzeczywi$cie ta"sze rozwizanie &warto doda4% 3e zadania z#ecane s gwnie w drodze konkursu 7 cena wic nie jest gwnym kryterium do!oru organizacji)* 0iektrzy uwa3aj% 3e korzystanie z usug 012 jest dro3szeQ zastrzegaj jednak% 3e jest ono z reguy skuteczniejsze ni3 rea#izowanie takich zada" przez okre$#one urzdy* amorzdy nie posiadaj efektywnych narzdzi d#a ewa#uacji dziaa" organizacji pozarzdowych* ?ozmwcy zauwa3aj zwyk#e% 3e $cise procedury kontro#ne% zarwno w sferze finansowej% jak i merytorycznej wa$ciwie e#iminuj mo3#iwo$4 nadu3y4*Pewna kontro#a pojawia si te3 przy wstpnej se#ekcji organizacji w czasie konkursu &musi ona przedstawi4 swoje dokonania% kadr itd*)* 'ednak merytoryczna kontro#a ogranicza si niema# wycznie do sprawdzania% czy zadanie zostao wykonane zgodnie z umow* =ho4 wic organizacje pozarzdowe z reguy wywizuj si ze swoich zada"% nikt wa$ciwie nie ma pewno$ci% jakie s efekty ich dziaa"*

15I

-ypowiedzi dotyczce strategii wsppracy zdradzaj pewn niep#anowo$4 wsppracy* 6okumenty okre$#ajce kierunki partnerstwa funkcjonuj zwyk#e w ramach szerszych strategii &np* trategii ?ozwoju)% dopiero s tworzone #u! po prostu ich nie ma &niekiedy zastpuj je nieoficja#ne ,programy/ 7 urzdnicy w kwestii wsppracy z organizacjami pozarzdowymi kieruj si gwnie intuicj)* 6oniesienia o istnieniu strategii natomiast zwracaj zwyk#e uwag na ich 3yczeniowy charakter% z!yt ma e#astyczno$4 czy nieuwzg#dnianie potrze! i mo3#iwo$ci wszystkich podmiotw wsppracy* +ywa te3% 3e nie s konsu#towane z organizacjami% a kryteria konkursowe przy z#ecaniu zada" s nieprzejrzyste i pozwa#aj na z!yt su!iektywn ocen &zastrze3enia !udzi te3 pozakonkursowy try! przyznawania dofinansowania% w ktrym decyzja o dotacji na#e3y wycznie do prezydenta miasta 7 w tym przypadku na#e3y jednak zwrci4 uwag% 3e jest to rozwizanie ustawowe)* 0iemniej w$rd rozmwcw panuje przekonanie o konieczno$ci stworzenia dokumentu pozwa#ajcego na skoordynowanie dziaa"% ustanowienie hierarchii priorytetw itd* Przede wszystkim jednak wzmocnienia wymaga uczestnictwo sektora pozarzdowego w konsu#tacjach programw wsppracy* 2!ecnie jest on !ardzo ograniczony* Przyczyny takiego stanu rzeczy #e3 jednak po o!u stronach% tj* samorzdowej i pozarzdowej* +raki te wydaj si zwaszcza widoczne% gdy wzi4 pod uwag najwa3niejsze wymieniane przez rozmwcw pro!#emy organizacji pozarzdowych* -ydaje si% 3e wie#e z nich ma swoje :rdo w !raku przejrzystych zasad wsppracy* ?ozmwcy zwracaj uwag na chaotyczne zarzdzanie organizacjami% nieterminowo$4 w sprawozdawczo$ci% #iczne niedocignicia w sferze forma#nej% !rak $wiadomo$ci konieczno$ci dokumentacji dziaa" &przy tej okazji zwraca si zreszt uwag na z!yt roz!udowane wymogi forma#ne i zniechcajcy rozmiar !iurokracji)* Ponadto sektor 012 ma pewne pro!#emy z pozyskiwaniem dofinansowania spoza :rde pu!#icznych 7 to swego rodzaju ,uza#e3nienie/ od $rodkw samorzdw uznawane jest za spore zagro3enie d#a dziaa#no$ci wie#u organizacji zwaszcza w sytuacji% gdy wikszo$4 organizacji zmaga si z chronicznym niedofinansowaniem &dotyczy to gwnie tych% ktre opieraj dziaa#no$4 na pracownikach tymczasowych% nie za$ na wo#ontariacie)% a decyzje o przekazaniu ktrej$ z nich pienidzy uza#e3nione s@!ywaj od wpyww po#itycznych*

151

'e$#i chodzi o gwne o!szary dziaania organizacji pozarzdowych% najcz$ciej jest to opieka spoeczna &zwaszcza w tych jej sektorach% do ktrych nie dociera administracja pu!#icznaQ co ciekawe% niektrymi pro!#emami% takimi jak np* !ezdomno$4 zajmuje si w wie#u miastach wycznie trzeci sektor)% przeciwdziaanie wyk#uczeniu spoecznemu czy profi#aktyka uza#e3nie"* +ywa% 3e organizacje dziaaj te3 na rzecz rozwoju $wiadomo$ci #oka#nej% edukacji% ochrony dziedzictwa narodowego oraz w o!szarach ,niszowych/% takich jak np* transport* - sferze zainteresowania sektora 012 jest rwnie3 sport i ku#tura* 0a#e3y nadmieni4% 3e zwaszcza w kontek$cie sportu krytykowana jest jego nadmierna ro#a w og#e dziaa"% po#egajcych na wsppracy trzeciego sektora z samorzdem* =o ciekawe% rozmwcy maj raczej pro!#em z okre$#eniem% ktry o!szar naj!ardziej zwizany jest z rozwojem gospodarczym* =ho4 wspomina si o organizacjach zajmujcych si krzewieniem idei przedsi!iorczo$ci #u! koncentrujcych si na promocji miasta% wikszo$4 przedstawicie#i wadz samorzdowych nie jest w stanie wyra:nie rozdzie#i4 dziaa" su3cych rozwojowi od tych% ktre nastawione s na zaspokajanie potrze! spoeczno$ci 7 wydaje si% 3e w ich mniemaniu% niema# ka3de dziaanie organizacji pozarzdowej su3y rozwojowi gospodarczemu* 'ak si wydaje% do!ra wsppraca midzy sektorem 012 a samorzdem wymaga przede wszystkim tworzenia atmosfery wzajemnego zaufania* ?ozmwcy wymagaj przede wszystkim od organizacji wikszej przejrzysto$ci w dziaaniach% !udowania !ardziej wiarygodnych mechanizmw wsppracy* 'ednocze$nie nierzadko postu#uj roz#u:nienie o!ecnych kryteriw dotyczcych roz#iczania projektw i sprawozdawczo$ci* 2we dwa postu#aty stoj ze so! w pewnej sprzeczno$ci 7 std sporym wyzwaniem d#a samorzdu !yo!y utworzenie takich zasad wsppracy% ktre rea#izoway!y te sprzeczne wymogiJ z jednej strony usprawniay wspprac przez zniesienie !iurokracji% z drugiej zapewniay wci3 rzete#n kontro# dziaa"* 8daniem rozmwcw H do!rym rozwizaniem na inne przeszkody we wsppracy &np* wymieniane ju3 pro!#emy forma#ne% !dy w roz#iczeniach% nieumiejtno$4 zaksigowania wydatkw itd*) okazuj si szko#enia organizowane% np* przez urzdy d#a przedstawicie#i sektora 012* 0iemniej wa3na jest rwnie3 pomoc prawna* 0a#e3y zauwa3y4% 3e programy takie powinny !y4 rea#izowane przez instytucje konkretnej jednostki czy komrki organizacyjne% zajmujce si wycznie koordynacj dziaa" organizacji pozarzdowych% ktre
155

usprawniay!y wspprac% e#iminoway mo3#iwo$4 du!#owania si projektw oraz uatwiay przepyw informacji midzy 012 a administracj pu!#iczn &podkre$#a si% 3e jest to podstawa partnerstwa)* 2!ecnie zdaniem rozmwcw jest to utrudnione gwnie z powodu niskiego stopnia wsppracy midzy samymi organizacjami* 6odatkowymi przeszkodami w partnerstwie jest te3 niewystarczajca !aza #oka#owa% jak mo3e zaoferowa4 samorzd trzeciemu sektorowi oraz !rak zaufania do organizacji &zwaszcza w przypadku niekonwencjona#nych projektw)* -$rd najwa3niejszych pro!#emw zwizanych z partnerstwem trzeciego sektora i samorzdu wymienia si !rak konsekwentnych i trwaych dziaa" &niekiedy wsppraca rozwizywana jest ,z dnia na dzie"/% a organizacj pozostawia si sam so!ie)% niedostateczne $rodki% jakimi dysponuj urzdy miast% a tak3e tendencj samorzdw do wycofywania si z pewnych zada"% ktrymi o!arczono organizacje pozarzdowe &w du3szym okresie% jak twierdzi jeden z rozmwcw% zanika nawet wsparcie finansowe)* 2rganizacje !ywaj postrzegane jako konkurencja d#a samorzdu% a czsto jako konkurencja po#ityczna d#a o!ecnych samorzdowcw* -arto zauwa3y4% 3e wikszo$4 rozmwcw nie jest w stanie poda4 konkretnych przykadw dziaa" edukacyjnych w zakresie przedsi!iorczo$ci* (y#ko w ki#ku wywiadach pojawiaj si informacje na ten temat 7 wynika z nich jednak% 3e podo!ne programy edukacyjne nie s zwyk#e organizowane przez miasto* 0ieco z!#i3one wnioski wypywaj z ana#izy wypowiedzi dotyczcych programw wsparcia d#a przedsi!iorcw* =ho4 rozmwcy dek#aruj mo3#iwo$4 uzyskania wsparcia doradczego% pomocy w zakresie wykorzystania #oka#i komuna#nych itd*% to zauwa3a si% 3e jest ono zwyk#e mocno ograniczone i raczej organizowane z pomoc #u! poprzez organizacje pozarzdowe* 8 ko#ei taka forma wsparcia jak fundusze po3yczkowe% zdaniem rozmwcw% niema# w og#e nie funkcjonuje &powodem jest za sytuacja finansowa samych samorzdw)% u#gi podatkowe udzie#ane s ty#ko w sytuacjach wyjtkowych &gdy zagro3ona jest pynno$4 strategicznego d#a danego o!szaru przedsi!iorstwa) za$ specja#ne strefy ekonomiczne okazuj si mniej efektywne ni3 mo3na !y si tego spodziewa4 &w sytuacji spowo#nienia gospodarczego% rzadko kto inwestujeQ w dodatku w miejscach takich% jak np* Pozna" 7 o wzg#dnie do!rej sytuacji i wysokich kosztach pracy 7 umiejscawianie pecja#nych tref Ekonomicznych wydaje si mija4 z ce#em)* - zwizku z powy3szym raczej negatywnie
159

oceniana jest pomoc administracji pu!#icznej w zakresie przedsi!iorczo$ci* =ho4 zauwa3a si pewne dziaania urzdw pracy &dofinansowanie d#a os! zakadajcych dziaa#no$4 gospodarcz% szko#enia)% zwyk#e oceniane s one jako mao skuteczne% majce nieco fasadowy charakter* <iejski 2$rodek Pomocy poecznej &Pomocy ?odzinie) uznawany jest przez rozmwcw za instytucj% do zada" ktrej nie na#e3 te zwizane ze sfer przedsi!iorczo$ci* Urzd <iasta natomiast rzadko kieruje takimi dziaaniami 7 du3o cz$ciej prac t wykonuj organizacje pozarzdowe* Eczko#wiek i w tym przypadku okazuje si% 3e organizacji pozarzdowych dziaajcych w o!szarze rozwoju gospodarczego i przedsi!iorczo$ci jest stosunkowo mao% a te% ktre funkcjonuj% !orykaj si z r3nymi pro!#emami% ktrych gwn przyczyn jest !rak wsppracy z samorzdem #u! niezadowa#ajcy jej charakter* +odaj naj!ardziej znaczcy powd to fakt% 3e #oka#na wadza niema# w og#e nie wspiera funkcjonujcych organizacji% gdy3 jedynym wsparciem jest ich finansowanie &a dokadniej dofinansowywanie)* 6#a do!rej wsppracy% a co za tym idzie 7 d#a rozwoju trzeciego sektora 7 to zdecydowanie za mao* .onieczne jest usprawnienie komunikacji midzy tymi sektorami tak% !y oczekiwania stowarzysze" i fundacji trafiay do przedstawicie#i wadz* Ponadto wydaje si niez!dne% !y zachca4 organizacje pozarzdowe do aktywnego udziau w konsu#tacjach spoecznych% a tak3e pokaza4% 3e ich gos ma doniose znaczenie% a nie wycznie charakter niewi3cej opinii* .o#ejnym dziaaniem #e3cym po stronie wadz samorzdowych jest niewtp#iwie przeprowadzanie systematycznych !ada" ewa#uacyjnych dziaa" podejmowanych przez 012 i formuowanie rekomendacji i wnioskw su3cych im pomoc* 2we !adania ewa#uacyjne powinny !y4 przeprowadzane przez podmioty nieza#e3ne 7 a wic na#e3ce do sektora prywatnego 7 dziki temu mo3#iwa !dzie o!iektywna i precyzyjna ocena efektywno$ci dziaa" stowarzysze" i fundacji% szczeg#nie z#econych przez administracj* -adze samorzdowe powinny tak3e pracowa4 na rzecz tworzenia wzajemnego zaufania podmiotw i d!a4 o wiarygodno$4 organizacji funkcjonujcych w sektorze pozarzdowym 7 mo3e si to od!ywa4 zarwno poprzez inicjowanie wsp#nych% midzysektorowych dziaa"% jak te3 wspieranie organizacji paraso#owych*

15>

"pis wynikw bada z przedstawicielami organizacji pozarz%dowyc$

Przed omwieniem wynikw !ada" i szczegowym zag!ieniem si w struktur ksztatowan przez r3ne cechy o!iektywne% warto zapozna4 si z udziaem w pr!ie zarwno fundacji% jak i stowarzysze" o odmiennej specyfice dziaania* -ynika ona w du3ej mierze z kontekstu prawnego i motyww przy$wiecajcych powoywaniu do 3ycia danej organizacji* +dzie to o ty#e istotne% 3e w niektrych przypadkach sytuacja tych dwch typw organizacji pozarzdowych !dzie zgoa odmienna* 8najdzie to swoje odzwiercied#enie nie ty#ko np* w poziomie przychodw% a#e i #icznych postawach czy opiniach ich przedstawicie#i odwoujcych si do strategii dziaania* Przechodzc do wynikw !ada" na#e3y wskaza4% 3e zdecydowana wikszo$4 !iorcych udzia w !adaniu os! reprezentowaa organizacje pozarzdowe w formie stowarzysze" &CDO)* Przedstawicie#e fundacji stanowi#i z ko#ei 51O ogu respondentw*
Wykres 1.. Aorma prawna organizacji biorcych udzia w badaniu

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

0akres tematyczny dziaa prowadzonyc$ przez organizacje

'ak si okazuje% w miastach na prawach powiatu w Po#sce naj!ardziej rozpowszechnionym typem dziaa#no$ci organizacji pozarzdowych s usugi socja#ne &1>O) a
15A

w da#szej ko#ejno$ci sport@turystyka@ho!!y% ku#tura i sztuka% ochrona zdrowia oraz rozwj #oka#ny w wymiarze spoecznym i materia#nym 7 oscy#ujce pod wzg#dem proporcji wystpowania w granicach ok* 1IH15O* =o warte podkre$#enia% dziaa#no$4 na rzecz wspierania rozwoju gospodarczego i rynku pracy na#e3aa do margina#nych zainteresowa" organizacji pozarzdowych &5%>O)* Podo!na sytuacja dotyczya zreszt tak3e !ada" naukowych oraz spraw zawodowych% pracowniczych i !ran3owych*
4abe%a <. ?akres tematyczny dziaa prowadzonych przez organizacje

Usugi socja#ne% pomoc spoeczna port% turystyka% rekreacja% ho!!y .u#tura i sztuka 2chrona zdrowia ?ozwj #oka#ny w wymiarze spoecznym i materia#nym -sparcie instytucji% organizacji pozarzdowych i inicjatyw o!ywate#skich ?ynek pracy% zatrudnienie% aktywizacja zawodowa ;nne 2chrona $rodowiska 6ziaa#no$4 midzynarodowa Prawo% prawa czowieka% dziaa#no$4 po#ityczna prawy zawodowe% pracownicze% !ran3owe +adania naukowe 6ziaa#no$4 na rzecz wspierania rozwoju gospodarczego i rynku pracy ?e#igia 2gem

0 C1 AD AF A9 A9 >C 99 5D 5> 51 1A 19 15 15 A AIA

2dpowiedzi Procent 1>%1O 11%CO 11%AO 1I%AO 1I%AO D%9O B%AO A%CO >%FO >%5O 9%IO 5%BO 5%>O 5%>O 1%O 1IIO

Procent o!serwacji 9>%AO 5F%BO 5F%5O 5A%CO 5A%CO 55%FO 1B%IO 1>%1O 11%CO 1I%5O C%9O B%9O A%FO A%FO 5%>O 5>A%1O

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"* 0U5IF* Pytanie wie#okrotnego wy!oru*

15B

/ro2il gwnyc$ bene2icjentw dziaa prowadzonyc$ przez organizacje

- da#szej ko#ejno$ci ana#izie poddano struktur socjoHdemograficzn !eneficjentw% do ktrych adresowane s dziaania organizacji pozarzdowych* ?e#atywnie wie#e z nich uwzg#dniao w swoich statutach wsparcie przede wszystkim dzieci% ko!iet oraz niepenosprawnych &ok* 1> 7 1BO)*
4abe%a =. #ro$i% g(wnych bene$icjent(w dziaa prowadzonych przez organizacje

6zieci .o!iety 0iepenosprawni &z orzeczeniem o niepenosprawno$ci) <3czy:ni Peno#etni 0ieaktywni zawodowo ;nne organizacje ;nni Ektywni zawodowo Pracodawcy% przedsi!iorcy 2gem

2dpowiedzi 0 Procent DC 1B%5O FB 1>%9O CC CI B1 BI >B >1 9D 59 BII 15%FO 11%CO 1I%5O 1I%IO C%CO B%FO B%AO 9%FO 1IIO

Procent o!serwacji >C%1O >1%CO 9C%>O 9>%IO 5D%BO 5D%1O 55%9O 1D%DO 1F%DO 11%5O 5D1%9O

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF* Pytanie wie#okrotnego wy!oru

"dsetek bezpatnyc$ dziaa na rzecz bene2icjentw organizacji

Ena#izujc natomiast dokadniej profi# organizacji ze wzg#du na prowadzon dziaa#no$4% okazuje si% 3e wikszo$4% !o niespena C5O z nich prowadzi na rzecz swoich !eneficjentw dziaania !ezpatne w proporcji miedzy CBO a 1IIO wzg#dem dziaa" patnych &5>O J IO)* Pozostae zakresy proporcji dziaa" !ezpatnych do patnych uzyskay z!#i3on #icz! wskaza" oscy#ujc midzy CO a 11O*

15C

Wykres 11. Bziaa%no") odpatna organizacji

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF 0ajwikszy odsetek dziaa" !ezpatnych prowadzonych jest przez organizacje w szczeg#no$ci w woj* pomorskim% warmi"skoHmazurskim% opo#skim i $witokrzyskim* 0a drugim !iegunie ska#i zna#azy si woj* wie#kopo#skie oraz $witokrzyskie*

15F

Wykres 1*. #rowadzenie dziaa%no"ci odpatnej przez organizacje pozarzdowe w poszczeg(%nych regionach.

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF Pog!iona ana#iza wykazaa ponadto% 3e zdecydowanie wicej dziaa" !ezpatnych prowadzonych jest przez stowarzyszenia ni3 fundacje* 6okadne r3nice o!razuje poni3sza ta!e#a*

15D

4abe%a >. Aorma prawna organizacji a dziaa%no") odpatna.

Prosz okre$#i4 w przy!#i3eniu% i#e O dziaa" na rzecz !eneficjentw organizacji to dziaania !ezpatneZ 6o 5AO 'aka jest forma prawna Pa"stwa organizacjiZ 2gem towarzyszenie Fundacja C%DO C%1O C%CO 5BHAIO C%DO 51%>O 1I%FO A1HCAO D%DO 1>%9O 1I%FO CBH1IIO C>%9O AC%1O CI%BO

2gem

1IIO 1IIO 1IIO

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

0asi!g terytorialny prowadzonyc$ dziaa organizacji

Pod wzg#dem zasigu terytoria#nego prowadzonych dziaa" wikszo$4% !o ponad poowa organizacji nie przekracza o!szaru wojewdztwa* 5DO ogranicza si do jednej gminy% 55O do powiatu &!d: ki#ku naj!#i3szych gmin)* 6ziaa#no$4 wykraczajc poza jeden region prowadzi 1>O podmiotw% a midzynarodow BO*

Wykres 17. ?asig terytoria%ny dziaa%no"ci prowadzonej przez 562

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

Poni3szy

kartogram

przedstawia

map

u$rednionych

zasigw

organizacji

pozarzdowych w podzia#e na wojewdztwa* 0aj!ardziej pr3ne pod tym wzg#dem okazay

19I

si podmioty z woj* #u!uskiego &cz$ciowo mo3na to tumaczy4 !#isko$ci granicy z 0iemcami) oraz kujawskoHpomorskiego% a w da#szej ko#ejno$ci wie#kopo#skiego% $witokrzyskiego i podkarpackiego*
/apa >. ?asig terytoria%ny dziaa%no"ci prowadzonej przez 562 wg region(w

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF (ym razem to zdecydowanie fundacje mogy wykaza4 si znaczco wy3sz warto$ci wska:nika% konkretnie w postaci zasigu prowadzonej dziaa#no$ci* ytuacja ta po cz$ci wynika z faktu% 3e wie#e fundacji% ktre dziaaj na terenie kraju to oddziay wikszych% czasem midzynarodowych struktur* 8agranic przyjmuj one czsto t wa$nie% !ardzo popu#arn w wie#u rozwinitych krajach form prawn*

191

4abe%a 9. Aorma prawna organizacji a zasig terytoria%ny prowadzonych dziaa

Prosz o okre$#enie zasigu terytoria#nego prowadzonych dziaa" Pa"stwa organizacjiJ miasto powiat% !d: ki#ka naj!#i3szych gmin 'aka jest forma prawna Pa"stwa organizacjiZ 2gem 5D%5O 55%AO 5F%1O 1>%IO B%5O 1IIO Fundacja 1C%AO 5C%AO 5I%IO 1A%IO 5I%IO 1IIO towarzyszenie 95%BO 51%IO 9I%>O 19%FO 5%5O 1IIO wojewdztwo ponadwojewdzki midzynarodowy 2gem

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

Wsppraca ()" z organami administracji publicznej

8decydowana wikszo$4 organizacji pozarzdowych wsppracuje z organami administracji pu!#icznej &FBO)* 0ajcz$ciej wsppraca ma miejsce w woj* dzkim% #u!e#skim% opo#skim% $witokrzyskim oraz maopo#skim* -szystkie podmioty z tych regionw% ktre zna#azy si w pr!ie !adawczej% mogy si wykaza4 tego rodzaju do$wiadczeniami* 0a t#e kraju zdecydowanie wyr3niao si woj* warmi"skoHmazurskie z jedynie 99O organizacji wsppracujcych z sektorem pu!#icznym*
Wykres 1:. Wsp(praca 562 z organami administracji pub%icznej.

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

195

-arto doda4% 3e re#atywnie wiksz aktywno$ci% je$#i chodzi o wspprac z organami administracji pu!#icznej% wykazyway si stowarzyszenia &FDO wo!ec CAO wsppracujcych fundacji)*
4abe%a .8. Wsp(praca 562 z organami administracji pub%icznej wg region(w

dzkie #u!e#skie opo#skie $witokrzyskie maopo#skie do#no$#skie pomorskie pod#askie wie#kopo#skie #u!uskie podkarpackie $#skie mazowieckie zachodniopomorskie kujawskoHpomorskie warmi"sko H mazurskie ogem

=zy Pa"stwa organizacja wsppracuje z organami administracji pu!#icznejZ nie tak 1II%IO 1II%IO 1II%IO 1II%IO 1II%IO 1I%AO FD%AO 11%1O FF%DO 11%1O FF%DO 11%>O FF%BO 15%AO FC%AO 1B%CO F9%9O 1F%5O F1%FO 1F%AO F1%AO 5I%IO FI%IO 59%1O CB%DO BB%CO 99%9O 19%AO FB%AO

2gem 1II%IO 1II%IO 1II%IO 1II%IO 1II%IO 1II%IO 1II%IO 1II%IO 1II%IO 1II%IO 1II%IO 1II%IO 1II%IO 1II%IO 1II%IO 1II%IO 1IIO

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

Cz!stotliwo#* wsppracy ()" z organami publicznymi

=zstot#iwo$4 wsppracy podejmowanej z organami pu!#icznymi jest niezwyk#e zr3nicowana i uza#e3niona zarwno od ce#w fundacji% jak i jej mo3#iwo$ci organizacyjnych* Pomimo to najcz$ciej wskazywano wspprac czstsz ni3 raz w roku &9CO%a#e nie cz$ciej ni3 raz na kwarta) !d: re#acj o charakterze cigym* 0a t#e kraju wyr3niajcymi si regionami pod wzg#dem czstot#iwo$ci wsppracy okazay si w szczeg#no$ci woj* warmi"skoHmazurskie% a w da#szej ko#ejno$ci pomorskie% $#skie% opo#skie i #u!e#skie*
199

Wykres 1<. 'zstot%iwo") wsp(pracy 562 z organami administracji pub%icznej

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

/apa 9. 'zstot%iwo") wsp(pracy 562 z organami administracji pub%icznej w poszczeg(%nych regionach **

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

99

0at3enie odpowiedziJ 1 7 rzadziej ni3 raz na rok% 5 7 raz w roku% 9 cz$ciej ni3 raz w roku &V) B 7 wsppraca ma charakter cigy* 2dpowiedzi na ska#i porzdkowej zostay przemianowane na ska# i#o$ciow !y pokaza4 graficznie &przy pomoc $redniej) r3nice midzy wojewdztwami*

19>

"glna cena wsppracy ()" z sektorem publicznym

8namiennym wydaje si fakt% 3e niespena Y organizacji pozarzdowych ocenia wspprac z sektorem pu!#icznym pozytywnie &zagregowane odpowiedzi o charakterze pozytywnym)* 15 O !adanych nie miao zdania% a 19O ocenio wspprac raczej negatywnie% !d: negatywnie*
Wykres 1=. 2cena wsp(pracy 562 z sektorem pub%icznym

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

Porwnujc wojewdztwa midzy so! mo3na powiedzie4% 3e ocena wsppracy z sektorem pu!#icznym% ktra genera#nie !ya w przypadku przewa3ajcej wikszo$ci regionw !ardzo wysoka% wskazywana !ya jako re#atywnie najgorsza w woj* zachodniopomorskim% pomorskim oraz dzkim* 6o ka3dego z kartogramw doczono ponadto dodatkowo tzw* ,mapy ciep#ne/% oddajce si#niejsze nat3enie pozytywnych ocen w postaci !ardziej czerwonego% intensywnego ko#oru* 2!razuj one roz!ie3no$ci pomidzy ocenami przedstawicie#i fundacji i stowarzysze"*

19A

/apa .8. 2cena wsp(pracy 562 z sektorem pub%icznym w poszczeg(%nych regionach *7

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

Kartogram .. 2cena wsp(pracy 562 z sektorem pub%icznym w poszczeg(%nych regionach i z podziaem na $orm prawn 562.

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

9>

ka#a odpowiedzi od ,zdecydowanie nie/ do ,zdecydowanie tak/ przetransponowana na ska# i#o$ciow od 1 do A*

19B

Ena#izujc natomiast wspprac z samorzdami w ujciu szczegowym warto zaznaczy4% 3e najwy3sze oceny odnoszono do kwestii zwizanych z o!ejmowaniem przedsiwzi4 012 patronatem oraz wsparciem media#nym &$rednia > na ska#i 1HA)% rea#izacji projektw unijnych &$rednia 9%>) i wsppracy w zakresie rekrutacji wo#ontariuszy &9%9)* =o zaskakujce% ten ostatni przykad zosta za#iczony do jednych z najgorzej funkcjonujcych o!szarw re#acji z sektorem pozarzdowym przez samorzdowcw* ?e#atywnie najgorzej oceniono wspprac w zakresie udziau przedstawicie#i organizacji pozarzdowych w komisjach konkursowych oraz konsu#tacji i zgaszania interpe#acji na forum o!rad samorzdowych*

Wykres 1>. 2cena wymiar(w wsp(pracy z organami administracji pub%icznej

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

19C

-$rd uzasadnie" dokonania wy!oru negatywnych wskaza" &co do oceny poszczeg#nych o!szarw wsppracy z samorzdami) zna#azy si gwnieJ !rak wsppracy@konsu#tacji% !rak dostrzeganej ce#owo$ci w tego rodzaju ze!raniach oraz podzia $rodkw uznawany za nieo!iektywny*
4abe%a ... Czasadnienia negatywnej oceny wsp(pracy z samorzdem terytoria%nym

!rak wsppracy@!rak konsu#tacji !ezmy$#ne narady@konsu#tacje nieo!iektywny podzia $rodkw !rak informacji o projektach kierowanie sta3ystw do ' ( !rak inicjatywy szk anonimowo$4 czonkw komisji oceniajcych !rak sta3ystw@wo#ontariuszy mao forma#no$ci !rak zainteresowania wadz miasta@gminy innymi stowarzyszeniami !rak jedno#itych interpretacji przepisw ogem

2dpowiedzi 0 Procent 51 1D%BO 1D 1C%FO 1D 1C%FO D F%>O D F%>O F C%AO F C%AO A >%CO > 9%CO > 1 1IC 9%CO I%DO 1IIO

Procent o!serwacji >>%CO >I%>O >I%>O 1D%1O 1D%1O 1C%IO 1C%IO 1I%BO F%AO F%AO 5%1O 55C%CO

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"* Pytanie wie#okrotnego wy!oru

Wsppraca ()" z sektorem prywatnym

Poziom wsppracy organizacji pozarzdowych funkcjonujcych w miastach powiatowych z sektorem prywatnym% przekracza poow i wynosi A>O* 8decydowanie cz$ciej wsppracuj z podmiotami prywatnymi fundacjeJ C5O wo!ec >FO stowarzysze"* 'e$#i chodzi natomiast o czstot#iwo$4 podejmowania tego rodzaju wsppracy% to re#acje w jej ramach przedstawiaj si odmiennie ni3 te z sektorem samorzdowym* Przede wszystkim a3 >>O organizacji prowadzi wspprac cig a 1FO przynajmniej raz na kwarta*

19F

Wykres 19. 'zstot%iwo") wsp(pracy 562 z sektorem prywatnym

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF ?e#atywnie naj!ardziej systematyczna wsppraca prowadzona jest w woj* pomorskim i opo#skim% a najmniej w #u!e#skim*
/apa ... 'zstot%iwo") wsp(pracy 562 z sektorem prywatnym w poszczeg(%nych regionach

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

19D

2pisujc charakter wsppracy% na#e3y tak3e wspomnie4% 3e a3 w B>O przypadkw jest ona inicjowana ze strony organizacji pozarzdowej a jedynie w 5%BO przypadkw 7 sektora prywatnego* 91%BO wskaza" dotyczyo sytuacji% gdy wo#a wsppracy narodzia si w gruncie rzeczy o!op#nie*
4abe%a .1. !trony inicjujce wsp(prac midzy 562 a sektorem prywatnym

organizacja pozarzdowa podmioty sektora prywatnego inicjatywa #e3y mnie wicej po o!ydwu stronach 2gem

2dpowiedzi Procent 0 Procent o!serwacji C9 B>%IO BA%5O 9 5%BO 5%CO 9B 91%BO 95%1O 115 1IIO 1I1%FO

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF* Pytanie wie#okrotnego wy!oru

8ormy wsppracy organizacji pozarz%dowyc$ z podmiotami sektora prywatnego

Formy wsppracy organizacji pozarzdowych z podmiotami sektora prywatnego dotycz przede wszystkim przekazywania im darowizn i szeroko rozumianego sponsoringu &ok* AAHABO)*
4abe%a .*. Aormy wsp(pracy 562 z podmiotami sektora prywatnego

przekazywanie darowizn korzystanie ze sponsoringu finansowego firm wsparcie organizacyjne% techniczne% !d: #oka#owe dziaa#no$ci statutowej@ przedsiwzi4 1O podatku ze strony firm &os! prowadzcych dziaa#no$4 gospodarcz #u! zachcanie swoich pracownikw) o!jcie patronatem przedsiwzi4 wo#ontariat pracowniczy &pracownik firmy wspiera wo#untarystycznie dziaa#no$4 organizacji w godzinach pracy) kwesta@ z!irka pienidzy na konkretne dziaania 012 inne ogem

2dpowiedzi Procent 0 Procent o!serwacji B9 5I%CO AA%FO B5 5I%9O A>%DO >B >9 9F 5D 1D A 9IA 1A%1O 1>%1O 15%AO D%AO B%5O 1%BO 1IIO >I%CO 9F%1O 99%BO 5A%CO 1B%FO >%>O 5BD%DO
1>I

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF* Pytanie wie#okrotnego wy!oru ?zadziej korzystano ze wsparcia organizacyjnego% technicznego czy #oka#owego* 6o istotnych p# wsppracy midzysektorowej w tym przypadku na#e3ao!y jeszcze za#iczy4 przekazywanie 1O podatku &inn form darowizny) oraz o!ejmowanie patronatem przedsiwzi4*

"glna ocena wsppracy ()" z sektorem prywatnym

0a naj!ardziej og#nym poziomie wsppraca z sektorem prywatnym oceniana !ya korzystnie !d: !ardzo korzystnie% co dotyczyo ogem FIO !adanych organizacji* =o istotne% za czstszym jej podejmowaniem przez fundacje% sza jednocze$nie #epsza og#na ocena jako$ci tej wsppracy &$rednia > wo!ec 9%F w przypadku stowarzysze" na ska#i 1HA)* Przedstawicie#e fundacji mie#i tak3e genera#nie mniej zr3nicowane pog#dy na ten temat wynikajce ze swoich do$wiadcze" z firmami ni3 stowarzyszenia &warto$4 odchy#enia standardowego I%B> wo!ec I%FF)* -zg#dnie najwy3sze oceny udzie#ano w woj* opo#skim i #u!uskim% najni3sze w warmi"skoHmazurskim i podkarpackim*
/apa .1. 2cena wsp(pracy 562 z sektorem prywatnym

1>1

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

Kartogram 1. 2cena wsp(pracy 562 z sektorem prywatnym w poszczeg(%nych regionach

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

-$rd uzasadnie" negatywnych ocen wsppracy podawano najcz$ciej te do$4 powierzchowne% jak po prostu !rak chci firm na wspprac &AF%9O) czy tym !ardziej !rak ofert wsppracy kierowanych ze strony samych firm &99O)* 2kazuje si tak3e% 3e niekiedy nawet podjcie wsppracy z firm mo3e zako"czy4 si co najmniej wzajemn niechci* <iao to miejsce szczeg#nie w sytuacji% gdy organizacja nie otrzymywaa jej zdaniem dostatecznego wsparcia*

1>5

Wsppraca wewn%trzsektorowa organizacji pozarz%dowyc$

-spprac z innymi organizacjami pozarzdowymi prowadzio F5O !adanych podmiotw i to tak3e w wikszo$ci fundacji &D5O z nich wo!ec CDO ogu stowarzysze")*-sppraca ta przy!ieraa najcz$ciej formy wymiany do$wiadcze" &9>O) oraz rea#izacji projektw &zwaszcza unijnych) wsp#nymi siami &5FO)* ?e#atywnie najsa!iej organizacje pozarzdowe dziaaj razem na rzecz dugofa#owego i systemowego wsparcia caego ;;; sektora% np* poprzez stosowanie zorganizowanych i zap#anowanych form #o!!ingu czy innego rodzaju inicjatyw &1IO)*

4abe%a .7. Aormy wsp(pracy organizacji z innymi 562

wymiana do$wiadcze" wsp#ne rea#izowanie projektw u3yczanie zaso!w kadrowych@materia#nych@#oka#owych wsp#ne pozyskiwanie $rodkw z funduszy europejskich@krajowych@samorzdowych #o!!ing% inicjatywy w zakresie rozwiza" prawnych skierowanych na rozwizywanie pro!#emw i potrze! 012 inne ogem

2dpowiedzi Procent 0 Procent o!serwacji 1>A 9>%9O F>%9O 11C B9 >C >1 1I >59 5C%CO 1>%DO 11%1O D%CO 5%>O 1IIO BF%IO 9B%BO 5C%9O 59%FO A%FO 5>A%DO

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF* Pytanie wie#okrotnego wy!oru

+rak wsppracy cz$4 organizacji uzasadniaa gwnie wsko zakrojon i specyficzn dziaa#no$ci &>>O) oraz po prostu !rakiem potrze!y &5FO)* Postawy konkurencyjne !yy natomiast wymieniane przez 11O !adanych% podo!nie jak czynniki z kategorii ,inne/ 9A% nie #iczc wcze$niejszych% negatywnych do$wiadcze" ze wsppracy &A%BO)*

9A

Pojedyncze wskazania dotyczyy m* in* !raku zainteresowania ze strony mediw czy !rakiem czasu wo!ec innych i priorytetowych dziaa"

1>9

/roblemy zwi%zane z prowadzeniem dziaalno#ci statutowej przez organizacje

-$rd najwikszych pro!#emw% zwizanych z prowadzeniem dziaa#no$ci przez organizacje% zna#azy si na pierwszym miejscu te natury finansowej &$rednia > na ska#i 1HA)% co odpowiada tak3e opiniom samorzdowcw* - opiniach przedstawicie#i 012 pozostae gwne !ariery okazay si stosunkowo mao istotne wo!ec tych generowanych wa$nie przez !rak odpowiednich funduszy do dyspozycji i nie przekroczyy $redniej 9*
Wykres *8. #rob%emy zwizane z prowadzeniem dziaa%no"ci przez 562

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

"cena aktualnego systemu pozyskiwania #rodkw 2inansowyc$ przez organizacje

2ceny aktua#nego systemu finansowania@pozyskiwania $rodkw na dziaa#no$4 przez organizacje pozarzdowe !yy !ardzo zr3nicowane* 8namienne d#a rozkadu odpowiedzi na
1>>

to pytanie !yo to% 3e wskazania skrajnie negatywne stanowiy a3 5IO a wraz z pozostaymi negatywnymi A>O* Przy BO os! nie potraficych zaj4 jednoznacznego stanowiska wskazania pozytywne zna#azy si w mniejszo$ci* Porwnujc natomiast regiony okazao si% 3e wyr3niajcym si re#atywnie pozytywnie &$rednia za#edwie 9%5) na t#e kraju wojewdztwem pod wzg#dem dostosowania systemu pozyskiwania $rodkw do potrze! !yo w szczeg#no$ci woj* #u!uskie* Po drugiej% przeciwnej stronie rankingu zna#azy si natomiast woj* opo#skie wraz ze $witokrzyskim ze $redni 5 &na ska#i 1HA)*
Wykres *.. 2cena aktua%nego systemu pozyskiwania "rodk(w $inansowych na dziaa%no") 562

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

1>A

/apa .*. 2cena aktua%nego systemu pozyskiwania "rodk(w $inansowych na dziaa%no") 562 w poszczeg(%nych regionach

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF 1wnymi pro!#emami na po#u pozyskiwania $rodkw s jak si okazao d#a 012 przede wszystkim zawie procedury prawne &5DO)% trudno$ci we wsppracy z instytucjami pu!#icznymi &1DO) oraz !rak zainteresowania ze strony sektora prywatnego dziaa#no$ci statutow organizacji &1CO)* Ena#izujc natomiast wie#ko$4 !ud3etw organizacji pozarzdowych% na#e3y wspomnie4% 3e najwicej z nich #okowao si w przedzia#e midzy 1I a AI tysicy z* =o wicej% !y to jeden z dwch przedziaw &o!ok tego odwoujcego si do !ud3etw na poziomie 1II a 5AI tysicy z)% ktre w #atach 5IIDH5I11 zanotoway stay wzrost* ytuacja systematycznie pogarszajca si dotkna natomiast w szczeg#no$ci mniejsze organizacje z !ud3etem poni3ej 1I tysicy zotych 7 d#a odmiany w$rd nich zanotowano znaczc dynamik spadku na przestrzeni trzech ana#izowanych okresw czasowych*

1>B

Ena#izujc struktur :rde finansowania organizacji w wyra:ny spos! zaznacza si wpyw $rodkw z Unii Europejskiej% utrzymujcych si w przecigu #at 5IID 7 5I11 na z!#i3onym poziomie* 2znacza to% 3e w sytuacji zaostrzajcej si konkurencji o pozyskanie tego rodzaju dotacji% organizacje pozarzdowe radz so!ie do$4 do!rze upatrujc w funduszach unijnych mo3#iwo$4 w miar sta!i#nej rea#izacji zada" statutowych% a niekiedy nawet mo3#iwo$ci przetrwania organizacji* -arto zauwa3y4% 3e spo$rd wie#u :rde% z ktrych wpyw $rodkw utrzymywa si na wzg#dnie staym poziomie% wyr3niaj si zwaszcza samorzdy szcze!#a gminnego* 8wikszyy one finansowanie na poziomie B pkt* O w porwnaniu z r* 5I1I* (ym samym w r* 5I11 pienidze pochodzce od ' ( na tym szcze!#u stay si porwnywa#nym% a nawet nieco !ardziej znaczcym :rdem przychodw ni3 administracja centra#na* Ena#izowany okres jest co prawda z!yt krtki% !y wyciga4 da#eko idce wnioski% a#e z pewno$ci prezentowane rozkady odzwiercied#aj wa3n tendencj* -skazuje ona na wzrost znaczenia wsppracy 012 z samorzdem* =zynnikiem% ktry z pewno$ci zwiksza wag tego rodzaju re#acji jest praktyka wadz centra#nych co do de#egacji coraz wikszej #icz!y zada" na poziomie gmin* 6o$4 istotnym :rdem &5IH5AO) !yy tak3e ' ( szcze!#a powiatowego oraz darowizny i skadki czonkowskie* - tym kontek$cie dochd z dziaa#no$ci gospodarczej &!d: odpatnej) na#e3y uzna4 za do$4 margina#ny &1BH1CO w r* 5I11)* - praktyce warunkiem powodzenia w dziaaniu danej organizacji pozarzdowej jest odpowiednio zdywersyfikowana struktura pozyskiwanych $rodkw* E!y mogo to mie4 jednak miejsce% konieczne jest z reguy posiadanie zap#ecza kadrowego% ktre jest w stanie merytorycznie i organizacyjnie ud:wign4 tego rodzaju zadania* - o!#iczu coraz !ardziej komp#ikujcego si stanu prawnego i wymogw otrzymywania grantw czy nasi#ajcej si konkurencji 012 kapita #udzki staje si coraz !ardziej istotny* - odniesieniu do wie#u organizacji zauwa3a#ny staje si zatem proces profesjona#izacji kadr% ktre z jednej strony funkcjonuj w specyficznych warunkach ;;; sektora% a z drugiej przejmuj wzorce gospodarowania i zarzdzania zaczerpnite z sektora prywatnego* Profesjona#izacja w dzisiejszych warunkach musi coraz cz$ciej siga4 niekiedy i samego wo#ontariatu* <owa tu o sytuacjach% kiedy wo#ontariusz poza do!r wo#% motywacj do dziaania i dyspozycyjno$ci musi posiada4 wysokie kompetencje jzykowe% interpersona#ne czy merytoryczne*
1>C

Wykres *1. #rzyb%i+ony udzia procentowy poszczeg(%nych 0r(de $inansowania w strukturze przychod(w 562 Dw EF

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

1>F

Struktura wydatkw organizacji

Przechodzc natomiast do struktury wydatkw na#e3y zaznaczy4% ze najwiksz jej cz$4% sigajc $rednio >BO zajmuj wydatki zwizane stricte z dziaa#no$ci statutow% poza koniecznymi nakadami przeznaczanymi na opacenie pracownikw &$rednio 9AO)% wydatkami rzeczowymi &$rednio 55O) i #oka#owymi &$rednio 1BO)*
4abe%a .:. !truktura wydatk(w organizacji.

0 inne wydatki zwizane z wykonywaniem zada" statutowych wydatki oso!owe wydatki rzeczowe wydatki #oka#owe inne wydatki 1>1 15> 155 155 C9

Prednia &dotyczy O) >A%D5 9>%DC 55%9D 1B%>5 C%D5

2dchy#enie standardowe 9>%A>F5 5A%191> 99%ID9A 5I%5BBF 1I%5B>

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF

/rowadzenie dziaalno#ci gospodarczej przez organizacje

F1O !adanych organizacji pozarzdowych prowadzio w momencie !adania dziaa#no$4 gospodarcz i !yy to w wikszo$ci fundacje &dwukrotnie wikszy odsetek ni3 w przypadku stowarzysze")* -$rd uzasadnie" podejmowania si prowadzenia dziaa#no$ci gospodarczej najcz$ciej wymieniano przede wszystkim wa#or w postaci mo3#iwo$ci pozyskania dodatkowych $rodkw finansowych &BIO) oraz stworzenie szansy na uzyskanie nieza#e3no$ci finansowej &9BO)*

/rowadzenie dziaalno#ci odpatnej przez organizacje

;nnym rodzajem pozyskiwania dodatkowych dochodw jest prowadzenie dziaa#no$ci odpatnej% na ktr zdecydowao si 9>O !adanych organizacji 7 w tym >IO z po$rd stowarzysze" i 5>O fundacji*
1>D

/etryczka organizacji
-ikszo$4 organizacji% ktre wziy udzia w !adaniu powstaa w oko#icach r* 5III &$rednia) zwaszcza w przedzia#e o!ejmujcym 1F #atJ 1DD1H5IID &odchy#enie standardowe U D%A)* 0ajwicej !adanych podmiotw pochodzio z woj* wie#kopo#skiego% mazowieckiego oraz do#no$#skiego*
4abe%a .<. Wojew(dztwo, w kt(rym znajduje si g(wna siedziba organizacji

=zsto$4 Procent $#skie #u!uskie warmi"sko H mazurskie wie#kopo#skie kujawskoHpomorskie do#no$#skie pomorskie dzkie #u!e#skie mazowieckie zachodniopomorskie podkarpackie opo#skie $witokrzyskie maopo#skie pod#askie ogem !rak odpowiedzi ogem 11 D 9 CI 19 1D D C B 5C A B 5 1 A D 5I5 B 5IF A%9 >%9 1%> 99%C B%9 D%1 >%9 9%> 5%D 19%I 5%> 5%D 1%I %A 5%> >%9 DC%1 5%D 1II%I

Procent wa3nych A%> >%A 1%A 9>%C B%> D%> >%A 9%A 9%I 19%> 5%A 9%I 1%I %A 5%A >%A 1II%I

- poni3szej ta!e#i zaprezentowano natomiast struktur pr!y ze wzg#du na miasto% w ktrym znajduje si gwna siedzi!a organizacja*

1AI

4abe%a .=. /iasto, w kt(rym znajduje si g(wna siedziba organizacji.

+iaystok +ydgoszcz =hem =horzw E#!#g 1da"sk 1dynia 1orzw -#kp* 1rudzidz 'astrz!ie H 8drj 'aworzno 'e#enia 1ra .a#isz .atowice .ie#ce .onin .osza#in .rakw .rosno Regnica Reszno Ru!#in Som3a Sd: 0owy cz 2po#e 2stroka Piotrkw (ry!una#ski Pock Pozna" Piekary P#skie Przemy$# ?y!nik ?zeszw ied#ce kierniewice upsk uwaki zczecin

=zsto$4 Procent 5 1 > 1%D 9 1%> 1 I%A 9 1%> > 1%D 9 1%> > 1%D 5 1 1 I%A 1 I%A 9 1%> A 5%> 1 I%A 1 I%A F 9%FA 1 I%A 1 I%A 9 1%> 5 1 1A C%51 5 1 9 1%> 9 1%> A 5%> 5 1 1 I%A 5 1 9 1%> 9C 1C%F 1 I%A 1 I%A 5 1 5 1 1 I%A 5 1 1 I%A 5 1 1 I%A
1A1

Pwinouj$cie (oru" -a!rzych -arszawa -ocawek -rocaw 8a!rze 8amo$4 8ie#ona 1ra [ory +rak odp* 2g(em

9 > 1 55 9 19 1 1 A 1 1> 18>

1%> 1%D I%A 1I%B 1%> B%9 I%A I%A 5%> I%A B%C .88

GrdoJ 2pracowanie wasne na podstawie !ada"% 0U5IF >AO organizacji posiadao w momencie !adania status organizacji po3ytku pu!#icznego% ktry w zamian za spenienie szeregu kryteriw forma#nych i transparentno$ci dziaa" &zwaszcza od strony finansowej) umo3#iwia np* pozyskiwanie $rodkw z tytuu 1O warto$ci podatku dochodowego od os! fizycznych* 0ieco cz$ciej o uzyskanie tego rodzaju uprawnie" staraj si stowarzyszenia ni3 fundacje &9CO z nich wo!ec 91O)*

1A5

Wnioski i rekomendacje
Wspieranie rozwoju gospodarczego i przedsibiorczo"ci spo"r(d wszystkich zada, przekazywanych do rea%izacji organizacjom trzeciego sektora stanowi w miastach na prawach powiatu najrzadziej wykorzystywan $orm wsp(pracy midzy samorzdem a 562. 5a%e+y tak+e podkre"%i) stosunkowo niewie%e dziaa rea%izowanych na tym po%u samodzie%nie przez samorzd. 8 pewno$ci oferta pu!#icznych su3! zatrudnienia to z!yt mao% a organizacja profesjona#nych i dugofa#owych projektw &w szczeg#no$ci promocyjnych% czy edukacyjnych) przekracza mo3#iwo$ci finansowe% organizacyjne% a niekiedy i merytoryczne wie#u urzdw miast* Gazujc na zao+eniu o wikszej skuteczno"ci, e$ektywno"ci oraz ni+szych kosztach rea%izacji zada przez organizacje pozarzdowe, badani samorzdowcy dostrzegaj potrzeb przekazywania wikszych "rodk(w i wikszej %iczby zada w tym zakresie organizacjom trzeciego sektora. W por(wnaniu jednak do innych zada zwikszenie "rodk(w na wspieranie rozwoju gospodarczego i przedsibiorczo"ci nada% stanowi ostatni e%ement w hierarchii tych zada &najwiksz gotowo$4 do przekazywania ko#ejnych zada" i $rodkw finansowych charakteryzuj si sport i rekreacja oraz ku#tura)*-yniki !ada" mog zatem $wiadczy4 o tym% 3e potrze!y spoeczne w zakresie wspierania rozwoju gospodarczego i przedsi!iorczo$ci w miastach na prawach powiatu s niewie#kie w porwnaniu do innych sfer 3ycia spoecznego% a#!o te3 samorzdy nie wierz w skuteczno$4 i efektywno$4 rea#izacji dziaa" z tego zakresu przez organizacje trzeciego sektora* 0aj!ardziej wiarygodna odpowied: sytuuje si jednak pomidzy tymi dwoma stwierdzeniami 7 organizacje pozarzdowe wydaj si by) niedostatecznie przygotowane merytorycznie i organizacyjnie do rea%izacji dziaa na tym po%u, a samorzdy na og( nie wiedz, w jaki spos(b mogyby je wspiera). 0ie znaczy to jednak% 3e takich dziaa" si nie podejmuje* !owiem do!re praktyki w tym zakresie% jak chocia3!y fakt% 3e w Poznaniu od ponad B #at -ydzia 6ziaa#no$ci 1ospodarczej &-61) wsppracuje z organizacjami pozarzdowymi na rzecz rozwoju gospodarczego oraz przedsi!iorczo$ci% ogaszajc otwarte konkursy na rea#izacj zada"
1A9

w o!szarze dziaa#no$ci wspomagajcej rozwj gospodarczy i przedsi!iorczo$4 &np* przeprowadzanie szko#e" z zakadania dziaa#no$ci gospodarczej% prowadzenie usug doradztwa !iznesowego% warsztatw doradczych d#a przedsi!iorcw) 9B* Podo!ne jednostki powoao tak3e wie#e innych miast na prawach powiatu* K%uczowe znaczenie d%a koniunktury gospodarczej maj inicjatywy k%astrowe, w kt(rych bardzo wa+n ro% do odegrania ma tak+e trzeci sektor, a wic instytucje otoczenia biznesu, organizacje zrzeszajce pracodawc(w i przedsibiorc(w. 5iezwyk%e istotna jest przy tym szeroko zakrojona wsp(praca midzysektorowa, w kt(rej ro% inicjatora i koordynatora powinny wzi) na siebie wadze samorzdowe, tworzc warunki i mo+%iwo"ci dziaania d%a trzeciego sektora. .o#ejnym zagadnieniem jest potrzeba rozwijania wsp(pracy midzysektorowej w kierunku aktywizacji i wsparcia sektora maych i "rednich przedsibiorstw, kt(re obecnie wydaj si w wie%u miastach na prawach powiatu niedocenian s$er. -ydaje si tak3e% 3e ogromn ro% maj tu do odegrania wa"nie organizacje pozarzdowe i instytucje otoczenia biznesu. 0a przykad k#uczow ro# w ksztatowaniu edukacji zawodowej &ktra o!ecnie powinna !y4 jednym z k#uczowych odpowiedzi na potrze!y rynku pracy) powinny wzi4 na sie!ie cechy rzemie$#nicze jako organizacje zrzeszajce pracodawcw* (ego typu podmioty maj !owiem stosunkowo szerokie mo3#iwo$ci animowania i usprawniania wsppracy midzy szkoami a przedsi!iorcami% dziki ktrym mo3#iwa !ya!y cho4!y zmiana wizerunku rzemiosa &o!ecnie czsto postrzegane jest jako wymierajce) i caego systemu szko#nictwa zawodowego &od!ieranego w kategoriach ,gorszego/% przeznaczonego d#a ,modzie3y drugiej kategorii/ itp*)* 0iemniej jednak na#e3y podkre$#i4% 3e niez!dna jest d#a takich dziaa" zdecydowanie wiksza aktywno$4 cechw rzemie$#niczych% o!ecnie !owiem zrzeszenie jest d#a pracodawcw mao opaca#ne* .onieczno$4 pacenia skadek czonkowskich nie przekada si na mo3#iwo$ci otrzymania pomocy !d: wsparcia ze strony organizacji* td te3 niez!dna jest w pierwszej ko#ejno$ci zmiana funkcjonowania cechw rzemie$#niczych% nastawienie na podejmowanie dziaa"% inicjatyw na rzecz przedsi!iorcw oraz szk zawodowych* -a3n ro# w tym zakresie maj do spenienia wadze samorzdowe 7 z jednej strony jako organ prowadzcy d#a szk% a z drugiej jako koordynator i inicjator dziaa" wspierajcych wspprac midzy sektorem edukacji a pracodawcami*
9B

0a podstawieJ httpJ@@www*poznan*p#@mim@msp@wspo#pracaHzHorganizacjamiH pozarzadowymi%p%>FC1%1DCI5*htm# Q data dostpuJ I5*IA*5I15 r*

1A>

6ziaa#no$4 wadz samorzdowych ma wic nie!agate#ne znaczenie d#a rozwoju gospodarczego miast% szczeg#nie w odniesieniu do tworzenia mo3#iwo$ci rozwoju* 0iemniej jednak tak3e #oka#ni przedsi!iorcy% zrzeszajc si w organizacjach maj wpyw na ksztat pewnych rozwiza"* td te3 nacisk trzeba poo+y) na samoorganizacj %udzi biznesu Dw tym przypadku tego maego i drobnego biznesuF H im wy+szy kapita spoeczny, a co za tym idzie H podejmowanie inicjatyw, dziaa, kt(rych ce%em jest rozw(j gospodarczy miejscowo"ci poprzez kooperacj H tym wikszy wpyw na decyzje wadz %oka%nych. 2!ecnie jednak zauwa3a si% 3e przedsi!iorcy czsto skupiaj si na wasnym interesie% nie interesujc si nawet sytuacj w !ran3y% o anga3owaniu si w organizacje nie wspominajc* (o powoduje% 3e nie maj potrze!nej siy prze!icia i przez wadze samorzdowe nie s traktowane jako rwnorzdny partner* .onieczne jest zatem wypracowanie rozwiza sprzyjajcych rozwojowi kapitau spoecznego %oka%nych przedsibiorc(w, kt(ry przyczyni si do ich wikszej aktywno"ci, a przykadem w tym zakresie mo+e by) idea spoecznej odpowiedzia%no"ci biznesu D'!RF i jej wdra+anie oraz promocja w"r(d maych i "rednich przedsibiorstw. 2 i#e wpyw #oka#nych przedsi!iorcw i wadz samorzdowych na rozwj gospodarczy miast zosta uznany za !ardzo wa3ny% to oddziaywanie w tej kwestii organizacji pozarzdowych jest raczej niewie#kie* 0a opinii tej jednak zawa3yo% zdaje si przede wszystkim pierwsze skojarzenie !adanych z terminem ,organizacja pozarzdowa/% ktre to przywodzio im na my$# gwnie pomoc spoeczn i dziaa#no$4 charytatywn* (ak mae zainteresowanie sektora 012 kwesti przedsi!iorczo$ci wedug niektrych ekspertw wynika ze zego zdania przedstawicie#i 012 na temat $wiata !iznesu% a tak3e z wyo!ra3e" na temat wasnej dziaa#no$ci9C* -ydaje si te3% 3e k#uczow ro# mog odgrywa4 pewne szczeg#ne warunki po#skiego mode#u wsppracy% zwaszcza za$ preferowanie przez wadze okre$#onego o!szaru dziaa#no$ci 7 pomocy spoecznej 7 za po$rednictwem narzdzi finansowych* 8decydowana wikszo$4 !adanych jest przekonana% 3e 012 rea#izuj zadania efektywniej i taniej ni3 samorzdowe organy administracji pu!#icznej &C>O zagregowanych odpowiedzi pozytywnych wo!ec negatywnych nie przekraczajcych progu !du statystycznego% tj* 5O)* 0a poziomie dek#aracji a3 CDO &zagregowane odpowiedzi pozytywne)
9C

Piat .*% Przewocka '*% @(: i biznes: httpJ@@ciXicpedia*ngo*p#@wiadomosc@CCCD9A*htm#

przeama

dystans %

artyku

dostpny

na

stronieJ

1AA

!adanych stwierdzio% 3e miasto dokonuje oceny efektywno$ci dziaa" rea#izowanych przez 012* +adanym zadano jednak pytanie o narzdzia i sposo!y tej ewa#uacji* 2kazuje si% 3e samorzdowcy uto+samiaj ocen e$ektywno"ci dziaa z kontro% rea%izacji zada i sposobem wydatkowania "rodk(w pub%icznych oraz ana%iz sprawozda i raport(w z rea%izacji powierzonych zada.-$rd innych wskaza" zna#azy si tak3e i te% ktre mog zawiera4 si w wy3ej przytoczonych% szerszych kategoriach% a wicJ ,zainteresowanie projektem/% ana#iza wska:nikw okre$#onych w programie wsppracy z 012 itp* =o ciekawe sformuowanie odwoujce si !ezpo$rednio do najwa$ciwszej metody oceny% kontro#i i zarzdzania jako$ci usug w postaci !ada" ewa#uacyjnych zostao wymienione jedynie przez AO !adanych*2 i#e !owiem kontro#a mo3e sprawdzi4 zgodno$4 dziaa" z zapisami w umowie% o ty#e nie mo3e rzete#nie sprawdzi4 ich skuteczno$ci 7 jest to powa3na przeszkoda zwaszcza w przypadku projektw majcych przynie$4 okre$#one efekty mo3#iwe do zweryfikowania na podstawie danych i#o$ciowych* 2rganizacje pozarzdowe w wikszo"ci wywizuj si ze z%ecanych zada, jednak nie wiadomo wci+, jakie s rzeczywiste e$ekty ich pracy. 5a%e+y zatem zauwa+y), +e obecnie samorzdy w zasadzie nie prowadz oceny e$ektywno"ci i skuteczno"ci rea%izacji zada pub%icznych przekazanych organizacjom pozarzdowym. W"r(d przyczyn takiego stanu rzeczy mo+na wskaza) m. in. nisk wiedz na temat mo+%iwo"ci ewa%uacji, jej metod i zastosowa w"r(d kadr administracji pub%icznej, a tak+e ograniczone "rodki $inansowe, kt(re mogyby na ewa%uacj zosta) przeznaczone. #onadto brakuje dobrych praktyk w zakresie przeprowadzania przez samorzdy ewa%uacji dziaa trzeciego sektora i e$ektywno"ci rea%izacji zada z%econych, kt(re mogyby by) wykorzystywane przez inne jednostki samorzdu terytoria%nego. #rzede wszystkim jednak rekomendowane jest wypracowanie mode%u ewa%uacji w tym zakresie. +adania prowadzone w$rd przedstawicie#i organizacji pozarzdowych ukazay roz#iczne pro!#emy% ktre wynikaj z niesta!i#nej sytuacji finansowej 012 9F* Przede wszystkim organizacje z trudem pokrywaj koszty administracyjne zwizane z dziaa#no$ci% nierzadko utrata pynno$ci finansowej powoduje% 3e organizacje musz pokrywa4 wydatki z prywatnych pienidzy ich czonkw* 6odatkowo sygna#izowane jest zagro3enie wypa#eniem zawodowym w$rd wo#ontariuszy% a w konsekwencji nierzadko upadek caych
9F

Caport ko'cowy. =iagnoza organizacji in#rastrukturalnyc" oraz identy#ikacja zapotrzebowania organizacji pozarz*dowyc" na usugi wiadczone przez organizacje in#rastrukturalne % 2E P 6+% -arszawa 5I1I

1AB

organizacji*9D - !adaniach prowadzonych przez 2$rodek Ewa#uacji dostrzega si rwnie3 pewien niepokojcy mechanizm% uniemo3#iwiajcy maym organizacjom wyj$cie z trudnej sytuacjiJ ,Pro!#emy finansowe przekadaj si rwnie3 na ograniczenie mo3#iwo$ci pozyskania zewntrznego finansowania* Przygotowanie projektu wymaga czasu% a w wie#u organizacjach !rak jest oso!y% ktra gotowa !ya!y po$wici4 go na jego przygotowanie* - niektrych przypadkach wymagany jest rwnie3 wkad wasny% co okazuje si !arier d#a pewnych organizacji* - trakcie rea#izacji projektw pojawiaj si rwnie3 pro!#emy z pynno$ci 7 mae organizacje% o sa!ej kondycji finansowej nie podejmuj tego ryzyka*/ >I 8 drugiej strony wida4 tak3e pozytywne symptomy* - odniesieniu do wie#u organizacji zauwa3a#ny staje si cho4!y proces profesjona#izacji kadr% ktre z jednej strony funkcjonuj w specyficznych warunkach ;;; sektora% a z drugiej przejmuj wzorce gospodarowania i zarzdzania zaczerpnite z sektora prywatnego* Profesjona#izacja w dzisiejszych warunkach musi coraz cz$ciej siga4 niekiedy i samego wo#ontariatu* <owa tu o sytuacjach% kiedy wo#ontariusz niekiedy poza do!r wo#% motywacj do dziaania i dyspozycyjno$ci musi posiada4 wysokie kompetencje jzykowe% interpersona#ne czy merytoryczne* 8agadnienia te sprowadzaj si ostatecznie do konieczno$ci rozwoju w zakresie nowoczesnych metod zarzdzania w organizacjach pozarzdowych* 8adaniem wadz samorzdowych miast na prawach powiatu powinno !y4 zatem nie ty#ko stwarzanie mo3#iwo$ci do swo!odnego rozwoju sektora pozarzdowego% a#e te3 wyra:ne ich wsparcie* u3y4 temu powinny szczeg#nie tzw* organizacje paraso#owe #u! =entra 2rganizacji Pozarzdowych% ktrych ce#em jest wsparcie &tak3e finansowe) d#a mniejszych organizacji funkcjonujcych wok podo!nego ce#u* (akie stowarzyszenia #u! fundacje powinny oferowa4 wsparcie szko#eniowe% administracyjne% ksigowe% promocyjne% #oka#owe itp*% a wic speniay!y funkcje inku!atora 7 na wzr inku!atorw przedsi!iorczo$ci wspierajcych nowych przedsi!iorcw* 2gromn ro# i potencja w zakresie inicjowania powstawania tego typu inicjatywmaj #oka#ne wadze samorzdowe* 2rganizacje pozarzdowe s w po%skiej rzeczywisto"ci ju+ do") powszechne, aczko%wiek ich dziaa%no") jeszcze do koca si nie wykrysta%izowaa. Grakuje pomys(w na ksztat, jaki przyj) mogaby wsp(praca organizacji z wadzami samorzdowymi. 5ie s to bowiem podmioty, kt(re oczekuj wycznie $inansowego wsparcia za przekazywane
9D >I

(am3e (am3e

1AC

zadania wasne samorzdu, a%e ich oczekiwania koncentruj si tak+e wok( dia%ogu i traktowania ich w kategoriach r(wnorzdnego partnera. td te3 wie#u dziaaczy spoecznych oczekuje% 3e wadza #oka#na wesprze funkcjonujce 012 tak3e w formie pozafinansowej% oferujc cho4!y dostp do k#uczowych d#a dziaania organizacji informacji* -a3ne jest jednak tak3e% a!y oso!y kierujce fundacjami i stowarzyszeniami potrafiy nawiza4 ze so! dia#og% tak a!y sia ich prze!icia !ya wiksza i !y zarazem ich potencja mia wiksz si oddziaywania* 6opiero wwczas mo3#iwe stanie si podjcie rwnorzdnego dia#ogu z wadz samorzdow* Paszczyzn% na ktrej mog rea#izowa4 si te funkcje s #oka#ne partnerstwa midzysektorowe oraz organizacje paraso#owe* Pro!#em ten mo3e wyda4 si o ty#e istotny% 3e czsto same organizacje nie wiedz o istnieniu podstawowego dokumentu% jakim jest program wsppracy z organizacjami pozarzdowymi* - !adaniach dotyczcych otoczenia dziaa" trzeciego sektora >1 ty#ko A1O przedstawicie#i fundacji i stowarzysze" !yo $wiadomych istnienia programu* 0iema# jedna czwarta utrzymywaa nawet% 3e programu takiego nie uchwa#ono* =o ciekawe% cho4 $wiadomo$4 istnienia takiego dokumentu za#e3aa od czstot#iwo$ci kontaktw z organami samorzdu% rwnie3 w grupie $ci$#e wsppracujcej z administracj pu!#iczn co czwarty przedstawicie# 012 utrzymywa% 3e nic takiego nie istnieje* Wyra0nie uderza w wypowiedziach badanych prob%em niskiego poziomu uczestnictwa organizacji pozarzdowych w konsu%tacjach spoecznych oraz konsu%tacjach program(w wsp(pracy, mimo H jak twierdz badani rozm(wcy H stwarzania sprzyjajcych ku temu warunk(w. #rzyczyn tego stanu rzeczy mo+e by) stosunkowo niski stopie "wiadomo"ci i wagi konsu%tacji spoecznych w"r(d przedstawicie%i organizacji pozarzdowych, a tak+e H co szczeg(%nie istotne H niski stopie samoorganizacji Dw tym brak %ub niewie%ka %iczba organizacji paraso%owychF i brak dia%ogu H zar(wno z przedstawicie%ami wadz samorzdowych, jak i innych organizacji. - ostatnich #atach do$4 czsto !adano potrze!y organizacji pozarzdowych w kwestii poprawy wsppracy z samorzdem* 8 reguy najcz$ciej wymienianym warunkiem skutecznego funkcjonowania organizacji jest dostp do funduszy i sprztu niez!dnego do prowadzenia dziaa#no$ci* 0ieco mniej wa3ny% jednak wci3 istotny wydawa si rozwj kompetencji w dziedzinie% ktr dana organizacja si zajmuje* 8a naj!ardziej odczuwa#ny
>1

Podstawowe #akty o organizacjac" pozarz*dowyc". Caport z badania H.-. % towarzyszenie .#on@jawor% -arszawa 5I11

1AF

pro!#em w zakresie finansowym wymieniano z!yt skomp#ikowane forma#no$ci zwizane z korzystaniem ze $rodkw grantodawcw% sponsorw i funduszy unijnych >5* 0iema# wszystkie !adania zauwa3aj te3% 3e zap#ecze finansowe organizacji jest przeceniane% nie docenia si natomiast r3nego rodzaju kompetencji ich czonkw* B%a powodzenia wsp(pracy midzy samorzdem a trzecim sektorem niezbdne jest $unkcjonowanie odrbnej jednostki organizacyjnej, kt(ra koordynuje dziaa%no") trzeciego sektora w danym mie"cie. ;nstytucja taka e%iminuje np. mo+%iwo") dub%owania si projekt(w, atwiej jest te+ kontro%owa), jakie sektory potrzebuj do$inansowania, "rodk(w jakie s potrzeby i oczekiwania 562 oraz ich bene$icjent(w.5ajwa+niejsz kwesti pozostaje jednak poprawa mode%u komunikacji midzy podmiotami. -ie#u rozmwcw zwraca uwag% 3e ty#ko sprawny system wymiany informacji pozwa#a administracji pu!#icznej na poznanie potrze! okre$#onych spoeczno$ci* Wszystkie te $unkcje mog by) speniane przez odrbny Wydzia, Giuro Crzdu /iasta czy przygotowana do tej $unkcji organizacj pozarzdow, kt(ry z zao+enia koncentrowaby si w g(wnej mierze na wsp(pracy z trzecim sektorem. ?decydowana wikszo") miast na prawach powiatu posiada ju+ takie kom(rki w swoich strukturach organizacyjnych %ub w $ormie 'entr(w 2rganizacji #ozarzdowych. Wypowiedzi badanych,dotyczce strategii wsp(pracy midzy samorzdem a trzecim sektorem ukazuj ko%ejn sab stron re%acji midzysektorowych. Bokumenty, okre"%ajce kierunki partnerstwa, $unkcjonuj zwyk%e w ramach szerszych strategii Dnp. !trategii RozwojuF, dopiero s tworzone %ub po prostu ich nie ma Dniekiedy zastpuj je nieo$icja%ne programy H urzdnicy w kwestii wsp(pracy z organizacjami pozarzdowymi kieruj si g(wnie intuicjF. 6oniesienia o istnieniu strategii natomiast zwracaj zwyk#e uwag na ich 3yczeniowy charakter% z!yt ma e#astyczno$4 czy nieuwzg#dnianie potrze! i mo3#iwo$ci wszystkich podmiotw wsppracy* +ywa te3% 3e nie s konsu#towane z organizacjami% a kryteria konkursowe przy z#ecaniu zada" s nieprzejrzyste i pozwa#aj na z!yt su!iektywn ocen &zastrze3enia !udzi te3 pozakonkursowy try! przyznawania dofinansowania% w ktrym decyzja o dotacji na#e3y wycznie do prezydenta miasta 7 w tym przypadku na#e3y jednak zwrci4 uwag% 3e jest to rozwizanie ustawowe)* 0iemniej w$rd rozmwcw panuje przekonanie o konieczno$ci
>5

Podstawowe #akty o organizacjac" pozarz*dowyc". Caport z badania H.-. % towarzyszenie .#on@jawor% -arszawa 5I11

1AD

stworzenia dokumentu% pozwa#ajcego na skoordynowanie dziaa"% ustanowienie hierarchii priorytetw itd* Przede wszystkim jednak wzmocnienia wymaga uczestnictwo sektora pozarzdowego w konsu%tacjach program(w wsp(pracy, kt(re cho) nie maj charakteru dokument(w strategicznych Drzadko zdarzaj si programy wykraczajce swym zakresem poza jeden rok bud+etowyF, to stanowi pewn namiastk p%anowania strategicznego. #rzyczyny takiego stanu rzeczy %e+ jednak po obu stronach, tj. samorzdowej i pozarzdowej. W tym drugim przypadku jest w g(wnej mierze niska aktywno") w trakcie konsu%tacji i niska skuteczno") w wywieraniu wpywu na dziaania samorzd(w, kt(ra jest wynikiem ograniczonego potencjau wsp(pracy wewntrzsektorowej. Graki te wydaj si zwaszcza widoczne, gdy wzi) pod uwag najwa+niejsze, wymieniane przez rozm(wc(w prob%emy organizacji pozarzdowych. Wydaje si, +e wie%e z nich ma swoje 0r(do w braku przejrzystych zasad wsp(pracy. Rozm(wcy zwracaj uwag na chaotyczne zarzdzanie organizacjami, nieterminowo") w sprawozdawczo"ci, %iczne niedocignicia w s$erze $orma%nej, brak "wiadomo"ci konieczno"ci dokumentacji dziaa Dprzy tej okazji zwraca si zreszt uwag na zbyt rozbudowane wymogi $orma%ne i zniechcajcy rozmiar biurokracjiF. 'ak si wydaje% dobra wsp(praca midzy sektorem 562 a samorzdem wymaga przede wszystkim tworzenia atmos$ery wzajemnego zau$ania. amorzdowcy wymagaj przede wszystkim od organizacji wikszej przejrzysto$ci w dziaaniach% !udowania !ardziej wiarygodnych mechanizmw wsppracy* 'ednocze$nie nierzadko postu#uj roz#u:nienie o!ecnych kryteriw dotyczcych roz#iczania projektw i sprawozdawczo$ci* 2we dwa postu#aty stoj ze so! w pewnej sprzeczno$ci 7 std sporym wyzwaniem d%a samorzdu byoby utworzenie takich zasad wsp(pracy, kt(re rea%izowayby te sprzeczne wymogiz jednej strony usprawniay wsp(prac przez zniesienie biurokracji, z drugiej zapewniay wci+ rzete%n kontro% dziaa. Podstawowym rozwizaniem na inne przeszkody we wsppracy &np* wymieniane ju3 pro!#emy forma#ne% !dy w roz#iczeniach% nieumiejtno$4 zaksigowania wydatkw itd*) okazuj si szko#enia organizowane przez urzdy d#a przedstawicie#i sektora 012* 0iemniej wa3na jest rwnie3 pomoc prawna* 6#a do!rej wsppracy% a co za tym idzie 7 d#a rozwoju trzeciego sektora 7 to jednak zdecydowanie za mao* .onieczne jest usprawnienie komunikacji midzy tymi sektorami tak% !y oczekiwania stowarzysze" i fundacji trafiay do
1BI

przedstawicie#i wadz* Ponadto wydaje si niez!dne% !y zachca4 organizacje pozarzdowe do aktywnego udziau w konsu#tacjach spoecznych% a tak3e pokaza4% 3e ich gos ma doniose znaczenie% a nie wycznie charakter niewi3cej opinii* .o#ejnym dziaaniem #e3cym po stronie wadz samorzdowych niewtp#iwie jest przeprowadzanie systematycznych !ada" ewa#uacyjnych dziaa" podejmowanych przez 012 i formuowanie rekomendacji i wnioskw su3cych im pomoc* 2we !adania ewa#uacyjne powinny !y4 przeprowadzane przez podmioty nieza#e3ne 7 a wic na#e3ce do sektora prywatnego 7 dziki temu mo3#iwa !dzie o!iektywna i precyzyjna ocena efektywno$ci dziaa" stowarzysze" i fundacji% szczeg#nie z#econych przez administracj* Wadze samorzdowe powinny tak+e pracowa) na rzecz tworzenia wzajemnego zau$ania podmiot(w i dba) o wiarygodno") organizacji, $unkcjonujcych w sektorze pozarzdowym H mo+e si to odbywa) zar(wno poprzez inicjowanie wsp(%nych, midzysektorowych dziaa, jak te+ wspieranie organizacji paraso%owych. Podsumowujc% na#e3y wskaza4 na najwa3niejsze rekomendacje% jakie s wynikiem przeprowadzonych !ada"J
1)

.onieczne jest zwikszenie $wiadomo$ci przedstawicie#i wadz #oka#nych oraz

urzdnikw w zakresie korzy$ci ze wsppracy z organizacjami trzeciego sektora% w tym w szczeg#no$ci dotyczy to przedsi!iorczo$ci i wspierania rozwoju gospodarczego* 2) kontek$cie rozwijania przedsi!iorczo$ci i wspierania rozwoju gospodarczego w miastach na prawach powiatu &w szczeg#no$ci dotyczy to .onina% ktry charakteryzuje si stosunkowo niskim poziomem przedsi!iorczo$ci i aktywno$ci mieszka"cw w tym zakresie) k#uczowym zagadnieniem jest wspieranie przez samorzd #oka#ny inicjatyw k#astrowych oraz instytucji otoczenia !iznesu i organizacji pracodawcw &np* cechw rzemie$#niczych)* ?o# samorzdu jest w tym przypadku inicjowanie wsppracy z pracodawcami% w ktrej drzemie o!ecnie niewykorzystany potencja do rozwizywania wie#u #oka#nych pro!#emw &np* niedopasowania oferty edukacyjnej do potrze! rynku pracy% wysokiego !ezro!ocia 7 szczeg#nie w$rd a!so#wentw% wysokiego poziomu wydatkw pu!#icznych na zwa#czanie !ezro!ocia i opiek spoeczn itp*)* .onieczne jest tak3e wypracowanie rozwiza" sprzyjajcych zrzeszaniu si i samoorganizacji #oka#nych przedsi!iorcw% ktre powinny przyczyni4 si do ich wikszej aktywno$ci oraz wzmocnienia kapitau spoecznego% stanowicego gwny czynnik efektywnej wsppracy
1B1

midzysektorowej* <o3#iwym rozwizaniem jest tu promocja i rozwj spoecznej odpowiedzia#no$ci przedsi!iorstw* 3) 8 uwagi na to% 3e samorzdowcy uto3samiaj ocen efektywno$ci dziaa" z kontro# rea#izacji zada" i sposo!em wydatkowania $rodkw pu!#icznych oraz ana#iz sprawozda" i raportw z rea#izacji powierzonych zada"% konieczne jest wypracowanie mode#u oraz metodo#ogii ewa#uacji i oceny efektywno$ci dziaa" trzeciego sektora* Przeprowadzone !adania potwierdzaj tak3e% 3e o!ecnie !rak takiego mode#u% a samorzdy nie prowadz oceny efektywno$ci zada" przekazywanych organizacjom pozarzdowym% co wskazuje na zasadno$4 i ce#owo$4 projektu ,-sparcie rozwoju narzdzi zwizanych z kontraktowaniem usug spoecznych w .oninie/% a przede wszystkim na potrze! rea#izacji dwch ce#w okre$#onych przez autorw projektu% tj* wypracowania nowych procedur i narzdzi w zakresie prowadzenia !adan efektywno$ci spoecznej i ekonomicznej oraz nowych procedur i narzdzi w zakresie prowadzenia !ada" jako$ci rea#izacji usug w o!szarze rozwoju gospodarczego*
>)

2rganizacje pozarzdowe oczekuj nie ty#ko finansowego wsparcia td te3 rekomendowane jest zacie$nienie

za przekazywane przez samorzd zadania wasne% a#e tak3e dia#ogu i traktowania ich w kategoriach rwnorzdnego partnera* wsppracytrzeciego sektora z samorzdem m*in* poprzez spotkania% wymian informacji% do$wiadcze" oraz konsu#tacje* 2prcz spotka"% narad i konsu#tacji paszczyzn% na ktrej mog rea#izowa4 si te funkcje s #oka#ne partnerstwa midzysektorowe &tworzenie partnerstw #oka#nych 012H' (H+;80E )oraz organizacje paraso#owe@=entra 2rganizacji Pozarzdowych*
A)

.#uczow kwesti w re#acjach samorzdu z organizacjami pozarzdowymi jest

poprawa mode#u komunikacji midzy nimi* 6#a powodzenia wsppracy midzy samorzdem a trzecim sektorem niez!dne jest zatem funkcjonowanie odr!nej jednostki organizacyjnej% ktra koordynuje dziaa#no$4 trzeciego sektora w danym mie$cieJ pu!#iczn #u! pozarzdow* ;nstytucja taka e#iminuje% np* mo3#iwo$4 du!#owania si projektw% atwiej jest te3 kontro#owa4% jakie sektory potrze!uj dofinansowania% jakie s potrze!y i oczekiwania 012 oraz ich !eneficjentw* 6o!ra wsppraca midzy sektorem 012 a samorzdem wymaga tak3e tworzenia atmosfery wzajemnego zaufania* .onieczne jest zatem usprawnienie komunikacji midzy tymi sektorami tak% !y oczekiwania stowarzysze" i fundacji
1B5

trafiay do przedstawicie#i wadz* Ponadto wydaje si niez!dne% !y zachca4 organizacje pozarzdowe do aktywnego udziau w konsu#tacjach spoecznych% a tak3e pokaza4% 3e ich gos ma doniose znaczenie% a nie wycznie charakter niewi3cej opinii* 6) ?ekomendowana jest tak3e wsppraca samorzdu i organizacji pozarzdowych na rzecz przedsi!iorczo$ci spoecznej &tj* dziaa#no$ci przynoszcej organizacjom trzeciego sektora dochd majcy na ce#u rea#izacj dziaa" spoecznych)* .#uczowym zagadnieniem w tym kontek$cie jest natomiast zachcanie organizacji pozarzdowych do podejmowania dziaa#no$ci odpatnej i gospodarczej* 0iez!dnym dziaaniem d#a skutecznej rea#izacji tego ce#u jest wzrost profesjona#izacji 012% w tym podniesienie kompetencji w zakresie zarzdzania* ?o# samorzdw jest w tym przypadku wsparcie merytoryczne i szko#eniowe organizacji pozarzdowych o!ejmujce m*in* takie e#ementy% jak zarzdzanie organizacj% zarzdzanie finansami% ksigowo$4 i sprawozdawczo$4% !udowanie wizerunku w$rd od!iorcw@k#ientw% komunikacja z mediami* 'edn z paszczyzn% na ktrej rea#izowana powinna !y4 po#ityka wspierania rozwoju przedsi!iorczo$ci przez #oka#ny samorzd powinna !y4 tak3e przedsi!iorczo$4 spoeczna% skoncentrowana gwnie na !eneficjentach zagro3onych wyk#uczeniem spoecznym* 0a#e3y !owiem zwrci4 uwag% 3e w .oninie istniej w tym zakresie do!re praktyki i ciekawe inicjatywy &np* pdzie#nia ocja#na ,2twarci/ i wsppraca midzysektorowa z firm .onimpeM)% a dziaa#no$4 wie#u organizacji pozarzdowych jest w du3ej mierze zwizana z pomoc i integracj spoeczn% co powoduje% 3e potrze!y i oczekiwania !eneficjentw w tym zakresie s przez organizacje trzeciego sektora do!rze rozpoznane* 0a#e3y tak3e podkre$#i4% 3e form rea#izacji przedsi!iorczo$ci spoecznej mo3e !y4 !ardzo wie#e &oprcz organizacji pozarzdowych prowadzcych dziaa#no$4 gospodarcz mog to !y4 np* spdzie#nie socja#ne% zakady aktywno$ci zawodowej% towarzystwa u!ezpiecze" i po3yczkowe)*
C)

wzajemnych%

centra

integracji

spoecznej%

fundusze

porczeniowe

pecyfika .onina% tj*du3a ro#a sektora pu!#icznego i jego udziau w rynku organizacji pozarzdowych w zakresie rozwoju gospodarczego

pracy% niski poziom przedsi!iorczo$ci% stosunkowo niski kapita spoeczny i !ardzo niewie#ka aktywno$4 i przedsi!iorczo$ci stanowi4 mog ryzyko przy testowaniu i upowszechnianiu nowych

1B9

procedur i narzdzi !dcych przedmiotem projektu &produktw fina#nych)* 2graniczenia te na#e3y zatem uwzg#dni4 w toku da#szych prac*

Aneks9 (arz!dzia badawcze9

KWI!4;25JR;C!? J5K;I4K ? #R?IB!4JW;';ILJ/; 3!4
%zanowni Pa'stwoS Poni$sza ankieta jest elementem projektu pt. 54sparcie rozwoju narzdzi zwi*zanyc" z kontraktowaniem usug spoecznyc" w )oninie8! kt&ry jest wsp&#inansowany przez Dni Furopejsk* w ramac" Furopejskiego Funduszu %poecznego. Projekt jest realizowany przez Drz*d +iasta )onina! a wykonawc* bada' jest Gentrum . Eadanie przeprowadzane w ramac" projektu maj* na celu diagnoz oraz opracowanie modelu zmiany #ormy realizacji usug dotycz*cyc" rozwoju gospodarczego na kontraktowanie przy wykorzystaniu potencjau organizacji pozarz*dowyc". :g&lnodostpne wyniki bada' posu$* tak$e do usprawnienia wsp&pracy organizacji pozarz*dowyc" z samorz*dem. Ddzia w ankiecie jest anonimowy! a jej wypenienie zajmie Pa'stwu kilka minut. uwagi na potrzeby obr&bki statystycznej

1B>

prosimy o dokadne i rzetelne wypenienie wszystkic" p&l ankiety. 4skazane przez Pa'stwa odpowiedzi prosimy zaznacza poprzez wstawienie AzakrelenieB znaku 5T8. %erdecznie dzikujemy za wsp&prac i szczere odpowiedzi.

.. 3ak ocenia #aniM#an wsp(prac /iasta z organizacjami pozarzdowymiN &1) 8decydowanie &5) ?aczej &9) 0ie &>) ?aczej negatywnie negatywnie wiem@trudno pozytywnie powiedzie4 1. 3ak ocenia #aniM#an wsp(prac z 562 w nastpujcych przypadkach0ie 8decydowanie ?aczej (rudno dotyczy negatywnie negatywnie powiedzie4 5*1 .orzystanie z dotacji na dziaania z#econe #u! &CC) &1) &5) &9) wsprea#izacja zada" wasnych samorzdu 5*5 Udzie#anie konsu#tacji% zgaszanie &CC) &1) &5) &9) interpe#acji przez 012 5*9 potkania% narady &CC) &1) &5) &9) ro!ocze 5*> Udzia w konsu#tacjach &CC) &1) &5) &9) spoecznych 5*A -sppraca w zakresie rekrutacji &CC) &1) &5) &9) wo#ontariuszy &np* w szkoach) 5*C -sppraca w zakresie wsparcia instytucji pu!#icznych &CC) &1) &5) &9) &np* opieka w o$rodkach@ hospicjach) 5*F 2!ejmowanie dziaa" organizacji honorowym &CC) &1) &5) &9) patronatem% wsparcie media#ne% itp* 5*D Udzia w komisjach &CC) &1) &5) &9) konkursowych

&A) 8decydowanie pozytywnie

?aczej pozytywnie

8decydowanie pozytywnie

&>)

&A)

&>) &>) &>)

&A) &A) &A)

&>)

&A)

&>)

&A)

&>)

&A)

&>)

&A)

1..8. 3e+e%i w kt(rym" z przypadk(w ocena wsp(pracy jest negatywna, prosz poda) nr przykadu i uzasadni) kr(tko sw(j wyb(r5*K L*VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV 5*K L*VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV 5*K L*VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV 5*K L*VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV** *. 3akie s g(wne prob%emy organizacji pozarzdowych, z kt(rymi /iasto wsp(pracujeN (mona wskaza max. 2 odpowiedziF-

1BA

9*1 Finansowe 9*5 .adrowe 9*9 Roka#owe 9*> 2rganizacyjne 9*A 8wizane ze sprztem@ wyposa3eniem technicznym 9*B ;nne% jakieZ********************** 9*C 0ie dotyczy 7 <iasto nie wsppracuje z 012

8decydowanie si nie zgadzam &1) &1) &1) &1) &1) &1)

?aczej si nie zgadzam &5) &5) &5) &5) &5) &5)

(rudno powiedzie4 &9) &9) &9) &9) &9) &9) &CC)

?aczej si zgadzam &>) &>) &>) &>) &>) &>)

8decydowanie si zgadzam &A) &A) &A) &A) &A) &A)

7. 3aka bya wysoko") "rodk(w bud+etowych przeznaczonych na dziaa%no") organizacji pozarzdowychN Dw zF >*1* w 5IID roku VVVVVVVVVVVVVVV* >*5* w 5I1I roku VVVVVVVVVVVVVVV* >*9* w 5I11 roku VVVVVVVVVVVVVVV* :. 'zy w /ie"cie istniej programy edukacyjne w zakresie przedsibiorczo"ci skierowane do0ie wiem% trudno powiedzie4 &5) &5) &5) &5) &5)

0ie A*1 Uczniw np* w ramach zaj4 poza#ekcyjnychZ A*5 E!so#wentw szkZ A*9 <ieszka"cw% w tym w szczeg#no$ci os! !ezro!otnych i o!jtych wsparciem pomocy spoecznejZ A*> 2s! chccych zao3y4 dziaa#no$4 gospodarczZ A*A Przedsi!iorcwZ &1) &1) &1) &1) &1)

(ak &9) &9) &9) &9) &9)

<. 3e"%i takie programy istniej, to prosz poda) przykady Dnp. nazwy program(wF skierowane do J Przykady B*1 Uczniw np* w ramach zaj4 poza#ekcyjnych B*5 E!so#wentw szk B*9 <ieszka"cw% w tym w szczeg#no$ci os! !ezro!otnych i o!jtych wsparciem pomocy spoecznej

1BB

B*> 2s! chccych zao3y4 dziaa#no$4 gospodarcz 6.5 Przedsibiorcw

=. 3akiego rodzaju zadania /iasto obecnie przekazuje do rea%izacji organizacjom pozarzdowym Dnieza%e+nie od $ormy tj. powierzenia %ub wsparcia)N 8decydow anie nie C*1 -spieranie rozwoju gospodarczego i przedsi!iorczo$ci C*5 port i rekreacja C*9 .u#tura C*> 2$wiata i edukacja C*A 2chrona i promocja zdrowia C*B Pomoc spoeczna C*C Promocja i organizacja wo#ontariatu C*F -spieranie trzeciego sektora i innych organizacji pozarzdowych C*D ;nne% jakieZ &1) &1) &1) &1) &1) &1) &1) &1) &1) ?aczej nie &5) &5) &5) &5) &5) &5) &5) &5) &5) (rudno powiedzie4 &9) &9) &9) &9) &9) &9) &9) &9) &9) ?aczej tak &>) &>) &>) &>) &>) &>) &>) &>) &>) 8decydow anie tak &A) &A) &A) &A) &A) &A) &A) &A) &A)

>. 3akiego rodzaju zadania /iasto jest gotowe przekaza) dodatkowo do rea%izacji organizacjom pozarzdowym Dnieza%e+nie od $ormy tj. powierzenia %ub wsparciaFN 8decydow anie nie F*1 -spieranie rozwoju gospodarczego i przedsi!iorczo$ci F*5 port i rekreacja F*9 .u#tura F*> 2$wiata i edukacja F*A 2chrona i promocja zdrowia F*B Pomoc spoeczna F*C Promocja i organizacja wo#ontariatu F*D ;nne% jakieZ &1) &1) &1) &1) &1) &1) &1) &1) ?aczej nie &5) &5) &5) &5) &5) &5) &5) &5) (rudno powiedzie4 &9) &9) &9) &9) &9) &9) &9) &9) ?aczej tak &>) &>) &>) &>) &>) &>) &>) &>) 8decydow anie tak &A) &A) &A) &A) &A) &A) &A) &A)

9. 'zy uwa+a #aniM#an, +e zadania, kt(re /iasto przekazuje do rea%izacji Dnieza%e+nie od $ormy wsparciaF organizacjom pozarzdowym s przez 562 rea%izowane e$ektywniej i taniejN

1BC

&1) 8decydowanie nie

&5) ?aczej nie

&9) 0ie wiem@trudno powiedzie4

&>) ?aczej tak

&A) 8decydowanie tak

.8. 'zy /iasto DCrzdF ocenia w jaki" spos(b e$ektywno") tych zadaN &1) 8decydowanie &5) ?aczej nie &9) 0ie wiem@trudno &>) ?aczej tak nie Aprosz przej do powiedzie4 Aprosz przej do metryczkiB Aprosz przej do metryczkiB metryczkiB

&A) 8decydowanie tak

... 3e"%i tak, to w jaki spos(b i przy pomocy jakich narzdziN VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV /I4RK'?KJ /.. #e) /1. Wiek w %atach &1) 6o 5A /*. Wyksztacenie &1) $rednie zawodowe &5)$rednie og#ne &9) wy3sze /7. !tanowisko VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV /:. !ta+ pracy w urzdzie Dprosz poda) w %atachF VVVVVV /<. /iasto VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV** /=. Wojew(dztwo **************************************************************************************** &5) 5B 7 9A &9) 9B 7 >D &>) AI i wicej &1) ko!ieta &5) m3czyzna

KWI!4;25JR;C!? J5K;I4K ? #R?IB!4JW;';ILJ/; 2R6J5;?J'3; #2?JR?OB2WK'P

%zanowni Pa'stwoS Poni$sza ankieta jest elementem projektu pt. 54sparcie rozwoju narzdzi zwi*zanyc" z kontraktowaniem usug spoecznyc" w )oninie8! kt&ry jest wsp&#inansowany przez Dni Furopejsk* w ramac" Furopejskiego Funduszu %poecznego. Projekt jest realizowany przez Drz*d +iasta )onina! a wykonawc* bada' jest Gentrum P2%:P. Eadanie przeprowadzane w ramac" projektu maj* na celu diagnoz oraz opracowanie modelu zmiany #ormy realizacji usug dotycz*cyc" rozwoju gospodarczego na kontraktowanie przy wykorzystaniu potencjau organizacji pozarz*dowyc". :g&lnodostpne wyniki bada' posu$* tak$e do usprawnienia wsp&pracy organizacji pozarz*dowyc" z samorz*dem. Ddzia w ankiecie jest anonimowy! a jej wypenienie zajmie Pa'stwu kilka minut. uwagi na potrzeby obr&bki statystycznej prosimy o dokadne i rzetelne wypenienie wszystkic" p&l ankiety. 4skazane przez Pa'stwa odpowiedzi prosimy zaznacza poprzez wstawienie AzakrelenieB znaku 5T8. %erdecznie dzikujemy za wsp&prac i szczere odpowiedzi.

1BF

.. 3aka jest $orma prawna #astwa organizacjiN

&1) towarzyszenie

&5) Fundacja

1. 3ak przedstawia si sytuacja kadrowa #astwa organizacji ze wzg%du na $orm zatrudnieniaMwsp(pracyN #rosimy odnie") si do ostatniego roku og(em oraz poda) w tabe%i poni+ej nastpujce dane-

Liczb os(b wykonujcych prac na rzecz organizacji 7 z podziaem na formy wsppracy Liczb godzin pracy w tygodniu % jaka wykonuj te oso!y% z podziaem na formy wsppracy* 8 uwagi na
r3norodny charakter dziaa" &np* akcji) prosimy poda4 warto$ci przy!#i3one tam% gdzie nie jest mo3#iwe ich sprecyzowanie Rodzaj zada wykonywanych przez pracownikw@ wo#ontariuszy Wycen . roboczogodziny pracy brutto z podziaem na formy wsppracy 7 ta ko#umna dotyczy zaro!kw !rutto% w odniesieniu do pracy wo#ontariuszy prosz poda4 Pa"stwa su!iektywn wycen Ricz!a os! 5*1 8atrudnieni na podstawie umow o prac 5*5 2so!y zatrudnione na podstawie umowy z#ecenia 5*9 2so!y wsppracujce na podstawie umowy o dzieo 5*> 2so!y wsppracujce na podstawie innych umw &np* praktyki% sta3) Dta kategoria nie dotyczy wo%ontariuszyF 5*A 2so!y wsppracujce na warunkach wo#ontariackich Ricz!a godzin@ tydzie" -ycena godziny pracy !rutto ?odzaj zada"

1BD

*. #rosz poda) zakres tematyczny dziaa prowadzonych przez #astwa organizacj- (Mona wskaza wicej, ni jedn odp.) &1) Sport, turystyka, rekreacja, hobby &5) +adania naukowe &9) .u#tura i sztuka &>) ?ynek pracy% zatrudnienie% aktywizacja zawodowa &A) Usugi socja#ne% pomoc spoeczna &B) -sparcie instytucji% organizacji pozarzdowych i inicjatyw o!ywate#skich &C) 2chrona zdrowia &F) 6ziaa#no$4 midzynarodowa &D) ?ozwj #oka#ny w wymiarze &1I) ?e#igia spoecznym i materia#nym &11) 2chrona $rodowiska &15) 6ziaa#no$4 na rzecz wspierania rozwoju gospodarczego i rynku pracy &19) Prawo% prawa czowieka% &1>) ;nne% dziaa#no$4 po#ityczna jakieZ*********************************************************** &1A) prawy zawodowe% pracownicze% !ran3owe 7. 3aki jest pro$i% g(wnych bene$icjent(w dziaa prowadzonych przez organizacjND/o+na wskaza) wicej, ni+ jedn odpowied0F &1) .o!iety &5) <3czy:ni &9) Ektywni zawodowo &>) 0ieaktywni zawodowo &A) 6zieci &B) Peno#etni &C) 0iepenosprawni &z orzeczeniem o &F) ;nne organizacje niepenosprawno$ci) &D) Pracodawcy% przedsi!iorcy &1I) ;nni% jacyZ VVVVVVVVVVVVVVVVV** :. #rosz okre"%i) w przyb%i+eniu, i%e E dziaa na rzecz bene$icjent(w organizacji to dziaania bezpatneN &1) 6o 5AO &5) 5BHAIO &9) A1HCAO &>) CBH1IIO <. #rosz o okre"%enie zasigu terytoria%nego prowadzonych dziaa #astwa organizacji&1) 1mina@<iasto &5) Powiat% !d: ki#ka naj!#i3szych gmin &9) -ojewdztwo &>) Ponadwojewdzki =. 'zy #astwa organizacja wsp(pracuje z organami administracji pub%icznejN &1) 0ie &Prosz przej$4 do pyt*19) &5) (ak >. 3ak czsto ta wsp(praca jest podejmowanaN &1) ?zadziej ni3 raz na rok &5) ?az w roku &>) =z$ciej ni3 raz na kwarta &A) =z$ciej ni3 raz na miesic

&A)<idzynarodowy

&9) =z$ciej ni3 raz w roku &B) -sppraca ma charakter cigy

9. ? jakimi organami administracji pub%icznej wsp(pracuje organizacjaN &1) <inisterstwa i agendy rzdowe &5) Urzd wojewdzki i jednostki &9) amorzd wojewdztwa &np* PF?20% -F2P;1-) pod#ege i jednostki organizacyjne &np* ?2P ) &>) amorzd wojewdztwa i &A) amorzdy szcze!#a &B) amorzdy szcze!#a jednostki organizacyjne &np* ?2P ) powiatowego i jednostki gminnego i jednostki organizacyjne &np* P=P?) organizacyjne &np* 2P ) &C) ;nne%

1CI

jakieZ********************************************************************************************************************************************************** ***************** .8. 3ak oceniacie #astwo swoj wsp(prac z sektorem pub%icznym og(%nieN &1) 8decydowanie &5) ?aczej &9) 0ie &>) ?aczej negatywnie negatywnie wiem@trudno pozytywnie powiedzie4

&A) 8decydowanie pozytywnie

... 3ak oceniacie #astwo swoj wsp(prac z sektorem pub%icznym w nastpujcych przypadkachD3e+e%i kt(ry" z wymienionych przykad(w nie daje si odnie") do sytuacji #astwa organizacji, prosz zaznaczy) znak Q w pierwszej ko%umnie- nie dotyczy F 0ie 8decydowanie ?aczej (rudno ?aczej 8decydowanie dotyczy negatywnie negatywnie powiedzie4 pozytywnie pozytywnie 11*1 .orzystanie z dotacji na dziaania z#econe &CC) &1) &5) &9) &>) &A) #u! wsprea#izacja zada" wasnych samorzdu 11*5 ?ea#izacja projektw unijnych &org* adm* &CC) &1) &5) &9) &>) &A) pu!#icznej% jako instytucje wdra3ajce) 11*9 Udzie#anie konsu#tacji% zgaszanie &CC) &1) &5) &9) &>) &A) interpe#acji 11*> potkania% narady ro!ocze 11*A Udzia w konsu#tacjach spoecznych 11*B -sppraca w zakresie pozyskiwania sta3ystw poprzez PUP 11*C -sppraca w zakresie rekrutacji wo#ontariuszy &np* w szkoach) 11*F -sppraca w zakresie wsparcia instytucji pu!#icznych &np* opieka w o$rodkach@ hospicjach) 11*D 2!ejmowanie dziaa" organizacji honorowym patronatem% wsparcie media#ne% itp* 11*1I Udzia w komisjach konkursowych &CC) &CC) &CC) &CC) &CC) &CC) &CC) &1) &1) &1) &1) &1) &1) &1) &5) &5) &5) &5) &5) &5) &5) &9) &9) &9) &9) &9) &9) &9) &>) &>) &>) &>) &>) &>) &>) &A) &A) &A) &A) &A) &A) &A)

.1. 3e+e%i w kt(rym" z przypadk(w udzie%i%i"cie pastwo negatywnych ocen, prosz poda) nr. przykadu i kr(tko uzasadni)11* K LVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV 11* K LVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV 11* K LVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV .*. 'zy #astwa organizacja wsp(pracuje z podmiotami sektora prywatnegoN &1) 0ie Aprosz przej do pyt. -/B &5) (ak .7. 3e+e%i tak, to jak czsto ta wsp(praca jest podejmowanaN &1) ?zadziej ni3 raz &5) ?az w &9) ?az na p &>) ?az na na rok roku roku kwarta

&A) -sppraca ma charakter cigy

.:.Kto najcz"ciej wystpuje z inicjatyw podjcia wsp(pracy z sektorem prywatnymN &1) 2rganizacja &5) Podmioty sektora prywatnego &9) ;nicjatywa #e3y mnie wicej po o!u pozarzdowa stronach

1C1

.<. 3ak $orm ma wsp(praca #astwa organizacji z podmiotami sektora prywatnegoN &1) .orzystanie ze &5) .westa@ z!irka pienidzy &9) 1O podatku ze strony firm &os! sponsoringu na konkretne dziaania 012 prowadzcych dziaa#no$4 finansowego firm gospodarcz #u! zachcanie swoich pracownikw) &A) 2!jcie &B) -sparcie organizacyjne% &C) -o#ontariat pracowniczy patronatem techniczne% !d: #oka#owe &pracownik firmy wspiera przedsiwzi4 dziaa#no$ci statutowej@ wo#untarystycznie dziaa#no$4 przedsiwzi4 organizacji w godzinach pracy)

&>) Przekazywanie darowizn &F) ;nne% jakieZ

.=. W "wiet%e swoich do"wiadcze, jak oceniaj #astwo og(%nie wsp(prac z sektorem prywatnym&1) 8decydowanie &5) ?aczej &9) (rudno &>) ?aczej &A) 8decydowanie negatywnie negatywnie powiedzie4 pozytywnie pozytywnie AProsz AProsz przej do przej do pyt.-/B pyt.-/B .>. B%aczego oceniaj #astwo t wsp(prac negatywnieN VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV VVVVVVVV* .9. 'zy #astwa organizacja wsp(pracuje z innymi organizacjami pozarzdowymiN &1) 0ie AProsz przej do pyt.HHB &5) (ak 18. 3ak $orm ma wsp(praca #astwa organizacji z innymi 562N &1) -sp#ne pozyskiwanie $rodkw z &5) -sp#ne funduszy rea#izowanie projektw europejskich@krajowych@samorzdowych &>) U3yczanie zaso!w &A) Ro!!ing% inicjatywy kadrowych@materia#nych@#oka#owych w zakresie rozwiza" prawnych skierowanych na rozwizywanie pro!#emw i potrze! 012 &9) -ymiana do$wiadcze" &B) ;nne% jakieZ VVVVVVVVVVVVVVV**

1.. B%aczego #astwa organizacja nie podejmuje wsp(pracy z innymi 562N &1) 0ie ma &5) 0egatywne &9) ;nne 012 &>) 0asza takiej do$wiadczenia z dziaaj dziaa#no$4 jest potrze!y wcze$niejszej konkurencyjnie do !ardzo specyficzna i wsppracy naszej organizacji trudno zna#e:4 chtnych do wsppracy

&A) ;nne% jakieZ VVVVVVVVVVVV*

11. 3akie s g(wne prob%emy zwizane z prowadzeniem dziaa%no"ci statutowej przez #astwa organizacjeN ?aczej si 8decydowanie si nie (rudno ?aczej si 8decydowanie nie zgadzam zgadzam powiedzie4 zgadzam si zgadzam 55*1 Finansowe &1) &5) &9) &>) &A) 55*5 .adrowe &1) &5) &9) &>) &A) 55*9 Roka#owe &1) &5) &9) &>) &A) 55*> 2rganizacyjne &1) &5) &9) &>) &A)

1C5

55*A 8wizane ze sprztem@ wyposa3eniem technicznym 55*B ;nne% jakieZ**********************

&1) &1)

&5) &5)

&9) &9)

&>) &>)

&A) &A)

1*. 'zy aktua%ny system pozyskiwania "rodk(w $inansowych przez #astwa organizacj pozwa%a na swobodn rea%izacj ce%(w statutowychN &1) 8decydowanie &5) ?aczej &9) 0ie wiem@trudno &>) ?aczej tak &A) 8decydowanie nie nie powiedzie4 tak 17. 3akie s g(wne prob%emy zwizane z pozyskiwaniem "rodk(w $inansowych przez #astwa organizacjN &1) 8awie procedury prawne &5) +rak mo3#iwo$ci &9) +rak mo3#iwo$ci organizacyjnych kadrowych &>) (rudno$ci we wsppracy z &A) +rak zainteresowania ze strony &B) +rak do$wiadcze" i@#u! instytucjami pu!#icznymi sektora prywatnego niska wiedza w$rd pracownikw organizacji jak pozyskiwa4 $rodki finansowe &C) ;nne% jakieZ********************************************************************************************************************************************************** ************** 1:. 3aka bya wie%ko") rocznego bud+etu #astwa organizacjiN Dw zF 1:.. w 1889 roku&1) mniej ni3 1I tysicy &5) 1I tysicy 7 AI tysicy &9) powy3ej AI tysicy% &>) powy3ej 1II tysicy% zotych zotych a#e mniej ni3 1II tysicy a#e mniej ni3 5AI tysicy zotych zotych &A) powy3ej 5AI tysicy% &B) powy3ej AII tysicy% &C) powy3ej 1 mi#iona zotych a#e mniej ni3 AII tysicy a#e mniej ni3 1 mi#ion zotych zotych 1:.1 w 18.8 roku&1) mniej ni3 1I tysicy &5) 1I tysicy 7 AI tysicy &9) powy3ej AI tysicy% &>) powy3ej 1II tysicy% zotych zotych a#e mniej ni3 1II tysicy a#e mniej ni3 5AI tysicy zotych zotych &A) powy3ej 5AI tysicy% &B) powy3ej AII tysicy% &C) powy3ej 1 mi#iona zotych a#e mniej ni3 AII tysicy a#e mniej ni3 1 mi#ion zotych zotych 1:.* w 18.. roku&1) mniej ni3 1I tysicy &5) 1I tysicy 7 AI tysicy &9) powy3ej AI tysicy% &>) powy3ej 1II tysicy% zotych zotych a#e mniej ni3 1II tysicy a#e mniej ni3 5AI tysicy zotych zotych &A) powy3ej 5AI tysicy% &B) powy3ej AII tysicy% &C) powy3ej 1 mi#iona zotych a#e mniej ni3 AII tysicy a#e mniej ni3 1 mi#ion zotych zotych 1<. 3aki by przyb%i+ony udzia procentowy poszczeg(%nych 0r(de $inansowania w strukturze przychod(w #astwa organizacjiE przychod(w @r(do $inansowania w 1889 w 18.8 w 18..

Prodki finansowe z Unii Europejskiej

1C9

Edministracja centra#na &ministerstwa i agendy rzdowe &np* PF?20% -F2P;1-)% urzd wojewdzki i jednostki pod#ege amorzd wojewdztwa i jednostki organizacyjne &np* ?2P ) amorzdy szcze!#a powiatowego i jednostki organizacyjne &np* P=P?) amorzdy szcze!#a gminnego i jednostki organizacyjne &np* 2P ) 2dpatna dziaa#no$4 organizacji 6ziaa#no$4 gospodarcza organizacji 6arowizny 8!irki% kwesty kadki czonkowskie na rzecz organizacji ;nne :rdo &jakieZ) 1=. 3aka jest struktura wydatk(w #astwa organizacjiN Rodzaj wydatk(w % oglnej kwot w datkw Wydatki osobowe Wydatki rzeczowe Wydatki %oka%owe ;nne wydatki zwizane z wykonywaniem zada statutowych ;nne wydatki

1>.'zy #astwa organizacja prowadzi dziaa%no") gospodarczN &1) 0ie &Prosz przej$4 do pyt* 9I) &5) (ak 19. 3akie s najistotniejsze korzy"ci wynikajce z prowadzenia dziaa%no"ci gospodarczej przez organizacjN &1) 'est to dodatkowa &5)'est to korzystna forma ze &9)'est to szansa &>) ;nne korzy$ci% jakieZ forma pozyskiwania wzg#dw organizacyjno H na nieza#e3no$4 $rodkw finansowych administracyjnych finansow VVVVVVVVVVVVVVV &mniej !iurokracji) * *8.'zy #astwa organizacja posiada status organizacji po+ytku pub%icznegoN &1) 0ie &5) (ak *..'zy #astwa organizacja prowadzi dziaa%no") odpatnN &1) 0ie &5) (ak /I4RK'?KJ 2R6J5;?J'3; /.* ?ok powstania organizacji VVVV /1* <iasto% w ktrym znajduje si gwna siedzi!a organizacji VVVV**

1C>

/*. -ojewdztwo% w ktrym znajduje si gwna siedzi!a organizacji VVVV**

/I4RK'?KJ RI!#25BI54J /7. #e) /:. Wiek w %atach &1) 6o 5A /<. Wyksztacenie &5) 5B 7 9A &9) 9B 7 >D &>) AI 7 BA &A) BB i wicej &1) ko!ieta &5) m3czyzna

( )Podstawowe@gimnazja#ne
wy&sze

&5) zasadnicze zawodowe &9) $rednie zawodowe(!) "red#ie o$%#e

(5)

/=. tanowisko% funkcja w organizacji VVVVVVVVVVVVVVVVVVVVV />. ta3 pracy w organizacji &prosz poda4 w #atach) VVVVVV

1CA

!'I5JR;C!? ;5BKW;BCJL5I62 WKW;JBC #26RSG;25I62 ? #R?IB!4JW;';ILJ/; WRJB? !J/2R?OB2WK'P W /;J!4J'P 5J #RJWJ'P #2W;J4C ;. Rozw(j gospodarczy miasta

1*

'ak oceni!y Pan@i rozwj gospodarczy w mie$cie w cigu ostatnich A #atZ 'akie nastpiy zmianyZ =o miao najwikszy wpyw na zmian sytuacji gospodarczejZ 'akie czynniki przyspieszaj rozwj% a jakie go hamujZ - jakich !ran3ach gospodarki dostrzega Pan@i najwikszy rozwjZ 'akie !ran3e dotknite s stagnacjZ 'ak ocenia Pan@i przedsi!iorczo$4 w mie$cieZ =zy sektor < P znaczco przyczynia si do rozwojuZ 'ak zmieni si sektor < P w cigu minionych 9 #atZ 'ak ocenia Pan@i kondycj rzemiosa i ksztacenia zawodowegoZ =zy Pana@i zdaniem kondycja rzemiosa przekada si na rozwj gospodarczy miastaZ - jaki spos!Z 'aki wpyw Pana@i zdaniem na rozwj gospodarczy maj #oka#ni przedsi!iorcyZ 'aki wpyw Pana@i zdaniem na rozwj gospodarczy maj przedstawicie#e #oka#nej wadzy &samorzdowcy)Z 'aka jest ich ro#a w tworzeniu korzystnego $rodowiska d#a rozwoju przedsi!iorczo$ciZ 'ak oceni!y Pan@i prace samorzdu w Pana@i mie$cieZ 'aki wpyw Pana@i zdaniem na rozwj gospodarczy maj organizacje pozarzdowe &trzeci sektor)Z

5* 9*

>*

A* B*

C*

;;.

2becno") i $unkcjonowanie 562

F*

;#e organizacji pozarzdowych &fundacji% stowarzysze") funkcjonuje w Pana@i mie$cieZ 'akie jest gwne po#e dziaa" tych organizacjiZ kd pozyskuj $rodki finansowe na dziaa#no$4 statutowZ ;#e z organizacji aktywnych dziaa na rzecz rozwoju gospodarczego miastaZ =zy #oka#ne organizacje pozarzdowe dziaaj w zakresie wspierania przedsi!iorczo$ciZ - jaki spos!Z

D*

1I* =zy #oka#ne organizacje pozarzdowe s aktywne pozyskiwaniu wo#ontariuszy i pracownikwZ =zy mo3na zauwa3y4 wzrost zatrudnienia w #oka#nych organizacjach pozarzdowychZ 11* =zy #oka#ne organizacje pozarzdowe orientuj si na prowadzenie dziaa#no$ci gospodarczej #u! dziaa#no$ci odpatnejZ =zy zauwa3ana Pani@Pan jakie$ tendencje w tym zakresie &np* coraz wicej 012 prowadzi dziaa#no$4 gospodarcz)Z 8 czego one wynikajZ 'aki jest zakres tych dziaa"Z

1CB

15* 'ak oceni!y Pan@i kondycj trzeciego sektora w <ie$cieZ 'akie s najwiksze pro!#emy w funkcjonowaniu organizacji pozarzdowychZ .to i co powinien zro!i4% a!y wspiera4 organizacje w prowadzeniu dziaa#no$ci statutowejZ

;;;.

Wsp(praca 562 i wadz samorzdowych

19* =zy Pana@i zdaniem organizacje pozarzdowe s do!rym partnerem administracji pu!#icznejZ 6#aczegoZ 0a czym przede wszystkim po#ega &#u! po#ega4 powinna) ich ro#a w tej re#acjiZ 1>* =zy i d#aczego Pani@a samorzd z#eca zadania organizacjom pozarzdowymZ =zy samorzd ma jak$ koncepcj #u! strategi &np* w formie dokumentu) w zakresie wsppracy z organizacjami pozarzdowymiZ 1A* =zy samorzd kontro#uje stron merytoryczn@finansow w trakcie@po rea#izacji zadania pu!#icznego% ktre z#eca organizacjomZ - jaki spos!Z 'akie ewentua#ne niedocignicia #u! nieprawidowo$ci w tym zakresie pojawiaj si ze strony 012\sZ 1B* Ustawa o dziaa#no$ci po3ytku pu!#icznego i wo#ontariacie nakada o!owizek na wadze samorzdowe z!udowania rocznych programw wsppracy midzy wadz #oka#n a organizacjami pozarzdowymi* 'ak w Pana@i mie$cie &w skrcie) wyg#da taki programZ 0a jakich o!szarach ta wsppraca zostaa wskazanaZ =zy w programie opracowano system przekazania $rodkw finansowychZ 'ak wyg#da rea#izacja programu w rzeczywisto$ciZ =zy program wsppracy zosta uchwa#ony w porozumieniu &po konsu#tacjach) z organizacjami pozarzdowymiZ =zy o!ecnie w mie$cie o!owizuje program roczny czy wie#o#etniZ =zy 012 uczestnicz w konsu#tacjachZ 6#aczegoZ 1C* =zy w urzdzie miasta jest zatrudniona oso!a odpowiedzia#na za wspprac z organizacjami pozarzdowymiZ 'e$#i nie% kto rea#izuje zadania z programu i kto czuwa nad jego przestrzeganiemZ 'e$#i tak% jakie s najwa3niejsze zadania i o!owizki tej oso!yZ 0a czym w praktyce po#ega jej pracaZ 1F* 0a czym przede wszystkim po#ega wsppraca midzy ' ( a 012Z 'akie s gwne o!szary wsppracy &wsparcie finansowe 012% powierzanie zada" do rea#izacji% konsu#tacje i doradztwo% wymiana informacji itp*)Z .tre o!szary uwa3a Pan@i za najwa3niejsze d#a rozwoju gospodarczego miasta i d#aczegoZ 1D* 'akie dziaania powinny zosta4 podjte przez samorzd w ce#u usprawnienia wsppracy z organizacjami pozarzdowymiZ 5I* 'akie dziaania powinny podj4 organizacje pozarzdowe w ce#u usprawnienia wsppracy z #oka#n wadzZ 51* =o jest najwiksz przeszkod w sprawnej i efektywnej wsppracy midzy ' ( a 012Z 55* 'akie s Pana@i zdaniem najwiksze korzy$ci wynikajce ze wsppracy ' ( i 012Z =zy przekazywanie zada" organizacjom pozarzdowym jestJ H ta"szeZ H efektywniejszeZ H skuteczniejszeZ

1CC

'e$#i tak% to d#aczegoZ =zy samorzd dysponuje danymi #u! wynikami ana#iz w tym zakresieZ ;T. Wspieranie rozwoju przedsibiorczo"ci przez wadze samorzdowe

59* =zy w Pana@Pani <ie$cie istniej programy edukacyjne w zakresie przedsi!iorczo$ci skierowane doJ a* Uczniw np* w ramach zaj4 poza#ekcyjnych !* E!so#wentw szk c* <ieszka"cw% w tym w szczeg#no$ci os! !ezro!otnych i o!jtych wsparciem pomocy spoecznej d* 2s! chccych zao3y4 dziaa#no$4 gospodarcz e* Przedsi!iorcw* 5>* =zy w Pana@Pani <ie$cie istnieje program wspierania przedsi!iorczo$ci o!ejmujcyJ a* <o3#iwo$4 korzystania z zaso!w komuna#nych !* ;nku!ator przedsi!iorczo$ci c* -sparcie doradcze d#a przedsi!iorcw d* Fundusze po3yczkowe@gwarancyjne e* 6ziaania na rzecz inwestorwJ i* pecja#na strefa ekonomiczna ii* U#gi w podatkach iii* P#any zagospodarowania przestrzennegoZ 'aki procent <iasta o!ejmujZ 5A* 'akiego rodzaju zadania samorzd chce przekaza4 do rea#izacji podmiotom zewntrznym% a w szczeg#no$ci organizacjom pozarzdowymZ 6#aczegoZ 5B* 'akiego rodzaju zadania samorzd przekaza@przekazuje o!ecnie do rea#izacji podmiotom zewntrznym% a w szczeg#no$ci organizacjom pozarzdowymZ 6#aczegoZ 5C* =zy i jakie wsparcie na rzecz rozwoju przedsi!iorczo$ci rea#izowane !yo@jest w ramach projektwJ a* PUP !* <2P c* Urzdu <iasta /etryczka 1* 5* 9* >* A* Pe4 -iek tatus 2d i#u #at jest przedstawicie#em #oka#nej wadzy <iejscowo$4

1CF