Perfaqesuesit, llojet e prokurave

Dallimi i perfaqesuesit me ndihmesin, lajmetarin dhe ndermjetesin Nisur nga fakti se perfaqesuesi e kryen veprimin juridik personalisht duke shfaqur vullnetin e tij, ka rendesi teorike dhe praktike te behet dallimi midis perfaqesuesit, ndihmesit, lajmetarit dhe ndermjetesit. Ndihmesit jane personat qe perdoren prej nje personi, ne rastin kur ai kryen vete, per llogari te tij, nje veprim juridik. Ne kete rast ndihmesit nuk jane perfaqesues. Lajmetari, ndermjetesi ose agjenti qe ndermjeteson per lidhjen e nje kontrate, noteri qe verteton nje deklarim vullneti ose redakton nje akt per nje veprim juridik te caktuar (p.sh, nje projektkontrate), perkthyesi ose ai qe flet ne telefon per nje person tjeter qe, per ndonje shkak, nuk mund te flase vete, nuk kryejne veprime juridike. Nisur nga kushti se perfaqesuesi e kryen vete veprimin juridik, arrihet ne perfundimin se personat e cituar me siper nuk jane perfaqesues. Lajmetari nuk shfaq vullnetin e tij, por kufizohet vetem me transmetimin e shfaqjes se vullnetit te personit prej te cilit eshte ngarkuar, personit me te cilin ai deshiron te kryeje veprimin juridik derguesi. Lajmetari eshte njeriu te cilin nje person ia dergon nje personi tjeter per t'i bere ketij te fundit nje lajmerim me goje ose me shkrim. Ky person eshte vecse zedhenes, pasi ai vete nuk shpreh ndonje vullnet, nuk merr pjese ne lidhjen e veprimit juridik, por vetem transmeton nje vullnet te shprehur. Lajmetari mund te mos dije permbajtjen dhe kuptimin e deklarimit te vullnetit qe eshte ngarkuar ta transmetoje. Per rrjedhoje, ai luan nje rol material. Nisur nga ky rol, lajmetari mund te jete edhe nje person i pazoti. Ne deklarimet shkresore eshte lehte te konstatohet se nje person vepron si perfaqesues apo si lajmetar, pasi lajmetari vetem transmeton deklarimin shkresor, ndersa, ne rast se ai nenshkruan nje deklarim per efekt te nje personi tjeter, atehere thuhet se e perfaqeson kete te fundit, kurse, ne deklarimet verbale, dallimi eshte i veshtire. Ne kete rast dallimi do te behet nisur nga rrethanat ne te cilat personi ka marre dijeni per deklarimin e vullnetit te nje personi nepermjet nje personi tjeter dhe, per pasoje, mund te nxirret perfundimi nese personi ka bere thjesht nje transmetim te deklarimit apo ka shfaqur vullnetin e tij. Ne deklarimet verbale menyra e veprimit te lajmesit afrohet shume me ate te perfaqesuesit, prandaj edhe per lajmesin mund te zbatohen disa rregulla te perfaqesimit, si p.sh., transmetimin e deklarimeve pa porosine e personit, i cili mund ta miratoje kete transmetim. Gjithashtu, nje lajmetar, qe transmeton ne menyre te gabuar vullnetin e personit ose transmeton nje lajm pa qene i autorizuar, duhet te pergjigjet per demin ndaj personit per te cilin transmeton lajmin, per demin qe mund t' i vije ketij te fundit. Personi te cilit i adresohet lajmi eshte ne pozite pasive, kurse lajmetari duhet t'i transmetoje personit te trete vullnetin e deklaruesit. Deklarimi i te tretit, qe mund t'i behet lajmetarit, konsiderohet si nje lajmerim qe i behet personit i cili nuk eshte i pranishem dhe nuk mund te sjelle efekte, derisa vete deklaruesi i vullnetit te mos kete marre dijeni per deklarimin. Keshtu p.sh., ne marredheniet kontraktore, pranimi qe i behet lajmetarit, quhet si pranim i bere midis personave qe nuk jane te pranishem. Ndermjetesi nuk shfaq vullnetin e tij ne emer te nje tjetri dhe as transmeton vullnetin e tij, por vetem krijon kushte per te biseduar dhe per te lidhur veprimin juridik midis paleve. Ne literaturen juridike eshte trajtuar ceshtja se, si lajmetari, ashtu edhe ndermjetesi, mund te jene edhe persona qe nuk kane zotesi per te vepruar. Ky trajtim teorik mbetet i pranueshem, por, per ndermjetesin, duhet evidentuar se, kur ai paraqitet si pale per efekte te te drejtave dhe detyrimeve qe rrjedhin nga kontrata e ndermjetesimit e parashikuar nga Kodi civil, duhet te kete zotesine e plote per te vepruar. Kufijte dhe pasojat e perfaqesimit Kufijte e perfaqesimit jane te percaktuar ne nenin 65 te Kodit civil: "Tagrat e perfaqesimit ligjor caktohen nga dispozitat e ligjit qe i japin kete cilesi, ndersa tagrat e perfaqesuesit te emeruar nga i perfaqesuari caktohen me prokure. Tagrat e perfaqesuesit mund te nxirren edhe nga rrethanat ne te cilat kryhen veprimet juridike perkatese". Nga permbajtja e ketij neni rezulton se perfaqesimi dhe tagrat perkates mund te realizohen ne keto menyra: 1-Caktohen me ligj dhe ne kete rast thuhet se perfaqesimi eshte ligjor. Perfaqesimi eshte ligjor kur

Universiteti Planetar i Tiranes

Page 1

Perfaqesuesit, llojet e prokurave

perfaqesuesi e kryen perfaqesimin ne baze te ligjit. Ky lloj perfaqesimi quhet perfaqesim i detyrueshem, p.sh., prindi eshte perfaqesuesi ligjor i femijes se tij te mitur. Ne kete rast tagrat e perfaqesimit jane te percaktuar nga ligji dhe perfaqesuesi eshte i detyruar vetem t'i zbatoje ato. 2-Caktohen nga i perfaqesuari ne baze te nje akti qe quhet prokure. Ky lloj perfaqesimi quhet perfaqesim me prokure ose perfaqesim vullnetar. Perfaqesimi eshte me prokure ose, sic, quhet ndryshe, perfaqesim vullnetar, kur tagri i perfaqesuesit per te perfaqesuar te perfaqesuarin percaktohet nepermjet nje akti, sic eshte prokura. Psh., perfaqesimi per te kryer nje veprim juridik shitblerjeje pasurie te paluajtshme duhet te behet me prokure. Tagrat e perfaqesimit mund te nxirren edhe nga rrethanat ne te cilat kryhen veprimet juridike. Keto rrethana quhet permbyllese, d.m.th jane veprime dhe sjellje te tilla te personit nga te cilat mund te nxirret qarte perfundimi se personi qe i kryen ato, ka tager perfaqesimi. Psh., shitesi supozohet se ka te drejte te shese dhe bleresi nuk eshte i detyruar te hetoje nese me te vertete i jane dhene tagrat e perfaqesimit per shitjen e sendeve, kur nuk kerkohet perfaqesim me prokure ne nje forme te caktuar etj. Perfaqesimi mund te jete i shprehur ose i heshtur. Perfaqesimi eshte i shprehur kur eshte shprehur vullneti i te perfaqesuarit ne nje akt te tille, sic mund te jete prokura dhe i heshtur, kur perfaqesimi eshte ligjor, pasi vullneti i te perfaqesuarit ne kete rast shprehet ne menyre te terthorte nga permbajtja e ligjit, qe rregullon marredhenien konkrete te perfaqesimit. Pasojat ose efektet e perfaqesimit Perfaqesimi eshte i mundshem vetem per te kryer veprime juridike dhe veprime te tjera te ligjshme, por jo veprime te paligjshme. Ne rastin e kryerjes se veprimeve te paligjshme pergjegjesine ligjore e ka vete perfaqesuesi dhe, sipas rastit, i perfaqesuari mund te jete edhe bashkeveprues. Ne kete rast ai ka pergjegjesi ligjore se bashku me perfaqesuesin per ardhjen e demit konkret. Nisur nga sa u parashtrua me siper, nxjerrim perfundimin se: Veprimet juridike te kryera nga perfaqesuesi, brenda tagrave qe i jane dhene, krijojne pasoja te drejtperdrejta per te perfaqesuarin. Perfaqesimi, si institut i se drejtes civile, eshte pjese perberese e sistemit te se drejtes civile. Ne sistemin e se drejtes civile ai eshte vendosur pas institutit te subjekteve te se drejtes civile dhe, kuptohet, kjo vendosje nuk eshte rastesi, por eshte e lidhur me faktin se subjektet e se drejtes ne marredheniet juridike civile mund te paraqiten vete personalisht ose mund te veprojne ne zbatim te institutit te perfaqesimit nepermjet personave te tjere. Perfaqesimi, si institut i se drejtes, mund te percaktohet si nje teresi normash juridike qe rregullojne marredhenien juridike civile, sipas te cilave nje person, perfaqesuesi, vepron brenda tagrave qe i jane dhene nga ligji ose nga personi qe e ka emeruar me prokure, i perfaqesuari, ose qe rezulton nga veprimet permbyllese te perfaqesuesit, duke kryer veprime juridike si dhe veprime te tjera te ligjshme ne emer dhe per llogari te te perfaqesuarit, nga te cilat lindin te drejta dhe detyrime drejtperdrejt per te perfaqesuarin. Pozita e organeve te personit juridik Ne literaturen juridike, lidhur me institutin e perfaqesimit eshte trajtuar edhe pozita e organeve te personit juridik. Per kete problem jane evidentuar dy qendrime: 1-Pikepamja e pare pranon qendrimin se organi eshte perfaqesues ligjor i personit juridik, duke e pranuar poziten e tij si nje lloj perfaqesimi ligjor te vecante. 2-Pikepamja e dyte pranon qendrimin se organi i personit juridik nuk duhet te konsiderohet si perfaqesues ligjor i personit juridik, me arsyetimin se organi nuk eshte perfaqesues i personit juridik, por pjese perberese e tij Legjislacioni civil aktual ka percaktuar se organi i personit juridik nuk vepron si perfaqesues. Veprimet e kryera nga organet e personit juridik brenda kompetencave te tyre quhen si te kryera nga vete personi juridik. Ne nenin 31 te Kodit civil parashikohet se personi juridik vepron me ane te organeve te veta te parashikuara me ligj, ne aktin e krijimit ose ne statut te cilat shprehin vullnetin e tij. Organi konsiderohet pjese e personit juridik dhe kjo rezulton nga fakti se veprimet juridike te kryera

Universiteti Planetar i Tiranes

Page 2

Perfaqesuesit, llojet e prokurave

nga organet e personit juridik brenda kompetencave te tyre quhen si te kryera nga vete personi juridik si dhe se personi juridik eshte pergjegjes per demet e shkaktuara nga organet gjate permbushjes se detyres. Rastet e kufizimit te veprimit te perfaqesuesit Per te siguruar garanci ligjore per te perfaqesuarin, ne nenin 67 te Kodit civil percaktohen rastet e kufizimit te kryerjes se veprimeve juridike ne emer te perfaqesuesit me veten e tij dhe me persona te tjere te perfaqesuar prej tij. Perfaqesuesi nuk mund te kryeje veprime juridike ne emer te te perfaqesuarit, as me veten e tij, as me persona te tjere te perfaqesuar prej tij, pervec, kur i perfaqesuari e ka lejuar kete shprehimisht ose kur nga permbajtja e veprimit juridik nuk cenohen interesat e tij. Kufizimet ne lidhje me kryerjen e veprimeve juridike jane percaktuar per t'i krijuar te perfaqesuarit garanci ligjore per kryerjen e veprimeve juridike prej perfaqesuesit, sepse, ne rast se veprimi juridik do te kryhej midis te njejtit person qe mund te perfaqesonte interesa te kundert, p.sh., ne kontraten e shitblerjes, perfaqesuesi mund te ishte edhe shites, edhe bleres etj. Megjithate ne kete nen parashikohen dhe rastet perjashtimore kur mund te lejohet kryerja e ketyre veprimeve: kur i perfaqesuari e ka lejuar kete shprehimisht, kur permbajtja e veprimit juridik nuk cenon interesat e tij. Duke pasur parasysh sa me siper, shtrohet problemi nese per te qene i vlefshem perfaqesimi, duhet te ekzistojne te dyja kushtet apo vetem njeri prej tyre. Duke interpretuar nenin e cituar me siper, evidentohet fakti se, ne formulimin e tyre, dy kushtet ndahen prej lidheses vecuese "ose". Pra, mjafton te vertetohet vetem njeri kusht per te arritur ne perfundimin se mund te zbatohet instituti i perfaqesimit. Psh., shitesi i nje dyqani blen nje send per te perfaqesuarin dhe nga ky veprim juridik ne fakt nuk cenohen intreresat e te perfaqesuarit. Perfaqesimi individual dhe perfaqesimi kolektiv Per kryerjen e nje veprimi juridik, i perfaqesuari mund te caktoje me shume se nje perfaqesues, p.sh., dy ose edhe me shume. Ne kete rast secili prej tyre mund te veproje ne menyre te pavarur. Ky qendrim nuk eshte kategorik, pasi ne nenin 68 te Kodit civil parashikohet perjashtimi (klauzola), pervec, kur ne prokure eshte parashikuar ndryshe. Nga interpretimi i dispozites se siperme rezulton se, si rregull, perfaqesimi eshte individual dhe kjo eshte dukuria me e zakonshme, por mund te jete edhe kolektiv. Ne kete rast veprimi juridik ose veprimi tjeter i ligjshem duhet te kryhet duke u paraqitur bashkerisht dy ose me shume perfaqesues. Psh., ne rast se A-ja emeron perfaqesues per kryerjen e veprimit juridik te caktuar C-ne dhe D-ne, secili prej tyre mund ta kryeje ate pa pjesemarrjen e perfaqesuesit tjeter dhe, ne kete rast, secili prej tyre ka vepruar si perfaqesues i te perfaqesuarit A. Per rrjedhoje, veprimi juridik quhet i kryer prej perfaqesuesit sipas tagrave perkates. Ne rast se ne prokure A-ja do te kishte percaktuar se perfaqesuesit duhet te vepronin bashkerisht, por perfaqesuesit veprojne secili me vete, thuhet se perfaqesuesit kane vepruar ne kundershtim me tagrat e dhene. Zevendesimi ne prokure ose nenprokura Ne nenin 69 te Kodit civil eshte sanksionuar detyrimi i perfaqesuesit per te vepruar personalisht per te perfaqesuarin, gje qe do te thote se ai nuk mund te emeroje zevendes te tij. Ky detyrim perben parimin e pergjithshem, sepse, ne te kundert, do te thote se perfaqesuesi kur nuk kryen dot veprimet perkatese te ngarkuara per t'u kryer nga i perfaqesuari, duhet te caktoje nje perfaqesues tjeter. Nisur nga sa u parashtrua me siper, shtrohet ceshtja se si vepron perfaqesuesi kur, per rrethana te caktuara, nuk mund te veproje si perfaqesues, pra vihet ne pamundesi per t'i kryer vete veprimet juridike ose veprimet e tjera perkatese te ngarkuara prej te perfaqesuarit. Ne kete rast, qe te kryeje veprimet qe duhet te kryeje ne emer dhe per llogari te te perfaqesuarit, perfaqesuesi mund te ngarkoje nje person tjeter. Ne nenin 69 te Kodit civil jane percaktuar rastet kur lejohet te behet zevendesimi i perfaqesuesit. Ne keto raste zbatohet instituti i njohur ne te drejten civile si instituti i zevendesimit ne prokure ose nenprokura Zevendesimi me prokure lejohet ne keto raste:

Universiteti Planetar i Tiranes

Page 3

Perfaqesuesit, llojet e prokurave

kur eshte lejuar nga i perfaqesuari, pra i perfaqesuari i ka njohur perfaqesuesit tagrin qe te mund te ngarkoje edhe nje person tjeter per te vepruar si perfaqesues; kur pasuria qe permendet ne prokure, ndodhet jashte territorit te rrethit ku banon perfaqesuesi; kur caktimi i zevendesit cmohet i nevojshem per mbrojtjen e interesave te te perfaqesuarit. Ne te tria rastet, pavaresisht se nuk del e shprehur, nenkuptohet se zevendesimi duhet te behet gjithmone duke pasur si kriter baze mbrojtjen e interesave te te perfaqesuarit. Per cdo rrethane, perfaqesuesi duhet te njoftoje menjehere te perfaqesuarin, ne te kundert, ai do te pergjigjet per veprimet e zevendesit. Zevendesimi ne prokure ose nenprokura, sic, njihet ne te drejten civile, eshte nje prokure e re qe perfaqesuesi i jep nje te treti ne emer te te perfaqesuarit, brenda kufirit te tagrave qe i jane dhene atij nga ky i fundit. Me emerimin e zevendesit, perfaqesuesi nuk i humbet tagrat, por perseri vazhdon te mbetet perfaqesues i te perfaqesuarit. Ne fakt zevendesi eshte perfaqesues i te perfaqesuarit dhe jo i perfaqesuesit, qe i ka kaluar atij nje pjese te tagrave apo te gjithe tagrat e dhene nga i perfaqesuari perfaqesuesit, prandaj ky i fundit duhet te njoftoje menjehere te perfaqesuarin per caktimin e zevendesit. Zevendesi ne prokure ka nje varesi te dyfishte, sepse, ne fakt, ai eshte caktuar perfaqesues nga perfaqesuesi, por njekohesisht eshte perfaqesues drejtperdrejt i te perfaqesuarit, pasi vepron ne baze dhe per zbatim te tagrave te dhene nga i perfaqesuari, perfaqesuesit te pare. Nisur nga kjo pozite ligjore, zevendesi mund te hiqet si nga perfaqesuesi, ashtu edhe i perfaqesuari, ne cdo kohe qe do te cmohet prej tyre. Perfundimisht, permbajtja e nenprokures percaktohet nga permbajtja e prokures. Perfaqesuesi mund t'i kaloje perfaqesuesit te ri nje pjese te tagrave ose te gjithe tagrat, por nuk mund t'i kaloje tagra qe atij nuk i jane dhene prej te perfaqesuarit. Ne keto rrethana, perfaqesuesi me zevendesim mund te perfaqesoje teresisht ose pjeserisht perfaqesuesin ne ushtrimin e tagrave te dhene, por gjithmone duke qene perfaqesues i te perfaqesuarit dhe ne varesi te te perfaqesuarit dhe perfaqesuesit te pare. Kuptimi i prokures Nje nga llojet kryesore te perfaqesimit eshte perfaqesimi vullnetar. Perfaqesimi me prokure eshte perfaqesim vullnetar. Ne nenin 70 te Kodit civil jepet perkufizimi i prokures: Prokura eshte dokumenti me te cilin i perfaqesuari, me vullnetin e tij te lire, ka percaktuar karakterin dhe vellimin e tagrave qe i ka dhene perfaqesuesit. Prokura, si institut juridik, trajtohet ne permbajtje, ne llojin e fakteve juridike, si veprim juridik i njeanshem me te cilin nje person, i perfaqesuari, shfaq vullnetin e tij qe nje person tjeter, perfaqesuesi, te kryeje ne emer dhe per llogari te te perfaqesuarit nje ose disa veprime juridike qe krijojne te drejta dhe detyrime drejtperdrejt per te perfaqesuarin. Duke qene veprim juridik i njeanshem, nuk eshte e nevojshme te pranohet nga perfaqesuesi. Me prokure kuptohet, gjithashtu, e drejta, tagri i perfaqesuesit, qe i eshte dhene atij nga i perfaqesuari. Ne pikepamje te formes, arrihet ne perfundimin se prokura eshte dokument, shkrese. Duke qene dokument, duhet te perpilohet me shkrim, ne formen e kerkuar nga ligji dhe, kur eshte e nevojshme, para personit te caktuar me ligj. Nisur nga sa u parashtrua, me prokure kuptohet veprimi juridik i njeanshem i kryer nga i perfaqesuari, kuptohen tagrat, te drejtat qe i perfaqesuari i ka dhene perfaqesuesit, por, njekohesisht, do te kuptohet edhe dokumenti ne te cilin caktohen tagrat e perfaqesimit. Per te percaktuar drejt kuptimin e prokures, ajo duhet tc trajtohet ne tri drejtimet e cituara me siper: si veprim juridik, si tager i dhene perfaqesuesit nga i perfaqesuari dhe si dokumeni shkrese. Mungesa e njerit prej elementeve ben qe prokura te konsiderohet e paplote. Ne literature eshte trajtuar problemi se perfaqesues me prokure mund te jene si personat e vecante, ashtu edhe personat juridike. Sipas normave te se drejtes civile aktuale, rezulton se perfaqesues mund te jete si personi, ashtu edhe personi juridik.

Universiteti Planetar i Tiranes

Page 4

Perfaqesuesit, llojet e prokurave

Llojet e prokurave Duke pasur parasysh permbajtjen e tagrave te dhene perfaqesuesit prej te perfaqesuarit, prokurat mund te percaktohen, si: prokura te pergjithshme, prokura te posacme. Prokura eshte e pergjithshme kur i perfaqesuari i ka dhene perfaqesuesit tager per te kryer veprime juridike te shumellojshme, te cilat kane te bejne me nje teresi te drejtash te te perfaqesuarit, pervec atyre qe i ka perjashtuar shprehimisht. Prokure e pergjithshme eshte prokura per te administruar pasurine e te perfaqesuarit etj. Prokura eshte e posacme, kur i perfaqesuari i ka dhene perfaqesuesit tager per te kryer nje ose disa veprime juridike te caktuara qe karakterizohen nga nje qellim i perbashket. Prokure e posacme eshte prokura qe i jepet perfaqesuesit per te kryer nje veprim juridik te caktuar, p.sh., per te blere ose per te shitur nje send te caktuar, prokura per te perfaqesuar ne gjykate etj. Dallimi per llojin e prokurave ka rendesi, pasi, per kryerjen e disa veprimeve juridike, duhet prokure e posacme. Ne kete rast perfaqesuesit duhet t'i jepet shprehimisht tagri ne menyre te qarte, konkrete, p.sh.: te shese nje shtepi te caktuar ose, per kryerjen e disa veprimeve te posacme gjate zhvillimit te gjykimit, te zgjidhe ceshtjen me pajtim; te heqe dore nga gjykimi i padise ose nga padia; te kryeje veprime qe perbejne disponim te objektit te padise etj.

Forma e prokures Prokura behet gjithmone me shkrese. Kjo kerkese eshte pasqyruar shprehimisht ne nenin 72 te Kodit civil, gje qe eshte rrjedhoje e percaktimit te prokures si dokument. Ne literaturen juridike eshte trajtuar ceshtja nese prokura mund te behet me goje ose me shkrim. Per t'i dhene pergjigje kesaj ceshtjeje merr rendesi trajtimi i kuptimit te prokures. Prokura, si fakt juridik, eshte veprim juridik i njeanshem dhe, per rrjedhoje, duke qene veprim juridik, ka te gjitha karakteristikat e veprimit juridik. Ne permbajtje te saj eshte shfaqja e ligjshme e vullnetit te personii fizik ose juridik qe synon te krijoje, te ndryshoje ose te shuaje te drejta dhe detyrime qe rrjedhin nga marredhenia juridike e perfaqesimit. Per sa i perket formes, veprimi juridik mund te kryhet me shkrim, me goje dhe me cdo lloj shfaqjeje tjeter te padyshimte te vullnetit. Shkresa mund te jete e thjeshte ose me akt noterial. Po ashtu, me prokure, sikurse eshte permendur me siper, kuptohen tagrat qe i perfaqesuari i kalon perfaqesuesit, te cilat mund te kalojne me goje ose me shkrim. Trajtimi i problemit nese prokura mund te behet me goje ose me shkrim, lidhet me formen e prokures si veprim juridik. Duke trajtuar prokuren si veprim juridik, konkludohet se prokura mund te behet edhe me goje. Por, nisur nga permbajtja e neneve 70 dhe 72 te Kodit civil, arrihet ne perfundimin se ligjvenesi ne kete rast ka percaktuar ne menyre te qarte se prokura duhet te behet gjithmone me shkrese. Problemi shtrohet nese kjo forme kerkohet per provueshmeri apo per vlefshmeri. Nisur nga trajtimi teorik i nocionit te prokures, arrihet ne perfundimin se, ne kete rast, forma, si rregull, kerkohet per provueshmeri, pasi kalimi i tagrave nga i perfaqesuari te perfaqesuesi ka te beje me permbajtjen e prokures dhe, ne kete rast, kalimi i tagrave kuptohet qe behet nepermjet shfaqjes se vullnetit te te perfaqesuarit. Ne kete aspekt mund te pranohet se shfaqja e vullnetit mund te behet edhe me goje, por ligjvenesi, duke pasur parasysh se shfaqja e vullnetit lidhet me pasojat e deshiruara nga i perfaqesuari dhe per te pasur me teper garanci ne marredheniet juridike civile, e lidh kryerjen e ketij veprimi juridik me nje forme te caktuar. Formen shkresore te prokures si rregull, ligjvenesi e ka percaktuar per efekt provueshmerie (ad probationem). Ne rast se ligjvenesi do te kishte percaktuar formen me shkrese si rregull per efekt vlefshmerie (ad substantiam) te prokures, nje kerkese te tille do ta kishte evidentuar, sikurse e ka percaktuar ne paragrafm e dyte te nenit 72 te Kodit civil, nga permbajtja e te cilit del qarte se forma e prokures kerkohet per efekt te vlefshmerise e saj. Nga sa u trajtua me siper, arrihet ne perfundimin se prokura, duke qene veprim juridik, mund te behet edhe me goje, por nuk mund te provohet ekzistenca e saj. Per kete arsye, edhe ligjvenesi ka evidentuar qarte se forma e prokures si veprim juridik duhet te jete me shkrese si rregull per efekt provueshmerie, kurse ne rastet e tjera te percaktuara ne ligj duhet te behet me shkrese ose me akt noterial per efekt vlefshmerie.

Universiteti Planetar i Tiranes

Page 5

Perfaqesuesit, llojet e prokurave

Trajtimi teorik nese prokura mund te behet me shkrese ose me goje ka rendesi teorike, pasi, praktikisht, prokura duhet te behet gjithmone me shkrese, sepse forma shkresore nevojitet si rregull per efekt provueshmerie dhe, per rrjedhoje, ne marredheniet juridike civile perfaqesuesi duhet te paraqese prokuren perkatese per te vertetuar se vepron si perfaqesues. Ne rastet kur prokura duhet te behet me akt noterial ose me shkrese per efekt vlefshmerie problemi eshte i qarte, pasi prokura duhet te behet ne formen qe duhet te kryhet dhe veprimi juridik perkates prej perfaqesuesit per te perfaqesuarin. Perpilimi i prokures me akt noterial ose me shkrese per efekte vlefshmerie eshte parashikuar ne paragrafm e dyte te nenit 72 te Kodit civil, sipas te cilit: "Cdo prokure per te lidhur nje kontrate e cila, sipas ligjit, mund te behet vetem me akt noterial, duhet te perpilohet nc kete forme, perndryshe eshte e pavlefshme. Edhe prokura per kryerjen e veprimeve para gjykatave dhe institucioneve te tjera shteterore duhet te behet me akt noterial, pervec, kur me dispozita ligjore lejohet qe ajo te behet me shkrese te thjeshte". Ne kuptimin e formes se veprimit juridik, shkresa mund te jete e thjeshte ose akt noterial. Sikurse rezulton nga permbajtja e nenit 72 te Kodit civil, formen e berjes se prokures me akt noterial ligjvenesi e ka lidhur me vlefshmerine e saj. Ky detyrim eshte logjik, pasi veprimi juridik qe duhet te kryhet me akt noterial per efekt te vlefshmerise se tij, nuk mund te kryhet faktikisht nga nje person, perfaqesuesi, te cilit i perfaqesuari i ka kaluar tagrat per ta perfaqesuar ne kryerjen e nje veprimi juridik te tille, me shkrese te thjeshte. Kjo sepse, ne kete rast, perfaqesuesi nuk mund te realizoje te drejta dhe te marre persiper detyrime qe fitohen sipas nje veprimi solemn ne permbajtje, kur te drejtat per te realizuar kete veprim nuk i ka fituar me nje veprim juridik po kaq solemn, sepse, ne te kundert, do te kishte moszbatim te parimit te barazise se te drejtave te paleve ne marredheniet juridike civile. Keshtu, p.sh., prokura per te shitur nje banese, si pasuri e paluajtshme, duhet te behet me akt noterial, sepse edhe veprimi juridik per kalimin e pronesise se pasurive te paluajtshme duhet te behet me akt noterial dhe te regjistrohet, ndryshe veprimi juridik eshte i pavlefshem.

Prokura per kryerjen e veprimeve para gjykatave dhe institucioneve te tjera

shteterore duhet te behet me akt noterial, pervec kur me dispozita ligjore lejohet qe ajo te behet me shkrese te thjeshte. Prokura ne emer te personave juridike, publike dhe private mund te behet edhe vetem me nenshkrimin e drejtuesit te tij dhe me vulen perkatese, pervec kur ligji kerkon qe veprimi te kryhet me akt noterial. Ne te dyja rastet forma e prokures kerkohet per vlefshmeri, sepse ne rastet e tjera te percaktuara nga ligji prokura mund te behet me shkrese te thjeshte, gje qe kerkohet per provueshmeri. Per rrethana te caktuara, ligji percakton persona zyrtare qe mund te vertetojne prokura per te kryer veprime te ligjshme te percaktuara konkretisht ne nenin 73 te Kodit civil. Prokura per te terhequr dergesa postare ose para nga zyrat postare apo bankat deri ne nje shume te caktuar prej tyre, prokura per te terhequr paga dhe shperblime te tjera qe rrjedhin nga marredheniet e punes si dhe prokura per te terhequr ndihma dhe bursa mund te vertetohen nga persona zyrtare te caktuar. Personat qe mund te vertetojne prokurat per veprimet e siperme, jane: administratori i lagjes se qytetit ose kryeplaku i fshatit, drejtuesi i personit juridik apo i deges se tij ku i perfaqesuari eshte ne marredhenie pune ose ndjek shkollen, drejtues i institucionit shendetesor ku i perfaqesuari eshte shtruar per mjekim, komanda e repartit ushtarak ku sherben i perfaqesuari, drejtuesi i institucionit ku i perfaqesuari mbahet i arrestuar ose vuan denimin me heqje te lirise.

Universiteti Planetar i Tiranes

Page 6