O TRABALLO POR PROXECTOS

ELABORACIN ARTESANAL DO XABN

Francisco Argibay Juncal Noem Dopazo Alonso Nuria Fernndez Balo

Francisco Argibay Juncal Noem Dopazo Alonso Nuria Fernndez Balo

Tomando como referencia o libro de Azucena Arias O proxectos, elaboramos un proxecto sobre a elaboracin xabn, contextualizando o que fixemos ns na clase Experimentais, pero coma se fose levado a cabo nunha clase Primaria. O resultado da nosa proposta o seguinte: FABRICACIN ARTESANAL DO XABN

traballo por artesanal do de Ciencias de Educacin

Na clase do segundo curso do terceiro ciclo de educacin primaria (6 curso) dun colexio pblico do centro da cidade de Pontevedra, despois de realizar unhas modelaxes con barro na materia de Educacin Plstica e Visual, foron todos bao para lavarse ben as mans. Cando chegaron lugar, un compaeiro que estaba enxugando as mans preguntoulle mestra por qu faca escuma o xabn. A partir de a, o interese do alumnado comeza a aparecer e ao volver clase, decdese seguir falando do tema. Al comeza un gran debate no que participaron en maior ou menor medida tdolos nenos e nenas da clase, pero como era a hora de marchar e non quedaba mis tempo, decidiron continuar outro da. da seguinte, na materia de Coecemento do Medio, Ana amosou toda a clase unha pastilla de xabn que trouxo da sa casa. O xabn era de cor amarela e tia forma de estrela. Como os alumnos mostraron moito interese polo xabn, o titor propuxo facer unha pequena investigacin para afondar mis no tema e poder as satisfacer a curiosidade dos cativos.

Fase de preparacin do proxecto:

Unha vez decidido o tema introducido pola pregunta dun dos alumnos, o profesor realiza unha avaliacin diagnstica para saber os coecementos previos que xa teen os alumnos e alumnas acerca do tema a tratar. Para iniciar esta avaliacin inicial o docente realiza a seguinte pregunta en alto para toda a clase: Qu sabedes do xabn?

Francisco Argibay Juncal Noem Dopazo Alonso Nuria Fernndez Balo A partir de ese intre, os alumnos comezaron a falar de xeito alborotado e polo tanto, decidiron que sera mellor que cada un levantase a mano e que aportase a informacin que quixese. A medida que os nenos e nenas an dicindo o que xa saban sobre o xabn, o profesor a anotando todo no taboleiro da clase. O resultado final das ideas previas foi o seguinte: Non se pode comer. Saen burbullas ao mesturarse ca auga. Poden ser de cores. Teen olor. Utilzase para limpeza. Pdese aromatizar. Poder ser slido ou lquido. Ten diferentes PH. Fabricouse nos campos nazis. Ten que ver coa glicerina. un composto homoxneo. Pica nos ollos. Fai espuma. Faise con sosa. Pdese facer con graxa de porco (animal ou vexetal). Hai que usalo con auga. Podemos darlle forma. Disolvese na auga. sase para lavar o corpo, o pelo, o coche, a roupa

O estudo destas ideas e coecementos previos que tia o alumnado, far que tean que pensar, expresar e comunicar as sas experiencias, crenzas e valores. Mediante isto, tamn toman conciencia do seu punto de partida, as como tamn das diferenzas, dbidas, contradicins, erros e distintos puntos de vista que pode haber na clase. Despois de facer a deteccin das ideas previas que tian os estudantes, proseguiuse coa formulacin de dbidas e preguntas, a partir das cales xurdiron tdalas curiosidades que os alumnos e as alumnas tian acerca do produto. Esta curiosidade xorde da seguinte pregunta que realiza novamente o profesor na aula: Que queredes saber do xabn?

Ante esta pregunta formulronse moitas outras preguntas mediante a tcnica do remuo de ideas, que atendan s dbidas e s intereses que tia o alumnado acerca do tema. O que tian curiosidade por saber os estudantes sobre o tema o seguinte: Que o xabn? Que reaccins acontecen na sa formacin? Como se fai o xabn? Quen o inventou e cando? 3

Francisco Argibay Juncal Noem Dopazo Alonso Nuria Fernndez Balo Con qu se fai? Por que fai escuma? Que ocorre cando reacciona coa auga? Que o PH? Por que pica nos ollos? Por que o xabn de glicerina reseca a pel? Por que se usa para limpar? Cales son as sas utilidades? Que a glicerina? Como se faca o xabn nos campos de concentracin nazis e por que? Por que s veces slido e s veces lquido? Que se utiliza para darlle cor? Vantaxes do xabn artesanal fronte o qumico. o mesmo xabn de limpeza humana que o que se emprega para lavar a roupa? Por que estivo de moda o champo para cabalos nas persoas? Por que ten olor? Hai fbricas prximas? Segue aberta a fbrica da Toxa?

Como as preguntas eran abundantes, decidiron entre todos agrupalas por categoras para que fose mis doado buscalas posteriormente. As categoras que se propuxeron para dividir as preguntas foron as seguintes: Composicin: qu o xabn e de qu elementos se compn. Caracterizacin: caractersticas do xabn. Orixe: orixe e historia do xabn. Fabricacin: como se realiza o xabn e como poderiamos fabricalo na aula.

Toda esta informacin previa compilada, categorizada e debatida, conduce a que se investigue o tema para solucionar as dbidas e completar as a informacin que o alumnado non pose. Por iso, necesario elaborar un guin entre todos para realizar propostas e levar a cabo esa investigacin. Nese guin, o alumnado coa axuda do mestre, propn varias alternativas para buscar informacin. Os fontes que plantexan sobre onde poden facer a sa busca son os seguintes: Preguntar nas casas (familias). Preguntar en tendas especializadas. Buscar na Internet. Ler as etiquetas do xabn. Buscar en libros. Visitar unha fbrica. 4

Francisco Argibay Juncal Noem Dopazo Alonso Nuria Fernndez Balo Consultar a persoas expertas (profesor, qumico) Vdeos didcticos. Proxectar vdeos nas aulas. Enviar correos de consulta a empresas expertas.

Unha vez seleccionadas as fontes, o profesor realiza grupos de traballo para buscar a informacin. importante que os grupos os realice o docente e que sexan heteroxneos, para que as se facilite o proceso de ensinanzaaprendizaxe no grupo de iguais. Como a clase de 6 est composta por un total de 20 alumnos (11 nenas e 9 nenos), o mestre divide s cativos en 5 grupos de 4 persoas cada un. Cada grupo ser enumerado e deber encargarse de buscar informacin en fontes diferentes: O grupo 1, est formado por alumnos que viven nun medio rural e, polo tanto, ser o encargado de buscar informacin preguntando s sas familias (pais, nais, avs e avoas). O grupo 2 ser o encargado de ir a biblioteca e realizar a sa busca en libros e enciclopedias diversas. O grupo 3 deber realizar un itinerario das tendas especializadas da cidade de Pontevedra e ir a preguntar al sobre o xabn. O grupo 4 encargarase de falar con persoas expertas. Para iso bastar con falar con diversos profesores de ciencias do colexio ou dalgn instituto da cidade. E por ltimo, o grupo 5,deber buscar informacin en internet.

Unha vez feitos os grupos, o profesor, coa axuda doutros docentes doutras materias axudar a cada un dos grupos a preparar as diversas tcnicas para comezar a sa busca. Para iso, o grupo 1 elabora, coa axuda dun mestre, unha nota para levar a casa coas preguntas que cada un lle debe facer a sa respectiva familia. O grupo 2 visitar a biblioteca do centro cun profesor para que este lles explique cmo procurar un libro na biblioteca e como buscar informacin nel. O grupo 3 e o grupo 4 debern realizar unhas preguntas para facer entrevistas s persoas dependentes das tendas especializadas que haxa na cidade e as persoas expertas do tema. 5

Francisco Argibay Juncal Noem Dopazo Alonso Nuria Fernndez Balo Finalmente, co ltimo grupo realizarase unha pequena prctica na aula de informtica do centro para que aprendan a buscar en pxinas fiables de internet, como por exemplo google acadmico.

Fase de desenvolvemento do proxecto:

Despois de realizar os grupos de traballo, cada un deles deber consultar as fontes que se lles asignaron e obter a informacin que se desexaba buscar e que est reflexada nas preguntas acerca de que queran saber. Tamn debern realizar as notas ou comentarios oportunos, distinguir a informacin importante da secundaria e desbotar aquela informacin que sexa intil. Tras a busca, o alumnado trae a clase toda a informacin que atopou sobre o tema e realizarase unha posta en comn. Como a informacin moi ampla, o alumnado en conxunto e coa axuda do profesor deber seleccionar, analizar, clasificar, valorar, contrastar, reelaborar e esquematizar todo o que xa teen sobre o xabn. Isto realizarase en varias sesin porque precisa moito tempo e coidado. En primeiro lugar cada grupo de alumnos comparte cos demais a informacin que atopou. Posteriormente, analzanse e valranse tdolos contrastan entre os diferentes grupos de traballo. datos obtidos e se

Despois, se clasifica a informacin e se reelabora de xeito esquematizado. Para iso, os cativos fixeron entre todos un cadro resumo contestando a tdalas preguntas que se plantexaban principio do proceso. Este cadro resumo se expn a xeito de mural na entrada do colexio para que o poidan ver as familias, os profesores e o resto de alumnos e alumnas do centro que tean interese no tema. O resultado do traballo do alumnado o seguinte:

Francisco Argibay Juncal Noem Dopazo Alonso Nuria Fernndez Balo

COMPOSICIN Qu o xabn e de qu elementos se compn
Qu o xabn? o produto da reaccin qumica, chamada saponificacin, entre un lcali (Hidrxeno de sodio ou potasio) e algn cido graxo. Isto , o xabn unha sal de cidos graxos que mediante a reaccin de saporizacin forma xabn e glicerina. Ademais o xabn emulsionante, o que significa que permite ao aceite estar en contacto ca auga. Qu o PH? unha medida de acidez ou alcalinidade dunha disolucin. Indica a concentracin de ins hidronio [H3O+] presentes en determinadas sustancias.

CARACTERIZACIN Caractersticas e utilidades do xabn

Ten olor Se utilizamos un aceite esencial para darlle olor ao xabn, ao votalo nunha asa alcalina, quentase e no proceso de saponificacin perde forza xa que os aceites esenciais teen pouca duracin aromtica. Tamn podemos usar aromas e perfumes ou combinar como desexemos estes tres elementos para darlle un olor agradable ao noso xabn artesn. Utilidades que ten (limpeza e hixiene) O xabn mata as materias vivas e retira a graxa. Utilizmolo para a hixiene persoal, da casa, do coche e de tdalas cousas que nos rodean. Temos xabns especficos para cada cousa.

FABRICACIN Como se realiza e como poderiamos fabricalo na aula

Con qu se fai o xabn? Aceites procedentes da cocia (usados), vexetais ou animais (utilizase moito a graxa de porco), auga, sal comn, sosa Existen moitas receitas como a que nos mesmos usamos no laboratorio ou por exemplo a seguinte: - 3 litros de aceite de oliva usado. - 3 litros de auga. - 200 gramos de faria. - 500 g de sosa. - 100 gramos de sal. Cmo se fai? Seguindo o procedemento que levamos a cabo no laboratorio: pesamos a sosa, usando un vidro de reloxo e o mis rapidamente que poidamos para evitar a carbonatacin. Seguidamente botamos a sosa no vaso de precipitados con auga e remexemos coa varia. Posteriormente engadimos o aceite pouco a pouco e sen deixar de remexer sempre no mesmo sentido ata obter unha masa espesa. Se o desexamos podemos engadir perfume ou aroma. Finalmente colocmolo sobre unha placa petri ou sobre un molde e deixmolo secar. Cmo se faca o xabn nos campos de concentracin? Facanse empregando a graxa de cadveres humanos.

ORIXE Orixe e historia do xabn

Qun o inventou? Crese a teora de que inventouse na antiga Mesopotamia debido a que atopronse tabrias de arxila sumerias que mencionan a mestura que se obtera de ferver aceites con potasio, resinas e sal e sobre seus usos medicinais. Cndo se inventou? Basendonos na cuestin anterior crese que se inventou fai uns tres mil anos na antiga Mesopotamia.

Ten a mesma composicin un xabn para a hixiene persoal que un deterxente? Non, a principal diferenza entre eles atopmola nos grupos polares, nos xabns o grupo carboxilato (O=C-O-Na) mentres que nos deterxentes o grupo SO3 Na. O deterxente disolvente GH8 mentres o xabn IJ45 para ademais facelo dunha forma corrosiva.

Pica nos ollos Dbese a que est formado por sosa custica e outros compoentes qumicos que poden resultar irritantes en zonas sensibles como son os ollos ou calquera ferida que teamos aberta. O xabn non deixa de ser unha sal cida de graxas que ao estar en contacto directo cos ollos provoca escozor, irritacin e picor.

Por qu estaba de moda o uso de champo para cabalos en persoas? Os humanos temos o pelo 3 veces mis fino cos cavalos ou o que o mesmo, estes animais teen 3 veces mis groso e forte o pelo cos humanos. Este foi o principal motivo polo que comezou a utilizar este tipo de produto

Francisco Argibay Juncal Noem Dopazo Alonso Nuria Fernndez Balo

tamn para o consumo humano e debido a que os seus ingredientes foron aprobados por la FDA, Food and Drug Administration, axencia dos Estados Unidos responsable da regulacin de alimentos, medicamentos e cosmticos. Qu vantaxes ten o xabn artesanal ante o xabn de composicin qumica? Os xabns artesanais empregan s ingredientes vexetais moi beneficiosos para a sade da nosa pel xa que pose multitude de propiedades teraputicas, manteen toda a glicerina que moi beneficiosa para a pel seca e sensible, non conteen, non conteen fragancias artificiais nin produtos qumicos, non conteen derivados do petrleo polo que axudamos o coidado do medio, se os fabricamos nos mesmos podemos elixir os aceites que mellor se axusten s necesidades da nosa pel, podemos escoller materias primas naturais e de primeira calidade. Cmo se lle d cor ao xabn? Para facer xabns caseiros de cores podemos elixir entre una variedade de ingredientes naturais que nos permiten sacar uns xabns con debuxos, marmolados ou con mesturas de cores. -Colorantes naturais para xabn: aceites vexetais, plantas e sementes modas ou especias, pigmentos minerais e arxilas. s cores que teen os aceites naturais, minerais ou arxilas que empreguemos sern as que tea o noso xabn. Forma escuma en contacto coa auga A combinacin de aceites ou graxas con produtos alcalinos crea escuma de xabn, que suspende a suciedade mediante a creacin dunha maior tensin superficial na auga (a escuma que forme o xabn ven condicionada polo tipo de aceite que este contea) Por qu se faca xabn nos campos nazis? Os experimentos nos campos de concentracin eran moi abundantes co pelos das mulleres xudas facan perrucas para as alamanas, arrancbanlle os dentes de ouro fundanos para facer xoias. En canto ao de xabn hai moitas teora, de feito algns ata din que se trata dun mito de dominacin histrica xurdido na Segunda Guerra Mundial, tamn na Segunda os aliados volveron dicir que Alemania utilizara graxa de cadveres humanos para fins industriais, mostrronse algns deste xabns como evidencia nos xuzos de Nremberg. Non sabemos se isto de todo cerco anda que o Museo de Varsovia afirma gardar varias barras de xabn, supostamente feito a base de graxas xudas. Houbo ou hai fbricas preto? Si, a fbrica de La Toxa no Grove, PROQUIDEZA, S.L. Laln (Pontevedra), PRODUCTOS DISICLIN, S.A. Silleda

Pode ter cor? Si, pode tela dependendo das materias primas utilizadas na sa fabricacin. O xabn vai adoptar a sa cor. Por exemplo: Se usamos aceites vexetais: Aceite de oliva verde = amarelo claro Aceite de aguacate = verde Aceite de polpa de espio amarelo = laranxa Se usamos arxilas de cores manteranse no xabn. Se usamos pigmentos minerais obtemos cores estables anda que nalgns casos podemos

Francisco Argibay Juncal Noem Dopazo Alonso Nuria Fernndez Balo

ter cambios no xabn como acontece co pigmento violeta que no xabn convertese nun ton gris. Qu a glicerina? Reseca a pel? A glicerina un emoliente natural que ten un efecto refrescante na pel, e est elaborada a partir de graxa vexetal ou animal. En principio un produto recomendado para pel seca, xa que hidratante pero pode acontecer que seque a pel, se esta delicada. O xabn para lavar a roupa o mesmo que o que utilizamos na nosa hixiene diaria? Para est pregunta hai que diferenciar entre o xabn e o deterxente que sirve para lavar a roupa, o xabn unha sal alcalina de un cido graxo de cadea longa, sen embargo, os deterxentes son unha mestura de moitas sustancias. O seu compoente activo similar ao do xabn, a molcula que contn ten unha longa cadea cunha parte lipfila e outra hidrfila, pero os deterxentes solen ser un produto sinttico derivado do petrleo. Continua aberta a fbrica da Toxa? Non, a fbrica pechouse en 2007 e trasladou a sa producin a Polonia anda que aqu anda estn presentes s tendas tpicas situadas na Toxa.

Qu reaccins suceden na sa formacin?

Ao finalizar a recollida de informacin, o alumnado realiza coa supervisin do profesor diversos tipos de actividades para consolidar as sas aprendizaxes. A primeira delas e a visita a unha fbrica prxima a cidade. Para iso, entre toda a clase redactan un correo electrnico para mandarlle fbrica e solicitar as a realizacin dunha visita guiada na que un experto lles poida explicar s alumnos o funcionamento da empresa e a elaboracin dos produtos. Para iso, realzase primeiro un borrador co que queren escribir. Despois corrxense as faltas de ortografa e finalmente se redacta de forma clara e precisa. Tamn realizan unha serie de preguntas para poder facerlle s traballadores e profesionais da fbrica.

Francisco Argibay Juncal Noem Dopazo Alonso Nuria Fernndez Balo O docente, deber ademais organizar a sada. Para iso deber chamar e visitar primeiro a fbrica e despois contratar un autobs, establecer un presuposto e realizar as autorizacins para os pais e nais. A segunda actividade e a elaboracin de xabn artesanal na escola. A elaboracin realzase da seguinte maneira:

Materiais: Un vaso de precipitados de 250 ml Unha varia de vidro 30 ml de auga 30 ml de aceite (usado) 5 gramos de sosa custica Luvas Lentes de seguridade

Procedemento: 1. Pesamos a sosa usando un vidro de reloxo e o mis rpido que poidamos para evitar a carbonatacin. 2. Botamos a sosa no vaso de precipitados e a auga. Remexemos coa varia. Que observas? 3. Agora engade o aceite aos poucos, remexendo coa varia SEMPRE NO MESMO SENTIDO. Este proceso dura aproximadamente unha hora ata obter unha sorte de pasta (da consistencia da maionesa). 4. Se queres aromatizalo ou botarlle colorante, agora o momento 5. Envorcmolo sobre unha placa Petri ou sobre un molde contido nun cristalizador ou na propia caixa Petri. 6. Deixmolo reposar un par de das e obteremos un xabn til para fregar louza ou lavar roupa e, sobre todo, para tirar manchas de graxa da roupa.

Ao levar a cabo esta actividade, os alumnos puideron experimentar por eles mesmos as reaccins qumicas que se producen durante este proceso, como por exemplo a reaccin exotrmica que se produce cando a auga se quenta ao estar en contacto coa sosa custica.

10

Francisco Argibay Juncal Noem Dopazo Alonso Nuria Fernndez Balo O alumnado sacou fotos durante o proceso para realizar posteriormente un mural co procedemento da fabricacin do xabn.

Nesta fotografa, pdese observar como un grupo de alumnos, despois de medir a cantidade de aceite, mestrana coa auga. A sosa castica xa est disolta.

Nesta imaxe, o aceite xa est mesturado coa auga e un alumno est remexendo.

Resultado final dos xabns.

11

Francisco Argibay Juncal Noem Dopazo Alonso Nuria Fernndez Balo

Fase de valoracin do proxecto:

Unha vez que se termina a investigacin e se levan a cabo as actividades complexas, hai que realizar unha avaliacin final conxunta de todo o proceso. Nesta valoracin os alumnos e alumnas deben ser crticos para realizar unha autoevaluacin das sas aprendizaxes. De este xeito, debern contestar s preguntas que lles formule novamente o docente:
-

Qu aprendestes e que vos falta por aprender?

Como resposta a esta pregunta os alumnos e alumnas da clase de 6 de primaria responderon que aprederon os diferentes usos do xabn, a sa orixe, composicin e outros datos curiosos sobre l. Ademis de aprender contidos sobre o tema, tamn aprenderon a realizar investigacins, buscando de xeito crtico a informacin que precisan. Para iso foi necesario seleccionar, analizar, clasificar, constrastar e esquematizar, tarefa que non estn moi acostumados os cativos. Finalmente, cabe destacar que aprenderon a buscar informacin en diferentes fontes e a traballar cooperativamente en grupo e responsabilizndose cada un do seu propio traballo autnomo. As mesmo, o que lles falta por aprender todava e moito, xa que como di o refrn o saber non ocupa lugar. Quizis poderan traballar con outros mtodos e realizar tcnicas diferentes para obter a informacin. Tamn poderan plantexarse outras preguntas como por exemplo:
-

Como ser o xabn detro de 100 anos? Onde se mercar? Usarase para o mesmo?

Finalmente, de tdolos proxectos sempre poderan sar outros temas de interese para traballar co alumnado. As, este proxecto podera dar lugar a outras investigacins. Algunhas delas, relacionadas directamente con esta do xabn, sera facer por exemplo un proxecto sobre a hixiene ou investigar a relacin existente entre o xabn e a sade e o campo da medicina. Cabe destacar que nun proxecto a duracin depende totalmente do alumnado, pois o traballo remata cando remata o interese e curiosidade dos estudantes.

12

Francisco Argibay Juncal Noem Dopazo Alonso Nuria Fernndez Balo Os proxectos, anda que parezan que xorden repentinamente e todo se fai sobre a marcha, o profesorado deber traballar moito e planificar o que se vai levar a cabo na aula. Ademais, tamn deber motivar alumnado e actuar como gua, pois nos proxectos son os alumnados os protagonistas do seu propio aprendizaxe, desempeando sempre un papel moi activo. En canto a planificacin ou programacin deste proxecto do xabn, mstrase detalladamente na seguinte tboa:

ELABORACIN ARTESANAL DE XABN

A metodoloxa do proxecto da elaboracin do xabn contribe a traballar no alumnado as seguintes competencias bsicas: Competencia en comunicacin lingstica porque permite posur destrezas para producir diversos textos e verbalizar procesos, conceptos e ideas, resumir informacins, regular intercambios comunicativos e adquirir actitude de saber escoitar e saber contrastar ideas e opinins. Competencia social e cidad, xa que permite participar activamente no traballo de clase, ter destreza para expresar as propias ideas escoitando as alleas e tomar decisins. Tamn permite adquirir unha actitude de respecto e de cooperacin no traballo en grupo. Tratamento da informacin e competencia dixital, posto que permite coecer diferentes tipos e fontes de informacin e posur destrezas relacionadas coa busca, seleccin, recollida e procesamento da informacin de xeito crtico e responsable ante o uso das TIC e na valoracin da informacin e do uso das fontes. Competencia para aprender a aprender porque permite coecer e ser consciente do que se sabe e do que falta por aprender, de controlar os procesos de aprendizaxe, adquirindo unha actitude de participacin activa. Tamn permite aceptar os erros e aprender dos demais.

Competencias que contribe a desenvolver

Autonoma e iniciativa persoal, xa que permite ser responsable, planificar, comunicar, tomar decisins e saber cooperar cos demais. As reas do currculum mis directamente relacionadas e que se traballan neste proxecto son:

reas que interveen e relacin entre elas.

Coecemento do medio natural, social e cultural: esta rea intervn no proxecto xa que o alumnado traballa cun tema que est directamente relacionado cos seres humanos e a sade. As mesmo, se traballa coa composicin, caractersticas, fabricacin e orixe do xabn, que un composto qumico que se elabora con elementos

13

Francisco Argibay Juncal Noem Dopazo Alonso Nuria Fernndez Balo

naturais. Lingua castel ou lingua galega: por ser o vehculo de comunicacin que utilicen e no que se exprese o alumnado. O obxectivo deste proxecto non so que o alumnado aprenda conceptos e coecementos que lles interesa do xabn, senn que sexan capaces de planificar e dirixir o seu propio aprendizaxe traballando cooperativamente con outros compaeiros, fomentando unha actitude crtica con respecto a determinar o que saben e o que lles falta por aprender, e sabendo buscar, seleccionar, analizar, contrastar, sintetizar a informacin recollida de diversas fontes. O xabn e a sa composicin, caractersticas, orixe e fabricacin. A temporalizacin dun proxecto depende do alumnado, xa que cando remata o interese e a curiosidade dos alumnos e alumnas, remata o proxecto. Non obstante, o proxecto da elaboracin artesanal do xabn que se realizou no laboratorio (fabricacin do xabn), na aula (planificacin do mesmo) e fra da institucin escolar (recollida de informacin), durou aproximadamente 3 semanas. No proxecto levarase a cabo diferentes tipos de avaliacin: Autoevaluacin: xa que os alumnos sern crticos coas sas propias aprendizaxes, determinando que aprenderon e que lles falta por aprender anda. Avaliacin inicial: posto que antes de comezar o proxecto realizouse unha avaliacin sobre as ideas previas que tia o alumnado sobre o xabn. Avaliacin continua e formativa: xa que os alumnos observan os procesos que realizan das sas aprendizaxes durante todo o proxecto para mellorar e axustar o proceso de ensinanza-aprendizaxe sobre a marcha. Avaliacin final e sumativa: posto que o alumnado consciente dos contidos que acadou longo do proceso educativo vendo tamn a evolucin das sas aprendizaxes.

Obxectivos.

Contidos.

Temporalizacin.

Avaliacin. Instrumentos. Indicadores de xito.

Como tcnicas e instrumentos de avaliacin se empregan os seguintes: Informes: mediante esta tcnica podemos empregar instrumentos como debates e pequenas investigacins nos que o alumnado exprese as sas ideas e opinins e busque informacin sobre o tema do xabn. Observacin: mediante esta tcnica podemos realizar diarios de clase ou rexistro de ancdotas no que se recollan datos sobre a execucin das tareas do alumnado. Anlises de contido: mediante a revisin das tareas valrase o nivel de comprensin e execucin do alumnado.

14

Francisco Argibay Juncal Noem Dopazo Alonso Nuria Fernndez Balo

Recursos e materiais. Fontes probables.

Os indicadores de xito dun proxecto son que o alumnado participe de forma activa e motivada no proceso porque ten interese e curiosidade polo tema. Como recursos materiais contamos con material escolar (bolgrafos, folios, rotuladores, etc.), recursos TIC como ordenadores e os diversos libros e enciclopedias que se atopan na biblioteca do centro. As fontes onde se pode buscar a informacin son a internet, os libros e enciclopedias, as familias do alumnado, diversos profesores e expertos na materia, comerciais especialistas, fbricas e empresas e vdeos didcticos. De tdolos proxectos sempre poderan sar outros temas de interese para traballar co alumnado. As, este proxecto podera dar lugar a outras investigacins relacionadas directamente co xabn, como por exemplo facer un proxecto sobre a hixiene ou investigar a relacin existente entre o xabn e a sade e o campo da medicina.

Posibles proxectos relacionados e posibilidades de ampliacin.

15