BLM 6

LAPLACE DNMLER
Birf(t)fonksiyonununLaplacealndndaoluanfonksiyonF(s) yada
L[f(t)]olarakgsterilir.
Buradatanmlanans;
6.2. Laplace Dnm Tanm
ZM:a)
b)
c)
ZM:
Bilindiinegre;
6.3. Laplace Dnmn zellikleri
1. Dorusallk
6.3. Laplace Dnmn zellikleri
2. leklendirme
abirsabitvea>0ise;x=at vedx=a.dt olduunagre;
3. Zamanda teleme
f(t)fonksiyonunLaplacednmF[s]ise;
Eer;x=taolaraktanmlarsak,dx=dt vet=x+a olur.
RNEN;
Olduubiliniyor.
?
zelliikullanlarak;
4. Frekansta Kaydrma
f(t)fonksiyonunLaplacednmF[s]ise;
4. Diferansiyelini Almak
RNEN;
ise
5. ntegralini Almak
RNEN;f(t)=u(t)ikenlaplace alnrsaF[s]=1/solur.
6. Frekans Dzleminde Trevini Almak
f(t)fonksiyonunLaplacednmF[s]ise;
s dzlemindetrevialnrsa;
RNEN;
Bilindiinegre;
7. Zamanda Periyodiklik
HerbirteriminLaplaceDnmalnrsa;
8. Balang ve Son Deerler
Balangdeeriiin;
RNEN;
Olduubiliniyor
Sondeeriiin;
RNEN;
Olduubiliniyor
RNEN;
NOT:SAYFA656daki Tablolarincelenecek!!!!!
DikkatSonuhatal!!!!
RNEK:AadakifonksiyonunLaplaceDnmn
eldeediniz.
ZM:Herbirifadeninayrayrlaplace dnm
alnp,toplanr.
RNEK:AadakifonksiyonunLaplaceDnmn
eldeediniz.
ZM:
Olduubiliniyorise;
Frekanstatrevinialma
zelliikullanlr.
RNEK:Yandakigrafiiveren
fonksiyonunLaplace
dnmnbulunuz.
RNEK:Yandakigrafiiveren
fonksiyonunLaplace
dnmnbulunuz.
Fonksiyonunperiyodu T=2
LaplaceDnmuygulanr
zelliikullanlarak;
RNEK:AadaLaplaceDnmverilenfonksiyonun
balangvesondeerlerinieldeediniz.
Balangdeeriiin;
Son deeri iin nce teoremin uygulanabilir olup olmadna baklmaldr.
Bunun iin kutuplarn bulunduu yerler tespit edilir.
Kutuplar s=3 ile s=4j3 de; yani sdzleminin sol yarsnda yer alr. Teorem
uygulanabilir!
6.4. Ters Laplace Dnmleri
Elimizdebulunansdzlemindekifonksiyonpayvepaydaolarak
ifadeedilebilir.
TersLaplacednmeldeedebilmekiin;
1. Fonksiyonunpayvepaydasarpanlaraayrlr,
2. HerbirteriminTerslaplace bulunur.
6.4. 1. Basit Kutuplar
Denkleminkutuplar
DenklemdeN(s)in
derecesininD(s)denaz
olduukabuledilerek;
1.Kutuptaki
sabitibulmak
iin;
k
1
deeriiin
Herhangibir
k

deeriiin
SonuitibariileF(s)fonksiyonununterslaplacednm;
6.4. 1. Basit Kutuplar
6.4. 2. Tekrarlanan Kutuplar
F(s)fonksiyonununn tanetekrarlanankutbununolduunuvarsayalm;
k
n
deeriiin
k
n-1
deeri
iin
k
n-m
deeri
iin
6.4. 2. Tekrarlanan Kutuplar
6.4. 2. Kompleks Kutuplar
kompleks
kutuplar
ieren
kompleks
kutbu
olmayan
Komplekskutbuolmayan ksmiinbasitveyatekrarlanankutuplardakigibi
ilemyaplr;
Komplekskutbuolanlariinisekendikutupdeeriharicindezeldeerler
verilerekbulunur.
RNEK:Aadakifonksiyonunterslaplaceifadesinibulunuz.
ZM:TersLaplaceifadesiherbirteriminayrayr
dnmmalnarakbulunabilir.
RNEK:Aadakifonksiyonunterslaplaceifadesinibulunuz.
ZM:ncelikliolarakarpanlaraayrarakfonksiyon
ayrtrlr.Bufonksiyonbasitkutupifadelerinesahiptir.
1.YOL:
2.YOL:
s'inkuvvetlerinegredenklemkatsaylarneitlersek;
RNEK:AadakiverilenV(S)fonksiyonundanv(t)ifadesini
bulunuz.
ZM: Birncekirneintersinebufonksiyontekrarlanan
kutupifadelerinesahiptir.
1.YOL:
2.YOL:Denkleminherikitaraf
learplr.
RNEK:AadakiverilenH(S)fonksiyonundanh(t)ifadesini
bulunuz.
ZM: Burnektefonksiyonkomplekskutbasahiptir.(s=43j)
1.YOL:
BveCiinbuyntemedevamedilebiliramakomplekskklerden
kaynaklanankompleksilemlermeydanagelir.Builemlerdenkanmak
iin,H(s)fonksiyonunakutupdeerleriharizelsdeerleri(s=0ves=1)
verilir.
Kompleks
olmayan
Kompleks
2.YOL:Denkleminherikitaraf
learplr.
TersLaplaceDnmyaplrsa;
6.5.DevreUygulamalar
Laplacednmndevrelereuygulamakiin;
1. Devrezamandzlemindens dzlemineevrilir.
2. Devreuygunbirdevreanalizyntemiilezlr(Dmgerilimleri,
K.A.K,sperpozisyon v.b.)
3. kansonuterslaplacednmyaplarakzamandzlemine
evrilir.
Devreelemanlarnaslsdzlemineevrilir?
Zamandzlemindedireniinakmgerilimilikisi;
Laplacedn.alndnda;
Endktr iin;
Laplacedn.alndnda;
Kapasiteiin;
Laplacedn.alndnda;
veya
veya
Eerbalangdeerlerisfrkabuledilirse;
RNEK: ekildekidevreiinbalangkoullarnnsfrolduukabuledilerek:
0
(t)
geriliminibulunuz.
RNEK: ekildekidevreiin:
0
u = SI ise:
0
(t) geriliminibulunuz.
Denklemdzenlenip10ile
arplrsa;
K.A.K.uygulanrsa;
Denklemikutuplarnagrearpanlarnaayralm;
RNEK: ekildekidevredeanahtara
konumundanbkonumunat=0da
gemektedir.t>0iini(t)ifadesinibulunuz.
Endktrn balangakm
deeri
evreanaliziniyaparsak;
Kutuplarnagrearpanlarnaayrlr.
Sondeeri;
6.6.TransferFonksiyonu
Eer;
veya
Budurumdakicevababirimdrtcevab denir;
RNEK: Devrenink;
Girii;
Sistemintransferfonksiyonunuvebirimdrtyantnbulunuz.
ZM: ncex(t)vey(t)ifadelerininLaplacednmleribulunur.
h(t)yi eldeedebilmek
iinbirtakm
deiiklikleryaplr.
RNEK: Yandakidevrenintransfer
fonksiyonunuH(s)= I
0
(s)I
0
s bulunuz.
1.YOL:Akmblmeden;
2.YOL:Ladder (merdiven)yntemiuygulanabilir.
I
0
=1Volarakkabuledelim.BudurumdaI
2
;
2+1/2sempedansnnzerindekigerilim;
I
1
gerilimis+4empedanszerindekigerilimleayndr.