BALLADYNA STRESZCZENIE.

Do chaty Pustelnika, ktry zamieszkiwa w lasach nad jeziorem, przyjecha wadca zamku Kirkor. Pyta on starego, ktr z dziewczt ma po lu!i". Pustelnikiem tym !y krl Popiel ###, ktry kiedy rzdzi krlestwem. $y to czas !ardzo szcz% liwy dla mieszka&cw, ale krl zosta poz!awiony tronu przez swego okrutnego !rata, Popiela #'. (d tamtej pory w krlestwie zacz%o si% )le *y", lud !y gn%!iony i prze ladowany. Pustelnik wiedzia, czemu taka tragedia spada na jego krlestwo. (powiedzia Kirkorowi histori% krlewskiej korony. Korona, ktr nosi Popiel #', nie !ya prawdziwa. +utentyczna zostaa zakopana przez Pustelnika w lesie, chcia on j !owiem uchroni" przed swym zym !ratem. Kirkor !ardzo si% t opowie ci przej i o!ieca Pustelnikowi, *e !%dzie walczy o sprawiedliwo ", postara si% te* odzyska" tron dla Popiela ###, ktry jest prawowitym wadc. Pustelnik, chcc si% odwdzi%czy" Kirkorowi, da mu rad%, !y jego *on zostaa prosta dziewczyna z ludu. ,oplana wodna nim-a i wadczyni jeziora ,opo zakochaa si% w ,ra!cu wiejskim chopie, zakochanym z kolei w $alladynie. ,oplana postanowia wi%c zdo!y" ,ra!ca i w tym celu uknua szata&ski plan wydajc niez!%dne polecenia swym sugom dwom le nym duszkom .kierce i /hochlikowi. /hochlik mia zawrci" ,ra!ca z drogi wiodcej go na spotkanie z ukochan $alladyn, .kierka natomiast mia zama" most, !y w ten spos! wpyn" na decyzj% Kirkora. 0amany mostek zmusi go !owiem do zatrzymania si% przed chat wdowy, gdzie Kirkor spotka jej dwie crki +lin% i $alladyn%. ,oplana chciaa, !y w ten spos! jego uwaga skierowaa si% na $alladyn% oraz !y to ona zostaa jego *on. Kirkor wi%c 1 zgodnie z planem powzi%tym przez nim-% znalaz si% w chacie wdowy i zo!aczy tam jej dwie pi%kne crki. $y tak zauroczony ich urod i wdzi%kiem, *e nie wiedzia, ktr z nich ma wy!ra" na sw *on%. #ch matka, posuchawszy podpowiedzi .kierki, zaproponowaa mu wi%c, !y poj za *on% t z nich, ktra z!ierze w lesie wi%cej malin. Kirkor na t% propozycj% przysta z ochot i panny ruszyy w las. (kazao si%, i* +lina jest lepsza od swej siostry i ma w dz!anie wi%cej malin ni* $alladyna. 2a za , !y nie przegra" konkursu i !y zdo!y" serce i r%k% Kirkora, za!ia siostr%, za!ierajc jej dz!anek z malinami. 3wiadkiem tego zdarzenia !y jednak ,ra!iec, ktry zosta zamieniony przez ,oplan% w wierz!%. Ponadto na czole za!jczyni pozostao niezmywalne, krwawe znami%, ktrego $alladyna nie moga si% w *aden spos! poz!y". /iao +liny znalaz 4ilon, zakochany w niej pasterz, ktry pocaowa dziewczyn% w martwe usta. $alladyna wrcia za zwyci%sko do domu, oznajmiajc matce i Kirkorowi, i* +lina ucieka z innym m%*czyzn. 5 nagrod%, tak jak zostao ju* wcze niej postanowione, zostaa *on Kirkora, jej rodzinna chata zostaa natomiast spalona.

5krtce po lu!ie Kirkor wyjecha na wojenn wypraw%, a jej celem !yo przywrcenie na tron Popiela ###. $alladyna za zostaa na zamku sama, coraz !ardziej oddalajc si% od swych dawnych !liskich. 6ie tylko wydaa rozkaz, !y od !ram zamku wyrzuci" jej znajomych ze wsi, ale rwnie* wasn matk% nazwaa mamk. 7czynia to przed Kostyrem, dowdc stra*y u Kirkora. 6ie pozwolia rwnie*, !y do zamku wszed ,ra!iec, ktry ju* odzyska sw ludzk posta". Kirkor za , ponownie korzystajc z rady Pustelnika, postanowi przesa" *onie zapiecz%towan skrzyni%, nakazujc jednocze nie, !y jej nie otwieraa. $y to dla $alladyny test lojalno ci. Do Pustelnika udaa si% rwnie* $alladyna, ktra chciaa, !y ten pomg jej wyleczy" krwawe znami% na jej czole. 2en za powiedzia jej, i* znami% mo*e zetrze" tylko zmara +lina. Przestraszona $alladyna ucieka. ,oplana, nim-a z jeziora, ktra tak !ardzo wpyn%a na histori% +liny i $alladyny, postanowia zamieni" swego ukochanego ,ra!ca w karcianego krla. 6a gow% za wo*ya mu koron% 8echa, t% sam, o ktrej opowiada Pustelnik. ,oplana znalaz j rzekomo w lesie. 2ak przemieniony ,ra!iec, jako krl, odjecha do zamku Kirkora, w towarzystwie .kierki i /hochlika, a!y tam wzi" udzia w uczcie. 9ak si% okazao, z!rodnicz tajemnic% $alladyny pozna Kostryn, ktry podsucha rozmow% swej pani z Pustelnikiem. Do zamku za przy!y ,ralon, posaniec przywo*cy dla $alladyny zapiecz%towan skrzyni% od Kirkora. Kostryn za zasugerowa *onie swego pana, i* tamten mo*e co wiedzie" o jej przeszo ci, po czym z mieczem rzuci si% na niego. $alladyna, pomagajc mu, w!ia ,ralonowi miecz w plecy. 5 czasie jednej z zamkowych uczt, na sal% wdara si% u!rana w achmany wdowa, majca do crki wielki *al, i* ta o niej zapomniaa. $alladyna na oczach wszystkich wypara si% swej matki i kazaa ja wyrzuci" za drzwi, cho" na zewntrz panowaa !urza i la deszcz. ,oniec przynis do zamku wiadomo ", *e Kirkor zwyci%*y nad Popielem #'. 8ud chcia zwyci%zc% ogosi" swym nowym krlem, Kirkor za oponowa proponujc, *e nowym krlem winien zosta" wa ciciel korony 8echa. $y on !owiem przekonany, i* jest ona wasno ci Popiela ###. 5 rzeczywisto ci natomiast ,oplana podarowaa j ,ra!cowi. $alladyna nagle zemdlaa, gdy* ukaza jej si% duch zmarej, zamordowanej przez ni siostry. Kirkor powiedzia Pustelnikowi, i* ma zamiar ogosi" w ,nie)nie, *e ten, kto ma prawdziw koron% 8echa, zostanie krlem. Do Pustelnika za przy!ya wdowa, ktra usiowaa si% powiesi" na drzewie, lecz zamaa si% pod ni ga). Pustelnik o!ieca jej, *e gdy tylko zostanie ponownie krlem, od razu ukarze jej crk%. $alladyna, ktra dowiedziaa si%, i* koron% 8echa posiada ,ra!iec, za!ia go noc, !y j zdo!y" i !y zosta" now krlow. Podo!ny pomys mia te* Kostryn, lecz $alladyna okaza si% od niego sprytniejsza i szy!sza. Kostryn spotka j, gdy ta ju* wracaa z sypialni ,ra!ca, po dokonaniu mordu. 5 po piechu zapomniaa jednak za!ra" ze so! korony, w czym u!ieg j Kostryn. Kirkor natomiast, zdajc so!ie spraw% z tego, i* korona zostaa skradziona, zagrozi zemst ka*demu, kto si% z ni poka*e. $alladyna wi%c, wesp z Kostrynem, postanowili uknu"

kolejny morderczy plan. Postanowili zamordowa" Pustelnika, !y tylko oni mogli skorzysta" z korony 8echa. ,oplana, zdajc so!ie spraw% z konsekwencji swych poczyna&, odleciaa z kluczem *urawi na pnoc, na zawsze opuszczajc jezioro ,opo. Pod murami ,niezna za Kirkor przygotowywa swoich *onierzy do walki. 5tem goniec przynis mu wiadomo ", i* Pustelnika znaleziono powieszonego przez nieznanych mordercw przed jego chatk. $alladyna i Kostryn, ktrzy dokonali tego morderstwa, postanowili wyruszy" przeciwko wojskom Kirkora. Przekupili cz% " jego *onierzy, a Kirkor zgin z rk Kostryna. 5krtce potem mordercz par% powitano na zamku jako panujcych nowych wadcw. $alladynie to jednak nie wystarczyo. Postanowia otru" Kostryna, !y caa wadza znalaza si% w jej r%kach. (trua go wi%c chle!em, ktrym o!ywatele witali ich jako nowych panujcych. Prawo, ktre o!owizywao w krlestwie, nakazywao, !y nowo o!rany krl wyda wyroki nad z!rodniarzami. (!owizku tego musiaa rwnie* dopeni" $alladyna. Przed krlow zacz%li wi%c ustawia" si% kolejni oskar*yciele. 9ednym z nich !y zamkowy lekarz, ktry stwierdzi, i* Kotryn zosta otruty. 0a*da, !y na truciciela wydano sprawiedliwy i surowy wyrok. Kolejnym z oskar*ycieli !y 4ilon, ktry chcia, !y ukarano morderczyni% +liny. 5dowa za poskar*ya si% krlowej na sw wyrodn crk%, proszc o jej ukaranie. ,dy dowiedziaa si% jednak, i* za wyp%dzenie matki grozi kara mierci, nie zdecydowaa si% wypowiedzie" jej imienia, nawet na torturach, ktrym j poddano. 5krtce na nich zmara. $alladyna, zgodnie z o!owizujcym prawem, za ka*d z tych z!rodni wydaa wyrok mierci. 2ym samym wydaa wyrok na sam sie!ie i umara ra*ona piorunem.

BALLADYNA- PRACOWANIE
Balladyna jako trag d!a o "#ad$y% ty& ! l'd$k! j nat'r$ /zytajc $alladyn% nie spos! po pierwsze unikn" porwnania do szekspirowskiego :ak!eta, a po drugie oprze" si% wyra*eniu, i* jest to dramat o wadzy i jej wielkiej sile. ( czym traktuje utwr; Dwie siostry +lina i $alladyna uczestniczyy w turnieju zorganizowanym przez Kirkora, wadc% na zamku. $y to turniej w z!ieraniu malin, za nagrod !yo ma*e&stwo z Kirkorem. /o !yo dalej; +lina okazaa si% lepsza od siostry w z!ieraniu owocw, $alladyna jednak !ya od niej !ardziej prze!iega i sprytniejsza

0a!ia wi%c siostr%, za!ierajc jej maliny i zdo!ywajc r%k% Kirkora. 6ie !y to jednak koniec tragedii. Pierwsza z!rodnia pocign%a za so! kolejne, motywowane ch%ci pog%!ienia i utrzymania zdo!ytej wadzy. ,dy spenio si% w ko&cu marzenie $alladyny i zostaa wadczyni a!solutn na zamku <za!ia !owiem rwnie* swojego m%*a=, postanowia odtd rzdzi" uczciwie i sprawiedliwie. .owacki nie mg jednak pozwoli", !y za!jczyni zatrium-owaa i u mierci j uderzaniem pioruna. 4a!ua dramatu posu*ya .owackiemu do ukazania zo*onej i !ardzo skomplikowanej ludzkiej natury, ktra jest skonna do za i podatna na liczne pokusy, ktre czyhaj na czowieka ka*dego dnia. $alladyna pocztkowo planowaa za!i" tylko +lin%, kolejne z!rodnie pojawiay si% dopiero wtedy, gdy zrozumiaa, i* mo*e rzdzi" samodzielnie. $alladyna jest wi%c tak*e tragedi o moralno ci i jej wiecznych prawach. .owacki podkre la, i* nie jest mo*liwe sprawiedliwe rzdzenie, gdy doszo si% do wadzy w tak z!rodniczy spos!. 2zw. dziejowa sprawiedliwo " nie pozwolia na to nawet mimo to, *e $alladyna chciaa rzdzi" w zgodzie z prawem. .owacki ukaza te* istot%, natur% za, ktre chce si% stale w czowieku rozprzestrzenia". Kolejna z!rodnia pociga !owiem za so! zawsze nast%pne, a morderca rzadko poprzestaje na jednym za!jstwie. 0o jest si degradujc czowiecze&stwo. .owacki nie zapomnia rwnie* ukaza" mechanizmy wadzy oraz wskaza, i* wadza cz%sto wymaga, a wr%cz domaga si% o-iar. W(t k )a*n!o"y " Balladyn! 5tek !a niowy w $alladynie reprezentuje caa rzesza magicznych i -antastycznych stworze& i wydarze&, ktre w utworze zamie ci .owacki. 9est to gwnie ,oplana, nim-a zamieszkujce jezioro ,opo, wr*ka, t%sknica za ludzkimi nami%tno ciami i troskami, !ardzo je prze*ywajca. 6ie miertelno ", ktrej tak !ardzo po*daa, mogo zapewni" jej tylko ma*e&stwo z czowiekiem, a jej wy!r pad na ,ra!ca. .ugami ,oplany !yy dwa le ne duszki .kierka i /hochlik, uciele nienie si natury. .kierka !y radosny, twrczy i takie siy reprezentowa, /hochlik natomiast !y zo liwy i przewrotny. 0ostay one o!darzone wadz magiczn, ktra )le u*yta moga zaszkodzi" czowiekowi. 5tkiem magicznym w tragedii jest dziaalno " ,oplany i jej dwu pomocnikw. #ch gwnym dzieem !yo doprowadzenie Kirkora do chaty wdowy, zapoznanie go z $alladyn, a nast%pnie doprowadzenie do ich lu!u. Po drugie za , ,oplana w zesp ze .kierk i /hochlikiem zamienili ,ra!ca w wierz!%, a potem w karcianego krla. .owacki !a niow konwencj% zastosowa do ukazania niemal wszystkich wa*nych wydarze& w utworze. 5 taki spos! przedstawi widzowi i czytelnikowi dzieje $alladyny, ktra pod wpywem czarw wysza za m* za Kirkora. 5 $alladynie liczne s rwnie* elementy legendarne i anachroniczne, misternie wplecione w wtki -antastyczne i !a niowe. +"!at r$ &$y"!,ty ! *"!at -anta,ty&$ny " 't"or$ (!a wiaty, rzeczywisty i !a niowy, .owacki misternie ze so! splt i poczy w taki spos!, *e si% ze so! przenikay, a jeden wpywa na drugi.

3wiat rzeczywisty reprezentowali ludzi, miertelnicy> wdowa, $alladyna, +lina, Kirkor, ,ra!iec, Pustelnik, Kostryn. Posugiwali si% oni zwykym, prostym, !ezpo rednim j%zykiem, starajc si% d*y" do osigni%cia szcz% cia. .owacki stara si% przedstawi" ich jak naj!ardziej realistycznie, opisujc ich ludzie prze*ycia, rozterki i nami%tno ci 0e wiatem tym czy si% ci le wiat -antastyczny, opisany w spos! tajemniczy, poetycki, magiczny. 9ego reprezentanci to ,oplana i jej dwa le ne duszki, ktrym .owacki kaza rzdzi" si% tymi samymi prawami, ktrymi rzdzi si% wiat rzeczywisty. 0gonie z romantycznymi konwencjami, o!a wiaty si% ze so! czyy, a wiat -antastyczny mia ogromny wpyw na to, co dziao si% w realnym ludzkim *yciu. ,oplana jest jednak si, ktra ludzkie losy plcze, gmatwa. 6im-a jednak zdaa so!ie spraw%, i* jest winna wszystkim nieszcz% ciom. Po mierci $alladyny znika tak*e ona, odlatujc z kluczem *urawi, a wraz z ni znika te* cay magiczny i -antastyczny wiat. Na"!($an!a " Balladyn! .S$ k,/!r% B!)l!a0 6awizania do .zekspira w $alladynie .owacki, tak jak wi%kszo " romantykw, !y pod silnym wpywem .zekspira i jego dramatopisarstwa. 6a powstanie $alladyny wyra)nie wpyn za jeden z utworw .zekspira :ak!et. .zekspirowski !ohater rwnie* d*c do wadzy nie waha si% i za!ija, a !y ukry" sw z!rodni% i utrzyma" wadz% zmuszony !y za!ija" dalej. 5 ko&cu zgin zniszczony sw niszczc *dz wadzy i panowania. Podo!ny schemat post%powania znajdujemy w kreacji postaci $alladyny 6ale*y rwnie* wspomnie", i* dla .owackiego szekspiryzm !y nie tylko wa*n -ascynacj i motywem, ale tak*e sposo!em na analizowanie mechanizmw zmian historycznych. 6awizania do $i!lii w $alladynie 6awizanie do Pisma 3wi%tego odczyta" mo*na m.in. w postaci tytuowej $alladyny. 6a jej czole pojawia si% krwawa, niemo*liwa do zmycia plama. 9est to aluzja do tzw. kainowego znamienia pi%tna !i!lijnego !rato!jcy, ktry za!i +!la, a ktrym za kar% naznaczy go sam $g. 2ak jak Kain za!i +!la, tak $alladyna za!ia +lin%. Plama z malin natomiast stopia si% z jej skr i nie daa si% nigdy zmy". Iron!&$ny o)ra$ 1!,tor!! " Balladyn! .owacki z $alladyny uczyni rwnie* ironiczny o!raz historii. Po pierwsze, nie waha si% wykpi" prac historykw, ktrzy w !ardzo ?uczony@ spos! starali si% tumaczy" histori% i dzieje narodu. 5 Apilogu do dramatu pojawia si% m.in. aluzja do 9oachima 8elewela, za .owacki zawar jego karykatur% na przykad w sowach o ?uczonych !redniach o okrutnej $alladynie@. 6iektrzy twierdz jednak, i* .owackiemu chodzio nie tylko o sprawienie przykro ci nielu!ianemu 8elewelowi, ale przede wszystkim o pokazanie, i* histori% mo*na wprowadzi" do utworu w inny spos!. Pisa, *e nie jest celem poety powtarza" dro!iazgowe wywody historykw, mo*e za na to miejsce uruchomi" sw wyo!ra)ni% i skorzysta" z -antastycznych rodkw wyrazu, pokaza" histori% przez pryzmat wytworw wasnej wyo!ra)ni i

wiadomo ci. .owacki twierdzi !owiem, *e celem poezji jest dziaanie na wyo!ra)ni% czytelnika i twrcy, a nie koniecznie na ich umysy. 5 $alladynie wi%c .owacki wcale nie chcia rekonstruowa" dawnej historii Polski, ale opisujc krwaw drog% $alladyny do wadzy chcia zmieni" popularny mit .owianina czowieka wyjtkowego, spokojnego, cnotliwego, na o!raz .owanina intryganta, *dnego wadzy, popeniajcego z!rodni%. .owacki nie mia zau-ania do historykw i do historii, z ironi potraktowa rwnie* ten jej -ragment, w ktrym osadzi akcj% utworu. /elowo myli historyczne czasy, umieszczajc w prahistorii sprawy i miejsca, ktre tam si% znale)" nie powinny, np. dom wariatw, ktry z pewno ci nie istnia za czasw Popiela. /aa historia, jak serwuje nam w $alladynie .owacki, jest anachroniczna. 9est zakcana przez motywy i czynniki, ktre si% w niej znale)" nie powinny oraz wz!ogacona politycznymi motywami !%dcymi satyr na wspczesno ". 2rot ,ka " Balladyn! .owacki w dwu swych dzieach w $alladynie oraz w 3nie sre!rnym .alomei zastosowa za!ieg groteski. $alladyna ma wymiar groteski m.in. poprzez zastosowanie groteskowych -antazji, wzorowanych na szekspirowskim 3nie nocy letniej oraz na $urzy. Alementy groteski pojawiaj si% zwaszcza w scenach -antastycznych. 5iele spo rd powika& i tragedii, ktre .owacki ukaza w dramacie, wynikaj z zachowania ,oplany, niestosownego uczucia rusaki, ktra !ardzo nierozwa*nie zakochaa si% w pijanym chopie, ktry wpad przez przer%!el do jej jeziora. ,oplana od pocztku zdaje si% idealizowa" swego wy!ranka, co przypomina troch% za!ieg, jaki stosowali romantyczni poeci idealizujc swe ukochane. 2a mio " ,oplany staa si% pocztkiem za, jakie zawitao w tamte okolice. ,oplana, !y tylko zatrzyma" przy so!ie ukochanego ,ra!ca, zacz%a wtrca" si% w ludzkie sprawy, w tym w ma*e&stwo $alladyny i Kirkora. 0adziaay tam pozaziemskie czynniki, moce, ktre wpyn%y na !ardzo realne i ludzie sprawy. ,ra!iec za raz zamieniany poprzez kapry n ,oplan% w wierz!%, to znowu w karcianego krla, zosta przez .owackiego postawiony w samym centrum dramatycznej groteski. .en sre!rny .alomei 2o drugi utwr .owackiego, w ktrym zawar on elementy groteskowe. 0awarte s one w scenach -antastycznych, a .owacki czy je z o!razem krwawej historii. .en sre!rny .alomei stanowi nawizanie do realnych wydarze& z BCDE roku, tj. do chopskiego !untu na 7krainie. 6ie !rak w nim penych okrucie&stwa opisw z!rodni dokonywanych przez chopw. .owacki chce w tym utworze pokaza", jak !ardzo historia mo*e !y" krwawa, jak w niej du*o m%cze&stwa i mierci, zemsty i z!rodni, ktre s typowe dla ludzi wszystkich czasw i krajw. Dzieo to zawiera jednak nie tylko o!raz krwawych walk. 9ego podtytu romans wskazuje te* na elementy romantyczne. .en sre!rny .alomei to rwnie* dwie doskonae kreacje ko!iece ko!iet przewrotnych, ale urodziwych. + grotesk w dramacie jest szcz% liwe zako&czenie kiedy to zakochani cz si% w pary. Konwencja groteski zostaa zastosowana przez .owackiego rwnie* przy opisie wiata pi%kno ssiaduje tam z ohyd, a miech z tragedi i rozpacz.