Professional Documents
Culture Documents
Inter Cars Dodatek
Inter Cars Dodatek
Inter Cars Dodatek
S dostpne urzdzenia do mycia hamulcw, sprzgie, silnikw i rnych czci, strumieniem drobno rozpylonej gorcej wody, z ewentualnym dodatkiem rodka myjcego. Strumie ten usuwa zapieczony py i olej, a py ze startych okadzin zostaje namoczony i zwizany - nie dostaje si on do powietrza. Przykadowe tego typu urzdzenie o symbolu 1000SR, niemieckiej firmy Schickert, jest pokazane na fot.1. Jest ono wyposaone w przepywowy ogrzewacz wody, ogrzewajcy wod do temperatury od 90 do 95OC w czasie ok. 60s. Woda z zanieczyszczeniami spywa do wanny separacyjnej o symbolu 1000SW-FP. Jej zadaniem jest filtracja wody. Wane jest, aby zmniejszy objto wody zanieczyszczanej osadem z hamulcw podczas mycia. Jest on zanieczyszczeniem szkodliwym, dlatego w Niemczech woda z jego zawartoci jest traktowana jako odpad specjalny, co dodatkowo kosztuje. Wanna separacyjna umoliwia oddzielenie od wody usunitego osadu. Tylko ten osad jest usuwany jako odpad specjalny, a woda jest wielokrotnie wykorzystywana. Drugim zastosowaniem wanny separacyjnej 1000SW-FP, jest np. zbieranie do niej pynu spywajcego z ukadu chodzenia, przed napraw. Jeli wiek pynu pozwala na jego powtrne zastosowanie, jest on filtrowany celem usunicia staych zanieczyszcze. Pompa wanny separacyjnej umoliwia przetoczenie pynu do ukadu chodzenia samochodu, przy napenianiu.
zbdne w naprawie ukadw hamulcowych. O koniecznoci stosowania wielu z nich, mona przeczyta w prawie kadej instrukcji serwisowej. W ssiedztwie rozdziau umieszczona jest tabela rodkw tego typu, oferowanych przez firmy ATE, CRC, Liqui Moly, Loctite i TRW Automotive (Lucas).
Fot.1 Uniwersalna myjka dla hamulcw samochodw ciarowych, osobowych, silnikw i rnych czci, o symbolu 1000SC, firmy Schickert. Woda wraz z zanieczyszczeniami spywa do wanny separacyjnej o symbolu 1000SW-FP, ktra j filtruje, czynic zdatn do ponownego uycia. (rdo Schickert)
Dodatek techniczny
zanieczyszcze. 3. Odtuszcza elementy elektryczne i czci przed malowaniem lub klejeniem. Ma te kilka poniej podanych wad. 1. Mimo zapewnie i stara producentw, opary tych rodkw s szkodliwe dla zdrowia. Na wszystkich opakowaniach jest umieszczone danie zapewnienia dobrego przewietrzania pomieszczenia i ostrzeenia przed niebezpieczestwem wybuchu zgromadzonych par. W przypadku braku dobrego przewietrzania moe nastpi podranienie oczu i drg oddechowych. Dlatego, jeli firma specjalizuje si w naprawach hamulcw, szczeglnie pojazdw ciarowych, lepiej pomyle o zakupie urzdzenia myjcego czci hamulcw gorc wod, pod cinieniem. 2. Podczas mycia, py z startych okadzin ciernych nie zostaje trwale zwizany. rodek w czasie mycia zapewnia (przynajmniej powinien), e py ten nie jest rozpylany w powietrze, ale po odparowaniu rodka, zmyty py, a cilej szkodliwe dla nas jego drobne wkienka, ponownie przedostaj si do powietrza w warsztacie. Stosujc pyn do mycia hamulcw naley: Dobra wielko opakowania do potrzeb. Przy przewidywanym wikszym zuyciu, zamiast opakowa typu aerozol, naley stosowa dozowniki wielokrotnego uytku, a kupowa tylko sam rodek myjcy. W przypadku trudno usuwalnych zanieczyszcze, naley dodatkowo uy szmatki lub szczotki drucianej (pomocne s mae, wskie szczotki druciane do czyszczenia zaciskw hamulcowych). Przy czyszczeniu hamulcw, elementy gumowe, jeli s dobrej jakoci, nie powinny ulec uszkodzeniu. Jednak wielu producentw ostrzega, by sprawdzi odporno elementw gumowych na rodek do mycia. Jeli jednak rodek ma by uyty te do czyszczenia powierzchni lakierowanych lub tworzyw sztucznych, to bezwzgldnie trzeba przeprowadzi prb odpornoci na ten rodek.
ochrona powierzchni wsppracujcych elementw przed korozyjnym oddziaywaniem wody zawartej w pynie hamulcowym; zmniejszenie ryzyka zablokowania wsppracujcych elementw ukadu hydraulicznego. Szczeglnie dwa ostatnie punkty s istotne. Woda zawarta w pynie hamulcowym, powoduje korozj powierzchni wsppracujcych elementw, a warstwa korozji zmniejsza luz pomidzy nimi. Toczek w cylinderku hamulca bbnowego lub zacisku hamulca tarczowego, w nastpstwie korozji, porusza si coraz ciej. Ponadto, jeli ronie temperatura toka i zacisku hamulca tarczowego lub toczkw i cylinderka hamulca bbnowego, to zmieniaj si wymiary tych czci. Gdy luz pomidzy nimi zmniejsza si, to ronie ryzyko zablokowania si toka zacisku hamulcowego lub toczka cylinderka hamulcowego. Poniewa warstwa rdzy zmniejsza luz pomidzy wsppracujcymi, wymienionymi elementami, wic ryzyko zablokowania ronie. Z wymienionych przyczyn wynika konieczno stosowania takich smarw. Smary do elementw hydraulicznych ukadw hamulcowych i sterowania sprzgem, su do pokrywania wszystkich wsppracujcych czci w czasie montau, ktre maj kontakt z pynem hamulcowym. Za porednictwem Inter Cars-u (patrz tabela), takie smary oferuj firmy: ATE (fot.3) i TRW Automotive.
Fot.3 ATE Bremszylinder-Paste - smar do napraw, montau i konserwacji czci ukadw hydraulicznych, ktre maj kontakt z pynami hamulcowymi klas DOT 3, DOT 4 i DOT 5.1. (rdo: Continental Teves)
Po umyciu, zweryfikowaniu czci i ewentualnym ich polerowaniu (celem usunicia ladw korozji, mona polerowa powierzchni walcow toka zacisku hamulcowego i toczkw cylinderka hamulcowego oraz wewntrzn powierzchni cylinderka hamulcowego; nie naley polerowa powierzchni gniazda zacisku hamulcowego, wsppracujcej z tokiem hamulcowym, bo nie ma moliwoci prawidowego wykonania tej czynnoci), przed montaem podzespow ukadu hydraulicznego, naley pokry cienk warstw takiego smaru wymienione poniej czci.
Dodatek techniczny
Zastosowanie tych smarw pozwoli, e np. toczek zacisku hamulca tarczowego bdzie lekko przesuwa si zarwno bezporednio po naprawie jak i wiele miesicy potem. atwo ruchu toczka jest niezbdna dla zapewnienia prawidowej pracy hamulcw, szczeglnie przy liskiej nawierzchni. Jeli ukad hamulcowy posiada ukad ABS, to prawidowy ruch toczkw w zaciskach gwarantuje te prawidowo pracy tego ukadu. Chc podkreli, e stosowanie tych smarw nie zwalnia z dbaoci o pyn hamulcowy.
Fot.4 Zacisk hamulca tarczowego. Podczas montau naley pokry smarem, ktry moe mie kontakt z pynem hamulcowym, nastpujce elementy: A - wewntrzn powierzchni osony toka; B - piercie uszczelniajcy; C - powierzchnie wewntrzn cylindra i zewntrzn toka zacisku
Do smarowania czci bdcych w kontakcie z pynem hamulcowym, nie wolno uywa adnych innych smarw jak tylko dopuszczone do tego kontaktu!
1. W zacisku hamulca tarczowego (fot.4): wewntrzn powierzchni osony toka A; piercie uszczelniajcy B; powierzchnie C - wewntrzn cylindra i zewntrzn toka zacisku. 2. W cylinderku hamulca bbnowego: ewntrzne powierzchnie oson toczkw; piercienie uszczelniajce lub toczki gumowe; powierzchnie - wewntrzn cylinderka i zewntrzne toczkw. 3. W pompie hamulcowej (fot.5): zewntrzn powierzchni uszczelki A (wskazane jest przestrzeganie instrukcji montaowych producentw, gdy np. ATE wymaga smarowania tylko zewntrznej powierzchni uszczelki, po jej zamontowaniu, a do montau uszczelki w gniedzie uycie spirytusu); zewntrzne powierzchnie toczka B; powierzchnie C - wewntrzn korpusu pompy i zewntrzne toczkw.
Fot.5 Pompa hamulcowa lub ukadu hydraulicznego sprzga. Podczas montau naley pokry smarem, ktry moe mie kontakt z pynem hamulcowym, nastpujce elementy: A - zewntrzn powierzchni uszczelki; B - zewntrzne powierzchnie toczka; C - powierzchnie wewntrzn korpusu pompy i zewntrzne toczkw
Dodatek techniczny
metali cikich. Takie smary byy od dawna i s w ofercie wielu producentw, jednak producenci hamulcw opowiadaj si za ich niestosowaniem. Gwnie dotyczy do smarw na bazie miedzi, bo stay si one popularne wrd mechanikw. Wynika to z dwch powodw. 1. Smar na bazie miedzi, w kontakcie z czciami aluminiowymi, zwiksza skonno do zjawiska korozji elektrochemicznej, na styku obu metali. Mied ma bowiem potencja elektrochemiczny +0,34 V, a aluminium -1,67 V, co sumarycznie daje rnic potencjaw 2,01 V. Powoduje to powstanie mini ogniwa elektrycznego, ktre szczeglnie w rodowisku wody z sol (spenia ona rol elektrolitu) przyspiesza wspomniane zjawisko. Mwiem o przewidywanych problemach wynikajcych z tego zjawiska wiele lat temu, dlatego z satysfakcj przyjem informacj techniczn firmy TRW Automotive, przestrzegajc przed uywaniem smarw na bazie miedzi, z tego powodu. 2. Wedug producentw hamulcw, smary stosowane w hamulcach z ABS-em lub czujnikami zuycia klockw hamulcowych: nie mog zawiera miedzi i metali cikich; nie mog przewodzi prdu elektrycznego. Smary, ktre nie speniaj tego warunku, mog zakca prac czujnikw prdkoci obrotowej k ukadw ABS i czujnikw zuycia klockw hamulcowych. Czciow alternatyw w stosunku do smarw na bazie miedzi, s smary na bazie aluminium, poniewa nie powoduje korozji w kontakcie z aluminium, ale one rwnie przewodz prd elektryczny, wiec nie mog by stosowane w samochodach z systemami ABS i czujnikami zuycia klockw hamulcowych. Z powyej podanych powodw, zdecydowanie zaleca si stosowanie do smarowania pocze ruchowych smarw bez dodatkw czstek miedzi i metali cikich, zdolne do przenoszenia duych naciskw, wytrzymujce wysokie temperatury,
Fot.6 Zacisk pywajcy hamulca (Lucas/TRW) 2, moe przemieszcza si wzgldem uchwytu zacisku 1 (zamocowany do obudowy osi lub zwrotnicy), w kierunkach wskazanych strzak, za porednictwem trzpieni 4, osonitych gumowymi osonami 3. Odpowiednim do tego smarem np. PFG106 (TRW), naley smarowa powierzchnie A wsppracy trzpienia 4 i uchwytu zacisku 1. Podczas wymiany klockw hamulcowych lub przegldu hamulcw naley zwrci uwag na stan oson gumowych oraz na to, czy trzpienie 4 poruszaj si lekko, bez zaci.
py naley te smar PFG110, ktry zastpuje smary: PFG101, PFG102 i PFG106. Naley te pamita, o smarowaniu czci mechanizmu hamulca rcznego. Jest rzadko obsugiwany a pracuje w trudnych warunkach: wilgo, podwyszone temperatury oraz due naciski jednostkowe. Dla zapewnienia im ruchliwoci i ochrony antykorozyjnej, naley stosowa odpowiednie dla nich rodki smarne. Uwaam, e smary z tej grupy powinny stosowa przede wszystkim serwisy specjalizujce si w naprawach ukadw hamulcowych, aby zapewni najwysz fachowo i jako wykonywanych prac.
Smary do pocze ruchowych mechanizmw hamulcowych, oglnego przeznaczenia, niezawierajce czstek miedzi i metali cikich.
S to smary przeznaczone przez producentw do smarowania mechanizmw hamulcw. Przewanie producenci podaj, e su one do: pokrywania tylnej cianki pytki nonej klockw hamulcowych i ich prowadnic w uchwycie zacisku hamulcowego; smarowania mechanizmw hamulcw, oglnie, bez okrelania szczegowo, ktrych. W tej grupie nie ma smarw zawierajcych czstki miedzi i
Fot.8 Smar Bremsen-Anti-Quietsch firmy Liqui Moly w saszetce (a) i smar CRC Brklube firmy CRC (b). (rda: Liqui Moly, CRC)
Dodatek techniczny
nieprzewodzce prdu elektrycznego oraz zapobiegajce korozji. S to smary: ATE Plastilube firmy ATE (fot.7); CRC Brklube firmy CRC (fot.8); Bremsen-Anti-Quietsch firmy Liqui Moly (fot.8); Plastilube firmy Loctite. Charakterystyki powyszych smarw s ujte w tabeli. Stosowanie zwykego smaru np. do oysk, jest niedopuszczalne, bowiem nie jest on w stanie zachowa swoich wasnoci w temperaturach, ktre wystpuj w hamulcach tarczowych i bbnowych.
Fot.10 Przed montaem klockw hamulcowych, naley prowadnice w uchwycie zacisku hamulcowego pokry warstw smaru (a), tak aby zapewni klockowi hamulcowemu swobod ruchu w kierunku prostopadym do czci roboczej tarczy hamulcowej (b). Firma ATE zaleca uy smaru ATE Plastilube. (rdo: Continental Teves)
cowego, przed korozj; zapewnienie klockowi hamulcowemu moliwoci swobodnego przemieszczania si,, co jest szczeglnie wane, aby klocek hamulcowy, po cofniciu toka zacisku hamulcowego, odsuwa si od tarczy hamulcowej, aby tarcza nie ocieraa o niego. Mona do tego celu wykorzysta nastpujce smary: ATE Plastilube firmy ATE (fot.7); CRC Brklube firmy CRC (fot.8); Bremsen-Anti-Quietsch firmy Liqui Moly (fot.8); Plastilube firmy Loctite; PFG103 firmy TRW Automotive.
Fot.9 Firma ATE zaleca pokry smarem ATE Plastilube cianki gniazda w zwrotnicy (a), w celu zapobieeniu wniknicia wody i korozji, przez zamontowaniem czujnika prdkoci obrotowej koa (b), ukadu ABS. (rdo: Continental Teves)
Nie naley do tego celu uywa pasty miedzianej, ze wzgldw podanych uprzednio.
Dodatek techniczny
peratura; czysta, zabrudzona lub mokra powierzchnia tarczy hamulcowej, korozja na powierzchni tarczy hamulcowej itp.. Warunki te i ich zmienno sprzyjaj powstawaniu drga. Firmy produkujce klocki hamulcowe zabezpieczaj si przed drganiami klockw hamulcowych i piskami stosujc spryny prowadzce klocek oraz pokrywajc tyln ciank klocka hamulcowego elastyczn warstw materiau, majc za zadanie tumienie przenoszenia powstajcych drga. Tych zabezpiecze moe jednak nie by lub mog nie by wystarczajce. Pozostaje sign po jeden ze rodkw do likwidacji lub ograniczenia piskw klockw hamulcowych.
smaru miedzianego, w postaci pasty lub aerozolu (fot.12), jeli samochd nie jest wyposaony w ukad ABS lub czujniki zuycia klockw hamulcowych; Nie wolno nanosi smaru na powierzchnie materiau ciernego klocka hamulcowego, rwnie na powierzchnie boczne.
Smary te sugeruj stosowa profilaktycznie, przy montau klockw hamulcowych, szczeglnie tych nieposiadajcych elastycznej warstwy tumicej. Ju niewielkie drgania klocka hamulcowego niszcz warstw lakieru ochronnego, co sprzyja korozji, lub warstw tumic na tylnej ciance pytki nonej klocka hamulcowego, co powoduje, e przestaje ona peni swoj funkcj. rodki tworzce po wyschniciu, na tylnej ciance pytki nonej klocka hamulcowego, warstw elastyczn. Zadaniem warstwy elastycznego materiau tumicego jest tumienie drga powstajcych na styku klocka hamulcowego 2 (fot.11b) i tarczy hamulcowej 3 rodek tego typu, o nazwie CRC Disk Brake Quiet oferuje firma CRC (fot.13). rodek ten po naniesieniu na tyln ciank klocka hamulcowego i po wyschniciu (ok. 10 min), tworzy warstw elastyczn, tumic drgania klocka hamulcowego.
Fot.12 Smar na bazie miedzi Kupfer Paste , w postaci pasty, firmy Liqui Moly (a) i smar Copper Paste, w aerozolu, firmy CRC (b). (rda: Liqui Moly, CRC)
Fot.11 Sposoby ograniczania przenoszenia drga, a wic piskw, klockw hamulcowych: a - z wykorzystaniem warstwy smaru odpornego na wysok temperatur; b - z wykorzystaniem elastycznej warstwy tumicej. Oznaczenia na rysunku: 1 - toczek zacisku hamulcowego; 2 - klocek hamulcowy; 3 - tarcza hamulcowa; F - sia docisku klocka do tarczy hamulcowej przez toczek zacisku hamulcowego.
Fot.13 Nakadanie na tyln ciank pytki nonej klocka hamulcowego warstwy rodka CRC Disk Brake Quiet, ktra po wyschniciu utworzy elastyczn warstw tumic drgania klocka hamulcowego. (rdo CRC)
pytki nonej klocka hamulcowego, w miejscu styku z czoow powierzchni toczka hamulcowego lub z powierzchni oporow zacisku hamulcowego, cienk warstw: smaru uywanego do smarowania prowadnic uchwytu zacisku hamulcowego, w ktrych przesuwa si klocek hamulcowy;
Tego rodka mona uy rwnie do naprawy fabrycznej warstwy elastycznej klocka hamulcowego, jeli ta ulegnie zniszczeniu wskutek nadmiernych wibracji klocka lub zostanie spalona, gdy klocek hamulcowy zostanie mocno zagrzany przy intensywnym hamowaniu. rodki z tej grupy nie s odporne na wysokie temperatury, w przeciwiestwie do omwionych wczeniej smarw, do pokrywania tylnej cianki pytki nonej klocka hamulcowego.
Dodatek techniczny
Producent Rodzaj rodka chemicznego lub smaru rodki do mycia czci ukadw hamulcowych i sprzgie Smary do ruchomych elementw hydraulicznych ukadw hamulcowych i hydraulicznych ukadw sterowania sprzgem. Te smary s przystosowane do pracy w kontakcie z pynem hamulcowym. Smary do pocze ruchowych mechanizmw hamulcowych, z wyjtkiem miejsc, w ktrych jest kontakt z pynem hamulcowym
CRC
CRC Brkleen - zmywacz do hamulcw, dostpny w aerozolu oraz w wikszych opakowaniach, do napeniania dozownikw wielokrotnego uytku. ATE Bremszylinder-Paste - smar do nanoszenia na wsppracujce powierzchnie: cylinderka zacisku, korpusu pompy toczkw i uszczelek. Stosowany te w hydraulicznych ukadach sterowania sprzgem.
ATE Plastilube - smar zdolny do przenoszenia wysokich naciskw. Zapobiega korozji zapieczeniu lub zatarciu elementw. Zachowuje waciwoci smarne do temp. 1000oC. Odporny na wod i rozpylon solank. Ma dziaanie antykorozyjne. Nie zawiera miedzi i metali cikich. Nie przewodzi prdu elektrycznego. Nie zawiera kwasw. Moe by stosowany na powierzchnie czci aluminiowych. Dostpny jako smar plastyczny. Suy do pokrywania tylnej cianki pytki nonej klockw hamulcowych i ich prowadnic w uchwycie zacisku hamulcowego.
CRC Brklube - nie zawiera czstek metali. Odporny na dziaanie wody i wysokiej temperatury. Zapobiega korozji i zapieczeniu elementw. Moe by stosowany na powierzchnie czci aluminiowych. Dostpny w aerozolu i jako smar plastyczny. Suy do smarowania pocze ruchowych mechanizmw hamulcowych. Suy do pokrywania tylnej cianki pytki nonej klockw hamulcowych i ich prowadnic w uchwycie zacisku hamulcowego.
rodki przeciwdziaajce piskom klockw hamulcowych i uatwiajce ich ruch w prowadnicach uchwytu zacisku hamulcowego.
Copper Paste - smar na bazie miedzi, do pokrywania tylnej cianki pytki nonej klockw hamulcowych. Moe pracowa w temperaturze od -30 do +1100oC. Dostpny w aerozolu i jako smar plastyczny. Patrz uwaga 4. CRC Brklube - charakterystyka w wierszu nr 3. CRC Disk Brake Quiet - substancja do pokrywania tylnej cianki pytki nonej klockw hamulcowych. Substancja po naniesieniu i wyschniciu, jest warstw tumic drgania klockw hamulcowych i ich przenoszenie si na elementy hamulca i zawieszenia. CRC Soft Look - rodek w pynie, o redniej wytrzymaoci, do zabezpieczania rub, nakrtek i szpilek przeciwko odkrceniu wskutek wibracji i do uszczelniania poczenia gwintowego. Moe by stosowany do gwintw o wymiarze od M5 do M16. Poczenia mona demontowa zwykymi narzdziami.
CRC Extra Look - rodek w pynie, o wysokiej wytrzymaoci, do zabezpieczania rub, nakrtek i szpilek przeciwko odkrceniu wskutek wibracji i do uszczelniania poczenia gwintowego szczeglnie odporny na obcienia udarowe i drgania. Moe by stosowany do gwintw o wymiarze od M5 do M16. Zaleca si go stosowa do pocze, ktre s rzadko demontowane. Demonta poczenia jest utrudniony.
Dodatek techniczny
LIQUI MOLY
TRW Automotive
Schnell Reiniger - zmywacz do hamulcw, dostpny Teroson Bremsen & Kupplungsreiniger - zmy- PFC105 - zmywacz do hamulcw, dostpny w aerozolu w aerozolu oraz w wikszych opakowaniach, do nape- wacz do hamulcw, dostpny w aerozolu oraz w oraz w wikszych opakowaniach, do napeniania doniania dozownikw wielokrotnego uytku. wikszych opakowaniach, do napeniania dozowni- zownikw wielokrotnego uytku. kw wielokrotnego uytku. PFG102 - smar do nanoszenia na wsppracujce powierzchnie: cylinderka zacisku, korpusu pompy toczkw i uszczelek. Stosowany te w hydraulicznych ukadach sterowania sprzgem. PFG 110 - zastpuje smary: PFG101, PFG102 i PFG106. Patrz uwaga 1.
Bremsen-Anti-Quietsch - smar syntetyczny, na bazie ceramicznej. Odporny na dziaanie wody i wysokiej temperatury. Moe by stosowany na powierzchnie czci aluminiowych. Dostpny w aerozolu i jako smar plastyczny. Suy do smarowania pocze ruchowych mechanizmw hamulcw tarczowych i bbnowych. Suy do pokrywania tylnej cianki pytki nonej klockw hamulcowych i ich prowadnic w uchwycie zacisku hamulcowego.
Plastilube - smar zdolny do przenoszenia wysokich naciskw. Zapobiega korozji zapieczeniu lub zatarciu elementw. Zachowuje waciwoci smarne do temp. 1000OC. Odporny na wod i rozpylon solank. Ma dziaanie antykorozyjne. Nie zawiera miedzi i metali cikich. Nie przewodzi prdu elektrycznego. Nie zawiera kwasw. Moe by stosowany na powierzchnie czci aluminiowych. Dostpny w aerozolu i jako smar plastyczny. Suy do pokrywania tylnej cianki pytki nonej klockw hamulcowych i ich prowadnic w uchwycie zacisku hamulcowego.
PFG101 - smar o wysokiej temperaturze topienia. Do smarowania: rozpieraczy i mechanizmu regulacji odstpu szczk od bbna w hamulcach bbnowych. Patrz uwaga 2. PFG106 - do nanoszenia na: trzpienie prowadzce pywajcych zaciskw hamulcw tarczowych typu Colette Lucas-a i trzpienie prowadzce zaciskw hamulcw tarczowych innych firm oraz wewntrzn stron oson gumowych. Suy te do smarowania mechanizmu hamulca postojowego. PFG110 - zastpuje smary: PFG101, PFG102 i PFG106. Patrz uwaga 1. Smar do elementw lizgowych hamulcw bbnowych - do smarowania powierzchni wsppracy szczki hamulcowej z: toczkami cylinderka hamulcowego, prowadnicami oraz powierzchniami oporowymi tarczy nonej hamulca bbnowego. Patrz uwaga 3. PFG103 - smar plastyczny pokrywania tylnej cianki pytki nonej klockw hamulcowych i ich prowadnic w uchwycie zacisku hamulcowego.
Kupfer Paste - smar na bazie miedzi, do pokrywania Plastilube - charakterystyka w wierszu nr 3 tylnej cianki pytki nonej klockw hamulcowych. Moe pracowa w temperaturze od -30 do +1200oC. Dostpny jako smar plastyczny. Patrz uwaga 4. Bremsen-Anti-Quietsch - charakterystyka w wierszu nr 3
Uwagi:
Schrauben Sicherung Mittelfest - rodek w pynie, o redniej wytrzymaoci, do zabezpieczania rub, nakrtek i szpilek przeciwko odkrceniu wskutek wibracji i do uszczelniania poczenia gwintowego. Poczenia mona demontowa zwykymi narzdziami.
Schrauben Sicherung Hochfest - rodek w pynie, o wysokiej wytrzymaoci, do zabezpieczania rub, nakrtek i szpilek przeciwko odkrceniu wskutek wibracji i do uszczelniania poczenia gwintowego szczeglnie odporny na obcienia udarowe i drgania. Zaleca si go stosowa do pocze, ktre s rzadko demontowane. Demonta poczenia jest utrudniony.
Loctite 243 (w pynie) lub Loctite 248 (w sztyfcie) - rodek zabezpieczajcy ruby, nakrtki i szpilki, przed odkrcaniem wskutek wibracji i do uszczelniania poczenia gwintowego. Moe by stosowany do gwintw o wymiarze do M36 (Loctite 243) lub do M50 (Loctite 248). Poczenia mona demontowa zwykymi narzdziami. Zakres temperatur stosowania od -55 do 150oC. Loctite 268 - wysoko wytrzymay rodek zabezpieczajcy ruby, nakrtki i szpilki, przed odkrcaniem wskutek wibracji i do uszczelniania poczenia gwintowego, szczeglnie, jeli wystpuje dodatkowy moment odkrcajcy. Zaleca si go stosowa do pocze, ktre s rzadko demontowane. Moe by stosowany do gwintw o wymiarze do M50. Poczenia mona demontowa zwykymi narzdziami, ale przy wikszych rednicach gwintu, moe by konieczne podgrzanie poczenia. Zakres temperatur stosowania od -55 do 150oC.
1. Smaru tego nie naley stosowa na powierzchnie czci aluminiowych, przenoszce wysokie obcienia, np. prowadnice klocka hamulcowego, w uchwycie zacisku hamulcowego. Nie naley go stosowa do elementw lizgowych hamulcw bbnowych, do smarowania ktrych naley uywa Smar do elementw lizgowych hamulcw bbnowych - patrz te uwaga 3. 2. Nie naley stosowa tego smaru do elementw lizgowych hamulcw bbnowych, do smarowania ktrych naley uywa Smar do elementw lizgowych hamulcw bbnowych - patrz te uwaga 3. 3. Smar jest dostarczany w saszetkach (3g smaru), razem z zestawami naprawczymi hamulcw o symbolach BK i GKS. 4.Nie zaleca si stosowa smaru na bazie miedzi do smarowania powierzchni czci aluminiowych, ze wzgldu na dziaanie korozyjne.
Dodatek techniczny
rednicy gwintu, ich demonta wymaga podgrzania poczenia. Wraz ze wzrostem siy zabezpieczenia zcza, ronie odporno poczenia na drgania i dziaanie dodatkowych momentw, ktre prbuj zcze rozkrci. Inne parametry charakteryzujce tego typu rodki to zakres rednic gwintw, do ktrych dany rodek moe by stosowany oraz zakres temperatur pracy. Czasami moe by istotna informacja, czy zabezpieczone poczenie ma by szczelne czy nie. Wana jest rwnie informacja, czy danym rodkiem monym pokrywa lekko tuste lub zakonserwowane na czas transportu gwinty. Generalnie zaleca si jednak oczyszczenie gwintw przed naoeniem na ich powierzchni rodka zabezpieczajcego. W tabeli doczonej do artykuu s ujte rodki do zabezpieczania pocze gwintowych przed samoczynnym odkrceniem, oferowane za porednictwem Inter Cars-u, przez firmy: CRC, Liqui Moly i Loctite. S to rodki redniomocne lub mocne. Firma Loctite oferuje te rodki w postaci pynnej lub sztyftu (fot.14).
Fot.14 Do zabezpieczania pocze gwintowych przed odkrcaniem, firma Loctite oferuje rodki o normalnej lub zwikszonej sile zabezpieczenia, w postaci pynu (a) lub sztyftu (b). (rdo Loctite)
Proponuj nastpujce postpowanie przy ich stosowaniu, przy naprawach hamulcw. 1. Jeli rubie lub nakrtce nie towarzyszy zabezpieczenie mechaniczne np. podkadka sprynujca, to naley przyj, e to poczenia naley zabezpieczy omawianym rodkiem. Nie trzeba tumaczy, jakie konsekwencje bdzie miao rozkrcenie zcza w hamulcu. 2. Jeli wiemy, uycia ktrego rodka wymaga w instrukcji serwisowej producent, to dobrze jest uy tego rodka lub innego o podobnych parametrach. 3. Przewanie jednak nie dowiemy si, ktry rodek zaleca producent. Wedug informacji uzyskanej od eksperta firmy Loctite, wystarczajcym jest wwczas zastosowanie rodka Loctite 243 lub Loctite 248. W poczeniach, ktre s naraone na dziaanie momentu obrotowego, ktry chce je poluzowa, mona uy rodka Loctite 268, ale wwczas naley liczy si z wikszym oporem zcza przy demontau. rodki nanosimy na powierzchni gwintu, najlepiej oczyszczonego zmywaczem Loctite 7063, wzgldnie czyst benzyn lub rodkami do odtuszczania czci.
Najwaniejszym jest sia, z ktr dany rodek zabezpiecza. S rodki zabezpieczajce: 1. o maej sile zabezpieczenia - mona je demontowa bez problemu, z uyciem zwykych narzdzi; 2. o redniej sile zabezpieczenia (redniomocne) - mona je demontowa bez problemu, z uyciem zwykych narzdzi; 3. o wysokiej sile zabezpieczenia (mocne) - demonta pocze rubowych o mniejszych rednicach gwintw, np. M6, M8, z uyciem zwykych narzdzi, jest utrudniony, a demonta pocze rubowych o wikszych rednicach gwintw, np. M30, wymaga ich podgrzania do temperatury 300oC, ale moe by rwnie tak, e niezalenie od
10
Dodatek techniczny
Ocena akumulatora oraz jego wsppracy z instalacj elektryczn samochodu, alternatorem i rozrusznikiem
Ocena stanu technicznego akumulatora, powinna by poczona z kontrol wsppracy z rozrusznikiem oraz alternatorem. Jeli akumulator ulega za duemu wyadowaniu, naley rwnie zmierzy natenie spoczynkowego prdu upywu. Podstawowe metody diagnostyczne s zestawione w tabeli 2.
TABELA 2
Podstawowe sposoby oceny akumulatora oraz jego wsppracy z instalacj elektryczn samochodu, alternatorem i rozrusznikiem Lp. Sposb oceny akumulatora oraz jego wsppracy z instalacj elektryczn samochodu, alternatorem i rozrusznikiem Pomiar gstoci elektrolitu Pomiar napicia akumulatora pod obcieniem Pomiar natenia spoczynkowego prdu upywu Pomiar napicia obwodu otwartego akumulatora Oszacowanie wzgldnej wartoci prdu rozruchowego Pomiar napicia akumulatora podczas rozruchu silnika Pomiar napicia alternatora i jego ttnienia
a do kocowego napicia akumulatora Uf = 10,5V Warto znamionowego prdu rozruchu Icc. Podana jest warto tego prdu oraz norma, wedug ktrej warto ta zostaa zmierzona - tabela 1.
TABELA 1
1 2 3 4 5 6
IEC
DIN
SAE
USA, Japonia
CCA(*
Zaleno gstoci elektrolitu od stopnia naadowania akumulatora, jest podana w tabeli 3. Akumulator naley adowa, jeli gsto elektrolitu bdzie nisza od 1,22g/cm3.
Tabela 3
Stopie naadowania akumulatora a gsto elektrolitu, w temp.25OC (rdo:Bosch) Stopie naadowania [%] 100% - pene naadowanie 75% penego naadowania Gsto elektrolitu [g/cm3] 1,28 1,22
* CCA - Cold Cranking Amps, s to ampery, ale dla przypomnienia, e dotycz prdu pobieranego przez rozrusznik uruchamiajcy zimny silnik, nazwane s amperami obracania zimnego silnika.
Dodatek techniczny
11
Jeli temperatura mierzonego elektrolitu jest mniejsza ni 20oC lub wiksza ni 30oC, ley przeliczy zmierzon gsto, na jej warto w temp. 25oC, zgodnie z wzorem: Gdzie: t - temperatura elektrolitu [OC];
mochodach bez elektronicznych ukadw sterujcych, rozbudowanych systemw alarmowych i sprztu audio. Jeli akumulator ulega nadmiernemu wyadowaniu, szczeglnie po duszym postoju, naley wykona ten pomiar w sposb opisany poniej.
GEt - gsto elektrolitu w temperaturze t [g/cm3]; GE25 - gsto elektrolitu w temperaturze 25OC [g/cm3]; Aby uzna stan akumulatora o 6 celach (12V) za dobry, rnica pomidzy najwiksz a najmniejsz gstoci elektrolitu, zmierzon w jego celach, nie moe przekracza 0,03g/cm3.
1. Do pomiaru prosz uy amperomierza z zakresami pomiarowymi od np. 0-5mA do 0-10A. 2. Prosz ustawi na amperomierzu najwyszy zakres pomiarowy np. 0-10A. 3. Prosz przyczy amperomierz, wedug schematu z fot.4.
4. Prosz wyczy wszystkie odbiorniki np. owietlenie kabiny (zamkn drzwi). Do pierwszego pomiaru prosz wyczy te alarm. 5. Prosz przecza na coraz nisze zakresy pomiarowe, a ukae si odczyt o wartoci moliwie zblionej do zakresu pomiarowego. 6. Trudno poda aktualn dopuszczaln warto natenia spoczynkowego prdu upywu. Gdy samochody byy zasilane ganikiem, bez elektronicznych ukadw sterujcych, wedug zalece firm Audi/VW wynosia ona od 1 do 3 mA. Wspczesny samochd z radiem z pamici, pobiera wicej prdu. Gdy dodamy pamici sterownikw oraz pracujcy alarm, pobr prdu bdzie wielokrotnie wikszy - patrz przykad poniej. 7. Jeli natenie spoczynkowego prdu upywu jest za due, naley znale obwd pobierajcy prd. Moe wczone jest jakie urzdzenie w tym obwodzie, a moe obwd jest zwarty lub ma upyw do masy? W tym celu prosz odcza kolejno obwody, wyjmujc bezpieczniki - jednoczenie moe by odczony tylko jeden obwd. Jeli po wyjciu bezpiecznika zmniejszy si natenie prdu wskazywane przez amperomierz, to znaczy, e odczony obwd pobiera prd. Jeli taki obwd nie zostanie wykryty wrd zabezpieczonych bezpiecznikiem, naley odcza obwody niezabezpieczone bezpiecznikiem. 8. Po zakoczeniu pomiaru rozczy obwd pomiarowy. Przyczy przewd masowy do akumulatora. Przykad. O ile amperogodzin [Ah] zmniejszy si pojemno
12
Dodatek techniczny
akumulatora, w samochodzie zaparkowanym przez 7 dni, w ktrym natenie spoczynkowego prdu upywu wynosi 0,030A? Taki stay pobr prdu powoduje zmniejszenie pojemnoci akumulatora o:
lub 24V; jakie pomiary chcemy wykonywa spord wymienionych w pkt. 4, 5, 6 i 7 tabeli 2;
Dodatek techniczny
13
fabrycznie nowych, magazynowanych; suchoadowanych, bezporednio po nalaniu kwasu; bezporednio po adowaniu adowark (napicie na pobudzonym chemicznie akumulatorze przewysza jego normalne napicie pracy); bezporednio po duym poborze prdu (nawet nie najlepszy akumulator jest wwczas pobudzony chemicznie, dlatego ocena sprawnoci moe by zawyona). Po zakoczeniu adowania lub po duym poborze prdu, akumulator powinien by odstawiony na ok. 1 godz., celem uspokojenia przed pomiarem.
stopniu wykorzystania moliwoci magazynowania energii w danym akumulatorze. Nie wiemy jednak, jak dua jest aktualna moliwo magazynowania energii w danym akumulatorze, w porwnaniu do jego moliwoci, gdy by nowy. Ocena akumulatora rozruchowego tylko na podstawie stopnia naadowania akumulatora, jest niepena.
Napicie obwodu otwartego akumulatora w warunkach stabilnych, w temp. 25oC, a stopie naadowania akumulatora (rdo: Bosch) Napicie obwodu otwarte- Stopie naadowania akugo akumulatora w warun- mulatora [%] kach stabilnych [V] 12.75 12.60 12.40 12.20 12.00 100 85 65 55 40
*) W zalenoci od konstrukcji akumulatora, prawidowo oceny stopnie naadowania wedug danych z tabeli wynosi do 10%. Jeli temperatura akumulatora jest mniejsza ni 20oC lub wiksza ni 30oC, ley przeliczy zmierzon warto napicia obwodu otwartego akumulatora, na jego warto w temp. 25oC zgodnie z wzorem:
Gdzie: t - temperatura akumulatora [OC]; UOt - napicie obwodu otwartego akumulatora, w temperaturze t [V]; UO25 - napicie obwodu otwartego akumulatora, w temperaturze 25OC [V]; Stopie naadowania akumulatora informuje nas tylko o
Firma Argus Analyzers wykorzystuj metod LPR - Large Pulse Resistence (fot.10). Polega ona na obcieniu akumulatora impulsem prdem o wartoci 100A, trwajcym ok. 1ms. Na podstawie przebiegu zmian napicia akumulatora, okrelana jest warto rezystancji wewntrznej akumulatora. Przed pomiarem, kady tego typu tester prosi o podanie dla sprawdzanego akumulatora wartoci prdu rozruchowego oraz normy, wedug ktrej zostaa ona zmierzona (z etykiety akumulatora). Jest to warto odniesienia prdu rozruchowe-
14
Dodatek techniczny
go (100%), przyjmowana dla badanego akumulatora. Kady z testerw, na podstawie zmierzonej chwilowej wartoci konduktancji (rezystancji), szacuje o ile obniya si zdolno do magazynowania energii przez akumulator, a w konsekwencji, o ile nisza jest warto prdu rozruchowego akumulatora.
Korekcja temperaturowa
Temperatura pomiaru, ma istotny wpyw na jego prawidowo. Aby pomiar napicia obwodu otwartego akumulatora by prawidowy, a szacowanie wartoci prdu rozruchu dokadniejsze, tester musi uwzgldni aktualn temperatur akumulatora. Dlatego tester poprosi nas o podanie temperatury akumulatora. Firma Midtronics zaleca wykona pomiar temperatury obudowy. Oferuje specjalny termometr (fot.12) Oczywicie mona uy innego, wykorzystujce promieniowanie podczerwone. Firma Argus Analyzers, przyjmuje za temperatur akumulatora, temperatur jego dodatniego zcza. W prawej kocwce pomiarowej, przyczanej do dodatniego zcza akumulatora, znajduje si bowiem czujnik temperatury Aby zmniejszy bd pomiarowy, sugeruj wykonywa pomiary akumulatora w temperaturze, w ktrej przebywa on ostatnio przez kilka godzin lub wykonywa pomiar moliwie szybko np. po wjechaniu w zimie do ogrzewanego serwisu.
Poniewa tester zna dla danego akumulatora warto odniesienia prdu rozruchowego, wic moe oszacowa, aktualn warto prdu rozruchowego dla sprawdzanego akumulatora. T warto podaje on jako warto zmierzon. W rzeczywistoci zostaa ona oszacowana z pewnym bdem (jakim?). Akumulator moe mie uszkodzenia wewntrzne, ktrych tester moe nie rozpozna, a ktre faszuj wynik pomiaru. Na podstawie oszacowanej wartoci prdu rozruchowego, tester okrela sprawno (wydajno) akumulatora. Sposb obliczania jej przez testery firmy Argus Analyzers, pokazuje schemat na fot.11. Firma przyja, zgodnie z zaleceniami producentw, e warto prdu rozruchowego
akumulatora, nisza od 75% wartoci odniesienia prdu rozruchowego (100%) czyni go bezuytecznym, dlatego sprawno dla takiego akumulatora przyjto jako 0%.
Dodatek techniczny
15
ttnie, musza by symetryczne i takie same. Wszelkie uszkodzenia bd widoczne jako odstpstwa od tego wzorca, powtarzajce si co 6 (przewanie) lub co 8 fal.
Jest to metoda pomiarowa znana od lat. Fot.14 to zrzut ekranu testera mega macs 55 firmy Gutmann Messtechnik. Jego oscyloskop rejestruje przebieg zmian napicia akumulatora podczas rozruchu, a nastpnie wartoci napicia charakterystyczne dla tego przebiegu s automatycznie oceniane. Firma Argus Analyzers t metod nazywa CrankCheckTM. Ocenia ona stan akumulatora na podstawie wartoci napicia w pkt.3 (fot.14). Inne firmy nie podaj dokadnie, ktr warto oceniaj, ale moe to by tylko warto w pkt.3 i rednia na odcinku 4.
16
Dodatek techniczny