RA

EB
LG
A

Leikni
jlfun grunnatrium

SVR
NMSGAGNASTOFNUN

Leikni jlfun grunnatrium Algebra

SVR
2002 Annelise Larsen-Kaasgaard og Jn Eggert Bragason
1. tgfa 2002
Nmsgagnastofnun, Reykjavk
ur tgefi af Unu-bkatgfu, Reykjavk
Teikningar: Gunnar Sigmundsson.

Leikni 1
36

1.

6 6=

3.

25 + 8 =

33

2.

15 9 =

4.

24 : 8 =

Einfaldau sturnar eins og hgt er:

5.

x + x + x = 3x

6.

y y y = y3

Einfaldau fyrst og finndu san gildi stanna fyrir a = 4

7.

3a + a = 4a

16

8.

a (a + 6) = a 2 + 6a

40

Leystu jfnurnar:
9.

x +3=6

x = 3

11. 2x 3 = 13

x = 8

10. x 7 = 3

x = 10

12. 3 + 4x = 15

x = 3

Taktu strsta sameiginlega tt t fyrir sviga:

13. 4x 8 =

4 (x - 2)

14. 5y y2 =

y (5 - y)

15. x2 + x =

x (x + 1)

16. 12y 6 =

6(2y - 1)

Ritau sem eitt veldi:

17. a4 a =

a5

19. x2 x5 = x7

18. z3 : z =

z2

20. y3 : y2 =

Teiknau grf jafnanna:

y

21. y = x + 5

22. y = x 3

23. y = 3x + 2

24. y = x2 + 1

Leikni 2
1.

5 ( 6) =

- 30

2.

16 4 =

- 20

3.

35 : 7 =

-5

4.

3 + 5 4=

23

6.

11a + 3a 5a = 9a

8.

7y 6y 4y =

Einfaldau:

14x

5.

3x + 4x + 7x =

7.

x + 2 + 3x + 4 =

4x + 6

- 3y

Leystu jfnurnar:
9.

5 + x = 15

10. 3 + 4x = 10
x = 143

x = 10

11. x + x = 15

12. 5x = 25

x = 12

x = 5

ttau:

13. 5x + 10 =

5 (x + 2)

14. 10y2 5y =

5y (2y - 1)

15. 6z 4z3 =

2z (3 - 2z2)

16. 4 + 12x =

4 (1 + 3x)

Ritau sem eitt veldi:

17. a4 : a a2 =

a5

18.

x4 x2
x3

x3

20. a2 : a3 = 1
a

19. x3 : x2 x4 = x5

= a -1

Teiknau grf jafnanna:

y

21. y = 2x 3

22. y = x 2

Einfaldau:
23. 6x + (2x + 3) + 3x =

24. 5 (2a + 3) + 3a =

11x + 3
a +2

Leikni 3
1.

56 / 8 =

3.

6 3 8=

7
10

2.

8 3( 3) =

17

4.

10 4 : 2 =

Einfaldau og finndu gildi stanna:

5.

2x (x + 8) =

2x2 + 16x

egar x = 2

40

6.

6x + 10 =

6x + 10

egar x = 5

40

Einfaldau:
7.

3,8y 1,6y + 6 0,2y =

2y + 6

8.

4(x + 3) 2(x + 4) =

2x + 4

Leystu jfnurnar:
9.

12x + 3 = 4x 13

x = -2

11. 11 = 3 + (8 + x)

x =0

10. x + 4 = 6
2

x =4

12. 2(2y + 3) + 4 = 2(y + 6)

y =1

Breyttu liastr:
13. (x + 3)2 = x2

+ 6x + 9

14. (x + 4)(x 4) = x2

- 16

ttau:
15. x2 9 =

16. x2 + 4x + 4 =
(x + 2)2

(x + 3) (x - 3)
Einfaldau:
17. 36 =
19.

18. 8 8 =

x x2 x3
x2 x

1
x

20. (x4 )5 =

x20

Teiknau grf jafnanna inn sama hnitakerfi:

y

21. y = x + 4
2

22. y = x2 + 2
x

Einfaldau:
23. 4 6a + 7 2a + 5a 10 3a =
24. 2 + 3(x + 4) 4(2x 3) =

1 - 6a

-5x + 26

Leikni 4
1.

3 (1,5 2 4) =

3.

1
5

(6 2 ) =
5

- 3

1235

2.

2 (4 + 3(4 6)) =

4.

4 ( 2 ) = 8
49
7
7

- 4

Breyttu liastr:

2x2 + 10x + 13

5.

(x + 2)2 + (x + 3)2 =

6.

(x + 8)(x + 3) + (x 6)(x + 4) =

2x2 + 9x

Einfaldau og finndu gildi stanna:

7. 5 + 4x(x 4) =

4x2 - 16x + 5

egar x = 1

8. 5 + 3(x 4) 4x + 3x(x + 4) =
3x2 + 11x - 7

egar x = 3

Einfaldau:
9.

4x 8
x2

10.

x2 25
x+5

x - 5

ttau:
11. 3x2 75 =

3(x + 5) (x - 5)

12. x2 + 3x + 2 =

(x + 1) (x + 2)

25
53

Teiknau grf og finndu skurpunkt eirra:

13. I. y = 2x + 3
II. y = x + 5

Skurpunktur er (

2 ,7

14. I. y = 4x 2
II. y = 2x + 6

Leystu jfnurnar:
15. 2x ( 2 + 2x) = x

x = - 2

Skurpunktur er (

4 ,14 )

16. 5 = x + 13
3

x = - 24

17. 4x (3 + x) = x
x = 123

18. 2x + 4 = 20
7

x = 56

Leystu jfnurnar:
19. (x + 2)(x 3) = x2 2(x + 6)

x = - 6

20.

24
2x

=3

x = 4

Einfaldau:
21.

3a
5

+ 5a =

22.

34a
15

23.

10

3x + 4
3

1
2a

+ 3 =
a

7
2a

+ 2x 4 =
3

5x
3

24. 5 x =
3

5x
3

Leikni 5
1.

10 2 42 =

3.

5 ( 5)2 =

- 22

125

2.

(8 2)2 : 9 =

4.

(8 + 2 4) + 43 =

4
48

Einfaldau:
5.

(x + 3)(x + 4) (x + 3)(x 4) =

8x + 24
6.

5(x 2) + (x 3)(x + 4) =

x2 + 6x - 22
7.

(x + 4)(x 2) + (x 5)(x + 2) =
2x2 - x - 18

8. 14y + 3 23 ( 14y + (y + 6) 4) =
3
16y
3
ttau:
9.

x2 + 25 + 10x =
(x + 5)2

11. 2x2 + 6x + 4 =

2 (x + 1) (x + 2)

10. x2 + 5x + 6 =

(x + 2) (x + 3)
12. x2 + 10x + 24 =

(x + 4) (x + 6)
11

Einfaldau:
13. x3 x2 x4 x 2 x4 =

14. 3x5 4 1 x2 =

2x10

2x2

15. 3 12 =

16.

x 3=
9

Leystu jfnurnar:
17. 4 0,2(x + 5) = 0,8(x 2)

18.

x = 4,6

19.

5x 8
3

x =

12

= 2x + 2
3

3 31

2x 3
4

=3

x = 721

20.

x+2
3

x3 =2
4

x = 7

Finndu lausn jfnuhneppanna me reikningi:

21. I. y = 2x + 5
II. y = 2x 7

x = 3

y = -1

22. I. y = x + 1
II. y = x
x = 21

y =

1
2

23. Teiknau grf og finndu skurpunkt lnanna:

y

I.
II.

y=x + 5
y = 12 x + 2

-2 , 3 )

Skurpunktur er (

24. Teiknau graf:

2
y = 2x 4

13

Leikni 6
Leystu jfnurnar:
1.

2 (2x + 5) = 3

2.

3(2x 3) = 4x
x = 4 21

4.

2,4 + 4x = 19,6

x = - 3
3.

2x + 3 > 7

x > 2

x = 4,3

ttau:
5.

7.

x2 6x + 9 =
(x - 3)2
x2 + 16 =
x2 + 16

6.

3x2 12x + 12 =
3(x - 2)2

8.

6y2 + 48y =

6y (y + 8)

Einfaldau:
9.

10.

2 103 + 4 106 3 104 = 3972000

1000 3 104
2 102

= 1,5

24
11. 3 8 = 2

14

12.

x2 x3
x2 x

=17
x

105
4,9

Teiknau grf jafnanna sama hnitakerfi:

y

13. y = 2 x 1
3

14. 4x = 2y 8

4x + 8 = 2y
y = 2x + 4

Leystu jfnurnar:
15.

5
2x 3

=4

16. 5 = 4x + 3

x =

218

x = 134

Einfaldau:
17.

9+x
4x

2 =
x

x + 1
4x
18.

8y + 3y =
4
35y
4

19.

3
4

20.

11 y 5y2 =

x2 : 1 x =
2

121 x3 =

721 y3 =

3x 3
2

15y 3
2

15

21. Fyrsta jl 1995 fkk Arnar smareikning fyrir tmabili feb.aprl a

upph 1830 kr. Afnotagjaldi af smanum var 1382 kr. Hvert
umframskref kostai 3,32 kr. Settu upp jfnu og finndu t hva
umframskrefin voru mrg hj Arnari essu tmabili.

y = 3,32x + 1382
1830 = 3,32x + 1382
Svar = 135 umframskref

22. Notau jfnuna r 21. dmi til a reikna t upphina smareikningi Braga hf. sem notai 2312 umframskref sama tmabili.

y = 3,32x 2312 + 1382

9057,84 kr.

23. Finndu lausn jfnuhneppisins me reikningi:

I. 3x 2y = 1
II. 2x + 2y = 9

x = 2
y = 2,5

24. Einfaldau fyrst og finndu san gildi stunnar egar z = 4

2(z 3) 5(2z + 2) =

- 8z - 16
16

16

Leikni 7
Einfaldau:
1.

3.

(5x)2 + 5x2 + x(5x) =

35x2

2.

7 (x + 5) + 4(x 1) =

4.

4 + (3 + 5a) (6 + 2a) =

3a + 1

3x - 2

3x + (x + 2) (x 4)5 =

- x + 22

Leystu jfnurnar:
5.

2x + 4 x = 3x 3 5x + 7

x = 0
6.

3
5

y=9

y = 15

ttau:
7.

x2 + 3x + 2 =

(x + 1) (x + 2)
9.

4x2 36 =

4(x + 3) (x - 3)

8.

15 + 8x + x2 =

(x + 3) (x + 5)
10. 16 + x2 8x =
(x - 4)2

17

Einfaldau:
11.

5x2 3x4
10x

3
2

13.

1
12. 14y 3 2y =
4y

x5

25 =
16

7
y3

16 =
25

14. 9 49 =

21

4
5

Leystu jfnurnar:
15.

7
3x + 5

8
2x 3

16.

2x
x+1

2
x1

=2

x = 0

x = -6,1

17. ri 1995 bj Gunnar Reykjavk og greiddi Hitaveitu Reykjavkur

15,55 kr. dag fastagjald. Fyrir hvern rmmetra af heitu vatni
3
greiddi hann 47,30 kr. Gunnar notai 65 m 61 degi. Finndu t
hva hann urfti a greia, eftir a 14% virisaukaskatti hafi
veri btt vi.

4586 kr.

18. rhalla, ngranni Gunnars, fkk reikning fyrir sama tmabil upp
3994 kr. me vsk. Hva notai rhalla marga rmmetra af vatni
essu tmabili?

54 m3
18

Leystu me reikningi:
19. I. x + 4y = 7
II. x 2y = 1

20. I. 2x + 6y = 4
II. 6x + 2y = 12

x = 9
y = 4

x = 2
y = 0

Einfaldau eins og hgt er:

2
21. 1 x =
x+1

22.

1 - x

2
23. 3a + 9 =
6a + 18

a2 + 3
2 (a + 3)

a2 2ab + b2
ab

a - b

24.

6z 1
3

+ 8z 3 =
6

5 (4z - 1)
6

19

Leikni 8
1. 35 / 5 4(3 2(6 + 4 / 2)) =
3. 32 + 42 1 =

2. (18 62) : (24 / 8) =

59

4. 2 : ( 1 1 ) = 4
9
2
27

Leystu jfnurnar:

5.

11 = 3 x + 2
5

6.

7 (2x
2

x = 15

7.

4x + x 5 > 10

x > 3

+ 4) = 28

x = 2

8.

7
2x

= 4

x = 285

ttau:
9.

x2 3x2 =
-2x2

11. 7y2 + 56y + 49 =

7(y + 1) (y + 7)
20

10. 8x + 6 =

2(4x + 3)
12. 8 + x2 6x =

(x - 2) (x - 4)

Teiknau grf:
y

13. y =

x2
2

14. 2x2 + 2y 6 = 0

2y = -2x2 + 6
y = -x2 + 3
x

21

Leystu jfnurnar:
15. (x 1) (x 2) = 1 +
x(x 3)

3
x(x 3)

Engin lausn

16.

x2
x+5

2x 2
2

x = - 2181

Leystu me reikningi:
17. I. 5x 6y = 1
II. x 3y = 2

x = - 1
y = - 1

x = 14
y = 23

Einfaldau eins og hgt er:

19. 2z + 8 z 9 =
3

z + 17
3

20. 3x + 4 + 3x 4 =
x +2

x +4

2 (3x 2 9x + 4)
(x + 2) (x + 4)

22

18. I. 2x y = 5
II. 5x 3y = 1

=7

21.

3y
y 1
2

3y
(y 2- 1)

y
y +1

=
2

3y
(y - 1) (y + 1)

22. 5x : x2 =
5
x

23. ri 1995 greiddi Erla Rafmagnsveitu Reykjavkur 5,72 kr. fyrir

hverja klvattstund (5,72 kr/kwh) sem hn notai og fastagjald
ri greiddi hn 2480 kr. rstlun Erlu er 3389 kwh. Hve hr
var rafmagnsreikningur hennar fyrir 61 dags notkun eftir a
24,5% virisaukaskatti hafi veri btt vi?

4549,43 kr.

24. sama 61 dags tmabili borgai ngranni Erlu 5500 kr. rafmagnsreikning. Hva er tla a essi aili noti margar klvattstundir ri?

4189

kwh

23

Leikni 9
Einfaldau eins og hgt er:
1.

5
10x

3 =

2.

5x

2x + 3
2

x+4 =

4. 4

x - 1
2

3+x
x2

= 4

x = 3 32

6.

x+3
x3

3
2(x + 3)

x = -154

7.

1
x4

+ 2

x4

x = 5

24

3
3a 5

6a - 13
3a - 5

Leystu jfnurnar:
5.

3=

3 (10 - 3a)
5 (3a - 5)

-1
10x
3.

3
3a 5

=3

=1

8.

2x2 (2x 2) (x + 3) = 14 (x + 3)

x = -2

9.

ri 1995 var Lilja lei til

tlanda. Hn keypti gjaldeyri
fyrir 55000 slenskar krnur.
Hn keypti 1900 danskar
krnur (DKK), 500 sk
mrk (DEM) og fyrir a
sem eftir var svissneska
(CHF). Hva fkk Lilja
marga svissneska franka?

178 CHF

HE ITI GJ AL
DM I ILS
USD Bandar
kjadollar
GBP Breskt pu
nd
CAD Kanads
kur dollar
DKK Dnsk kr
na
NOK Norsk kr
na
SEK Snsk kr
na
FIM Finnskt ma
rk
FRF Franskur
franki
BEF Belgskur
franki
CHF Svissne
skur franki
NLG Hollensk
gyllini
DEM skt ma
rk
ITL tlsk lra
ATS Austurs
kir schillingar
PTE Portgalsk
ir escudo
ESP Spnsku
r peseti
JPY Japansk
yen
IEP rskt pund
XEU ECU: Ev
rpugjaldmiill

KA UP GE NG
65,02000
101,91600
48,26800
11,63330
10,28050
9,27700
14,99680
13,08780
2,19740
56,02470
40,34610
45,20690
0,04028
6,42330
0,43130
0,52330
0,64501
103,98500
83,93640

S LU GE NG

65,39000
102,46700
48,58200
11,70440
10,34330
9,33740
15,08840
13,16770
2,21080
56,34440
40,59260
45,46500
0,04054
6,46510
0,43420
0,52670
0,64869
104,66200
84,41560

10. Lilja kom heim me 150 danskar krnur, 30 sk mrk og

20 svissneska franka. Hn fr banka og skipti essum peningum
slenskar krnur. Hve margar slenskar kr. fkk hn?

4222 kr.
25

Breyttu liastr:
11. (4x 2)(3x + 8) (2x + 4)(6x 4) =

10x
Einfaldau fyrst og finndu san gildi stanna egar x = 2 og y = 3
12. 4(x + 2y) 3x + (x + 4y) =

2x + 12y
13. 5x(x 2) + 3x =
5x 2 - 7x

og

- 40

og

34

Finndu lausn jfnuhneppanna:

14. I. 2x = 4 y
II. x = 3y + 9

26

15. I. 2y + 3 = 3x
II. x + y = 4

x = 3

x = -1

y = -2

y = -3

Einfaldau:
16.

(x y2 )3
x2 y

x y5
17. x2 (x3 y)2 : y3 x4 =
x12
y
18. 98 =

7 2

19.

25 =

20. 56 / ( 8) + 5 6 + 2(16 4 4) =

16

4
5

23

2
21. 4y 20y + 25 =
2y 5

2y - 5
ttau:
22. x2 3x 10 =

(x + 2) (x - 5)

27

Teiknau grf jafnanna sama hnitakerfi:

y

23. y = 1 x2 + 6
2

24. y = 2 1 x 2
3

y =

28

7
3

x - 2

Leikni 10
Einfaldau:
1.

1
2

y: 3y=

2.

2
5

2
3

3.

1
3

5.

-x
10

x 2 (5 1 x) =
3

1
2

x 1x =

x -

4.

3 31

4y 3 y =
5

225

y2

Ellert hafi 96761 kr. mnui fyrir fulla vinnu ri 1995. Fyrir
hverja yfirvinnustund sem hann vann fkk hann 1,3% af mnaarlaunum. Fullur persnuafslttur var 24544 kr. mnui og reiknaur
skattur 41,93%. Einn mnuinn vann Ellert 32 stundir yfirvinnu.
Hva fr Hann tborga fyrir essa vinnu?

104108 kr.

6.

Hva urfti Ellert a vinna margar yfirvinnustundir mnui,

ef hann greiddi 42000 kr. skatt?

49 stundir
29

Leystu jfnurnar:
7.

(2x + 3)(x 4) = (x + 4)(x + 5) 2(7x 8) + 1

x =

8.

x + 3
5

=2

x =7

9.

5 + 4x
9

=3

x = 521

10.

3x
2 x

x
3 x

=4

x = 232

11.

5x
3 + x

+ 10x = 5

x =
30

2 x

-6
7

Einfaldau:
12. 4x2 + (4x)2 =

20x2

13. 3 + 5 1 3 + 4 =
4

11

3210
Finndu lausn jfnuhneppisins:
14. I. 5x = (9 + 3y)
II. 3y = x + 3

x = -3
y = 2
Einfaldau:
2
15. 2x 2 6x 20 =
4x + 12x + 8

(x - 5)
2 (x + 1)

3
2
16. 3x 2 + 3x + 3x =
2x + 10x + 8

3x (x2 + x + 1)
2 (x + 1) (x + 4)

31

Leystu jfnurnar:
17. 3 + 2x 4 + 3x > 4

x > 1

18. 7 (2x + 4) < 28

2

x < 2

Einfaldau:
19. 3 12 5 =
18 45
1
9

20. 28 63 =
49 60
3
15

Leystu jfnuna:
21. (x + 4)(3x 8) + (x + 4)(x + 2) = (4x + 3)(x 4)

x =

32

12
23

Teiknau grf:

22. y = 2x2 + 6

23. y + 2x = 1
2

y
2

= 2x + 1

y = - 4x + 2

24. 1 x + 1 y + 2 = 0
3

1
4

y = - 31x - 2

y = - 34x - 8

33

Leikni
A

jlfun grunnatrium

LG
EB

Er tla nemendum elstu bekkjum

grunnskla og nemendum fyrstu
strfrifngum framhaldsskla.

Hefti skiptist 10 lotur ar sem flestar dmagerir

koma fyrir hverrri eirra. Dmunum er raa yngdarr.

SVR

NMSGAGNASTOFNUN

RA

Leikni er samin af strfrikennurunum

Jni Eggerti Bragasyni og Annelise Larsen-Kaasgaard.
heftinu eru verkefni v a einfalda stur,
Leysa jfnur, vinna me veldi, tta stur
Teikna grf og leysa jfnuhneppi me tveim ekktum.