2 Carissimus 48

Spis treści
4 Początek Drogi
Now. Andrzej Hołowiński SJ

6 Wśród łąk i pól

Now. Wojciech Bojanowski SJ
Now. Jarosław Mikuczewski SJ

8 Dzień z życia nowicjusza

Komiks
Now. Przemek Wysogląd SJ

16 Fotogaleria
19 Za moich czasów…
Wywiad
Now. Kamil Rogalski SJ
Now. Jarosław Mikuczewski SJ
Now. Wojciech Bojanowski SJ

25 Wiele kultur, jeden duch

Now. Grzegorz Kisiel SJ
Now. Wojciech Werhun SJ

28 Kronika nowicjatu 2007

Now. Kamil Rogalski SJ

35 Powołani do bycia super

Felieton
Now. Przemysław Wysogląd SJ

36 Pierwsze dni w Zakonie

Świadectwo
Now. Eryk Gumulak SJ

37 Nowicjat z innej strony

Infografika
Now. Kamil Rogalski SJ
Now. Wojciech Morański SJ

38 Słownik nowicjacki

Carissimus 48 – pismo na prawach rękopisu, Wydawca: Nowicjat Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego,
Kurator Numeru: o. Mirosław Bożek SJ, Redaktor naczelny: Now. Jerzy Iwanow SJ, Redaktor techniczny: Now. Wojciech Morański SJ,
Oprawa graficzna: Now. Przemysław Wysogląd SJ, Adres Redakcji: Stara Wieś 778, 36-200 Brzozów, tel. 0-13 434 11 13,
e-mail: nowicjat@gmail.com, strona internetowa: www.jezuici.pl/nowicjatpme/, Druk: Chemigrafia Krosno, tel./fax: 0-13 432 54 15
 Wstęp 3

Now. Jerzy Iwanow SJ

W tym roku zdecydowaliśmy napisać w Carissimusie o czymś, w czym bylibyśmy specjalistami i co mogłoby
zainteresować czytelnika. Szczerze mówiąc nie znamy się zbyt dobrze ani na duchowości ignacjańskiej (bo dopiero
sami zaczynamy uczyć się, jak nią żyć na co dzień), ani na rozeznawaniu powołania życiowego (gdyż w nowicjacie
staramy się jeszcze głębiej odkryć i wzmocnić własne powołanie zakonne). Zatem najlepiej znanym dla nas tematem
pozostało pozornie proste i czasem nawet monotonne życie w nowicjacie Towarzystwa Jezusowego.
Dla każdego jezuity nowicjat pozostaje na zawsze trochę jak dom rodzinny, w którym stawiało się pierwsze
kroki w życiu zakonnym. To właśnie tu dojrzewamy do złożenia ślubów wieczystych.
Podejmując ten temat, najpierw spróbowaliśmy wytłumaczyć, czym jest nowicjat w Towarzystwie Jezuso-
wym w ogóle, odwołując się do naszych Konstytucji. Następnie opisaliśmy, jak ten nowicjat wygląda u nas, czyli
w Starowiejskim Kolegium, którego ważną częścią jest długa historia. O jej fragmencie dowiedzieliśmy się z ust
naszych starszych współbraci.
Byliśmy też ciekawi, jak wygląda formacja nowicjacka na innych częściach świata. W tym celu rozesłaliśmy do
wielu prowincji Towarzystwa widomości z prośbą o opisanie ich nowicjatów. Uzyskaną w ten sposób informację
zawarliśmy w kolejnym artykule
Poza tym jednym z ważniejszych działów w tym numerze, jak i w poprzednich, pozostały prezentacje nowi-
cjuszy pierwszego roku. Dzielimy się też z Czytelnikiem na stronach Carissimusa naszymi talentami zarówno
plastycznymi, jak i literackimi.
4 Carissimus 48
Początek Drogi
Now. Andrzej Hołowiński SJ
Czym jest nowicjat u jezuitów?
Na początku trzeba zdać sobie sprawę, że jest to
czas bardzo ważny i niezwykle potrzebny. Zasady,
jakimi się charakteryzuje, zostały zawarte przez św.
Ignacego w Konstytucjach Towarzystwa Jezusowego,
do których zajrzymy trochę później.
Wiemy doskonale, że to, jak zacznie się jakąś pracę
czy działanie, ma zazwyczaj ogromny wpływ na powo-
dzenie całości. Nasz Założyciel postanowił więc, że czas
początku będzie trwał dwa lata (w innych zakonach
najczęściej jest to rok). Zanim oficjalnie zostanie się
nowicjuszem Towarzystwa Jezusowego (poprzez akt
tzw. introdukcji) jest kilka tygodni kandydatury, po
to, by zapoznać się z nowicjackim życiem, zwyczajami
i w nowym środowisku poczuć się trochę jak u siebie.
Cel nowicjatu
Nowicjat ma ściśle określony cel i wszystko, co
dzieje się przez jego czas zmierza do jego realizacji.
Tym celem jest stać się jezuitą, a więc wejść w bardzo
bliską relację z Jezusem, ukochać Go ponad wszystko
i rozpalić w sobie pragnienie służenia Mu, podejmu-
jąc rożne zaangażowania w przyszłości. Ta miłość do
Chrystusa znajduje swój wyraz w ślubach wieczystych:
ubóstwa, czystości i posłuszeństwa, które są zwieńcze-
niem nowicjatu. Proces dochodzenia do tych ideałów,
czyli formacja, obejmuje całego człowieka: zarówno
jego ciało, psychikę, jak i ducha.
Czas prób
Tym, co pomaga w realizacji celu nowicjatu, a także
pozwala ocenić, czy młody jezuita będzie w stanie po-
dołać pracom, jakie go czekają, są tzw. próby – charak-
terystyczna cecha tych dwóch lat. Najważniejszą z nich
jest odprawienie Ćwiczeń Duchownych – 30-dniowych
rekolekcji w milczeniu. Wtedy możemy jeszcze lepiej
poznać samego siebie, odkryć osobę Jezusa Chrystusa
i wejść z Nim w relację, która staje się odtąd podstawą
życia i dalszego rozwoju. Zgodnie ze wskazówkami
o. Ignacego, po Wielkich Rekolekcjach odprawiamy
co roku 8-dniowe rekolekcje (w nowicjacie szczególnie
ważne jest to przed złożeniem ślubów).
Drugą próbą jest miesiąc posługiwania w szpitalu.
Jest to czas służenia tym, którzy szczególnie potrzebują
pomocnej ręki, szkoła pokory i miłości wobec drugiego
człowieka.
Kolejną próbą jest pielgrzymowanie, czasem nawet
połączone z żebraniem od drzwi do drzwi dla miłości
Chrystusa [Konstytucje nr 67]. Udajemy się w niezna-
ne, nie biorąc ze sobą jedzenia ani pieniędzy. Możemy
w tym czasie przyzwyczajać się do naszego stylu życia,
który zakłada, iż jezuici powinni stać na ziemi tylko na
jednej nodze, zaś drugą winni trzymać podniesioną
i gotową do wyruszenia w drogę. (św. Ignacy).
Nasz założyciel postanowił także, że będziemy mieli
okazję nauczać dzieci i innych ludzi wiary chrześcijań-
skiej [Konstytucje nr 69]. Jest to próba katechetyczno-
wspólnotowa, dobra okazja by poznać domy zakonne
w prowincji oraz na różny sposób głosić Chrystusa
innym ludziom – głównie ucząc w szkole.
Próbą, o której najmniej się mówi, a która z pew-
nością jest najtrudniejsza w nowicjacie jest tzw. próba
codzienności, czyli zwyczajne, prozaiczne zajęcia dnia
codziennego.
Ważne osoby w nowicjacie
Osobą, która w nowicjacie jest najważniejsza, oczy-
wiście po Panu Jezusie, jest o. Magister. Jest on ojcem
duchownym wszystkich nowicjuszów i pod jego kie-
runkiem odprawiamy Ćwiczenia Duchowne. Poprzez
ciągły kontakt, dzięki spowiedzi i rozmowom, szybko
staje się on prawdziwym ojcem i kimś, komu można
w pełni zaufać. W jego misji wspiera go o. Socjusz (łac.:
towarzysz), który jest drugim przełożonym. U niego
załatwia się wszystkie sprawy finansowe i wszelkie
pozwolenia oraz zastępuje on o. Magistra w czasie jego
nieobecności.
Życie na co dzień
Na naszą codzienność składa się wiele różnych
spraw, mniejszych i większych: nauka języków obcych,
wypoczynek, sport, odwiedziny bliskich, wspólne wy-
jazdy etc. Mamy też różne funkcje i zadania: bierzemy
odpowiedzialność za porządek w nowicjacie, robimy
zakupy, nierzadko pomagamy w oprawie liturgicznej.
Jednak cokolwiek byśmy nie robili, zawsze staramy
się mieć przed oczami Jezusa. Głęboko wierzymy, że
to On nas powołał. Każdy dzień naszej formacji jest
nieustannym kierowaniem się ku Niemu. Na drodze tej
wzmacniają nas codzienne Eucharystie, medytacje, kie-
rownictwo duchowe, konferencje oraz dobre lektury.
Ostatni dzień w nowicjacie
Momentem kończącym nowicjat jest złożenie wie-
czystych ślubów, uroczyste powiedzenie Bogu: tak.
To, co zaczyna się w czasie tych dwóch lat, rozwijamy
potem przez kolejne lata życia w Zakonie, starając się
ciągle, by całe nasze życie było ad maiorem Dei gloriam
(łac.: na większą chwałę Bożą).
Krótko mówiąc, nowicjat u jezuitów to naprawdę
dobry początek.
6 Carissimus 48
Wśród łąk i pól
Now. Wojciech Bojanowski SJ
Now. Jarosław Mikuczewski SJ
Jak wygląda nasze codzienne, nowicjackie życie?
Czym odznacza się miejsce, w którym wzrastamy? Jak
przeżywamy pierwszy etap jezuickiej formacji? Oto py-
tania, które często słyszymy. W tym artykule postaramy
się pokrótce na nie odpowiedzieć.
Stara …
Naszą drogę zakonną zaczynamy w Starej Wsi na
Podkarpaciu. Starowiejski nowicjat jest najstarszym
domem formacji młodych jezuitów na świecie. Jego
początki związane są z trudnym rozdziałem historii
Towarzystwa Jezusowego. W roku 1773 papież Klemens
XIV pod wpływem wielkiej presji możnych rodów eu-
ropejskich ogłosił kasatę Zakonu. Nie wszędzie jednak
została ona przeprowadzona. Caryca Katarzyna, mając
prawną możliwość, pozostawiła jezuitów na terenie
Cesarstwa Rosyjskiego. Po wskrzeszeniu Towarzy-
stwa Jezusowego w całym Kościele musieli oni jednak
opuścić te tereny. W poszukiwaniu domu, w którym
mogliby się zatrzymać, nasi ojcowie dotarli w roku
1821 do Starej Wsi.
Tu czekała na nich opuszczona, popaulińska
bazylika. Gospodarze kilka lat wcześniej zostali siłą
wywłaszczeni i usunięci z terenu zaboru austriackiego.
Ciężka praca i ogromna cierpliwość pozwoliły naszym
ojcom przywrócić bazylice dawny blask i życie. Na
nowo świątynia zapełniła się wiernymi oddającymi
cześć cudownej ikonie Zaśnięcia Najświętszej Maryi
Panny, znajdującej się w ołtarzu głównym Bazyliki.
Ojcowie, którzy przybyli z terenów Białej Rusi, otwo-
rzyli w zabudowaniach klasztornych również kolegium
dla młodych jezuitów. Zważywszy na trudną sytuację
polityczną i społeczną, była to bardzo śmiała decyzja.
Odrębną kwestię stanowiło odejście od dotychczasowej
koncepcji fundacji naszych domów. Według wskazań
św. Ignacego miejscami odpowiednimi na lokowanie
kolegiów jezuickich były duże, rozwinięte miasta,
dające możliwość wszechstronnego rozwoju młodego
człowieka. Cicha, starowiejska okolica dość znacznie
odbiegała od tej wizji.
… Wieś
W taki oto sposób, po części za sprawą potrzeby
chwili, a po części specyficznej sytuacji historycznej,
nowicjat nasz jest prawdopo-
dobnie jedynym domem for-
macji najmłodszych jezuitów
na świecie ulokowanym na wsi
(życzliwi dodają, że w dodatku
starej). Od razu jednak pragnie-
my oświadczyć, że bynajmniej
nie odczuwamy z tego powodu
żadnych kompleksów. Wszak
wsi spokojna, wsi wesoła, jakiż
głos twej chwale zdoła. Życie na
łonie natury, wszechogarniający
spokój, zapach pól i poranny
śpiew ptaków to nieocenione
bogactwo naszego nowicjatu.
Większość z nas, nowicjuszy, po-
chodzi z dużych, przemysłowych
miast, gdzie o ciszę i skupienie
trzeba prawdziwie walczyć. Tu
jest ona nam ofiarowana zupeł-
nie za darmo. Miejsce to daje
również okazję, by doświadczyć
smaku pracy w polu. Wykopki,
karczowanie pola oraz kiszenie
kapusty to aktywności wdzięcz-
nie zapisujące się w naszej pa-
mięci, z której z wielką ochotą
bywają przywoływane w później-
szym czasie.
Nasza Pani
Szczególnym rysem naszego nowicjatu jest wielki
kult Matki Bożej. Wspomnieliśmy wcześniej o słynącej
cudami ikonie Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny.
Trzeba również wspomnieć o umieszczonej w kaplicy
domowej 400-letniej figurce Matki Boskiej Nowicjac-
kiej, będącej patronką nowicjuszy. Ten maryjny klimat,
w jakim przebywamy już u początku zakonnego życia,
pozwala na budowanie szczególnej relacji z Matką
naszego Pana.
Przemierzając korytarze domu, modląc się w kapli-
cy czy spożywając posiłki na refektarzu, nie sposób nie
odczuć wyjątkowej atmosfery tego miejsca. Tworzyły
ją całe pokolenia jezuitów, którzy w tym domu for-
mowali swoje sumienia i rozpalali serca wielkimi pra-
gnieniami życia na większą chwałę Boga. Niestrudzony
 Nowicjat u nas 7
posługiwacz trędowatych, bł. Jan Beyzym, w murach wielowiekowej tradycji wspólnego spotykania się po
naszego nowicjatu stawiał pierwsze kroki zakonnej obiedzie i kolacji. Chwile te są wspaniałą okazją do
formacji. Ojciec Karol Antoniewicz, wrażliwy poeta budowania między nami przyjacielskich relacji. Inną
i autor wielu pieśni religijnych, urzeczony pięknem odziedziczoną formą spędzania wolnego czasu są
starowiejskich łąk i dolin pozwolił, by chwaliły z nami czwartkowe wyjścia na willę. Uroczy domek wtulony
Panią Świata… w lesiste zbocze, mecze piłki nożnej, wspólne goto-
wanie, grzanie stóp przy kominku to w skrócie treść
Experimenta willowych chwil. Sportowi zapaleńcy, a jest ich wielu,
Oto nasze dziedzictwo, bogactwo historii. My, mło- dbają, by w wolnym czasie nie zabrakło nam zdrowego
dzi, mamy w nim udział
poprzez wstąpienie do
nowicjatu Towarzystwa
Jezusowego w Starej Wsi.
Dwuletni okres nowicjatu
przeznaczamy na wery-
fikację naszego powoła-
nia. Dokonuje się ona na
drodze wielu prób, jakim
jesteśmy poddawani. Ten
element naszej formacji
jest wspólny dla wszyst-
kich nowicjatów Towarzy-
stwa Jezusowego na świe-
cie. Jedyna różnica może
polegać na ich charak-
terze. Pierwszym wspól-
nym doświadczeniem są
miesięczne Ćwiczenia
Duchowne. Umocnienie,
jakiego doświadczamy, po-
zwala nam podjąć kolejną
próbę. Posyłani jesteśmy
do szpitala, by posługiwać
chorym. W ubiegłym roku zasililiśmy szeregi pielęgnia- ruchu. Dla ca- łości obrazu trzeba jeszcze wspomnieć
rzy Szpitala Specjalistycznego w Brzozowie. Podczas o wakacjach spędzanych wspólnotowo. W zeszłym roku
formacji mamy również okazję przez cztery tygodnie pierwsze dwa tygodnie lipca spędziliśmy w Dzianiszu
zmierzyć się z trudem pracy katechetycznej. Udajemy k. Zakopanego.
się wówczas do różnych placówek naszej prowincji. Powyższe myśli zawierają zaledwie fragment nasze-
Ostatnim doświadczeniem naszej woli i ufności w Bożą go codziennego życia. Nie sposób bowiem przekazać
Opatrzność jest pielgrzymka do Rostkowa, miejsca wszystkiego w tak krótkim artykule. Ufamy jednak, że
narodzin św. Stanisława
Kostki. Trasa około 90
kilometrów pokonywana
jest w pięć dni. O noclegi
i jedzenie prosimy napo-
tkanych ludzi, nie ujaw-
niając przy tym naszej
zakonnej tożsamości.

Chleb powszedni…
W ciągu dwóch lat
nowicjatu zaangażowani
jesteśmy w pracę z mło-
dzieżą parafialną, litur-
giczną służbą ołtarza oraz
osobami niepełnospraw-
nymi przebywającymi
w ośrodku terapii zajęcio-
wej. Odwiedzamy również
dzieci niepełnosprawne
w placówce opiekuńczo-
wychowawczej Caritas.
Wśród tak wielu aktywno-
ści ważną role odgrywają
nasze codzienne, domowe posługi oraz wyznaczane
na pół roku funkcje. Niektóre z nich są niezwykle od- dostarczyły one ogólnego obrazu nowicjatu w Starej
powiedzialne (np.: kwiatkowy), inne mniej zajmujące Wsi, przez co stanie się on bliższy wszystkim Czytelni-
(np.: bidel i subbidel). kom Carissimusa.
W przeżywaniu naszego nowicjatu nie może zabrak-
nąć czasu na odpoczynek i rekreację. Wierni jesteśmy
Now. Przemek
Wysogląd SJ

Dzień z życia
nowicjusza –
komiks
Fotogaleria
 Nowicjat wzdłuż 19

Za moich czasów…
Now. Kamil Rogalski SJ
Now. Jarosław Mikuczewski SJ
Now. Wojciech Bojanowski SJ
Tytułowe słowa to stały element większości mię-
dzypokoleniowych rozmów. Ich dokończenia bywają
tak różne, jak różna bywa przeszłość. Prawdą jest,
że większość z nich nosi znamiona moralizatorskie.
Jednak nie ma co się na to od razu obrażać. Takie jest
bowiem odwieczne prawo starszego. Zresztą, czym
byłaby teraźniejszość bez mądrości przeszłości.
Nasze Starowiejskie Kolegium jest jak duża wielo-
pokoleniowa rodzina. Obok siebie żyją seniorzy rodu
i najmłodsi jego członkowie. Doświadczenie spotyka
się z nowością, a mądrość życiowa z młodzieńczym
entuzjazmem. Takie oblicze naszego domu skłoniło
nas do odbycia wyjątkowej rozmowy z trzema naszymi
Współbraćmi: ojcem Franciszkiem Bargiełem, ojcem
Janem Łucem oraz ojcem Mirosławem Bożkiem.
Nowicjusze: Witamy Was bardzo serdecznie
drodzy Ojcowie i dziękujemy, że zgodziliście
się na rozmowę z nami. Odróżnia Was długość
życia zakonnego, a co się z tym wiąże, czas, jaki
upłynął od nowicjatu. Powróćmy więc do jego
początku.
o. Franciszek Bargieł: Pochodzę ze Starej Wsi, tutaj
chodziłem do szkoły, tak więc jezuici żyli obok mnie.
Muszę przyznać, że pragnieniem mojej matki było to,
bym został zakonnikiem i księdzem. Nie utrzymywałem
jednak przez długi czas kontaktu z jezuitami, nie byłem
także ministrantem. Widywałem ich jedynie w trakcie
Mszy Świętej. Jednakże w szóstej klasie gimnazjum w
roku 1935 przekroczyłem furtę zakonną. Przybyłem
do nowicjatu w dzień św. Ignacego, ale jak się później
okazało, spóźniłem się o jeden dzień. Odczytuję to jako
specjalną łaskę.
o. Jan Łuc: Do nowicjatu wstąpiłem po maturze
w roku 1982. Miałem wówczas 19 lat. Nie pamiętam do-
kładnie dnia przyjazdu do Starej Wsi, jednak z pewno-
ścią był to 21 sierpnia. Z Wary, mojej rodzinnej wioski,
przyjechałem autobusem w towarzystwie moich dwóch
sióstr. Dlaczego wstąpiłem? Myśl o zostaniu kapłanem
o. dr Franciszek Bargieł SJ
urodzony 25 XI 1918 w Starej Wsi
wstąpił 31 VII 1935 w Starej Wsi
święcenia kapłańskie otrzymał
14 III 1946 w Starej Wsi
doktor filozofii,
emerytowany wykładowca
o. Jan Łuc SJ
urodzony 1 V 1963 w Dynowie
wstąpił 21 VIII 1982 w Starej Wsi
święcenia kapłańskie otrzymał
29 VI 1995 w Krakowie
duszpasterz dzieci i młodzieży
o. Mirosław Bożek SJ
urodzony 5 X 1971 w Katowicach
wstąpił 26 VIII 1994 w Starej Wsi
święcenia kapłańskie otrzymał
29 VI 2004 w Krakowie
Socjusz Magistra Nowicjatu
zrodziła się w moim sercu podczas pierwszej Komunii
Świętej. Kiedy przyjmowałem Pana Jezusa do serca,
poczułem wielkie pragnienie kapłaństwa, a że mój
wujek był kościelnym, więc od wczesnego dzieciństwa
miałem częsty kontakt z parafią. Potem jednak nie
myślałem o kapłaństwie tak intensywnie. Od czasu do
czasu wybieraliśmy się również z pielgrzymką do Starej
Wsi, do sanktuarium Matki Bożej. Tam widywałem mo-
jego kuzyna, który był wówczas w nowicjacie. Jednak
Poniżej fragment dia-
największy wpływ na rozwój mojego powołania miał riusza z roku 1935,
ojciec Młynarczyk, z którym skontaktował mnie ojciec widoczny wpis o intro-
dukcji
Mieczysław Kożuch, wasz obecny Magister. O. Bargieła
 20 Carissimus 48
N: Jak do tego doszło?
o. Łuc: Trzeba wam wiedzieć, że pochodzimy z ojcem
Mieczysławem z jednej wioski. Po jego prymicjach,
kiedy opowiadał o swojej formacji i pokazywał slajdy
z miejsc, gdzie ją odbywał, zapaliło się we mnie na
nowo powołanie kapłańskie. Kiedy mu to zdradziłem,
poradził mi, abym skontaktował się z ojcem Młynarczy-
Asceterium na począt-
ku XX w. kiem. I tak też uczyniłem. Od tamtego czasu zacząłem
uczestniczyć w różnego rodzaju rekolekcjach i dniach
skupienia. Pamiętam, że raz odbyły się one na naszej
starowiejskiej willi. Te chwile pomagały mi rozeznawać
moją drogę powołania. Przyznać się muszę, że wówczas
myślałem również o wstąpieniu do michalitów. Miałem
tam bowiem dwóch bardzo bliskich kolegów i już pra-
wie, prawie się zdecydowałem (śmiech).
Asceterium obecnie
N: Wybrał ojciec jednak świętego Ignacego…
o. Łuc: Tak. I tu znowu pojawia się postać ojca Mły-
narczyka, który po maturze zaprosił mnie do Krakowa
na rozmowę. Chętnie tam pojechałem, gdyż przy okazji
złożyłem dokumenty na Akademię Rolniczą. Pamię-
tam, że rozmawialiśmy długo i po nocy spędzonej na
rozmyślaniach zdecydowałem się wycofać dokumenty
z uczelni i wstąpić do Towarzystwa Jezusowego, ku
zaskoczeniu moich rodziców i przyjaciół.
o. Mirosław Bożek: Moje wstąpienie do Towarzy-
stwa Jezusowego również było wielkim zaskoczeniem
dla bliskich mi osób. W Starej Wsi pojawiłem się po
raz pierwszy w 1994 roku. Miałem wtedy 23 lata. Przed
nowicjatem najpierw skończyłem technikum, a potem
poszedłem w zupełnie inną stronę. Chciałem iść na filo-
logię angielską, ale tam zabrakło mi odrobinę punktów.
Skończyłem więc Kolegium Nauczycielskie Języka An-
gielskiego, stąd moje wykształcenie, które wykorzystuję
teraz do nauczania was tego języka. A jak się zrodziło
moje powołanie? Działo się to bardzo szybko. Ja nie
jestem owocem jakichkolwiek działań powołaniowych.
Pan Bóg zaprosił mnie zupełnie niezależnie od tego.
Jest to owoc mojej modlitwy, moich przemyśleń, pew-
nych doświadczeń wewnętrznych, które odczytałem
jako potwierdzenie mojego powołania.
N: A dlaczego jezuici?
o. Bożek: Wiedziałem, że na pewno nie seminarium
diecezjalne. Ze zgromadzeń zakonnych najbardziej
pociągali mnie dominikanie i jezuici. Rozmawiałem
z jednymi i z drugimi. Poczekałem trochę, żeby myśli
mi się uleżały i podjąłem decyzję.
o. Łuc: Ja natomiast, obok wcześniej wspomnianych
powodów, ujęty zostałem pewnym hartem ducha, dys-
cypliną oraz mocą głoszenia Słowa Bożego.
N: Ojcowie, powróćmy do pierwszego dnia w
nowicjacie. Jak go wspominacie?
o. Bargieł: Muszę przyznać, że czułem ciekawość; roz-
poczynałem bowiem nowy rodzaj życia. Ze współbraci,
którzy razem ze mną wstąpili do nowicjatu szczególnie
pamiętam ks. Sewiłłę i ks. Wielgosza, którzy później
zginęli w obozach koncentracyjnych, a obecnie są
kandydatami na ołtarze.
o. Łuc: Z pierwszych dni zapamiętałem moje lekkie
wystraszenie. Nowe zwyczaje, nowe otoczenie, pewien
rygor – to wszystko było dla mnie całkiem nową rze-
czywistością.
o. Bożek: Przyjechałem z poślizgiem. Planowanym
dniem przyjazdu był 18 sierpnia, ja jednak dostałem
zgodę ówczesnego prowincjała o. Mieczysława Kożucha,
aby w Starej Wsi pojawić się 26 sierpnia. Pamiętam,
że był to dzień ślubów rocznika kończącego nowicjat.
Przyjechałem pociągiem do Rzeszowa, a stamtąd au-
tobusem do Starej Wsi. Na furcie przywitał mnie Anioł
– współbrat z roku wyżej, obecnie już ojciec, Marcin
Gałka. Wstąpiło nas wtedy dziewiętnastu, w tym jeden
współbrat z Rosji. Czułem, że rozpoczynam nowy etap
w moim życiu. To wszystko było dla mnie czymś zupeł-
nie nowym, z czym nigdy nie miałem do czynienia, tym
bardziej, że przyszło mi żyć w grupie bardzo różnych
ludzi, których jednak łączył wspólny cel.
N: Szczególną nowością musiał być dla Ojców
plan dnia. Spróbujmy zatem do niego powró-
cić.
o. Bargieł: Nie skłamię, jeśli powiem, że życie w no-
wicjacie odbywało się między asceterium, dormitorium,
kaplicą i jadalnią. Wstawaliśmy o 5:30, później było
nawiedzenie Najświętszego Sakramentu w kaplicy oraz
medytacja, którą wszyscy odprawiali w asceterium,
przeważnie na klęcząco. Na początku każdych zajęć
submanduktor dawał znać dzwonkiem i zapowiadał, co
będzie: Ad maiorem Dei gloriam et Beatissime Virginis
Mariae Honorem, Visitatio Sanctissimi, czyli idziemy
do kaplicy. Tak więc życie było bardzo uporządkowa-
ne, plan był stały na cały tydzień i raczej niezmienny.
Ponadto nie było wałęsania się po Kolegium, a dostęp
do niektórych pomieszczeń był ograniczony.
 Nowicjat wzdłuż 21
N: Wspomniał Ojciec o pomieszczeniu zwanym świeżo upieczony nauczyciel tego języka przez dwa lata
asceterium. Jakie zajęcia się tam odbywały? prowadziłem te zajęcia.
o. Bargieł: W asceterium spędzaliśmy niemal cały N: Poruszyliśmy już dwa bardzo ważne aspekty
dzień. Tam się modliliśmy, tam mieliśmy studium życia nowicjackiego: pracę i naukę. Pozostaje
naszej duchowości, tam też słuchaliśmy codziennych przed nami rzecz najważniejsza dla naszej for-
konferencji ojca Magistra na temat reguł zakonnych, macji – modlitwa.
Instytutu Towarzystwa i Konstytucji. o. Bargieł: Podczas mo-
o. Łuc: Za moich czasów asceterium również było jego nowicjatu przezna-
ważnym miejscem, jednak nie spędzaliśmy tam aż czaliśmy na nią bardzo
tak wiele czasu. Natomiast co do pobudki, to godzina dużo czasu. Rozmyślanie
się nie zmieniła. O 5:30 do pokoju pukał manduktor. trwało godzinę. Wspo-
O godzinie 7:00 przeżywaliśmy wspólną Mszę Święta mniałem już wcześniej,
w kaplicy, po niej krótkie dziękczynienie i śniadanie. ze głównie odbywało się
Bezpośrednio potem była chwila przeznaczona na czy- to w asceterium na klę-
tanie duchowe, po którym szliśmy do naszych zajęć. cząco. Flexoriae oparte
N: Czy mógłby nam je Ojciec opisać? były na trzech sposobach
o. Łuc: Pamiętam, że podczas mojego nowicjatu modlitwy św. Ignacego.
w Kolegium przeprowadzany był remont strychu i ka- Różaniec odmawialiśmy
plicy Św. Andrzeja Boboli. Z tej racji kilka osób było w parach w ogrodzie.
zaangażowanych w pomoc przy tej pracy. Reszta nato- Z kolei jeśli chodzi o czy-
miast udawała się do prac ogrodniczych, czyli sadzenia tanie duchowne, to obo-
kapusty, marchewki, pielenia chodników. wiązkowa była książka
o. Bożek: W trakcie mojego nowicjatu rodzaj prac był Alfonsa Rodrigueza O
podobny do obecnego: sprzątanie korytarzy, łazienek, postępowaniu w dosko-
schodów. Podobnie wyglądały również obowiązki re- nałości chrześciajańskiej.
fektarskie, nie zmieniły się nawet ich kryptonimy – to Oczywiście, gdy ktoś miał
jest swego rodzaju snobizm nowicjacki. Jak wspomniał takie pragnienie, mógł
o. Jan jednym z zajęć było pielenie chodników. My to prosić o dodatkowy czas
nazywaliśmy trelinką i było to naprawdę ulubione za- na modlitwę.
Kaplica Nowicjacka z
jęcie nowicjuszy (śmiech). Musieliśmy bowiem ogniem N: Słyszeliśmy, że za Ojca czasów funkcjono- początku XX w.

i mieczem czyli specjalnym haczykiem wyrywać trawę wały praktyki pokutne…

z pomiędzy betonowych kostek chodnikowych. Poza o. Bargieł: Jest to prawda i trzeba zaznaczyć, że
tym – podobnie jak teraz – nowicjusze brali udział służyły one wzrastaniu w pokorze. Można je podzielić
w wykopkach i kiszeniu kapusty. na dwie grupy: publiczne
o. Bargieł: Ja nie przypominam sobie, by nowicjat i prywatne. Pierwsze od-
brał udział w jakichkolwiek pracach polowych czy ogro- bywały się na refektarzu
dowych – było to zarezerwowane dla braci. Wykonywa- i o dopuszczenie do nich
liśmy raczej prace domowe oraz sortowaliśmy znaczki prosiło się o. Socjusza.
pocztowe otrzymywane od jezuitów z różnych krajów, Przybierały one formy
by je potem sprzedać. Nowicjat wyrabiał również bądź to spożywania po-
różańce i różne narzędzia pokutne: flagelki i kateny. siłków na klęcząco przy
Oczywiście praca wykonywana była w milczeniu. tzw. małym stoliku, bądź
N: Wygląda więc, że na te zajęcia poświęcali to całowania nóg ojcom,
Ojcowie dużo czasu. Co zatem z nauką? bądź publicznego prosze-
nia o modlitwę słowami:
o. Bargieł: Za moich czasów w nowicjacie nie było na-
Peto orationem. Co do
uki; pojawiła się ona dopiero na scholastykacie. Wtedy
drugiej grupy praktyk
też zdałem maturę. Wiem, że teraz Magister Nowicjatu
pokutnych, to zawierały
jest również spowiednikiem, lecz wtedy, kiedy ja byłem
one w sobie m.in. flage-
w nowicjacie funkcje te były rozdzielone. Do Magistra
lacje, czyli biczowania.
na rozmowy chodziło się, by rozmawiać na temat ro-
Jeden bił się mocniej,
zumienia charyzmatu naszego Towarzystwa.
drugi słabiej, niektórzy
o. Łuc: W okresie, kiedy ja byłem w nowicjacie, a przy- aż do krwi. Powszechnym
pomnę, że były to lata osiemdziesiąte, obok konferencji umartwieniem było rów-
ascetycznych mieliśmy łacinę. Była ona dwa, a nawet nież noszenie na rękach
trzy razy w tygodniu. Każdego wieczoru mieliśmy metalowych, powodują-
wspólne punkta z o. Magistrem i o. Socjuszem. cych ból łańcuszków.
o. Bożek: Natomiast moje konferencje, oprócz stałych o. Łuc: My w nowicjacie
tematów takich jak duchowość Zakonu oraz Konstytu- Kaplica Nowicjacka
już nie praktykowaliśmy takich surowych ćwiczeń. Pa- stan obecny
cje, dotyczyły również bieżących spraw Kościoła. W tym miętam jednak, że zachęcani byliśmy do podejmowania
czasie został wydany nowy Katechizm Kościoła Katolic- piątkowych postów. Również styl modlitwy się zmienił:
kiego, który stał się tematem naszych rozważań. A jeżeli różaniec odmawialiśmy indywidualnie, a rozmyślania
chodzi o języki, to my także mieliśmy łacinę i była ona odbywały się w kaplicy i w pokoju.
prowadzona na solidnym poziomie. Pamiętam, że
o. Bożek: Nasza modlitwa najbardziej przypominała
po przyjeździe do Krakowa nie musiałem chodzić na
obecną jej formę. Mieliśmy wyznaczony czas na poran-
zajęcia z tego języka, tylko zaliczyłem egzamin na piąt-
ną medytację oraz dwa rachunki sumienia. Na różaniec,
kę, a łaciny zacząłem uczyć się dopiero w nowicjacie.
flexoriae i czytanie duchowne znajdowaliśmy czas
Elementem naszej formacji intelektualnej był również
indywidualnie, a miejsce modlitwy było dowolne.
lektorat języka angielskiego i tak się złożyło, że ja jako
 22 Carissimus 48
N: W trosce o naszego ducha nie można za-
pomnieć o ciele. Jak spędzali ojcowie wolny
czas?
o. Bargieł: Mieliśmy dwie rekreacje po 45 minut,
w czasie których prowadziliśmy swobodne rozmowy.
Niektórzy twierdzą, że to mało. Ale ja myślę, że tyle
czasu wystarczało. Po cóż więcej gadać? Od czasu
do czasu odwiedzał nas o. Magister lub o. Socjusz.
Wówczas odbywała się rozmowa na konkretny temat,
podczas której ojciec zwykł sprawdzać naszą znajomość
charyzmatu. Co dwa tygodnie albo częściej, w czwar-
tek wybieraliśmy się na willę, oczywiście w sukniach.
Tam oprócz zabawy i chwili rekreacji można było się
wykąpać, gdyż w Kolegium nowicjusze nie mieli takiej
możliwość. W drodze powrotnej śpiewaliśmy psalm:
Laudate Dominum omnes gentes.
o. Łuc: Obok standardowych, popołudniowych
i wieczornych rekreacji, podczas których graliśmy
przeważnie w ping-ponga, często wychodziliśmy do
ogrodu na piłkę nożną. Pamiętam, że były również
dostępne rowery. Co do willi to troszkę zmieniło się
od czasów o. Franciszka. Na willę szliśmy bez sukni,
w strojach sportowych, przeważnie dwójkami. Królował
tam sport, głównie piłka nożna. Nie kąpaliśmy się już
na willi. Dodatkowo, jeśli ktoś chciał, to mógł za zgodą
o. Magistra wybrać się na dłuższy spacer.
o. Socjusz: Patrząc na dzisiejszy sposób rekreacji,
widzę, że wiele się nie zmieniło. Pora i miejsce były
te same. Jedynie tytuły prasowe są teraz inne. Czas
spędzaliśmy na rozmowach, grze w szachy oraz w inne
gry towarzyskie – taki nowicjacki standard. Natomiast
mieliśmy również rekreacje z różnymi ciekawymi
gośćmi, które budziły pewne poruszenie. Z ciekaw-
szych spotkań przypominam sobie wizytę o. Mruka,
ówczesnego postulatora procesu kanonizacyjnego
s. Faustyny. Dbaliśmy również o tężyznę fizyczną: cho-
dziliśmy na przechadzki, biegaliśmy, a także, podobnie
jak o. Jan, jeździliśmy na rowerach. Na rekreacjach
mieliśmy również możliwość pogrania w ping-ponga
i to chyba nawet na tym samym stole co teraz. Willę
spędzaliśmy aktywnie, grając w piłkę nożną lub siat-
kówkę. Myślę, że mieliśmy do tego więcej zapału niż
dzisiejsi nowicjusze…
N: Szczególnym rodzajem odpoczynku są od-
wiedziny bliskich. Jak często można było ich
doświadczyć?
o. Bargieł: Ja nie miałem takiej możliwość. Nowicjat
był czasem wyizolowania, zatem wszelkie możliwości
kontaktu z najbliższymi były niedostępne. Wyjątek
stanowił wyjazd na pogrzeb któregoś z rodziców.
o. Łuc: Za moich czasów również doświadczyliśmy
Poniżej fragment
katalogu
odosobnienia, jednak nie w tak dużym stopniu. Podczas
z Roku 1935 pierwszego roku nie odwiedzali nas bliscy. Na drugim
roku można było się już częściej spotykać, choć i tak
były to sporadyczne odwiedziny. Jedynym czasem
odwiedzin w domu były dni podczas naszych wakacji
nowicjackich.
o. Bożek: Pamiętam, że organizowaliśmy tzw. zjazd
rodziców. Ponadto mogliśmy przyjmować gości poza
tym czasem, jednak z rozsądkiem i nie za często. Dbał
o to o. Magister, który potrafił delikatnie, acz stanow-
czo, dać do zrozumienia zbyt przywiązanym do swoich
synów rodzicom, aby ograniczyli kontakty.
N: Osobą mającą największy wpływ na formację
nowicjuszy jest o. Magister. Jak Ojcowie wspo-
minają tę postać?
o. Bargieł: o. Augustyna Dylę – mojego o. Magi-
stra – wspominam jako wielkiego ascetę i znawcę
ducha jezuickiego. Spotkania z nim nie były żadnymi
krotochwilami, lecz rozmowami na poważne tematy
dotyczącymi życia zakonnego i modlitwy.
o. Łuc: Ja formowałem się pod okiem dwóch Ma-
gistrów. Pierwszym był o. Kotyła – bardzo dobry
i konkretny człowiek. Niestety zmarł nagle podczas
naszych rekolekcji. Jego następcą został o. Kucharski.
Pamiętam, że mówił jasno i rzeczowo. Ogólnie wspo-
minam ich dobrze.
o. Bożek: Moim Magistrem był o. Osuch: uosobie-
nie spokoju i pedanterii. Widać w nim było ducha
modlitwy. To, czym się z nami dzielił, było głęboko
przemodlone i przemyślane. Odznaczał się także wielką
systematycznością i duchowym uporządkowaniem.
Wszyscy go sobie bardzo ceniliśmy.
N: Spróbujmy spojrzeć na organizację nowicja-
tu. Jakie zasady funkcjonowały w minionych
latach?
o. Bargieł: Przede wszystkim panowała separacja:
nowicjuszom nie wolno było rozmawiać z ojcami
i braćmi. Siadaliśmy również przy osobnym stole na po-
siłkach. Miejscem przeznaczonym na sen było wspólne
dormitorium, a w nim każdy miał łóżko i szafkę nocną,
wszystko oddzielone parawanem. Obowiązywała zasa-
da skromności wzroku oraz brak dotyku.
N: Czy mógłby Ojciec to wyjaśnić?
o. Bargieł: Zabroniony był wszelki kontakt cielesny,
taki jak podanie ręki czy klepnięcie po ramieniu. Ko-
lejną zasadą było zwracanie się starszych domowników
do nowicjuszy per Carissimus, co znaczy Najdroższy.
Wracając jeszcze do organizacji nowicjatu przypomi-
nam sobie, że w ogóle nie służyliśmy w bazylice przy
ołtarzu. Nie mieliśmy także prób nowicjackich poza
Kolegium w takiej formie, jak jest to teraz. Również
funkcje nowicjackie były ograniczone. Manduktorem,
czyli dzisiejszym bidelem, był brat zakonny, a nie jak
jest teraz nowicjusz. Ja przez pewien czas byłem wi-
 23
cesubmanduktorem, czyli zastępcą submanduktora moje i wasze pokolenie funkcjonują już w podobnym
w sprawach technicznych. stylu. Mieliśmy obowiązek chodzenia w sutannie na
o. Łuc: Organizacja nowicjatu była zbliżona do posiłki, konferencje, Msze Święte i nabożeństwa. Na-
dzisiejszej. Funkcje bidela i subbidela piastowali już tomiast mniej więcej od maja do września można było
nowicjusze. Ja miałem przyjemność przez pół roku nosić same tylko koszule koloratkowe.
być tym drugim. Podobnie jak za czasów o. Franciszka o. Łuc: U nas koszule koloratkowe pojawiły się pod
funkcjonowała separacja z domownikami i wydaje mi koniec drugiego roku. W Kolegium chodziliśmy zawsze
się, że to chyba jedyna rzecz w sukni. Jedynie wyjścia do
organizacyjna, która łączyła lekarza lub na willę były okazją
nasze nowicjaty. Mieszka- do ubrania stroju świeckiego.
liśmy w pokojach po kilka N: Zbliżając się do końca
osób, na drugim roku po naszej rozmowy, prosi-
dwóch. libyśmy Ojców o jeszcze
o. Bożek: Nasze nowicjaty: jedną refleksję. Żyjąc we
mój i ojca Jana, jeżeli chodzi wspólnocie kolegiackiej,
o zasady w nich panujące, codziennie spotykając się
niewiele się między sobą z nami, muszą Ojcowie
różniły. Właściwie jedyną, dostrzegać zmiany, jakie
ale za to bardzo poważną zaszły w formacji nowi-
różnicą, był fakt, że pół roku cjackiej na przestrzeni
przed moim przyjściem zo- minionych lat. Jak je oce-
stała zniesiona separacja na niacie?
refektarzu. o. Bargieł: Nie chcę wyroko-
N: A jak to się stało? wać, który nowicjat był lepszy.
o. Bożek: Któryś z nowi- Kiedyś nie było takiego luzu,
cjuszy zaproponował, żeby jaki jest obecnie, nie było rów-
na wigilię wszyscy usiedli nież takiego indywidualnego
razem, a ojciec Magister się podejścia do nowicjuszy. Być
na to zgodził. Później to już może mój nowicjat nie paso-
tak zostało (śmiech). Co do wałby do dzisiejszych realiów.
funkcji, zasadniczo się nie o. Łuc: Porównywanie forma-
różnią one od tego, co było cji jest dość trudne. Zmieniły
wcześniej i jest teraz. Pierw- się realia i oblicze nowicjatu.
szym wśród nowicjuszy jest Pierwsze Śluby o. Mirosława Bożka SJ Patrząc na was dzisiaj, do-
bidel, który kontaktuje się strzegam dużą swobodę, jaką
z o. Magistrem i wraz z nim ustala plan dnia oraz posiadacie. Za moich czasów wymagano od nas zdecy-
rozdziela pomniejsze funkcje. O roli subbidela wspo- dowanie większej dyscypliny i jej przestrzegania.
mniał już mój przedmówca. Kolejną ważną posługą o. Bożek: Ja mam wrażenie, że czasem traktujecie
w nowicjacie jest ceremoniarz, który odpowiada za jako oczywistość rzeczy, które dla nas były luksusem.
oprawę liturgiczną. Kilku z nas zajmowało się również Z różnic zewnętrznych najbardziej widoczne są zmiany
prowadzeniem grup ministranckich i młodzieżowych natury technicznej np. wyposażenie komputerowni.
w naszej parafii. Jednak, jak już wspomniałem wcześniej, mój nowicjat
N: A jaka była Ojca funkcja w nowicjacie? był zasadniczo bardzo podobny do obecnego.
o. Bożek: Moja funkcja była niestandardowa. Pojawi- N: Nasza podróż sentymentalna do czasów
ła się z moim przyjściem do nowicjatu, a z moim odej- nowicjackich dobiegła już końca. Ogromnie
ściem zniknęła, gdyż jak już wcześniej wspomniałem, dziękujemy Ojcom za wspomnienia, które są
uczyłem moich współbraci języka angielskiego. częścią długiej, ponad 185-letniej historii No-
N: Czy funkcjonowały jakieś zasady dotyczące wicjatu Towarzystwa Jezusowego w Starej Wsi.
ubioru w Kolegium? Jeszcze raz stokrotne Bóg zapłać. Fragment zaproszenia
na nabożeństwo Ku
o. Bożek: Pod prysznic bez sutanny nie ma mowy czci Matki Bożej
z sierpnia 1936 roku
(śmiech). Tak już poważnie, to muszę powiedzieć, że

Wiele kultur,
jeden duch
Now. Wojciech Werhun SJ
Możemy być inni
Jesteśmy nowicjuszami pierwszego roku. Już dwa
początkowe miesiące na starowiejskim odludziu wzbu-
dziły w nas ogromne pragnienie świata. Powodowani
tym natchnieniem postanowiliśmy się dowiedzieć,
Drogi Czytelniku, dla Twojej i naszej informacji, jak
wygląda życie nowicjuszy Towarzystwa Jezusowego
w innych krajach.
Powodem, dla którego przypuszczaliśmy, że nasz
nowicjat może się różnić od innych, są słowa Konsty-
tucji Towarzystwa: (…) uznaliśmy w Panu, że oprócz
bardziej ogólnych i zwięzłych Konstytucji (…) będą
potrzebne jeszcze pewne inne zarządzenia, które
można by dostosować do różnych okoliczności cza-
su, miejsca i osób w domach, kolegiach i zadaniach
Towarzystwa (…) [Konstytucje nr 136]; Dekrety
i Reguły Kongregacji Generalnych (…) nie tylko mogą
zostać zmienione (…), lecz mają one obowiązek być
dostosowywane stale do wymagań czasów [Normy
uzupełniające 21§4].
Eucharystia w Bazylice w Loyoli pod przewodnictwem Ojca Generała Petera Kolvenbacha
Nowicjat wszerz 25
Now. Grzegorz Kisiel SJ
Nasz ojciec założyciel, św. Ignacy, był wielkim
znawcą natury ludzkiej, przez co posiadał niesamowi-
tą jasność w dostrzeganiu potrzeb Kościoła i potrafił
podejmować właściwe decyzje. Dlatego charaktery-
stycznym rysem naszego Zakonu jest szukanie woli
Bożej w konkretnym miejscu i czasie. Stąd wynika
różnorodność w formacji nowicjackiej i podejmowa-
nych pracach. Podążając za świętym założycielem,
nasi przełożeni dostosowują elementy formacji do
obecnej rzeczywistości. Mimo że nasze drogi są tak
różne, jednoczy nas wspólny cel – misja i apostolstwo
dla Kościoła, ku większej chwale Bożej.
Statystycznie monolit…
Rozesłaliśmy e-maile z prośbą o pomoc do Magi-
strów nowicjatów w różnych prowincjach świata. Się-
gnęliśmy również do stron internetowych i czasopism
jezuickich. Nasza wiadomość poruszyła nowicjackie
klawiatury nawet w dalekich prowincjach w różnych
częściach Ziemi. Ucieszyło nas to, że młodzi jezuici
26 Carissimus 48
z kilku nowicjatów (ale różnych kontynentów) podzie-
lili się z nami informacjami o ich codziennym życiu
w pierwszych latach życia zakonnego. Na tej podstawie
chcemy Wam przedstawić te najważniejsze fakty.
Otóż dowiedzieliśmy się, że około 900 nowicjuszy
w 91 prowincjach Towarzystwa jest dziś przygotowy-
wanych do apostolstwa w różnych środowiskach, na
wszystkich kontynentach świata (oprócz Antarktydy,
choć są to informacje niepotwierdzone…). Jak wyka-
zuje analiza statystyczna, swoją przygodę w Zakonie
rozpoczynamy zwykle po maturze (np. Polska, Litwa,
Słowacja) lub po studiach (zwłaszcza w krajach Europy
Zachodniej i w Stanach Zjednoczonych). Wszyscy je-
steśmy wychowywani w oparciu o tego samego ducha,
wypływającego z Konstytucji oraz Ćwiczeń Duchow-
nych. Jednak nasz sposób postępowania zmusza nas
do ciągłego dostosowywania formacji do okoliczności
czasu i miejsca. Cechą charakterystyczną nowicjatu
są różne próby mające nauczyć nas podstawowych
wartości każdego jezuity (ubóstwa, posłuszeństwa,
dyspozycyjności itp.).
…a w rzeczywistości: różni od święta…
Zgodnie z duchem św. Ignacego, nasi formatorzy
rozeznają, jakie próby w danym miejscu będą naj-
korzystniejsze dla wzrostu w tych cnotach, czyli jak
wychować wzorowego jezuitę. Jedną z najbardziej
charakterystycznych i ciekawych prób jest pielgrzy-
mowanie. Na przykład, podejmujący się jej nowicjusze
z Anglii są posyłani do Hiszpanii i wędrują pieszo
do jednego z miast, które odwiedzał św. Ignacy (np.
Loyola, Pampeluna, Manresa). Na podróż każdy
otrzymuje tylko 6 € na dzień. Podczas wyprawy mają
przejść ok. 700 km, co trwa w przybliżeniu 6 tygodni.
My natomiast bez pieniędzy udajemy się do Rostkowa,
miejsca narodzenia św. Stanisława Kostki (100 km od
Warszawy). W niektórych prowincjach próba ta jest
opcjonalna (np. Litwa) lub zamieniona na inną. Na
Słowacji, zamiast pielgrzymki, nowicjusze wyjeżdżają
do obcych krajów, aby żyć tam przez miesiąc i uczyć
się tamtejszego języka.
Najciekawszą znaną nam wędrówką jest próba
nowicjuszy z Kairu. Egipt był kryjówką dla Świętej
Rodziny podczas ucieczki przed Herodem. Po-
nadto na górze Synaj Bóg, uwalniając lud izrael-
ski, rozpoczął dzieło zbawienia. Nasi współbracia
z tamtejszego nowicjatu (szczęściarze!) pielgrzymują
śladami pierwszych chrześcijan. Wchodzą na górę
Dziesięciorga Przykazań, odwiedzając znajdujący się
na niej klasztor św. Katarzyny. Ponadto ich wędrówka
obejmuje miejsca związane z kultem św. Antoniego
i św. Pawła Pustelnika.
Aby się uczyć towarzyszenia w cierpieniu i miłości
wobec każdego człowieka, podejmujemy prace w róż-
nych ośrodkach medycznych. Zwykle są to miejscowe
szpitale lub specjalistyczne ośrodki psychiatryczne
(Lyon we Francji), centrum pomocy ludziom chorym na
AIDS (Edynburg – Szkocja), hospicja, ośrodki dla nie-
pełnosprawnych umysłowo i fizycznie (San Sebastian),
przychodnie dla bezdomnych (Norymberga – Niemcy).
Niektóre z tych placówek są prowadzone przez inne
zgromadzenia zakonne (np. Misjonarki Miłości Matki
Teresy z Kalkuty).
Charakterystycznym rysem naszego Zakonu jest

apostolstwo. Już w nowicjacie uczymy się przeżywać
swoją relację z Panem Bogiem we wszystkim co robimy
(tzw. kontemplatywność w działaniu). Nasze małe
apostolstwo obejmuje różne prace, trwające kilka
godzin lub nawet kilka dni w tygodniu. Najczęściej
wychodzimy do młodzieży, studentów, ludzi starszych,
bezdomnych, osób niepełnosprawnych, aby pomagać
im w odnajdywaniu Chrystusa. W niektórych krajach
(np. w Hiszpanii) nasi współbracia pracują z imigran-
tami, ucząc ich przy okazji potrzebnego języka. W San
Sebastian pomagają też w poradniach uzależnień
i więzieniach.
27
nież kwestia posiadania pieniędzy. W krajach Europy
zachodniej (Hiszpania, Anglia, Niemcy) Nasi otrzymują
kieszonkowe (10–50 €), z których co miesiąc muszą się
rozliczyć przed o. Socjuszem. W innych krajach (np.
Polska) na wszystkie wydatki musimy mieć pozwo-
lenie od przełożonych. W rzeczywistości, dzięki tym
ograniczeniom, uczymy się bliższego kontaktu z Panem
Bogiem, posłuszeństwa, dyspozycyjności i ubóstwa.

… i na co dzień
W naszej formacji ważna jest umiejętność przeży-
wania codzienności w duchu zakonnym. Codziennie
wstajemy o tej samej porze (5:30 lub 8:00 – zależy, kto
gdzie wstąpił), jednak nasz dzień pracy trwa tyle samo
(ci, którzy wcześniej wstają, spać kładą się również
odpowiednio wcześnie). Różnica w porze wstawania
wynika głównie ze strefy czasowej oraz z warunków
klimatycznych. W zależności od kraju i panujących tam
zwyczajów Magister Nowicjatu ustala odpowiedni pro-
gram dnia. Przed południem mamy zwykle konferencje

Nowicjusze z Egiptu
Ale i tak nie ma to jak w domu na górze Synaj

Odczytując wiadomości nowicjuszy z różnych za-

kątków świata, myślimy o tym, jakby to było wstąpić
do Towarzystwa w innym kraju, doświadczyć innego
(czasem egzotycznego) stylu życia, przejść tak cieka-
we próby itp. Jednak, mimo że zazdrościmy innym
np. pielgrzymki śladami św. Ignacego czy wędrówki na

Sakkara - nowicjusze przy piramidzie

o duchowości i historii jezuitów oraz wykonujemy prace

porządkowe w domach. Po południu czas przeznaczony
jest na modlitwę, czytanie duchowe, prace indywidual-
ne i rekreację. Czasem tradycja regionu jest tak silna,
że wpływa na życie codzienne nowicjuszy. Przykładowo
w Anglii obowiązkowym punktem w planie dnia jest
teatime, natomiast we Francji przeznaczono specjalny
czas na picie kawy. Nasze wnikliwe analizy wykazują,
że gorące śródziemnomorskie powietrze w Hiszpanii
może być bardzo istotnym powodem odprawiania Mszy
Świętej o 20:00. Angielski nowicjat na
Mamy ograniczony kontakt ze światem, rodziną Górę Synaj, bardzo się cieszymy i jesteśmy wdzięczni wyprawie w Walii

i przyjaciółmi. Najbardziej gorliwi w tym są nowi-
cjusze we Francji. Nie mają możliwości korzystania
z internetu, telefonu ani telewizji (jak nam przesłali te
wiadomości? Do dziś jest to dla nas zagadką). Kontakt
z bliskimi mają ograniczony do listów (papierowych).
Natomiast w Niemczech nasi współbracia mają telefony
w swoich pokojach, odwiedzają rodzinę raz do roku,
czasem mogą chodzić do kina. Zróżnicowana jest rów-
Panu, że wybrał nas i chciał, byśmy właśnie tutaj, w mu-
rach Starowiejskiego Kolegium, wzrastali dla Niego.
Pokazuje to również, jak wieloma ścieżkami Pan Jezus
potrafi prowadzić ludzi do tego samego celu, jakim jest
Jego większa chwała.
Składamy serdeczne podziękowania naszym współ-
braciom z innych nowicjatów oraz o. Adamowi Żakowi
za nieocenioną pomoc w przygotowaniu artykułu.
 28 Carissimus 48
KRON I K A
NOWICJATU
Zakończenie próby
katechetyczno-
wspólnotowej
29 stycznia zakończyła się
próba katechetyczno-wspó​lno-
towa dugiego roku nowicjatu.
Na miesiąc nasi współbracia wy-
jechali do jezuickich placówek,
by zasmakować życia zakonni-
ka naznaczonego apostolskim
dynamizmem. Pracowaliśmy
w takich miejscach jak Wrocław,
Opole, Gliwice i Nowy Sącz.
W czasie tej próby nowicju-
sze nauczali w  szkołach religii,
pomagali w  prowadzeniu grup
parafialnych i  w kancelarii,
a  co wybitniejsi głosili nawet
kazania. Wszyscy jednak po
powrocie mówili wspólnie, że
wszędzie dobrze, ale w  Starej
Wsi najlepiej.
Dzień życia
konsekrowanego
2 lutego jest obchodzony
dzień życia konsekrowanego,
dlatego drugi rok nowicjatu
udał się do Miejsca Piastowego
na uroczystą Mszę Świętą. Li-
turgii przewodniczył abp Józef
Michalik.
Kurs fonetyki
W dniach od 5 do 13 lutego
pierwszy  rok nowicjatu brał
udział w  zajęciach z  fonetyki.
Prowadziła je była aktorka,
pani Ewa Węglarz ze Szczecina
- prawdziwa mistrzyni słowa.
Pierwszą częścią kursu były zaję-
cia, w czasie których poznawali-
śmy budowę aparatu głosowego,
sposób wydawania dźwięku oraz
typowe błędy w wypowiedziach.
Drugą część stanowiły indywi-
dualne treningi mające na celu
poznanie własnych błędów i wad
wymowy oraz próba wyzbycia się
ich poprzez odpowiednio dobra-
ne ćwiczenia. O  sukcesie tego
kursu świadczy fakt, że wszyscy
nowicjusze odważyli się zaśpie-
wać psalm responsoryjny.
Wielkie Rekolekcje
2 stycznia pierwszy rok no-
wicjatu wyruszył do Gdyni, by
tam, wraz z tamtejszym nowicja-
tem, przeżyć Wielkie Rekolekcje.
Nasza szesnastka, pod opieką
o. Magistra, spokojnie dotarła na
miejsce i  3 stycznia zaczęliśmy
najważniejszą próbę nowicjac-
Obłóczyny
Po odbyciu próby Wielkich
Rekolekcji szesnastka nowicju-
szy pierwszego  roku przyjęła
strój duchowny. Jest to czarna
suknia przepasana czarnym pa-
sem (tzw. krajką). Ten wyraźny
znak przynależności do Chrystu-
sa i do Towarzystwa Jezusowego
ką. Przechodząc cztery kolejne
etapy rekolekcji, tzw. tygodnie,
spotykaliśmy się w  milczeniu
z  Bogiem, a  także przyglądali-
śmy się naszym uczuciom i po-
wołaniu. W pierwszym tygodniu
poznawaliśmy tzw. Fundament
Ćwiczeń, czyli podstawowe
otrzymaliśmy z rąk o. Magistra,
Mieczysława Kożucha SJ w cza-
sie Mszy Świętej Każdy z  nas
przeżył to wydarzenie w duchu
radości, wdzięczności i świado-
mości ciążącej na nas odpowie-
dzialności.
Redakcja:
Nov. Kamil
Rogalski SJ
zasady, którymi powinniśmy
kierować się w  życiu, a  także
medytowaliśmy nad tematem
grzechu człowieka i miłosierdzia
Boga. Drugi tydzień był czasem
zakochiwania się w Jezusie i po-
znawania Go. Zakończyliśmy ten
etap osobistym wyborem naśla-
dowania Chrystusa. Kolejne dwa
tygodnie były zatrzymywaniem
się nad sensem krzyża i chwałą
Zmartwychwstania. Wielkie
Rekolekcje zakończyliśmy kon-
templacją dla uzyskania miło-
ści. Plan rekolekcyjnego dnia
zawierał czas na Mszę Świętą,
medytacje, rozmowy z kierowni-
kiem duchowym, krótkie spacery
po gdyńskim lesie. Nieodłączną
częścią Wielkich Rekolekcji są
interstycje (jednodniowe prze-
rwy między kolejnymi etapami
rekolekcji), czyli czas kiedy
nabieramy sił do dalszej, reko-
lekcyjnej drogi. Zobaczyliśmy
wtedy jezuicki dom trzeciej
probacji w  Jastrzębiej Górze,
a także Gdańsk i Sopot. Na długi
czas zapamiętamy także uroki
Ziemi Kaszubskiej.
Wizyta
prowincjalska
W dniach od 3 do 8 lutego
nasze Starowiejskie Kolegium
wizytował o. Prowincjał Krzysz-
tof Dyrek SJ. Odbyliśmy wtedy
coroczną sprawę sumienia, czyli
rozmowę z naszym przełożonym
dotyczącą wszystkich aspektów
życia zakonnego i osobistego.
Oprócz tego o. Dyrek, w cza-
sie specjalnego spotkania z no-
wicjatem, opowiadał o  stanie
naszej prowincji przed zbliżającą
się Kongregacją Generalną.
Tradycyjnie też  w  dzień willo-
wy nowicjusze popisywali się
swoimi talentami kulinarnymi
i przygotowali obiad dla o. Pro-
wincjała (który nawiasem mó-
wiąc był wyśmienity!). Całość
wizytacji zakończyła uroczysta
kolacja prowincjalska.

Próba szpitalna
Spotkanie Młodych Archidiecezji Przemyskiej
Coroczne Spotkanie Mło-
dych Archidiecezji Przemy-
skiej (w skrócie SMAP) tym
razem odbyło się w  Brzozowie
i  okolicznych miejscowościach.
Także parafia w Starej Wsi była
jednym ze współorganizatorów.
Nowicjat pod przewodnictwem
o. Socjusza ochoczo włączył się
do przygotowań. Część nowicju-
szy pracowała na furcie, która
w tym czasie była także punktem
Kronika
26 lutego pierwszy  rok no-
wicjatu rozpoczął swoją kolejną
próbę - posługiwanie w szpitalu.
szesnastu nowicjuszy podzielo-
nych na zmianę przedpołudnio-
wą i popołudniową wyruszyło do
szpitala w pobliskim Brzozowie.
Zostaliśmy przydzieleni do na-
stępujących oddziałów: chirurgia
ogólna, chirurgia onkologiczna,
chemioterapia i  radioterapia,
neurologia i  reumatologia oraz
oddział wewnętrzny.
Naszą pracę staraliśmy się
wykonywać incognito. Polegała
ona na wykonywaniu czynno-
ści pielęgniarskich: karmieniu
i  przygotowywaniu pacjentów
do zabiegów, dbaniu o  higienę
oraz, przede wszystkim, na roz-
mowie. Często właśnie tego tym
ludziom najbardziej potrzeba.
Próba trwała 4 tygodnie. Wielu
nowicjuszy zaprzyjaźniło się
z osobami, którymi się opieko-
wali i trudno im było zakończyć
posługiwanie w szpitalu. Wszy-
scy jednogłośnie uznali ten czas
za bardzo owocny i  potrzebny
w  stawaniu się towarzyszami
Jezusa.
informacyjnym, część pracowała
w  recepcji, a  niektórzy wspo-
magali scholę swoimi głosami
i umiejętnościami muzycznymi.
W  pierwszym dniu (piątek)
głównym punktem programu
było wieczorne nabożeństwo,
którego tematem przewodnim
była wielość powołań w Koście-
le. Po zakończeniu nabożeństwa
młodzież zgromadzona w  Ba-
zylice jeszcze przez długi czas
śpiewała pieśni chwaląc Boga.
Drugi dzień SMAP-u rozpo-
czął się uroczystą Mszą Świętą
Po południu nowicjusze zapro-
sili zainteresowaną młodzież
na tzw. spotkanie salonikowe.
Całość odbywała się w  dużym
asceterium, które na ten czas
zamieniło się w  przytulną ka-
wiarenkę z  kanapami i  fotela-
mi. Młodzież częstowaliśmy
kawą, herbatą oraz ciastkami.
Lecz  przede wszystkim pro-
wadziliśmy ciekawe dyskusje
29
Mattony
Przez dwa ostatnie dni kar-
nawału, przed Środą Popielcową,
w naszej nowicjackiej wspólno-
cie odbywały się Mattony. Jest
to stara jezuicka tradycja sięga-
jąca czasów Ojców Białoruskich.
W  tych dniach oddajemy się
rozrywce i gramy w specjalną grę
karcianą, która jest połączeniem
piotrusia, wojny i remika. Zwy-
cięzca każdej partii otrzymywał
drobny upominek. Oczywiście
nie obyło się bez śmiechu i wiel-
kich emocji.
W czasie Mattonów nastą-
piła także zmiana funkcji nowi-
cjackich i pokoi. Wydarzenie to
zawsze wzbudza wiele emocji,
gdyż otrzymujemy wtedy zada-
nia, które będziemy wykonywać
przez następne pół roku. Bide-
lem, czyli osobą koordynującą
zajęcia w  nowicjacie, niejako
przewodniczącym nowicjuszy,
został Przemek Gębala. Sub-
bidelem, czyli osobą dbającą
o  organizację i  utrzymywanie
porządku w  Kolegium, został
Wojtek Morański.
o dokonywaniu małych i dużych
wyborów w  swoim życiu. Go-
ściem specjalnym tego spotkania
był o. Socjusz. Dzień zakończy-
liśmy nabożeństwem adoracji
Krzyża, któremu przewodniczył
J.E. bp Marian Rojek.
W ostatni, trzeci dzień zapla-
nowana została jutrznia, spotka-
nia w grupach i uroczysta Msza
Święta Niedzieli Palmowej pod
przewodnictwem J.E. bpa Józefa
Michalika. Msza ta odbyła się na
brzozowskim rynku.
 30 Carissimus 48
Droga krzyżowa na
Parnas
W Niedzielę Palmową, 1
kwietnia, odbyła się tradycyjna
droga krzyżowa na Parnas –
wzgórze znajdujące się nieopo-
dal Kolegium Starowiejskiego.
Poszczególne grupy parafialne
czytały komentarze do kolejnych
stacji i niosły krzyż.
Triduum Paschalne,
Święta Wielkanocne
Ostatnie tygodnie Wielkiego
Postu były czasem przygoto-
wywania się do świąt Wielkiej
Nocy. Odbywały się wtedy ge-
neralne porządki w  Kolegium,
czyli mycie okien, pastowanie
podłogi itp. Pomagaliśmy także
naszym siostrom w kuchni przy
Emaus wielkanocna tradycja nowicjatu
W oktawie wielkanocnej, za-
chowując stary, jezuicki zwyczaj
wybraliśmy się na dzień odpo-
czynku poza domem zakonnym,
czyli na tzw. Emaus. Tradycja
ta związana jest z  Ewangelią
czytaną w środę w oktawie wiel-
kanocnej o uczniach idących do
Emaus, których spotyka zmar-
twychwstały Jezus.
Po porannej Mszy Świętej
i śniadaniu nowicjusze połączeni
w dwu- lub trzyosobowe grupy
wybrali się do różnych miejsc,
by szukać Zmartwychwstałego.
Jedni pojechali do sanktuarium
św. Jana z Dukli, inni do Zagórza
(dom kapucynów), część wybra-
ła się do Strachociny – prawdo-
podobnego miejsca narodzin
św.  Andrzeja Boboli. Również na pieszej wędrówce. Każda z  innymi. Wszyscy z  wyprawy
środki transportu były różne, grupa w  tym dniu miała wła- wrócili szczęśliwi, podobnie jak
poczynając od autostopu, po- sne, niepowtarzalne przygody, uczniowie z  perykopy ewange-
przez autobusy, a  skończywszy z  którymi chciała się podzielić licznej po spotkaniu z Jezusem.

Zjazd rodziców nowicjuszy

przygotowywaniu świątecznych
wypieków.
Wielki Tydzień był już cza-
sem głębokiej modlitwy, ce-
lebrowania wielkich tajemnic
paschalnych. Nasi ceremoniarze
dbali o  to, by wszystkie nabo-
żeństwa, ceremonie i  obrzędy
były wykonywane godnie i  w
odpowiednim porządku.
Święta Wielkiej Nocy spę-
dziliśmy w prawdziwie radosnej
atmosferze wśród śmiechu,
śpiewów i rozmów. Nie zabrakło
także świątecznych przysma-
ków w  postaci jajek, mazurów
i  baranków. Część nowicjuszy
poprzez telewizję uczestniczyło
we Mszy Świętej celebrowanej
przez Benedykta XVI i przyjęło
błogosławieństwo Urbi et orbi.
Tradycyjnie też po południu
odbył się świąteczny mecz piłki
nożnej.
Na przełomie kwietnia i maja wolnym, który poszczególne się przedstawić nasze ideały
Uroczystość odbyło się spotkanie nowicju- rodziny organizowały indywi- zakonne.
Najświętszego Serca szy z  rodzicami i  najbliższymi. dualnie. Po obiedzie odbyła się Na niedzielny plan dnia
Jezusa Trwające 3 dni spotkanie (27-29 Msza Święta w kaplicy domowej, składały się: śniadanie, Msza
kwietnia) miało na celu poka- której przewodniczył o. Socjusz. Święta w Bazylice Starowiejskiej
spotkanie dobroczyńców zanie naszym najbliższym, jak Od 16:30 była możliwość zwie- i  konferencja o.  Magistra dla
Kolegium Starowiejskiego wygląda życie w  zakonie, jakie dzania zakonnego muzeum, rodziców. Zjazd zakończył się
Jak co roku, z okazji ważnej obowiązki pełnimy i jak wygląda Bazyliki i  skarbca. Wieczorem uroczystym obiadem i  pamiąt-
dla jezuitów uroczystości Naj- wnętrze Kolegium Starowiej- wszyscy zgromadzili się w  sali kowym zdjęciem na schodach
świętszego Serca Pana Jezusa skiego. Była także okazja do swo- teatralnej, by zobaczyć przy- przed Bazyliką. Podczas obu
(w tym roku: 15 czerwca), do bodnej, ubogacającej rozmowy gotowaną przez nowicjuszy Mszy Świętych część nowicju-
Kolegium Starowiejskiego zo- w kręgu rodzinnym. sztukę teatralną Ad maiorem. szy stworzyła zespół muzyczny,
stały zaproszone osoby życzliwe Zjazd rozpoczął się spotka- Na tle konstytucji zakonnych który upiększał Liturgię Eucha-
naszemu Zakonowi. Odprawio- niem zapoznawczym, podczas i postaci świętego jezuity – An- rystyczną.
na została w  ich intencji Msza którego nowicjusze przedsta- drzeja Boboli (w 2007 roku ob- Spotkanie z  rodzicami oka-
Święta, a  po niej odbyła się wiali swoich gości. Sobotnie chodziliśmy 350-rocznicę jego zało się owocne zarówno dla
uroczysta kolacja. przedpołudnie było czasem męczeńskiej śmierci) staraliśmy rodziców jak i dla nowicjuszy.

Majówka (5-8 V) wyjazd na Ukrainę
W tym roku nasza majówka
odbyła się na Ukrainie. Wyprawa
zaczęła się 5 maja i tegoż samego
dnia po południu udaliśmy się
na cmentarz Orląt Lwowskich.
We Lwowie gościły nas siostry
służebniczki. Część nowicjuszy
spała w domu jezuitów u o. Da-
wida Nazara SJ.
W niedzielę następnego dnia
uczestniczyliśmy w  grekokato-
lickiej Służbie Bożej w  cerkwi
św.  Jura we Lwowie. Liturgia
trwała ponad dwie i  pół go-
dziny. Po niej, wraz z  naszym
przewodnikiem Andriejem,
mieliśmy czas na zwiedzanie
Lwowa. Widzieliśmy świątynie
różnych obrządków: rzymsko-
katolickiego, grekokatolickiego
i  ormiańskiego. Oglądaliśmy
także słynny dworzec kolejowy
z  początku XX  w. oraz Stare
Miasto z rynkiem.
Zjazd nowicjatów jezuickich
Po powrocie z  majówki no-
wicjat starowiejski spotkał się ze
współbraćmi z innych jezuickich
nowicjatów. W tym roku gościli
nas nowicjusze z  Czech i  Sło-
wacji w  domu rekolekcyjnym
w  Preszowie. W  zjeździe brał
udział także nowicjat gdyński;
zabrakło natomiast z powodów
wizowych nowicjatu z Nowosy-
birska (Region Rosyjski).
Przez cały tydzień (10-16
maja) mieliśmy zaplanowany
szereg różnych zajęć. Były to:
· Konferencje i  wykła-
dy. Dotyczyły one zdawania
corocznej sprawy sumienia,
historii działalności jezuitów
w Czechach i na Słowacji. Pozna-
liśmy także postać bł. Tomasza
Munka  SJ. Prelegentami byli:
Prowincjał czeski o. Franciszek
Hylmar SJ oraz Rektor domu
rekolekcyjnego o.  Józef Sup-
pa SJ.
· Poznawanie piękna
obrządku grekokatolickiego. Po
raz kolejny mogliśmy uczestni-
czyć w Służbie Bożej. Ciekawym
Kolejny dzień spędziliśmy
podróżując po Ukrainie. Za-
trzymaliśmy się w  Poczajewie,
ważnym dla prawosławnych
miejscu kultu. W Zarwanicy po-
kłoniliśmy się cudownej ikonie
Matki Bożej. Na posiłek zatrzy-
maliśmy się w Złoczewie u sióstr
okazało się także spotkanie
z  biskupem grekokatolickim,
władyką Janem Babjakiem (nota
bene jezuitą). Pomimo barier
językowych, udało się nam na-
wiązać interesującą rozmowę
i  poznać bliżej naszego współ-
brata. Z kolei w Koszycach słu-
chaliśmy wykładu na temat ikon
prowadzonego przez osobę pi-
szącą ikony w jezuickim centrum
Wschód-Zachód.
Kronika
służebniczek.
W ostatnim dniu byliśmy
we  lwowskim skansenie. Mo-
gliśmy poznać nieco bardziej
kulturę i  historię Ukrainy oraz
dowiedzieć się wielu ciekawych
· Wspólne poznawa-
nie naszych nowicjatów. Na
tę część składały się wieczory,
podczas których każdy nowicjat
miał okazję zaprezentować się
i  pokazać, jak wygląda życie
w nowicjacie w poszczególnych
prowincjach
· Zwiedzanie Czech
i  Słowacji. W  ramach zjazdu
nowicjatów mogliśmy zobaczyć
Preszów oraz Stare Miasto w Ko-
31
informacji o  ikonach i  ikono-
stasie od bardzo życzliwego
studyty.
Do Starej Wsi wróciliśmy
zachwyceni pięknem Ukrainy
i gościnnością jej mieszkańców.
szycach wraz z  tamtejszą kate-
drą gotycką pod wezwaniem
św. Elżbiety.
· Sport i rekreacja. Była
to przede wszystkim wyprawia
w Tatry Słowackie. Pogoda nam
dopisywała i  mogliśmy w  całej
pełni podziwiać majestat gór.
Dotarliśmy do Zbójnickiej Cha-
ty, wokół której utrzymywał się
jeszcze śnieg. Ważnym wyda-
rzeniem tego zjazdu był także
mecz piłki nożnej pomiędzy
nowicjuszami jezuickimi, a kle-
rykami grekokatolickimi. Emocji
było co nie miara, mecz stał na
wysokim, światowym poziomie.
Niestety nie udało się zachować
kilkuletniej tradycji meczów
północ-południe rozgrywanych
pomiędzy nowicjuszami staro-
wiejskimi, a gdyńskimi.
Spotkanie nowicjatów moż-
na uznać za udane. Mogliśmy
poznać różnorodność tkwiącą
w samym Towarzystwie i zoba-
czyć naszych współbraci z innych
prowincji. Czekamy na następny
zjazd w przyszłym roku!
 32 Carissimus 48
Próba Pielgrzymia
Przed zakończeniem nowi-
cjatu każdy nowicjusz odbywa
swą ostatnią próbę. Jest nią
pielgrzymka z okolic Warszawy
do Rostkowa.
W dniu 16 czerwca nowicju-
sze drugiego roku wyruszyli do
miejsca narodzin św. Stanisława
Kostki. Cała pielgrzymka trwała
pięć dni. Nie mając pieniędzy ani
zapewnionego noclegu, z  dnia
na  dzień musieli oni żebrać
dla siebie na jakieś pożywienie
i dach nad głową.
Święcenia
kapłańskie
w Krakowie
29 czerwca wzięliśmy udział
w uroczystości święceń kapłań-
skich w Bazylice Najświętszego
Serca Pana Jezusa w Krakowie.
Czterech naszych współbraci
zostało wyświęconych na ka-
płanów. Potem wyruszyliśmy
pociągiem do Zakopanego na
nasze wspólnotowe wakacje.
Wakacje
wspólnotowe
W tym roku wakacje wspól-
notowe odbyły się w  Dzianiszu
k.  Zakopanego. Poza licznymi
wyjściami w  góry, spędzali-
śmy ze sobą czas przy ognisku,
smażąc oscypki. Przez prawie
cały czas był z  nami obecny
o. Socjusz. Po prawie dwóch ty-
godniach radosnego bycia razem
rozjechaliśmy się do naszych
rodzinnych miejscowości na tzw.
wakacje domowe.
Wakacje domowe
Do swoich domów przyje-
chaliśmy 12 lipca. Dla więk-
szości z nas był to czas nieco za
krótki, by nacieszyć się pobytem
w domu rodzinnym.
Do Kolegium w  Starej Wsi
wróciliśmy 23 lipca.
Pielgrzymka do
Częstochowy
30 lipca, w ostatnim dniu ID-
M-u, czterech nowicjuszy (Kamil
Mrówka, Jarosław Mikuczewski,
Tomasz Stąpor oraz Marcin Wło-
darek) wyjechało do Warszawy,
skąd 31 lipca wyruszyli na pie-
szą pielgrzymkę na Jasną Górę
wraz z jezuicką, harceską grupą
o nazwie Szara.
Ignacjańskie Dni Młodzieży
31 lipca we wspomnienie
św. Ignacego Loyoli zakończyły
się IV Ignacjańskie Dni Młodzie-
ży (w skrócie IDM), które w tym
roku odbywały się pod hasłem
Odważni w  wierze. Na to co-
roczne spotkanie przyjechało
w  tym roku około 400-tu mło-
dych ludzi z  naszych placówek
jezuickich na południu Polski
(Kłodzko, Wrocław, Bytom,
Czechowice, Gliwice, Kraków,
Nowy Sącz, Opole), a także z ta-
kich miast jak: Gdynia, Gdańsk,
Olsztyn, Piotrków Trybunalski.
Wraz z  warsztatowcami i  ob-
sługą w  imprezie wzięło udział
ponad 450 osób.
W większości młodzież przy-
jechała na IDM po odbyciu
rekolekcji Magis. Młodzi mieli
do wyboru 27 grup warsztato-
wych, w których mogli rozwijać
swoje zainteresowania (m. in.
w grupach: teatralnej, radiowej,
pisania ikon, misyjnej, garncar-
skiej, rzeźbiarskiej, bushido,
policjanej, strażackiej oraz w
szeregu zajęć tanecznych od
tańców latynoamerykańskich po
Częścią nabożeństwa w czasie Ignacjańskich Dni Młodzieży
był krótki film zrealizowany przez nowicjuszy. Symbolicznie
pokazaliśmy, że kroczenie za Panem wymaga wysiłku, a o nasze
życie toczy się walka pomiędzy aniołem światłości a szatanem.
Zobacz ten film pod adresem:
http://pl.youtube.com/watch?v=7lDyHJbzRcM
szkockie i  izraelskie). W  połu- Nowicjat czynnie brał udział
dnie wszyscy spotykali się w ba- w  organizacji IDM. Pomagali-
zylice na wspólnej Eucharystii, śmy w kuchni i jadalni oraz przy
a  wieczorem na modlitwie lub warsztatach i  innych pracach.
koncertach (koncert finałowy W  poniedziałek wieczorem no-
dała grupa Katolika Front). wicjat przygotował specjal-
ne nabożeństwo poświęcone
św. Andrzejowi Boboli. Po wnie-
sieniu relikwii tego jezuickiego
męczennika przybliżyliśmy jego
życie. Drugą osobą, która pa-
tronowała temu nabożeństwu
był Jan Paweł II, który wołał, że
każdy w życiu musi mieć swoje
Opinia:
Poznałam bardzo dużo
nowych osób i myślę, że to też
jest jakiś rodzaj odwagi, że
nie wstydzimy się podejść do
drugiego człowieka, podać mu
rękę i porozmawiać z nim. Dużo
takich odważnych osób tutaj
jest, myślę, że i ja trochę należę
do nich.
Westerplatte. Specjalnie na
nabożeństwo przygotowaliśmy
krótki film (szczegóły powyżej).
Następnie młodzi, widząc takie
dwie odważne postacie, mogli
symbolicznie spalić swoje lęki
w  ogniu i  otrzymać specjalne
błogosławieństwo od kapłanów.
Na sam koniec świadomie wy-
znaliśmy swoją wiarę w  Boga.
Dla wielu uczestników nabożeń-
stwo było wielkim duchowym
przeżyciem.

Odpust parafialny w Starej Wsi
Uroczystości odpustowe
w  naszej parafii rozpoczęły się
w  wigilię uroczystości Wnie-
bowzięcia Najświętszej Maryi
Panny, kiedy to odbył się róża-
niec wraz z  procesją po placu
kościelnym z kopią obrazu Matki
Bożej Starowiejskiej.
W sam dzień odpustu nowi-
cjusze zbierali intencje mszalne,
dbali o  porządek przy obrazie
i  pomagali przy Mszach Świę-
tych. O godzinie 11:00 odbyła się
uroczysta suma odpustowa, któ-
rej przewodniczył J.E.  bp  Ma-
rian Rojek.
Introdukcja
4 września, po trzydniowych
rekolekcjach przygotowujących,
dziewięciu dotychczasowych
kandydatów przeżyło tzw. In-
trodukcję (uroczyste wejście do
wspólnoty nowicjackiej) i  tym
samym stali się oni pełnopraw-
nymi nowicjuszami Towarzy-
stwa Jezusowego. Uroczystość
miała miejsce w  naszej kaplicy
nowicjackiej podczas Euchary-
stii. Podczas Mszy Świętej po-
święcone zostały krzyże zakon-
ne, różańce, książeczki Ćwiczeń
Duchownych oraz Konstytucje
Zakonne i zostały one wręczone
nowo przyjętym nowicjuszom.
Na koniec wszyscy ucałowaliśmy
figurkę naszej Matki Bożej No-
wicjackiej. Dzień po tym wyda-
rzeniu nastąpiła zmiana funkcji
nowicjackich. Bidelem został
Mariusz Balcerak, a subbidelem
Marcin Włodarek.
Uroczystość
Wszystkich Świętych
W uroczystość Wszystkich
Świętych w  Starej Wsi odbyła
się tradycyjnie Msza Święta
w kaplicy cmentarnej oraz spe-
cjalne nabożeństwo na cmenta-
rzu. Podczas tego nabożeństwa
w sposób szczególny modliliśmy
się za zmarłych tu leżących.
5 listopada w  uroczystość
Wszystkich Świętych i  Błogo-
sławionych Towarzystwa Je-
zusowego wspólnota naszego
Kolegium zgromadziła się przy
mogile Ojców Białoruskich.
W  ten sposób uczciliśmy na-
szych współbraci, którzy prze-
trwali kasatę Zakonu w 1773 r.,
przebywając w Rosji, a w 1821 r.
trafili do Starej Wsi.
Sesja na temat komunikacji interpersonalnej
Na dwa ostatnie dni paź-
dziernika do nowicjatu przyje-
chał o. Andrzej Migacz SJ, który
jest odpowiedzialny za promocję
powołań w  naszej prowincji.
Przeprowadził on sesję na temat
komunikacji interpersonalnej.
W czasie zajęć poznaliśmy
mechanizmy komunikowania
się między dwiema osobami oraz
z grupą, a także tajniki komuni-
Październikówka
25 września 2007 roku
wspólnota nowicjacka wyjecha-
ła na jesienną wycieczkę, tzw.
październikówkę. Nazwa może
być nieco myląca, gdyż nasz
wyjazd z powodów pogodowych
nie został zorganizowany w paź-
dzierniku, lecz we wrześniu.
W tym roku naszym celem były
Bieszczady.
Po Mszy Świętej i śniadaniu
wyruszyliśmy w drogę. W czasie
podróży odprawiliśmy medyta-
cję i zapoznaliśmy się z aktual-
nymi warunkami atmosferycz-
nymi. Okazało się, że Bieszczady
przywitały nas pięknym, jesien-
Kronika
kacji niewerbalnej (mowa ciała).
Dyskutowaliśmy również na te-
mat cech dobrego lidera. Zajęcia
oprócz części teoretycznej miały
także część praktyczną, w czasie
której robiliśmy różnego rodzaju
ćwiczenia i testy.
Wieczorami o. Migacz dzielił
się z nami także doświadczenia-
mi trzeciej probacji, którą odbył
w Australii.
nym słońcem. Nowicjusze mogli
wybrać jedną z kilku tras. Jedna
z  nich prowadziła na Tarnicę
- najwyższy szczyt Bieszczad
(1346 m n.p.m.), inna poprzez
Połoninę Wetlińską. Wielu z nas
po raz pierwszy było w Bieszcza-
dach i zachwycało się połonina-
mi – to one w  dużym stopniu
składają się na niesamowity
klimat tych gór.
Po dotarciu do końca wy-
znaczonych szlaków wszystkie
grupy spotkały się u Ojców Ber-
nardynów w Wetlinie. Nie obyło
się bez ogniska i  śpiewów przy
dźwiękach gitary i bębna.
33
Przyjazd Kandydatów
20 sierpnia do naszej wspól-
noty dołączyło 9 kandydatów,
których oczekiwaliśmy w  wiel-
kim napięciu. Są to: Paweł
Bubacz, Eryk Gumulak, Bartek
Hućko, Grzesiek Kisiel, Krystian
Mółka, Krzysiek Przybyła, Rafał
Wąsik, Wojtek Werhun, Prze-
mek Wysogląd.
Śluby zakonne
Ten dzień siedmiu naszych
współbraci z  drugiego roku
zapamięta na całe życie. Były to
śluby zakonne złożone 25 sierp-
nia w  Bazylice Starowiejskiej.
Jedynie Przemek, z  racji tego,
że nie minęły jeszcze wymagane
przez nasze Konstytucje pełne
dwa lata od jego wstąpienia do
nowicjatu, swoje śluby złożył
później w Krakowie.
Wspomnienie
św. Stanisława Kostki
– patrona nowicjuszy
18 września obchodziliśmy
święto św.  Stanisława Kostki,
który jest patronem nowicjuszy
oraz dzieci i  młodzieży. Z  tej
okazji w naszej Bazylice odbyła
się uroczysta Msza Święta ku
jego czci. Uczestnicy Eucharystii
mieli możliwość ucałowania reli-
kwii tego świętego jezuity.
Wykopki i kiszenie
kapusty
Wrzesień jest miesiącem,
w którym pomagamy w różnych
pracach polowych. Byliśmy
zatem dwukrotnie na wykop-
kach oraz na kiszeniu kapusty.
Zaszczytu chodzenia w  beczce
czyli deptania kapusty dostąpili:
Jarek Mikuczewski, Krzysiek Je-
leń i dwóch Wojtków: Morański
i Werhun.
Zmarł kardynał
Kozłowiecki
28 września w  wieku 96
lat zmarł w  Lusace w  Zambii
nasz współbrat, ksiądz kardynał
Adam Kozłowiecki SJ.
Z tej okazji 12 października
w Bazylice Najświętszego Serca
Jezusowego w Krakowie odbyła
się Msza Święta, w której wspo-
minaliśmy zmarłego. Spora
grupa nowicjuszy wybrała się
na tę uroczystość i  modliła się
za wielkiego misjonarza Zambii,
który swój nowicjat odbył w Sta-
rej Wsi.
34 Carissimus 48
Powołanie
W mym sercu
Coś się rodzi
Jakieś pragnienie
Coś mnie trwoży
Lecz pociąga
Coś zniechęca
Lecz serce rozpiera
Coś mnie łapie
Jakieś sidła
Coś miłego
Lecz zobowiązującego
Coś mi żyć nie daje
Może to miłość
Bezinteresowna
Ktoś mi każe ją rozszerzać
Kim On jest
Że sercem mym włada
Że wyrzekł me imię
I szeptał mi pójdź za mną

Now. Paweł Bubacz SJ

Stara Wieś, Zima 2007

Powołani
do bycia super
Now. Przemysław Wysogląd SJ
Wyobraź sobie taki obrazek: ponury, cały na czarno,
wyrusza ze swej kryjówki w mroki nocy by pomagać
innym. Pomyślałeś, że to może Batman, ale jakże się
mylisz! To jezuita. Ale jeśli się przyjrzysz bliżej, to
zakonnicy i superbohaterowie mają ze sobą aż nazbyt
wiele wspólnego, choć nigdy byś ich o to nie podej-
rzewał. Żeby zrozumieć istotę tego związku, musimy
sięgnąć do korzeni kultu superbohaterów – jak wiesz
narodził się on w będących również ojczyzną komiksu
Stanach Zjednoczonych, gdzie kościół protestancki nie
uznaje kultu świętych, tak bardzo obecnych w naszej
kulturze europejskiej. A społeczeństwo potrzebuje
osób, które mogłoby otaczać niemal religijną czcią.
Rolę ich przejęli więc za oceanem Batman, Supermen,
Spider-Man i reszta im podobnych.
Ale przecież bohaterom tym nie chodzi o chwa-
łę – noszą w końcu maski – chodzi im o szerzenie
sprawiedliwości w świecie, o bezinteresowną walkę ze
złem w imię podstawowych wartości. W imię miłości.
Bohaterowie komiksów żyją konkretnymi ideałami
wysnutymi bezpośrednio ze świata wartości chrześci-
jańskich i choć czasem powodowani są nie do końca
czystymi pobudkami – często powodem ich wejścia
na drogę walki z przestępczością jest, jak choćby chęć
zemsty w przypadku Batmana, który w dzieciństwie
stracił rodziców– to w końcu triumfuje konkretnie poj-
mowane dobro. Jednak decydujące jest tutaj poczucie
odpowiedzialności wysnute z arystotelesowskiej myśli
o szczególnej grupie ludzi, dla której nie ma prawa, bo
sami je stanowią. Czy nie dostrzegasz w tym czegoś ze
św. Pawła? Bo i Paweł (możesz go nawet nazywać Su-
perpaweł) był takim superbohaterem swoich czasów,
Felieton 35
podobnie jak późniejsza cała rzesza świętych.
Oczywiście, komiksowi herosi są bardzo różni
– ale w końcu, jak i w życiu świętych, zakonników
czy najogólniej chrześcijan, różne są drogi, ale jeden
cel. Jak św. Ignacy różnił się od św. Franciszka, tak
Supermen różni się od Batmana – ale w końcu chodzi
im o to samo.
Można by powiedzieć, że każde społeczeństwo ma
takich świętych, na jakich sobie zasłużyło. Każdy bo-
wiem superbohater – jak i każdy święty – jest dzieckiem
swoich czasów. Ludzie w maskach w swoim cywilnym
życiu uosabiają typowego człowieka naszej epoki – to
pokolenie wiecznych chłopców bez ojców, potomków
Piotrusia Pana, wychowanych w świecie, w którym
nie ma jasno określonych wartości, niepewnych siebie
i przyszłości, żyjących bez jakiegokolwiek celu. A dzięki
swoim komiksowym alter ego mogą te wartości odkryć
i podążać do nich z całą determinacją, na którą pozwala
im przebranie. Dzisiejszy świat jest pusty i właśnie
dlatego tak rozpaczliwie woła o wzorce, jakimi, chcesz
czy nie, są bohaterowie komiksów.
Musisz być zatem kimś więcej niż tylko bladolicym
kleryczkiem by móc z powodzeniem owej słynnej spra-
wiedliwości na świecie bronić. Musisz być dla innych
za cenę własnego życia. Często ta cena jest szczególnie
wysoka – odrzucenie przez społeczeństwo, rezygnacja
z kariery, rodziny, szkoły czy nawet własnego szeroko
pojmowanego szczęścia. Przywdzianie nowego stroju
i porzucenie światowego życia przywodzi na myśl jed-
noznaczne skojarzenia: wbrew pozorom do bycia super
też trzeba mieć powołanie.
36 Carissimus 48
Pierwsze dni w
Zakonie
Nadszedł wreszcie długo oczekiwany dzień 20 sierp-
nia 2007 roku, kiedy to przyjechałem do Starej Wsi.
Decyzja o wstąpieniu do zakonu to, w życiu młodego
człowieka, nie lada poświęcenie, może ona budzić lęk
i wątpliwości. Chciałem jednak zaufać Panu.
Pierwszy rzut oka na Kolegium wywołał we mnie
mieszane uczucia: stary, duży, popauliński budynek
żółtego koloru. Jednak, kiedy wszedłem do środka,
podbudował mnie panujący tutaj porządek. Ładne,
przestrzenne korytarze dodają uroku temu miejscu.
Pierwszym domownikiem, który mnie przywitał w Ko-
legium, był przebywający wówczas na furcie br. Stani-
sław. Jednak zaraz po tym opiekę nade mną przejął
nowicjusz imieniem Jarek, który okazał się być moim
Aniołem. Dla nieuświadomionych, Anioł w nowicjacie
jezuitów to nowicjusz drugiego roku, który opiekuje się
kandydatami do Towarzystwa.
Pożegnałem się z bliskimi, ostatni raz spojrzałem
wschód słońca w Starej Wsi
w oczy mamy zwilżone łzami i podążyłem za Jarkiem,
który poprowadził mnie do pokoju. Na okres kandyda-
tury dzieliłem go z kandydatem, którego poznałem na
powołaniówce – Przemkiem. Zaraz po rozpakowaniu,
usłyszeliśmy dzwonek na kolację.
Refektarz zrobił na mnie bardzo pozytywne wraże-
nie. Przy wspólnym stole zasiedli wszyscy kandydaci,
Anioł i o. Socjusz, który wprowadzał nas w życie w Ko-
legium. Wtedy to pierwszy raz zobaczyłem współbraci
w komplecie. Już w pierwszym dniu doświadczyłem
opiekuńczości o. Magistra, który z uśmiechem i miłym
słowem wychodził do nas za każdym razem, kiedy nas
spotykał.
Nie mogliśmy w okresie kandydatury kontaktować
się z nowicjuszami, chociaż czułem wyraźnie ich życz-
liwość wobec nas. Już pierwszy spotkany nowicjusz
pozdrowił mnie uśmiechem i skłonem głowy. Jeszcze
większej życzliwości doznałem, kiedy usługiwali nam
przy stole w okresie trzydniowych rekolekcji. Widać
było zaangażowanie w ich pracy; dbali o to, żeby nam
Now. Eryk Gumulak SJ
niczego nie brakowało.
Wyjątkowo miłym momentem dnia była rekreacja,
kiedy to spotykaliśmy się wszyscy w czytelni – miejscu
tymczasowo przeznaczonym dla rekreacji kandydatów
– i rozmawialiśmy na miłe nam tematy. Powodzeniem
cieszyło się opowiadanie kawałów i gry planszowe.
Oczywiście cały czas był z nami Anioł.
Ciekawym przeżyciem było dla mnie objęcie pierw-
szej funkcji w Kolegium. Moim pierwszym obowiązkiem
było tzw. ST1, czyli usługiwanie przy stole na obiedzie
i kolacji. Warto wspomnieć, że jedzenie w Kolegium
potrafi pocieszyć najbardziej strapionego.
Już od początku kandydatury związałem się z miej-
scem, które niewątpliwie będę mile wspominał przez
całe moje życie. Tym miejscem jest Oratorium, czyli
pokoik pełniący funkcję małej kapliczki. Wszystkie
moje problemy i wątpliwości rozwiązywał Pan poprzez
to właśnie miejsce. Jak wiele łask udziela Pan tym,
którzy tam adorują Najświętszy Sakrament.
Nasze pokoje sąsiadują z Oratorium, więc nawet
kiedy kładę się spać, mam świadomość bliskości
Chrystusa. Mile wspominam też pierwsze rozmowy
z o. Magistrem. Widać w nich było wyraźnie niemal
ojcowską troskę o nasze wychowanie.
Czwartek jest tzw. dniem willowym. W ten dzień
cały nowicjat wybiera się na willę – domek w lesie nie-
daleko Starej Wsi. Jest to idealne miejsce do wspólnej
rekreacji. Nasz pierwszy dzień willowy miał charakter
zawodów, sportowej rywalizacji pomiędzy kandydata-
mi, nowicjuszami i scholastykami – świeżo po ślubach.
W takich chwilach można bardzo wyraźnie odczuć
bliskość wspólnoty.
Okres kandydatury był dla mnie – jak i samo po-
wołanie – momentem przełomowym w życiu; czasem
próby i nauki. Doświadczyłem bowiem, że w chwilach
wewnętrznego osamotnienia Pan zawsze jest ze mną.
Teraz mogę ze szczerym sercem wołać w każdej chwili
dnia: Jezu, ufam Tobie!
 38 Carissimus 48
SŁOWNIK NOWICJACKI
–A–
Abacowy – nowicjusz koordynujący pracę
w abacum, odpowiedzialny za porządek
i przygotowanie jadalni.
Abacum – pomieszczenie przy jadalni;
miejsce, gdzie nowicjusze wprawiają
się w  sztuce zmywania i  wycierania
naczyń.
Agere contra (łac.: działać przeciw) –
ignacjańskie hasło określające zasadę
i  metodę postępowania, mającego na
celu uwolnienie się od wszystkiego, co
sprawia przyjemność, lecz nie jest dzia-
łaniem na większą chwałę Bożą.
AMDG et BVMH – Ad Maiorem Dei
Gloriam et Beatissimae Virginis Mariae
Honorem (łac.: wszystko na większą
chwałę Bożą i ku czci Najświętszej Ma-
ryi Panny); hasło przewodnie jezuitów,
rozszerzone o nawiązanie do, tak mocno
wpisanego szczególnie w  pobożność
polską, kultu maryjnego.
Anioł – nowicjusz starszego rocznika
opiekujący się tymi, którzy zgłosili
się do Zakonu i  rozpoczęli miesięczną
kandydaturę. Do jego zadań należy
wprowadzenie kandydatów w zwyczaje
życia nowicjackiego.
Apostolat – jedno z  zaangażowań ze-
wnętrznych, duszpasterskich, jakie
podejmują nowicjusze lub scholastycy
w trakcie swych studiów.
Asceterium – dawniej pomieszczenie,
w którym nowicjusze spędzali cały dzień
na wspólnej nauce, modlitwie i rekreacji;
obecnie sala wykładowa.
Aula rekreacyjna – pomieszczenie wspól-
ne, w którym zakonnicy spotykają się w
czasie wolnym.
Aulowy – nowicjusz opiekujący się aulą re-
kreacyjną, odpowiedzialny za porządek
i wyposażenie.
–B–
Bidel – starosta wśród nowicjuszy, mający
w  stosunku do innych pewną władzę
(nierozłączną z dziesiątkami niełatwych
obowiązków).
Brat – jezuita, który nie jest kapłanem.
Budzący – nowicjusz, którego zadaniem
jest codzienne budzenie współnowi-
cjuszy.
–C–
Carissimus – (łac.: najdroższy) tradycyj-
ny sposób zwracania się do nowicjusza
przez starszych jezuitów.
Ceremoniarz – mistrz ceremonii; osoba
czuwająca nad poprawnością i pięknem
obrzędów kościelnych.
Czytanie do stołu – lektura duchowa,
czytana podczas wspólnego posiłku.
Czytanie duchowne – czytanie lektury
o tematyce duchowej.
Ćwiczenia duchowne (Ćwiczenia du-
chowe) – książeczka napisana przez
św. Ignacego, opisująca sposób odpra-
wiania rozmyślań, rachunków sumienia
itp.; rekolekcje ignacjańskie oparte na
wskazaniach wspomnianego świętego,
podzielone na cztery etapy – tzw. tygo-
dnie; wszystkie modlitwy oraz spotkania
z kierownikiem duchowym.
–D–
Deo gratias – (łac.: Bogu niech będą dzięki)
na refektarzu również znak, że można
prowadzić rozmowy.
Diariusz – księga zawierająca zapis co-
dziennych wydarzeń; kronika domu
zakonnego, dziennik, historia.
Dinks – kloc drewna na kiju służący, po
uprzednim owinięciu szmatą, do frote-
rowania korytarzy.
Dom – każda placówka jezuicka, niezależnie
od jej statusu i charakteru.
Druga probacja – okres formacji obejmu-
jący: nowicjat, studia oraz czas pracy, aż
do rozpoczęcia trzeciej probacji.
Duchowny – ojciec duchowny; ojciec który
pełni funkcję spowiednika domu.
Duszpasterstwo – konkretny obszar pracy
apostolskiej.
Dyspensa – pozwolenie lub zwolnienie
z  obowiązku udzielane przez przełożo-
nego.
Dzień willowy – dzień wolny od zajęć,
połączony z wyjściem na willę.
–E–
Egzamin – rozmowa z kandydatem przed
przyjęciem do Zakonu.
Egzaminator – jezuita wyznaczony przez
prowincjała i odpowiedzialny za przyj-
mowanie kandydatów.
Egzorta – referat ascetyczny, wygłoszony
we wspólnocie domowej.
Emaus – wyprawa odbywająca się po
Świętach Paschalnych; nowicjusze na
cały dzień opuszczają kolegium, aby
nawiedzać lokalne miejsca kultu religij-
nego; nazwa nawiązuje do Ewangelii wg
św. Łukasza (Łk 24,13).
–F–
Filozofia – studia filozoficzne; pierwszy
etap studiów w Zakonie.
Filozofowie – scholastycy jezuiccy odby-
wający studia filozoficzne.
Flexoriae – w nowicjacie pół godziny do-
wolnej modlitwy.
Formacja – proces kształtowania młodego
zakonnika.
Formator – osoba odpowiedzialna za for-
mację młodych jezuitów; w  nowicjacie
funkcję tę pełni o. Magister.
Funkcje nowicjackie – drobne, stałe
obowiązki, dotyczące różnych obsza-
rów życia wspólnotowego, powierzane
nowicjuszom i  traktowane jako jedna
z prób.
Funkcyjny – osoba, której powierzono
jedną z funkcji w domu.
Furta – pomieszczenie przy wejściu do
kolegium; portiernia.
Furtian – brat zakonny lub osoba świecka
pracująca na furcie.
–G–
Generał – jezuita sprawujący najwyższą
władzę w Zakonie.
Gorzkie żale – żartobliwie: konferencja
porządkowa; przypomnienie reguł życia
wspólnotowego.
–I–
Infirmarz – nowicjusz który opiekuje się
chorymi jezuitami.
Infirmeria – miejsce dla chorych; tu no-
wicjusze uczą się realizować w praktyce
przykazanie miłości bliźniego, opiekując
się chorymi braćmi i ojcami; w infirmerii
młodzi jezuici poznają co to szacunek
do ludzkiej słabości, ułomności; szkoła
cierpliwości, pokory, miłosierdzia.
Introdukcja – obrzęd uroczystego włącze-
nia kandydatów do nowicjatu.
–K–
Kandydat – osoba przyjęta na pierwszą
probację, przed introdukcją.
Kandydatura – czas próby wstępnej,
poprzedzającej formalne przyjęcie do
nowicjatu.
Kapliczny – nowicjusz opiekujący się ka-
plicą domową.
Kolegium – dom zakonny w którym miesz-
kają jezuici w trakcie formacji.
Kolokwium wzrostu – praktyka spotkań
osobistych formatora z formowanym.
Konstytucje Towarzystwa Jezusowego
– dokument ułożony przez św. Ignacego,
określający jezuicki sposób postępowa-
nia i funkcjonowanie Towarzystwa.
Kontemplacja – modlitwa wewnętrzna
człowieka, który dzięki specjalnej ła-

sce doświadcza szczególnej obecności
Boga.
Kontemplatywność w działaniu – cha-
rakterystyczna dla jezuitów zdolność do
kontemplacji Boga, połączona z umiejęt-
nością aktywnego działania.
Krajka – wąski płócienny lub tkany pas,
wiązany na sutannie przez nowicjuszy.
–L–
Laboresy – prace wykonywane przez no-
wicjuszy w  ramach dbania o  porządek
i higienę w kolegium.
Loca – toaleta.
–M–
Magis – (łac.: bardziej) to słowo wyraża
pragnienia każdego jezuity.
Magister – mistrz nowicjatu; przełożony
mający wgląd do sumień nowicjuszy.
Magisterka – etap formacji, jaki ma miej-
sce po zakończeniu studiów filozoficz-
nych, a przed rozpoczęciem teologii.
Magisterkowicz – scholastyk odbywający
magisterkę.
Majówka – majowy, wspólny wyjazd re-
kreacyjny.
Manduktor – patrz Bidel.
Mattony – gra karciana pamiętająca czasy
ojców białoruskich; przypomina trochę
mieszankę Piotrusia i wojny.
Medytacja – godzinne rozmyślanie; mo-
dlitwa podejmująca zwykle treści Pisma
Świętego.
Minister – osoba odpowiedzialna za spra-
wy materialne w domu.
–N–
Nawiedzenie – udanie się do kaplicy na
krótką modlitwę przed Najświętszym
Sakramentem.
Nasi – jezuici o sobie, niezależnie od
stopnia, stażu życia zakonnego oraz
narodowości.
Nowicjat – u jezuitów dwuletnia próba, po
której składa się wieczyste śluby; jest to
dla nowicjusza ważny czas rozeznania
swego powołania, pod czujnym okiem
formatora.
Nowicjusz – jezuita odbywający nowicjat,
przygotowujący się do złożenia ślubów.
–O–
Obłóczyny – obrzęd przyjęcia sukni za-
konnej.
Ojciec – jezuita, który otrzymał święcenia
kapłańskie.
Ojcowie Białoruscy – jezuici, którzy prze-
trwali okres kasaty Zakonu (1773 – 1814)
na terenie Cesarstwa Rosyjskiego. Na po-
czątku XIX w. przybyli do Starej Wsi.
Opowieść pielgrzyma – autobiografia
św. Ignacego z Loyoli; tradycja stanowi,
że nowicjusze pierwszego roku, idąc
Słownik Nowicjacki 39
w  ślady założyciela, również spisują SJ (S.J.) – (ang. the Society of Jesus) skrót
historię swojego życia. od nazwy Towarzystwo Jezusowe.
–P–
Skupienie – jeden lub kilka dni poświęco-
nych wyciszeniu i modlitwie.
Socjusz Magistra – (łac. towarzysz Magi-
Październikówka – październikowy, re- stra) najbliższy współpracownik o. Magi-
kreacyjny wyjazd. stra; odpowiedzialny za funkcjonowanie
Peregrynacja – wędrówka; jedna z prób nowicjatu w sferze materialnej.
nowicjuszy; kilkudniowa, piesza piel-
Sprawa sumienia – coroczna, szczera
grzymka do Rostkowa (miejsca narodzin rozmowa z Prowincjałem.
św. Stanisława Kostki SI) bez żadnych
Subbidel – nowicjusz odpowiedzialny za
środków do życia.
zaopatrzenie nowicjatu; w szafie sub-
Probacja – (łac. próba) okres formacji kan- bidela można znaleźć środki czystości,
dydata (Pierwsza Probacja), nowicjusza niezbędne kosmetyki, artykuły papier-
(Druga Probacja); kilkumiesięczny okres nicze, a także słodycze.
(Trzecia Probacja) przed złożeniem
Superior – przełożony, stojący na czele
uroczystej Profesji.
lokalnej wspólnoty.
Profes – kapłan, który złożył uroczystą
–Ś–
profesję.
Profesja – ostatnie i uroczyste śluby.
Prowincja – jednostka administracyjna w Śluby zakonne – wieczyste przyrzeczenie
Towarzystwie Jezusowym Bogu posłuszeństwa, ubóstwa i  czy-
Prowincjał – główny przełożony prowin- stości; dla jezuitów charakterystyczny
cji. jest czwarty ślub – posłuszeństwa pa-
Próby nowicjackie – elementy formacji pieżowi.
–T–
mające na celu przystosowanie i uodpor-
nienie na trudne sytuacje życiowe; m.in.
szpitalna, katechetyczno-wspólnotowa,
peregrynacyjna, Wielkie Rekolekcje. Teologia – studia teologii; okres formacji
podstawowej, od zakończenia magister-
Przechadzka – spacer, rozumiany jako
ki, będący przygotowaniem do święceń
punkt dnia w  harmonogramie nowi-
kapłańskich, a zakończony uzyskaniem
cjackim.
odpowiedniego stopnia naukowego.
Puncta – forma przygotowania do me-
Trzecia probacja – ostatni etap forma-
dytacji; w nowicjacie przygotowywane
cji podstawowej, którego zakończenie
samodzielnie wieczorem lub dawane
jest warunkiem do złożenia ostatnich
przez przełożonych.
ślubów.
–R– Trzydniówka – modlitewne skupienie,
trwające trzy dni, najczęściej w  mil-
Rachunek sumienia – codzienna prak-
tyka modlitewna każdego jezuity; kwa-
czeniu; czas poświęcony na modlitwę
i duchową odnowę.
–U–
drans szczerości między człowiekiem
a Bogiem.
Refektarz – jadalnia.
Upomnienie braterskie – przyjacielskie
Rekreacja – forma wspólnotowego spę-
i życzliwe zwrócenie uwagi lub wytknię-
dzania wolnego czasu; w nowicjacie
cie błędu między współbraćmi.
obowiązkowy punkt dnia; spotkanie na
Wielkie Rekolekcje – rekolekcje mie-
auli rekreacyjnej przy kawie, muzyce
sięczne, obejmujące cztery tygodnie Ćwi-
i prasie.
czeń Duchownych; jest to największa
Rektor – przełożony kolegium.
próba dla każdego nowicjusza i zarazem
–S– mocne przeżycie duchowe.
–W–
Sacelan – patrz kapliczny.
Scholastyk – jezuita po pierwszych ślu-
Willa – dom wypoczynkowy, zwykle należą-
bach.
cy do kolegium lub domu formacji.
Scholastykat – czas formacji obejmujący
Wizytacja – doroczne odwiedziny prowin-
studia filozoficzne i teologiczne.
cjała każdej wspólnoty lokalnej, połączo-
Separacja – oddzielenie. Sprowadza się ne z szeroko pojętą kontrolą jej życia.
do ograniczenia kontaktów pomiędzy
Wspólnota – zespół jezuitów, wyodrębnio-
poszczególnymi grupami formacyjnymi;
ny prawnie, kierowany przez przełożone-
np. pomiędzy kandydatami a nowicju-
go lokalnego: superiora lub rektora.
szami.
Współbrat – patrz nasi.
SI (S.I.) – skrót od łac. Societas Iesu (Towa-
–Z–
rzystwo Jezusowe; w Polsce stosowany
był również skrót TJ lub T.J.).
Silentium sacrum – czas wyciszenia, sku- Zmiana funkcji – uroczyste ogłoszenie
pienia w ciągu dnia; staramy się wtedy nowych zadań i funkcji dla każdego
nie prowadzić rozmów. nowicjusza.