Bab 10 Sarawak

10.1 Latar Belakang Sejarah Sarawak (沙捞越的历

史背景)
• Sararwak mendapat nama daripada nama Sungai
Sarawak atau Batang
Sarawak.(沙捞越从 Sungai Sarawak 或 Batang Sarawak 中获得名
字)
• Batang Sarawak merangkumi kawasan sekitar kuching
hingga ke seluruh Sarawak.
(Batang Sarawak 包围 Kuching 四周至整个沙捞越)
• Terdapat bukti kewujudan manusia sejak 40000 tahun
dahulu.
(从 40000 年前就有人类出现的证据)
• Bukti kewujudan manusia di Sarawak dikuatkan dengan
penemuan beberapa
tinggalan sejarah di Gua Niah seperti:
(沙捞越的人类出现的证据通过在 Gua Niah 的几个历史遗迹)
a ) Tembikar
b ) Pisau yang diperbuat daripada batu
c ) Kapak yang diperbuat daripada batu
d) Lukisan yang diconteng pada dinding gua

• Hasil penemuan tersebut membukitkan bahawa Sarawak

merupakan salah
Sebuah negeri terawal yang diduduki oleh manusia di
Asia Tenggara.
(次发现证明沙捞越是其中一个人类早期在东南亚的州属)

10.1.1 Pertalian Sarawak dengan kesultanan

Brunei dan Sulu
 (沙捞越与汶莱和 Sulu 王朝的关系)
• Sejak abad ke-15, kerajaan Brunei pernah meluaskan
kuasanya ke Sarawak.
(15 世纪起，汶莱政府增扩大势力至沙捞越)

• Di bawah pemerintahan kerajaan Burnei, Sarawak

dibahagiakan kepada
beberapa unit jajahan.
(在汶莱的统治下，沙捞越被分为几个殖民区)
• Setiap unit jajahan ditadbir oleh seorang pembesar.
(每个殖民区由一位大臣统治)
• Pembesar memiliki unit autonomi untuk mentadbir unit
jajahan seperti:
(大臣拥有自治权以统治殖民区)
a ) Sungai Skrang ditadbir oleh Syarif Sahap
b ) Sungai Sarawak (Kuching) ditadbir oleh Pangeran
Mahkota.
10.2 Masyarakat Sarawak (沙捞越社会)
• Terdapat 27 buah kumpulan etnik di negeri Sarawak.
(有 27 种种族在沙捞越)
• Setiap etnik mempunyai bahasa, budaya dan cara hidup
yang tersendiri dan
berbeza.
(每个民族拥有独特及不同的语言，文化和生活方式)
• Kedudukan penempatan mereka juga berbeza mengikut
kawasan seperti:
(他们的住宅位置也随着地区而不同)
a ) Persisiran pantai 沿海地区
b ) Lembah sungai 河流地区
c ) Daerah pedalaman 内陆区
d ) Kawasan tanah tinggi 高地
• Jumlah penduduk padat terdapat di: (村民集中于)
a ) Dataran pantai (海滩平地)
b ) Lembah sungai di Bahagian barat Kuching (Kuching 西
部的河流流域)
c ) Kawasan di antara Sungai Mukah hingga Sungai
Kayan.
(Sungai Mukah 与 Sungai Kayan 之间的地区)
• Corak penempatan dan taburan penduduk yang
berselerak di Sarawak membataskan perhubungan
mereka dengan orang luar.
(村民散乱的住宅和分布形式限制他们与外人的关系)
 • Faktor ini mendorong mereka membentuk identiti
kebudayaan tersendiri
mengikut persekitaran mereka.
(这因素促使他们跟随自己的环境以形式独特的文化特征)

• Kumpulan etnik Sarawak terdiri daripada masyarakat:

(沙捞越的民族)
a ) Iban g ) Penan
b ) Bidayuh h ) Murut
c ) Kenyah i ) Punan
d ) Melayu j ) Kedayan
e ) Melanaur k ) Kayan
f ) Kelabit

10.2.1 Taburan penempatan kumpulan Etnik

mengikut kawasan
(沙捞越社会)
10.3 Kegiatan Sosiobudaya (社会文化活动)
• Pelbagai kumpulan etnik yang terdapat di Sarawak telah
mewujudkan corak
sosiobudaya yang berbeza.
(在沙捞越的各种民族形成不同的社会文化活动)
• Setiap kumpulan etnik memiliki sosiobudaya yang
berlanian
(每个民族拥有不同的社会文化)
• Mereka mewarisi kegiatan sosiobudaya melalaui
warisan turun-temurun
daripada generasi terdahulu.(他们继承社会文化活动，通过从前
传承下来)
• Walaupun terdapat pelbagai sosiobudaya, namun setiap
kumpulan etnik mengamalkan nilai salina menghormati
budaya suku lain.
(虽然有各种社会文化，但每个民族实行互相尊重)
• Keadaan ini telah mewujudkan semangat kekitaan di
kalangan masyarakat
di Sarawak.(这情况形成社会里的归属感)

10.3.1 Pendidikan (教育)

 • Pendidikan tidak formal diperoleh secara tidak
langsung.(非正式教育以间接式得到)
a ) Melalui amalan dan kepercayaan turun-temurun,
nasihat dan pengajaran
akan disampaikan secara lisan.
b ) Contohnya, kepakaran semasa menburu dan
memungut hasil hutan.
• Pendidikan formal dijalankan di masjid dan sekolah
agama.
(正是教育在教堂与回教学校进行)
• Pekara yang diajar adalah tentang pendidikan agama
Islam seperti membaca
al-Quran dan menulis jawi.(教的科目与回教教育有关如读经文和
爪哇文)
• Selain itu, pendidikan berkaitan hukum Islam seperti
cara malaksanakan ibadat akan diajarkan oleh guru al-
Quran, imam dan lebai.(除此之外，有关回教的教育如进行礼拜的
方法将由经文老师，教长和回教司教导)

10.3.2 Peraturan dan Adat Resam (习俗)

• Suku etnik di Sarawak menpunyai adat resam tersendiri
yang perlu dipatuhi
oleh diamalkan oleh setiap anggota masyarakat.
(沙捞越的民族拥有独特的习俗，须被每个成员所遵守与实行)
• Amalan adat resam ini mempunyai keunikan yang
tersendiri mengikut sosiobudaya etnik masing-masing.
(习俗依据各自社会文化而拥有独特的一面)
• Bagi masyarakat yang benar beragama Islam, amalan
hidup dan adat resamnya adalah berasaskan agama
Islam.
(对于回教的社会，生活与习俗是根据回教)
 • Bagi masyarakat yang bukan beragama Islam, mereka
mematuhi dan mengamalkan cara hidup dan adat resam
yang diwarisi turun-temurun daripada nenek moyang
mereka.
(对于非回教社会，他们遵守及实行由祖先继承下来的生活方式与习俗)

10.3.3 Tuai rumah

• Kebanyakan masyarakat Iban,Bidayuh dan masyarakat
orang Ulu masih
tinggal di rumah panjang. (大多数的伊班,Bidayuh 和 Ulu 人还住
在长屋)
• Mereka hidup seperti sebuah keluarga (他们的生活像一个家
庭)

• Rumah panjang bertungsi sebagai sebuah

perkampungan dan tuai rumah bertanggungjawab
menjaga keamanan dan keselamatan anak buahnya.
(长屋的功用为一个村落，tuai rumah 有责任保护村民的安宁与安全)
10.3.4 Kebudayaan (文化)
• Pendudukan Sarawak menyanbut pelbagai jenis
perayaan dengan meriah
mengikut kumpulan etnik.
(沙捞越人民热闹地欢庆节日，依据民族)

10.3.4.1 Melanau
• Orang Melanau menyambut Perayaan Kaul (Melanau 人庆
祝 Kaul 节日)
• Tujuan diadakan perayaan ini adalah untuk menjamu
ipok yang mengawal
laut supaya: (举行节日的目的是为了款待控制海洋的 ipok)
a ) Hasil tangkapan memuaskan
b ) Keselamatan ketika di laut terjaga
c ) Mengelakkan sebarang penyakit
 • Sebarang disediakan untuk menjamu ipok. (Serahana 被准
备以款待 ipok)
• Serahang diperbuat daripada daun nipah dan daun
buluh.(Serahang 由 nipah 叶和竹叶制成)
• Di dalamnya diletakkan bertih, telur ayam, pulut kuning,
kirai atau rokok duan dan sirih untuk manjamu ipok.
(在里面，放有炒米，鸡蛋，糯米糕，香烟和栳叶以款待 ipok)

10.3.4.2 Iban
• Mereka menyanbut Perayaan Gawai atau Pesta Menuai.
(他们庆祝丰收)
• Jenis-jenis Hari Gawai ialah: (种类有)
a ) Gawai Antu
b ) Gawai Batu
c ) Gawai Kenyalang
d ) Gawai Burung
• Ketika meraikan pesta menuai padi, mereka akan
menaikan tarian ngajat
sebagai tanda kesyukur.
(当庆祝丰收节时，他们回跳 ngajat 舞作为感恩表示)

10.3.4.3 Orang Melayu Sarawak

• Orang Melayu Sarawak mempunyai sejenis kesenian
tradisi, iaitu bergendang.
(沙捞越的马来人拥有一种传统艺术，即 bergendang)
• Kaum lelaki akan menari dalam persembahan itu.(男子会
跳舞)
• Kaum wanita akan memukul gendang sambil menyanyi
dan berpantuan.
 (女性打鼓一面唱歌作诗)
• Tarian ini merangkumi permainan muzik
nyanyian,pantuan dan tarian.
(舞蹈包括舞蹈，唱歌及诗歌)
10.3.5 Agama dan kepercayaan (宗教与信仰)
• Sebilangan kecil masyarakat bumiputera Sarawak masih
mangamalkan
Kepercayaan animism.(一小部分的沙捞越土著信奉万物有灵魂)
• Masyarakat tersebut ialah Iban, Murut, Kelabit, Kayan
dan Bisaya.
(社会有 Iban, Murut, Kelabit, Kayan dan Bisaya)
• Mereka mempercayai bahawa alam semula jadi seperti
gunung, bukit, busut,
Pokok kayu dan sungai menpunyai roh.
(他们相信大自然如山丘，高山，土堆，树和河流都拥有灵魂)
• Masyarakat Melanau yang bukan beragama Islam
percaya kepada makhluk ghaib yang dipanggil ipok.
(Melanau 社会非回教相信被称为 ipok 神秘的万物)
• Penan nomad mengamalkan hidup berpindah
randah,terutama apabila berlaku kematian. (游牧民族
Penan 实行游牧的生活，特别是当发生死亡时)
• Mereka percaya bahawa: (他们相信)
a ) Menetap secara kekal adalah dilarang (永久定居禁止的)
b ) Pokok besar tidak boleh ditebang (大树不能砍)
c ) Dilarang melapangkan kawasan hutan (禁止腾出森林区)
• Orang Iban berpegang teguh kepada kepercayaan, iaitu
apabila sesuatu penempatan baru hendak dibuka,
kawasan itu perlu disemah terlebih dahulu.
(伊班人坚信信仰，即当一个住宅要被开发时，此地区须被祭奠先)
• Bunyi burung ketupung dan beragai menandakan rumah
tidak boleh didirikan di situ.
(ketupung dan beragai 鸟的声音表示屋子不能建在那个地方)
10.3.6 Seni Muzik (音乐)
• Masyarakat Sarawak juga amat kaya dengan peralatan
muzik.
(沙捞越社会有丰富的乐器)
• Kebanyakan alat muzik tersebut diperbuat daripada
buluh.
(大多数乐器由竹制成)
• Antaranya ialah:
a ) Gendang (鼓) c ) Sape
b ) Suling (笛子) d) Engkerurai

10.4 Kegiatan Ekonomi (经济活动)

• Sarawak merupakan sebuah negeri yang kaya dengan
sumber semula jadi.
(沙捞越是一个富有天然资源的州)
• Kegiatan ekonominya banyak bergantung kepada
keadaan bentuk muka bumi, kawasan penempatan suku
kaum dan sumber alam.
(经济活动多依据地形情况，民族的住宅及天然资源)
• Ekonomi sara diri merupakan kegiatan ekonomi yang
utama.
(自供自给经济是主要的经济活动)

10.4.1 Ekonomi Sara diri (自供自给经济)

• Kebanyakan masyarakat Sarawak menjalankan kegiatan
ekonomi sara diri
seperti:
(大多数的沙捞越社会进行自供自给经济)