UVOD:

Na podruju Srbije gajenje pastrmke se najveim delom obavlja u hladnovodnim pastrmskim ribnjacima, u manjoj meri u kaveznim sistemima i u ograenim prirodnim i antropogenim vodama.Tane povrsine pod pastrmskih ribnjacima je te ko utvrditi po to je poslednjih godina podignut veliki broj malih pastrskih ribnjaka o kojima gotrovo da ne postoji nikakva evidencija. Na osnovu raspolo!ivih podataka mo!e se pretpostaviti da pokrivaju "#$"% hektara povr ine. &roizvodnja na ribnjacima je jako promenljiva, to zavisi od niza 'aktora, ali i od veih ili manjih propusta u samom projektovanju ribnjaka, kao to su predimenzioniranje pastrmskih ribnjaka, isti dovodni i odvodni kanal itd. (injenica da je ribarstvo jedna od najpro'itabilnijih grana pljoprivrede, da su mogunosti za gajenje pojedinih vrsta kod nas veoma velike, kao i da se proizvedena riba relativno lako plasira na domaem tr!i tu, poveava interes investitora, buduih proizvoaa ribe. )ada je u pitanju proizvodnja pastrmskih vrsta riba *pre svega kali'ornijske pastrmke+ mogunosti poveanja povr ina su uslovljene resursima iste, kvalitetne, vode tako da se sada nje povr ine mogu udvostruiti, eventualno utrostruiti izgradnjom veeg broja ribnjaka malih kapaciteta. ,vakvi ribnjaci e se uglavnom graditi u brdskoplaninskim podrujima Srbije.

"

IZGRADNJA RIBNJAKA
&re nego to se krene sa izgradnjom ribnjaka neophodno je obaviti itav niz pripremniuh radova. -pravo zbog toga upoznaemo budue proizvoae sa dinamikom radova na izgradnji ribnjaka. $/zbor lokacije za izgradnju ribnjaka0 $/strazni radovi ispunjenosti prirodnih uslova za izgradnju ribnjaka0 $/zrada idejnog projekta 0 $1e avanje imovinsko pravnih odnosa oko predvienje lokacije0 $-puivanje zahteva 1epublikom 2idrometeorolo kom zavodu 1S, za dobijanje 3i ljenja u postupku projektovanja ribnjaka0 $-puivanje zahteva nadle!noj 1adnoj jedinici 4odoprivrednog centra 5avnog vodoprivrednog preduzea za dobijanje vodoprivrednih uslova za projektovanje riobnjaka0 $-koliko lokaciju za izgradnju ribnjaka naseljava neka retka ili ugro!ena biljna ili !ivotinjska vrsta upuivanje 6ahteva za dobijnje uslova od 6avda za za titu prirode Srbije0 $,bezbeivanje urbanistike dokumentacije0 $/zrada tehnike dokumentacije za ceo objekati kao i tehnolo ku dokumentaciju0 $-puivanje zahteva 54&$u za dobijanje saglasnosti na uraen projekat0 $,bezbeivanje vodoprivredne dozvole od 54&0 $-puivanje zahteva za dobijanje sanitarne saglasnosti0 $-puivanje zahteva 3inistarstvu poljoprivrede i vodoprivrede za dobijanje 1e enja o ispunjenosti uslova u pogledu tehnike opremljenosti i drugih uslova u skladu sa zakonom za dobijanje delatnosti iz oblasti poljoprivrede0 $,bezbeivanje upotrebne dozvole od strane nadleznog organa Skup tine ,p tine0 $6asnivanje proizvodnje. &roizvodnja riba je vrlo speci'ina i da ne trpi gre ke.7a bi se realizovala dobra proizvodnja neophodno je poznavati potrebe riba, kao i naine da im se one zadovolje sa tim neophodno je da se ribnjak koncipira po instrukcijama strukcijama ribarstva.Tanije strunjak iz oblasti ribarstva treba da izradi idejnu varijantu projekta i projektni zadatak hidrograevinskom in!injeru koji e to razraditi i uraditi glavni hidrotehniki projekat. &re nego to se pone sa projektovanjem objekata u kompleksu ribnjaka, neophodno je izvr iti detaljno geodetsko snimanje i kartiranje.&ojas obele!avanja treba da obuhvata ire podruje, a naroito treba obratiti pa!nju na detaljno obele!avanje vodotoka u zoni ribnjaka.Sve ovo je potrebno da bi projektant imao uvid u generalni pad terena,kao i u polo!aj vodotoka sa koga se zahvata voda. Naroito je znaajno da se objekat postavi tako da bude uvek za tien od nailaska velikih voda propisanog povratnog perioda. &astrmski ribnjak u osnovi ine sledei objekti. $ vodozahvat $ sistem dovodnih kanala $ predtalo!nik $ 'ilter $ odvodni kanal $ talo!nik $ proizvodni objekti na ribnjaku 4odozahvat Svaki pastrmski ribnjak bez obzira na veliinu poseduje objekat za kaptiranje vode, #

odnosno vodozahvat.4odozahvat mo!e biti postavljen na vi e naina. ".u koritu reke kao poprena graevina #.klasina kapta!a sa skretanjem vode 8.kapta!a sa crpnim postrojenjem - zavisnosti od karakteristika vodotoka, udaljenosti od mesta postavljenog ribnjaka,kao i koliinezahvaene vode,projektant se odluuje za vrstu vodozahvata.7imenzionisanje vodozahvata se mora obaviti tako da prihvati dovoljne koliine vode,koja je potrebna za e'ikasno 'unkcionisanje ribnjaka, ali se strogo mora voditi rauna na uslove teenja velikih voda u vodotoku. Sistem dovodnih kanala 7ovod vode od vodozahvata do bazna za uzgoj ribe obavlja se preko sistema dovodnih kanala ili cevovoda.- zavisnosti od koliine uahvaene vode, kao i padova terena, a uzimajui u obzir 'inansijski e'ekat, projektant se odluuje za nain dovoenja vode do ribnjaka.,bino se projektuju betonski dovodni kanali sa vertikalnim bonim stranicama. 4eliki padovi terena savlauju se nizom kaskada to ima e'ekat, jer se tako voda dodatno aeri e.7imenzije kanala se odreuju na osnovu hidraulinog prorauna koji je sastavni deo svakog projekta. &redtalo!nik je objekat postavljen na kraju dovodnog kanala.,snovna uloga je da voda koja se kroz glavni dovodni kanal kree velikom brzinom smiri,a u isto vreme istalo!i neorganske materije kao to su pesak, ljunak i drugo. 9ilter 9ilter za prei avanje pomuenje vode obino se postavlja neposredno pored predtalo!nuka,a uzvodno od zgrade mrestili ta.,vakvi objekti se projektuju u sklopu punosistemskog ribnjaka, a za sluaj da se mrestili te snabdeva istom vodom kao i baterije za uzgoj pastrmki.&rojektuje se u kombinacije ljunane i pe ane ispune sa betonskim dnom i sranama. ,dvodni kanal )od pastrmskih ribnjaka koji su postavljeni u dve ili tri baterije postoji mogunost snabdevanja prelivnom vodom u periodima smanjene izda nosti izvori ta.4oda se prihvata odvodnim kanalima i sprovodi do razvodnog kanala ni!e baterije, ili direktno odvodi u talo!nik preko glavnog odvodnog kanala.,dvodni kanali takoe slu!e da prihvate otpadnu vodu prilikom pranja proizvodnih objekata na ribnjaku. Talo!nik ,tpadna i iskori ena voda odvodnim kanalom se odvodi do talo!nika.Talo!nik se postavlja na kraju kompleksa hidrograevinskih objekata gde je dozvljeno slobodno isticanje vode u talo!nik.3o!e se graditi kao zemljani, betonski ili oblo!en kamenom,a sve u zavisnosti od naina i enja i veliine./sticanje iz talo!nika obalja se preko ispusne graevine$grlenjaka koji obezbeujumogunost potpunog pra!njenja talo!nika. &roizvodni objekti na ribnjaku $ 3restili te $ 3ladinjaci $ 3atinjaci $ Tovili ta &rethodno nabrojani objekti spadaju u red proizvodnih objekata koji se dimenzioni u i projektuju prema kapacitetu ribnjaka.3restili tem se naziva objekat visokogradnje u kom su sme teni predvieni sadr!aji.,bjekat se projektuje bez tavanske konstrukcije sa dobrom provetreno u. 3o!e se projektovati i monta!ni objekat.,stali objekti koji su nabrojani predstavljaju armirano betonske rezervoare pravougaonog ili ree kru!nog oblika.,bjekti se rade od vodonepropusnog betona 3: 8, u glatkoj oplati. &rilikom projektovanja svih ovih objekata posebnu pa!nju treba obratiti na padove, odnosno

postavljanje objekata u kaskadnom poretku. Na ovaj nain posti!e se apsolutna elastinost rada ribnjaka, to omoguuje da se svaki bazen za tov nezavisno snabdeva istom vodom, prazni ili mo!e iskljui iz upotrebe kada je to potrebno./zmeu pojedinih baterija predvia se manipulativna staza.;irina ove staze treba da bude dovoljna za kretanje ljudstva imanjih transportnih sredstava, kao to su manjikamioni za dopremanje hrane i izlov ribe.7enivelacija izmeu pojedinih baterija se savladava kosim ploama ili stepeni tem. &rilikom projektovanja pastrskih ribnjaka mogu se koristiti iskustva sa ranije projektovanih i izgraenih ribnjaka.Sve ovo ukazuje da svako projektovanje novih objekata zahteva posebnu analizu i raspored istih u jednu nedeljivu celinu, kako bi se u toku eksploatacije postigli najbolji rezultati.

GAJENJE PASTRMKE
&astrmske vrste riba su isto kao / Saranske vrlo vazne za gajenje 6bog delikatesnog mesa ove ribe se najvise cene na 6apadu, zbog cega se areal njihovog gajenja sve vise siri, kako kroz broj vrsta riba, tako / kroz podizanje novih ribnjaka / intenziviranja proizvodnje na njima. Najvaznije ribe salmonikulture su kali'ornijska *duzicasta+ pastrmka, potocna zlatovcica, atlanski / srebrni losos / dr.
Pastrmka potona Pastrmka jezerska Pastrmka glavatica Pastrmka kalifornijska ekousna pastrmka (Salmo truta morpha fario) potoara (Salmo truta morpha lacustris) (Salmo marmoratus Cuvier) (Oncorhynchus mykiss) duiasta pastrmka (Salmothymus o!tusirostris) neretvanska mekousna" meka

Kalifornijska pastrmka*Oncor !nc "s m!kiss+#

To je jedna od salmonidskih vrsta riba koja se uspjesno gaji na pastrmskim ribnjacima sirom svijeta, posebno u zapadnoj <vropi. ,va lijepa / plemenita riba uspjesno se gaji u kavezima. 1azlozi sto joj proizvodjaci ribe / nutricionisti posvecuju veliku paznju su veoma brojni. )ali'ornijske pastrmke se veoma brzo / lako aklimatizuju na vjestacke uslove gajenja. ,ptimalna temperatura vode je izmedju = / "> ? / nivo kiseonika od @$"" mgAl . &odnosi dobro sukcesivno povecanje temperature vode / do #B ? kao / nesto manje kolicine kiseonika * C$= mgAl + ali je za nju optimalna koncentracija @$"" mgAl. ,sim toga dobro koristi peletiranu hranu / brzo prirasta. Na ribnjacima sa intezivnom proizvodnjom prosjecni prinosi iznose 8BB BBB %BB BBB kgAha. 3ora se naglasiti da je kvalitet mesa ove ribe prvorazredan. 3eso je mekano, socno / ukusno bez sitnijih kostiju. &ored toga ono sadrzi #BD proteina, svega #D masti / ",#D mineralnih materija pa stoga predstavlja idealnu hranu za djecu, starije / obeljele osobe. 7uzicasta pastrmka potice /z slatkih voda Tihookeanskog sliva Severne Emerike. /ako je migratorna riba odomacila se u nekim otvorenim vodama kao sto je Trebisnjica. Telo joj je vretenastog oblika, bocno blago spljosteno / gusto pokriveno sitnim krljustima. &ostize duzinu od %B dB @B cm / masu od #Bkg. Flava joj je siljata sa velikim usnim otvorom. - nasoj zemlji muzjaci pastrmke stasavaju u drugoj, a zenke u trecoj godini zivota, / mrijeste se od Novembra do do kraja 3arta. Na jedan kg tjelesne mase, zenke obicno proizvedu # BBB # %BB komada ikre. 6rela jajasca su su bledo narandzsta boje, krupna, precnika od G$>,% mm, najcesce % mm.

/kra / mlijec se na ribnjacima dobijaju istiskivanjem polno zrelih matica, a oplodnja je vjestacka. - prirodnim uslovima kali'ornijska pastrmka se hrani racicima, sitnim mekuscima, larvama insekata koji zive u vodi / dr. Salmo Trutta $ POTO%NA PASTRMKA Sna!an razvoj sportskog ribolova, kao i veoma zastupljen krivolov uz naru avanje prirodnih uslova stani ta doveli su do znaajnog smanjenja brojnosti populacije potone pastrmke, a pojedine populacije su postale ugro!ene sa stanovi ta opstanka. )ao posledica toga dolazi do estog poribljavanja komercijalnim linijama koje su prilagoene ribnjakom uzgoju. Naje e se radi o linijama alohtonog porijekla, koje se nakon ubacivanja u vodotokove nesmetano ukr taju autohtonim populacijama, to mo!e dovesti do ugro!avanja genetike speci'inosti autohtone populacije. &astrmke imaju izrazitu osobinu odgovora na promjenu uslova stani ta to esto dovodi do nastanka speci'inih !ivotni 'ormi. &astrmka kao autohtona vrsta naseljava vode <vroazije i sjeverne E'rike. 1asprostranjena je na podruju od sjeverne Norve ke i sjeveroistonog dijela 1usije na na sjeveru do planine Etlas u sjevernoj E'rici na jugu, i od /slanda na zapadu do Eralskog mora na istoku *:ehnke 1. 5. "@=>. E neH subgenus and species o' trout0 Elliott, "@@G+. Tokom pro log vijeka pastrmku su naselili u #G zemlje izvan <vrope, i u to u preostali dio Ezije i E'rike, zatimu Eustraliju, Sjevernu i 5u!nu Emeriku. &otona pastrmka naseljava hladne vode i to obino gornje tokove rijeka umjereno kontinentalne klime, mada se mo!e nai i u ravniarskim rijekama, kao i u jezerima sa istom i hladnom vodom. &olna razlika je izra!ena u doba mrijesta. !enke imaju zaobljen trbuh i crven nabubreli polni otvor, dok su mu!jaci uskog trbuha i nemaju nabubreli polni otvor, ali se odlikuju veoma razvijenom donjom vilicom u obliku kuke. 3rijesti se krajem jeseni i poetkom zime od novembra do januara. Ienka mo!e u prosjeku da polo!i #BBB jaja na "kg tjelesne te!ine. /kra se odla!e na kamenitom dnu sa brzim tokom vode. &renik jaja je velik i iznosi G,% do % mm. /nkubacioni period traje, zavisno od temperature vode od >B do @B dana. - prirodnim plodi tima mla ostaje do poetka jeseni, kada naraste do "B cm du!ine. ,na se kasnije seli u dublje i mirnije vode u potrazi za hranom. &olnu zrelost dosti!e u #$8 godini. - prvoj godini jednike narastu "B "G cm. ,ve ribe imaju tzv. Jmladalako ruhoK, istaknuto sa desetak crnih vertikalnih mrlja na bokovima tijela. Sa porastom mla!i nestaju ova obilje!ja. Totalna du!ina dvogodi njih jedinki mo!e dostii #B do #% cm, a te!ina "%B do #BB g. *5evti 5. "@=@. 1ibarstvo. &raktikum. Nauna knjiga :eograd+. 1astu dosta sporo. - akumulacionom jezeru Lokvara *blizu 7elnica+, koje pripada dunavskom slivu, ulovljena je "@>=. godine potona pastrmka du!ine "#G cm i te!ine od #%,% kg, stara "% ili "> godina *&a!ur, ). "@>@. 7ivovske pastrve u jezeru Lokvare. 1ibarstvo 5ugoslavije,god MM/4, #, 6agreb+. &otona pastrmka se hrani razliitim organizmima. ribama, larvama vodenih insekata, ikrom drugih riba, insektima koji lete na povr inom vode i padaju na vodu, raiima i drugim beskimenjacima *Eganovi, 3. "@C@. Salmonidne vrste riba i njihov uzgoj. /)1, JSvijetlostK, Sarajevo+. &ostoje tri razliita ekolo ka oblika koje potona pastrmka razvija u zavisnosti od uslova stani ta. $ Salmo trutta 'orma fario rijeni oblik

$ Salmo trutta 'orma lacustris jezerski oblik $ Salmo trutta 'orma trutta morski oblik

3orski i jezerski oblik predstavljaju migratorne populacije, dok rijeni oblik uvijek naseljava rijeno stani te u okviru koga mo!e preduzimati manje ili vee migratorne pokrete. 3orska 'orma !ivi i hrani se u moru i migrira u rijeke na mrijest nakon ega se vraa u more. 5ezerska 'orma naseljava jezera, a na mrijest migrira u rijeke ili u plie dijelove jezera *<lliott 5. 3. "@@G.Nuantitative ecologO and the broHn trout+. &ojedine studije ukazuju da se migratorne i stalne populacije mogu nesmetano ukr tati. -tvreno je da u <vropi postoji % linija *'ilogenetskoh grupa+. ". jadranska linija #. sredozemna *mediteranska linija+ linija 8. dunavska linija G. atlantska linija %. marmoratus linija )arakteristike sredozemne i jadranske linije su veliki broj sitnih crvenih i crnih taaka koje su nepravilno rasporeene po cijelom tijelu, kao i G iroka tamna pojasa, koja kao obru obavijaju tijelo i to jedan u nivou glave, dva u nivou trupa i jedan u nivou repa.

>

7unavska linija ima crvene i crne take podjednako zastupljene i ravnomjerno rasporeene po cijelom tijelu. Etlanska linija ima karakteristinu crnu pigmentaciju koja preovladava nad crvenom i naazi se uglavnom na trupnom dijelu neposredno iza glave.

3armoratus linija *glavatica+, ima karakteristine mramorne are po kojima i dobila ime. ,snovna boja tijela je maslinasto zelena ili braonkasta, a are se nalaze na leima i bokovima tijela i ne to su manje od osnovne boje. &ojedini primjerci mogu imati i G iroka tamna pojasa.

&rema teoriji molekularnog sata, smatra se da su se prije pribli!no "B miliona godina od zajednikog pretka razdvojile dvije vrste, losos *Salmo salar+ i pastrmka *Salmo trutta+.

&'ro()nost poto*n) pastrmk) (Salmo trutta) &otona pastrmka predstavlja jednu od najbolje prouavanih slatkovodnih vrsta riba. 4eliki dio populacije potone pastrmke ugro!en je razliitim tipovima ljudskih aktivnosti, koje mogu biti podjeljene u tri op te kategorije. degradacija stani ta, ribolov i poribljavanje. $ Degradacija stanita mo!e biti direktna i indirektna. 7irektna degradacija stani ta podrazumjeva 'izicke promjene stani ta, na primjer, podizanje hidroelektrana koje spreavaju

migraciju pri mrijestu ili regulacija korita. /ndirekta degradacija podrazumjeva promjenu svojstava vode kroz razne vidove zagadenja. $ Ribolov, komercijalni pa i sportski, dovodi do smanjenja brojnosti i opadanja varijabilnosti populacije. &oribljavanje materijalom i vije tackog mrijesta ili preno enje jedinki sa drugih lokaliteta sve je e ca praksa upravljanja vodama. 7o poribljavanja naje ce dolazi zbog smanjenja brojnosti autohtonih populacija, to je uglavnom rezultata prevelikog ribolovnog optereenja. &oribljavanje predstavlja naroito ozbiljnu prijetnju otkako se posmatra kao blagotvoran nain da se pomogne autohtonim populacijama, ali u stvarnosti veoma esto dovodi do izumiranja lokalnih autohtonih genetskih 'ondova. Naje i ugro!avajui 'aktor predstavlja preveliko ribolovno otereenje, koje ukljuuje ne samo legalan ribolov, ve na prvom mjestu krivolov. Flavni razlog izuzetnog ribolovnog pritiska je nedovoljno i nepro'esionalno sprovoenje ribolovne kontrole, kao i neprimjenjivanje zakonski regulisanih za titnih mjera u ribarstvu. 7rugi po znaaju ugro!avajui 'aktor predstavlja direktna degradacija stani ta u vidu 'ormiranja vodozahvata za potrebe elektroprivrede *Ti a+, za vodosnadbjevanje, za industriska i rudarska postrojenja kao i izgradnja 'abrika 'la irane vode. Socijalno ekonomski 'aktori koristenja vode na ih rijeka su veoma va!ni, ali rije enje tog problema *prije svega ouvanja autohtonih populacija u :i2+, i pored kako$tako zakonom propisane obaveze nije adekvatno u administrativno$upravljakoj praksi sektora za tite !ivotne sredine i za tite prirode. Trei po znaaju 'aktor ugro!avanja populacje potone pastrmke je poribljavanje. ,va aktivnos jo nije uzela prevelikog maha, i do sada se poribljavaju mahom atraktivnije vode, koje trpe veliki ribolovni pritisak. <videncije o izvr enim poribljavanjima u :i2 uglavnom ne postoje ali poznato je se materijal za poribljavanje nabavlja irom biv e 5ugoslavije, ne vodei rauna ak ni o poribljavanju materijalom koji pripada barem istom slivnom podruju, a kamoli o poribljavanju materijalom autohtonog porijekla. &ostoje negativna iskustva u Sloveniji gdje se vr ilo poribljavanje neautohtonim linijama. Sou je une ena potona pastrmka *za koju se smatralo da nije autohtona za sliv pomenute rijeke+ atlantske i dunavske linije, koja se nesmetano ukr tala sa marmoratus linijom *tzv. So ka pastrmka+ dajui plodne hibride i pretei da vremenom mo!e doi do potpunog uni tenja genetike originalnosti marmoratus linije. 7egradacija stani ta, ribolov i poribljavanje mogu biti okida za 8 glavna procesa koji dovode o smanjenja ili gubljenja raznolikosti, a to su. izumiranje lokalnih populacija, hibridizacija i gubitak genetike raznolikosti. 7egradacija stani ta je glavni uzrok izumiranju lokalnih populacija. &retjeran izlov i nepromi ljeno poribljavanje takoe mogu dovesti do istih rezultata *Laikre, i sar. "@@@ ?onservation genetic management o' broHn trout *Salmo trutta+ in <urope+. 7akle, potrebno je maksimalno voditi rauna o na em eko sistemu i paziti na genetsku strukturu populacije *voditi rauna sa kakvim materijalom poribljavamo na e vode+.

+)li*ina &rosijek B,#%$B,>%kg, obino B,@$",%kg, dosti!e "8,%kg i CBcm.

Rasprostranj)nost 1iba brzih i hladnih planinskih vodotoka i lednikih i vije tackih jezera na nadmorskoj visini preko %BB m.n.v, !ivi bli!e izvori tima. Mamci, loNajbolje su PsuveP i PmokreP mu ice velicine =$"#, a od varalica P4oblerP, P3epsP, PTorpedoP velicine 8$C cm *Eko ste sportski ribolovac zamenite trokrake udice obinim i izbrusite povratne jezike, spadanja sa udica bez povratnog jezika su rijetka a povrede nane ene pastrmki ispod lovne veliine su minimalne+. J).)rska pastrmka /Salmo tr"tta m0 lac"stric1# +)licina &rosjek #$G,% kg, obicno >,%$@ kg, dosti!e 8B kg. &olno sazzrijeva sa G$C god. zivota a mrijesti se u pritokama od septembra do januara. Rasprostranj)nost &reneta iz alpskih jezera, riba lednickih i ve tackih jezera na nadmorskoj visini preko %BB m.n.v. Mamci Najbolje su PsuveP i PmokreP mu ice velicine =$"#, a od varalica P4oblerP, P3epsP, PTorpedoP velicine 8$C cm *Eko ste sportski ribolovac zamjenite trokrake udice obicnim i izbrusite povratne jezicke, spadanja sa udica bez povratnog jezicka su retka a povrede nanesene pastrmki ispod lovne velicine su minimalne +.

M2ADI%A /2ucho hucho, L+.

Nasa najveca pastrmska riba mladica je rasprostranjena u dubljim / cistim vodotocima dunavskog sliva. 7ugacka glava / vretenasto tijelo sa perajama znatne velicine govori da se radi o jakoj / brzoj ribi. :oje je maslinasto zelene sa svijetlim bokovima. 3oze da dostigne masu / do %B kg. - mladosti se hrani bentosom a starije ribe su prave grabljivice. - prirodi se mrijesti na sljunkovitim dijelovima rijeka tokom proljeca a polno sazrijeva u G $% god.

L/T<1ET-1E.
"B

http.AAHHH.lipljen.comAQactionR'ullneHsSidR8CG 2risti, T., :unjevac, /.*"@@"+. Fajenje slatkovodnih riba, Fraevinska knjiga. 3arkovi, 6., 3itrovi$Tutund!i,4.*#BB8+. Fajenje riba, 6adu!bina Endrejevi, :eograd Treer, T. Sa'ner, 1., Enii, /., Lovrinov, 3.* "@@%+. 1ibarstvo, Nakladni zavod Flobus, mr Sa a &. 3ari <volucijska istorija kompleksa potocne pastrmke *Salmo truta+ doktorska disertacija0 izvor. HHH.balkan$trout.com

""