TAKTYKA ATAKOWANIA I BRONIENIA W SYSTEMIE 1-4-3-3 NA PRZYKADZIE KLUBU PIKARSKIEGO FC BARCELONA

opracowa Pawe Samulczyk

Streszczenie
I. Wstp: 1.1 Wprowadzenie 1.2 Historia taktyki i systemw gry w pice nonej 2 3

II. Taktyka atakowania i bronienia w klubie FC Barcelona. 6 2.1 System 1-4-3-3 od 20-stu lat w FC Barcelona 6 2.2 Analiza taktyki gry na przykadzie meczu Barcelona-Valladolid (16.05.2010r.) 12 2.3 Nowa rola na boisku Sergio Busquetsa na przykadzie meczu Barcelona-Atletico (21.09.2010r.) 18 III. Taktyka atakowania i bronienia w systemie 1-4-3-3 21 3.1 Oglne zadana obronnej i ofensywnej gry w ustawieniu 21 1-4-3-3. 3.2 Charakterystyka zada dla zawodnikw grajcych na okrelonych pozycjach. 29 3.3 Warianty ataku pozycyjnego przy przeciwnikach grajcych w rnych wariantach ustawienia 34 3.4 Przykadowe ustawienia defensywne przy przeciwnikach grajcych w rnych wariantach ustawienia 46 3.5 Przykadowe podwojenie krycia 60 3.6 Przykadowe potrojenie krycia 61 IV. wiczenia taktyczne w ataku w systemie 1-4-3-3 4.1 wiczenia ataku pozycyjnego 4.2 wiczenia taktyczne doskonalce fazy rozpoczynania atakowania V. Gry taktyczne w bronieniu w systemie 1-4-3-3 VI. Dyskusja VII. Wnioski 62 62 73 76 83 85

I. Wstp
Celem mojej pracy jest przedstawienie i zanalizowanie w aspekcie teoretycznym i praktycznym systemu 1-4-3-3 w zespole FC Barcelona, przedstawienie oglnych dziaa ofensywnych i defensywnych w tym systemie, porwnanie tego ustawienia z innymi systemami gry stosowanymi we wspczesnej pice nonej, a take ustalenie wskazwek dla trenerw piki nonej do prowadzenia zaj z modzie i dorosymi zawodnikami w wietle uzyskanej analizy niniejszego systemu.

Caa praca powicona jest modelowi systemu 1-4-3-3 z jednym defensywnym pomocnikiem (4), nazywany wariantem portugalsko-hiszpasko-francuskim.

1.1 Wprowadzenie
SYSTEM ( Organizacja gry ) to ustalony sposb gry zawodnikw w atakowaniu i bronieniu, czyli inaczej, system obejmuje ustawienie wyjciowe zawodnikw na boisku z przydzieleniem im zada odpowiednich dla zajmowanej pozycji. Kady system gry jest narzdziem realizacji wybranej strategii z uwzgldnieniem si i sposobu gry przeciwnika. Systemy gry czy ustawienia okrelane s za pomoc kombinacji cyfr np. 1+4+3+3 = oznacza to, e w ustawieniu wyjciowym wystpuje bramkarz, czterech obrocw, trzech pomocnikw i trzech napastnikw. Obecnie nie jest tajemnic, e w pice nonej gra toczy si na zawonym polu gry. Druyny dobrze zorganizowane w grze obronnej d do stworzenia przewagi liczebnej w pobliu wasnej bramki ( to samo dotyczy gry ofensywnej pod bramk przeciwnika ), poparte umiejtnym przesuwaniem si w strefach, wzajemn asekuracj ( szczeglnie partnerw uwikanych w pojedynki 1x1 ). Podwajanie a nawet potrajanie krycia przeciwnika posiadajcego pik jest obecnie kanonem gry w destrukcji. Trenerzy w treningu taktycznym powinni dy do wprowadzenia symbiozy dziaa indywidualnych z dziaaniami zespoowymi. Jednym z gwnych elementw zaoe taktycznych jest stopie wzajemnego rozumienia si druyny, wspdziaania poszczeglnych zawodnikw oraz formacji. Taktyka moe by silnym orem trenera wwczas, gdy zesp jest odpowiednio przygotowany pod kadym wzgldem tzn. motorycznym, psychicznym i na dobrym poziomie wyszkolenia indywidualnego.

1.2 Historia taktyki i systemw gry w pice nonej

Taktyka gry znajdujca w ostatnich latach szczeglne znaczenie w strategii sportowej staa si istotnym czynnikiem warunkujcym osignicie wysokiego poziomu sportowego w pice nonej. Wieloletni proces przygotowania taktycznego zawodnikw winien obejmowa proces uczenia si i doskonalenia okrelonych dziaa ruchowych jak: waciwoci mylenia, percepcji, zdolnoci antycypacji, podejmowania szybkich i trafnych decyzji. Wobec zoonoci pojcia i wielu definicji taktyki gry w pik non najbardziej waciw wydaje si by definicja Jerzego Talagi [1996]: Taktyka piki nonej jest to przemylany sposb walki sportowej z przeciwnikiem w ramach obowizujcych przepisw gry oparty na umiejtnociach i wspdziaaniu poszczeglnych zawodnikw przy odpowiednim dostosowaniu si do okolicznoci w celu uzyskania jak najkorzystniejszego wyniku. W skad taktyki piki nonej zaliczy naley systemy gry, style gry oraz rnego rodzaju szkoy pikarskie. System gry jest to okrelony sposb ustawienia i poruszania si zawodnikw po boisku, czyli pozycji wyjciowej i docelowej zmierzajcy do osignicia nakrelonego celu. Sposb ten polega na przydzieleniu kademu z zawodnikw odpowiedniej funkcji i wypenieniu zada w atakowaniu i bronieniu. System gry narzuca przeciwnikowi sposb prowadzenia walki najmniej spodziewanej i najmniej dla niego korzystnej. W okresie ywioowej gry opartej na duej indywidualnej improwizacji zawodnikw w latach 1810-1863 w Anglii stosowano ustawienie zawodnikw 1-10 ( bramkarz, napastnicy ). W 1863 roku powstao ustawienie oparte na dwch liniach zawodnikw grajcych w polu 1-1-9 ( bramkarz, obroca, napastnicy ). Ujednolicenie przepisw gry oraz systematyczne podnoszenie poziomu techniki gry dokonane w latach 1863-1872, spowodowao liczne zmiany w sposobach ustawienia zespou. Najczciej stosowano ustawienie 1-2-8 lub oparte na trzech liniach : 1-1-1-8; 1-1-2-7 czy 1-2-1-7. W 1872 roku reprezentacja Szkocji w meczu z Angli zastosowaa nowy wariant ustawienia 1-2-2-6, zaskakujc cakowicie pikarzy angielskich. Z kolei Anglicy zaczli przygotowywa nowy sposb ustawienia zawodnikw, ktry ponownie pozwoliby im odnosi sukcesy i dominowa w tej dyscyplinie sportu. W ten sposb w 1883 roku powsta pierwszy oryginalny system gry, zwany klasycznym lub piramidalnym, ktry przetrwa wiele lat. System klasyczny charakteryzowa si ustawieniem zawodnikw w ksztacie piramidy-bramkarz-2 obrocw-3 pomocnikw-5 napastnikw ( 1-23-5 ). Polega on na wyranym wzmocnieniu linii pomocy, wyrwnaniu liczby zawodnikw ofensywnych i defensywnych i by konsekwencj przepisu o spalonym. Przepis ten ogranicza dziaania ofensywne, uatwiajc tym samym obron. W tym systemie gra obrocw polegaa gwnie na obronie strefowej. Szczegln rol spenia rodkowy pomocnik, ktry by pierwszym zawodnikiem rozgrywajcym, kierowa gr, decydowa o przyspieszaniu lub
3

zwalnianiu tempa i rytmu gry, wspiera obrocw i napastnikw. Popularno i powszechno systemu klasycznego doprowadzia do pewnych zmian i powstania nowych wariantw tego systemu. I tak w Europie powstay m.in. ustawienia: woskie, austriackie i tzw. szwajcarskiego rygla. W zwizku z malejcym zainteresowaniem meczami piki nonej, zmieniono w 1925 roku krytykowany przepis o spalonym, co doprowadzio do powstania nowego systemu gry zwanego WM lub trzech obrocw. System ten by bardzo popularny i stosowany w grze przez okoo 25 lat. Gra staa si bardziej atrakcyjna, zwielokrotnia si bowiem liczba strzelonych bramek, a ponadto cile okrelono zadania dla poszczeglnych zawodnikw zarwno w atakowaniu, jak te bronieniu. Podczas Mistrzostw wiata w Szwecji w 1958 roku, reprezentacja Brazylii zaprezentowaa z kolei nowy system gry i ustawienie 1-4-2-4, zwany rwnie brazylian. Jak wynika z tego ustawienia, zwikszono liczb obrocw z trzech do czterech, utrzymano bez zmian liczb pomocnikw i zmniejszono formacj ataku do czterech napastnikw. W systemie tym - w stosunku do wczeniej omawianych - znacznie wzrosy zadania poszczeglnych zawodnikw. Stwierdzono take istotne zmiany jakociowe w aspekcie zwikszonych wymaga. Ustawienie 1-4-2-4 pozwala na atakowanie oraz bronienie si semk zawodnikw, co przemawia za jego wiksz skutecznoci. System brazylijski zrewolucjonizowa dotychczasowe kanony gry w pik non, wnoszc znaczcy wkad w ewolucj i dalszy jej rozwj. W zalenoci od klasy przeciwnika i sposobu gry ( atakowanie rodkiem boiska lub skrzydami ) stosowane s systemy, ktre pozwalaj na elastyczne dostosowanie si do nowych sytuacji. Na przeomie lat 1960/1970 powstaj nowe systemy. Wariant 1-3-3-4, nie osabiajc liczbowo linii napadu, wzmacnia obron w rodkowej strefie boiska. Bardzo popularny staje si system 1-4-3-3, stwarzajcy lepsze zabezpieczenie wasnej bramki ( zwaszcza w rodkowej strefie boiska ), pozwalajc jednoczenie na atakowanie trjk wysunitych napastnikw wspieranych przez jednego, dwch lub trzech pomocnikw. Pomocnicy stali si odtd newralgiczn formacj zespou, a jeden z nich otrzymywa funkcj rozgrywajcego ( wybitni rozgrywajcy: Rivelino, Socrates, Platini, Cruyff, Boniek, Maradona ). Na pocztku lat 90-tych bardzo czsto stosowano system 1-3-5-2 gdzie trjk defensorw tworzyli jeden cofnity obroca tzw. libero oraz dwch obrocw cile kryjcych dwch napastnikw druyny przeciwnej. Do najsynniejszych obrocw w tamtych czasach naleeli m. in. Ronald Koeman grajcy w klubie FC Barcelona, Franco Baresi z Milanu, Klaus Augenthaler z Bayernu Monachium. Pod koniec lat 90-tych wikszo zespow, szczeglnie angielskich stosowaa system 1-4-4-2. Na uwag zasuguje fakt, e zmieniono cakowicie ustawienie w formacji obronnej tzn. 4 obrocw grajcych w linii. Od tego momentu do dnia dzisiejszego gra obrocw i ich zadania generalnie nie zmieniy si. Od Mistrzostw Europy 2000 roku ustawienie wyjciowe 1-4-5-1 stosowane jest przez wiele reprezentacji narodowych oraz druyn klubowych.

System ten umoliwia maksymalne zabezpieczenie wasnej bramki oraz opanowanie rodkowej strefy boiska, w ktrej nastpuje waciwe przygotowanie ataku. M w 2006 roku w Niemczech ukazay kolejn tendencj, mianowicie zmian systemu lub ustawienia podczas meczu. Spowodowane to byo gwnie niekorzystnym wynikiem, chci zaskoczenia przeciwnika, wejciem lub zejciem z boiska danego gracza. Przykadem takich druyn, ktre zmieniay ustawienia gry na konkretne mecze i podczas ich trwania s np. reprezentacje Polski (1-4-2-3-1 i 1-4-4-2 ) czy Francji ( 1-4-5-1 i 1-4-4-2 ). Podczas M w 2006r. dominujcy by system 1-4-4-2 ( czterech obrocw w linii i rne ustawienia w formacji pomocy i ataku ). Taki sposb gry prezentowany by przez 27 zespow. Podczas Mistrzostw Europy w Austrii i Szwajcarii w 2008r dominujcym systemem by system 1-4-4-2, ktry stosowao 7 zespow. Natomiast 6 druyn realizowao zadania na boisku w ustawieniu 1-4-2-3-1. Pi reprezentacji grao systemem 1-4-3-3 ( Wochy, Portugalia, Rumunia, Rosja i Turcja ), ale by to system oparty na dwch defensywnych pomocnikach. W przeciwiestwie do wikszoci zespow grajcych obecnie w systemie 1-4-4-2 oraz 1-4-5-1, gra druyna klubowa FC Barcelona, ktra od blisko 20 lat gra niezmienionym systemem 1-4-3-3. System ten nazywany jest portugalsko-hiszpasko-francuskim ( w Barcelonie natomiast nazywany jest systemem kataloskim ) i charakteryzuje si tym, e w linii pomocy gra tylko jeden defensywny pomocnik.. Naley zwrci uwag, e obecnie w Europie jest to rzadki system. W takim ustawieniu zaczynaj swoje mecze czoowe druyny portugalskie ( Porto, Benfica i Sporting ),a we Francji w taki sposb gra Olympique Lyon, OSC Lille, RC Lens. W Polsce taki system stosuje z dobrym skutkiem Lechia Gdask a zawodnicy tego zespou strzelaj duo bramek i klub ten zajmuje obecnie wysok lokat w tabeli Ekstraklasy. System 1-4-3-3 stosuj rwnie inne zespoy europejskie, ale gra ich opiera si na dwch defensywnych pomocnikach ( system ten zwany jest czsto holenderskim ). System portugalsko-hiszpasko-francuski 1-4-3-3 jest ultra ofensywny przez co styl jest bardzo atrakcyjny, widowiskowy i dziki niemu pada duo bramek co jest przecie esencj futbolu. Jest najbardziej elastyczny, poniewa pozwala wietnie zachowa rwnowag w grze obronnej i ataku. Wymaga od zawodnikw wietnego przygotowania motorycznego, duej kreatywnoci w grze, zrozumienia i dyscypliny w myl zasady kady broni i konstruuje akcje ofensywne oraz pozwala na du wymienno pozycji w grze. W tym systemie mamy do czynienia z trzema typowymi napastnikami, co daje wiksze szanse na kontr oraz atwiejsze stosowanie pressingu w grze obronnej. Generalnie mona stwierdzi, e system 1-4-3-3 jest bardziej ofensywny ni defensywny, w ktrym trjka pomocnikw dziaa gwnie w rodkowej czci boiska. Tu te organizowana jest gra ofensywna oraz rozbijane s ataki przeciwnika. Szczegow analiz gry tego systemu na podstawie zespou FC Barcelona przedstawiam w nastpnych rozdziaach.

II. Taktyka atakowania i bronienia w klubie FC Barcelona.

Materia mojej pracy stanowi analiza wasna klubu FC Barcelona na przestrzeni 20-stu lat sporzdzona na podstawie kilkunastoletniej obserwacji meczw tego zespou, dwukrotnego wyjazdu na mecze w roku 2007 pomidzy zespoami FC Barcelona - Deportivo La Coruna i w roku 2009 pomidzy FC Barcelona - Atletico Madryt, a take obejrzanych filmw i przeczytanych artykuw dotyczcych filozofii i systemu gry tego klubu.

2.1 System 1-4-3-3 od 20-stu lat w FC Barcelona

Klub FC Barcelona istnieje od 1899 roku. Przez 111 lat swojego istnienia przechodzi przez rne okresy, czasem lepsze, czasem gorsze. Na pewno wicej byo tych lepszych chwil. Pasmo ich sukcesw to 20 tytuw Mistrza Hiszpanii, 25 tytuw Pucharu Krla, a na arenie midzynarodowej to przede wszystkim 3 Puchary Europy i Klubowe Mistrzostwo wiata w 2009 roku. Wikszo sukcesw w czasie ostatnich dwch dekad w duej mierze zawdziczaj swojemu systemowi gry, ktry jest bardzo ofensywny, nastawiony na strzelanie duej iloci bramek. Jest to system bardzo rzadki w Europie, gdy wikszo zespow ( nawet te czoowe w Europie ) woli gra asekuracyjnie, bezpiecznie, tak, eby nie straci bramki. W Barcelonie jest inaczej. Kady kto przychodzi na mecz Barcelony chce zobaczy dobry, widowiskowy, adny dla oka, z wieloma sytuacjami podbramkowymi futbol. Taki ofensywny styl gry zapocztkowa w tym klubie Holender Johan Cruyff, ktry zosta sprowadzony na stanowisko trenera ( wczeniej gra w tym klubie ) w 1988 roku. Holender od pocztku wprowadzi ofensywny styl, a wzorem Ajaxu now taktyk wprowadzono rwnie do druyn rezerwowych, aby uatwi adaptacje modym graczom w pierwszej druynie. Warto wspomnie, e pocztkowo Cruyff gra systemem powszechnie wwczas stosowanym 1-35-2 ( w takim ustawieniu zdoby pierwszy Puchar Europy w 1992 r. ).

Ustawienie taktyczne 1-3-5-2 zespou FC Barcelona za czasw trenera Johana Cruyffa (fina Pucharu Europy w 1992 r.)

Od 1993 roku system ten zmodyfikowa na 1-4-3-3, w ktrym gra tylko jeden defensywny pomocnik, od ktrego zaczynay si wszystkie akcje ofensywne. Pikarzem tym by Josep Guardiola, obecny trener tej druyny.

Ustawienie taktyczne 1-4-3-3 zespou FC Barcelona za czasw trenera Johana Cruyffa ( fina Ligi Mistrzw w 1994 r.)

Dziki Cruyffowi, ktry by trenerem bordowo-granatowych od 19881996 Barcelona zdobya Puchar Europy, Puchar Zdobywcw Pucharw, 4 Mistrzostwa Hiszpanii. Nastpnym wanym okresem dla klubu byo podpisanie kontraktu z trenerem Louisem van Gaalem. Pracowa od 1997 2000. Holender przez cay ten okres stosowa system 1-4-3-3 z jednym defensywnym pomocnikiem. Za kadencji Louisa van Gaala FC Barcelona nie zdobya co prawda adnego trofeum na arenie midzynarodowej, ale za to na swoim domowym podwrku zdobya Mistrzostwo Hiszpanii w 1998r. i w 1999r. oraz Puchar Hiszpanii w 1998r.

Ustawienie taktyczne 1-4-3-3 zespou FC Barcelona za czasw trenera Louisa van Gaala ( w latach 1997-2000 )

Trzecim obfitym w sukcesy okresem w ostatnim 20 leciu bya era Franka Rijkaarda ( 2003 2008 ). Holender rwnie gra w ustawieniu 1-4-3-3. Zdoby z tym zespoem 2 Mistrzostwa Hiszpanii ( 2005,2006r. ) a po zwycistwie w Lidze Mistrzw w 2006 roku, Barcelona uwaana bya za jedn z najskuteczniejszych i najefektowniej grajcych druyn na wiecie, a jej trener znalaz si w pitce najlepszych szkoleniowcw 2005 roku wybranych przez UEFA.

Ustawienie taktyczne 1-4-3-3 zespou FC Barcelona za czasw trenera Franka Rijkaarda ( w latach 2003-2008 )

Po Franku Rijkaardzie rol szkoleniowca obj w roku 2008 byy gracz Barcelony i bardzo dobrze rozumiejcy ten system ( bo sam w nim gra ) Josep Guardiola wieloletni kapitan tej druyny. 27 maja 2009r. wywalczy pierwsz w historii klubu potrjn koron, zdobywajc Puchar Europy, pokonujc w Rzymie 2-0 Manchester United, a take Mistrzostwo Hiszpanii ( zdobywajc 105 bramek w rozgrywkach ligowych ) oraz Puchar Krla wygrywajc w finale z Athletic Bilbao 4:1.

10

Ustawienie taktyczne 1-4-3-3 zespou FC Barcelona za czasw trenera Josepa Guardioli ( Puchar Ligi Mistrzw 2009r., 2 Mistrzostwa Hiszpanii 2009,2010r., Puchar Hiszpanii 2009r., Puchar Klubowych Mistrzw wiata 2009r. )

11

2.2 Analiza taktyki gry na przykadzie meczu BarcelonaValladolid (16.05.2010r.).

Barcelona - Valladolid (16.05.2010) - Barcelona wygrywa lig

Kady kibic zapytany o ustawienie Barcelony bez wahania odpowie: 14-3-3. Nie pomyli si. Bdce podstaw kataloskiej filozofii futbolu ustawienie okazao si w tym sezonie w Europie bezkonkurencyjne (Bayern, Inter, Chelsea). W swojej analizie bd si stara skupi na zadaniach poszczeglnych zawodnikw i formacji w spotkaniu z Valladolid. Moim celem bdzie ukazanie pewnych bardzo skutecznych zaoe taktycznych stosowanych przez zesp Guardioli. Na zaprezentowanej powyej grafice staraem si szczeglnie dokadnie pokaza pozycje zajmowane przez graczy rodka pola, gdy w wielu druynach stosujcych system 1-4-3-3 pikarze ci czsto graj w jednej linii. Sytuacja w Barcelonie prezentuje si jednak odmiennie. Bardzo blisko stoperw, troch pomidzy liniami gra Sergio Busquets, odpowiedzialny przede wszystkim za odbir piki i szybkie jej odegranie (kto kto powie, e Barcelona gra w ustawieniu 1-4-1-2-3 nie bdzie bardzo mija si z prawd). Zaprezentowane poniej zdjcie pokazuje jak gboko gra ten pikarz, jak czsto znajduje si za lini piki.

12

Warto w tym miejscu zaznaczy, e ze wzgldu na nieobecno Xaviego rodek pola wyglda troch inaczej ni do tego przywykli kibice Blaugrany. Rol tego niesamowicie kreatywnego pikarza otrzyma Yaya Toure - gracz bardzo uniwersalny. Pikarz z Wybrzea Koci Soniowej zazwyczaj gra troch bliej swojej bramki, ma wicej defensywnych zada (co ciekawe w kocwce spotkania z Valladolid tak jak w pamitnym finale LM gra jako rodkowy obroca), krcej jest przy pice. W spotkaniu z Valladolid pokaza jednak, e potrafi rozgrywa. Zaliczy dwie asysty, dobrze wsppracowa z partnerami. Troch za sob mia Keit, ktry realizowa zadania zarwno ofensywne jak i defensywne. Obaj wymienieni gracze uczestniczyli rwnie w wysokim agresywnym pressingu na poowie przeciwnika. Omawiajc lini pomocy chciaem zwrci uwag na sposb rozgrywania akcji. Kady doskonale wie, e Kataloczycy kochaj wymienia dziesitki poda na maej przestrzeni, uwielbiaj utrzymywa si przy pice. Robi to jednak w sposb bardzo cwany. Zawodnik po dograniu piki nie ucieka na pozycj, a bardzo czsto przyblia si do tego, do ktrego wczeniej zagrywa. Dziki temu udaje si na maej przestrzeni zgromadzi bardzo du ilo pikarzy przeciwnika (formacje przesuwaj si do piki). Wtedy to wanie nastpuje przerzut w wolny sektor boiska, gdzie pikarze Barcelony maj przewag liczebn - zaprezentowane poniej zdjcia pokazuj, i zagranie to jest stosowane zarwno w obronie jak i w ataku.

13

Zwrcie prosz uwag jak wielu pikarzy Valladolid znajduje si w jednym sektorze boiska (odpowiednio 5 i 9). Bardzo czsto druyny przyjedajce na Camp Nou broni si caym zespoem, ustawiaj si ca druyn na swojej poowie i walcz. Dziki zastosowaniu przerzutw w wolne sektory nawet w tych spotkaniach udaje si zawodnikom Guardioli tworzy przewag liczebn w poszczeglnych sektorach boiska. Kluczem do tego jest rwnie osoba Leo Messiego. Strach przez Argentyczykiem jest tak wielki, e niejednokrotnie jest on wrcz potrajany. Gdy wic przez dugi czas prowadzi pik osiga podobny efekt jak zawodnicy grajcy na maej przestrzeni - udaje mu si zgromadzi du ilo pikarzy przeciwnika w jednym sektorze boiska. Znakomicie wida to na zaprezentowanych poniej zdjciach.

14

Wanie po tej akcji pada druga bramka dla Kataloczykw. Siedmiu pikarzy Valladolid znajduje si w pobliu Messiego, podczas gdy dwaj skrzydowi s niepilnowani, z czego skorzysta zaraz Pedro.

Pikarze znajdujcy si wok Argentyczyka (5) zapominaj o innych zawodnikach Barcelony czego efektem jest kolejna doskonaa sytuacja bramkowa. Podobne manewry w meczach z udziaem mistrzw Hiszpanii daj zazwyczaj Alvesowi mnstwo miejsca w prawym sektorze (pika rozgrywana jest na lewej stronie boiska, Messi schodzi do rodka). Kolejn metod na sforsowanie zagszczonej obrony przeciwnika jest jej rozcignicie (bardzo szerokie ustawienie skrzydowych powoduje powstanie duych odstpw midzy zawodnikami linii defensywnej) - bardzo skuteczne okazuje si wtedy wejcie w pole karne jednego z pomocnikw. Stosowana przez Barcelon dua wymienno pozycji w ofensywie rwnie utrudnia ycie obrocom niejednokrotnie grajcy w spotkaniu z Valladolid na rodku ataku Messi schodzi na skrzyda, czy nawet do rodka pomocy by rozgrywa. Jego miejsce zajmowa wtedy Pedro lub Bojan. Dla porzdku naley jeszcze doda, e Barcelona mnstwo terenu zdobywa rwnie dziki zagraniom z pierwszej piki i umiejtnociom dryblingu poszczeglnych zawodnikw. Jedna z pikarskich prawd mwi, e im bliej bramki przeciwnika odbierzesz pik tym atwiej stworzy sytuacj bramkow. Wanie z tego powodu graj Kataloczycy wysokim pressingiem. Jednak by pressing by skuteczny wsppracowa musz wszystkie formacje, gdy jedna z nich
15

zawodzi przeciwnik od razu stwarza przewag liczebn. Podchodzcy pod samych obrocw napastnicy powoduj wic ruch do przodu pomocnikw, jak rwnie obrocw - efektem tego jest wysoka gra linii pomocy (na zdjciu poniej), ktra wymusza bardzo du czujno na bramkarzu, ktry rwnie musi gra wyej i uwaa na prostopade zagrania.

Zawenie pola gry, bdce bardzo skuteczn form odbioru piki niesie wic za sob rwnie do due ryzyko, czego bylimy w tym sezonie niejednokrotnie wiadkami.

Chciaem w tym miejscu rwnie zwrci uwag na rol Gerrarda Pique w rozgrywaniu akcji. Czsto dzieje si tak, e druyny chcc uatwi sobie odbir piki zostawiaj duo miejsca rodkowemu obrocy liczc na jego bd przy jej wyprowadzaniu. W przypadku Barcelony sytuacja wyglda inaczej. Wiedzc jak dobrze rozgrywa Pique pikarze Barcelony niejednokrotnie stwarzaj mu moliwo ofensywnego wyjcia z pik (jego pozycja jest oczywicie od razu asekurowana), dziki czemu uzyskuj przewag w rodkowej strefie boiska. Mwic o obronie warto rwnie przedstawi sposb w jaki Kataloczycy ustawiaj si przy staych fragmentach gry wykonywanych przez przeciwnika. Pikarze Guardioli stosuj stref, czyli zamiast kry indywidualnie przeciwnikw, kady z nich odpowiedzialny jest za swj sektor wewntrz pola karnego.

16

Na zakoczenie chciaem powici chwil zmianom przeprowadzonym w trakcie spotkania z Valladolid. O ile wprowadzenie Henry'ego za Bojana nie zmienio w ustawieniu nic, to wejcie Zlatana Ibrahimovia za Alvesa spowodowao przesunicie Puyola na praw stron defensywy i cofnicie Toure na pozycj rodkowego obrocy. Do momentu kiedy Iniesta pojawi si na murawie w miejsce Pedro graa wic Barcelona praktycznie w ustawieniu 4-2-4 (Abidal, Pique, Toure, Puyol - Keita, Busquets - Henry, Ibrahimovi, Messi, Pedro). To wanie taktyka decyduje o tym, czy po murawie biegaj same indywidualnoci, czy te wietnie wsppracujcy i rozumiejcy si zesp. W przypadku Barcelony mamy bez wtpienia do czynienia z tym drugim rozwizaniem.

17

2.3 Nowa rola na boisku Sergio Busquetsa na przykadzie meczu Barcelona-Atletico (21.09.2010r.).

Emocje i bramki to stay punkt programu, ktry przynosi ze sob pojedynek Atltico Madryt i Barcelony. Tym razem jednak zwycistwo Dumy Katalonii byo bardzo interesujce z punktu widzenia taktycznego. Osoby lubujce si w wyszukiwaniu takich detali zauwayy now rol w zespole Sergio Busquetsa.

Nie da si ukry, e styl gry Barcelony jest jednym z najbardziej znanych w wiecie futbolu. Nic wic dziwnego, e Pep Guardiola wci stara si udoskonali swj system, by by krok przed rywalami. O ile na pierwszy rzut oka taktyka Barcelony w nowym sezonie nie rni si niczym od poprzednich lat, tak rola Sergio Busquetsa stanowi bardzo ciekawy obiekt do analiz. W spotkaniu przeciwko Atltico Madryt zagra bardzo gboko, tu pomidzy Piqu i Puyolem, co pozwolio skrajnym obrocom na bardzo wysok gr i czste akcje ofensywne. Teoretycznie nie ma w tym nic nowego. Barcelona wykorzystywaa ju taki system w poprzednich dwch latach. Najczciej mona byo to dostrzec w sezonie 2008/09 na przykadzie gry Yaya Tour, co okazao si by kluczowe do zwycistwa w Lidze Mistrzw. W zeszym roku Busquets
18

rwnie czsto grywa w ten sposb. Podobny system wykorzystywany by rwnie w reprezentacji Hiszpanii podczas ostatnich Mistrzostw wiata. Czym w takim razie rnio si spotkanie w Madrycie od reszty? Przede wszystkim Busquets gra na miejscu rodkowego obrocy czciej, ni do tej pory bylimy przyzwyczajeni. Czsto uywa si owego schematu, kiedy przeciwnik gra dwoma napastnikami lub taktyk 1-4-2-3-1, kiedy rodkowy zawodnik z linii "3" naciska na rodkowego obroc. Przesunicie defensywnego pomocnika do tyu i utworzenie trzyosobowej linii pozwala na duo atwiejsze rozgrywanie piki. Boczni obrocy mog wtedy podej zdecydowanie wyej, co znacznie rozszerza pole gry. W sobotnim meczu Busquets cofa si jednak na t pozycj niezalenie od sytuacji. Bardzo czsto wida go byo ustawionego pomidzy Piqu i Puyolem przez co zamiast z taktyki 1-4-3-3 tworzya si 1-3-4-3, bardziej mona rzec, e z 1-3-4-3 Bara przechodzia na 1-4-3-3. Byo to bardzo podobne do taktyki jak gra Meksyk podczas Mistrzostw wiata w RPA, gdzie mieli praktycznie cay czas dwie linie defensywy. Dwch rodkowych obrocw, ktrzy cay czas zostawali na pozycji, a przed nimi defensywny pomocnik i dwaj skrzydowi, ktrzy przesuwali si do przodu lub do tyu w zalenoci od sytuacji na boisku. Trzyosobowa linia obrony w meczu z Atltico sprawdzia si bardzo dobrze, gdy w pojedynku z duetem Agero - Forln zawsze zostawa jeden wolny zawodnik. Majc tak uniwersalnego pikarza jak Busquets, Barcelona jest w stanie w trakcie meczu przechodzi z czteroosobowej linii defensywnej na trzyosobow. Oczywicie w przypadku, gdy rywal gra taktyk 1-4-4-2, Bara traci przewag liczebn w rodku pola, acz majc tak wspaniaych pikarzy jak Xavi i Andrs Iniesta, problem praktycznie jest niewany w kontekcie zalet systemu. O ile przesunicie rodkowego pomocnika do linii obrony jest dalekie od bramki rywala, to jest bardzo dobr taktyk ofensywn. Przejcie do systemu trjki obrocw pozwala bocznym obrocom sta si skrzydowymi. Majc w obwodzie pikarzy, ktrzy bd dorodkowywa, trjka napastnikw moe zawzi pole gry robic miejsce wanie dla bocznych obrocw. Takie posunicie zawa defensyw rywali i skania zawodnikw do podejmowania ryzykownych decyzji. W teorii moe brzmie to ciko, ale wanie dokadnie taki obraz mielimy podczas ostatniego spotkania. Messi i Villa bardzo czsto grali obok siebie tworzc niemal duet napastnikw, podczas gdy najwiksze zagroenie siali na obu skrzydach Dani Alves i Maxwell. Zmianie ulegaa nieco rola Pedro, ktry ze skrzyda czsto schodzi do rodka boiska i gra bardziej jako rodkowy pomocnik, co pozwala zrekompensowa strat Busquetsa w rodku pola.

19

Atltico za wszelk cen starao si utrzymywa przy pice i gra wysokim pressingiem. Jednake majc przed sob trzech rodkowych obrocw, do duetu napastnikw musia podcza si jeden z pomocnikw, co jednoczenie uatwiao rozgrywanie w rodku pola Barcelonie. Jaki by efekt owej taktyki? Wszyscy widzieli. Barcelona zdecydowanie dominowaa na boisku i wynik 2-1 Atltico zawdzicza swojemu bramkarzowi. Gdyby nie jego dobre interwencje mogo si skoczy duo wyej. Jak czsto bdzie Bara uywa takiego schematu? Gwnie ma ona sens w momencie, gdy rywal gra dwoma napastnikami, a biorc pod uwag fakt, e przeciwnicy na mecz z Dum Katalonii wychodz raczej defensywnie (1-4-5-1), nie bdziemy czsto oglda takiego ustawienia. Jednake kiedy przyjdzie gra z czoowymi druynami Europy moe okaza si kluczowa do zwycistwa.

20

III. Taktyka atakowania i bronienia w systemie 1-4-3-3

3.1 Oglne zadania obronnej i ofensywnej gry w ustawieniu 1-4-3-3.
Najwysza aktywno caego zespou gdy przeciwnik posiada pik. Jeli istnieje moliwo odbioru piki na poowie przeciwnika, to oczywicie staracie si to zrobi ( np. gdy zawodnik druyny przeciwnej znajduje si przy linii kocowej lub bocznej, gdy le przyjmie pik albo podanie jest niedokadne ). Obowizkiem zawodnikw ofensywnych jest opnianie akcji zaczepnych przeciwnika po to, by pozostali partnerzy odpowiednio si ustawili w swoich strefach i przygotowali do odbioru piki. W tej odbudowie ustawienia wyjciowego musz pomaga sobie wszyscy korygujc to ustawienie. Kry naley stref, ale im bliej naszej bramki, gdy brakuje czasu na przekazanie, obowizuje krycie agresywne ( pressing ). Przekazanie w obronie strefowej polega na tym, e przeciwnika zmieniajcego pozycj trzeba przekaza partnerowi bez koniecznoci zmiany swojej strefy dziaania. Gra aktywn stref oznacza skoordynowanie dziaa zawodnikw bronicych polegajce na wykonaniu ruchu w kierunku zawodnika posiadajcego pik i przejcia do gry 1x1+podwojenie. Tak aktywn stref stosujemy w sytuacji skracania i zawania pola gry gdy przeciwnik gra atakiem pozycyjnym. Sygnaem do rozpoczcia skracania i zawania pola gry moe by: a) wybicie piki na du odlego przez obrocw lub bramkarza, b) gdy podczas podwajania krycia przeciwnik z pik straci moliwo manewru, c) dalekie wybicie gow lub pistkowanie przez bramkarza np. po rzucie ronym, d) podanie piki przez druyn przeciwn w kierunku naszej bramki. Skracajc pole gry szybciej moemy zapa przeciwnika w puapk ofsajdow oraz stwarzamy moliwo przechwytu piki w strefie rodkowej i zainicjowania akcji ofensywnej 4-6 zawodnikami. Odlegoci midzy obrocami i pomocnikami powinny wynosi od 8 12 m, a midzy grajcymi w danej formacji, od 6 do 10 m. O dojrzaoci i mdroci bloku obronnego wiadczy fakt szybkiego przejcia z ustawienia czterech obrocw w linii do ustawienia z asekurujcym zawodnikiem, szczeglnie gdy le skrcimy pole gry. aden z
21

zawodnikw nie jest zwolniony z brania udziau w akcjach obronnych, czy to podczas gry, czy te przy staym fragmencie gry. Aby odebra przeciwnikowi pik trzeba stoczy z nim walk i nikt z tej walki nie jest zwolniony.

Gra ofensywna Gdy odzyskujemy pik wwczas zadaniem wszystkich zawodnikw jest ruch do przodu, wyjcie na wolne pole, szeroko w boczne strefy boiska, szczeglnie bocznych napastnikw i bocznych obrocw, a caa linia obrony przesuwa si do przodu. Atak szybki ( kontratak ) Do 3 sek., - poda, - zawodnikw biorcych udzia w akcji. Powinien by wykonany w jak najkrtszym czasie, z ma iloci poda oraz biorcych w nim udzia zawodnikw. Atak pozycyjno szybki Po przechwycie piki wymiana 2 4 poda, a nastpnie prba zagrania prostopadego lub w boczny sektor boiska. Szybka gra to wana forma atakowania. Gra na jeden kontakt ( szczeglnie w pobliu bramki przeciwnika ), szybko dziaania z pik, jak rwnie bez niej, improwizacja, wygranie pojedynkw 1x1, a na kocu zimna krew w dogodnych sytuacjach. Atak pozycyjny musi cechowa dokadno ( skuteczno ) i rnorodno poda piki ( np. prostopade, krzyowe ). Cech charakterystyczn ataku pozycyjnego jest wymiana wikszej liczby poda ( ponad 4 ) a wic konieczny jest ruch zawodnikw w kierunku partnera posiadajcego pik celem wzajemnego wspdziaania. Jeli zawodnik z pik bezradnie rozkada rce, gdy nie ma do kogo poda, to znak, e zesp nie porusza si prawidowo, e zawodnicy nie szukaj moliwoci wsppracy z partnerem. Natomiast jeli gra bez piki funkcjonuje prawidowo wwczas istnieje moliwo wyboru najlepszego wariantu, a to jest trudniejsze do rozszyfrowania przez rywala. Bardzo istotne w grze ofensywnej s tzw. puste przebiegi , wiadome zmylenie przeciwnika stwarzajce woln przestrze dla pozostaych partnerw. Im wysz klas zesp prezentuje tym rozumniej korzysta z piki.

22

Rozcignita formacja ustawienia zespou do prowadzenia ataku na poowie przeciwnika

Strefy dziaania zawodnikw na wasnej poowie boiska

23

Strefy zawania pola gry na wasnej poowie i poowie przeciwnika

24

W systemie 1-4-3-3 wystpuje 5-6 linii utworzone przez poszczeglne formacje zawodnikw ustawionych pasko w stosunku do siebie. Z matematycznego punktu widzenia pozwala to na wiksze moliwoci przy kombinacjach poda pomidzy zawodnikami. Dlatego to ustawienie jest skuteczne zarwno w ataku, jak i obronie.

Linia1 Linia 2

Linia 3 Linia 4 Linia 5

Powyej przedstawiem ustawienie geometryczne w ataku z podziaem na pi linii w 1-4-3-3. Takie rozstawienie zawodnikw pozwala na wiksz liczb kombinacji w ataku pozycyjnym i szybkim. Zawodnicy z poszczeglnych formacji tworz tzw. trjkty wsppracy, czyli takie ustawienie graczy wzgldem partnera z pik, by ten mia przynajmniej dwie moliwoci podania jej w rnych kierunkach. Obok wspomnianych trjktw bardzo czsto tworz si romby i innego ksztatu wielokty-jednym sowem jest to tzw. geometria ataku. Aby tzw. geometria ataku bya skuteczna musz by spenione 3 warunki: szybkie i dokadne podania, zsynchronizowane poruszanie si graczy bez piki, wysokie tempo akcji. W formacji obrony czterech obrocw gra w linii, w fazie defensywy nastpuje cige skracanie i zawanie pola gry. W defensywie rodkowi i boczni obrocy, grajc blisko siebie w strefie, zabezpieczaj stref bezporedniego zagroenia bramki przed podaniami prostopadymi przeciwnika:

25

Pika z lewej strony

Pika z prawej strony

Pika w rodkowej strefie

W bronieniu gwnym formacji pomocy, zadaniem defensywnego pomocnika jest gra przed czwrk obrocw i zabezpieczanie rodka pola gry przed podaniami do napastnikw przeciwnika:

26

Gra w defensywie trjki rodkowych pomocnikw opiera si na kryciu strefowym, jednak ich dziaania musz by bardziej agresywne i szybsze, poniewa w gwnej mierze zabezpieczaj oni przestrze rodkow bezporedniego zagroenia bramki przed polem karnym. Dziaaj oni midzy sob na zasadzie trjkta wsppracy, czyli wymiennie na swoich pozycjach, ale zawsze z asekuracj centralnego pola przez jednego z nich. Natomiast strefy boczne w pomocy powinny by asekurowane przez bocznych obrocw lub skrzydowych. Jednym z waniejszych zada w defensywie dla tych graczy jest kierowanie ataku przeciwnika do rodka pola gry ( gdzie maj przewag liczebn ), gdzie poprzez podwojenia i potrojenia staraj si odebra pik. W formacji ataku wystpuje trzech zawodnikw: dwch skrzydowych i rodkowy napastnik. W praktyce wyrnia si dwa ukady z trjk napastnikw. Pierwszy z nich to ukad asymetryczny, stosowany rzadko. Filar defensywy stanowi dwjka centralnych napastnikw wspierana w bocznym sektorze boiska przez jednego skrzydowego. Celem gry ofensywnej jest konstruowanie gry rodkiem boiska, skd pika podawana jest w boczne sektory do skrzydowego, ktry wykorzystuje swoj szybko i bardzo skuteczna gr 1x1 i dorodkowuje pik w pole karne:

27

Drugi ukad jest symetryczny, gdzie w ofensywie zawodnicy wystpujcy przy liniach bocznych na pozycji skrzydowych musz gra bardzo szeroko i najczciej wsppracowa z bocznymi obrocami i ofensywnymi pomocnikami. rodkowy napastnik jest najbardziej wysunitym do przodu graczem tej formacji, ktry gra bardzo czsto tyem do bramki przeciwnika:

W dziaaniach ofensywnych gracze z formacji ataku bardzo czsto wymieniaj si pozycjami. W pobliu pola karnego powinni stosowa nieszablonowe rozwizania oparte na wasnej improwizacji. Jest to skuteczny sposb na zaskoczenie linii obrony przeciwnika, ktra najczciej nastawiona jest na przeciwdziaanie standardowym rozwizaniom.

28

3.2 Charakterystyka zada dla zawodnikw grajcych na okrelonych pozycjach.

Bramkarz ( 1 ) a) w obronie: - po przechwycie piki decyduje o tzw. uspokojeniu gry lub o szybkim ataku - w przypadku skracania pola gry powinien wychodzi z bramki na odlego waciwej asekuracji linii obrony - spenia rol libero, koryguje ustawienie we wasnej strefie obrony i przy staych fragmentach gry (s.f.g.) przeciwnika b) w ataku: - po przechwycie piki decyduje o tzw. uspokojeniu gry lub o szybkim ataku - dobra gra nogami Skrajni obrocy ( 2 i 3 ) a) w obronie: - kryj przeciwnika w swojej strefie - przesuwaj si w stron rodka boiska w momencie, gdy pika jest po przeciwnej stronie asekurujc partnerw linii obrony - asekuruj prawego lub lewego napastnika b) w ataku: - praktycznie wspieraj kad akcj rozpoczynan po swojej stronie ( powinien to czyni jeden, nigdy razem ). Zawodnicy bardzo uniwersalni w grze obronnej oraz ofensywnej rodkowi obrocy ( 5 i 6 ) a) w obronie: - zabezpieczaj swoj stref, , asekuruj wiato bramki - dominuj w strefie pomidzy lini 5 a 30m od wasnej bramki - poruszaj si wahadowo wszerz boiska, wzajemnie si asekuruj - asekuruj partnerw walczcych o pik
29

- nie powinni przegrywa pojedynkw 1x1 - wypychaj partnerw skracajc pole gry - praktycznie nie wczaj si do gry ofensywnej - jeden z nich powinien przewodzi b) w ataku: - wczaj si do gry wchodzc w pole karne przeciwnika przy staych fragmentach gry - dobrze, gdy dysponuj umiejtnociami zainicjowania akcji dugim, dokadnym podaniem do zawodnikw ofensywnych Defensywny pomocnik ( 4 ) Powinien to by zawodnik bardzo uniwersalny i odpowiedzialny. Ustawiony jest przed dwoma rodkowymi obrocami tworzc trjkt i razem stanowi fundament obrony. a) w obronie: - bardzo dobry w przechwytach i odbiorach piki - z jednej strony asekuruje biorcych udzia w akcjach ofensywnych zawodnikw, a z drugiej stwarza stref ( zapor ) przed wasnym polem karnym - w bocznych sektorach boiska dy do podwajania krycia b) w ataku: - dobry zawodnik na tej pozycji daje znakomit moliwo grajcym przed nim dwm pomocnikom oraz skrzydowym na podejmowanie ryzyka w grze ofensywnej, bez obaw, e strata piki przyniesie due niebezpieczestwo - przez niego powinny przechodzi wszystkie podania majce na celu konstruowanie akcji ofensywnych - powinien charakteryzowa si wysok skutecznoci dokadnych poda ( ok. 90-95% ) Ofensywni pomocnicy ( 8 i 10 ) Ustawieni s przed defensywnym pomocnikiem tworzc trjkt. Pomocnik (8) ustawiony na prawo rodkowej stronie boiska, pomocnik (10) na lewo rodkowej.

30

a) w obronie: - pomocnik (8) wspiera prawego obroc (2) i prawego stopera (6), a pomocnik (10) pomaga lewemu obrocy (3) i lewemu stoperowi (5). b) w ataku: - jeden i drugi spenia rol reysera i kreatora gry - rozgrywajcy, typowi playmakerzy - twrczy zawodnik , bardzo kreatywny - wybitny, dua indywidualno - oni nadaj wizj gry, wic bardzo czsto bywaj przy pice Skrajni ( boczni ) napastnicy ( 7 i 11 ) Zawodnicy grajcy jako skrajni napastnicy powinni dysponowa wietn szybkoci i dobr wydolnoci organizmu. Ustawieni s szeroko przy liniach bocznych boiska. a) w obronie: - gdy przeciwnik ma pik staje si bocznym pomocnikiem - grajc w defensywie, musz umiejtnie wsppracowa ze swoimi obrocami ( czsto wymieniaj si rolami ) tworzc przewag liczebn we wasnej strefie obronnej. b) w ataku: - wykonuj rajdy zakoczone dokadnym podaniem piki lub dorodkowaniem - czsto schodzi do rodka pola robic miejsce dla wchodzcego po skrzydle bocznego obrocy - powinni umie wygrywa pojedynki 1x1 - powinni dysponowa bardzo dobrym dryblingiem - w momencie gdy jeden z nich bierze udzia w akcji ofensywnej po swojej stronie, to drugi zamyka akcj wchodzc w pole karne. rodkowy napastnik ( 9 ) Obdarzony dobrymi warunkami fizycznymi.
31

a) w obronie: - po stracie piki od niego zaczyna si gra obronna zespou ( przesuwa si w stron piki ) b) w ataku: - wsppracuje z dwoma bocznymi napastnikami 7 11 - bardzo aktywny ( gra bez piki ) - koczy akcje ofensywne strzaem do bramki - dobrze grajcy gow - potrafi umiejtnie zastawia pik ( utrzyma si przy niej ) - dobrze grajcy tyem do bramki na tzw. cian - w polu karnym przeciwnika bez kompleksw musi gra 1x1 - szuka miejsca do zagrania prostopadego od pomocnikw

32

Ustawienie wyjciowe 1433

33

3.3 Warianty ataku pozycyjnego przy przeciwnikach grajcych w rnych wariantach ustawienia

Ustawienie ataku pozycyjnego przeciwko ustawieniu 1-4-4-2

Jak wida na rysunku, zawodnik grajcy na pozycji defensywnego pomocnika ma najwicej przestrzeni i miejsca do rozgrywania akcji.

34

Przykadowe rozegranie piki w ataku pozycyjnym przeciwko 1-4-4-2

35

Ustawienie ataku pozycyjnego przeciwko ustawieniu 1-4-3-3

Jak wida na rysunku, zawodnicy grajcy na pozycji defensywnego pomocnika maj najwicej przestrzeni i miejsca do rozgrywania akcji.

36

Przykadowe akcje kombinacyjne w ataku pozycyjnym przeciwko 1-4-3-3

37

Ustawienie ataku pozycyjnego przeciwko ustawieniu 1-4-3-1-2

Gra przeciwko systemowi 1-4-3-1-2 stwarza moliwoci i daje due pole manewru dla bocznych obrocw.

38

Przykadowe rozegranie piki w ataku pozycyjnym przeciwko 1-4-3-1-2

39

Ustawienie ataku pozycyjnego przeciwko ustawieniu 1-3-4-1-2

Gra przeciwko systemowi 1-3-4-1-2 stwarza moliwoci i daje due pole manewru dla bocznych obrocw.

40

Warianty rozegrania piki w przypadku czstego przesuwania caego bloku obronnego ( z bocznymi pomocnikami ) druyny przeciwnej.

41

Ustawienie ataku pozycyjnego przeciwko ustawieniu 1-5-3-2

Gra przeciwko systemowi 1-5-3-2 stwarza moliwoci i daje due pole manewru dla bocznych obrocw oraz defensywnego pomocnika.

42

Przykadowe rozegranie piki w ataku pozycyjnym przeciwko 1-5-3-2

Gra przeciwko systemowi 1-5-3-2 skania do czstego przenoszenia ciaru gry z jednego bocznego sektora boiska na drugi i rozgrywania akcji w przewadze liczebnej 2x1 w bocznych strefach boiska.

43

Ustawienie ataku pozycyjnego przeciwko ustawieniu 1-4-2-3-1

Przy waciwym ustawieniu defensywnym w 1-4-2-3-1 najwiksze moliwoci swobodnego rozgrywania piki maj rodkowi obrocy.

44

Przykadowe rozegranie piki w ataku pozycyjnym przeciwko 1-4-2-3-1

rodkowi obrocy ze wzgldu na to, e nie s kryci, wykonuj w tym przypadku dugie, diagonalne podania na wolne pole do zmieniajcych pozycj napastnikw.

45

3.4 Przykadowe ustawienia defensywne przy przeciwnikach grajcych w rnych wariantach ustawienia
Przesunicie w strefie i zastosowanie pressingu przez zawodnikw atakujcych i pomocnikw na poowie przeciwnika. 1-4-3-3 przeciwko 1-4-4-2 Przesunicie w strefie napastnikw oraz pomocnikw w momencie zagrania piki zawodnika 5 do zawodnika 6 druyny przeciwnej.

Prawidowe ustawienie napastnikw i pomocnikw w momencie posiadania piki przez zawodnika 6 druyny przeciwnej.

46

Przesunicie w strefie w momencie gdy napastnicy s blisko siebie.

Prawidowe ustawienie napastnikw i pomocnikw w momencie posiadania piki przez zawodnika 6 druyny przeciwnej.

47

1-4-3-3 przeciwko 1-4-3-3 Przesunicie w strefie napastnikw oraz pomocnikw w momencie zagrania piki zawodnika 6 do zawodnika 4 druyny przeciwnej.

Prawidowe ustawienie napastnikw i pomocnikw w momencie posiadania piki przez zawodnika 4 druyny przeciwnej.

48

Przesunicie w strefie napastnikw oraz pomocnikw w momencie zagrania piki zawodnika 6 do zawodnika 2 druyny przeciwnej.

Prawidowe ustawienie napastnikw i pomocnikw w momencie posiadania piki przez zawodnika 2 druyny przeciwnej.

49

1-4-3-3 przeciwko 1-4-3-1-2 Przesunicie w strefie napastnikw oraz pomocnikw w momencie zagrania piki zawodnika 6 do zawodnika 4 druyny przeciwnej.

Prawidowe ustawienie napastnikw i pomocnikw w momencie posiadania piki przez zawodnika 4 druyny przeciwnej.

50

1-4-3-3 przeciwko 1-3-4-1-2 Przesunicie w strefie napastnikw oraz pomocnikw w momencie zagrania piki zawodnika 6 do zawodnika 2 druyny przeciwnej.

Prawidowe ustawienie napastnikw i pomocnikw w momencie posiadania piki przez zawodnika 2 druyny przeciwnej. Wan rol odgrywaj tutaj boczni obrocy ( 2 i 3 ).

51

Przesunicie w strefie napastnikw oraz pomocnikw w momencie zagrania piki zawodnika 6 do zawodnika 2 druyny przeciwnej przy ustawieniu defensywnym ( cofnity do linii obrony zawodnik 7 i 3 ).

Prawidowe ustawienie napastnikw i pomocnikw w momencie posiadania piki przez zawodnika 2 druyny przeciwnej.

52

1-4-3-3 przeciwko 1-5-3-2 W momencie rozgrywania piki przez obrocw druyny przeciwnej bardzo trudno jest zastosowa pressing, gdy jest przewaga 5x3. Bardzo atwo natomiast mona wykona pressing, gdy przy pice jest defensywny pomocnik ( 4 ) druyny przeciwnej. Przesunicie w strefie napastnikw oraz pomocnikw w momencie zagrania piki zawodnika 2 do zawodnika 4 druyny przeciwnej.

Prawidowe ustawienie napastnikw i pomocnikw w momencie posiadania piki przez zawodnika 2 druyny przeciwnej.

53

Przesunicie w strefie caego zespou na wasnej poowie. W momencie posiadania piki przez druyn przeciwn na naszej poowie boiska zesp obowizkowo musi przej do ustawienia 1-4-5-1! 1-4-3-3 przeciwko 1-4-4-2 Przesunicie w strefie caego zespou w momencie posiadania piki przez zawodnika 9 druyny przeciwnej.

Prawidowe ustawienie caego zespou w momencie posiadania piki przez zawodnika 9 druyny przeciwnej.

54

1-4-3-3 przeciwko 1-4-3-3 Przesunicie w strefie caego zespou w momencie posiadania piki przez zawodnika 9 druyny przeciwnej.

Prawidowe ustawienie caego zespou w momencie posiadania piki przez zawodnika 9 druyny przeciwnej.

55

1-4-3-3 przeciwko 1-4-3-1-2 Przesunicie w strefie caego zespou w momencie posiadania piki przez zawodnika 7 druyny przeciwnej.

Prawidowe ustawienie caego zespou w momencie posiadania piki przez zawodnika 7 druyny przeciwnej.

56

1-4-3-3 przeciwko 1-3-4-1-2 Przesunicie w strefie caego zespou w momencie posiadania piki przez zawodnika 4 druyny przeciwnej.

Prawidowe ustawienie caego zespou w momencie posiadania piki przez zawodnika 4 druyny przeciwnej.

57

1-4-3-3 przeciwko 1-5-3-2 Przesunicie w strefie caego zespou w momencie posiadania piki przez zawodnika 4 druyny przeciwnej.

Prawidowe ustawienie caego zespou w momencie posiadania piki przez zawodnika 4 druyny przeciwnej.

58

Przesunicie w strefie caego zespou w momencie posiadania piki przez zawodnika 8 druyny przeciwnej.

Prawidowe ustawienie caego zespou w momencie posiadania piki przez zawodnika 8 druyny przeciwnej.

59

3.5 Przykadowe podwojenie krycia

Przykadowe podwojenie krycia na poowie przeciwnika w momencie zagrania piki przez bramkarza do prawego obrocy druyny przeciwnej.

Prawidowe ustawienie zespou w momencie podwojenia krycia

60

3.6 Przykadowe potrojenie krycia

Przykadowe potrojenie krycia na poowie przeciwnika w momencie zagrania piki przez bramkarza do prawego obrocy druyny przeciwnej.

Prawidowe ustawienie zespou w momencie potrojenia krycia

61

IV. wiczenia taktyczne w ataku w systemie 1-4-3-3

4.1 wiczenia ataku pozycyjnego
wiczenie ataku pozycyjnego z akcentem dugiego podania krzyowego od rodkowych obrocw do prawego lub lewego napastnika

6 5

6a 5a

4 4b

3 4a

62

wiczenie taktyczne ataku pozycyjnego po wprowadzeniu piki przez bramkarza.

63

wiczenie taktyczne ataku pozycyjnego po wprowadzeniu piki przez bramkarza i wczeniu si bocznego obrocy do akcji ofensywnej.

7 6

3 4

64

wiczenie taktyczne ataku pozycyjnego po wprowadzeniu piki przez bramkarza i wczeniu si bocznego obrocy do akcji ofensywnej.

4 2 1

65

wiczenie taktyczne ataku pozycyjnego po wprowadzeniu piki przez bramkarza z akcentem dugiego krzyowego podania od prawego obrocy do wbiegajcego na wolne pole lewego obrocy.

3 2

66

wiczenie taktyczne ataku pozycyjnego po wprowadzeniu piki przez bramkarza z zagraniem na skrzydo do wbiegajcego rodkowego napastnika.

6 4 5 3

67

wiczenie taktyczne ataku pozycyjnego po wprowadzeniu piki przez bramkarza z akcentem dugiego krzyowego podania przez rodkowych obrocw do wbiegajcych bocznych obrocw.

4f 4b

4d 4c

4e 4a

68

wiczenie ataku pozycyjnego z kombinacj krtkich poda oraz podaniem krzyowym na skrzydo do wbiegajcego bocznego napastnika.

4 3 2

69

wiczenie ataku pozycyjnego po wprowadzeniu piki przez bramkarza zakoczonego prostopadym podaniem do wybiegajcego na wolne pole bocznego napastnika.

4 3 2

70

wiczenie ataku pozycyjnego w strefie rodkowej boiska zakoczonego sytuacj sam na sam z bramkarzem.

6 5 4 2 3

71

wiczenie ataku pozycyjnego z kombinacj poda w strefie przeciwnika zakoczonym dorodkowaniem do dwch zawodnikw ofensywnych wykonujcych zmian krzyow.

5 4

3 2 1

72

4.2 wiczenia taktyczne doskonalce fazy rozpoczynania atakowania

73

74

75

V. Gry taktyczne w bronieniu w systemie 1-4-3-3

1.wiczenie nauczania poruszania si czwrki obrocw. Obroca bdcy najbliej zawodnika z pik wybiega do niego, reszta obrocw asekuruje obroc, ktry wyszed do piki.

2.Gra 2x2 + bramkarz do jednej bramki. Obroca agresywnie dochodzi do swojego zawodnika w momencie, gdy ten jest przy pice. Zadaniem zawodnikw atakujcych jest zdobycie bramki.

76

3. Gra 4x4 z kryciem strefowym. Zadaniem druyn jest ustawienie piki na linii kocowej

4. Gra 4x4 z kryciem strefowym do czterech maych bramek

77

5. Gra z przewag liczebn 10x8 + dwch bramkarzy. Druyna niebieskich ma za zadanie odbir piki w strefie rodkowej stosujc podwajanie krycia. Za zdobycie gola otrzymuj 2 pkt. Druyna tych za wykonanie czterech poda w rodkowej strefie otrzymuje 1 pkt., a za zdobycie gola 3 pkt.

78

6. Gra 4x5 + bramkarz. Zadaniem obrocw ( niebieskich ) jest podwajanie krycia, odbir piki i zdobycie gola do jednej z dwch maych bramek bramka za 1 pkt. Zadaniem atakujcych ( tych ) jest zdobycie gola do duej bramki bramka za 3 pkt.

7. Gra 11x11 do 4 maych i 2 duych bramek. Kady zesp broni strefowo. Za zdobycie maej bramki druyna otrzymuje 1 pkt., a duej 3 pkt. Po zdobyciu maej bramki mona dalej atakowa du.

79

8. Gra 11x11 na penowymiarowym boisku lub do bramek ustawionych na linii pola karnego. Na boisku wydzielone 2 boczne strefy ( zwenie boiska do zawenia pola gry ). - bramka jest zaliczana tylko wtedy, gdy wszyscy zawodnicy druyny atakujcej znajdowali si na poowie przeciwnika ( skrcenie pola gry ). - jeeli zesp bronicy w momencie straty bramki posiada zawodnikw we wszystkich 3 strefach, to traci dodatkow bramk ( zawenie pola gry ). - dodatkow bramk traci si rwnie, gdy ktry z zawodnikw druyny bronicej nie powrci na wasn poow.

80

9. Gra z przewag liczebn 11x8 + 2 bramkarzy. Bramki na linii pola karnego. Druyna niebieskich ma za zadanie zdobycie gola do jednej z dwch bramek i otrzymuje za to 1 pkt. Natomiast druyna tych broni dwch bramek strefowo i po przechwycie piki, za wyjcie do rodkowej strefy i wykonaniu w niej 4 poda, otrzymuje 1 pkt., a za zdobycie gola 2 pkt.

81

10. Gra w rodkowej strefie 8x8 lub 7x7. Po wymianie kilku poda, trener daje sygna, aby zagra pik do jednego z oczekujcych w bocznej strefie boiska zawodnikw, ktry podprowadza pik i zagrywa do nadbiegajcych partnerw. Obrocy druyny przeciwnej maj obowizek wrci do wasnej strefy obronnej i przerwa akcj.

82

VI. Dyskusja
Praca ta zostaa napisana na podstawie mojej obserwacji systemu 1-43-3 w klubie FC Barcelona w cigu ostatnich dwudziestu lat. Aby wnikliwie przyjrze si organizacji gry wyjechaem dwukrotnie na spotkania FC Barcelony. Ogldaem bezporednio ze stadionu mecz z Deportivo la Coruna w grudniu 2007r., a take rywalizacj Barcy z zawsze silnym Atletico Madryt we wrzeniu 2009r. Obejrzaem rwnie wiele filmw dotyczcych szkolenia modziey w tym klubie oraz oglnej wizji gry na kadym poziomie ksztacenia. Analiz systemu 1-4-3-3 uatwio mi take przeczytanie artykuw opisujcych ich system i styl gry. Jest to system ofensywny, dziki ktremu zesp stwarza sobie wiele akcji i sytuacji podbramkowych przez co mona zdoby wiele bramek. Analiza przeprowadzonej obserwacji systemu zostaa porwnana z innymi systemami gry. Dotyczy to ustawie ataku pozycyjnego w stosunku do ustawie druyny przeciwnej 1-4-4-2, 1-4-3-3, 1-4-3-1-2, 1-3-4-1-2, 1-5-3-2, 14-2-3-1. Na podstawie tych samych systemw dokonane zostao porwnanie faz bronienia w systemie 1-4-3-3, czyli waciwe zachowanie si w momencie pressingu oraz prawidowego przesuwania si w strefach poszczeglnych formacji. W pracy oprcz czysto teoretycznych rozwaa przedstawiem przykadowe wiczenia dotyczce rozegrania ataku pozycyjnego w opisywanym systemie, jak i rwnie gry taktyczne dotyczce bronienia w strefie, doskonalce wspprac w formacjach i pomidzy formacjami. Zesp FC Barcelona od blisko dwudziestu lat gra w systemie 1-4-3-3, ma okrelon filozofi i wizj gry, a prekursorami i osobami, ktre kontynuoway ten styl gry byli Johan Cruyff, Louis van Gaal, Frank Rijkaard oraz obecny szkoleniowiec Josep Guardiola wczeniej wieloletni kapitan tej druyny. W roku 2008 wahano si midzy kandydatur Jose Mourinho a Guardiol. Funkcj trenera powierzono jednak osobie bez adnego dowiadczenia trenerskiego. Byo to bardzo ryzykowne posunicie, ale okazao si strzaem w dziesitk. Decydujcym faktem przemawiajcym na korzy Guardioli byo to, e zarzd klubu chcia nadal kontynuowa t sam filozofi gry jak za czasw Cruyffa, van Gaala i Rijkaarda, czyli system 1-4-33, a Guardiola zna ten system bardzo dobrze. Warto zaznaczy bardzo wany aspekt, ktry nie zdarza si w adnym innym klubie. Mianowicie taki, e osoby zarzdzajcy klubem od kilkudziesiciu lat staraj si dobiera trenerw i zawodnikw pod system ( 1-4-3-3 ). Kady bowiem chce, eby w stolicy Katalonii dominowa ofensywny i atrakcyjny styl gry. Szkolenie w tym klubie rwnie jest jasno sprecyzowane. Trenerzy grup modzieowych ucz swoich adeptw gry w takim wanie systemie. Ma to na celu atwiejsz adaptacj , gdy zawodnik koczy wiek juniora i przechodzi do pierwszej druyny. Nie stanowi to wtedy dla niego adnego problemu jeli

83

chodzi o takie sprawy jak waciwe poruszanie i zachowywanie si na poszczeglnych pozycjach. Biorc przykad od najlepszych jest to na pewno wskazwka dla naszych polskich klubw, aby zaczy stosowa tak filozofi w swoich zespoach tzn. kady klub powinien mie jasno sprecyzowany system i wizj gry, ktra powinna by nauczana w swoich grupach modzieowych. Trenerzy seniorskich grup odwaniej sigaliby wtedy po swoich wychowankw. System 1-4-3-3 z jednym defensywnym pomocnikiem jest stosunkowo rzadkim ustawieniem w obecnej europejskiej pice. Taktyk tak przez cay sezon stosuj obecnie FC Barcelona, czoowe druyny portugalskie takie jak FC Porto, Benfica Lizbona i Sporting Lizbona oraz kilka klubw francuskich. W Polsce od pocztku sezonu w takim ustawieniu rozgrywa swoje spotkania Lechia Gdask i naley stwierdzi, e z dobrym skutkiem, gdy strzelaj wiele bramek i zajmuj czoow lokat w lidze. Przyczyn tego, e szkoleniowcy sporadycznie korzystaj z tego systemu moe by to, e gra w ataku pozycyjnym wymaga odpowiedniego doboru zawodnikw pod wzgldem techniczno-taktycznym. Dopiero wtedy mona powiedzie, e system ten spenia swoj rol.

84

VII. Wnioski
W wyniku zgromadzonego materiau mona wysun kilka wnioskw: 1. System 1-4-3-3 jest systemem ofensywnym nastawionym na zdobywanie wielu bramek. 2. Taktyka atakowania w systemie 1-4-3-3 ma na celu w ataku pozycyjnym rozszerzenie pola gry, dugie utrzymywanie si przy pice oraz budowanie akcji w bocznych sektorach boiska zakoczonych dorodkowaniem w pole karne. 3. W ataku pozycyjnym napastnicy powinni czsto zmienia pozycj midzy sob, stosowa tzw. puste przebiegi majce na celu zmylenie obrocw. 4. W ataku pozycyjnym dwjka ofensywnych pomocnikw odpowiada za dokadne podania prostopade do napastnikw, umiejtne przenoszenie ciaru gry oraz za ca prawidow organizacj gry ofensywnej. 5. Taktyka bronienia w systemie 1-4-3-3 ma na celu po stracie piki szybkie jej odzyskanie poprzez stosowanie pressingu na poowie przeciwnika, podwajanie lub potrajanie krycia, skracanie pola gry przez obrocw. 6. Zesp grajcy w systemie 1-4-3-3 powinien wiedzie przed meczem w jakim systemie gra druyna przeciwna. Uatwi to zawodnikom prawidowe funkcjonowanie i wspprac w trakcie gry. 7. Bardzo wanym ogniwem w tym systemie jest defensywny pomocnik, ktry ma duo zada obronnych ( cisa wsppraca z obrocami, wiele odbiorw piki ), jak i odpowiada za dokadne rozegranie piki. Od niego powinny zaczyna si wszelkie ataki i budowanie akcji ofensywnych. 8. W trakcie fazy bronienia, czyli w momencie, gdy zesp nie jest w posiadaniu piki, przechodzi do ustawienia 1-4-5-1. Skrajni napastnicy staj si wtedy pomocnikami wspierajcymi swoich bocznych obrocw. 9. Systematyczne nauczanie i doskonalenie wicze oraz gier taktycznych w oparciu o system 1-4-3-3 uatwia zawodnikom gr i prawidowe funkcjonowanie na boisku.

85

10. Ustawienie w systemie 1-4-3-3 jest jednym z lepszych ustawie w momencie rozgrywania ataku pozycyjnego. Daje wiele moliwoci ofensywnych. Przy takim ustawieniu mona konstruowa wiele akcji kombinacyjnych charakteryzujcych si przede wszystkim du wymiennoci pozycji w linii ataku, jak i pomocy. 11. Ujednolicony system gry w kadej grupie wiekowej w danym klubie uatwia zawodnikom zachowanie i poruszanie si pod wzgldem technicznotaktycznym. Aklimatyzacja i dostosowanie si do gry na szczeblu seniorskim jest wtedy znacznie atwiejsze.

86