SHKURT 2014 NGJALLJA 1

NGJALLJA
Nr. 2 (254) Viti XXII i botimit SHKURT 2014 Çmimi 20 lekë

Intelektual dhe studiues i njohur botërisht

U promovua libri më i ri i Kryepiskopit Anastas
“Ringritja e Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë (1991-2012)”

Më 13 shkurt pasdite, në sallën e pritjeve
të Kompleksit Sinodik të Shenjtë, pranë Kate-
drales së re “Ngjallja e Krishtit”, u bë promo-
vimi i librit “Ringritja e Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë (1991-2012)”, të Krye-
piskopit të Tiranës, Durrësit dhe të Gjithë Shqi-
përisë, Fortlumturisë së Tij, Prof. Dr. Anastasit.
Merrnin pjesë intelektualë të njohur dhe
drejtues të institucioneve arsimore e kërkimore,
nënkryetari i Parlamentit, z. Vangjel Dule, depu-
tetë e politikanë, përfaqësues të komuniteteve
të tjera fetare, përfaqësues diplomatikë, klerikë
e besimtarë, pedagogë dhe studentë të Akade-
misë Teologjike “Ngjallja e Krishtit” etj. Merr-
nin pjesë edhe të gjithë anëtarët e Sinodit të
Shenjtë të Kishës.
Promovimin e hapi Mitropoliti i Korçës,
Hirësia e Tij Joani, i cili u ndal te vepra hierapo-
stolike dhe kontributi i pashembullt i Krye-
piskopit Anastas në ringritjen e Kishës sonë,
si edhe te profili i tij prej intelektuali dhe
studiuesi të njohur botërisht.
Për vlerat e librit dhe personalitetin e Krye-
piskopit folën prof. dr. Paskal Milo, rektori i
Universitetit të Tiranës, prof. dr. Dhori Kule,
prof. dr. Vaso Tole, prof. dr. Shaban Sinani
dhe prof. dr. Beatriçe Polo.
Nga ligjëruesit iu mëshua në veçanti rolit të
Kryepiskopit, që njëherësh me veprimtarinë
për ringjalljen e besimit orthodhoks këmbënguli
veçanërisht edhe në veprimtari paralele sociale,
në promovimin e vlerave të paqes dhe të
(vijon në faqen 3)

Në këtë numër do të lexoni:

- “Shqipërisë i është dashur një Një jetë kushtuar punës së madhe Kreshma e vërtetë
Faqe 9
ringjallje lazariane dhe libri dhe plot hir të hulumtimit
është pasqyrë e saj” të thellësive të Traditës së Krishterë... ***
- “Libri është model modestie...” U zhvillua ceremonia
e dorëzimit Kryepiskopit
Faqe 3-4 Anastas të titullit Festë
*** “Doktor Nderi i Shkencave e
Shoqërore”, nga Universiteti trefishtë
Himni akathist Katolik Fordham,
Faqe 6 Nju Jork Faqe 12
Faqe 7-8
2 NGJALLJA SHKURT 2014

Kthimi i djalit plangprishës

Një njeri kishte dy bij. Edhe më i vogli nga sandale në këmbët. Edhe sillni viçin e ushqyer
ata i tha të atit: Atë, jepmë pjesën e pasurisë dhe thereni, edhe le të hamë e të dëfrehemi.
që më takon. Edhe ai ua ndau pasurinë. Edhe Sepse ky biri im qe i vdekur, e u ngjall përsëri;
pas pak ditësh më i vogli i mblodhi të gjitha, e edhe qe i humbur, e u gjet. Edhe zunë të
mërgoi në një vend të largët; edhe atje dëfreheshin. Edhe djali më i madh ishte në arë;
shpërndau pasurinë e tij duke shkuar jetë në edhe si erdhi afër shtëpisë, dëgjoi këngë e valle.
shthurje. Edhe si i prishi ai të gjitha, u bë një zi Edhe thirri një nga shërbëtorët dhe e pyeste:
e madhe në atë vend, edhe ai filloi të mos Ç’janë këto. Edhe ai i tha se ka ardhur yt vëlla,
kishte. Atëherë shkoi e u ngjit pas një qytetari edhe yt atë theri viçin e ushqyer, sepse i erdhi
të atij vendi, dhe ky e dërgoi në arat e tij të shëndoshë. Edhe ai u zemërua dhe nuk donte
kulloste derra. Edhe dëshironte të mbushte të hynte brenda. I ati pra, doli e i lutej. Edhe ai
barkun e tij me lendet që hanin derrat; po u përgjigj e i tha të atit: Ja tek po të shërbej
askush nuk i jepte. Edhe si erdhi në vete, tha: kaq vjet, edhe kurrë nuk e shpërfilla urdhrin
Sa mëditësve të tim eti u tepron bukë, ndërsa tënd; edhe kurrë nuk më dhe një kec, që të
unë po humbas nga uria! Do të ngrihem e do dëfrej bashkë me miqtë e mi. Po kur erdhi ky
të shkoj tek im atë, dhe do t’i them: O atë, yt bir që hëngri pasurinë bashkë me të përdalat,
mëkatova në qiell dhe përpara teje, edhe nuk i there viçin e ushqyer. Edhe ai i tha: O djalë, ti
jam më i denjë të quhem biri yt. Më bëj si një je përherë bashkë me mua, edhe gjithë të miat
nga mëditësit e tu. Edhe u ngrit e erdhi tek i janë të tuat. Dhe duhej të dëfreheshim e të
ati. Edhe kur ai ishte ende larg, i ati e pa edhe ngazëlloheshim, sepse ky yt vëlla qe i vdekur,
pati dhembshuri, edhe u sul dhe iu hodh në jam më i denjë të quhem biri yt. Po i ati u tha e u ngjall përsëri; edhe qe i humbur, e u gjet.
qafë, edhe e puthi fort. Edhe i biri i tha: O atë, shërbëtorëve të tij: Nxirrni stolinë e parë dhe Llukai 15:11-32
mëkatova në qiell dhe përpara teje, dhe nuk vishjani, edhe i vini unazë në dorën e tij dhe

Aktivitet i pasur i Zyrës së Katekizmit nëpër burgje

“Isha në burg dhe më vizituat”
Me bekimin dhe mbështetjen e Kryepiskopit
Anastas, nën mbikëqyrjen dhe drejtimin e
Episkop Nikollës, Zyra e Katekizmit e Kishës
Orthodhokse, përveç shumë aktiviteteve të tjera
e ka shtrirë veprimtarinë e saj edhe nëpër bur-
gje, në bazë të një marrëveshjeje bashkëpunimi baza krejtësisht vullnetare, mësime katekizmi
midis Kishës sonë dhe Drejtorisë së Përgjith- me të dënuarit në Institucionin e Ekzekutimit të
shme të Burgjeve.
Prej tre vjetësh zhvillohen rregullisht, mbi
Vendimit Penal nr. 327, në Vaqar, nr. 325 në
lagjen “Ali Demi” (në dy regjimet, të grave dhe
të burrave), nr. 313 në paraburgimin e rrugës
“Jordan Misja” dhe në Institutin e të miturve në
Kavajë. Kështu zbatohet porosia e Zotit: “Isha
në burg dhe më vizituat...”.
Nëpër këto burgje ku zhvillohet aktiviteti
është krijuar një traditë e vendosjes së filmave
me jetë shenjtorësh ose dokumentarë të
ndryshëm të përgatitur nga Zyra dhe më pas
bëhet një diskutim i lirë pyetje-përgjigje me të
dënuarit.
Ka pasur edhe pagëzime, është dhe misteri
i pendim-rrëfimit dhe disa të dënuar kërkojnë
edhe Eukaristinë Hyjnore. Mësimet e katekiz-
mit dhe pjesëmarrja në Mistere i ndihmon të
dënuarit të qetësojnë ndërgjegjen e tyre dhe ta
ndiejnë praninë e Zotit edhe në ato mjedise ku
ata ndodhen.
Elisabeta Shqau
SHKURT 2014 NGJALLJA 3

Intelektual dhe studiues i njohur botërisht

(vijon nga faqja 1)
bashkekzistencës në harmoni, por edhe në
forcimin e moralit orthodhoks, si kontribut për
shëndoshjen e mbarë shoqërisë. Të gjithë folësit
e nderuar, personalitete shkencore të mirëfillta
në sektorin e tyre, ishin koherentë në një pikë,
se veçanërisht pas leximit të këtij libri, i cili bën
panoramën dhe përmbledhjen e gjithçkaje ka
ndodhur për 23 vjet me Kishën Orthodho-
kse Autoqefale të Shqipërisë, del edhe më i
mprehtë konkluzioni se agresiviteti mediatik
dhe shpeshherë politik ndaj saj dhe posaçërisht
kundër Primatit të saj është krejtësisht i pabazë,
pa etikë dhe i padobishëm për Shqipërinë.
Në fund, Kryepiskopi Anastas falënderoi
për fjalët e ngrohta dhe vlerësimet që iu bënë.
Pastaj u shfaq një film i shkurtër dokumentar
për veprën dhe jetën e Kryepiskopit Anastas,
duke u ndalur veçanërisht në kontributin e
jashtëzakonshëm në ringritjen nga gërmadhat
dhe përparimin e Kishës sonë në këta 23 vjet.
Libri nis më një përmbledhje të shkurtër për
historikun e krishterimit dhe të orthodhksisë
në trevat e Shqipërisë, për të vazhduar më pas
me rrugëtimin e Kishës Orthodhokse Auto-
qefale të Shqipërisë që nga viti 1991, duke u
ndalur në fushat e e veçanta të kësaj vepre
titanike, problemeve të dala dhe mënyrës se si
ato janë zgjidhur.
Libri është mjaft i pasur edhe me fotografi
dhe me një përmbledhje në anglisht.
Gjithashtu, një pjesë mjaft e rëndësishme
e tij është edhe ajo dokumentare, ku botohen
të plotë “Tomosi Patriarkal” i Autoqefalisë, i
vitit 1937, Statuti në fuqi i Kishës sonë, i vitit
2006, Marrëveshja e nënshkruar me shtetin
më 2009 etj.
Th. Dh.

“Shqipërisë i është dashur një ringjallje lazariane

dhe libri është pasqyrë e saj”
Prof. dr. Shaban Sinani
Ndihem i nderuar që më është
besuar përgjegjësia për të paraqitur
sot, si njëri prej relatorëve, librin e
fundmë të Fortlumturisë së Tij
Anastasit, Kryepiskop i Tiranës,
Durrësit dhe Gjithë Shqipërisë, me
titull Ringritja e Kishës Orthodho-
kse Autoqefale të Shqipërisë.
Ky libër i është kushtuar histo-
risë së ringjalljes së besimit në
Shqipërinë post-totalitare, në radhë
të parë të Kishës Orthodhokse Auto-
qefale, me institucionet, klerin dhe
bashkësinë e besimtarëve të saj.
Për këtë histori është shkruar e
folur shumë, janë harxhuar shumë
energji intelektuale dhe të tjera.
Kryesisht këto diskutime janë zhvi-
lluar jashtë Kishës dhe më së shum-
ti në dëm të saj. Qëndrimi i Kishës
vetë, siç shprehet autori, ka qenë i
mjaftuar me pohimin lakonik “Të
të mjaftojë Perëndia!”.
Ekspansioni propagandistik nga
njëra anë, shpesh i shoqëruar edhe
me mbështetje të drejtpërdrejtë apo
të tërthortë politike; dhe qëndrimi
larg këtij rrafshi të debatit nga ana
e Kishës Orthodhokse Autoqefale
të Shqipërisë, kanë krijuar një pas-
qyrë të shtrembër për procesin e
vështirë të ringritjes së kësaj Kishe
në periudhën më të fundme. Libri
Ringritja e Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë [1991-
2012] vjen për ta historizuar këtë
proces, për ta certifikuar dhe vër-
tetuar me interpretime dhe doku-
mente që kanë munguar.
Fortlumturia e Tij Anastasi është
autor i disa dhjetëra veprave, me
karakter shkencor, teologjik, filozo-
fik, antropologjik e kulturor. Por kjo
është një vepër krejt e veçantë,
është një vepër misionare, që hedh
dritë në mënyrë prapavajtëse në të
vërteta që dihen keq.
Ky është një libër nga i cili mund
të mësojë kushdo. Unë mësova se
krishterimi apostolik është predi-
kuar jo vetëm rreth e përqark në
Illyricum, por edhe në anësoret e
Via Egnatia-s, një prej arterieve ori-
entuese të rëndësisë parësore në
Mesdhe. Mësova se periodizimi i
historisë së Kishës Orthodhokse të
Shqipërisë nuk e ndjek në mënyrë
simetrike dhe analoge historinë e
Shqipërisë vetë, ashtu sikurse nuk
ka simetri e analogji midis ndarjes
së saj etnografike e administrative
me organizimin kishtar të vendit në
njësi kishtare. Mësova se autoqe-
falia nuk është një dukuri historike
e shekullit të 20-të, sepse deri në
vitin 1767 kryeepiskopata e Ohrit
e kishte pasur këtë status, dhe
mbase prej këtij statusi mund të
shpjegohen dhe shumë zhvillime të
rajonit, si lulëzimi i Voskopojës.
Mësova se rruga që ka përshkuar
Kisha Orthodhokse Autoqefale e
Shqipërisë drejt statusit që ka sot
ka qenë mjaft e ndërlikuar dhe se
kanonizimi i këtij statusi është
shenjuar vetëm në vitin 1937. Më-
sova se autoqefalia e një kishe
mund të rrezikohet jo vetëm nga
jashtëvarësia, por dhe nga varësia
e brendshme prej pushtetit politik,
siç dëshmohet me Statutet e dy
periudhave, të asaj mbretërore dhe
të asaj totalitare, gjegjësisht në vitet
1929 dhe 1950. Mësova se gjatë
shekullit të 20-të ka pasur klerikë
të shuguruar dhe të tillë që nuk e
kanë marrë shugurimin kanonik.
Mësova se çfarë pengese e jashtë-
zakonshme ishte për bashkësinë
orthodhokse boshllëku ligjor në të
cilën u gjend Kisha e saj në fillimet
e shoqërisë së hapur, kur i vetmi
akt juridikisht në fuqi ishte Tomosi
mbi bekimin e Autoqefalisë së Ki-
shës Orthodhokse në Shqipëri i
muajit prill 1937, që botohet për
herë të parë shqip në këtë libër.
Mësova se disa dukuri historiko-
(vijon në faqen 4)
4 NGJALLJA
“Shqipërisë i është dashur një ringjallje lazariane
dhe libri është pasqyrë e saj”
(vijon nga faqja 3)
fetare, si uniatizmi, nuk ishin pro-
cese të një historie të shkuar, por
edhe përbërëse e zhvillimeve më
të reja. Mësova se, përkundër hi-
storisë së saj të lavdishme, si një
prej kishave më të hershme të
Krishtit në Evropë, viti 1990 e gjeti
kishën e krishterë lindore të Shqipë-
risë me gjithsej 12 meshtarë e 3
dhjakonë të gjallë, pa asnjë episkop,
pa asnjë mitropolit. Mësova se sa
e vështirë ka qenë ta mbash kryqin
për vetë Kryepiskopin Anastas, në
kushte të fyerjeve, denigrimeve,
mosbesimit dhe paragjykimeve.
Mësova se institucionalizimi i hie-
rarkisë kishtare brenda Kishës
Orthodhokse Autoqefale, rindërtimi
administrativ i saj, krijimi i Sinodit
të Shenjtë kishtar dhe formimi i
klerit të të gjitha niveleve kanë qenë
sfida të jashtëzakonshme, jo më pak
të vështira se ringritja e kishave,
manastireve, enorive, shkollave,
akademive dhe universiteteve. Më-
sova se në mënyrë të pabujshme
Kisha Orthodhokse e Shqipërisë
përballoi me dinjitet përdallimin
përmes ligjit, siç qe rasti i projektit
të kushtetutës së vitit 1994, duke
arritur shkallën më të lartë të legjiti-
mitetit të saj me Statutin e ri të vitit
2006, i vetmi statut në historinë e
Kishës Orthodhokse Autoqefale të
Shqipërisë që është në harmoni me
Tomosin mbi autoqefalinë dhe
njëherësh me Kushtetutën e Shqi-
përisë të vitit 1998.
Shqipërisë i është dashur një
ringjallje lazariane, dhe libri i Fort-
lumturisë së Tij, Anastasit është
pasqyrë e kësaj ringjalljeje, e cila
ka si pikënisje predikimin e Ungjillit
të Krishtit në rrënojat e kishave të
vjetra, në sheshe publike, deri shu-
gurimin e një meshtari në Korçë
në ballkonin e një familjeje besim-
tare. Nisur prej kësaj pike refe-
rence, ajo që ka ndodhur me Ki-
shën Orthodhokse Autoqefale të
Shqipërisë gjatë 22 viteve të fund-
SHKURT 2014
me është me rëndësi epokale. Dalja më nisma filantropie dhe solidari- Kishës Orthodhokse të shqiptarëve
prej profanisë dhe besimit të fsheh- teti, duke përfshirë një kontribut në Amerikë, për fat të keq dhe kjo
të te krishterimi kanonik dhe sakra- shenjues në krizën e madhe të e njohur shumë pak në botën shqip-
mentet e shenjta, themelimi i shko- shpërnguljes së shqiptarëve të tare, për shkak se u shkrua në
llës së parë priftërore, ngritja e Aka- Kosovës; restaurimi i monumen- anglisht.
demisë në Shën Vlash, akreditidimi teve historike të Kishës, i ikonave Me këtë vepër Fortlumturia e
i Universitetit “Logos”, ndërtimi i dhe ikonostaseve; janë vetëm disa Tij na sjell ndër mend një varg kle-
kësaj kishe katedrale ku jemi sot prej atyre nismave që do të mbeten rikësh dijetarë të ndritur, prej Joa-
ngjashmërisht me Shën Sofinë, në historinë e Kishës së krishterë safit të Voskopojës, Anthim Alek-
shkollimi e dorëzimi kanonik i mbi në përgjithësi, madje dhe të histo-
sudhit - mikut të dijes, siç njihej nga
150 priftërinjve shqiptarë; hiroto- risë së besimeve në Shqipëri.
të gjithë; Joakim Martinianit e
nisja e episkopëve të parë vendës; Veprës ia shtojnë rëndësinë një Evllogj Kurillës, deri tek studiuesit
rithemelimi i mitropolive të Beratit, varg dokumentesh të rendit parësor e kohëve më të reja, si Theofan
Gjirokastrës dhe Korçës; funksio- për Kishën, besimtarët e saj dhe Popa, Dhimitër e Kristofor Beduli,
nimi i një rrjeti shkollash të profili- popullin shqiptar. Hirësi Joan Pelushi e mjaft të tjerë.
zuara si lice, gjimnaze dhe të tjera Një vepër të ngjashme pati Vepra të tilla të përforcojnë bindjen
profesionale, ndër të tjera dhe i një shkruar në gjuhën angleze në vitin se kult e kulturë nuk mund të
shkolle për muzikën bizantine; shu- 1958 Theofan Noli, Kryeepiskop i ndahen.
“Libri është model modestie...”
një nga anëtarët e Kishës Orthodhokse Autoqefale të
Prof. dr. Vasil S. Tole
Shqipërisë, i pagëzuar dhe banues në Shqipëri i them
Faleminderit atyre që e sollën paqen mes nesh!
Libri i Hirësisë së Tij na rikujton, se ringritja e
Kishës Orthodhokse është bërë përmes një procesi
kompleks i cili përfshin si ringritjen materiale por edhe
atë shpirtërore të saj, pra që rindërton nga themelet
kishat dhe vendet e kultit dhe paralelisht me to ringre
dhe mbjell te shpirtrat e njerëzve, besimin e pastër
ndaj Zotit, deri dje të munguar për ta.
Libri i Hirësisë së Tij është njëkohësisht edhe një
shembull morali dhe pune të përkorë, pasi e shpjegon
ringritjen e Kishës Orthodhokse si proces që ka
ndodhur: ditë pas ditë, gur pas guri, fjalë pas fjale
e notë pas note... Vetëm tani ne mund të shohim atë
të plotë, ashtu siç merr formën e tij një mozaik kur
vendoset në të edhe copëza e fundit, se kjo kryepunë
është bërë pa rënë në protagonizmin vetjak, pa rrahur
gjoksin dhe pa trongëllitur kambanat e fitores, pra pa
Libri fillimisht na ndriçon faktin se ringritja e Kishës u dukur në kryerjen e këtij misioni fatmirë… Sa më
Orthodhokse është në thelb një akt madhor paqeje, e sipër, vetë Libri është model modestie, pasi Ringritësi
cila vjen pas vitesh të egra mungese dhe zhbërjeje dhe Ringritësit e tjerë nuk kërkojnë të marrin asgjë
institucionale të Kishës Orthodhokse, si dhe pas vitesh me vete nga gjithçka kanë bërë, kjo pasi, ringritja
përgjimesh dhe persekutimesh të besimtarëve të saj shpirtërore ka ndodhur në zemrën dhe shpirtrat e
gjatë sundimit otoman dhe diktaturës komuniste. njerëzve, kurse ajo materiale është e ngulitur këtu, në
Përmes këtij libri, Kryepiskopi dhe Kisha Orthodhokse tokën e Shqipërisë, për ta gëzuar brezat me radhë
si institucion hyjnor dëshmojnë se paqja mes njerëzve dhe pa e marrë ndokush me vete si të ishte pronë
është në fund të fundit qëllimi kryesor i tyre. Unë si vetjake.
SHKURT 2014
Simeoni i Drejtë - Shembull i predispozitës së mirë
Më 2 shkurt festojmë Ipapandinë e Zotit tonë
dhe në datën 3 kujtimin e shën Simeon
Perëndipritësit (në gr. Èåïäü÷ï ò), njeriun pra
që mbajti në krahët e tij Krishtin foshnjë, kur Ai
u paraqit në Tempull sipas Ligjit dhe Traditës
judaike.
Kush ishte Simeoni?
Ai ishte një njeri shpresëtar dhe i drejtë (Llk.
2:25). Një traditë, të cilën e përmendin disa
kronikanë na thotë se në moshën rinore ishte
mësues i hebrenjve dhe në një mbledhje, ku ai
së bashku me mësues të tjerë të Ligjit (judaik)
po përpiqeshin të komentonin disa vargje nga
librat e Profetëve, Simeoni tha: “Në librin e
Isaias gjeta një varg të çuditshëm: Ja virgjë-
resha tek do të mbarset dhe do të lindë djalë
(Is. 7:14). Kjo do të thotë se një vajzë e virgjër
do të mbetet shtatzënë. Unë jam shumë kurioz
për faktin se si mund të lindë një virgjëreshë
dhe më tepër si mund të lindë Perëndia?!
Prandaj nuk besoj se do të ndodhë kjo gjë
kurrë në botë”. Këto tha Simeoni dhe papritur
një dorë i dha një shuplakë të fortë e i tha: “edhe
do ta shohësh Krishtin edhe do ta prekësh
me duart e tua”. Pas kësaj ngjarjeje ai ishte
duke ecur anës një lumi dhe hodhi unazën e vet
brenda në ujë e tha: “Në qoftë se e gjej këtë
unazë përsëri, atëherë kjo thënie do të
realizohet”. Po të njëjtën ditë, kur Simeoni u ul
për të ngrënë drekë së bashku me mësues të
tjerë të Ligjit, në barkun e peshkut që do të hante
gjeti unazën. Menjëherë, u bind për vërtetësinë
e profecisë dhe u mënjanua nga bota në një
vend në Jerusalem, që ende dhe sot quhet
“ôï êáôÜ ìüíáò” = vendi i vetmisë. Atje ai priste
me dekada të tëra plotësimin dhe realizimin e
saj. Në atë vend ai priste me durim, kreshmë
dhe lutje Birin e Virgjëreshës, që prej rinisë së
tij e deri në pleqëri shumë të thellë.
Dhe kur Virgjëresha e Përmbishenjtë Mari
lindi Krishtin Perëndi dhe ditën e dyzetë e pa-
raqiti foshnjën në Tempull - sipas urdhrit të Moi-
siut (Eks. 13:15) - plaku Simeon e priti Krishtin
dhe e mbajti në krahët e tij me gëzim të papër-
shkruar dhe tha fjalët e njohura: “Tani përlë-
shoje shërbëtorin tënd, o Zot, sipas fjalës sate
me paqe, sepse sytë e mi panë shpëtimin
tënd” (Llk. 2:29-30). Duke u bazuar në traditën
e mësipërme mësojmë se Simeoni ishte mbi 100
vjeç (afro 110-120), kur sytë e tij të pastër, pro-
fetikë, plot gaz e mall panë në fytyrën e foshnjës,
Perëndinë dhe Shpëtimtarin e botës.
Nga të dhënat e pakta që disponojmë për
jetën e tij, ato që na përshkruan ungjillori Lluka,
por edhe nga fjalët e tij profetike që i tha Nënës
së Zotit, do të veçonim dy pika:
Së pari, Ungjilli na thotë: “Ishte një njeri
në Jerusalem që e kishte emrin Simeon, i cili
NGJALLJA
ishte njeri i drejtë dhe shpresëtar...dhe
Shpirti i Shenjtë ishte mbi të” (Llk. 2:25).
Simeoni pra ishte një hebre, nga radhët e më-
suesve të Ligjit, i cili kërkonte të mësonte rreth
Perëndisë. Megjithëse dyshonte për vargun e
profecisë së Isaias (Is. 7:14), ai ishte njeri i drejtë
e shpresëtar; dhe më tepër, kishte predispozitë
të mirë. Kjo gjë ndodh shpesh, atje ku ka
predispozitë të mirë dhe nëse dikush kërkon ose
dyshon, Perëndia nuk zemërohet, madje në këto
raste Zoti ia plotëson dëshirën njeriut dhe i
dhuron atë që kërkon.
Kështu edhe Simeoni, duke vënë logjikën e
tij ose duke u munduar të kuptojë me mendjen
e tij profecinë shekullore, fillimisht dyshoi dhe
për momentin nuk besoi, jo se ishte i pabesë.
Është tjetër gjë kjo dhe tjetër për ata njerëz që
nuk besojnë te Zoti dhe dyshojnë e hedhin poshtë
gjithçka. Këta të fundit, megjithëse mund të
shohin haptazi dhe të binden për ekzistencën e
Perëndisë, verbohen akoma dhe më shumë.
Shkaku qëndron në faktin se ata kanë predis-
pozitë të keqe. Çdo gjë e mirë dhe pozitive që
mund të ndodhë në shoqëri për ta është e keqe
dhe negative. Çdo gjë që e drejtë dhe saktë
është e shtrembër dhe e gabuar. Çdo gjë që
mund të ndërtohet me mundime e sakrifica, për
ata është një “çiban i rrezikshëm”, i cili duhet
të shkulet dhe të largohet tutje. Çdo njeri i drejtë,
i dashur, moralshëm dhe filantrop është hipokrit
dhe shfrytëzues i njerëzve. Këta njerëz me të
vërtetë vuajnë dhe kurrë Perëndia nuk do t’ua plo-
tësojë dëshirat dhe asnjëherë nuk do t’iu zbulojë
asgjë. Të tillë ishin shumë farisenj në kohën para
dhe pas Krishtit. Njerëz të tillë ka pasur plot
për shekuj me radhë. Të shumtë janë edhe në
ditët tona. Ata kërkonin që Perëndia t’u shfaqte
5
ndonjë shenjë, por në fakt asnjë shenjë nuk u
ofroi, përkundrazi, megjithëse ata shihnin dhe
dëgjonin fjalën e Tij, Ai me paravoli u fshehu
atyre misteret e Perëndisë. I verboi, i shurdhoi
dhe u bllokoi mendjen, me qëllim që as të mos
shohin, as të mos dëgjojnë dhe as të mos
kuptojnë (Is. 6:9; Mt. 13:13-14; Jn.12: 39-40).
Së dyti, fjalët profetike që plaku Simeon i
drejtoi Nënës së Zotit se: “ky [djalë] do të
jetë shenjë kundërshtimi” (Llk. 2:34), janë të
vërteta dhe vazhdojnë të jenë bashkëkohore e
të plotësohen me përpikëri të madhe deri në
ditët e sotme. Nga njëra anë, besimtarët e Kishës
skandalizohen dhe mërziten kur shohin disa
njerëz të luftojnë si të tërbuar Krishtin pa ndonjë
arsye. Por, nga ana tjetër, ata që nuk i besojnë
Zotit shumë herë habiten duke thënë se si ka
mundësi që ekzistojnë shumë njerëz në këtë
botë që E ndjekin me durim dhe me besim
Krishtin e kryqëzuar!!! Kështu, për njërën palë
Krishti është skandal dhe marrëzi (Kor. I. 1:23)
dhe njëkohësisht për besimtarët [palën tjetër]
po i njëjti Krisht është fuqia dhe mençuria e
Perëndisë (Kor. I. 1:24), është shpëtimi i vetëm
i njerëzve. Me këtë mënyrë Krishti bëhet
“shenjë kundërshtimi”.
Me gjithë këto, Jisu Krishti, nëpërmjet
Kishës sonë të shenjtë, për shekuj me radhë
vazhdon të na këshillojë e të na japë kurajë,
duke na thënë: “mos u skandalizoni” (Jn.16:1)
dhe “mos ki frikë, o grigja e vogël” (Llk.
12:32). Nuk e ka fajin Zoti, as nuk ulet dhe as
nuk humbet asgjë nga hyjnia e Tij Krishti, sepse
disa njerëz të vegjël e të pamend e luftojnë dhe
e hedhin poshtë. Ne jemi të bindur se Jisu
Krishti është drita e botës (Jn. 1:9; 9:5; 12:46).
Gjithashtu, dimë se dhe ata që janë mëkatarë
të papenduar dhe duan veprat e tyre mëkatare
e të errëta, nuk e duan dritën, prandaj edhe
mbyllin sytë që të mos shohin (Jn. 3:19-20).
Sidoqoftë, Zoti na pret të gjithëve që të
kthehemi në rrugën e dritës (shih Urata e shën
Vasilit te Shërbesa e Kungimit). Për këtë edhe
Kisha jonë lutet që të gjithë njerëzit të pranojnë
Jisu Krishtin si Perëndi dhe Shpëtimtar dhe ta
duan Atë. Nëse dikush këmbëngul dhe nuk i
beson, sepse ka frikë nga veprat e tij të liga ose
nuk dëshiron që të shkëputet prej tyre, kjo është
përgjegjësia e tyre.
Edhe ne besimtarët le të përpiqemi që të
bëhemi më të qëndrueshëm në besim, më
konsekuentë në ruajtjen e porosive të Zotit, më
shpresëtarë, më të drejtë, më të shenjtë në jetën
tonë që të denjësohemi të mbajmë Krishtin jo
vetëm në krahët tanë - si Simeoni i Drejtë - por
kryesisht në zemrat dhe në gjithë qenien tonë.
Arkimandrit Kozma Sovjani
6 NGJALLJA
Dy janë shërbesat kryesore
për nder të Hyjlindëses: Paraklisi
(i Vogël dhe i Madh) dhe Himni
Akathist. Paraklisi shfaq të Tërë-
shenjtën si nënë të dhembshur dhe
ndërmjetuese të besimtarëve në
vuajtje te Biri i saj. Himni Akathist
himnon madhështinë dhe lavdinë
e Virgjëreshës Mari dhe u vendos
të psalet nga i gjithë populli pas
një mrekullie të saj, kur shpëtoi nga
armiqtë paganë Konstandino-
pojën dhe gjithë Perandorinë
Bizantine (v. 626). Atëherë krye-
qytetasit, megjithëse ishin tej ma-
se të lodhur, psalën Himnin duke
qëndruar më këmbë në shenjë
mirënjohjeje (Akathistos = jo
ulur).
Kanuni i Akathistit. Krijim i Josif
Himnografit:
Tingull IV
ODE I. Anikso To Stoma Mu
Irmosi
Ja gojën e çel tani, i frymëzuar prej Shpirtit
të Shenjtë, dhe këngë do t’i këndoj, Nënës së
Madhe mbi fron, dhe do ta kremtoj, me valle
buzëqeshur, me zë do t’i shpall kudo, gjithë
çudit’e saj (2 herë).
Troparet
E përmbishenjtë Hyjlindëse shpëtona.
Si libër të Zotit Krisht, të hirësuar prej
Shpirtit të Shenjtë, të pa Kryeengjëlli, Mari
Hyjlindëse, dhe të tha kështu: Lum ti që sjell
gëzimin; mallkimin stërgjyshëror, ti do ta zhdu-
kësh krejt.
E përmbishenjtë Hyjlindëse shpëtona.
Adamin e ngrite lart, o Virgjëreshë Hyjlindë-
se, dhe Ferrin e shtrin përdhe, o Zonj’ e Shenjtë
Mari, lum ti, o pallat i Zotit edhe Mbretit, lum ti,
o i zjarrti fron i perandorit Krisht.
Lavdi Atit e Birit edhe Shpirtit të Shenjtë.
Gëzohu, o lindëse e të pafishkurit trëndafil,
gëzohu se ti po rrit mollën e erëshme, lule e
qiellshme e Zotit edhe Mbretit, lum ti, o
Hyjlindëse, zonjë shpëtonjëse.
Tani e përherë e në jetë të jetëve. Amin.
Thesar i virtyteve, që na ke ngritur prej
varreve, edhe prej kufomave, Zonjë Hyjlindëse,
lule dhe zambak, aromë për besnikët, temjan
erëmirë, miro e paçmueshme.
HIMNI AKATHIST
ODE III. Tus Sus Imnologus.
Irmosi
O Zonjë dhe Nën’ e Perëndisë, burim i paso-
sur jetësor, ti siguroi gjith’ ata, që të këndojnë
plot me zell, dhe lart në qell ku mbretëron,
kurorëzoji me çdo lavdi (2 herë).
Troparet
E përmbishenjtë Hyjlindëse shpëtona.
Kallinë qiellor ti na ke mbirë, si arë pa bujq’
dhe pa lërim, lum ti altar i shpirtëshmë shpirtëror,
ku buk’ e jetës na u vu, lum ti burim i ujërave që
japin jetë Hyjlindëse.
E përmbishenjtë Hyjlindëse shpëtona.
Mëshqerrë që demin na ke lindur, qiellor për
besnikët pa cenim, lum ti, o dele e hyjshme, se
qengjin Perëndi na dhe, mëkatin botëror që ngre,
gëzohu Zonjë ndërmjetëse.
Lavdi Atit e Birit edhe Shpirtit të Shenjtë.
Gëzohu mëngjes i ditës sonë, që Diellin solle
Jisu Krisht, për botën dritë dhe për ne, dhe
errësirë s’le mbi dhé, dhe Ferrin e demonëve e
shkatërrove përgjithnjë.
Tani e përherë e në jetë të jetëve. Amin.
Gëzohu, o derë shpëtimtare, ku Fjala dhe
Biri i vetëm shkoi, Ferrit ia theve dyert, me
lindjen e çlironjësit, gëzohu portë e hyjshme, dhe
shpëtimtare e ndritshme.
ODE IV O Kathimenos En Dhoksi.
Irmosi
Ti që rri midis lavdisë përmbi fronin e hyj-
shëm, nga një re e lehtë erdhe, o Jisu i përjet-
SHKURT 2014
Përlufteshës gjenerale
këngët mundëse,
si përhirim që e shpëtove
prej tmerreve, qyteti yt
po të përshkruan,
o Virgjëreshë. Po sikurse
ke fuqi të paluftuarshme
prej çfarëdo rreziku
shpëtomë,
se po të thërres:
Gëzohu, o Nuse e
panusëruar.
(Ting. IV. Himni Akathist)
shëm, dhe na shpëtove me dorën jetëdhënëse,
të thërresim pra: Nder dhe lavdi gjithënjë mbi ty.
Troparet
E përmbishenjtë Hyjlindëse shpëtona.
Me këndime dhe me besë të thërresim
Hyjlindëse, lum ti mal i Shenjtë që u hijesove
prej Shpirtit të Shenjtë, lum ti kandil edhe
shtambë manaprurëse, që i ëmbëlson ndjenjat
e gjithë besnikëve.
E përmbishenjtë Hyjlindëse shpëtona.
Mëshironjëse e botës, Virgjëreshë Hyjlindë-
se, lum ti shkallë e shenjtë, që nga dheu shpie
në qell me hir, lum ti, o urë, që çon lavdëronjësit
që prej varreve lart në Parajsën e engjëjve.
Troparet
E përmbishenjtë Hyjlindëse shpëtona.
Më e lartë prej çdo qielli, Shpëtimtarin e nje-
rëzve, ti në gjin’ e shenjtë e ke mbajtur Zonjë Hyjli-
ndëse, lum ti që ngjeve me gjakun rrobën ndritëse
dhe shkëlqenjëse të Komandantit të Forcave.
Lavdi Atit e Birit edhe Shpirtit të Shenjtë.
Ligjvënësin ke lindur, Virgjëreshë Hyjlindëse,
që paligjësitë ua fal të gjithëve darovisht; o
lartësi pa kufi, o thellësi pa fund, ndërmjetonjëse,
ti na ke ngritur në qiell.
Tani e përherë e në jetë të jetëve. Amin.
Ty që mplekse për njerinë një kurorë të qiell-
shme, ty të përhimnojmë, lum ti Virgjëreshë Hyjli-
ndëse, lum ti fortesë dhe mbrojtje e të gjithëve,
o përkrahëse, strehë dhe përikje e besnikëve.
SHKURT 2014
Një jetë kushtuar punës së madhe dhe plot hir të hulumtimit
të thellësive të Traditës së Krishterë...
U zhvillua ceremonia e dorëzimit Kryepiskopit Anastas të titullit “Doktor Nderi i Shkencave Shoqërore”,
nga Universiteti Katolik Fordham, Nju Jork
Në datën 28 janar pasdite, në
kishën e Universitetit Fordham u
zhvillua ceremonia e nderimit të
Kryepiskopit Anastas me titullin
“Doktor Nderi i Shkencave Sho-
qërore”.
Në ceremoni, ku morën pjesë
rreth 500 vetë, anëtarët e bordit të
fondacionit të Universitetit, stu-
dentë, klerikë, personalitete, besim-
tarë etj., shumë të ardhur nga larg,
me gjithë temperaturat e acarta,
nderuan edhe Kryepiskopi i Kishës
Orthodhokse të Amerikës, Hirësia
e Tij Dhimitri, Mitropoliti i Korçës,
Hirësi Joani, Kryepiskopi i New
Englad dhe Dioqezës shqiptare të
Kishës Orthodhokse në Amerikë,
Hirësi Nikoni, Episkopi Dioqezës
shqiptare të Kishës Orthodhokse të
Amerikës, Hirësi Ilia Ketri etj.
Ceremonia u hap nga provosti
Stivën Fridman. Në fjalën e tij të
hapjes ai theksoi: “Eshtë një gëzim
dhe hir i madh t’i urojmë mirëse-
ardhjen Fortlumturisë së Tij në këtë
ceremoni, duke njohur kontributet
e shumta gjatë jetës së tij në shër-
bim të komunitetit të krishterë or-
thodhoks, në Shqipëri dhe nëpër
botë, dhe t’i shprehim mirësear-
dhjen në familjen e Fordham, duke
i akorduar këtë gradë nderi.... Ju
NGJALLJA 7
ia keni dedikuar gjithë jetën tuaj
shërbyese punës së madhe dhe plot
hir hulumtimit të thellësive të
traditës së Krishterë... Universiteti
e quan veten të bekuar që është
një shtëpi për Orthodhoksinë dhe
që ka të vetmin program ortho-
dhoks të studimeve në SHBA.”
Pastaj, ai ftoi Presidentin e Uni-
versitetit, z. Josif M. MkKshejn, të
paraqiste në detaj veprën shumë-
vjeçare të Kryepiskopit.
“Sot Fordhami është krenar të
nderojë Hirësinë e Tij Anastas,
Kryepiskop i Tiranës, Durrësit dhe
Gjithë Shqipërisë, një udhëheqës
frymëzues, i cili gjithmonë bindet
të shkojë aty ku e thërret Perëndia,
qoftë në Lindje, në Afrikë apo në
Shqipëri - ku triumfoi të ringjallte
Kishën Orthodhokse pas tiranisë
komuniste”, tha Presidenti i univer-
sitetit.
Presidenti e vazhdoi fjalën e tij
me një përmbledhje të shkurtër të
biografisë së Kryepiskopit Anastas
dhe më tej theksoi veprën e tij në
Afrikë, arritjet e mëdha aty, që për-
fshinin themelimin e Seminarit të Pa-
triarkanës, ku u dorëzuan 62 prif-
tërinj afrikanë dhe u bekuan 42 ve-
Dëshmia në të cilën shpjegohen motivacionet e këtij nderimi të lartë (vijon në faqen 8)
nga Universiteti Fordham, Nju Jork.
8 NGJALLJA SHKURT 2014

Një jetë kushtuar punës së madhe dhe plot hir të hulumtimit

të thellësive të Traditës së Krishterë...
(vijon nga faqja 7)
pra leximi nga tetë fise afrikane.
Më pas ai foli për sfidën e madhe,
kur Patriarkana Ekumenike e cak-
toi Kryepiskop të Kishës Orthodho-
kse Autoqefale të Shqipërisë, më
1992. Z. MkKshejn foli për arritjet
e Kishës gjatë këtyre viteve, duke
veçuar ndërtimin e Katedrales
“Ngjallja e Krishtit” në Tiranë, si
një nga më të mëdhatë në botë,
ndërtimin e Akademisë fetare në
Durrës, nga ku kanë dalë 145 kle-
rikë të rinj, themelimin e një shtëpie
fëmijësh, shkollave të ndryshme
dhe Universitetit “Logos”.
Presidenti veçoi punën bamirë-
se të Kishës jo vetëm për besimta-
rët, por për të gjithë shqiptarët. Nën
udhëheqjen e Kryepiskopit Kisha
shpërndau qindra ton ushqime,
veshmbathje dhe barna për refu-
gjatët e gjithë besimeve gjatë krizës Në ceremoni përshëndeti edhe Fortlumturia e Tij tha: “Lajmi i se për të ruajtur një dialog mirë-
në Kosovë. Në mënyrë të palodhur Kryepiskopi i Kishës Orthodho- mirë është se Biri i Perëndisë, Fjala kuptimi midis komuniteteve të
Kryepiskopi ka dhënë kontributin kse të Amerikës, Hirësia e Tij, u bë njeri dhe u ringjall dhe është ndryshme fetare kanë shumë rë-
e tij për të lehtësuar tensionet në Dhimitri. gjithmonë me ne. Besimi i krishterë ndësi këto vlera: mbrojtja e mjedisit
Ballkan dhe për këtë në vitin 2000 Më pas, fjalimin kryesor në thekson se mishërimi i Perëndisë natyror, kundërshtimi i dhunës kudo,
ai u zgjodh kandidat për Çmimin ceremoni e mbajti Kryepiskopi është dashuri dhe në të njëjtën kohë pajtimi, zhvillimi, drejtësia botërore
Nobel për Paqen. dhe paqja në nivel lokal dhe ndër-
kombëtar…
Fjala e Presidentit vuri gjitha-
shtu në dukje arritjet e Kryepi- …Pra, jemi thirrur të ofrojmë
skopit në fushën akademike. Hirë- të gjitha ngjyrat e spektrit të dritës:
sia e Tij ka studiuar fetë e botës: Dritën e paqes, Dritën e drejtësisë,
Krishterimin, Hinduizmin, Budiz- Dritën e së vërtetës, Dritën e kriju-
min, Taoizmin, Konfucianizmin, eshmërisë, Dritën e shpresës,
Islamin dhe fetë afrikane - në Dritën e ngjalljes, Dritën e dashuri-
vende të ndryshme. Përkushtimi i së… Misioni dhe detyra parësore
tij në dialogun ndërkristian i ka e Kishës është të transmetojë në
dhënë atij njohje ndërkombëtare. çdo qoshe të planetit spektrin e
Ai flet katër gjuhë dhe lexon pesë. plotë të kësaj Drite të Krishtit të
Është autor i një shumice botimesh, Ngjallur, për të bashkuar të gjithë
duke përfshirë këtu dhe një studim njerëzit me burimin e Fjalës,
të Islamit në vitin 1975, i pari i bo- Dashurisë, dhe Dritës, Krishtin”,
tuar në Greqi dhe i pari nga një i përfundoi fjalimin e tij Kryepiskopi
Diploma “Doktor Nderi i Shkencave Shoqërore”. Anastas.
teolog i krishterë orthodhoks.
Në mbyllje të fjalës së tij, Presi- ofron hir hyjnor. Padyshim çdokush Të pranishmit e shumtë nga
Anastas, i cili me shumë përulësi
denti, së bashku me sekretaren e është i lirë t’i pranojë ose t’i ku- shtete të të ndryshme të Amerikës
tha: “Unë jam thjesht një qiri para
bordit të fondacionit të universitetit, ndërshtojë këto mësime, por ma- dhe juridiksione të ndryshme Or-
shenjtorëve”. “Ndarja e Lajmit të
znj. Nora Ahern Grose i dhanë rrëdhëniet e krishtera vazhdojnë të thodhokse u mikpritën nga Univer-
Mirë në një vend Multifetar: Re-
Kryepiskopit Anastas nderimin e shpallin me dashuri se liria për të siteti Fordham në pritjen e orga-
flektime Teologjike mbi Fetë e
lartë, “Doktor Nderi i Shkencave dashur nuk është e kufizuar nga nizuar me këtë rast.
tjera”, ishte tema të cilën ai ndau
Shoqërore”. me të gjithë pjesëmarrësit. feja e të tjerëve... Kemi kuptuar Korresp. i “Ngjallja”
SHKURT 2014
KRESHMA E VËRTETË
Leximi i sotëm i Ungjillit i parapërgatit të
krishterët për periudhën e Kreshmës së Madhe.
Krishti ngul këmbë në tri pasurime: kreshma,
vënia e thesarit qiellor dhe shikimi i pastër.
Kreshma është një ngjarje personale. Do
të thotë largim nga ushqimi. Natyrisht, njeriu
ka nevojë për t’u ushqyer që të mbijetojë. Por
nuk duhet të hajë të tjerët me anë të zilisë,
smirës, shfrytëzimit dhe shtypjes. Madje edhe
vetë veten e tij me anë të ankimit fatkeq,
grindjes dhe mazokizmit.
Ushqimi i nevojshëm nuk është mirë të
kthehet në një skllavëri dhe barrë trupi e tepërt,
madje ka njerëz që harxhojnë shuma të mëdha
për të rrëzuar peshën e tepërt të trupit.
Por lakmitarët, edhe nëse nuk jepen pas
ëndjeve të grykësisë, kjo haset shpesh, mble-
dhin thesare të padobishme. Ata grumbullojnë
pasuri të tundshme e të patundshme, sende të
çmuara, për t’i përdorur kur të jetë e nevoj-
shme. Në këtë mënyrë ndihen të sigurt. Por
Kishat orthodhokse të Steblevës
Stebleva e sotme është krijuar si rezultat i
bashkimit të fshatrave, Steblevës së Vjetër -
Kutles dhe Strebrenovës - Gradishtës. Stebleva
e Vjetër ka lëvizur kryesisht për mungesë të
ujit dhe nga erërat që e rrihnin nga të katër anët,
si dhe nga emigrimet e banorëve. Banorët
ngritën objekte të reja kulti, por deri vonë shfry-
tëzuan dhe objektet e kultit në vendbanimet e
vjetra, sidomos ato të Strebrenovës.
Stebleva e vjetër - Kutles, ka pasur 4 kisha.
Një kishë brenda fshatit, ku rrënojat kanë qenë
deri tani vonë dhe tri kisha përgjatë rrugës për
në Klenjë, njëra në sheshet e Kutles në anën e
majtë të rrugës. E dyta, në shpatin e malit,
përballë saj, nën malin e Pishteicës dhe e treta
më tej, te lisat e mëdhenj, në drejtimin e Klenjës.
Strebrenova ka pasur dy objekte, manastirin,
“Shën Sotiri” dhe kishën “Shën Spasi”. Rrënojat
e manastirit kanë qenë deri vonë. Shenja ka dhe
sot, ka pasur dhe varreza, ku më 1902 aty është
varrosur prifti Vangjel Rajku me 9 priftërinj.
Orthodhoksët e Steblevës, në këto objekte
kulti, tek “Marko Dobica” vinin tri herë në vit.
Më 7 prill, në festën “Bllagoec”(“Ungjillëzimi i
Hyjlindëses”), më 19 gusht për festën
“Probrazhovenjë” (“Shën Sotiri”), që ishte dhe
festë e fshatit. Këtu vinin me miqtë e ardhur
nga Klenja, Gjinoveci, Sebishti, Leshnicani,
NGJALLJA
duke ndjekur të mirat materiale, ata ndihen
gjithnjë e më të pasigurt.
Sepse jeta është e shkurtër dhe këto lloj
pasurish nuk e shoqërojnë njeriun në varr.
Megjithatë njerëzit rrallëherë kujtohen se janë
të vdekshëm, të përkohshëm. E ka fajin pak
syri. Sa më i pangopur të jetë syri, aq më shumë
kërkues bëhet barku i njeriut. Në shoqërinë
tonë të konsumit kjo gjë ndodh gjithnjë e më
shpesh.
Janë aq të mëdha ato që njeriu shikon
përreth, sa shpesh bie në kurthin që i do të
gjitha dhe i vjen keq që nuk mundet t’i përftojë.
Le të mos i hyjnë në punë apo s’ka gjë se nuk
janë të domosdoshme!
Ushqimi dhe të mirat e konsumit janë të
domosdoshme për të mbijetuar. Por nevojitet
të kemi masë për nevojat tona. Mbi të gjitha
njeriu jeton me vizionin, dashurinë, njeri-
dashjen. Ka nevojë të ushqejë frymën e tij,
ndjenjën e tij, kërkimin e tij. Që të realizohen
Jabllanica, etj. Vinin dhe në Spasovden, “Shën
Spasi”, sepse Stebleva në këtë ditë ngrinte
kryqet dhe këtu kalonin gjatë këtij procesioni.
Për këtë procesion në Steblevë tregohet dhe
për një ndodhi. Aty nga fundi i shekullit të 19-të
një mëkëmbës turk i kërkon qefajlive të
Steblevës që orthodhoksët të mos i ngrenë
kryqet. Qefajlitë biseduan me priftin dhe për tre
vjet rresht nuk u ngritën kryqet. Për çudinë e të
gjithëve, në këta tre vjet ra fare pak shi, dhe
bereqeti nuk u bë sa e si duhet. Atëherë vetë
qefajlitë vajtën te prifti që të veprojnë siç ka
9
këto gjëra, njeriu duhet të mbyllë sytë ndaj
dritave të kënaqësisë dhe të nevojave materiale
dhe t’i çelë në botën e adhurimit për Perëndinë
dhe të dashurisë për njeriun.
Le të sjellim këtu ato që lexojmë në Zbulesë
për të pasurit mburravecë, për thesaret që
mblidhen dhe për pasuritë e ndryshme. “Nuk
e di se ti je fatkeq dhe i mjerë, i varfër, i verbër
dhe i zhveshur. Të këshilloj të blesh prej meje
ar të provuar në zjarr, që të bëhesh i pasur dhe
rroba të bardha të veshësh, që të mos duket
turpi i lakuriqësisë sate dhe lyeji sytë e tu me
kolir që të shohësh” (Zbulesa 3:17-18).
Koliri është pendimi, vetëpërmbajtja, falja,
njeridashja, ushtrimi kundër grumbullimit të
pasurisë dhe lavdisë së kotë. Këto e çelin dhe
pastrojnë shikimin tonë dhe e bëjnë të shndrit-
shëm.
Marrë nga libri “Si do të besojnë po të mos
dëgjojnë?” i (†) Apostol Papakonstandini
vepruar më parë. Që atë ditë që u ngritën kryqet,
pasdite ra shi.
Në Steblevën e Re, objektet më të vjetra të
kultit kanë qenë kisha tek lisi mbi shtëpinë e
Cvarkajve në fshat, dhe e dyta në themelet e
xhamisë së fshatit, ku sot mbi themelet e
xhamisë së vjetër është ngritur e reja që i shërben
besimtarëve myslimanë të fshatit.
Por kisha që i ka shërbyer Steblevës për
qindra vjet ka qenë kisha “Sveti Nikolla” (“Shën
(vijon në faqen 10)
10 NGJALLJA SHKURT 2014

Kishat orthodhokse të Steblevës
(vijon nga faqja 9)
Nikolla”), e shembur tani vonë.
Rrënojat janë dhe sot. Për këtë
kishë ka edhe një legjendë. “Ortho-
dhështore kodra me vakëfin “Markoa
Dobica”, e mbuluar me dru lisi. Këtu
kanë qenë ndërtuar manastiri i
“Shën Sotirit” dhe kisha e “Shën
Spasit”.
Kalendari
i Liturgjive Hyjnore,
Vakëfi “Na Izvor”. Është një
MARS 2014
vakëf tjetër i Steblevës, në lindje të
saj, në Vollnisht. Ky burim herë ka, 1 E Shtunë † Oshdg. Evdhokia.
herë nuk ka ujë. Thonë se kur ka Dësh. Markeli e Andonina. (Bulmet
ujë në Steblevë, nuk ka ujë në
e peshk)

dhoksët e Steblevës donin të ndër- Për këtë vakëf ka legjenda e Modric dhe anasjelltas. 2 E DIEL † TË LIDHURIT E
tonin kishën poshtë fshatit. Filluan tregime. Legjenda thotë: “Kur po DJATHIT (Falja e kreshmimi).
Vakëfi “Na Vorf Leska”. Ky
të çojnë atje materialet dhe çdo ndërtohej kisha, sollën nga mali Dësh. Isihi e Eftalia.
vakëf është mbi lagjen “Leska” të
mëngjes që ngriheshin materialet trarët dhe i lanë në afërsi me 3 E Hënë E Bardhë. Dësh. Eftropi,
Steblevës, në lindje të saj.
nuk i gjenin atje, por i gjenin lart mendimin që të nesërmen t’i çojnë Kleoniku, Vasilisku. (Fillon Kreshma)
mbi fshat, në një shesh të vogël. Vakëfi “Koja Shuma”. Në 4 E Martë E Bardhë. Osh. Gjerasimi
në vendin e duhur. Kur erdhën në
Besimtarët u habitën nga kjo dhe këtë rast i gjithë mali “Koja Shuma” në Jordan. Dësh. Pavli dhe Juliana.
mëngjes trarët nuk i gjetën atje ku i
vendosën që kishën ta ndërtojnë atje është vakëf i fortë. Ngrihet në 5 E Mërkurë † Oshd. Kononi. Ko-
kishin lënë, por atje ku duheshin”.
verilindje të fshatit. Vetë fshati non kopshtari. Dësh. Arkelau etj.
ku shkonin materialet. Dhe ashtu u
Vakëfi “Sveta Nedela” kishte vendosur (nuk i dihet se kur 7 E Premte † Hierod. Efremi,
bë…, kisha u ndërtua aty.” Vasileu, Evgjeni etj. Pavli i thje-
(“Vetria Buka”) (Shën e Diela). e ka marrë këtë vendim), që në
Thuhet se ka pasur kishë edhe Është një nga vakëfet shumë të shtë. (I e Akathistit)
këtë mal (vakëf) të mos pritej as
në vendin e quajtur Popojca. rëndësishëm që e rrethojnë Steble- 8 E Shtunë † Mrekullia e grurit nga
lëndë drusore, as gjeth. Sh. Theodhori. Ap. Ermia. Osh.
Vakëfet e Steblevës vën. Gjendet në lindje të saj, në
Për këtë vakëf gjithashtu tre- Theofilakti.
sheshet e Vollnishtës. Ka burim uji
Si asnjë fshat tjetër Stebleva gojnë: “Në vitet 1946-1947, në ndër-
shërues dhe ahe të mëdhenj. Vitet 9 E DIEL † I KRESHMËS (E Ortho-
rrethohet nga kisha dhe vakëfe. Në tesat e hotelit të Vait Kormakut dhe
e fundit steblevasit e kanë pastruar, dhoksisë). 40 dësh. e Sebastisë.
jugperëndim është vakëfi “Marko të botores u sistemuan disa ushta-
sistemuar, e rregulluar mirë. Lagjja 12 E Mërkurë † Omol. Theofani.
Dobica”. Në lindje është vakëfi rë. Në dimër ata mbetën pa dru, Grigor Dialogu. Simeoni, Theologu
“Leska” e fshatit në shekuj në
“Sveta Nedela” (Shën e Diela). Po kërkuan leje në fshat dhe fshati dha i ri.
Shën Gjergj është mbledhur këtu,
në lindje janë dhe dy vakëfe të tjera leje që të prisnin në një qoshe të 14 E Premte † Osh. Benedikti.
myslimanë e orthodhoksë, ku kanë
“Vorf Leska” dhe “Na Izvor”. Në vakëfit. Ushtarët shkuan dhe prenë Omol. Efskimi i Lampsakës. (II e
kënduar e vallëzuar gjithë ditën. Kjo
verilindje është vakëfi “Koja Shuma” disa drurë, donin të prisnin edhe disa Akathistit)
traditë vazhdon dhe sot.
dhe në veri janë kishat e vjetra të të tjerë, por nuk mundeshin. Diçka 15 E Shtunë † Ap. Aristovuli nga
Tregojnë, se çdo të diel maji, kë- i shtynte nga mbrapa. Ata ikën me të 70-t , i Britanisë. Dësh. Agapi,
Kutles. Në fshat janë vendet e ki-
tu vinin dhe nga fshatra të tjerë për vrap. I lanë edhe ato që kishin pre- Romili.
shave të vjetra e të reja, si dhe xha-
të kërkuar shërim (lanin fytyrën, rë.” Këtë ngjarje ushtarët vetë ia
mia e re që ngrihet në mes të fshatit. 16 E DIEL † II KRESHMËS (Grigor
pinin ujë, linin diçka dhe kur iknin treguan fshatarëve. Pallamai). Dësh. Savini, Juliani.
Vakëfi “Marko Dobica”. Në mbushnin ujë dhe e merrnin me
19 E Mërkurë † Dësh. Krisanthi e
jug-perëndim të fshatit ngrihet ma- vete.) Cvetan Mazniku Daria. Dësh. Klaudi, Ilaria, Mauri.
21 E Premte † Omol. Jakovi. Dësh.
Filimoni e Domnini. (III e Akathistit)
Me www.orthodoxalbania.org 22 E Shtunë † Hierod. Vasili.
do të gjeni në internet Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë Dëshg. Kaliniqi. Dëshg. Dhro-
sidha.
Kisha jonë Orthodhokse me faqen e saj
23 E DIEL † III KRESHMËS (Falja
zyrtare përpiqet të përcjellë mesazhin dhe
e Kryqit). Dësh. Nikoni e 199
informacionin e saj edhe në internet. nxënësit e tij.
25 E Martë † Ungjillëzimi i Hyjli-
Ajo i njeh vizitorët e saj me:
ndëses (Vangjelizmoi). (Vaj, verë e
- besimin e krishterë orthodhoks, peshk)
- organizimin dhe veprimtarinë e strukturave 26 E Mërkurë † Mbledhja e Kr/
institucionale, engjëllit Gavriil. 26 dësh. në Gotí.
- lajmet më të fundit, (Vaj e verë)
28 E Premte † Ap. Herodioni nga
- arsimin, edukimin dhe shërbimin social e
Teksti këtu ndërthuret me fotografi, mesazh zanor, të 70-t. Osh. Ilarioni i ri, Stefani. (IV
kulturor që ofron në shoqëri,
e Akathistit)
- ndërtimin dhe restaurimin e kishave dhe muzikor e filmik.
29 E Shtunë † Hierod. Marku i
manastireve, Këtë informacion do ta gjeni në tri gjuhë: shqip, Arethusës. Dësh. dhjak Kirili,
- botimet kishtare etj. anglisht e greqisht. Varahisi etj.

30 E DIEL † IV KRESHMËS (J. i

Shihemi, lexohemi e dëgjohemi në moment dhe kudo në të gjithë globin me
Shkallës). Osh. Joani i Shkallës. Pr.
www.orthodoxalbania.org Joadi.
SHKURT 2014 NGJALLJA 11

Veprimtari të Zyrës Diakonia-Agapes të Kishës

Dita e Evropës Lindore

Edicioni i 26-të i Ditës së Evropës Lindore, bashkëpunim me institucionet lokale dhe rrësit patën rastin të prezantohen edhe një herë
i mbajtur nga organizata humanitare zvicerane qendrore. me nismat sociale dhe zhvilluese të Kishës Or-
HEKS, më 25 janar 2014 në Zyrih, mblodhi së thodhokse Autoqefale të Shqipërisë, e cila prej
Diakonia Agapes ushtron aktivitetin e saj që
bashku pesë organizata joqeveritare nga ky vitesh është e pranishme me përpjekjet e saj
prej vitit 1998, me misionin të shprehë dashurinë
rajon, për të prezantuar tek të ftuarit kryesisht për përparimin e shoqërisë shqiptare dhe ba-
sakrifikuese të Perëndisë për të gjithë
nga Zvicra, shërbimet sociale në ndihmë të shkekzistencës në një shoqëri me dashuri.
njerëzimin duke punuar veçanërisht me grupet
grupeve në nevojë.
sociale më në nevojë të shoqërisë. Gjatë
Oltiana Thoma
Kryefjala e takimit ishte bashkëpunimi mes aktivitetit “Dita e Evropës Lindore”, pjesëma-
organizatave joqeveritare dhe institucioneve
publike në sektorin social. Këtë vit, i cili ishte i
treti për nga pjesëmarrja, Kisha Orthodhokse
Autoqefale e Shqipërisë, u prezantua me aktivi-
tetin e zyrës së saj, Diakonia Agapes, dhe kon-
kretisht me projektin “Fuqizim dhe praktika
institucionale gjithëpërfshirëse për komunitetin
Egjiptian të Shushicës, Elbasan”.
Projekti i cili financohet nga HEKS, gjatë
periudhës korrik 2013 - maj 2014, synon të rrisë
ndërgjegjësimin e komunitetit Egjiptian, si dhe
institucioneve publike në Shushicë, për të drejtat
e minoritetit Egjiptian. Aktivitetet synojnë të
përcjellin mesazhin e domosdoshmërisë së
njohjes dhe zbatimit të kuadrit ligjor nga in-
stitucionet publike, me qëllim fuqizimin dhe
rritjen e përfshirjes sociale të këtij komuniteti.
Ajo që u vlerësua ndër të tjera nga pjesëma-
rrësit në aktivitet, ishte mënyra e zbatimit të
këtij projekti nga Diakonia Agapes, që i jep për-
parësi fuqizimit të degës së re lokale të sho-
qatës “Sfinksi” të Egjiptianëve të Shqipërisë,
për përfaqësimin e këtij komuniteti, identifiki-
mit të problemeve, gjetjes së zgjidhjeve në

Përsëri një masakër të krishterësh në Nigeri

NGJALLJA
Organ i Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë

Themelues:
Kryepiskopi Anastas

Del nën kujdesin

e Këshillit Botues

Kryeredaktor: Thoma Dhima

Adresa:
Kryepiskopata Orthodhokse,
Rruga e Kavajës, Nr. 151
Tiranë
Tel: (04) 2234 117, 2235 095.
Fax: 2232 109
Shtypur Vetëm në ditët e fundit ekstremistët islamikë kanë bërë disa masakra kundër të krishterëve.
në shtypshkronjën “Ngjallja” Vetëm në njërën prej tyre janë vrarë 100 vetë. Ekstremistët kanë vrarë edhe myslimanë të moderuar,
që e kundërshtojnë dhunën.
12 NGJALLJA SHKURT 2014

Kompleksi i Katedrales së re
“Ngjallja e Krishtit”,
Gjirokastër

Festim i trefishtë
Në kishën “Ungjillëzimi i Hyjli-
ndëses” në Tiranë, dt. 22.1.2014,
në praninë e Sinodit të Shenjtë të
Kishës Orthodhokse Autoqefale të
Shqipërisë, u kremtua në mënyrë
panegjirike festa e Shën Anastas
Persianit, emër të cilin mban dhe
Kryepiskopi ynë Anastas. Në këtë
ditë të shënuar, gëzimi ishte i tre-
fishtë. U dorëzua në gradën e dhja-
konit Stephan Ritsi, misionar nga
SHBA, i ardhur rishtas me bashkë-
shorten e tij Aleksandra, për të kon-
Atë Martini dhe priftëresha Urani shërbyen për shumë
tribuar në Kishën tonë. Ndërsa atë
vite në Shqipëri, duke kontribuar në ringritjen e Kishës
Gjerasim Çakallit iu dha grada e kryq-
sonë. Këtë traditë tani po e vazhdon i biri Stephan, i cili
mbajtësit (stavroforit), për kontribu- zin kishtar “Kryqi i Nderuar” në Sukth. Në ka ardhur bashkë me bashkëshorten për të kontribuar
tin e tij të vazhdueshëm në Mana- fund të gjithë të pranishmit vizituan dhe uruan në ecjen e mëtejshme të saj. Në foto familja Ritsi gjatë
stirin e Shën Vlashit dhe në Akade- Kryepiskopin te salla e veprimtarive shpirtë- shërbimit në Afrikë, ku atë Martini kishte shkuar përpara
minë Teologjike, dhe tani në gjimna- rore, pranë kishës. ardhjes në vendin tonë.