SI TA BJM M T LUMTUR JETN TON?

Mendimi
Nga Jolanda LILA
faqe 6-7

Pr t qen t lumtur dhe t suksesshm n jetn ton, duhet t kemi parasysh disa kshilla.

FORUMI INTELEKTUAL MYSLIMAN

www.gazetamendimi.com

NR. 3 (18)

MARS 2014

ISLAMI ESHTE PAQE STOP ISLAMOFoBISE ISLAMOFOBIA DENOHET ME LIGJ

ISLAMOFOBIA SI ANAKRONIZM
Nga Lulzim ABDIAJ
faqe 2

SknDEr BrUaJ
Kryetari i ri i Komunitetit Mysliman t Shqipris
Perla profetike

(paqja qoft mbi t) ka thn:

1. Nuk i lejohet besimtarit t urrej (bashkshorten e tij) besimtaren, sepse, nse gjen tek ajo nj ves do t gjej edhe virtyte. Muslimi 2. Besimtari m i mir sht ai q ka morale t mira dhe m t mirt prej jush jan ata q jan m t mir m bashkshortet e tyre. Ahmedi, Tirmidhiu. 3. Friksojuni Allahut (dhe silluni mir me) pr grat tuaja . Buhari

Profeti Muhamed

Ndarja e re administrative, diskutohet n Elbasan me Prfaqsuesit e Pushtetit Lokal, Organizatat e Shoqris Civile dhe Bizneset.

faqe 4

Sejdini: M shum investime dhe vende pune pr qytetin, ajr t pastr dhe nj qytet turistik
Nga Julian HOXhaj
faqe 5

2014 viti i ndryshimit pr Elbasanin

Mendimi / Mars 2014 /

ISLAMOFOBIA SI ANAKRONIZM
Forumi Intelektual Mysliman
Nga Lulzim ABDIAJ
t opinionit ku nuk kan munguar edhe pjesmarrs t prkushtuar dhe me qndrime t ekuilibruara si shpreson t pozicionohet edhe autori i ktyre rreshtave. Por nuk kan munguar edhe diskutant me formim dhe njohje t pamjaftueshme pr tema t tilla, pr t mos thn edhe me qndrime dashakeqe ndaj Islamit n trsi. Sigurisht q nuk do t polemizoj me ta. Polemika do t ishte e mundur vetm n kushtet kur ata t kishin njohje m t plot pr kto shtje. Kjo nuk do t thot se ata jan t lir t helmojn opinionin me konsideratat e tyre t pabazuara. Sepse kjo krijon premisa pr qndrime islamofobe jo vetm n studiot televizive, por edhe n mjedise t tjera, pr t mos thn n nivel ekzistencial. Mesazhi q duam t transmetojm sht se qndrimet haptazi diskriminuese mund t bhen lnd e shqyrtimeve administrative, madje edhe atyre gjyqsore. Mjafton ti referohesh Kushtetuts dhe ligjeve t RSH, por edhe asaj t njohur si e drejt ndrkombtare e detyrueshme pr shtetin shqiptar pr tu bindur pr mundsin e shqyrtimeve t tilla. Jo m kot n vendet anglosaksone qarkullon formulimi Pushteti m i parrezikshm sht ai i gjyqtarve. Dhe jo m kot SHBA-t jan vendi i diversitetit dhe i bashkjetess. Le t msojm nga prvoja e vendeve model n rrugn e tyre t zhvillimit ekonomik dhe shoqror. Vetm kshtu do t jemi t denj pr familjen e kombeve m t qytetruara dhe vetm kshtu do t shpiem n vend testamentin e rilindsve tan t shquar. drejtsin dhe mundsimit t nj procesi gjyqsor t drejt e t paanshm, faktort e ndryshm duhet t nxjerrin prfundimet e duhura. N radh t par Kryesia e KMSH duhet jo vetm t vazhdoj t mbaj qndrime q shoqria dhe opinioni i nj vendi q aspiron statusin e kandidatit pr antarsim n BE meriton, por edhe t hedh hapa pr nj drejtim m t mir t organizats me numrin m t madh t antarve n vend. Esht e udhs ktu t kujtojm se sipas t dhnave t regjistrimit t fundit 57% e popullsis s vendit sht deklaruar se i prket besimit mysliman. N kt kontekst duhet prshndetur vendimi pr krijimin e Kshillit t Teologve pran kryesis s KMSH, si nj hap drejt perceptimit m t plot, shtrimit m t drejt dhe zgjidhjes m ekase t problemeve me t cilat prballet bashksia e besimtarve mysliman n vendin ton. Mbshtetja pr politikn zyrtare t KMSH duhet t jet m e madhe edhe nga ana e klerikve, edhe nga ana e besimtarve mysliman. Duhet t jet e qart se t qenit qytetar t denj t vendit, respektimi i Kushtetuts dhe ligjeve jan t nj rndsie jetike, sidomos n momentet historike npr t cilat po kalon vendi yn.

hvillimet e ditve t fundit n gjirin e Komunitetit Mysliman t Shqipris kan trhequr vmendjen jo vetm t besimtarve mysliman, por edhe t mediave dhe opinionit t gjer. M konkretisht: parapak kohsh u zgjodh kreu i ri i KMSH dhe disa dit m von shtat persona t prezantuar para opinionit t gjer si besimtar mysliman u ndaluan dhe u drguan para Gjykats s Krimeve t Rnda. Ndrsa zgjedhja e z.Bruaj u mirprit jo vetm nga besimtart mysliman, por edhe nga faktor t tjer shoqror, reagimi ndaj arrestimit t personave t lartprmendur nuk ka qen unik. Besimtart dhe kleri mysliman jan gjendur midis hutimit dhe moskuptimit t nj zhvillimi t till dhe qndrimit t qart

e t moderuar se organet e shtetit dhe n veanti ato t drejtsis duhet t prmbushin detyrat dhe funksionet e tyre t prcaktuara n Kushtetutn dhe ligjet e vendit. Vet krert e KMSH kan qen t qart n qndrimin e tyre dhe kjo sht shprehur jo vetm me deklarimet e ditve t fundit, por edhe me urdhresat e t paktn nj viti m par. Ky qndrim edhe n frym, edhe n germ sht adoptuar edhe nga Myftinia e Rrethit Elbasan e cila prej kohsh sht distancuar nga individ t till t cilt si edhe thuhet n komunikatn e KMSH nuk prfaqsojn asknd prve vetvetes. Por zhvillime t tilla nuk mund t kalohen kaq leht. Kjo do t thot se prve prballjes s elementve t till me

Zhvillimet e trajtuara m lart u bn objekt i diskutimeve mediatike, n t cilat sht e dukshme prpjekja pr t dhn nj kontribut shoqror dhe profesional n formimin dhe konsolidimit

EShT edhe aNa TjeTR e MedaljeS.

Procesi i lufts kundr fes

polemikn e tyre antifetare, komunistt shqiptar i kan mshuar tezs se fashizmi i prdorte fet pr t prar popullin shqiptar. Kjo tez, n t vrtet, sht nj prej formulimeve t para t Komitetit Qendror Provizor t Partis Komuniste. Duke njohur qndrimin antibolshevik t t gjitha feve (por ne do ta prqendrojm shkrimin ton vetm n fen Islame) Partia Komuniste e Shqipris nuk e pati t vshtir t formulonte akuzn pr flirt t feve me fashizmin. Por kjo akuz nuk vlente n rastin e fes Islame, sepse shum klerik musliman u hodhn n luft, duke mos e duruar pushtimin e atdheut nga t huajt. Eleminimi i fes ishte thelbsor pr injektimin e ideve dhe dogms komuniste pr krijimin e t ashtuquajturit njeriu i ri. N shrbim t ksaj ideje u botuan me dhjetra libra propagandistik, ku feja prshkruhej si nj barr shum e rnd pr njerzimin. Kto botime q mbivlersonin mendimin komunist, t trondisin

me shkalln e pashembullt t vulgarizimit. N shkurt t 1945, Ministria e Drejtsis, duke marr si shkak dorheqjen nga detyra e kryetarit t Kshillit t Ylemave, Hafiz Sherif Langut, shkarkoi nga detyra t gjith antart e Kshillit t Ylemave dhe formoi nj kshill t prkohshm, me titullar Hafiz Musa Aliu. N 10 mars t po atij viti Kryesia e Kshillit t Prkohshm autorizohej q t organizonte zgjedhjet pr Kshillin e prgjithshm. Kandidatt pr antar t ktij kshilli lypsej q t ishin simpatizant t Lufts Nacionallirimtare. M 2 maj Kshilli i prkohshm vendosi, me vota unanime, zgjedhjen denitive t Haz Musa Aliut si kryetar t Komunitetit Musliman Shqiptar. Periudha e sundimit komunist n llimet e veta propagandoi se shteti nuk do t przihet n punt e fes por propaganda fetare u ndalua zyrtarisht me mbylljen q n vitin 1946 t revists Kultura Islame. M 1946 erdhi Reforma Agrare e cila i hoqi Komunitetit Musliman t drejtn

e administrimit t pronave. N pamje t par ligji nuk dukej si nj vepr antifetare, pasi nuk shpronsonte t gjitha tokat por vetm ato q kishin shtrirje maksimale. Ky ligj, e uli siprfaqen e pronave t Komunitetit deri n 10 Ha. N kt projektligj u prfshin edhe pemishtet, vreshtat dhe ullishtat. Kshtu Komunitetit Musliman shteti i shpronsoi 3163 Hektar tok dhe 61.000 rrnj ullinj. N 1955 reforma vendosi edhe tatimtim mbi ndrtesat dhe nj sr masash t tjera skale. Kto masa e rrgjuan shum bazn ekonomike t Komunitetit. N vitin 1947, Partia kishte porositur sektorin e arsimit t organizonte edhe propagand fetare n shkolla e kudo, duke stimuluar ndjeshm edhe luftn kundr fanatizmit fetar dhe zakoneve t vshtira. N vitin 1947, mes Seksionit t Arsimit, Ministris s Drejtsis dhe Medreses nisi nj korrespondenc, q hera-hers kapte tone t ashpra, q medreses ti merreshin disa klasa. Dhe m 1950, Medreseja pr nevoja shtetrore u zhvendos nga godina e

vet n nj lokal shtetror. M 26 nntor 1949 doli dekretligji nr.743 Mbi komunitetet fetare (aprovuar nga Kryesia e Presidiumit t Kuvendit Popullor me ligjin nr. 773, dat 16.1.1950), i cili sanksiononte njher e mir ndrhyrjen e shtetit n rregullimin e brendshm t bashksive fetare. Nprmjet ktij dekretligji shteti vinte nn kontroll zgjedhjen e organeve drejtuese. Ksisoj mund t pezullonte nga shrbimi apo t pushonte do klerik q nuk prmbushte kriteret e prcaktuara n dekretligj. Neni i 12 i ktij projektligji i shtrngonte t zgjedhurit ti edukonin besimtart e tyre me ndjenjn e besnikris dhe dashuris ndaj partis dhe pushtetit ndrsa librat, broshurat dhe propagandn fetare i vinte nn kontrollin e shtetit. Dekretligji i ndalonte komunitetet fetare t hapnin spitale, jetimore dhe institute analoge. Madje do institucion q ekzistonte deri ditn e hyrjes n fuqi t ligjit u shtetzua. Pr t zbatuar sa m mir ligjin, pra-

e - m a i l :

g a z e t a m e n d i m i @ g m a i l . c o m

m o b i l e :

0 6 9 6 7 8 5 0 9 9

Mendimi / Mars 2014 /

n Kryeministris u krijua Komiteti pr shtje Klerikale, q do t luante rolin e ndrmjetsit midis shtetit dhe komuniteteve fetare. Zyrtart e ktij komiteti ishin t gjith ushtarak dhe komiteti i parashtronte Kryeministris t gjitha kandidaturat t shoqruara me biogran prkatse, t shoqruar me sugjerimin nse nj kandidatur duhej miratuar apo jo. Komiteti kishte t drejtn t propozonte edhe shkarkimin e kryetarit t secilit komunitet fetar, si dhe t propozonte kandidatt q ai i gjykonte si m t prshtatshm. M 1950, Presidiumi i Kuvendit Popullor nxorri vendimin nr. 1150 pr bllokimin e t gjith librave t botuar n Shqipri apo t hyr nga jasht para vitit 1944. U lejua vetm botimi i kalendarit fetar. Kshtu m 1950 librari Liman Osman Selishta njoftoi Kryesin e KMSH se inspektor t seksionit t kulturs, i bastisn librarin dhe i bllokuan mbi 11.300 ksombla. N mes t librave t bllokuar ishte edhe Kurani. N vitin 1953, n Komunitetin Musliman u krijua nj gjendje mjaft e nder: shkak u b nj vendim i Kshillit t Prgjithshm, q ngarkonte kshillin e prhershm t spastronte Komunitetin nga personat politikisht t padshirueshm, sadoq biograa e tyre ishte shqyrtuar imtsisht kur ishin marr n pun. Pas reforms ekonomike rradha i erdhi eleminimit t kuadrit fetar t kualikuar: burgosja e njerzve nga m t diturit dhe m n z n njohjen e shkencave islame. Kalvari i vuajtjeve dhe persekutimieve t teologve musliman sht i paprshkrueshm. Po prmendim disa prej tyre. Kshtu Hafiz Ali Kora qe ndr t part q u persekutua dhe m 1949 u internua n Kavaj, (megjithse dy djemt e tij kishin qen partizan). Ndr t part q u burgosn ishin kuadrot fetar t Medreses s Tirans, Haz Ismet Dibra, Haki Sharo, Jonuz Bulej, Haz Ibrahim Dalliu, Hasan Tahsini, Myftiu i Durrsit Mustafa Varoshi i cili vdiq n burg nga torturat, Haxhi Haz Sabri Koi q vuajti mbi 20 vjet n burgjet e komunizmit etj. N qershor t vitit 1954 u mor vendimi pr heqjen e disa arsimtarve t Medreses dhe t disa nnpunsve t administrats s Komunitetit. Kshtu Kshilli i Prgjithshm pushoi nga puna nj sr personalitetesh dhe ktyre iu ndalua t punonin n do pun shtetrore.

3
Censurimi i ligjratave dhe fjalimeve fetare q mbaheshin npr xhami. Ezani nga pes her n dit, pothuajse u ndalua fare me prjashtim t dits s xhuma dhe t festave fetare. N vitin 1964 u mbyll edhe Medreseja e Tirans, e cila kishte mbetur si e vetmja qendr e kulturs Islame n vend. Gjat ksaj kohe u realizua edhe nj masakr kulturore. U mblodhn t gjith librat me prmbajtje fetare dhe ata n gjuhn arabe pa marr parasysh prmbajtjen, dhe prfunduan t gjith n punishten e kartonit. Krert komunist q prpiqeshin t demaskonin bestytnit, q sipas tyre, fshiheshin pas t gjitha formave t fes, zhvilluan vet nj sistem t ri besimi dhe praktikash, q ngjasonin me ritet fetare. S pari, Komunizmi prpunoi nj doktrin baz t shptimit q premtonte lehtsimin e vuajtjeve dhe shptimit. Por ndryshe nga feja ai premtonte se ky shptim do t arrihej n kt jet. S dyti, ngjashm me fen komunizmi u zhvillua sipas msimeve t nj teksti dhe vulgarizimeve t mvonshme nga Lenini dhe Stalini, dhe ktu n Shqipri edhe nga Enver Hoxha. N Rusi mauzoleu i Leninit u kthye n nj lloj qendre pelegrinazhi pr komunistt e t gjith bots. Edhe zvendsimi i festave fetare me festa sociale duhet kuptuar si nj orvatje pr t grishur neot n fen e re. Hartues dhe zbatues i ktij projekti konvertimi ishte Sekretari i KQ t PPSh-s, Ramiz Alija i cili ka thn: do njeri e ndjen nevojn e gzimit, bashkimit dhe dfrimit bashk me miqt, me shokt, me t afrmit. Pr kt insitucionet fetare i japin rndsi organizimit t festave. do gj shoqrohet me organizime t bujshme, njerzit vishen bukur, kryejn zbukurimin e ambienteve pr tu br organizimi sa m i bujshm. Kto festa u mbeteshin n mendje njerzve. Duke hedhur posht t gjitha festat fetare, ne duhet t organizojm festimin e festave tona kombtare, lokale apo familjare. Ti organizojm m mir, m bukur, m me madhshti se i organizon feja. Festat tona duhet tu mbeten n mendje njerzve pr nj koh t gjat. Pyetja q shtrohej ishte se far festash duhej t festojm? Festa me karakter kombtar si pr shembull: 10 janari festa e shpalljes s republiks, 8 nntori dita e themelimit t PKSh etj. Festat me karakter shoqror si pr shembull: viti i ri, 7 dhe 8 marsi, 5 maji festa e puntorve, 10 korriku festa e ushtris, 1 qershori festa e fmijve etj. Zvendsimi i festave fetare me ato socialiste prbn nj problem ideologjik. Ktu nuk sht fjala vetm pr zvendsimin e tyre me festat tona, por sht fjala pr ushqimin e prditshm shpirtror q ka njeriu, thoshte materiali Mbi festat e reja socialiste i majit 1967. Dhe kshtu, dalngadal, u ndalua thirrja e ezanit nga pes her n dit, u kuzua vetm pr namazin e xhumas dhe pr festat fetare. M 6 shkurt 1967, n mbledhjen e prbashkt t disa organizatave t partis, Enver Hoxha mbajti fjalimin pr zhdukjen e besimeve t kota fetare dhe zakoneve prapanike ku i bnte thirrje rinis t hidhej n veprim. T trimruar nga ky fjalim, nxnsit e shkollave t Durrsit, t prir nga shkolla e mesme Naim Frashri dhe t organizuar nga Komiteti i Partis s qytetit, shpalln publikisht nismn t luftojm deri n fund ideologjin fetare, bestytnit dhe zakonet prapanike sulmuan dhe shkatrruan objektet e kultit. N t gjith vendin lloi shembja e minareve t xhamive. U krijua shtabi i prgjithshm pr drejtimin e lufts kundr zakoneve prapanike dhe bestytnive fetare me n krye Ramiz Alin. M 15 shkurt dyert e institucioneve fetare u gdhin t mbushura me et-rrufe, t vendosura n at mnyr q dyert t mos hapeshin t shoqruar me nj krcnim se kush do ti hiqte ato, do t vihej para prgjegjsis. M 27 shkurt Enver Hoxha, n emr t Komiteti Qendror, u drejtoi nj letr komiteteve t partis n rrethe q t bindin do njeri se feja sht opium pr popullin. M 1 prill 1967, Presidiumi i Kuvendit Popullor nxori dekretin nr. 4263 pr Bashksit Fetare, q i hiqte ktyre do siguri ligjore dhe i shpronsonte krejtsisht. N t gjith vendin u mbylln, shkatrruan apo u shndrruan 2169 objekte kulti. Kshtu nga fundi i vers 1967 objektet e kultit n Shqipri nuk ekzistonin m. Pak prej tyre u shpalln monumente kulture, t tjerat u prdhosn duke u kthyer n depo e magazina, n oina dhe pallate sporti. Klerikt u zhveshn nga e drejta pr t ushtruar detyrn dhe u caktuan n pun t rnda; ata q kundrshtuan, u burgosn. M 13 nntor 1967 me dekret nr. 4337, t Presidiumit t Kuvendit Popullor, u shfuqizuan t gjitha dekretet q aprovonin veprimtarin fetare, dhe Shqipria u shpall zyrtarisht vendi i vetm ateist n bot, q ndalonte do shprehje t fes. Lufta kundr fes nuk u ndrpre me mbylljen e xhamive, nj vit m von, n 1968, u hap n Shkodr ekspozita ateiste me tem Mbi rolin reaksionar t fes dhe n 1973 u prurua muzeu ateist. Masat kundr fes u sanksionuan prfundimisht me ligj n kushtetutn e vitit 1976 ku thuhej: Shteti nuk njeh asnj fe dhe prkrah e zhvillon propagandn ateiste pr t rrnjosur te njerzit botkuptimin materialist dhe shkencor. M keq akoma ishte formuluar neni 55 i Kodit t Procedurs Penale q vendoste dnimin pr at q ushtronte fen si agjitacion dhe propagand fetare njlloj si at propagand fashiste luftnxitse. Q dnonte do lloj forme t praktikimit apo shfaqjes t fes.

Dhe m 15 dhjetor 1954, u pushua Kryetari i Komunitetit Musliman Haz Musa Aliu me vendim t Kshillit t Prgjithshm t Komunitetit Musliman. N vend t tij u zgjodh Sulejman Myrto, nj njeri me kultur t prgjithshme simoniak dhe pianik, q kurdoher ka mbrojtur vijn e pushtetit. Ky njeri i ekuilibruar, t cilin besimtart e akuzonin si shkatrruesi i fes, zbatoi do orientim t dhn nga pushteti, mbylli mbi 33 xhami, spastroi Komunitetin Musliman nga personat e padshirueshm nga pushteti dhe bri mos pr t rrgjuar veprimtarin fetare t komunitetit. Po ashtu Sulejman Myrtoja i dha nj ndihm shum t madhe pushtetit pr mbylljen e Medreses dhe megjithse hoxhallart dhe besimtart e kundrshtuan fort, ai me punn e tij ia arriti qllimit. Krahas denigrimit t hierarkis fetare nisi edhe procesi i disa t ashtuquajturve hoxhallar q prkundr asaj q u diktonte dinjiteti fetar, thurnin lavde pr direktivat e pesvjearve, hartonin rezoluta pr kontributin q duhej t jepte komuniteti pr forcimin e pushtetit popullor, merrnin masa pr luftn kundr paragjykimeve fetare dhe pr prhapjen e njohurive ateiste dhe deklaroheshin hapur pr kotsin e dogms fetare. Tashm q dinjiteti i klerikut kishte rn dhe nuk ofronte m besueshmri, besimtart u oroditn n orientimin e tyre fetar. M 12 tetor 1959, KQ i PPSh-s i drgoi rretheve kt udhzim: Pr arsye q dihen, Dita e Bajramit t Madh sht caktuar me kushtetut si dit pushimi pr t gjith qytetart, por KQ i PPSh mendon se nuk sht e prshtatshme q gjat ksaj dite t mos punojn aparatet e partis, dikasteret dhe shkollat. Prandaj KQ mendon se n kt dit nuk duhet t pushoj, por t vazhdoj punn. Me dekret t Presidiumit t Kuvendit Popullor t vitit 1963 iu bn disa ndryshime ligjit t vitit 1949. Me an t ktyre ndryshimeve qeveris iu dhan t drejta dhe kompetenca t gjithanshme juridike. Ndr masat q ndrmerrte ky dekret ishin U shkurtua n maksimum organika e Komunitetit si pasoj e paksimit t buxhetit. N llim t viteve 50 ishte 12 milion lek n 1965 ai arriti gjithsej 2,8 milion lek.

Mendimi / Mars 2014 /

Ndarja e re administrative, diskutohet n Elbasan me Prfaqsuesit e Pushtetit Lokal, Organizatat e Shoqris Civile dhe Bizneset
Tunja dhe Sknderbegas, kan humbur 40 deri n 55% t popullsis.- u shpreh ui. Ndrkaq nga ana e tij prefekti Arben Kamami ka krkuar bashkpunimin e prfaqsuesve t ksaj reforme. Nga ana tjetr edhe Kryetari i Bashkis m t madhe t qarkut t Elbasanit Z Sejdini e cilsoi domosdoshmri urgjente reformn administrative. Sejdini krkoi q n kt reform, percaktuese t mos jet vetm numri i banorve, por edhe siprfaqja territoriale. N kt takim konsultues pr reformen Territoriale merrnin pjes prfaqsues t njsive vendore nga i gjith qarku, prfaqsues t biznesit si dhe deputet t Elbasanit. Prve kryetarit t komuns Mollas Agron Hysa dhe komuns Pajov Albert Kreci, t zgjedhur nn sigln e Partis Demokratike, deputett dhe prfaqsuesit e tjer t opozits mungonin n takimin e organizuar pr reformn administrative. Po far do t sjell reforma Administrative dhe Territoriale sipas qeveris? Progres t padiskutueshm dhe shum t ndjeshm n shrbimet q qytetart marrin nga pushteti vendor; mundsi m t mdha pr zhvillim ekonomik vendor; inovacion dhe cilsi t lart t shrbimeve publike; rritje t ekasitetit t shrbimeve dhe t aksesit t qytetarve n to. Njsi m t mdha vendore: - do t marrin m shum kompetenca nga qeveria qendrore, - do t ken m shum asete - do t mbledhin m shum t ardhura nga taksat e tarifat vendore - do t ken m shum mundsi t prtojn nga programet zhvillimore t nancuara nga BE-ja, donator apo investitor vendas dhe t huaj. Pr kto arsye, ato do t ken m shum burime financiare, njerzore dhe teknike pr t ofruar m shum shrbime, shrbime m t mira dhe me standarde europiane dhe pr t br m shum investime publike, q do t thot furnizim m i mir me uj, m shum rrug, pastrim m i mir, mirmbajtje m e mir e shkollave, kopshteve, por edhe m shum mundsi pr pun pr biznesin lokal. Drejtuesit e pushtetit vendor sdo t mund t ankohen m pr munges kompetencash apo fondesh. Dua t theksoj qart se reforma administrativo-territorale sht n prputhje t plot me parimet e decentralizimit te pushtetit dhe autonomis vendore t prcaktuara n Kushtetutn e vendit dhe Kartn Europiane t Vetqeverisjes Vendore. Qeveria sht e prkushtuar t oj prpara reformn territoriale dhe at t decentralizimit. Kto reforma nuk jan qllim n vetvete, por jan instrumente pr t fuqizuar njsin e qeverisjes vendore dhe pr t rritur cilsin e shrbimeve publike. shprehet Ministri Bledi ui. Elbasani n Rajonin Qendror??? Ministri u shpreh se Elbasani mund t prfshihet n nj rajon t vetm me Tirann dhe Durrsin. Ky sht nj ndr opsionet dhe idet q sht duke u diskutuar, por sipas Ministrit ende nuk ka nj propozim konkret. Ndrkoh n rast se do t pranohet ky projekt Tirana do t jet si qendr administrative. Por kjo gj pritet deri n hartimin e reforms dhe brjen publike t harts s re administrative t vendit. Prgatiti Julian HOXHAJ

inistri pr Mardhniet me Pushtetin Vendor Bledi ui e ka cilsuar reformn Administrative dhe Territoriale si kryereformn e qeveris. Gjat fjals s tij n takimin pr reformn Administrative dhe Territoriale, Ministri u shpreh se Shqipria sht e copzuar n 385 njsi vendore, ku n shumicn e tyre kto njsi nuk kryejn asnj investim. Duke u ndalur konkretisht tek qarku i Elbasanit Bledi ui tha se Elbasani ka numrin m t madh t njsive vendore me 50 t tilla. Sipas tij, referuar statistikave, vetm Bashkia e Elbasanit dhe Komuna Bradashesh kan mbi 10 mij banor. Ndarja aktuale administrativo-territoriale e njsive t qeverisjes vendore n Shqipri bazohet n nj mas t gjer n trashgimin e organizimit shtetror nga sistemi komunist, i cili vepronte n kushtet e nj ekonomie t centralizuar dhe e bazonte administrimin e territorit kryesisht n organizimin e kooperativave bujqsore. Kjo ndarje q kemi sot, nuk reekton aspak ritmet e zhvillimeve ekonomike, sociale, demograke dhe infrastrukturore pas ndryshimeve demokratike q lluan n vitin 1991. Sot Shqipria sht e copzuar n 385 njsi t qeverisjes vendore: 65 bashki, 308 komuna dhe 12 qarqe. Po le t shohim si qendron situata n qarkun tuaj. Qarku i Elbasanit ka numrin m t madh t njsive t qeverisjes vendore ne Shqiperi: plot 50 njsi. Sipas Institutit t Statistiks, vetm 2 njsi vendore (bashkia Elbasan dhe komuna Bradashesh) kan mbi 10 mij banor; 48 njsit e tjera jan nn kt shifr. Ndrkoh, 50% e komunave t Elbasanit kan nn 5000 banor dhe ka edhe komuna me 600-700 banor si, p.sh., Sulti, Lenia, Kushova, apo Stebleva. Nga 308 komuna q ka Shqipria, 150 (ose rreth 50% e tyre) nuk kryejn asnj investim. 98% e buxhetit t ktyre 150 komunave sigurohet nga transfertat e buxhetit t shtetit dhe vetm 0 - 2% sigurohet nga taksat e tarifat vendore. 71 nga kto komuna nuk mbledhin asnj taks, pra,

nuk gjenerojn asnj t ardhur vendore. Ndrkoh, n nj vit takspaguesit shqiptar paguajn 25 milion dollar pr t mbajtur administratn e komunave. T dhnat tregojn se n vitin 2013 gati t gjitha t ardhurat e siguruara nga taksa q paguan biznesi i vogl n t gjith vendin, kan shkuar pr paga dhe shpenzime personeli, duke mos i kthyer mbapsht asnj shrbim apo investim publik. tha Ministri M tej ai shtoi se N Elbasan, kto raporte jan ca m t balancuara, por ende jo ashtu si do t duhej t ishin. Njsit e qeverisjes vendore n Elbasan sigurojn 23% t buxhetit t tyre nga taksat lokale, kurse 77% e t ardhurave u vijn nga buxheti i shtetit. Prve disa njsive, si Elbasani, Bradasheshi, Librazhdi, Belshi, Prrenjasi dhe ndonj njsi tjetr, t tjerat jan krejtsisht t varuara nga buxheti i shtetit. Ndrkoh, n 2012 shpenzimet pr administratn n njsit vendore t qarkut t Elbasanit ishin 4 her m t larta se mesatarja kombtare, ndrkoh q n njsi t veanta shpenzimet pr administratn u rritn nga 2.1 her mbi mesataren kombtare n vitin 2010 n 11 her n vitin 2012. T gjith jemi t qart se kjo munges mundsie nga njsit e vogla t qeverisjes vendore pr t ofruar shrbime pr qytetart dhe pr t gjeneruar zhvillim pr komunitetet lokale sht nj shkak kryesor pr shprnguljen masive nga zonat rurale drejt zonave urbane q ka ndodhur n 20 vitet e fundit, sepse n zonat urbane ka nj prqendrim m t mir t shrbimeve publike dhe mundsi m t mdha pr punsim. Pr t dhn nj ide t asaj q ka ndodhur, dua tju sjell n vmendje se n vitin 2011 n zonat urbane banonin m tepr se 53% e popullsis s Shqipris kundrejt 47% q banojn n zonat rurale, kurse n llim t viteve 1990 ky raport shkonte 30% me 70%. Projeksionet demograke tregojn se kjo tendenc do t vij duke u rritur, nse nuk ndikojn faktor t tjer q mund t frenojn kt fenomen. N Elbasan, pr shembull, gjat viteve 2001 2011, disa komuna si Sulti, Kushova,

Mendimi / Mars 2014 /

2014 viti i ndryshimit pr Elbasanin

Sejdini: M shum investime dhe vende pune pr qytetin, ajr t pastr dhe nj qytet turistik
Pritet q brenda ktyre ditve t ket nj vendim qeverie pr mbylljen dhe hapjen e fushs s plehrave. Me nj kredi me interes 0 t qeveris Belge, me nj studim thuajse t prfunduar, por q i shtohet edhe nj studim tashm t konrmuar nga qeveria Belge, pr kontaminimin e fushs s Bradasheshit. Nj studim q krijon mundsi pr pastrimin e ktij ambjenti, pr heqjen e ndotjes s ktij ambjenti, pra nj studim q kap vlern prej 500 mij eurosh. T gjitha kto jan tregues t nj pune kmbngulse t bashkis s Elbasnit pr prmirsimin e ajrit t qytetit, n prmirsimin e kushteve mjedisore t qytetit t Elbasanit. thot Sejdini pr nj ndr shtjet m problematike t qytetit.

Nga Julian HOXhaj

Shpronsimet dhe Infrastruktura

Elbasani pritet t jet kryeqendr e investimeve t qeveris Shqiptare, ku nj pjes e rndsishme e tyre do t shkoj pr prmirsimin e Infrastrukturs. Vetm pak jav m par, u miratua edhe buxheti pr vitin 2014 i bashkis s qytetit, ku nj z t rndsishm e zinin investimet n infrastruktur. Pritet q deri n fund t muajit mars Bashkia t ket mar kredin e cila do t shrbej pr shpronsimin e 150 familjeve, me qllim hapjen e disa rrugve t qytetit t Elbasanit. Sipas kryetarit t bashkis z.Qazim Sejdini, tashm do gj sht gati dhe marveshja me bankn sht nnshkruar. Ai thot se parat q do t meren do t investohen t gjitha pr prmirsimin e infrastrukturs publike t qytetit, q sipas kreut t bashkis sht tepr e vjetruar. Kryetari Sejdini thot se t gjitha kto investime do t gjenerojn vende t reja pune pr qytetart. Tashm ne kemi prtuar 100% kredin e mar q n 2010. N kshillin bashkiak ne miratuam pjesn e kredis prej 6 milion dollarsh, kemi rmosur t gjith modalitetet me Bankn Kombtare Tregtare dhe shum shpejt do t publikohen emrat e familjeve q do t shpronsohen. Jan rreth 150 familje, sht hapja e rrugs nga Jorgji Dilo deri tek Tre Urat, sht hapja e rrugs nga Shkolla Pedagogjike n Unaz, sht hapja e rrugs tek universiteti, sht hapja e rrugs tek shtpija e Demir Hyskjes, sht hapja e rrugs s Unazs Veriore. T gjitha kto kapin nj shifr prej 6 milion dollarsh dhe krkojn nj shifr prej 5 milion dollarsh pr investimin e rrugve. Dhe konkretisht ne do t kemi prmirsim dhe rikonstruktim t rrugs nga shkolla Jorgji Dilo deri n Unazn Veriore t qytetit, ku do t ket edhe tre rrug q lidhen bashk me to, q jan nga kryqzimi i Alfa Bank deri tek Kristoforidhi, nga kryqzimi i Kliniks Dentare deri tek Dinamo dhe nga Kryqzimi i Shkolls Pedagogjike deri tek Stadiumi. Njkohsisht do t jet rruga e

Rasts e gjitha nga shinat e trenit deri tek puset e ujit, e cila m von do t ket nj ur q do ta lidh me komunn e Shushics dhe Byshekun, duke e br Elbasanin edhe qytet turistik. Njkohsisht do t kemi edhe rivitalizimin e t gjith fasadave q kapin Bulevardin Qemal Stafa dhe Bulevardin Aqif Pasha, t dyja ant e rrugve bashk me suvatimet e ktyre pallateve. Kjo krkon pun por njkohsisht jan edhe vende pr punsim pasi kemi nj sr rmash q do punojn n kto rrug t qytetit t Elbasanit. ka thn Sejdini. M tej kreu i bashkis ka dhn prgjigje edhe nj shqetsimi t ngritur nga disa prfaqsues t komunitetit rom, t cilt prfshihen nga hapja e disa rrugve, por q nuk i kan shtpit e legalizuara. Ndaj dhe kryetari i bashkis z.Sejdini ka dhn garancin e plot ktyre familjeve, se asnj objekt nuk do t shpronsohet pa kryer m par pagesat. Asnj shtpi nuk do t shembet pa marr parat. Pra nuk do t vihet dor dhe nuk do t hiqet asnj tjegull shtpie pa pasur parat n bank. Nuk do t kemi asnj rast ku do t themi q ne do tju shpronsojm dhe parat do ti merni pas nj muaji apo dy muajsh, absolutisht jo. Nga bashkia e Elbasanit nuk do t ket asnj ndrhyrje pa dmshprblyer m par. Kjo sht taksative sht rregulli numr nj i ksaj pune. shton m tej numri nj i Bashkis. N axhendn e investimeve t bashkis pr kt vit, sht parashikuar ve infrastrukturs rrugore, edhe prmirsimi i rrjetit t ndriimit t qytetit.

realizohet prsri kjo q krkohet, ne e subvensionojm kt, por t paguhen kto. Kemi 38 mij familje, pr vitin 2013 kan paguar vetm 16 mij prej tyre.- shprehet kreu i bashkis. Aktualisht taksa q paguajn qytetart e Elbasanit pr pastrim n muaj sht vetm 200 lek t reja ose 2400 lek t reja n vit. Ndrkoh q qytetart e Tirans paguajn dyshin e taksave pr pastrim q paguan nj familje n Elbasan. N kryeqytet kjo taks sht 420 lek n muaj ose 5 mij lek t reja n vit.

Rikonstruksioni i Stadiumit Ruzhdi Bizhuta

Prej pak kohsh ka nisur edhe Rikonstruksioni i Stadiumit Ruzhdi Bizhuta, i cili pr 5 vitet e ardhshme do t jet arena ku do t luhen ndeshjet e kombtares Shqiptare t futbollit por jo vetm. Ky investim sipas kreut t Bashkiz z.Qazim Sejdini sht shum i rndsishm, pasi Elbasani do t vizitohet nga shum turist q do vijn pr t par ndeshjet. Tashm ju e keni par q kan lluar punimet n Stadiumin e Elbasanit, punime t cilat prfundojn brenda muajit shtator dhe q kapin shifrn e 2 milion eurove. sht 100 % investim i qeveris Shqiptare nn kujdesin e Kryeministrit ku ne tashm do t kemi nj stadium t UEFA-s dhe t licensuar nga FIFA. Kjo sht shum pak para prtimeve q ka qyteti nga ky stadium, prtimeve q ka biznesi, q ka hoteleria, q ka turizmi, q ka lobimi pr qytetin e Elbasanit, gj t ciln ne e kemi krkuar vazhdimisht, por kemi qen zra t shkputura. N kto momente Elbasani do t prmendet n t gjith botn pr ndeshjet dhe pr aktivitetet, pr ardhjen e tifozve vendas dhe t huaj dhe pr pasjen e ktij qyteti n qendr t vmendjes.- thot Sejdini. T gjitha kto investime pritet q t ndryshojn qytetin e Elbasanit duke gjeneruar m shum vende pune dhe t ardhura.

Mbledhja e Taksave dhe Tarifave Vendore

Ndrkoh duke u ndalur edhe tek mbledhja e taksave dhe tarifave vendore, Sejdini bn thirrje pr pagimin e tyre me qllim rritjen e cilsis s shrbimit ndaj qytetarve nga ana e bashkis. 1 miliard lek sht shuma vjetore q i kushton bashkis s Elbasanit pastrimi i qyetit, ndrkoh q 480 milion prej t cilave duhet t sigurohen nga taksa q paguajn qytetart pr pastrim. Mirpo edhe pse nj ndr bashkit me taksat m t ulta n vend, srish qyetart q paguajn jan t pakt. Pr vitin 2013 kan qen vetm 16 mij familje q e kan paguar kt taks, ndrkoh q t tjerat nuk kan paguar. Jemi n nivele minimale, pra me 24 mij lek t vjetra n vit, ose dy mij lek n muaj, ku paguhen ndriim, pastrim, gjelbrim, pa llogaritur taksn e Baness sht nj shaka do t thoja, pra nj kafe, n dit pr t paguar tarifn e bashkis n nj muaj. Dhe ajo q mua m shqetson nuk sht kjo, por ndrgjegjsimi i qytetarve pr ta paguar kt taks. A krkojn pastrim, a krkojn ndriim, a krkojn gjelbrim?? paguaj. Me kto dy mij lek n muaj pr familje, me kto 24 mij lek n vit, nuk

Ndotja dhe ndrtimi i Landllit

Ndrkoh nj ndr shqetsimet e Bashkis s Elbasanit tashm prej vitesh, sht dhe ndotja e qytetit, si pasoj e mungess s nj landlli pr hedhjen e mbejteve urbane t qytetit. Por ky vit duket se do t`i jap fund ktij shqetsimi, pasi tashm Bashkia e Elbasanit ka mar n pronsi Damp e Tecit n ish-kombinatin metalurgjik n Bradashesh. Pritet q s shpejti t ket nj vendim t qeveris pr mbylljen dhe hapjen e fushs s plehrave.

Mendimi / Mars 2014 /

Si ta bjm m t lumtur jetn ton?

Nga Jolanda LILA
r t qen t lumtur dhe t suksesshm n jetn ton, duhet t kemi parasysh kshillat e mposhtme:

t sakrikoni nga koha dhe nga shkathtsit tuaja. Mbaje mend, gjithnj t jesh i sinqert me veprimet e tua dhe t krkosh vetm shprblimin e Allahut.

Bhu mirnjohs ndaj Allahut dhe ndaj Krijesave t Tij. N nj hadith t t Drguarit t Allahut thuhet: Ai q nuk i falnderon njerzit, nuk e ka falnderuar Allahun. Duhet t jeni shum mirnjohs ndaj Allahut dhe ta falnderoni do ast at. Edhe kur hasni probleme apo gjra t pakndshme, gjithnj mendoni pr ata q jan n nj gjendje m t keqe se ju. Profeti Muhamed a.s na ka kshilluar: Shikoni ata q jan m posht jush dhe jo ata q jan m lart jush, q t mos bheni prbuzs ndaj bekimeve t Allahut. Nj shoqja ime e fmijris, kur ishte 13 vje psoi nj plagosje t rnd n palcn e shtylls kurrizore, si pasoj e nj plumbi qorr q i hyri nga dritarja gjat trazirave t vitit 1997 n Shqipri. Sot, Suela sht 27 vje dhe prej 14 vjetsh ajo nuk mund t lviz as kmbt e as duart, pra gjymtyrt lvizse nuk i funksionojn e megjithat ajo falnderon Allahun do sekond pr t mirat q i ka dhn. Nse e pyet se nga i buron gjith ky adhurim pr Allahun e madhrishm, ajo prgjigjet: Allahu m ka dhn syt pr t par se far ndodh rreth meje, ndrkoh q shum njerz jetojn n terr sepse nuk shohin asgj; m ka dhn mendje pr t menduar e kuptuar dhe nj zemr t shndosh, me t ciln e madhroj Allahun. Morali i ksaj historie t vrtet sht q gjithmon gjendet nj dhunti hyjnore pr t ciln kemi nevoj t jemi falnderues dhe gjithnj ekziston nj mirsi dhe bekim pr t cilin Allahu duhet lavdruar. Knaqu me do moment dhe kremtoje do mirsi. Mendo do dit pr ndjenjat e lumturis dhe knaqsis q prjeton zemra jote. Nuk do t thot t jen gjra t mdha; a e shikon shndritjen e bukur t diellit, a e ndjen ladin e freskt t ers, a e sheh buzqeshjen e bukur n fytyrn e fmijs tnd? N prditshmri gjen gjithka pr ta falnderuar Allahun.

Ji mirnjohs!

Veprat e adhurimit e mbushin zemrn ton me mshir dhe prdllim, duke na inkurajuar q ti shrbejn shoqris. Bamirsia ndaj t tjerve sht nj shenj e pranimit t veprave tona t adhurimit. Prtuesi i par i veprave tona t mira ndaj t tjerve sht vetja jon; ky akt i pastr i joegoizmit e ushqen shpirtin ton, e mbshtet ndjenjn ton t vetvlersimit dhe t sjell m afr Allahut. sht vrtetuar shkencrisht nga studimet psikologjike se lumturia e njerzve prmirsohet n mas t madhe me shkalln e aktivitetit t tyre vetmohues. Kjo lumturi bhet m e madhe kur ju nuk prisni ndonj falnderim apo shprblim nga njerzit q ndihmoni, por shprblimin e vrtet e prisni vetm nga Allahu. Nuk do t thot q bamirsia t bhet gjithmon me para, por ju mund

Mos prit shprblim!

Ne e dim q do veprim i madh llon me nj ide, me nj mendim t thjesht. Forca e mendimeve tona gjeneron ndjenjat mbi t cilat varen mendimet tona. Sa m tepr q zgjedhim t kemi mendime t mira dhe konstruktive ndaj vetes e t tjerve dhe ndaj ngjarjeve q ndeshim n prditshmri, aq m tepr do t gjenerojm reagime t qndrueshme n jetn ton. Urtsia jote, gjendet brenda teje; mos krko prgjigje diku tjetr, pastroje zemrn dhe shpirtin, beso n vetvete dhe n aftsit e tua dhe kij besim t plot e t pakushtzuar tek Krijuesi yt, vetm ather jeta jote do t jet m e mir! Mos e prano dshtimin, vetm prej teje varet shndrrimi i dshtimit n sukses, gjithmon duke u prpjekur edhe njher. Nuk ka rndsi ajo q ndodh, por rndsi ka mnyra sesi ti reagon, prandaj mso nga prvoja jote dhe kij besim t plot n aftsit dhe potencialin tnd! M kujtohet nj episod nga libri mbi jetn e Steve Jobs, shpiksit t kompanis Apple dhe studios s animacionit Pixos. Ai tregon se e nisi karriern n garazhin e prindrve me riparime t thjeshta kompjuterike dhe pas 10 vjetsh u b lider i kompanis Apple, q kishte mijra t punsuar. Pastaj, kundr t gjitha parashikimeve, bordi i drejtorve vendosi ta shkarkoj. Imagjinoni do t thot t ngelesh pa pun dhe t t dbojn nga kompania, t ciln ai vet e themeloi. do njeri n nj situat t till do t shkatrrohej emocionalisht dhe do t dekurajohej. Por Jobs vendosi ta shndrroj fatkeqsin n sd, ai lloi menjher punn pr t ngritur dy studio animimi Next dhe Pixon, t cilat shum shpejt u bn studiot m t suksesshme t animimit n bot. Apple i bleu kto dy kompani dhe normalisht Jobs u rikthye srish triumfues n krye t kompanis q e themeloi vet. Ky sht shembull i shndrrimit t nj situate drrmuese n nj msim dhe rast pr rritje dhe progres. Beso me shpirt se Allahu e dshiron m t mirn pr ty dhe se dera pr udhzim dhe mshirn e tij sht e hapur. Imagjinoje nj jet dhe nj mjedis t prsosur rreth teje dhe ti do ta gjesh veten nprmjet nnvetdijes, duke jetuar prsosurisht n at mjedis, mjafton q ti ta besosh. Jeta jon ndryshon pozitivisht ather kur ne llojm punn me ndjenjn ton t vetvlersimit, spiritualitetit t brendshm dhe vetdijes. Allahu na e mson kt n Kuran: ... Allahu nuk e prish gjendjen e nj populli (nuk ua largon t mirat) prderisa ata ta ndryshojn veten e tyre. Er-Rrad, 11.

T jesh besimtar!

i lumturis, knaqsis dhe suksesit n jet. Lidhja me mallrat apo posedimet personale sjell nj ankth t vazhdueshm n jetn ton, sepse ekziston ndjenja alarmuese e pasiguris dhe e pangopsis q e pengon aftsin pr t muar dhuntit e panumrta, t cilat kan vler n t vrtet n jetn ton. Lidhja m e rndomt n jetn e njeriut sht me pasurin. T kesh para sht nj gzim i madh nga Allahu, ndrsa puna e palodhshme pr t tuar para sht absolutisht pjes normale e jets son. Ajo q nuk sht normale sht t lejojm q parat t ken pushtet ndaj jets son, sepse kjo nnkupton krijimin e nj lloj obsesioni q vazhdimisht t jep ndjenjn e paknaqsis. Ibn Mesudi, nj shok i t Drguarit a.s. ka thn njher: donjri sht mysar n kt dynja dhe parat e tyre jan vetm nj hua. Mysari duhet t shkoj hert a von dhe huaja duhet t kthehet. Nj lloj tjetr i materializmit sht investimi tek aparenca apo dukja, ku shum njerz duke u marr me dukjen ln pas dore esencn e vrtet t tyre, pikrisht bukurin e shpirtit. Shum femra kalojn n depresion si pasoj e rrudhave, kileve t teprta, rnies s okve etj. dhe iu nnshtrohen operacioneve plastike. Kjo gjendje krijon nj frik jetgjat, t panevojshme, e cila mund t sjell shum vuajtje. Kurani na mson se trupi sht vetm nj struktur e prkohshme, pjesa m e rndsishme sht shpirti i njeriut. Kjo nuk nnkupton q ne t mos kujdesemi dhe respektojm dukjen ton zike, prkundrazi duhet ta mojm shum kt aspekt, por njkohsisht duhet t kujdesemi edhe pr t zbukuruar shpirtin ton. Sa her t shikohesh n pasqyr, kujtoje kt dua: O Allah! Ashtu si ma ke prsosur krijimin tim, prsosma edhe moralin tim!.

Shum njerz jepen pas jets materiale, sepse mendojn se ajo sht garant

Mos u robro nga materializmi!

Ekzistojn dy lloje dashurish: dashuria metaforike, e cila lidhet me botn materiale dhe sht kalimtare dhe dashuria hyjnore, e cila lidhet me dashurin ndaj Allahut dhe kjo sht dashuri e vrtet, e prhershme dhe e pafundme. Q ta duam Allahun, ne duhet t ndjejm ekzistencn e Tij nprmjet mendjes son t prulur. Arsyeja dhe mendja jon duhet t prodhojn nnshtrim dhe frikrespekt t plot. Dashuria ndaj Allahut sht n plan t par pr muslimanin, ajo sht lloji m i pastr dhe m i vrtet, sht vet esenca e shpirtit. Allahu n librin e shenjt na premton se nse e duam dhe e ndjekim rrugn e Tij, ather edhe ai do t na doj neve: Thuaj: Nse e doni Allahun, ather ejani pas meje q Allahu tju doj, tju fal mkatet tuaja, se Allahu sht q fal shum, q mshiron shum. Ali Imran, 31. Gjithashtu, Profeti Muhamed thot: Askush prej jush nuk ka besuar me t vrtet, derisa t mos i dshiroj vllait t tij, at q e dshiron pr vete. Ky hadith mbart nj kuptim t rndsishm: Q ti duam vllezrit e motrat

Jep dashuri!

tona n besim, ne duhet t duam n radh t par veten ton. Vetm pasi t lidhemi me dashurin ton t brendshme, ne do ta kuptojm dhe ndjejm forcn brenda vetes pr t dashur e ndihmuar t tjert. Nj tregim i vjetr kinez rrfen pr nj vajz t quajtur Lin, e cila u martua dhe jetoi me burrin e vjehrrn e saj. Ajo gjith kohn grindej me vjehrrn e saj dhe pr pasoj Lini nuk ishte e lumtur, prandaj vendosi ta mbys vjehrrn q t jetonte n paqe me bashkshortin e vet. Shkoi tek nj ekspert bimsh, q ishte mik i babait t saj dhe i krkoi ndihm atij. Ai e kshilloi Linin q t mos i jepte vjehrrs nj helm me efekt t menjhershm, sepse ky do t ngjallte dyshime rreth vdekjes, por i dha disa bim t tjera me efekt m t gjat, konkretisht efekt 6-mujor. Gjithashtu, ai e porositi Linin q t mos zemrohej dhe t mos grindej m me vjehrrn, n mnyr q askush t mos dyshoj kur ajo t vdes. Kshtu, Lini msoi ta kontrollonte zemrimin e saj dhe nuk grindej m me vjehrrn, ndrkoh vazhdonte ti shrbente ushqimin do dit, t przier me bimt helmuese. Nga ana tjetr, edhe vjehrra lloi t sillej shum mir me t, madje ta donte si bijn e saj dhe ata po kalonin lumturisht bashk. Pas gjasht muajsh, Lini u pendua shum rnd pr at q i kishte br vjehrrs, prandaj shkoi ta takonte srish ekspertin e bimve, por ksaj here pr nj tjetr lloj ndihme, ajo krkoi q helmi t mos e mbyste vjehrrn e saj, sepse e donte si nnn e vet. Eksperti i bimve buzqeshi, duke i thn: Un nuk ju dhash kurr bim helmuese, por ato ishin tonik q shrbejn pr prmirsimin e shndetit. I vetmi helm ishte n mendjen tnde, por ai sht pastruar me dashurin q ti i ke dhn asaj. Pra, morali sht se njerzit t trajnojn ashtu si i trajton ti, prandaj jep sa m shum dashuri, q t marrsh ngrohtsi e lumturi do ast.

Shkalla e shpress dhe optimizmit q ka dikush, varet nga shkalla e besimit. Ngjarjet tragjike vetm e shtojn besimin dhe nnshtrimin e besimtarve ndaj Allahut. Besimtart ndjejn nj paqe t brendshme dhe jan mirnjohs, madje edhe n situatat m t vshtira dhe luten pr ndihm tek Allahu. Shpresa dhe besimi i fort se dikush prkujdeset pr ty t bn optimist dhe t jep siguri pr t ecur prpara. Njerzit q ankohen kot, q bjn zhurm pr gjra t vogla etj., jan kategoria q preket m shum nga situatat dhe ngjarjet e vshtira. Ilai pr pikllimin, brengn dhe hidhrimin vjen nga mbshtetja n Allahun e madhrishm. Kurani duhet t jet shptimi dhe shoqruesi yn n t gjitha kohrat, e sidomos n koh t vshtira. Kryerja e namazit, lutjeve dhe pendimi ndaj Allahut gjithmon jan nj ila i fort pr shpirtin dhe mendjen, q na ndihmon ti heqim qafe t gjitha shqetsimet. Vetm nse veten ton ia besojm vullnetit t Allahut, ather

Shpreso dhe bhu optimist

Mendimi / Mars 2014 /

do t prjetojm qetsi t mendjes dhe shpirtit.

7
shprese kur ne ndeshemi me probleme apo sprova t rnda, prania e Tij sht rreze begatie dhe fuqie kur ne prjetojm momente t bukura apo kur posedojm t mira jetsore. Allahu sht pran nesh n do ast, por duhet q edhe ne t jemi pran Tij me mendimet, ndjenjat dhe veprat tona.

Zemrimi e helmon shpirtin e njeriut dhe trupit e mendjes i sjell shum probleme. I Drguari na mson se si ta kontrollojm zemrimin dhe egrsin, me kt kshill: Zemrimi sht nga shejtani dhe shejtani sht krijuar nga zjarri, ndrsa zjarri shuhet me uj; kshtu kush zemrohet le t marr abdes. Efekti mahnits e qetsues i ujit sht vrtetuar shkencrisht dhe prdoret n t gjith botn. Kontrolli i zemrimit sht vetm hapi i par n qasjen islame, sepse hapi tjetr sht falja e ofenduesit dhe n fund, duhet t tregohesh i mir me at q t ka ofenduar, sepse kjo sht m e mir dhe m e dashur tek Allahu. Prgjigja ndaj s keqes me vepra t mira e pastron zemrn dhe e ngre shpirtin n nj shkall t lart fuqie, q mundson prballimin me sukses t vshtirsive. Krkoje t mirn tek dokush, sepse patjetr q tek do njeri do ta gjesh nj an t mir. Durimi dhe qndrueshmria do t ndikoj ndriimin ton shpirtror dhe n arritjen e knaqsis.

Mos u zemro!

Pr mijra vjet njerzit n botn e Lindjes e kan ndryshuar gjendjen e tyre t dshpruar me an t meditimit. Ndrsa vitet e fundit, qindra e mijra njerz n t gjith botn jan br meditues t rregullt. Meditimi sht praktikimi i prqendrimit t shtendosur q mund t bllokoj stimujt shqisor vmendje largues. Duke e prqendruar vmendjen te nj tingull, pamje, lvizje ose mendim i vetm, medituesit mund ta freskojn veten nga ana emocionale, madje edhe zike. Efektet e meditimit: Studimet rreth medituesve kan treguar se meditimi mund t prodhoj nj shumllojshmri t madhe efektesh psikologjike dhe ziologjike. Nj numr studimesh kan zbuluar se meditimi mund t shtoj vetvlersimin dhe besimin e njerzve. Ai sht n gjendje t ul stresin, ankthin, tensionin e gjakut dhe mund ti ndihmoj individt q t kontrollojn astmn, pagjumsin dhe frikn e teprt. Meditimi sht rruga m e sigurt pr dituri t vrtet dhe ngritje shpirtrore, sht rruga e duhur pr tiu afruar Allahut, pr ta liruar mendjen nga bestytnit, dyshimet dhe mendimet q shpiejn n gjynahe dhe pr ta mbushur at me siguri, dashuri, mshir dhe pastrti. T menduarit rreth universit dhe rreth krijimeve t Allahut na jep ndjenjn e qetsis dhe t paqes. Ushtroje t menduarit se kjo jet sht rrug kalimtare dhe se ato ngjarje t vogla prbjn urn nprmjet s cils kalojm n botn tjetr. Mbaje mendjen t zn me gjra t rndsishme! Mendo pr Njshmrin, Drejtsin dhe Mshirn e Allahut!

Medito dhe prmende Allahun!

Teknika e meditimit: Spiritualiteti islam ndryshe nga teknikat gjysm orshe t traditave budiste, apo praktikave t tjera medituese, sht nj proces lirues q shton vetdijen ton pr domethnien e vrtet t krijimit dhe t ekzistencs ton. Forma m e thjesht e meditimit sht t prqendrohemi n frymmarrjen ton, sepse kjo e relakson mendjen nga preokupimet dhe problemet e ndryshme. Ndiqe me qetsi mbushjen dhe zbrazjen e mushkrive dhe mos u prpiq ti kontrollosh lvizjet, vetm ndiq ritmin e tyre n paqe dhe qetsi! Meditimi mund t kryhet n nj vend t qet n natyr, n dhomn tuaj etj. Ndrsa prmendja e Allahut nuk ka nevoj as pr vend t veant, as pr kushte t veanta. Ky sht akti m i lart i adhurimit t Allahut, q duhet t plotsoj tri kushte: 1. T kryhet me qllim t afrimit me Allahun. 2. T kryhet sa m shpesh. 3. Kur prmend Allahun duhet ta prjetosh me zemr at q ti e artikulon me fjal, ose me mendje. Prqendrimi i t gjith forcs son shpirtrore tek prania dhe ekzistenca n jetn ton e Krijuesit, prania e Allahut t Madhrishm n do tik-tak t zemrs, na qetson dhe na rrit energjin pozitive brenda vetes. Imagjinoni sa e varfr dhe e pashpres do t ishte jeta jon nse ne nuk do t besonim me gjith shpirt ekzistencn e Allahut. Prania e Tij sht rreze drite dhe

Namazi i jep energji shpirtit dhe na ndihmon t ngrihemi n nj shkall m t lart t vetdijes. Studimet tregojn se angazhimi n aktivitete t rregullta ritualistike na ndihmon q t relaksohemi, pr shkak t harmonizimit t shtypjes s gjakut dhe rrahjeve t zemrs. Kjo nis q me abdesin, ku nuk pastrohen thjesht gjymtyrt zike, por pastrohet shpirti dhe kthjellohet mendja pr tu prqendruar vetm tek namazi dhe madhrimi i Allahut. Gjith procesi i namazit, por veanrisht akti i uljes n sexhde sht i paprshkrueshm pr nga dobishmria q sjell dhe pr nga vlerat madhshtore q mbart. Namazi sht procesi q pastron zemrn ton dhe krijon nj lidhje t fuqishme me Allahun e Madhrishm. Prqendrimi n namaz sht i jashtzakonshm, sepse muslimani i ndjen me shpirt do fjal q thot n lutje. Koha e pes namazeve sht e rregulluar n pajtim me kalkulimin e kohs s dits dhe nats; kjo na ndihmon ta mbajm lidhjen ton me Allahun gjat orve t zgjimit dhe na ndihmon t organizojm punn, ushqimin, pushimin e gjumin.

Namazi

Agjrimi, haxhi, zekati jan t tjera aspekte q ndikojn n prmirsimin e jets son dhe n kalitjen e durimit, zemrimit apo veseve t tjera q ka do qenie njerzore. Ndjekja e ktyre riteve me sinqeritet dhe pr hir t Allahut, si dhe t menduarit thell pr ditn e Madhe t Gjykimit, i jep jets son ngjyra shprese, optimizmi, vullneti, dashurie dhe pa dyshim qetsie, paqeje dhe lumturie do ast. Pas ktyre kshillave, dalim n prfundimin se komunikimi m magjik me shpirtin dhe mendjen arrihet prmes unikimit t tyre drejt nj opusi t vetm, q sht Allahu i gjithdijshm! Kur t kesh nj t kuptuar m t mir t asaj q ndodh n mendjen dhe n zemrn tnde, sigurisht do t jesh m i aft q t kesh marrdhnie m t mira dhe komunikim m frytdhns me t tjert.
Referencat: 1. El-Fiky, I. 10 keys to ultimate sues, Sales Masters Press, 1999. 2. Ajad Amira, Healing Body and Soul, Indiana Press, 2010. 3. Schnebly, L. Nurturing yourself ond others, Fisher books, 2002. 4. Kurani i madhrishm, Botim i Institutit Shqiptar t Mendimit dhe Qytetrimit Islam (AIITC), Tiran, 2010. 5. www.bron.edu , 6. www.islameb.net 7. www.unv.net

Prmbushja me devotshmri e detyrimeve islame

Kush sht Kryetari i ri i Komunitetit Mysliman t Shqipris

e Gjuhve t Huaja pran Universitetit t Bosforit, ku pasi mbrojti gjuhn angleze, vazhdoi studimet n Fakultetin e Shkencave Sociale dega Psikologji. Gjat viteve 2010-2011 kreu studimet pasuniversitare, ndrsa aktualisht sht duke ndjekur studimet pr doktoratur me tem: Menaxhimi i Cilsis n Arsim. Pr disa vite ka punuar si konsulent pr disa kompani t huaja. N vitin 2008 sht emruar Drejtor i Qendrs s Planikimit t Karriers n Universitetin Epoka. N shtator 2008 sht emruar nga Komuniteti Mysliman si Kryetar i Komisionit t Hartimit t Dosjes pr hapjen e Universitetit Bedr. Me hapjen e universitetit ai llon t jap leksione si pedagog n Fakultetin e Shkencave Humane n Departamentin e Shkencave Islame dhe at t Drejtsis n tre gjuh: shqip, anglisht dhe turqisht. N periudhat shtator 2011-dhjetor 2013, krahas lektorit n lndt Psikologji Sociale dhe Psikologji Islame n universitet, ai ka qen gjithashtu prgjegjs i Departamentit t Drejtsis dhe zv/dekan i fakultetit t Shkencave Humane n Universitetin Bedr. Skender Bruaj ka qen gjithashtu Drejtor i Qendrs pr Edukim t Vazhduar dhe Formim Profesional n Universitetin Bedr. Duke par prgatitjen e tij t gjer akademike, Kryesia e KMSH-s, n dhjetor 2013 e emron at nnkryetar t KMSHs. Z. Bruaj ka marr pjes n shum konferenca kombtare dhe ndrkombtare, si referues n emr t Universitetit Bedr dhe Komunitetit Mysliman t Shqipris. Ai njeh disa gjuh t huaja si anglisht, turqisht, italisht dhe arabisht. Z. Bruaj sht i martuar dhe ka dy fmij (djem).

knder Bruaj ka lindur n rrethin e Malsis s Madhe m 22 Qershor 1976. Pasi mbaroi arsimin 8-vjear n vendlindje, ai u b pjes e kontingjentit t par t studentve q u nisn nga Komuniteti Mysliman i Shqipris drejt Turqis n vitin 1992. Kshtu m 1996 ai kreu Medresen Bejkoz n Stamboll, Turqi. M pas ai kreu studimet n Institutin

Mendimi / Mars 2014 /

Emri i Allahut El-Halim (i But)

Nga emrat e bukur t Zotit ton sht edhe El-Halim. Ky emr prmban shum kuptime t bukura q tregojn prsosmrin, mshirn dhe bujarin e Krijuesit pr krijesat e Tij. Allahu i fal gjynahet dhe nuk nxiton n ndshkimin e mkatarve. Nse Allahu do ta shpejtonte ndshkimin pr do mkat q bjn njerzit, ather askush prej tyre nuk do t shptonte nga dnimi i Tij. Ai i mbulon t metat e njerzve, i do dhe e ruan dashurin pr ata dhe zbaton premtimet ndaj tyre. Atij nuk mund ti fshihet asnj mkatar dhe nuk mund ti shptoj asnj tiran. Allahu u jep afat punmirve q t veprojn sa m shum vepra t mira dhe u jep afat gjynahqarve n mnyr q t pendohen. E shtyu ndshkimin e mohuesve dhe e shpejtoi shprblimin e besimtarve. Nuk e ndalon furnizimin e Tij pr njerzit edhe nse ata e kundrshtojn At, por e furnizon t pabindurin n jetn e ksaj bote me rrisk, njejt si furnizon edhe t bindurin. Allahu i krijoi njerzit q ti mshiroj, ti bj t lumtur, t suksesshm dhe ti fus n Xhenet me mirsin e Tij. Ky emr sht prmendur n Kuran n disa ajete, ndr to: Fjala e mir dhe falja e gabimit jan m t vlefshme se lmosha q prcillet me fyerje. Allahu sht i Vetmjaftueshm dhe i But (nuk nxiton n dnime). El-Bekare: 263

ruaja n Islam sht nj margaritar i muar, e brisht, por e nderuar. Nj kopsht q kultivon morale t larta, ajo sht simbol i mshirs dhe butsis, lindse e heronjve, edukuese e dijetarve dhe gjidhnse e t urtve, e si thuhet n nj proverb: Pas nj njeriu t madh qndron nj grua e madhe. Ajo sht shkoll e edukimit t brezave, prehje qetsie e bashkshortit t saj dhe mbretresh n shtpin dhe zemrn e tij. T assh pr t drejtat e gruas n Islam, pr nj logjik t shndosh q t dal n nj konkluzion pozitiv, do t mjaftonte fakti se kto t drejta jan t vendosura nga Krijuesi, e si rrjedhoj nuk ka asnj padrejtsi ndaj saj. Por statusi real i gruas n Islam dhe t drejtat e saj, jan keqinterpretuar, sidomos nga mediat, t cilat her nga mungesa e profesionalizmit e her me qllime jo t mira e kan trajtuar kt shtje me plot paragjykime dhe jasht kornizs s realitetit, prandaj sht e nevojshme q edhe ne t prpiqemi t sqarojm dika n lidhje me kt shtje kaq shum t spekuluar. N nj koh kur pjesa tjetr e bots antike, si Greqia, Roma, India dhe Kina, e konsideronin gruan jo m mir se nj fmij apo edhe nj skllav, duke i mohuar asaj do t drejt, Islami pranoi barazin e grave me burrat n shum aspekte. Allahu thot n Kuran: Dhe nj prej shenjave t Tij sht q prej jush krijoi pr ju bashkshortet tuaja, q t qetsoheni pran tyre, duke vn ndrmjet jush dashuri dhe mshir. Me t vrtet, n kt ka shenja, pr njerzit q mendojn. (30 21) Profeti Muhammed ( paqja dhe mshira e Allahut qofshin mbi t) ka thn : M i prsosur me besim n mesin e besimtarve sht ai q sht m i sjellshm dhe m i dashur me gruan e tij. (Ebu Davudi) Myslimant besojn se Ademi dhe Havaja, e krijuar nga trupi i bashkshortit t saj, ishin t dy fajtor pr mkatin dhe rnien nga pozita e tyre. Shum gra n Islam kan pasur status t lart, duke mos ln pa prmendur faktin q personi i par i kthyer n Islam ishte Hatixhja, gruaja e Muhamedit (paqja e Allahut qoft mbi t). Gruaja e tij e preferuar pas vdekjes s Hatixhes, Aishja, u b e njohur si nj studiuese dhe nj nga burimet m t mdha t literaturs s Hadithit. Shum femra t

Grat n Islam
tjera myslimane kan kryer vepra t mdha duke arritur fam dhe gjat gjith historis islame ka pasur dijetare dhe juriste t famshme e me ndikim. Sa i prket arsimimit, t dy gjinit burrat dhe grat kan t drejta dhe detyrime. Profeti Muhamed (paqja e Allahut qoft mbi t) nxiste pr krkimin e dituris, prmendte vlern e saj dhe kjo nnkupton nj kshill t prbashkt si pr burrat ashtu edhe pr grat. Gjithashtu ai caktonte dit t veanta pr tu takuar me to dhe tu msont atyre fen. Nj grua sipas Islamit duhet t trajtohet sipas atyre t drejtave q Zoti i ka dhn, me t drejtn pr t pasur dhe disponuar pronn dhe t ardhurat e saj personale, ndrkoh q prona e gruas evropiane s bashku me t bhej pron e bashkshortit t saj dhe vetm nga fundi i shekullit t nntmbdhjet situata pr

Nga Arens GjeVORi

familjar. Si nj grua ajo ka t drejt q t mbshtetet nga burri i saj edhe n qoft se ajo sht e pasur. Gjithashtu mbulesa e gruas muslimane nuk sht privim i saj nga t drejtat apo mohim i mnyrs s t jetuarit sipas stilit femror, por ajo sht s pari nj krkes hyjnore dhe s dyti nj piknisje e vlersimit t personalitet t do femre n baz t aftsive, njohurive dhe jo n baz t joshjes seksuale. Nj grua muslimane ka edhe detyrime. T gjitha ligjet dhe rregullat q kan t bjn me lutjen, agjrimin, bamirsin, haxhin, veprat e mira, etj., duhet t zbatohen edhe nga grat, edhe pse me dallime t vogla q kan t bjn kryesisht me ziologjin e brisht t femrs, sepse n aspektin shpirtror ajo sht e barabart me burrin prpara Zotit i Cili thot: do njeri sht peng i veprave t veta (Kuran: 74-38). qllim, dikush hidhur, nXhehennem, dikush, nXhennet, atje, nAmshim!... Nuk e di, porse kjo jet, tek do dit m flet krejt ndryshe, teksa kraht shtrin, shpeshher, m ngjason me nj dallndyshe!... Eh, i dua dallndyshet, e dua un edhe shtegtimin, por m shum, dua njerzimin dhe askush nuk m mposht dot, sepse besoj, vetm Nj Zot: Vet All-llahun, Fuqiplot!

to lloi t prmirsohej disi. Ajo ka plotsisht t drejt t hyj n kontrata tregtie, t arsimohet, t drejtn t trashgoj nga babai, nna dhe dhe burri i saj. Nj pik shum interesante q vlen t theksohet sht se n Islam, ndryshe nga fet e tjera, nj grua mund t jet nj imame, nj udhheqse e lutjes fetare, pr nj grup t grave. Para martess, gruaja ka t drejt t zgjedh bashkshortin e saj dhe nse detyrohet n martes sht e drejt e saj q t krkoj edhe divorcin. Kur nj vajz erdhi tek profeti Muhamed (paqja e Allahut qoft mbi t) dhe iu ankua pr babain e saj q e martoi me detyrim me nj njeri q ajo nuk e donte, ai i dha asaj t drejt q t zgjedh ndrmjet divorcit apo mbetjes n fuqi t aktit martesor (Ibn Maxhe). Dhndrri i jep nuses si paj e martess ka sht vetm pr prdorimin e saj personal. Ajo mund t mbaj mbiemrin e saj e mson, pr ka zemra, shpirti i don, dhe Fitorja, i buzqesh, ja tXhennetit, rrobe, vesh...

Behauddin GASHI
E DUA SHTEGTIMIN!...

me plot nxitim, po sdi kur, sdi edhe ku, do e bitis, kt udhtimi Se do tjet, ai i shkurtr, mund tju them, aspak se di, ndoshta, do tjet dhe i gjat, q snjeh dit, q snjeh, as nat!...

dokush ecn, dhe lviz, dhe jo rrall, ama jo rrall, pa e ditur, shpejt vrapon, pr diku, tutje, tej, vrap t tij, mbl vazhdon Edhe un, dihet, jam nis, jam nisur,

Myslimani i vrtet, plot me mend, n kt jet, sniset kurr me mendimin: po nisem, ka rndsi, paka se kur dhe ku arrij!... Niset qet, i sigurt, si vet Feja,

Nuk e di, porse kjo jet, tek do dit m flet krejt ndryshe, m ngjason, ashtu, guxuar, me nj shpend, nj dallndyshe!... E i uroj, t gjithve mbar, shtegtimin m t gzuar, plot me gaz e iltrsi, plot me lumturi mbuluar!... N fund, do a sdo, dokush do t njoh t tijin

Mendimi / Mars 2014 /

Komunikimi me shpirtin dhe me mendjen

Nga Jolanda LILA
N do lloj fushe jetsore t bashkkohsis ndeshemi me termin komunikim dhe me nocionet e lidhura me t. N saj t zhvillimeve t jashtzakonshme t teknologjis dhe me jetn e vrullshme q bjm, sht parsore nevoja pr t zotruar artin e komunikimit. Po far ka n thelb t komunikuarit? T komunikosh do t thot t prcjellsh informacionet q ke n mendje dhe ndjesit q ke n zemr, konkretisht trajtat q prvijojn kto dy elemente jan dijet, kujtimet, shmbllimet, gjykimet, dshirat, ndjenjat etj. Kjo larmi informacioni mund t komunikohet me forma e mjete pafund. Mjetet pr t transmetuar mesazhet dhe mendimet tona, me gjestikulacion, z, shkronja, imazh etj., kan aq larushi, saq

Roli i komunikimit

e bjn komunikimi motorin gjenerues t bots. Jo m kot do institucion serioz n bot, publik a privat punson njerz t posam q merren me komunikimin, sepse n saj t ktij elementi varet suksesi apo dshtimi i nj organizate apo kompanie. Prmbysjet e mdha t mnyrs s komunikimit kan ndodhur n shekullin XV me lindjen e shtypshkronjs (Gutenbergu) nj mnyr shumshimi, e cila u mbshtet n sistemin e shkrimit, si nj mjet pr ngulitjen dhe ruajtjen e thnieve. Ndrsa sot ekzistojn forma pafund pr ngulitjen dhe riprodhimin e fjals. Fal mediave q mbshteten n valt radioelektrike, nj njeri mund tju drejtohet njhersh miliona t tjerve si ai. Gjithashtu, telefoni, interneti, programet e ndryshme komerciale t internetit etj., projn informacione e mesazhe n do cep t bots.

Hoxh Qazim Shehu

Qazimi bashk me Haxhi Mersin Duka ishin iniciatort e par t hapjes s xhamis Mbret n zonn e kalas. Ai shrbeu si muezin edhe si hoxh i ksaj xhamie. N vitin 1991 ai kreu Haxhin, pra ai plotsoi nj nga pes shtyllat e Islamit. Deri n vitin 2004 ai shrbeu me prkushtim dhe devotshmri n xhamin m t madhe t qytetit t Elbasanit si Hoxh. Gjat ksaj kohe ai jepte msime feje pr t gjith dashamirsit e saj dhe toi respektin dhe dashurin e t gjith besimtarve t qytetit. Ai lloi tu msonte njerzve dhe dashamirsve t fes vlerat e larta t Islamit, lloi tu iste pr Librin e Shenjt Kuranin dhe pr fjaln e lart Profetike. I donte shum t rinjt dhe kishte shum besim tek ta. Gjithmon i inkurajonte q t msonin m shum pr fjaln e Zotit dhe ta transmetonin sa m bukur at. Nga viti 2004 deri n vitin 2012 ai shrbeu si imam pr faljen e xhenazeve. Ai ishte i dashur me t gjith, ndihmonte njerzit q kishin nevoj me aq sa kishte mundsi. I shrbeu njerzve dhe xhamis s par t qytetit t Elbasanit pas regjimit komunist, duke dhn nj kontribut t pamueshm n rrezatimin e vlerave t larta njerzore t fes Islame. Dshira e tij m e madhe ishte ngritja e nj xhamie n fshatin ku ai u lind, dhe me kmbnguljen e tij ngritja e ksaj xhamie u arrit prpara se ai t ndrronte jet. Hoxh Qazimi ndrroi jet m 11 shkurt 2014, duke ln pas nj veprimtari t gjer fetare. Qindra qytetar e besimtar t Elbasanit si dhe Imamt e xhamive, bashk me Myftiun e qytetit i faln xhenazen dhe e prcolln n fshatin e tij t lindjes.

Nga pes shqisat tona, vetm tri: t prekurit, t nuhaturit dhe t shijuarit nuk kan ndryshuar, por kan mbetur t kuzuara n koh. Ndrsa, zhvillimi i gjith ktyre mjeteve teknologjike t komunikimit na i ka zgjeruar ndjeshm shqisat e tjera, shikimin e dgjimin, deri n at pik sa sht shtruar pyetja pr mundsit e komunikimit me planett e tjera. Pavarsisht ktij hopi t madh zhvillimor, shqisat tona t ndijimit nuk kan psuar asnj ndryshim dhe pikrisht ktu qndron edhe sekreti i komunikimit. Mjetet teknologjike kan vler t madhe pr drgimin e informacionit, por ato mbeten thjesht instrumente n duart tona. far do t thot kjo? sht njlloj si nj njeri i cili gatuan gjellra t ndryshme, ku pavarsisht recetave t larmishme e t shijshme q servir, prmbajtja e ktyre ushqimeve, vitaminat dhe prbrsit kimik t tyre jan t pandryshueshme, kshtu ne marrin t njjtat vitamina n prshtatje me asortimentet e prdorura. Pra, edhe pse kemi shum forma dhe kombinime paraqitjeje, prmbajtja mbetet srish e njjt. Dhe kjo prmbajtje lidhet pikrisht me at q ne ndjejm dhe mendojm. A e keni vn re, q shpeshher ne e kemi shum t vshtir ta artikulojm me fjal at q ndjejm apo mendojm dhe kjo sht vrtetuar shkencrisht, sepse sht nj ndjesi, e cila kaplon t gjith njerzit. Kurr njeriu nuk arrin ta materializoj me fjal brendsin e tij. Pavarsisht formave e mnyrave t ndryshme t t thnit, ne kurr nuk arrijm ta demostrojm prmbajtjen identike t brendsis son.

integruara. N mnyr shum t qart, Islami i tregon detyrat dhe t drejtat tona; ai ndrton nj sistem t prsosur t jets, q prfshin do gj: at q duhet t ham e t pim, at q duhet t veshim, mnyrn se si t sillemi brenda martess dhe familjes, ai organizon namazet, punn, madje edhe relaksimin ton. Prgjigjen pr t gjitha kto e mbart Kurani i madhrishm, i cili sht udhzuesi m i mir pr jetn ton. Kur ne blejm nj televizor apo kompjuter, s pari lexojm udhzuesin e prodhuesit, e nse nuk e bjm kt ne mund t shkaktojm prishjen e ksaj aparature, apo e prdorim me vshtirsi, e njjta gj vlen edhe pr qeniet njerzore, ku udhzuesi yn sht zbritur nga vet Krijuesi dhe secili prej nesh duhet ta organizoj jetn sipas kshillave dhe rregullave t librit t Lavdishm.

oxh Qazimi, Allahu e mshiroft, u lind m 13 maj t vitit 1936 n fshatin Rril t Elbasanit. Ai u rrit nga nj familje e kulturuar dhe e thjesht n fshatin e tij. Msimet e para t fes i mori n Xhamin e Ballies n qytetin e Elbasanit. Msuesi i tij kryesor ishte i nderuari, Allahu e mshiroft, Haz Tahsim Luniku. Filloi pun si llogaritar n komunn Bradashesh dhe punoi aty pr 35 vjet rresht me nder dhe pastrti ashtu si e kish msuar feja e tij. N kohn e regjimit komunist, kur feja u ndalua ai nuk hoqi dor kurr nga ritet fetare si falja e namazit apo agjrimi i muajit t Ramazanit. Dashuria dhe bindja pr fen Islame do ta bnte Hoxh Qazimin q t ruante fen e tij dhe t zbatonte detyrimet ndaj saj, pa marr parasysh rrezikun e lart t asaj periudhe. Pas rnies s regjimit komunist dhe ardhjes n pushtet t nj sistemi tjetr politik i cili nuk e dnonte adhurimin e Zotit dhe njerzit mund ti shprehnin lirshm bindjet e tyre fetare, Hoxh

Nse bazohemi n msimet islame mbi shtjet q lidhen me komunikimin, pr t qen t suksesshm dhe pr t pasur mirqenie n jetn ton, ne duhet t kujdesemi pr dy aspekte: S pari, pr mnyrn e komunikimit me t tjert dhe s dyti pr shndetin ton shpirtror e mendor. T dyja kto elemente jan t lidhura ngushtsisht m njeri-tjetrin dhe jan n relacionin e ndrsjellt shkak-pasoj. Edhe pse ne mund t kemi marrdhnie shum t mira me rrethin ton familjar e shoqror, kjo nuk do t thot se jemi t lumtur, sepse n brendsin ton mund t ndjejm nj boshllk t tmerrshm, mund t kemi nj dshir apo preokupim t parealizuar, i cili na shkakton shum ankth e shqetsim, kshtu edhe e anasjellta, mund t jemi shum t realizuar n aspiratat tona, por ndjehemi t vetmuar, sepse nuk dim t krijojm miq dhe t rrethohemi me dashurin e t tjerve, prandaj q t kemi nj jet t lumtur, pa diskutim q duhet ti kombinojm t dyja trajtat: kontaktin me mendjen dhe shpirtin ton dhe njkohsisht me shpirtin dhe mendjen e t tjerve. Islami sht totalisht n pajtim me natyrn njerzore. Ai vendos nj harmoni t mrekullueshme midis krkesave t shpirtit dhe nevojave t trupit. Sipas pikpamjes islame trupi zik nuk shkputet nga shpirti dhe mendja, por kto shikohen si trsi t

Komunikimi n Islam

Qeniet njerzore nuk mund t jetojn n izolim; njerzit kan nevoj pr mbshtetjen, dashurin, afrsin, miqsin dhe ndihmn e njri-tjetrit. Pr t ndrtuar nj komunitet t shndetshm, ne kemi nevoj pr prindr, familje, msues, shoqri etj. Ne kemi nevoj pr t fortin dhe pr t dobtin, pr t pasurin dhe t varfrin, pr t menurin dhe t paditurin. Shpirtrat jan t ndrlidhur dhe ne marrin forc nga njri-tjetri. Marrdhniet e shndosha njerzore jan shruesit m t fort, t cilt kan mundsi ti largojn shum brenga dhe strese t prditshme. Nj jet e qndrueshme familjare dhe shoqrore sht shum e dobishme pr shndetin emocional, psikik, madje edhe zik t individve. Msimet e Islamit nuk kuzohen vetm n xhami; ato jan udhzues pr t gjitha aspektet e jets, qoft shoqrore, etike, emocionale, shpirtrore, ekonomike, ose politike. Shum musliman bjn nj jet jo t rehatshme, pr shkak t lufts midis praktiks s tyre fetare dhe shpirtrore n njrn an dhe jets profesionale e shoqrore n ann tjetr. N secilin prej ktyre jetve ata ndrrojn rrobat, sjelljen, madje edhe personalitetin e tyre. Kjo sht shum hutuese dhe t shkput nga vetja. Mnyra m e mir pr ti bashkuar t gjitha kto, pr ta arritur paqen dhe knaqsin ton t brendshme sht t kujtohet qllimi i krijimit ton: Un nuk i krijova njerzit pr tjetr, pos q t m adhurojn. Edh- Dhariat, 56 Duke respektuar kt udhzim, ne mund ta shndrrojm do shprehi n adhurim. Nijeti i mir, sinqeriteti dhe devotshmria ndaj Allahut n veprimtarit tona t prditshme, i kthen ritualet mekanike si: puna, gatimi, ushqimi etj., n nj ndriim t madh shpirtror. Dhe pikrisht ky ndriim sht forca e vrtet shtytse e jets s lumtur dhe komunikimit. Qllimi sht faktori kryesor q i jep jets dhe puns kuptimin e plot, nse qllimi yn sht i sinqert dhe nis pr hir t Allahut, ather rezultati do t jet padyshim i madh.

Komunikimi me njerzit q na rrethojn

Mendimi / Mars 2014 /

10
kupton dot kt paradoks, o vlla, o miku im, o dhjaku im i Zotit, o paqsori im? E kupton dot prse duhet e kujt i duhet nj marrzi e till? Thon se pa kt marrzi njeriu nuk do t ekzistonte n bot, sepse nuk do ta njihte dot t mirn e t lign. E prse duhet ditur e mira dhe e liga e djallit, kur ajo nuk vlen nj grosh? As tr njohurit, tr dijet e njeriut nuk vlejn sa kto lot fmije, q i lutet Zotit. Nuk as pr vuajtjet e t rriturve; ata e kan ngrn molln, n djall t ven! - Dgjo, Aliosha, fola pr t vegjlit vetm q gjrat t dalin sa m qart. Pr lott e tjer t njerzimit q kan lar mbar rruzullin, deri n zemr t tij, nuk po them gj, kasten e ngushtova temn. Un jam vetm nj morr dhe nuk mund ta kuptoj prse sht sajuar kshtu kjo bot. Me sa duket, vet njerzit e kan fajin: u dhan Parajsn, ata krkuan liri, pastaj vodhn zjarrin nga qiejt duke e ditur q ndillnin fatkeqsi. Prandaj sduhen mshiruar. Sipas mendjes sime t ngusht, toksore, euklidiane, un them q vuajtje ka dhe fajtor ska, se njra buron nga tjetra, se gjithka ndodh n drejtpeshim t plot; e di q kto jan gjepura euklidiane dhe nuk pranoj t jetoj sipas tyre! m duhet mua q fajtor ska, q un e di mir kt?! Un krkoj hakmarrje, prndryshe do tia heq vetes. Dua hakmarrje jo diku n pafundsi, as dikur por ktu, mbi tok, tani q ta shoh me syt e mi. Dua ta shoh vet dhe, po qe se do t jem i vdekur, le t m ringjallin, nuk dua q hakmarrja t ndodh n mungesn time. Nuk kam vuajtur q tu plehroj t tjerve harmonin me kufomn time, me vuajtjet e mia. Dua ta shoh me syt e mi si do t bjer n gjunj drenusha para luanit, si do t ngrihet i theruri e do t prqafoj gjaksorin e vet. Dua t ndodhem vet kur t gjith t marrin vesh prse ka ndodhur pikrisht kshtu. Mbi kt dshir mbshteten t gjitha fet, t gjitha besimet. Ather, do t bja me kta fmij? Nuk e di. Prandaj t fola pr fmijt, sepse ktu del shum qart ajo ka dua t t them. Nse njerzit duhet t vuajn pr t shlyer me vuajtje harmonin e prjetshme, hyjn fmijt n kt mes? Prse u dashka t vuajn edhe ata? Prse duhet ta paguajn edhe ata harmonin me vuajtje? Prse duhet t plehrojn ata me veten e tyre harmonin e ardhshme t dikujt tjetr? E kuptoj, njerzit jan solidar n mkat, edhe n hakmarrje jan solidar, por jo solidar n mkat me fmijt. Nse ata jan solidar me etrit e tyre, n t gjitha krimet e etrve, ather kjo e vrtet si prket ksaj bot, prandaj un nuk mund ta kuptoj. Ndonj hokatar mund t thot se fmija do t rritet dhe do t ket koh edhe pr t br mkate por ja q nuk u rrit, sepse e shqyen qent q tet vje. O, Aliosha, mos kujto se dua t shaj fen! E marr me mend sa do t tronditej gjithsia sikur gjithka n qiell e nn tok t shkrihej n nj unison mburravec dhe gjithka e gjall, apo q ka qen e gjall t klthiste: Ke t drejt, o Zot, sepse u hapn rrugt e tua! Kur nna t prqafoj inkuizitorin e t birit dhe t tre bashk t luten me lot n sy Ke t drejt, o Zot, ather njohja do t arrij pikn kulmore dhe gjithka do t gjej shpjegim. Ja, me kt smund t pajtohem un. Prandaj sa jam mbi tok do t marr masat e mia. Nuk e di, Aliosha, por mund t ndodh vrtet q kur un t jetoj deri n at ast, ose t ringjallem pr t qen i pranishm, ka shum mundsi q edhe un t therras bashk me t tjert, kur t shikoj se si nna prqafohet me xhelatin e t birit: Ke t drejt, o Zot. Por un nuk do t dua t thrras. Kam hequr dor nga harmonia m e lart. Ajo nuk vlen as sa nj pik lot i fmijs, q rrahu gjoksin me grushtin e vockl dhe iu lut Zotit atje, n gjirizin e ndyr! Nuk vlen, sepse lott e tij nuk morn shpagim. Ata patjetr duhen shpaguar, ndryshe harmoni t plot sdo t ket kurr. Por me far, me far do ti shpaguash? sht e mundur ti shpaguash? Me hakmarrje? m duhet hakmarrja e tyre, m duhet ferri pr inkuizitort; mund t ndreq ferri, kur fmijt jan torturuar e zhdukur? Pr far harmonie mund t itet, nse ekziston ferri? Un dua t fal, t prqafoj, nuk dua t mundoj t tjer. Nse vuajtjet e fmijve plotsuan numrin e vuajtjeve t domosdoshme pr shlyerjen e s vrtets, un paraprakisht deklaroj se e vrteta nuk vlen shum. S fundi, nuk dua q nna t prqafohet me kriminelin, q i coptoi t birin! Ajo ska t drejt ta fal! Nse dshiron, le ta fal pr vete, le ti fal inkuizitorit vuajtjet e tmerrshme t nns, por jo ato t djalit t coptuar; ato ska t drejt tia fal, edhe sikur vet fmija tia falte! Por, po qe kshtu, nse ata nuk duhet t falin, ku qenka harmonia! A ka n bot qoft edhe nj krijes, q ka t drejt t fal? Nuk dua harmoni! E dua njerzimin, prandaj sdua harmoni! M mir pranoj t mbetem me vuajtjet e pashpaguara. M mir mbetem me vuajtjen time t pashpaguar dhe me urrejtjen time t pashuar, edhe sikur t mos kem t drejt! Pastaj, si shum shtrenjt e kan vlersuar harmonin! Sna e mban xhepi t blejm bilet hyrjeje kaq t shtrenjt. Prandaj e kthej mbrapsht biletn time. Po t jem i ndershm, duhet ta kthej, madje sa m shpejt. Dhe un kt po bj. Jo se nuk e pranoj Zotin, Aliosha, por vetm i kthej biletn me shum respekt. - Ky quhet rebelim, - foli Aliosha syulur e me z t shuar. () - A mund ta pranosh iden q njerzit, pr t cilt ti ndrton, ta pranonin lumturin e tyre t tuar me gjakun e martirit t vogl dhe, pasi ta pranonin, t mbeteshin prjetsisht t lumtur? - Jo, nuk mund ta pranoj. Vlla, - foli Aljosha dhe syt i prshkndin, - ti tani sapo the: vall ka n bot nj krijes q mund dhe ka t drejt t fal? Kjo krijes ekziston; ajo mund t fal gjithka, t gjith dhe pr t gjitha, sepse ajo dhuroi gjakun e vet pr t tjert. Ti e harrove at, por ngrehina mbi t, i vendos themelet e veta, atij do ti thon: Ke t drejt, o Zot, sepse u hapn rrugt e tua! - A-a, e ke fjaln pr t vetmen krijes pa mkate dhe pr gjakun e tij! Jo, nuk e harrova dhe habitem si nuk ia nxorre emrin kaq koh, sepse n biseda t tilla shokt e tu e prmendin shum shpesh. Pak m lart ne e tham se na duheshin edhe dy citime t gjata q t nisnim komentin ton mbi qndrimin e Ivan Fjodoroviit lidhur me vuajtjet e fmijve konkretisht dhe pr shtjen e madhe e cila e shqetsonte e q ishte ekzistenca e s keqes n kt bot. Po ashtu tham se pr kt krim kaq t rnd ai akuzonte Zotin sepse pavarsisht se n themel t t gjith besimeve qiellore (Hebraizmi, Krishtrimi, Islami) sht

Komentar mbi romanin Vllezrit Karamazov

Rebelimi
Pjesa e dyt
themel t t gjith Krishtrimit qndron mkati origjinar, i cili pason do krijes njerzore q do t lind, q prej njeriut t par e deri tek i fundit. Njeriu i par q Zoti krijoi, Adami, shkeli urdhresn e Zotit q t mos hante nga Pema e Dijes (t mos e kafshonte molln). Ai frut simbolizonte Dijen e Madhe t ciln Zoti e kishte ruajtur (me te drejt) pr vete duke i dhn lumturin m t madhe (Parajsn) njeriut, por gjithsesi e kishte privuar nga kjo lumturi edhe m e madhe si sht njohja e do gjj dhe dijenia pr gjithka. Ky ishte arsyetimi q Djalli (n trajtn e nj gjarpri) i bri Adamit t cilin e shtyu n mkatin origjinar, kafshimin e molls dhe daljen e njeriut nga Parajsa. N Krishtrim kjo quhet zbritja e njeriut n Tok dhe pranimi i amanetit. Amaneti i madh n kt kontekst ishte se njeriu (gjegjsisht t gjith njerzit pa asnj prjashtim) do t pranonin prgjegjsin si kosto e vetme e liris q atyre do tu jepej, pra se gjithka q ata do t bnin n jetn toksore, n post-histori, n Ditn e Gjykimit, do t jepnin llogari pr t gjitha bashk. N kt kuptim, do i rritur q arrin moshn e pjekuris do t njoh T Mirn dhe T Keqen e pr rrjedhoj do mkat q ai do t veproj, sdo t jet tjetr gj vese shkelje e nj prej urdhresave t Zotit. Na duhej ky sqarim sepse n komentimet e mposhtme q do t pasohen nga shtja madhore e teodicese (drejtsis s Zotit), itet m s shumti pr vuajtjet, padrejtsit, keqtrajtimet q fmijt kan psuar e vazhdojn t psojn n kt bot. - Kur isha n Mosk, - vazhdoi Ivani, si t mos e kish dgjuar t vllain, - nj bullgar m ka treguar se si turqit dhe erkezt tek ta n Bullgari, nga frika se mos sllavt ngrihen kundr tyre, bjn gjithfar krimesh: djegin, therin, prdhunojn, i gozhdojn robrit nga vesht dhe i ln ashtu deri n mngjesin tjetr, pastaj i varin etj. etj. Flitet pr egrsin shtazarake t njeriut, por kjo ssht e drejt; kjo e poshtron shtazn, e cila smund t jet kaq e egr, kaq artistikisht e egr, sa njeriu. Tigri t an, t shqyen, por vetm kaq. Atij kurr sdo ti shkonte n mendje ta gozhdonte viktimn nga vesht, edhe po t dint ta bnte. Midis t tjerash, ata turqit edhe fmij torturonin. I nxirrnin me jatagan nga barku i nns, ose i hidhnin foshnjat prpjet dhe i prisnin me bajoneta, n sy t nnave, kjo ishte pr ta knaqsia m e madhe. Dika m mbeti n mendje: nj nn mban n duar foshnjn e saj; papritur shtpia mbushet me turq t egrsuar. Ata nisin nj loj t uditshme; e ledhatojn foshnjn, qeshin, duan ta bjn edhe at t qesh dhe ia arrijn, foshnja nis t gugas me z. At ast njri i afron koburen vetm nj pllmb larg fytyrs. Fmija

Nga Klajd BYLYKU

qesh me t, mundohet t kap koburen papritur artisti trheq kmbzn dhe ia copton kokn e vockl Artistike, ? Thon se turqit i plqejn shum mblsirat - Vlla, prse mi thua t gjitha kto? e pyeti Aliosha. - Un mendoj se nse djalli nuk ekziston, at e ka shpikur mendja e njeriut, si kopje t sakt t vetes. - Njlloj si Zotin, kshtu? Sa bukur di ti vrtitesh fjalt, Aliosha! Si thot Poloni tek Hamleti, - qeshi Ivani. M zure n fjal por ska gj, gzohem. I mir Zot ky yti, prderisa e ka krijuar njeriu sipas mostrs s vet! M pyete prse ti them t gjitha kto. Un, q ta marrsh vesh ti, jam amator i grumbullimit t provave; mbledh nga librat e gazetat histori e anekdota t ndryshme Rregullat e arsyes na e krkojn q prball do dukurie me sinqeritet t vihemi n pozita t krkimit t dijes, arsyeve se prse ajo (dukuria) ekziston, nga ka ardhur e cili sht qllimi i krijimit t saj, gjithnj pasi t gjejm krijuesin. Kshtu n fragmentin m lart Ivani i sokllin fort Alioshs rreth nj shtjeje q e mundon shum e q sht vuajtja e fmijve. Ivani shprehet haptazi se nuk i vjen keq pr t rriturit t cilt e kafshuan molln, por pikrisht pr fmijt t cilt gjymtohen, iu bhet padrejtsi, vuajn dhe vriten q pa u rritur, me nj fjal padrejtsisht sepse t dnohet i rrituri, pra ai q e bn t keqen duke mekatuar kjo sht e logjikshme dhe e drejt, por sipas Ivan Fjodoroviit vuajtja, lott, rnkimet e fmijve prbjn krimin m t madh dhe pr kt krim, pr kt padrejtsi kolosale q sht vrtetuar e vazhdon t vrtetohet dita dits n do qoshe t bots, Ivani bn fajtor Zotin. Por na duhen dhe dy citime relativisht t gjata q m n fund t prplasim mendimin e Ivanit kundr mendimit t Alioshs e m pas t mbajm edhe qndrimin ton. Nj vajz t vogl, pes vjee, prindrit e torturojn mizorisht, e rrahin, i bien me shqelma, pa e ditur as vet prse, ia bjn mishin gjith vula t zeza. N fund arrijn deri aty sa e mbyllin n nevojtore, n t ftoht, n cikn, pr gjith natn. Dhe e di prse?... Sepse nuk krkoi uturakun natn (sikur fmija pes vjee, q e si qingji, di t ngrihet natn). Vetm pr kt ia lyen fytyrn me nevoj dhe e detyruan ta haj nevojn e vet. T gjitha kto i bn nna, nna q e ka pjell!... Nna mundi edhe t inte teksa fmija i mjer rnkon i mbyllur n nj vend t ndyr! E kupton dot, si sht e mundur, q nj krijes e vogl, q nuk mund t kuptoj bjn me t, i bie me grusht gjoksit t zbuluar, ulur gali n at vnd t poshtr, n errsir e n t ftoht, qan me lot gjaku, lot t pafajshm, tek i lutet Perndis ta marr n mbrojtje: E

Mendimi / Mars 2014 /

nj pik t ciln e besojn ithtart e t tri ktyre doktrinave e kjo pik sht Dita e Gjykimit, Dit n t ciln do t shpaguhet gjithka. Por prpara se t shtjellojm kt keqkuptim t madh ia vlen t riformulojm kritikn, paqartsin, pamundsin e Ivan Fjodoroviit pr t pranuar t keqen dhe disponimin e tij t plot pr t br Zotin shkaktar, pra Krijuesin e Bots, pr kt Bot kaq t keqe e t padrejt q Ai ka krijuar. Me nj fjal ne tham se Ivani del kundr Transcendencs n t ciln besonte Aliosha duke pranuar pr nj ast ekzistencn e Zotit (gj q ai kurr nuk e besoi), e pasi e bn kt, akuzon Zotin se ekzistenca e s keqes, lott, vuajtjet, dhembjet e fmijve kurr nuk mund t shpaguhen e nse kjo ndodh ai gjithsesi e refuzon! Pr ta kuptuar m mir kt le t prmbledhim qndrimin e Alioshs i cili praktikisht sht diametralisht i kundrt me t vlla Ivanit. Ivani sokllin se ska asnj logjik, asnj arsye, madje asnj nder q n nj bot ku gjrat do t jen ndryshe nga ktu (duke aluduar mbi Prjetsin t ciln ai vet nuk e besonte), bot n t ciln pasi t shlyhet do vuajtje, pasi t shpaguhet do sprov, t dnohet do e keqe e t shprblehet do e mir, pra ska asnj nder dhe mirsi q t ndodh kshtu ndrkoh q kjo jo vetm nuk sht e sigurt, por edhe po t ishte do t qe mizore q lumturia e prjetshme (Parajsa) t blihej me lott e fmijve. Kam hequr dor nga harmonia m e lart. Ajo nuk vlen as sa nj pik lot i fmijs, q rrahu gjoksin me grushtin e vockl dhe iu lut Zotit atje, n gjirizin e ndyr! Nuk vlen, sepse lott e tij nuk morn shpagim. Ata patjetr duhen shpaguar, ndryshe harmoni t plot sdo t ket kurr. Ivani madje shkon edhe m larg se kaq kur deklaron se edhe nse kjo do t ndodh Ai do ta refuzonte, pra edhe kur ta shihte me syt e tij, edhe kur t shpaguhej plotsisht do vuajtje pr t ciln ai rebelohet ai kurr nuk do t pranonte sakrikimin e lotve t fmijve pr prjetsin parajsrore. Shihet qart skepticizmi i lart, mungesa e plot e besimit dhe mbi t gjitha pesimizmi e trishtimi lidhur me fatin e t gjitha krijesave njerzore. E ndryshe nga ai, Aliosha, pasi Ivani nuk pranon q nna t fal xhelatin e fmijs s saj n Parajs kur Zoti hipotetikisht do ti falte e ti bashkonte t dy atje duke e bazuar gjith qndrimin e tij n bindjen e plot se askush mbi faqe t dheut nuk sht i gatshm t fal t till mizorie, Aliosha pra, i nxjerr si kundrshembullin e vetm dhe suprem, gurn e Jezu Krishtit. Sipas doktrins s krishter, si e tham n llim, Ademi dhe Eva, dy njerzit e par vepruan mkatin e tyre duke ngrn nga pema e ndaluar e dijes. Ky n Krishtrim quhet mkati llestar (origjinar) t cilin e bart do krijes njerzore deri n Ditn e Fundit. Ky ligj ekzistonte n bot deri n astin kur Zoti solli n Tok Birin e Tij t vetm, Jezu Krishtin i cili u kryqzua jo vetm pr mkatin llestar t kryer nga Ademi dhe Eva, por edhe pr t gjith mkatet e t gjith njerzve. Me nj fjal besueshmria e plot dhe e padyshimt e ithtarve t besimit t krishter n sakrikimin e dhimbshm t Jezusit nga Zoti shndrrohet n bindjen e patjetrsueshme tek shprblimi i madh dhe shlyerja e t gjith mkateve t tyre pavarsisht asaj q kan vepruar e q do t veprojn. ti tani sapo the: vall ka n

11
kt bot, kshtu si jemi, ktu si jemi. Kjo na sht premtuar (prej Zotit) n nj bot tjetr, premisat dhe kushtet e s cils ontologjikisht jan krejtsisht t ndryshme nga kjo ktu. Ksisoj, ky rrugtim pr tek Zoti (papritmas befasohemi duke u vn n dijeni se ekzistenca jon ktu ku jemi, me trup e shpirt na qenka nj rrugtim, nj udhtim q ka nisur pa dijenin ton e q prfundoka tek Zoti), pra kjo udh ka ndalesat, pengesat e stacionet e veta, e nj ndr stacionet kryesore, pr t mos thn dy themelort, jan ekzistenca e s mirs dhe s keqes. Vetkuptohet se ashtu si kto dy prirje, do gj tjetr n trajtn e nj sprovimi (mjafton q gjrat t mos jen t prjetshme dhe vet prkohsia e shndrron do gj n joprfundimtare, e pr pasoj n dika testuese prgjigjja e s cils do t na vij n trajtn e prjetsis q do t kemi), pra do gj tjetr sht krijuar po nga Zoti pikrisht pr t na vn n prov a do t jemi ne prej atyre q do t pasojn t mirn e do ta refuzojn t keqen apo do t bjm t kundrtn. Kjo loj e rrezikshme nse do t lihej deri ktu, prsri do t na jepte arsye q ta akuzonim Zotin pr padrejtsi ndaj nesh dhe ne me kt jemi dakord, por n historin e njerzimit Zoti ka nj prov t madhe e cila na e ndalon ne rreptsisht ta konsiderojm at t padrejt dhe kjo prov sht se vet Ai, pasi i ka krijuar vet t mirn dhe t keqen, na e ka deklaruar ne nprmjet Librave t Shenjt dhe profetve deri n detajet m t hollsishme se cilat jan veprat e kqija e cilat jan t mirat q n total shndrrohen n dy themelet e vetme t moralit hyjnor. Dhe pasi ka br kt, Ai e ka prsosur detyrimin e lart moral q ka karshi nesh duke na e rrfyer haptazi e n mnyr t qart se duhet me doemos q t veprojm t mirn e ta largojm t keqen. Por drejtsia q tejkalon n mshir karshi nesh prmbushet ather kur Ai vet na e ka deklaruar ne haptazi as m shum e as m pak gjith kt q jemi duke thn: se t mirn dhe t keqen e ka krijuar apostafat, posarisht dhe me qllim preiz e t caktuar pr t na vn ne n prov se a do t jemi mirnjohs apo jo. N kt pik, mirnjohja kapitale nis q me shlyerjen e borxhit karshi Atij q na e tregoi kt e kjo mirnjohj llimisht nis me besimin e patundur tek ky premtim i madh, premtim t cilin Ivani jo vetm q nuk e beson, por edhe kur arsyeton hipotetikisht se do t realizohej ajo q sht premtuar (shpagimi prfundimtar me harmonin e prjetshme), ai prsri e refuzon duke arsyetuar keq me mimin e lart (lott dhe vuajtjet e fmijve) me t cilin blihet ajo harmoni e prjetshme. Kshtu si e tham Aliosha i kundrvihet duke deklaruar se e ka shitur shpirtin e tij tek kjo e vrtet universale q sht e vjetr dhe e vrtet sa vet njerzimi, e q shpagimi do t kryhet plotsisht. Pra nse n post-histori, pasi t mbaroj historia, ky univers dhe ky cikl i madh jetsor, nse ende do t ket padrejtsi, krijesa t pashpaguara dhe vuajtje e lot t pashprblyer pr durimin e tyre kur u sprovuan nga mizoria m e madhe e s keqes, ather Aliosha (bashk me ne) do t ishte i gatshm me keqardhje dhe kryenesi t pohonte se projekti i njerzimit dshtoi dhe Zoti n prjetsi ka qen e do t mbetet i padrejt me krijesat e Veta. Por jo, ne kt nuk e besojm kurrsesi dhe si prov pr kt bindje t patundur ai i jep Ivanit Jezu Krishtin. Kjo krijes ekziston; ajo mund t fal gjithka, t gjith dhe pr t gjitha, sepse ajo dhuroi gjakun e vet pr t tjert. Ti e harrove at, por ngrehina mbi t, i vendos themelet e veta, atij do ti thon: Ke t drejt, o Zot, sepse u hapn rrugt e tua! Ne dshmojm se koncepti i adhurimit dhe besimit tek Zoti n doktrinn e krishter sht paksa i paqart sepse kur Ai na vjen i shoqruar me Birin e Tij t kryqzuar, si t thuash i ndohtet dhe i prlyhet hyjnorja absolute, por kjo n kontekstin n t cilin po asim nuk prbn problem. Pra n citimin e msiprm na rezulton se Zoti gjykues shte vet Jezu Krishti tek i cili kan besuar n t mir e n t keq (sidomos n t keq) krijesat njerzore t cilat refuzuan t luanin me shenjtrin e tij dhe kurr nuk vun n dyshim drejtsin e tij absolute e cila do t prmbushej n shpagimin prfundimtar. Dhe kshtu Aliosha pra sikur na e jep prpara syve astin kur t gjith ata q e shitn shpirtin e tyre tek e vrteta e Jezu Krishtit do t shprblehen e sdo t pendohen pr besimin e tyre t patundur duke i dhn atij t drejt q i hapi rrugt e tij t shpagimit t vuajtjeve e shprblimit t durimit. T njjtn gj n nivel kozmologjik, paka se jo doktrinor besojm edhe ne. Duke pohuar monoteizmin puro (pa ndrmjetsin e nj biri hipotetik apo t do krijese tjetr qoft ajo edhe profet) ne besojm se jo vetm lott e fmijes, por gjithka q Zoti ka caktuar si sprov kalimtare pr t gjitha krijesat ia vlen kur n ann tjetr t peshores sht harmonia e prjetshme (Parajsa). Kshtu ne refuzojm q kt akt sublim ta quajm drejtsi nga ana e Tij, por menjher e shndrrojm n mshir dhe mirsi t pakujshme ndaj nesh. Ekzistenca e s keqes sht nj mirsi pr ne, sepse pa t ne nuk do t mund ta njihnim t mirn. sht krijuar e keqja q ne t na bhet e qart se sht e mir n mnyr q ta veprojm. Po ashtu ekzistenca e s keqes vazhdimisht na rikujton prkohshmrin e ekzistencs son duke na shtyr q veprimeve tona tu japim vlern e merituar duke i ngarkuar ato me vler etike e morale e jo duke i konceptuar si eksperimente, shaka apo akte t cilat pasi i kryejm nuk kemi m lidhje, shkputemi prej tyre duke i konsideruar t huaja apo jo tonat. Pra nga nj krim apo mangsi e Zotit, e keqja na vrteton pr t disatn her fuqin dhe urtsin e plot t Tij duke krijuar gjra t cilat Ai vet nuk i plqen (Ai e krijon t keqen duke e urryer at vet dhe gjithashtu urren q ne ta pasojm at dhe ka t drejta t plota ta bj kt sepse si tham pasi na i ofroi t dy mundsit na dhuroi edhe udhzimin drejt kujt kahu duhet t zgjedhim). Ky prfundim na sjell menjher n nj pik po aq t rndsishme si sht liria dhe prgjegjsia q njeriu mbajtka mbi supe. Nse Zoti pasi e paska krijuar e urreka t keqen prse na l t lir q t veprojm far t duam? E pas ksaj, nj pyetje e dyt, meq qenkemi t lir si shpjegohet q gjithsesi kjo liri qenka e kuzuar meq n fund t do territori lirie q ne zaptojm menjher na pret llogaria? Por tashme ne pr ket shtje kemi folur m lart kur komentuam legjendn mbi Inkuizitorin e Madh; ndoshta majn e gjith veprs s Dostojevskit. FUND

bot nj krijes q mund dhe ka t drejt t fal? Kjo krijes ekziston; ajo mund t fal gjithka, t gjith dhe pr t gjitha, sepse ajo dhuroi gjakun e vet pr t tjert. Ti e harrove at, por ngrehina mbi t, i vendos themelet e veta, atij do ti thon: Ke t drejt, o Zot, sepse u hapn rrugt e tua! Por Jezu Krishti, sipas asaj q Aliosha besonte, sht rruga prfundimtare, asti i fundit i triumt dhe shpagimit t do t keqeje, do loti fmije, do vuajtjeje njerzore, e q t shkohet deri atje m par e mbi t gjitha duhet rrfyer rruga se si duhet ta konceptojm t keqen dhe gjith mizorit q ndodhin n kt jetn ton toksore. Tani pra sht asti t shpallim qndrimin ton individual lidhur me kt. Ne besojm se nse Zoti akuzohet pr krijimin e s keqes, kjo akuz n fakt sht e dysht sepse sipas Ivan Fjodoroviit Zoti duhet t jet me doemos ose i keq, ose i mangt, i pafuqishm, i dobt. do t thot kjo? Kjo do t thot se nse pranojm se Zoti e ka krijuar Botn, Universin dhe gjithka q ka n t ather thjeshtsisht i bie q Zoti sht i vetmi krijues i do gjje, pr rrjedhoj edhe i s keqes. E pr pasoj mund t jet tjetr vese i keq nj Zot q e krijon t keqen dhe e lejon at t bj krdin me vuajtjet e pafundme q shkakton tek krijesat njerzore? Dhe nse nuk sht i keq, pra nse supozojm se Ai sht i mir e pr rrjedhoj nuk e ka krijuar Ai t keqen, por ajo ka ardhur vetvetiu, ather Zoti meq sqenka i keq me siguri duhet t jet i mangt dhe i pafuqishm ngase prova kapitale pr kt sht ekzistenca e vazhdueshme e s keqes, t ciln Ai nuk e zhduk dot, nuk e eleminon dot, nuk e eviton nj her e prgjithmon nga krijesat e Tij e q me kt veprim t dshmoj prfundimisht dashurin q ka pr to. Ky sht qndrimi i Ivan Fjodoroviit dhe i t gjith atyre q nisin t shqyrtojn procesin e teodices (drejtsis s Zotit). Por prpara se ne ti japim zgjidhjen ton ksaj shtjeje, m par kemi t drejtn e plot t pyesim se kush e krijoi t mirn? T themi se t mirn e krijoi vet njeriu, nuk na shkon sepse me t njjtn logjik mund ta zgjidhnim problemin e s keqes, pra se Zoti sht i mir dhe jan njerzit ata q e kan krijuar e vijojn ta pasojn t keqen n veprimet e tyre. Por jo, akuzohet Zoti sepse njerzit, qofshin ata veprmir apo veprkqij, akuzojn Zotin pr krijimin zanallor, llestar t ekzistencs t s keqes, si nj demon, instinkt apo djall q t shtyn kah e keqja dhe jo kah e mira. Dhe sipas ksaj mnyre arsyetimi i bie q nse njerzit e paskan trashguar n trajtn e nj dhurate instinktin llestar q t veprojn t mirn apo t keqen, ather na rezulton se sht logjikisht e pavend q apriori, paraprakisht t kurorzojm njeriun si nj krijues t mshirshm e bujar pr krijimin e dikaje kaq sublime si sht e mira kur nga ana tjetr akuzojm Zotin pr krijimin e s keqes. E nse nuk kemi prgjigje tjetr pr kt, ather ne themi se si t mirn, ashtu edhe t keqen i ka krijuar Zoti. Kujdes, i ka krijuar, por sduhet t ngutemi duke e keqkuptuar urtsin e ksaj. Ne themi i ka krijuar sepse kjo shkon bashk me mnyrn se si ekzistojn, funksionojn identitetet (njerzit dhe gjithka tjetr) n kt bot. Tipari themelor i do njeriu sht prkohsia, pra q ne na sht ndaluar prjetsia n