Pytania na zaliczenie Podstaw Technik Wytwarzania dr Siwkiewicz

1. Jakie gwinty wykonuje si na tokarkach i na jakich? 2. Odlewnictwo: w formach piaskowych skorupowe cinieniowe kokilowe 3. Opisa jak cignie si druty, rury za pomoc cigade(przecigaczy) 4. Parametry skrawania na podstawie toczenia 5. Jak realizuje si skok ta my w wykrojniku? 6. Paszczyzny w ostrzu tokarskim 7. Kolejno wytwarzania z proszkw spiekanych 8. Parametry skrawania na podstawie wiercenia 9. N boczny ( do czego suy, schemat, opis) 10. Kty we frezie 11. Parametry szlifowania 12. Toczenie sto kw na tokarce 13. Masa formierska 14. Tokarka uniwersalna ( budowa i przez nacz enie zespow) 15. Rodzaje tokarek i r nice 16. Frezy (rodzaje) 17. Szlifowanie planetarne 18. Wykrawanie precyzyjne 19. Frezowanie wspbie ne i przeciwbie ne 20. Prasowanie matrycowe 21. Wyjani na szkicach, na czym polegaj sposoby prasowania jednostr onnego i dwustro n nego(zalety i wady) przy wytwarzaniu detali metod metalurgii proszkw.

1. Na tokarce mo na gwintowa narzynkami, gwintownikiem oraz nacina gwinty zewn trzne, jak i wewn trzne no ami o zarysie ostrza zgodnym z zarysem gwintu. Gwintowanie no em stosuje si w tych wypadkach, gdy gwint ma mie wiksza dokadno i gadko lub, gdy wykonuje si gwinty o du ych rednicach lub du ych skokach. Gwinty mo na toczy praktycznie na ka dej tokarce posiadaj cej rub pocigow, gdy zapewnia ona okrelony posuw no a. S to tokarki: uniwersalne oraz specjalizowane. 2. w formach piaskowych: a) oglna charakteryst yka(zalety i wady) - du y koszt jednostkowy wykonania detalu(konieczne jest zatrud nienie specjalistw do wykonania formy) - formy jednora zowego u ytku - du a ilo brakw (odrzut w) - t metod wykonuje si jedynie odlewy grubocienne - metoda stosowana do du ych elementw - metoda opacalna wycznie przy produkcji masowej - masa gadko i dokadno wymiarowa b) proces technologicz n y - na podstawie rys. konstrukcyjnego i ustale technologw wykonuje si rys.odlewniczy

- nast pnie na rdzeniach wykonywany jest model. Model odtwar za ksztat zewn trzny detalu. Rdze wykonywany jest z masy formierskiej, wkada si go do formy i w niej zamyka. Modele wykonuje si z drewna, eliwa lub mosi dzu. Cao umieszcza si w skrzynkach formierskich(rdzeniowych). Masa formierska do wykonania formy piaskowej - oprcz modelu mamy modele wleww, wychodw itp. w formach kokilowych: a) oglna charakteryst yka ( zalety i wady) - zawone gabaryty, nie mo na wykonywa du ych detali - koszt wykonania formy w zale noci od ksztatu mo e by du y - tylko do odlewania metali kolorowych - produkcja opacalna dopiero powy ej pewnego puapu (iloci sztuk) - wykonanie detalu zajmuje stosunkowo niewiele czasu - du e dokadnoci ksztatu i wymiarw - powtar zalno otrzymywanych detali w ksztacie i wymiarach - metoda nie wymagaj ca zatrudniania fachowcw - przy odlewaniu grawitacyjnym element nie mo e by zbyt skomplikowany - dokadno 0,1 0,125 - gadko Re = 1015 m b) proces technologiczn y - formy w zale noci od ksztatu odlewu zoone z 2 lub wicej czci - wewn trzne ksztaty przed miotw odzwierciedlane s przez rdzenie wykonane z masy rdzeniowej - formy s najczciej metalowe, czci poczone zawiasami - rdzenie metalowe odzwierciedlane s prze z rdzenie wykonane z masy rdzeniowej c) przebieg procesu odlewania - pokrycie wn trza formy substancj ochronn( wykadzina ognioodpor n a) - zoenie kokili i zamkni cie powek kokili - uzbrojenie kokili w dwa rdzenie boczne i rdze grny - podgrzanie kokili podgrzewacza mi elektrycznymi lub przez kilkakrotne wypenienie kokili ciekym metalem - rozebranie kokili po zakrze pni ciu metalu i wyjcie odlewu cinieniowe a) oglna charakteryst yka (wady i zalety) - formy podobnie jak kokilowe najczciej ze stali do pracy na gorco - cinienie 30 100 MPa wtryskiwanie ciekego metalu - du a gadko Ra = 0,63 m - detale o niewielkich wymiarach - koszt wykonania formy bardzo wysoki - konieczno stosowania specjalnych maszyn odlewniczych - nie odlewa si eliw, staliw, tylko metale kolorowe - du a wydajno 100 600 napenie / h - du a trwao formy - du a dokadno T7 T12 - identyczno i powtar zalno - nie ma potr zeby obrbki wyka czaj cej - du a wytrzymao b) proces technologicz n y - forma musi mie odpowiedni temperat ur ze wzgl du na skurcz - musz by tez kanay odpowietrz aj ce w formie (odgazowuj ce) - stosuje si maszyny z gorc komora(element zanur z a si w metalu)

lub z zimna komor odlewnicza( porcja metalu wtaczana pod tok maszyny) - przy wlewaniu wa ne s siy rozwieraj ca i zwierajca - detal i forma mus za by (technologicznie upros zc z one) utechnologicznione eby atwiej byo zbudowa form - dla uniknicia grubej ciany stosuje si w konstr ukcji ebro, bo mog si tworzy jamy usadowe - du e elementy odlewa si w paszczy nie aby nie tworzya si fakturka - do zdejmowania detalu z formy stosuje si wypychacze albo ruchomy rdze 3. Cignienie ksztatowanie elementw pfabrykatw poprze z zmian rednicy i jego ksztatu poprzez siowe cignienie materiau przez otwr cigada. Przy ciganiu drutw wyst puje trjosiowy stan napr e. Jest operacja kilku stopniow, gdy nie mo na przej bezpo rednio z du ej do maej rednicy (kilka operacji cignienia). Ilo cigw Z = (Fn- 1 - Fn /F n- 1 )*100%. Przy ciganiu drutw wolframowych i tytanowych stosuje si oczka diamentowe. Obrbka ta zale y od waciwoci plastycznych materiau i od wzgl dnej wartoci zmniejszenia przekroju dla materiaw mikkich nawet do 30%. 4. pr dko obrotowa przed miot u n [obrt / mi n] posuw p [ mm / o b r t] gboko skrawania g [mm] g = D- d/2 pr dko skrawania V [m/min] V = *d *n/1000 przekrj popr zec z ny warstwy skrawanej F [mm 2 ] F = g * p

5. Skok ta my realizuje si za pomoc no a bocznego i zderzaka. Ta ma przecho d zi do zderzaka, n boczny odcina brzeg ta my; cay ukad odnosi do wykonania nast pnego taktu, ta ma przesuwa si do zderzaka o tyle co wyci n; n projektuje si tak, aby uzyska okrelony skok; zderzak jest tak konstruowany, eby zapewnia minimalne straty materiau. 6. a) powierzch nie i kraw dzie czci roboczej no a: - pow. natarcia pow. po ktrej spywa wir podczas skrawania - pow. przyoenia pow. no a zwrcona do powierzchni skrawania - pomocnicza pow. przyoenia pow. zwrcona do pow. obrobionej - przej ciowa pow. przyoenia pow. znajduj ca si miedzy pow. przyoenia a jej pomocnicz pow. Kraw dzie tnce to linie przecicia pow. natarcia z pow. przyoenia - gwna kraw d tnca kr. przecicia pow. natarcia i pow. przyoenia - pomocnicza kraw d tnca kr. przecicia pow. natarcia i przejciowej pow. przyoenia - przej ciowa kraw d tnca kr. przecicia pow. natarcia i przej ciowej pow. przyoenia b) paszczy z n y okrelaj ce kty: - paszczyzna podstawowa - Pr rwnolega lub prostopa d a do elementw bazowych narz dzia (o lub podstawa) - paszczyzna boczna - Pf prostopa d a do Pr i zgodna z kierunkiem ruchu posuwowego - paszczyzna kraw dzi skrawaj cej Ps poprowad z on a przez kraw d skrawaj c i prostopa da do paszczyzny P r - paszczyzna pomocniczej kraw dzi skrawaj cej Ps prostopa d a do Pr przecho d zi przez pomocnicza kraw d - paszczyzna przekroju gwnego Po prostopa d a do Pr i Ps

- paszczyzna przekroju pomocniczego Po przechod zi przez kraw d pomocnicza i jest prostopa d a do Pr i Ps - paszczyzna normalna Pn prostopa d a do kraw dzi skrawaj cej 7. a) kolejno wytwarzania z proszk w spiekanych: - wymagane forma i pracownik - przygotowanie matrycy elementu, ktry odtwarza ksztat zewn trzny detalu - przygotowanie WSAD- u czyli zasypanego proszku, aby mo na byo z niego wykona element - zag szcza nie w okrelony ksztat detalu - spiekanie swego rodzaju obrbka cieplna; podgrza nie do okrelonej temp.; potrzy ma nie; zespalanie ziaren. b) rodzaje proszk w: - mieszane - ferrytowe - ceramiczne - metaliczne (Fe , Sn , Pb , Cu , Ni, W + ewentualne dodatki stopowe) c) sposob y wytwarzania proszk w mechaniczne - rozdrabnianie wsad - u(w specjalnych mynach; p niej proszek temp 900 1100 podda rekrystalizacji - rozpylanie ciekego metalu powietrzem ( dzieje si to w szczelnym zbiorniku) - rozpylanie ciekego metalu wod(woda wprowadza na obracaj c dysz 6000 obr / mi n ;woda rozpyla proszek, ktry jest silnie utleniony > wytwarzanie) - rozpylanie wiruj c tarcz fizyko - chemiczne - metoda redukcji gazami - metoda elektrolizy d) charakteryst yka proszku: - gsto - powierzchnia rozwinicia - zanieczyszcze nia - wielko proszk u - skad chemiczny - twardo ziarna e) wasno ci technologicz n e: - wspczynnik sypko ci(Halla) ilo proszk u jaka si w jednostce czasu przez okrelony zbiornik - gsto usypowa waga okrelonej objtoci proszku - prasowalno zdolno ziaren proszku do odksz tacenia f) sposob y zag szczania (formowania) sposoby wykorzystuj ce si nacisku elementw naciskaj cych proszek - prasowanie matrycowe - prasowanie izostatyczne - prasowanie wykorzystuj ce si wybuchu - wyciskanie past przez dysz - walcowanie ta m formowanie wyprasek z wykorzystaniem si wicych lub cianek przeno nych - odlewanie gstw - natryskiwanie gstw napenianie form walcowanie proszkw prasowanie izostatyczne

 wyciskanie proszku g) rodzaje prasowania jednostronn e ( stempel dolny podczas prasowania stoi w miejscu, prasowanie realizowane jest popr zez stempel grny, stempel dolny uczestniczy w wypychaniu) - zasypanie - ruch stempla - odksztacenia spryste - odksztacenia plastyczne( zmiana ksztatu ziaren) - odksztacenia wypraski dwustronne (dwa stemple grny i dolny s uyte podczas operacji prasowania) z wykorz y stanie m si tarcia (tarcie matrycy o proszek daje cinienie boczne) 8. pr dko skrawania V [m/min] ? V = *d*n/1000 rednica wierta d [mm] pr dko obrotowa n [obrt / m i n] gboko skrawania g [mm] g = 1\2 d o / przy powiercaniu g = (d o1 - d o2 )/2 posuw narz dzia p [mm /obr t]

9. 10. kt przyoenia kt ostrza kt natarcia 11. pr dko skrawania Vs obwodowa ciernicy [m/s] Vs = (*Ds.*n s )/1000*60 Vd obwodowa przed miot u Vd = (*D*n)/1000 - posuw wzdu ny p p = *H [mm /obr t] - posuw popr zec z ny lub gboko skrawania g [mm] 12. z przesu ni ciem konika dugie waki ze skrceniem sa narz dziowych krtkie sto ki o du ej zbie noci z zastosowaniem przyrz du(liniau) do 15 zbie noci z uyciem specjalnych noy krtkie fazowanie

13. piaski kwarcowe SiO 2 98% (melasa, kalafonia, oleje) piaski formierskie - chude 2- 10% Al - ptuste 10- 20% Al - tuste 20- 30% Al - b. tuste 30- 40% Al. - spoiwo: melasa, oleje - materiay formierskie pomocnicze: - py wglowy posypuje si nim komor aby materia odlewniczy nie przywar do odlewu - puder formierski posypuje si nim model aby mo na go byo oddzieli od komory - wiry drewniane wypalaj si, tworz kanaliki, umo liwiajc odpyw gazw - pa dzierze 14. oe (eliwne na podstawie eliwnej na nich s: ) prowadnice (s obrcone potem szlifowane) wrzeciennik( na nim mocowanie wakw, ma otwr przelotowy) konik (podpieranie tocznych wakw, mo na te mocowa wierto do poprzecz n ego wiercenia)

- suport(zesp: sanie, prowadnice i imak) ( mocowanie narz dzi, musi mie mo liwo ruchu) - obrotnica(aby imak mia moliwoci obrotu wok osi daje to mo liwoci tworzenia maych sto kw - waek pocigowy(realizuje wszystkie odmiany toczenia) - ruba pocigowa(uniwersalno!! Dziki niej mo na obrabia na tokarce gwinty) 15. a) rodzaje tokarek: oglnego przeznac zenia((bez ruby) produkcyjne, uniwersalne) specjalizowane(np. do obrbki limakw i limacznic) specjalne(produkcyjne do produkcji masowej ustawione na dana wielko elementw) b) r nice w tokarkach(mied z y produkc yjna i uniwersalna): - produkcyjne maj upros zc z on budow, nie maj ruby pocigowej - produkcyjna przez nac z on a do obrbki seryjnej wakw mocowanych w uchwycie lub kach - uniwersalna do obrbki zgrubnej jak i wyka czaj cej c) procesy wykon y w a n e na tokarce uniwersalnej: - toczenie wzdu ne i poprzec z ne - toczenie gwintw - toczenie limakw i limacznic - toczenie sto kw dugich i krtkich - wierci - rozwierca 16. walcowy - walcowo - czoowy(jednolity, trzpieniowy) - tarczowy - palcowy - ktowy nasad za ny - ktowy trzpieniowy - krkowy - limakowy 17. odmiana szlifowania wewn trznego - stosowane do obrbki otworw w przed miotach du ych i cikich, gdzie nadanie ruchu obrotowego byo kopotliwe - obydwa ruchy podstawowe wykonuje ciernica tj. obrotowy wok wasnej osi i ruch obrotowy(planetar ny) wok osi przed miotu. ciernica wykonuje tez ruch posuwowy wzdu ny 18. du a dokadno du a gadko powierzchni citych bez zad ziorw du a pasko powierzchni np. zegarowe koa zbate a) spos ob y wykrawania precyz yjn eg o: - cicie bez luzu (gadko Ra 0,63 m, dokadno IT4,IT5, wzrost o 50% siy cicia) - cicie na pycie ze zmniejszaj cym si otworem(wada: detal si wygina, przepychanie przez sto kowy otwr, gadko Ra 0,32 m) - cicie z luzem ujemnym (du a dokadno, du a gadko, 3- krotnie wzrasta sia, wcinite > niedoci te > musi by wypychacz) - cicie z silnym dociskiem materiau (stosujemy dociskanie, Ra 0,32 m, IT4,

prostopa de cicie do powierzchni wycinanej w stosunk u do paszczyzny det.) b) metody wyko cz eni o w e(s po s o b y wygadzania): - zewn trzne przez skrawanie - otworu przez skrawanie - zewn trzne przez tarcie - otworu przez tarcie 19. Frezowanie obwodowe dzieli si na : a) frezowanie wsp bie ne gdy kierunki obrotu freza i ruchu posuwowego przed miot u s zgodne b) frezowanie przeciwbie ne gdy kierunki s przeciwne c) r nice : - podczas frezowania przeciwbie nego ostrza z bw freza szybciej si tpia podczas frezowania wspbie nego. Wynika st d, e zb freza nie od razu zagbia si w materia obrabiany, lecz pocz tkowo lizgajc po materiale si wskutek tarcia. - podczas frezowania wspbie nego wystepuje uginanie si trzpienia na osadzony jest frez, lecz nie towarzys z temu lizganie si zba po materiale (bezpo rednie skrawanie) - powierzchnia obrabiana podczas frezowania przeciwbie nego jest mniej (od lizgania zbw po pow.) - frezowanie wspbie ne mo liwe jest tylko na tych frezarkach, ktre maj urz dzenie kasuj ce luz miedzy gwintem ruby pocigowej a gw.nakr tki - frezowanie wspbie ne jest korzystniejsze jednak stosuje si przeciwbie ne

ni

t pi

ktrym

gadka

20.