Απλή αρμονική ταλάντωση – Μηχανικές ταλαντώσεις (Εξισώσεις – Γραφικές παραστάσεις)

Εισαγωγικές έννοιες
N
& Συχνότητα f =
t
t
& Περίοδος T=
N
1
& Σχέση περιόδου – συχνότητας T=
f
Δθ 2π
& Γωνιακή ταχύτητα (κυκλική συχνότητα) ω= ω = 2π f ω=
Δt Τ

Εξισώσεις – Γραφικές παραστάσεις x, υ, α, F, U, K, E – t για φ0 = 0, φ0 = 0 όταν

t = 0, x = 0, υ > 0
F–x, U, K, E – x, U, K, E – υ

& Απομάκρυνση x = Αημωt x

x–t φ0=0
+Α

t 0 T/4 T/2 3T/4 T

x 0 +A 0 -A 0 0
T/4 T/2 3T/4 T t

-Α

& Ταχύτητα υ = υmaxσυνωt = ωΑσυνωt υ υ–t φ0=0

υ

+ωΑ
t 0 T/4 T/2 3T/4 T
υ +ωΑ 0 -ωΑ 0 +ωΑ
T/4 T/2 3T/4 T
t
-ωΑ

Α α–t φ0=0
& Επιτάχυνση α = -ω2Αημωt = -ω2x α

+ω2Α

t 0 T/4 T/2 3T/4 T

0 -ω Α 2
0 2
+ω Α 0 0
α T/4 T/2 3T/4 T t
-ω2Α

1
 F–t φ0=0
2 F
& Δύναμη F = -mω Αημωt = -Dx F

+mω2Α

t 0 T/4 T/2 3T/4 T

F 0 -mω2Α 0 +mω2Α 0
0
T/4 T/2 3T/4 T t
-mω2Α

& Ενέργεια
1 1 E Ε, K, U – t φ0=0
Δυναμική U = D x 2 = DA 2ημ 2ω t E, K, U E
2 2
1 1 Κ
Κινητική K = mυ 2 = DA2συν 2ωt U
2 2
0
Ολική Ε = Κ + U = σταθερή t
T/4 T/2 3T/4 T
1
Ε= DA2 με D = mω2
2

t 0 T/4 T/2 3T/4 T

U 0 ½ DA2 0 ½ DA2 0
K ½ mω Α = ½ DA2
2 2
0 ½ mω Α = ½ DA2
2 2
0 ½ mω Α = ½ DA2
2 2

E ½ DA2 ½ DA2 ½ DA2 ½ DA2 ½ DA2

2
Οι γραφικές παραστάσεις F–x, U, K, E – x, U, K, E – υ

δεν επηρεάζονται από την ύπαρξη αρχικής φάσης φ0 ή όχι

E, E, K, U Ε Ε, K, U – x
E, U, K – x, x ∈ [-A, +A] U–x E
K
U = ½ Dx2 (παραβολή) U
Ε = σταθερή (ευθεία)
Κ = Ε – U = E - ½ Dx2
(παραβολή με τα κοίλα -A 0 +A x
προς τα κάτω)

E, U, K – υ, υ ∈ [-ωA, +ωA] E, E, K, U Ε Ε, K, U – υ
U–υ E
Κ = ½ mυ2 (παραβολή) U
Ε = σταθερή (ευθεία) K
U = Ε – K = E - ½ mυ2
(παραβολή με τα κοίλα
προς τα κάτω) -ωA 0 +ωA υ

F F F–x
& Δύναμη F = -Dx
+DA
x∈[-A, +A]
+A
-A 0 x

-DA

3
Εξισώσεις – Γραφικές παραστάσεις x, υ, α, F, U, K, E – t
για φ0 = π/2

x x–t φ0=π/2
& Απομάκρυνση x = Αημ(ωt+π/2) = Ασυνωt x
+Α

t 0 T/4 T/2 3T/4 T

x +Α 0 -Α 0 +Α 0
T/4 T/2 3T/4 T
t
-Α

υ υ–t φ0=π/2
υ
& Ταχύτητα υ=υmaxσυν(ωt+π/2)
+ωΑ
υ = ωΑσυν(ωt+π/2) = -ωΑημωt
0
t 0 T/4 T/2 3T/4 T T/4 T/2 3T/4 T t
υ 0 -ωΑ 0 +ωΑ 0
-ωΑ

α α–t φ0=π/2
& Επιτάχυνση α = -ω2Αημ(ωt+π/2) = -ω2x α
+ω2Α

0
T/4 T/2 3T/4 T
t 0 T/4 T/2 3T/4 T t
α -ω2Α 0 +ω2Α 0 -ω2Α 2
-ω Α

F F–t φ0=π/2
F
& Δύναμη F = -mω2Αημ(ωt+π/2) = -Dx
+mω2Α

t 0 T/4 T/2 3T/4 T 0

T/4 T/2 3T/4 T
2 2 2 t
F -mω Α 0 +mω Α 0 -mω Α
2
-mω Α

& Ενέργεια
1 1 E E, K, U – t φ0=π/2
Δυναμική U = D x 2 = DA 2συν 2ω t E, K, U E
2 2
U
K
1 2 1
Κινητική K = mυ = DA ημ ωt
2 2
0
2 2 T/4 T/2 3T/4 T
t

Ολική Ε = Κ + U = σταθερή

t 0 T/4 T/2 3T/4 T

U ½ DA2 0 ½ DA2 0 ½ DA2
K 0 ½ mω Α = ½ DA2
2 2
0 ½ mω Α = ½ DA2
2 2
0
E ½ DA2 ½ DA2 ½ DA2 ½ DA2 ½ DA2
4
Εξισώσεις – Γραφικές παραστάσεις x, υ, α, F, U, K, E – t φ0 = π όταν
για φ0 = π t =0, x = 0 , υ<0

X x–t φ0=π
& Απομάκρυνση x = Αημ(ωt+π) x
+Α

t 0 T/4 T/2 3T/4 T 0

T/4 T/2 3T/4 T t
x 0 -Α 0 +Α 0
-Α

Υ υ–t φ0=π
& Ταχύτητα υ=υmaxσυν(ωt+π)=ωΑσυν(ωt+π) υ
+ωΑ

t 0 T/4 T/2 3T/4 T 0

T/4 T/2 3T/4 T t
υ -ωΑ 0 +ωΑ 0 -ωΑ
-ωΑ

α
& Επιτάχυνση α = -ω2Αημ(ωt+π) = -ω2x +ω2Α
Α α–t φ0=π

0
t 0 T/4 T/2 3T/4 T T/4 T/2 3T/4 T t
2 2
α 0 +ω Α 0 -ω Α 0
-ω2Α

F F F–t φ0=π
& Δύναμη F = -mω2Αημ(ωt+π) = -Dx +mω2Α

0
t 0 T/4 T/2 3T/4 T T/4 T/2 3T/4 T t
F 0 +mω2Α 0 -mω2Α 0
-mω2Α

& Ενέργεια
1 1 E E, K, U – t φ0=π
Δυναμική U= Dx 2 = DA 2ημ 2ω t E, K, U E
2 2
Κ
1 2 1 U
Κινητική K = mυ = DA συν ωt
2 2

2 2 0
t
T/4 T/2 3T/4 T
Ολική Ε = Κ + U = σταθερή

t 0 T/4 T/2 3T/4 T

U 0 ½ DA2 0 ½ DA2 0
K ½ mω Α = ½ DA2
2 2
0 ½ mω Α = ½ DA2
2 2
0 ½ mω Α = ½ DA2
2 2

E ½ DA2 ½ DA2 ½ DA2 ½ DA2 ½ DA2

5
Εξισώσεις – Γραφικές παραστάσεις x, υ, α, F, U, K, E – t φ0 = 3π/2 όταν
για φ0 = 3π/2 t =0, x = -Α , υ=0

& Απομάκρυνση x = Αημ(ωt+3π/2)=-Aσυνωt x

X x–t φ0=3π/2

+Α
t 0 T/4 T/2 3T/4 T
x -Α 0 +Α 0 -Α
0
T/4 T/2 3T/4 T
t
-Α

υ
Υ υ –t φ0=3π/2
& Ταχύτητα υ=υmaxσυν(ωt+3π/2)= +ωΑ

υ=ωΑσυν(ωt+3π/2)
0
T/4 T/2 3T/4 T t
t 0 T/4 T/2 3T/4 T
υ 0 +ωΑ 0 -ωΑ 0
-ωΑ

& Επιτάχυνση α = -ω2Αημ(ωt+3π/2)= -ω2x α

Α α–t φ0=3π/2

+ω2Α

t 0 T/4 T/2 3T/4 T

α +ω2Α 0 -ω2Α 0 +ω2Α 0
T/4 T/2 3T/4 T t
2
-ω Α

F F–t φ0=3π/2
2 F
& Δύναμη F = -mω Αημ(ωt+3π/2) = -Dx
+mω2Α

t 0 T/4 T/2 3T/4 T 0

F +mω2Α 0 -mω2Α 0 +mω2Α T/4 T/2 3T/4 T t
2
-mω Α

& Ενέργεια E E, K, U – t φ0=3π/2

E, K, U E
1 1
Δυναμική U = Dx 2 = DA 2συν 2ω t
2 2 Κ
U
1 2 1
Κινητική K= mυ = DA2ημ 2ωt 0
t
2 2 T/4 T/2 3T/4 T

Ολική Ε = Κ + U = σταθερή

t 0 T/4 T/2 3T/4 T

U ½ DA2 0 ½ DA2 0 ½ DA2
K 0 ½ mω2Α2 = ½ DA2 0 ½ mω2Α2 = ½ DA2 0
E ½ DA2 P P ½ DA2 P
6 P ½ DA2 P P ½ DA2 P P ½ DA2 P P
Εύρεση αρχικής φάσης φ0

Έστω ότι σώμα που κάνει ΑΑΤ την t = 0 περνά από τη θέση x = +A/2 κινούμενο κατά τη
θετική φορά (υ > 0). Ζητάμε την αρχική φάση φ0.

-Α 0 +Α/2 +Α

& Τριγωνομετρικά

x = Αημ(ωt + φ0) Ö + A/2 = Aημ(ω.0+φ0) Ö + 1/2 = ημφ0 Ö ημ π/6 = ημφ0

Ö

⎧⎪ φ 0 = 2 κπ + π6 φ0 =
π
δ εκτ ή επ ειδ ή υ> 0 ⎫⎪
⎨ ⇒ φ = 2 κπ + π π ⇒ 6
5π ⎬
⎪⎩ 0 −
6
φ0 =
6
α π ο ρρίπ τ ετ α ι επ ειδ ή υ < 0
⎪⎭

& Με χρήση στρεφομένων ανυσμάτων

+Α
Από το διπλανό σχήμα
Γ
+Α/2 ΒΓ x Α/2
ημφ0 = ⇒ ημφ 0 = ⇒ ημφ 0 =
x ΟΓ Α Α
φ0 1 π π
Ο Β
+ ⇒ ημφ0 = ⇒ ημφ 0 = ημ ⇒ φ 0 =
2 6 6

-Α

Η εξίσωση της απομάκρυνσης γράφεται : x = Αημ(ωt + π/6)

7
Τεχνική χάραξης γραφικών παραστάσεων όταν έχουμε αρχική φάση

i. Ζητείται η χάραξη της x = Αημ(ωt + π/2) x

+Α
1. Χαράσσεται η x = Αημωt σε διάγραμμα x – t
και στον άξονα των χρόνων θεωρώντας τον σαν
άξονα γωνιών σημειώνουμε γωνίες από 0 ως 2π 0
T/4 T/2 3T/4 T t
π/2 π 3π/2 2π φ

-Α

x
2. Μετακινείται ο άξονας Οx της x = Αημωt
+Α
κατά φ=π/2 προς τα δεξιά στο διάγραμμα x – t
και στη συνέχεια χαράσσεται η ζητούμενη
γραφική παράσταση για χρόνο μιας περιόδου
0 T/4 T/2 3T/4 T t
ή και περισσότερο.

-Α

x
ii. Ζητείται η χάραξη της x = Αημ(ωt + π) +Α

1. Χαράσσεται η x = Αημωt σε διάγραμμα x – t

και στον άξονα των χρόνων θεωρώντας τον σαν 0
άξονα γωνιών σημειώνουμε γωνίες από 0 ως 2π T/4 T/2 3T/4 T t
π/2 π 3π/2 2π φ

-Α

2. Μετακινείται ο άξονας Οx της x = Αημωt x

κατά φ = π προς τα δεξιά στο διάγραμμα x – t +Α
και στη συνέχεια χαράσσεται η ζητούμενη
γραφική παράσταση για χρόνο μιας περιόδου
ή και περισσότερο. 0 T/4 T/2 3T/4 T t
.
-Α

iii. Ζητείται η χάραξη της υ = ωΑσυν(ωt + π/2) υ

+ωΑ
1. Χαράσσεται η υ=ωΑσυνωt σε διάγραμμα υ – t
και στον άξονα των χρόνων θεωρώντας τον σαν
άξονα γωνιών σημειώνουμε γωνίες από 0 ως 2π
T/4 T/2 3T/4 T t
π/2 π 3π/2 2π φ
-ωΑ

2. Μετακινείται ο άξονας Οx της υ=ωΑσυνωt υ

κατά φ=π/2 προς τα δεξιά στο διάγραμμα υ – t +ωΑ
και στη συνέχεια χαράσσεται η ζητούμενη
γραφική παράσταση για χρόνο μιας περιόδου
ή και περισσότερο. 0 T/4 T/2 3T/4 T t

-ωΑ

8
 iv. Ζητείται η χάραξη της υ = ωΑσυν(ωt + 3π/2)
υ

+ωΑ
1. Χαράσσεται η υ=ωΑσυνωt σε διάγραμμα υ – t
και στον άξονα των χρόνων θεωρώντας τον σαν
άξονα γωνιών σημειώνουμε γωνίες από 0 ως 2π T/4 T/2 3T/4 T t
π/2 π 3π/2 2π φ
-ωΑ

υ
2. Μετακινείται ο άξονας Οx της +ωΑ
υ=ωΑσυνωt κατά φ=3π/2 προς τα
δεξιά στο διάγραμμα υ – t και στη
συνέχεια χαράσσεται η ζητούμενη 0 T/4 T/2 3T/4 T t
γραφική παράσταση για χρόνο μιας
περιόδου ή και περισσότερο. -ωΑ

2
v. Ζητείται η χάραξη της α = -ω Αημ(ωt + π/4)
α

+ω2Α
2
1. Χαράσσεται η α=-ω Αημωt σε διάγραμμα α – t
και στον άξονα των χρόνων θεωρώντας τον σαν 0
T/4 T/2 3T/4 T t
άξονα γωνιών σημειώνουμε γωνίες από 0 ως 2π π/2 π 3π/2 2π φ
-ω Α2
π/4

2. Μετακινείται ο άξονας Οx της α

α=-ω2Αημωt κατά φ=π/4 προς τα
δεξιά στο διάγραμμα α – t και στη +ω2Α
συνέχεια χαράσσεται η ζητούμενη
γραφική παράσταση για χρόνο μιας
0
περιόδου ή και περισσότερο. T/4 T/2 3T/4 T t
-ω2Α

9
Εύρεση σχέσης μεταξύ των υ - x

x2
x = Αημωt Ö x2 = Α2ημ2ωt Ö ημ2ωt =
A2
υ2
υ = ωΑσυνωt Ö υ2 = ω2Α2συν2ωt Ö συν2ωt = 2 2
ωA

2 2 x2 υ2
ημ ωt + συν ωt = 2 + 2 2 Ö
A ωA

x2 υ2
Ö 1= + Ö υ2 = ω2Α2 - ω2x2 Ö υ = ± ω A2 - x 2
A 2
ωA
2 2

Η προηγούμενη σχέση μπορεί να βρεθεί και ενεργειακά

1 1 1
E=K+U ⇒ DA 2 = mυ 2 + Dx 2 ⇒
2 2 2
⇒ mω2 A 2 = mυ 2 + mω2 x 2 ⇒ ω2 A 2 = υ 2 + ω2 x 2 ⇒
⇒ υ2 = ω2 (A 2 - x 2 ) ⇒ υ = ± ω A 2 - x 2

Εύρεση σχέσης μεταξύ των υ - α

2 2 4 2 2 α2 2
α = -ω Αημωt Ö α = ω Α ημ ωt Ö ημ ωt = 4 2
ωA
υ2
υ = ωΑσυνωt Ö υ2 = ω2Α2συν2ωt Ö συν2ωt = 2 2
ωA

α2 υ2
ημ2ωt + συν2ωt = + Ö
ω4 A 2 ω2 A 2
α2 υ2
Ö 1= + Ö α2 = ω4Α2 - ω2υ2 Ö α2 = ω2(ω2Α2 - υ2) Ö
ωA
4 2
ωA
2 2

Ö α2 = ω2( υmax
2
- υ2) Ö α = ± ω υmax
2
− υ2

10