POLITECHNIKA GDASKA WYDZIA INYNIERII LDOWEJ I RODOWISKA

ZESZYT DO WICZE LABORATORYJNYCH Z MECHANIKI GRUNTW

POMOCE DYDAKTYCZNE
STUDENT ............................................................................................................... WYDZIA . ......................................................... SEMESTR ................................. GRUPA ............................................. ROK AKADEMICKI .....................................

ISBN 83-909683-5-5

Gdask 2004

POLITECHNIKA GDASKA WYDZIA INYNIERII LDOWEJ I RODOWISKA KATEDRA GEOTECHNIKI

ZESZYT DO WICZE LABORATORYJNYCH Z MECHANIKI GRUNTW

KIEROWNIK KATEDRY Prof. dr hab. in. B. Zadroga

KIEROWNIK LABORATORIUM Dr in. W. Cichy

Gdask 2004

SPIS TRECI

str.

Regulamin zaj w laboratorium geotechniki...........................................................................................4 Zasady BHP w laboratorium geotechniki .................................................................................................5 Spis literatury ............................................................................................................................................6 Schemat podziau gruntw wg PN-86/B-02480 .......................................................................................7 Podstawowe nazewnictwo i podziay wg PN-86/B-02480 .......................................................................8 Normowe wartoci kta tarcia wewntrznego, spjnoci i moduu odksztacenia pierwotnego gruntu.10 Normowe wartoci gstoci waciwych s, ciarw waciwych s, wilgotnoci naturalnych wn, gstoci objtociowych i ciarw objtociowych gruntw niespoistych i spoistych ...................11 Cechy fizyczne gruntw, wzory..............................................................................................................12 Materiay pomocnicze do bada makroskopowych ................................................................................13 wiczenia: 1. Badania makroskopowe....................................................................................................................15 2. Badanie gstoci objtociowej, gstoci waciwej i wilgotnoci naturalnej gruntu ......................17 3. Badanie granic konsystencji gruntu..................................................................................................19 4. Badanie uziarnienia gruntu...............................................................................................................21 5. Badanie stopnia zagszczenia gruntu ...............................................................................................23 6. Badanie wspczynnika filtracji .......................................................................................................25 7. Badanie wilgotnoci optymalnej i maksymalnej gstoci objtociowej szkieletu gruntowego......27 8. Badanie kta tarcia wewntrznego i spjnoci gruntu w aparacie skrzynkowym ............................29 9. Badanie kta tarcia wewntrznego i spjnoci gruntu w aparacie trjosiowego ciskania ..............31 10. Badanie ciliwoci gruntu ...............................................................................................................33

REGULAMIN zaj w Laboratorium Geotechniki

1. wiczenia odbywaj si indywidualnie lub zespoowo. 2. Kady student prowadzi osobno zeszyt wicze. 3. Po wykonaniu wiczenia kady student przedstawia uzyskane wyniki badania do sprawdzenia prowadzcemu wiczenia i uzyskuje adnotacj w zeszycie. Wyniki wicze wymagajce waenia wysuszonych prbek naley przedstawi do sprawdzenia na nastpnych wiczeniach. 4. Wszystkie sprawozdania student wykonuje na bieco w zeszycie wicze. Przedstawia do sprawdzenia przed nastpnymi zajciami. 5. Wysuszone prbki naley zway w okresie midzy kolejnymi wiczeniami. 6. Przed przystpieniem do wykonywania wiczenia od studenta wymagana jest znajomo procedury wykonania poszczeglnych bada zgodnie z zaleceniami normy PN-88/B-04481. 7. W trakcie wicze prowadzona jest bieca kontrola przygotowania studentw do wicze (odpowiedzi ustne, sprawdziany, testy). 8. Na wiczeniach student ma prawo korzysta z norm udostpnionych przez katedr. 9. Obecno na wszystkich wiczeniach jest obowizkowa. 10. Zaliczenie wicze odbywa si na podstawie wykonanych wicze, przedoonych sprawozda oraz napisanych pozytywnie sprawdzianw, testw z zakresu wicze. 11. Kady student sprzta swoje stanowisko pracy po zakoczeniu wiczenia. 12. Odrabianie wicze zalegych nastpuje w wyznaczonych przez prowadzcego terminach.

UWAGA ! Wyniki bezporednich pomiarw odczytywane na przyrzdach nie zawsze odpowiadaj jednostkom ukadu SI. W zwizku z tym przy interpretacji wynikw naley przeliczy je na ukad SI i kocowy wynik poda w jednostkach ukadu SI.

Zasady BHP w Laboratorium Geotechniki

1. a. b. c. d. 2. a. b. c. d. e. 3. a. b. Pracownik oraz studenci zobowizani s: przestrzega i zna zasady zachowania si w Laboratorium Geotechniki, utrzymywa przydzielone rodki pracy i sprzt ochrony osobistej w naleytym stanie i uywa je zgodnie z przepisami i przeznaczeniem, w razie wypadku udzieli pierwszej pomocy i postpujc zgodnie z instrukcj znajdujc si w laboratorium, zawiadomi kompetentne osoby i zabezpieczy miejsce wypadku, zabezpieczy we wasnym zakresie odzie ochronn. Przed przystpieniem do pracy naley: woy ubranie ochronne, sprawdzi stan techniczny urzdze przewidzianych do pracy lub wicze, usun ze stow laboratoryjnych zbdne przedmioty, zapozna si z instrukcjami techniczno-mechanicznymi poszczeglnych urzdze wykorzystywanych do pracy, zapozna si z opisem procedur wykonywania bada, niezbdnego zestawu sprztu i materiau. W czasie pracy: pracownik instruuje studentw o zasadach zachowania si w Laboratorium Geotechniki. nie wolno prowadzi prac z substancjami rcymi, wybuchowymi, atwopalnymi, lotnymi i trujcymi; podobnie zachowa ostrono przy poszczeglnych operacjach laboratoryjnych (ogrzewanie, rozcieczanie cieczy, zobojtnianie, itp.), wiczenia z wykorzystaniem podgrzewania mieszanin wodno-gruntowych na palniku gazowym naley wykonywa ze szczegln ostronoci (pod staym nadzorem), uywa odpowiednio dostosowanego szka laboratoryjnego, uywa sprztu ochrony osobistej zgodnie z jego przeznaczeniem, w razie uszkodzenia urzdzenia zawiadomi bezporedniego przeoonego lub prowadzcego wiczenia, silne kwasy lub zasady przed wylaniem do zlewu uprzednio rozcieczy lub zneutralizowa. Po zakoczeniu pracy naley: uprztn stoy laboratoryjne, zamkn dopyw wody, gazu oraz wyczy urzdzenia spod napicia elektrycznego, odpady wrzuci do pojemnika. Zabrania si: jedzenia, picia, palenia tytoniu w sali dydaktycznej Laboratorium Geotechniki, manipulowania przy instalacjach elektrycznych znajdujcych si pod napiciem, wylewania do zlewu mieszanin wodno-gruntowych, materiaw atwopalnych oraz innych chemikaliw.

c. d. e. f. g. 4. a. b. c. 5. a. b. c.

SPIS LITERATURY
[1] Biernatowski K., Dembicki E., Dzierawski K., Wolski W.: Fundamentowanie. Projektowanie i wykonawstwo. Arkady. Warszawa 1987. [2] Bolt A., Cichy W., Topolnicki M., Zadroga B.: Mechanika gruntw w zadaniach. Skrypt Politechniki Gdaskiej. Gdask 1985. [3] Bolt A., Przewcki Z., Zadroga B.: Przewodnik do wicze geotechnicznych. Skrypt Politechniki Gdaskiej. Gdask 1980. [4] Dec T.: Mechanika Gruntw, cz. I. Waciwoci fizyczne. WAT. Warszawa 1975. [5] Falkiewiczowa A., Kowalski W.C.: Przewodnik do wicze z geologii inynierskiej. Cz gruntoznawcza. Wydawnictwo Geologiczne. Warszawa 1959. [6] Glazer Z.: Mechanika gruntw. Wydawnictwo Geologiczne. Warszawa 1985. [7] Glinicki S., Mrozek W.: Elementy geotechniki w Inynierii Sanitarnej. Politechnika Biaostocka. Biaystok 1983. [8] Jeske T., Przedecki T., Rossiski B.: Mechanika gruntw. PWN Warszawa - Wrocaw 1966. [9] Kostrzewski W.: Mechanika gruntw. Parametry geotechniczne gruntw budowlanych oraz metody ich wyznaczania. PWN Warszawa 1980. [10] Lambe T.W., Whitman R.V.: Mechanika gruntw. Arkady, Warszawa 1977. [11] Modliski H.: Mechanika gruntw. Cz I, II, III. Bistyp, Warszawa 1967, 1971. [12] Myliska E.: Laboratoryjne badania gruntw. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992, (wydanie II) 1998, (wydanie III) 2001. [13] Paka J., Sanecki L.: Grunty budowlane cz.II. Laboratoryjne badania fizycznych cech gruntw. Politechnika Krakowska. Krakw 1980. [14] Pisarczyk S., Rymsza B.: Badania laboratoryjna i polowe gruntw. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1993. [15] Pisarczyki S., Gruntoznawstwo inynierskie, Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., Warszawa 2001 [16] Pisarczyk S.: Mechanika gruntw. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1992. [17] Rzeniczak J.: Geotechnika w Inynierii Sanitarnej. Politechnika Poznaska 1979. [18] Wiun Z.: Zarys geotechniki. Wydawnictwo Komunikacji i cznoci, Warszawa 1987. [19] http:// geotechnika.ps.pl/index_labor.html

SPIS NORM
[20] [21] [22] [23] [24] PN-55/B-04492 PN-86/B-02480 PN-81/B-03020 PN-74/B-04452 PN-88/B-04481 Grunty budowlane. Badania waciwoci fizycznych. Oznaczanie wskanika wodoprzepuszczalnoci. Grunty budowlane. Okrelenia, symbole, podzia i opis gruntw. Grunty budowlane. Posadowienie bezporednie budowli. Obliczenia statyczne i projektowanie. Grunty budowlane. Badania polowe. Grunty budowlane. Badania prbek gruntu.

G runty Bud ow lane G ru nty antrop ogeniczne G run ty natu ralne

po chodzenie

G ru nty rodzime
zawarto czci o rganicznych

G runty na sypowe
zawarto czci orga nicznych przydatno dla budownictwa

Gr unty m in eralne
o dksztacenie po do a

Grunty o rganiczn e
o dksztacenie podo a

SKA LISTE
wytrzymao

NIES KALISTE
uziarnienie

S KALISTE

N IE SKA LISTE
zawa rto czci orga nicznych i p ochodze nie

ST SM

twarde Rc > 5 M Pa m ikkie Rc 5 MPa

K AMIEN ISTE d 5 0 > 40 mm

charakte r g eologiczny

GR UB OZIAR NISTE d 50 40 mm i d 9 0 > 2 mm

u ziarnienie

DR OB NOZ IAR NISTE d 90 2 mm

spoisto

H Nm Gy T

spka nie

Li Ms Ss Bs
inne

lite mao sp kan e re dnio sp kane bardzo spkane

KW zwietrze lin a KWg zwietrze lin a gliniasta KR rum osz KRg rum osz gliniasty KO oto czaki

wir g wir glinia sty P o po spka P og p osp ka glinia sta

NIES POIS TE I p 1%
wilg otno su suchy Sr = 0 0 < S r 0,4 0,4 < S r 0,8

SPOIS TE I p > 1%
uziarn ienie, powierzchnia waciwa i u zia rnienie stan g runtu

wo dop rzepu szczalno wp yw wody

nawodnion y 0,8 < S r 1 ,0 u zia rnienie

mw w nw Pr Ps Pd P

ma o wilg. wilgotny

piasek gruby piasek redn i piasek drobny piasek pylasty

zagszczenie

ln luny I D 0,3 3 szg re dnio zag szczony 0 ,33 < I D 0,67 0 ,67 < I D 0,8 zg za g szczony bzg bardzo zag szczony 0,8 < I D

Pg piasek glinia sty NPg p py p iaszczysty Np py N Gp glina pia szczysta NGp G glina NG G glina pylasta NG G Pz glin a piaszczysta zw i za NG P z Gz glina zwiza NGz Gz glina pylasta zwiza NG z Ip NIp i pia szczysty I NI i I NI i pylasty

zw zwarty w < w s IL < 0 pzw p zwarty w s < w w p I L 0 tpl twa rdopla styczny 0 < I L 0, 25 pl p lastyczny 0,2 5 < I L 0,5 mpl m ikkoplastyczny 0, 5 < I L 1,0 p p ynny 1,0 < I L
spo isto

ms ss zs bs BA PA MA

mao spoisty redn io sp oisty zwizo sp oisty bardzo sp oisty

1% < I p 10% 10% < I p 20 % 20% < I p 30 % 30% < I p

doda tkowe

8 PODSTAWOWE NAZWY I PODZIAY [20]

Grunt budowlany cz skorupy ziemskiej mogca wspdziaa z obiektem budowlanym, stanowica jego element lub suca jako tworzywo do wykonania z niego budowli ziemnych; w [19] pod pojciem grunt rozumie si grunt budowlany. Nazw gruntw okrela si rwnie sam faz sta (szkielet mineralny i organiczny) gruntw. Grunt naturalny grunt, ktrego szkielet powsta w wyniku procesw geologicznych na terenie Polski. Frakcj iow tworz w przewaajcej mierze mineray ilaste, tzn. uwodnione glinokrzemiany warstwowe. W skadzie frakcji piaskowej przewaaj mineray twarde z przewag ziaren kwarcu. Grunt antropogeniczny grunt nasypowy utworzony z produktw gospodarczej lub przemysowej dziaalnoci czowieka (odpady komunalne, pyy dymnicowe, odpady poflotacyjne itp.) w wysypiskach, zwaowiskach, budowlach ziemnych itp. Grunty te wymagaj w kadym przypadku indywidualnej oceny ich budowlanej przydatnoci, w tym rwnie oceny trwaoci struktury, uwzgldniajcej np. wpyw zachodzcych procesw chemicznych. Grunt rodzimy grunt powstay w miejscu zalegania w wyniku procesw geologicznych (wietrzenie, sedymentacja w rodowisku wodnym itp.): grunty rodzime s zawsze gruntami naturalnymi. Rozrnia si nastpujce grunty rodzime: skaliste. nieskaliste mineralne. nieskaliste organiczne. Grunt nasypowy grunt naturalny lub antropogeniczny powstay w wyniku dziaalnoci czowieka, np. w wysypiskach, zwaowiskach, zbiornikach osadowych, budowlach ziemnych itp. Grunt skalisty grunt rodzimy, lity lub spkany o nieprzesunitych blokach (najmniejszy wymiar bloku > 10 cm) ktrego prbki nie wykazuj zmian objtoci ani nie rozpadaj si (rozmakaj) pod dziaaniem wody destylowanej i maj wytrzymao na ciskanie Rc > 0.2 MPa. Grunt nieskalisty grunt rodzimy lub autogeniczny nie speniajcy warunkw gruntu skalistego. Grunt mineralny grunt rodzimy, w ktrym zawarto czci organicznych Iom jest rwna lub mniejsza ni 2%. Grunt organiczny grunt rodzimy, w ktrym zawarto czci organicznych Iom jest wiksza ni 2%. Grunt spoisty nieskalisty grunt mineralny lub organiczny, wykazujcy warto wskanika plastycznoci Ip > 1% lub wykazujcy w stanie wysuszonym stao ksztatu bryek przy napreniach > 0,01 MPa; minimalny wymiar bryek nie moe by przy tym mniejszy ni 10-krotna warto maksymalnej rednicy ziaren. W stanie wilgotnym grunty spoiste wykazuj cech plastycznoci. Grunt niespoisty (sypki) nieskalisty grunt mineralny lub organiczny nie speniajcy warunkw gruntu spoistego. Grunt jednorodny grunt spoisty, ktrego ca objto pobranej prbki zaliczy mona do jednego rodzaju. Grunt niejednorodny grunt nie speniajcy warunkw gruntu jednorodnego; pojcie gruntu niejednorodnego odnosi si jedynie do gruntw spoistych i spoistych z przewarstwieniami gruntw niespoistych. Szczeglnym przypadkiem gruntw niejednorodnych s grunty warstwowe o widocznych cechach sedymentacji, w ktrych wystpuj rwnolege warstwy (laminacje) rnych gruntw. Obecno pojedynczych kamieni lub konkrecji (np. wapiennych, pirytowych itp.) nie stanowi cechy niejednorodnoci; przy opisie gruntw traktowane s one jako domieszki. Grunt pczniejcy grunt wykazujcy pod wpywem wody cinienie pcznienia Pc nie mniejsze ni 10 kPa (0,1 kG/cm2); kryterium orientacyjnym gruntw pczniejcych jest warunek
e L en > 0,3 1 + en

Grunt zapadowy grunt o strukturze nietrwaej ulegajcej zmianie pod wpywem zawilgocenia, bez zmiany dziaajcego obcienia, speniajcy warunek imp > 0,02 Kryterium orientacyjnym dla naturalnych gruntw zapadowych s warunki: S r 0,6 a) b)

e L en 0,1 1 + en

Wszystkie grunty zalegajce poniej zwierciada wd gruntowych, z uwzgldnieniem zmian jego pooenia, uwaa si za grunty o strukturze trwaej, tzn. za grunty niezapadowe.

Rys. 2. Podzia gruntw spoistych ze wzgldu na uziarnienie Trjkt Fereta [20]

Rys. 3. Podzia gruntw spoistych ze wzgldu na uziarnienie [20]

Tab. 1.

Podzia gruntw skalistych ze wzgldu na spkanie [20] Symbol dodatkowy Li Ms Okrelenie brak widocznych spka (szczeliny o szerokoci nie wikszej ni 0,1 mm) szczeliny wystpuj nie gciej ni co 1 m i maj szeroko nie wiksz ni 1 mm szczeliny wystpuj gciej ni co 1 m i maj szeroko nie wiksz ni 1 mm, lub szczeliny wystpujce nie gciej ni 1 m, lecz maj szeroko wiksz ni 1 mm szczeliny wystpuj gciej ni co 1 m i maj szeroko wiksz ni 1 mm

Tab. 6. Podzia gruntw drobnoziarnistych ze wzgldu na uziarnienie [20]

Nazwa gruntu Piasek gruby Piasek redni Symbol Pr Ps Uziarnienie Zawarto ziaren o rednicy wikszej ni 0,5 mm wynosi wicej ni 50% ( d50 > 0,5 mm ) Zawarto ziaren o rednicy wikszej ni 0,5 mm wynosi nie wicej ni 50%, lecz zawarto ziaren o rednicy wikszej ni 0,25 mm wynosi wicej ni 50% ( 0,5 mm d50 > 0,25 mm ) Zawarto ziaren o rednicy mniejszej ni 0,25 wynosi wicej ni 50% ( d50 0,25 mm )

Nazwa gruntu Skaa lita Skaa mao spkana Skaa rednio spkana Skaa bardzo spkana

Ss

Piasek drobny Piasek pylasty

Pd P

Bs

f p = 68 90% f = 10 30% f i = 0 2%

Tab. 2. Frakcje uziarnienia gruntw nieskalistych [20] Symbol procentowej zawartoci frakcji w masie szkieletu gruntowego fk f
fp
f

Nazwa frakcji Kamienista wirowa

Piaskowa Pyowa Iowa Piaskowa zredukowana Pyowa zredukowana Iowa zredukowana

Zakres rednic zastpczych d [mm]

d > 40 40 d > 2 2 d > 0,05
0,05 d > 0,002 0,002 d
= fp 100 f p 100 ( f k + f )

Tab. 7. Podzia gruntw drobnoziarnistych niespoistych ze wzgldu na zagszczenie [20]

Stan gruntu Luny rednio zagszczony Zagszczony Bardzo zagszczony Symbol ln szg zg bzg Stopie zagszczenia ID 0,33 0,33 < ID 0,67 0,67 < ID 0,80 ID > 0,80

fi
f p f f i

Tab. 8. Podzia gruntw spoistych ze wzgldu na uziarnienie [20]

Zawarto frakcji, % Nazwa rodzaju gruntu Piasek gliniasty Py piaszczysty Py Glina piaszczysta Glina Glina pylasta Glina piaszczysta zwiza Glina zwiza Glina pylasta zwiza I piaszczysty I I pylasty Symbol Pg p Gp G G Gpz Gz Gz Ip I I

f =

100 f 100 ( f k + f )

fi =

100 f i 100 ( f k + f )

f p
6098 3070 030 5090 3060 030 5080 2050 030 5070 050 020

f
030 3070 60100 030 3060 3090 030 2050 5080 020 050 5070

f i
210 010 010 1020 1020 1020 2030 2030 2030 3050 30100 3050

Tab. 3. Podzia gruntw nieskalistych mineralnych ze wzgldu na uziarnienie [20]

Nazwa gruntu Kamienisty Gruboziarnisty Drobnoziarnisty Symbol K wg tab. 5. wg tab. 6 Uziarnienie
d50 > 40 mm d50 40 mm oraz d90 > 2 mm d90 2 mm

Tab. 4. Podzia gruntw kamienistych ze wzgldu na miejsce wystpowania wzgldem skay macierzystej [20]
Nazwa gruntu Symbol Uziarnienie Zwietrzelina Zwietrzelina gliniasta Rumosz Rumosz gliniasty Otoczaki KW KWg KR KRg KO
f i 2% f i > 2% f i 2% f i > 2%

Charakterystyka geologiczna grunt wystpuje w miejscu wietrzenia skay w stanie nienaruszonym grunt wystpuje poza miejscem wietrzenia skay pierwotnej, lecz nie podlega procesom transportu i osadzeniu w wodzie grunt osadzony w wodzie

Tab. 9. Podzia gruntw spoistych ze wzgldu na stan i konsystencj gruntu [20]

Konsystencja Stan gruntu Symbol gruntu Zwarta zwarty pzwarty twardoplastyczny plastyczny mikkoplastyczny pynny zw pzw tpl pl mpl p Stopie plastycznoci
IL < 0 IL 0

Wilgotno gruntu w stosunku do granic konsystencji

w wS wS w wP

0 < I L 0,25

Plastyczna

0,25 < I L 0,50

w P < w wL

Tab. 5. Podzia gruntw gruboziarnistych ze wzgldu na uziarnienie [20]

Nazwa gruntu wir wir gliniasty Pospka Pospka gliniasta Symbol g Po Pog
f i 2% f i > 2% f i 2% f i > 2%

0,50 < I L 1,00

1,00 < I L

Pynna

wL < w

Uziarnienie

f k + f > 50%

Tab. 10. Podzia gruntw nasypowych ze wzgldu na przydatno dla budownictwa [20]
Rodzaj gruntu Symbol nB nN Waciwoci nasyp, ktrego rodzaj i stan odpowiadaj wymaganiom budowli ziemnych lub podoa pod budowl nasyp nie speniajcy warunku jw.

50% f k + f > 10%

Nasyp budowlany Nasyp nie odpowiadajcy wymaganiom budowlanym

10
n) (n) ( n) ,SPJNOCI c u NORMOWE WARTOCI KTA TARCIA WEWNTRZNEGO ( u , ' (n) [21] I MODUU ODKSZTACENIA PIERWOTNEGO E 0

() 45
40 Po

35

Pr

Ps Pd P

30

GRUPY GRUNTW SPOISTYCH A - spoiste, morenowe, skonsolidowane (np. gliny, gliny piaszczyste, piaski gliniaste w stanie pzwartym) B - inne spoiste skonsolidowane i morenowe nieskonsolidowane (np. pyy i gliny pylaste pzwarte, gliny, piaski gliniaste twardoplastyczne) C - inne spoiste nieskonsolidowane (np. gliny zwize i gliny piaszczyste plastyczne) D - iy niezalenie od genezy

25 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1ID (n) Rys. 4. Normowe wartoci u dla gruntw niespoistych w zalenoci od stopnia zagszczenia.

(n) u []

30
(n) u (n) '

25

20

A B C D
IL 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7

15

10

Rys. 5. Normowe wartoci cu(n) w zalenoci od stopnia plastycznoci IL.

Rys. 6. Normowe wartoci u(n), (n) dla gruntw spoistych w zalenoci od stopnia plastycznoci IL.

Rys. 7. Moduy odksztacenia pierwotnego (oglnego) dla gruntw niespoistych.

Rys. 8. Modu odksztacenia pierwotnego dla gruntw spoistych.

NORMOWE WARTOCI GSTOCI WACIWYCH s , CIARW WACIWYCH s , WILGOTNOCI NATURALNYCH wn, GSTOCI OBJTOCIOWYCH I CIARW OBJTOCIOWYCH [22]
Tab. 11. Grunty niespoiste. Stany wilgotnoci s [Mg/m3] s [kN/m3] wn [%] [Mg/m3] [kN/m ] wn wn wn wn wn wn wn wn wn wn wn wn
3

Tab. 12. Grunty spoiste. Stan gruntu zagszczony ID=1.0-0.68 3 1.85 18.14 10 2.0 19.61 14 2.10 20.59 4 1.80 17.65 12 1.90 18.63 18 2.05 20.10 5 1.70 16.67 14 1.85 18.14 22 2.0 19.61 5 1.60 15.69 16 1.75 17.16 24 1.90 18.63 rednio zagszczony ID= 0.67-0.34 4 1.75 17.16 12 1.90 18.63 18 2.05 20.10 5 1.70 16.67 14 1.85 18.14 22 2.00 19.61 6 1.65 16.18 16 1.75 17.16 24 1.90 18.63 6 1.55 15.20 18 1.70 16.67 28 1.85 18.14 luny ID=0.33-0.0 5 1.7 16.67 15 1.85 18.14 23 2.0 19.61 6 1.65 16.18 16 1.80 17.65 25 1.95 19.12 7 1.60 15.69 19 1.70 16.67 28 1.85 18.14 7 1.50 14.71 21 1.65 16.18 30 1.75 17.16 wiry i pospki gliniaste MAO SPOISTE piaski gliniaste Nazwy gruntw wn [%] [Mg/m3] s [Mg/m3] s [kN/m3] [kN/m3] wn 2.65 25.98 wn 2.65 25.98 wn 2.66 26.08 wn 2.67 26.18 wn 2.67 26.18 wn 2.67 26.18 wn 2.68 26.28 wn 2.68 26.28 wn 2.69 26.38 wn 2.71 26.57 wn 2.70 26.47 wn 2.72 26.96 wn 2.75 26.96 pzwarty IL<0 6 2.25 22.06 10 2.20 21.57 14 2.15 21.08 18 2.10 20.59 9 2.25 22.06 13 2.20 21.57 17 2.15 21.08 11 2.25 22.06 15 2.20 21.57 18 2.15 21.08 14 2.20 21.57 19 2.15 21.08 25 2.05 21.10 Stan gruntu twardoplastyczny plastyczny IL=0.00.25 IL=0.250.5 8 15 2.20 2.10 21.57 20.59 13 16 2.15 2.10 21.08 20.59 18 20 2.10 2.05 20.59 20.10 22 24 2.05 2.0 20.10 19.61 12 17 2.20 2.10 21.57 20.59 16 21 2.15 2.05 21.08 20.10 20 25 2.10 2.00 20.59 19.61 14 20 2.15 2.05 21.08 20.10 18 24 2.10 2.00 20.59 19.61 22 28 2.00 1.90 19.61 18.63 18 25 2.10 1.95 20.59 19.12 27 34 2.00 1.85 19.61 18.14 33 42 1.90 1.80 18.63 17.65 mikkoplastyczny IL=0.51.0 18 2.02 19.81 19 2.05 20.10 22 2.00 19.61 26 1.95 19.12 24 2.00 19.61 27 1.95 19.12 32 1.90 18.63 30 1.95 19.12 35 1.90 18.63 42 1.80 17.65 40 1.80 17.65 50 1.75 17.16 50 1.70 16.67

Nazwy gruntw

wiry i pospki

mao wilgotne 2.85 wilgotne 25.98 mokre mao wilgotne 2.65 wilgotne 25.98 mokre mao wilgotne 2.65 wilgotne 25.98 mokre mao wilgotne 2.64 wilgotne 25.89 mokre

pyy piaszczyste

pyy

Nieskaliste mineralne

piaski grube i rednie

NIESKALISTE MINERALNE

REDNIO SPOISTE

gliny piaszczyste

gliny

gliny pylaste gliny piaszczyste zwize gliny zwize gliny pylaste zwize iy piaszczyste

11

piaski drobne i pylaste

Nieskaliste organiczne

piaski prchnicze

BARDZO SPOISTE

ZWIZO SPOISTE

iy

iy pylaste

12 Tabl. 13. CECHY FIZYCZNE GRUNTW WZORY

Cechy fizyczne

Wzr podstawowy

Wzory pomocnicze

Gsto waciwa szkieletu gruntowego

s =

ms Vs

Okrela si dowiadczalnie

Gsto objtociowa gruntu

m = m V
mw ms

Okrela si dowiadczalnie

ms + mw Vs + V p

Wilgotno

w=

Okrela si dowiadczalnie; wynik podaje si w % lub w wartociach bezwzgldnych

Gsto objtociowa szkieletu gruntowego

d =

ms V

d =
=

1+ w

= s (1 n) =

s
1+ e

s w n s = = e w + wr s

n w e w = wr (1 + e) wr

Porowato

n=

Vp V Vp Vs

n=

wr s w s d (1 + w) e = = = r d = s s 1 + e w + wr s w s (1 + w)

Wskanik porowatoci

e=

e=

s (1 + w) s d wr d w n = = = r s = d w 1 n w wr d
e w = n w n w e w n(1 + w) w = = = = s (1 n) d d (1 + e)

Wilgotno w stanie cakowitego nasycenia porw gruntu wod

wr =

w w d s

wr = =

e(1 + w) w (1 + w) s = w (1 + e) s

Stopie wilgotnoci

Sr =

w wr

Sr =

w s d w d w s (1 n) w = = = = e w n w n w n w n(1 + w) w

Gsto objtociowa przy cakowitym nasyceniu porw gruntu wod Gsto objtociowa gruntu z uwzgldnieniem wyporu wod

sr =

ms + V p w V

sr = (1 n) s + n w = d + n w

ms + Vs w V

= (1 n )( s w ) = sr w Dla gruntw spoistych sr = 1

13 MATERIAY POMOCNICZE DO WICZENIA BADANIA MAKROSKOPOWE Tab. 14. Okrelenie rodzajw gruntw spoistych [23].
Rodzaj gruntu Wskanik plastycznoci Ip Zawarto frakcji iowej f i
mao spoiste

Rodzaj gruntu w zalenoci od zawartoci frakcji piaskowej Grupa I Grunty piaszczyste piasek gliniasty piasek gliniasty glina piaszczysta glina piaszczysta zwiza i piaszczysty midzy palcami pozostaje duo ziaren piasku Grupa II Grunty porednie py piaszczysty py piaszczysty glina Grupa III Grunty pylaste py py glina pylasta glina pylasta zwiza i pylasty nie wyczuwa si ziaren piasku

Wyniki badania Prba waeczkowania kulka rozpaszcza si lub rozsypuje; grunt nie daje si waeczkowa waeczek rozwarstwia si podunie od pocztku do koca waeczkowania powierzchnia waeczka bez poysku; waeczek pka poprzecznie waeczek pocztkowo bez poysku, przy kocu waeczkowania z poyskiem; pka poprzecznie Prba rozmakania grudka rozmaka natychmiast grudka rozmaka w czasie od 0.5 do 5 min grudka rozmaka w czasie od 5 do 60 min grudka rozmaka w czasie od 1 do 24 godz.

Rodzaje gruntw w zalenoci od wynikw prb: waeczkowania, rozcierania w wodzie i rozmakania

Ip < 0.05 f i< 5% Ip = 0.050.1 f i= 510% Ip = 0.10.2 f i= 1020% Ip = 0.20.3 f i= 2030% Ip > 0.3 f i> 30%

zwizo spoiste

rednio spoiste

glina zwiza

i wyczuwa si tylko pojedyncze ziarna piasku

grudka rozmaka w kulka i waeczek od pocztku czasie duszym ni z poyskiem 1 doba

rozpoznanie iloci frakcji piaskowej

bardzo spoiste

prba rozcierania gruntu w wodzie

Uwagi dodatkowe: 1. Waeczkujemy kulk o rednicy 7mm do gruboci 3mm. 2. Liczba waeczkowa oznacza ile razy otrzymano waeczek o rednicy 3mm do uzyskania jego charakterystycznych spka. 3. Grunt zwarty nie poddaje si naciskowi palcw. 4. Grunt pzwarty pozwala formowa si w kulk, nie waeczkuje si. 5. Piasek pylasty zawiera do 30% pyu, wilgotny, tworzy grudki. 6. Py mao wilgotny pozostawia na palcach jasn mczk, a gliny i iy nie. 7. Grunt bardzo spoisty pozwala waeczkowa si do gruboci 1 mm. 8. Namuy s przewanie gliniaste lub pylaste i waeczkuj si 1020 razy. 9. Prchnica w iloci 23% nadaje gruntowi miano - prchniczny (humus).
OZNACZENIE BARWY:

15

Namuy organiczne

Iy i iy pylaste

Liczba waeczkowa

10
Gliny zwize

Gliny Piaski gliniaste i py

0 0 0.25
stan twardoplastyczny stan plastyczny

IL - stopie plastycznoci

0.5
stan mikkoplastyczny

1. 2. 3. 4.

Barw okrela si na przeamie bryy gruntu o naturalnej wilgotnoci. Rys. 9. Oznaczenie stanu gruntw spoistych [23]. Kolor dominujcy umieszcza si na kocu nazwy barwy. Natenie barwy okrelamy jako jasny, ciemny. Przykady: szara, brunatna, szaro-ta, brunatno-ta, to-czerwona, brzowo-czekoladowa, szaro-oliwkowo-popielata, zielonkawoszara, biao-szara, brunatno-zielona, ciemno-brunatna, czerwono-zielona, jasno-to-szara.

Tab. 15. Oznaczenie wilgotnoci [23]

Wilgotno Suchy mao wilgotny Okrelenie grudka gruntu przy zgniataniu pka, a w stanie rozdrobnionym nie wykazuje zawilgocenia grudka gruntu przy zgniataniu odksztaca si plastycznie, papier filtracyjny lub rka przyoone do gruntu nie staj si wilgotne papier filtracyjny lub rka przyoone do gruntu staj si wilgotne przy ciskaniu gruntu w doni odscza si z niego woda woda odscza si z gruntu grawitacyjnie

Tab. 16. Oznaczenie klasy zawartoci CaCO3 [23]

Klasy Przybliona Reakcja roztworu HCl zawartoci zawarto wglanw CaCO3 (%) IV >5 burzy si intensywnie i dugo (>20 s) III burzy si intensywnie lecz krtko (<20 s) 35 II burzy si sabo i krtko 13 I <1 lady lub brak wydzielania gazu

wilgotny mokry nawodniony

14 OPRACOWANIE WICZENIA POWINNO ZAWIERA: 1. Krtki opis przebiegu wiczenia. 2. Podanie rodzaju, stanu, barwy, wilgotnoci i zawartoci wglanu wapnia dla badanych prbek. 3. Krtk analiz uzyskanych wynikw.

PYTANIA KONTROLNE: 1. W jaki sposb mona makroskopowo odrni grunt spoisty od niespoistego? 2. Makroskopowe okrelanie rodzaju gruntw niespoistych. 3. Makroskopowe okrelanie rodzaju gruntw spoistych. 4. Jakie cechy gruntu mona okreli w badaniach makroskopowych? 5. Makroskopowe okrelanie stanu gruntw spoistych. 6. Makroskopowe okrelanie wilgotnoci gruntw. 7. Jakie prbki gruntu pobiera si do bada laboratoryjnych? 8. Jak zmienia si barwa gruntu ze zmian wilgotnoci gruntu?

15 Sprawdzi: ..................... dnia: ..................... WICZENIE NR .....................

BADANIA MAKROSKOPOWE [22]

Okrelenie: badaniami makroskopowymi nazywa si przyblione okrelenie rodzaju gruntu i jego cech fizycznych bez pomocy przyrzdw. Zakres bada: badania makroskopowe maj na celu okrelenie nastpujcych cech gruntw: rodzaju, stanu, barwy, wilgotnoci, zawartoci wglanu wapnia (CaCO3) Opis prbki: nr prbki nr otworu przelot warstwy (m) gboko pobierania prbki (m) rodzaj opakowania soik skrzynka cylinder rodzaj prbki

Wyniki bada: nr prbki prba waeczkowania prba rozcierania w wodzie prba rozmakania

zawarto frakcji iowej ( f i ): rodzaj gruntu: ilo waeczkowa: wilgotno: zawarto CaCO3: Uwagi:

wskanik plastycznoci (Ip): barwa: stan gruntu: spoisto:

nr prbki

prba waeczkowania

prba rozcierania w wodzie

prba rozmakania

zawarto frakcji iowej ( f i ): rodzaj gruntu: ilo waeczkowa: wilgotno: zawarto CaCO3: Uwagi:

wskanik plastycznoci (Ip): barwa: stan gruntu: spoisto:

16 OPRACOWANIE WICZENIA POWINNO ZAWIERA: 1. Krtki opis przebiegu wiczenia. 2. Obliczenia wilgotnoci, gstoci objtociowej i waciwej (w tabeli). 3. Krtk analiz uzyskanych wynikw. 4. Przeliczenie pozostaych cech fizycznych w oparciu o tablic 13.

PYTANIA KONTROLNE: 1. Co to jest wilgotno naturalna gruntu? 2. Jak prbk gruntu pobiera si do badania wilgotnoci naturalnej, gstoci objtociowej i gstoci waciwej szkieletu gruntowego? 3. Poda definicj gstoci objtociowej gruntu. 4. Co to jest gsto waciwa szkieletu gruntowego? 5. Poda zaleno midzy gstoci objtociow a ciarem objtociowym gruntu. 6. Sposoby okrelania gstoci objtociowej gruntu. 7. Poda definicj gstoci objtociowej szkieletu gruntowego. 8. Co to jest porowato i wskanik porowatoci gruntu? Poda zaleno midzy nimi. 9. Poda definicj stopnia wilgotnoci gruntu. 10. Co to jest gsto objtociowa przy cakowitym nasyceniu porw wod. 11. Co to jest gsto objtociowa z uwzgldnieniem wyporu wody. 12. Poda podzia gruntw niespoistych ze wzgldu na stopie wilgotnoci Sr.

17 Sprawdzi: ..................... dnia: ..................... WICZENIE NR .....................

BADANIE GSTOCI OBJTOCIOWEJ, GSTOCI WACIWEJ I WILGOTNOCI NATURALNEJ GRUNTU [23]

1. Okrelenie wilgotnoci naturalnej (wn): Wilgotno naturalna jest to stosunek masy wody zawartej w badanej prbce gruntu do masy jej szkieletu gruntowego (wyraona w procentach lub wartociach bezwzgldnych). Przyrzdy: suszarka, waga techniczna o dokadnoci 0.01 g, parowniczki, eksykator. 2. Okrelenie gstoci objtociowej (): Gsto objtociowa gruntu jest to stosunek masy prbki gruntu do jej objtoci. Przyrzdy: waga techniczna o dokadnoci 0.01 g, piercie metalowy o objtoci 100 cm3, suwmiarka. 3. Okrelenie gstoci waciwej szkieletu gruntowego (s): Gsto waciwa szkieletu gruntowego jest to stosunek masy szkieletu gruntowego do objtoci wszystkich ziaren i czstek szkieletu. Przyrzdy: kolba (piknometr) o pojemnoci 200250 cm3, termometr, modzierz , waga techniczna o dokadnoci 0.01 g, eksykator z bezwonnym chlorkiem wapnia.

Wyniki bada: gsto wody w = .......................g/cm3 oznaczenie wilgotnoci naturalnej (wn) numer prbki masa parowniczki (mt) [g] masa parowniczki z grun tem wilgotnym (mmt) [g] masa parowniczki z gruntem suchym (mst) [g] masa szkieletu gruntowego (ms = mst - mt) [g] masa wody w prbce (mw = mmt - mst) [g] wilgotno m w n = w 100 = ms temperatura wody tw = .......................C oznaczenie gstoci objtociowej () numer prbki masa piercienia (mt) [g] rednica piercienia (d) [cm] Wysoko piercienia (H) [cm] objto piercienia V = 0,25d2H [cm3] masa piercienia z gruntem (mmt) [g] masa gruntu (mm = mmt - mt) [g] oznaczenie gstoci waciwej szkieletu gruntowego (s) numer prbki masa piknometru (mt) [g] masa piknometru z gruntem suchym (mg) [g] masa gruntu suchego (ms = mg - mt) [g] masa piknometru z wod i gruntem (mwg) [g] masa piknometru z wod (mwt) [g] objto szkieletu gruntowego

Vs =
gsto objtociowa m = m g / cm 3 V

m wt + m g m t m wg

[cm3]

m mt m st 100 [%] m st m t

gsto waciwa szkieletu gruntowego m s = s g / cm 3 Vs

18 OPRACOWANIE WICZENIA POWINNO ZAWIERA: 1. Krtki opis przebiegu wiczenia. 2. Obliczenie stopnia plastycznoci i okrelenie stanu gruntu (w tabeli). 3. Obliczenie wskanika plastycznoci i okrelenie spoistoci gruntu (w tabeli). 4. Krtk analiz uzyskanych wynikw pod wzgldem przydatnoci badanego gruntu do celw budowlanych.

PYTANIA KONTROLNE: 1. Poda definicj: granicy skurczalnoci (ws), granicy plastycznoci (wp) i granicy pynnoci (wL). 2. Sposb okrelenia granicy plastycznoci. 3. Sposoby okrelenia granicy pynnoci. 4. Wskanik plastycznoci i wynikajcy z niego podzia gruntw spoistych. 5. Stopie plastycznoci i wynikajcy z niego podzia gruntw spoistych. 6. Wymieni konsystencje i stany gruntw spoistych. 7. Jakie prbki gruntu pobiera si do badania granic konsystencji? 8. Wymieni znane nazwy gruntw spoistych z podaniem symboli.

19 WICZENIE NR ..................... Sprawdzi: ..................... dnia: .....................

BADANIE GRANIC KONSYSTENCJI GRUNTU [23]

Okrelenia: granic pynnoci gruntu nazywa si jego wilgotno, na granicy pomidzy konsystencj pynn i plastyczn gruntw spoistych. Przyjmuje si, e granicy pynnoci odpowiada wilgotno gruntu, przy ktrej bruzda rozdzielajca prbk pasty gruntowej w miseczce aparatu Casagrandea czy si na dugoci 10 mm i wysokoci 1 mm przy 25 uderzeniach miseczki w warunkach oznaczania, okrelonych norm. Granic pynnoci gruntu oznacza si symbolem wL, mianem jej s procenty ciarowe. granic plastycznoci gruntu nazywa si wilgotno, jak ma dany grunt na granicy stanu twardo-plastycznego i pzwartego. Przy tej wilgotnoci waeczek gruntu podczas jego waeczkowania na doni pka po osigniciu rednicy 3 mm. Granic plastycznoci gruntw oznacza si symbolem wP, mianem jej s procenty ciarowe. granic skurczalnoci gruntu nazywa si wilgotno, jak ma dany grunt, gdy przy suszeniu bryka gruntu przestaje zmniejsza sw objto. Granic skurczalnoci gruntw oznacza si symbolem wS, mianem jej s procenty ciarowe. Przyrzdy: Oznaczenia: znormalizowany aparat Casagrandea (poniej), mt - masa parowniczki, rylec paski (poniej), mmt mst mmt - masa parowniczki z gruntem wilgotnym, tygielki porcelanowe 68 szt., 100% mst - masa parowniczki z gruntem suchym. w= mst mt przyrzdy do oznaczania wilgotnoci. Wyniki bada:
Oznaczenie wilgotnoci naturalnej wn masa [g] mt mst mt mt mmt mst w [%] mt mmt mst mt mmt mst Oznaczenie granicy plastycznoci wp masa [g] w [%] mt mmt mst mt mmt mst mt mmt mst mt mmt mst mt mmt mst mt mmt mst Oznaczenia granicy pynnoci

wL
masa [g] w [%]
liczba uderze

Uwaga: Skal pionow wykresu dobra w zalenoci od wynikw dowiadczenia.

ZESTAWIENIE WYNIKW:
wilgotno wn naturalna granica wp plastycznoci granica wL pynnoci wskanik I = wL - wp plastycznoci p wn wp stopie I = plastycznoci L w L w p stopie konsystencji IK = 1 - IL

Stan gruntu wg tab. 9 ................................................ Spoisto gruntu wg rys. 1 ................................................

20 OPRACOWANIE WICZENIA POWINNO ZAWIERA: 1. Krtki opis przebiegu wiczenia. 2. Wykrelenie krzywej uziarnienia gruntu. 3. Obliczenie frakcji zredukowanych i ustalenie rodzaju gruntu. 4. Okrelenie stopnia rnoziarnistoci gruntu. 5. Krtk analiz uzyskanych wynikw pod wzgldem przydatnoci badanego gruntu do celw budowlanych.

PYTANIA KONTROLNE: 1. Poda definicj wskanika rnoziarnistoci. 2. Podzia gruntw w zalenoci od wskanika rnoziarnistoci. 3. Poda frakcje gruntu z podaniem wymiarw ziarn i czstek. 4. Jakie inne badania przeprowadza si w celu dokadnego okrelenia rodzaju gruntu? 5. Jakie prbki gruntu pobiera si do analizy sitowej (rednica ziarn i masa prbki)? 6. Narysowa przykadowy wykres uziarnienia gruntu z dokadnym opisem osi. 7. Na czym polega analiza areometryczna? 8. Podzia gruntw nieskalistych mineralnych ze wzgldu na uziarnienie. 9. Wymieni znane nazwy gruntw niespoistych (sypkich) z podaniem symboli.

21 Sprawdzi: ..................... dnia: ..................... WICZENIE NR .....................

BADANIE UZIARNIENIA GRUNTU (analiza sitowa) [23]

Przyrzdy: komplet sit o wymiarach bokw oczek kwadratowych: 40, 25, 10, 2, 1, 0.5, 0.25, 0.1, 0.071 lub 0.063 mm, wstrzsarka, suszarka z termometrem, waga o dokadnoci 0.01 g. masa pocztkowa prbki ms = .................... g Wyniki bada: wymiar oczek sita
[mm]

masa pozostaoci na sicie mi

[g]

rozrzucona rnica masy

[g]

poprawiona masa pozostaoci na sicie

[g]

zawarto na sicie m z i = i 100 ms

[%]

suma zawartoci
[%]

RAZEM W YKRE S UZI ARNI E NI A

frakcje gruntu:

fk =..............

fz =..............

fp =............

f =............

fi =.............

frakcje zredukowane do ustalenia rodzaju gruntu:

f p = 100 f p 100 ( f k + f ) =
f = 100 f = 100 ( f k + f )

f i =

100 f i = 100 ( f k + f )

wskanik rnoziarnistoci: U =

d 60 = =................. d 10 rnoziarnisto gruntu: .........................................

rodzaj gruntu..................................................

22 OPRACOWANIE WICZENIA POWINNO ZAWIERA: 1. Krtki opis przebiegu wiczenia. 2. Obliczenie wskanikw porowatoci: e, emin i emax przyjmujc s = 2.65 g/cm3 oraz w = 0% (w tabeli). 3. Obliczenie stopnia zagszczenia i ustalenie stanu gruntu (w tabeli). 4. Krtk analiz uzyskanych wynikw.

PYTANIA KONTROLNE: 1. Poda definicj stopnia zagszczenia ID. 2. Zdefiniowa wskanik porowatoci maksymalnej i minimalnej. 3. Jak prbk gruntu stosuje si w badaniach stopnia zagszczenia gruntu? 4. Wymieni stany gruntw niespoistych w zalenoci od stopnia zagszczenia ID.

23 Sprawdzi: ..................... dnia: ..................... WICZENIE NR .....................

BADANIE STOPNIA ZAGSZCZENIA [23]

Okrelenie: stopie zagszczenia gruntw sypkich jest to stosunek zagszczenia istniejcego w naturze do najwikszego moliwego do uzyskania zagszczenia sztucznego danego gruntu. Przyrzdy: cylinder z tokiem, lejek, wideki wibracyjne lub wibrator, waga o dokadnoci 0.1 g, suwmiarka o dokadnoci 0.1 mm.

wymiary wysoko rednica h [cm] d [cm] piercie cylinder tok Wyniki bada: zagbienie toka w trzech punktach na obwodzie [mm] 1 2 3 warto rednia h [mm] wskanik porowatoci przy najluniejszym uoeniu ziaren (emax) A B masa cylindra (mt) [g] objto cylindra (V) [cm3] masa cylindra z gruntem suchym (mst) [g] masa szkieletu gruntowego (ms = mst - mt) [g] gsto obj. szkieletu gr. m d min = s [g/cm3] V wskanik porowatoci d min e max = s wskanik porowatoci przy najgstszym uoeniu ziaren (emin) A B masa cylindra (mt) [g] objto gruntu w cylindrze (V - V) [cm3] masa cylindra z gruntem suchym (mst) [g] masa szkieletu grunt. (ms = mst - mt) [g] gsto obj. szkieletu gr. ms d max = [g/cm3] V V wskanik porowatoci d max e min = s Standardowe wymiary cylindra i wideek wibracyjnych. po kolejnym zagszczeniu co 30s 1a 1b 2a 2b 3a 3b 4a 4b 5a 5b 6a 6b

wskanik porowatoci naturalnej (en) masa piercienia z gruntem (mmt) [g] masa piercienia (mt) [g] masa gruntu mm = mmt - mt [g] objto piercienia (V) [cm3] gsto objtociowa m = m [g/cm3] V gsto objtociowa szkieletu gruntowego

d =

1+ w

[g/cm3]

d min

d max

wskanik porowatoci naturalnej d en = s

stopie zagszczenia I D = stan gruntu (wg rys. 1, str. 7)

e max e n = e max e min

24 OPRACOWANIE WICZENIA POWINNO ZAWIERA: 1. Opis badania. 2. Obliczenie wspczynnika filtracji kt i k. 3. Ustalenie rodzaju gruntu na podstawie pomierzonego wspczynnika filtracji. 4. Krtk analiz uzyskanych wynikw.

PYTANIA KONTROLNE: 1. Poda definicj wspczynnika filtracji gruntu. 2. Poda definicj podstawowego prawa opisujcego przepyw wody w gruncie. 3. Od jakich czynnikw zaley warto wspczynnika filtracji? 4. Jaki rodzaj prbki gruntu stosuje si w badaniach wspczynnika filtracji? 5. Poda zastosowania wspczynnika filtracji w obliczeniach z dziedziny mechaniki gruntw i fundamentowania. 6. Jakie negatywne zjawiska w gruncie s wynikiem wysokich wartoci wspczynnika filtracji? 7. Jak wpywa niska warto wspczynnika filtracji na badania cinania i ciliwoci gruntu?

25 Sprawdzi: ..................... dnia: ..................... WICZENIE NR .....................

BADANIE WSPCZYNNIKA FILTRACJI [19]

Okrelenie: wspczynnik filtracji k jest to prdko filtracji wody w gruncie przy gradiencie hydraulicznym i = 1 i temperaturze t = 10C. Aparatura i przyrzdy: Aparat ITB ZWK-2 (rys), Odpowietrzacz, Stoper, termometr, menzurka.

Aparat ITB ZWK-2: 1. cylinder zewntrzny, 2. cylinder wewntrzny, 3. podziaka pomiarowa, 4. obcinik o masie m = 10 kg lub 12.5 kg, 5. filtr grny, 6. filtr dolny, 7. piercie, 8. nadstawka, 9. kocwka odpowietrzajca, 10. prbka o wymiarach:* h = 6 cm i d = 8 cm dla obcinika o masie m = 10 kg, h = 6 cm i d = 11.6 cm dla obcinika o masie m = 12.5 kg.

kierunek przepywu: przepyw z gry/z dou* Wyniki bada:

L.p. naprenie wysoko prbki rednica piercienia powierzchnia przepywu czas przepywu wydatek wody temp. wody spad gradient hydrauliczny wspczynnik filtracji

[kPa]

h
[cm]

d
[cm]

A
[cm2]

T
[s]

Q
[cm3]

t
[C]

h
[cm]

i=

h h

kt =

kt Q k= ATi 0.7 + 0.03t

[cm/s]

[-]

[cm/s]

1 2 3 4

30 60 120 180 uredniona warto wspczynnika filtracji kt, k

* niepotrzebne skreli

Rodzaj gruntu:....................................................

26 OPRACOWANIE WICZENIA POWINNO ZAWIERA: 1. Krtki opis wiczenia. 2. Wykres, wyznaczenie wopt i ds. 3. Obliczenie wopt, ds i Is (d przyj z wiczenia, str. 17). 4. Opis przypadkw zastosowania wynikw bada wopt w praktyce inynierskiej. 5. Krtk analiz uzyskanych wynikw.

PYTANIA KONTROLNE: 1. Poda definicj wilgotnoci optymalnej. 2. Poda interpretacj graficzn wilgotnoci optymalnej. 3. Co to jest gsto objtociowa szkieletu gruntowego? 4. Wymieni metody oznaczania wilgotnoci optymalnej. 5. Co to jest wskanik zagszczenia gruntu? 6. Poda zastosowania wynikw bada wilgotnoci optymalnej w praktyce inynierskiej. 7. Jaki rodzaj prbki gruntu stosuje si w badaniach wilgotnoci optymalnej?

27 WICZENIE NR ..................... Sprawdzi: ..................... dnia: .....................

BADANIE WILGOTNOCI OPTYMALNEJ I MAKSYMALNEJ GSTOCI OBJTOCIOWEJ SZKIELETU GRUNTOWEGO [23]

Okrelenia: wilgotno optymalna gruntu jest to wilgotno, przy ktrej grunt ubijany w sposb znormalizowany uzyskuje maksymaln gsto objtociow szkieletu gruntowego. Wilgotno optymaln oznacza si symbolem wopt, mianem s procenty ciarowe. Maksymaln gsto objtociow szkieletu gruntowego oznacza si symbolem ds, a jej miano to g/cm3. Przyrzdy: cylindry o objtoci 1 dm3 lub 2.2 dm3, ubijak o masie 2.5 kg lub 4.5 kg, sito o wymiarach oczek 6 mm lub 10 mm, waga o dokadnoci 0.1 g, przybory do oznaczania wilgotnoci, linia stalowy o dugoci 2530 cm.
masa cylindra (mt) [g] objto cylindra (Vp) [cm3

Wyniki bada: masa cylindra z gruntem wilgotnym (mmt) [g]

Wyniki oznaczenia: wopt =....................% ds =....................g/cm3 x =.................. wilgotno optymalna

masa gruntu wilgotnego (mg = mmt - mt) [g]

gsto objtociowa szkieletu gruntowego d = /(1+w)[g/cm3]

gsto obj. gruntu ( = mg /Vp) [g/cm3]

wilgotno w = (mw/ms)100[%]

masa parowniczki z gruntem suchym (mst) [g]

masa parowniczki z gruntem wilgotnym (mmt) [g]

numer oznaczenia

masa parowniczki (mt) [g]

w opt = (1 x)w' opt = ..........%

maksymalna gsto objtociowa szkieletu gruntowego s ' ds ds = = s x( s ' ds ) .......................................[g/cm3] wskanik zagszczenia

1 2 3 4 5 6 Uwaga: Skal pionow i poziom na wykresie naley dobra w zalenoci od wynikw dowiadczenia d naley obliczy na podstawie wynikw bada ze str. 17
3 d (g/cm )

Is =

d = ds

w (%)

28 OPRACOWANIE WICZENIA POWINNO ZAWIERA: 1. Krtki opis wiczenia. 2. Wykres zalenoci f od . 3. Obliczenie u, cu i sf wedug wzorw normowych. 4. Opis zalet i wad aparatu skrzynkowego. 5. Krtk analiz uzyskanych wynikw.

PYTANIA KONTROLNE: 1. Podstawowe prawo wytrzymaoci gruntw. Poda interpretacj graficzn tego prawa dla gruntw spoistych i niespoistych. 2. Poda sposoby bada kta tarcia wewntrznego i spjnoci oraz podstawowe rnice midzy tymi badaniami. 3. Narysowa naprenia dziaajce na prbk w aparacie skrzynkowym. 4. Wymieni zastosowania parametrw u i cu w obliczeniach z dziedziny mechaniki gruntw i fundamentowania. 5. Jaki rodzaj prbki gruntu stosuje si w badaniach u i cu? 6. Wymieni wady i zalety aparatu skrzynkowego.

29 Sprawdzi: ..................... dnia: ..................... WICZENIE NR .....................

BADANIE KTA TARCIA WEWNTRZNEGO I SPJNOCI W APARACIE SKRZYNKOWYM [23]

Okrelenia: kt tarcia wewntrznego: us

= arc tg

N f f N 2 ( )
2

spjno:

cus =

f 2 f N 2 ( )
2

gdzie: f - wytrzymao prbki na cinanie [kPa], - naprenie normalne [kPa], N - liczba prbek rednie odchylenie kwadratowe wytrzymaoci na cinanie:

s f =

( f ' f )

N ' f = tg u + c u Q max F

f =
gdzie: Qmax F Wyniki bada: nr obcienia P

- najwiksza warto siy cinajcej [kN], - powierzchnia prbki [m2]

1 kG 4.5 kG/cm2 0.125 kPa 12.26 odczyt na czujniku mm kG/cm2 f kPa

2 13.5 0.375 36.77

3 4 5 6 7 31.5 49.5 85.5 121.5 157.5 0.875 1.375 2.375 3.375 4.375 85.81 134.84 232.9 330.97 429.04

cechowanie dynamometru .........................................

Rodzaj gruntu :..........................................

Wytrzymao na cinanie f (kPa)
300 280 260 240 220 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 0 100 120 140

us = ..................................

cus = ..................................

160

180

200

220

240

260

280

300

320

340

360

380

400

420

Naprenia normalne (kPa)

440

20

40

60

80

30 OPRACOWANIE WICZENIA POWINNO ZAWIERA: 1. Krtki opis wiczenia. 2. Konstrukcj koa Mohra oraz odczytanie z wykresu wartoci u i cu. 3. Opis zalet i wad aparatu trjosiowego ciskania. 4. Krtk analiz uzyskanych wynikw. 5. Porwnanie wynikw uzyskanych w aparacie trjosiowego ciskania i w aparacie skrzynkowym

PYTANIA KONTROLNE: 1. Omwi budow aparatu trjosiowego ciskania. 2. Omwi istot bada w aparacie trjosiowego ciskania z konsolidacj i bez konsolidacji prbki. 3. Narysowa naprenia dziaajce na prbk w aparacie trjosiowego ciskania. 4. Narysowa naprenia dziaajce w paszczynie cicia w/w prbki. 5. Wymieni wady i zalety aparatu trjosiowego ciskania. 6. Czy oprcz aparatu skrzynkowego i trjosiowego ciskania stosuje si inne aparaty do badania wytrzymaoci gruntw na cinanie.

31 WICZENIE NR ..................... Sprawdzi: .................... dnia:.....................

BADANIE KTA TARCIA WEWNTRZNEGO I SPJNOCI W APARACIE TRJOSIOWEGO CISKANIA

cechowanie dynamometru 1 = 3 + 4,2 s

Wyniki bada: 3 odczyt na czujniku 1 0.5(1+3) 0.5(1-3) kG/cm2 kPa mm kPa kPa kPa
Wytrzymao na cinanie f (kPa)
600

1.0 98.06

1.5 147.1

2.0 196.13

2.5 245.16

3.0 294.2

Rodzaj gruntu ..........................................

u = .................................

cu = .................................

500

400

300

200

100

0 0 100 200 300 400 500 600 700 800

Naprenia (kPa)

32 OPRACOWANIE WICZENIA POWINNO ZAWIERA: 1. Krtki opis wiczenia. 2. Wykres ciliwoci gruntu. 3. Wyznaczenie edometrycznych moduw ciliwoci M0 i M dla = 49.03 196.13 kPa (w tabeli, str. 34). 4. Obliczenie moduw odksztacenia E0 i E oraz moduu podatnoci Es (w tabeli str. 34). 5. Krtk analiz uzyskanych wynikw i analiza przydatnoci badanego gruntu do celw budowlanych.

PYTANIA KONTROLNE: 1. Poda definicj ciliwoci gruntu i czynniki wpywajce na ciliwo gruntu. 2. Narysowa wykres ciliwoci gruntu i wymieni krzywe ciliwoci. 3. Wymieni rodzaje moduw gruntu i poda zwizki midzy nimi. 4. Poda definicj edometrycznych moduw ciliwoci gruntu i sposb ich okrelania na podstawie wykresu ciliwoci. 5. Wymieni zastosowania moduw gruntu w obliczeniach z dziedziny mechaniki gruntw i fundamentowania. 6. Do czego su krzywe konsolidacji? 7. Jaki rodzaj prbki gruntu stosuje si w badaniach ciliwoci gruntu?

33

WICZENIE NR .....................

Sprawdzi: ..................... dnia: .....................

BADANIE CILIWOCI GRUNTU [23]

Okrelenie: ciliwo gruntu jest to zdolno gruntu do odksztacenia pod wpywem przyoonego obcienia.

M0 =
gdzie:

- przyrost obcienia jednostkowego prbki = i i1 ; - odksztacenie jednostkowe prbki = - wspczynnik poprawkowy (rys. 10). Wyniki bada: wysoko pocztkowa prbki h0 = .................. kG/cm 0.25 0.50 1.00 2.00 4.00
2

h i 1 h i ; h i1

odczyt pocztkowy czujnikw: cz.1 = ............... 1 2 h cz.1 cz.2 h cz.1 cz.2 4 h cz.1 cz.2

cz.2 = ................ 8 h h= h0 h

30 kPa 24.52 49.03 98.06 196.13 392.27 cz.1 cz.2 h cz.1 cz.2

cz.1 cz.2
h - wysoko prbki (mm)

kG/cm kPa h

odcienie (odczyt co 60) 2.00 1.00 0.50 196.13 98.06 49.03

0.25 24.52

powtrne obcienie (odczyt co 60) 0.50 1.00 2.00 49.03 98.06 196.13

4.00 392.27

Uwaga: Skal pionow wykresu dobra w zalenoci od wynikw dowiadczenia.

Wilgotno gruntu przed badaniem:

w=

mmt mst 100 = mst mt

.....................................

Wilgotno gruntu po badaniu:

w=

mmt mst 100 = mst mt

25

50

75

100

125

150

175

200

225

250

275

300

325

350

375

400

.........................................

- naprenie (kPa)

Rodzaj gruntu:..........................................

Barwa: ..........................................

34

Oznaczenia Edometryczny modu ciliwoci pierwotnej Edometryczny modu ciliwoci wtrnej Wskanik skonsolidowania gruntu Wspczynnik przeliczeniowy (rys. 7 i 8)

Wzr

Jednostki MPa MPa

Obliczenia

M0 =

1 M= 2

M0 M (1 + )(1 2 ) = (1 )

Modu pierwotnego odksztacenia Modu wtrnego odksztacenia Modu podatnoci

E 0 = M 0
E = M Es = E0 1 2
6,865 7,845 8,826

MPa MPa MPa

12,749

13,729

10,787

11,768

14,710

[MPa]

0,981

1,961

4,903

5,884

2,942

i
3.5 3.4 3.3 3.2 3.1 3.0 2.9 2.8 2.7 2.6 2.5 2.4 2.3 2.2 2.1 2.0 1.9 1.8 1.7 1.6 1.5 1.4 1.3 1.2 1.1 1.0 0

3,923

9,807

1 a - dla obliczenia Mo b - dla obliczenia M

2
[kG/cm ]

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100 110 120 130 140 150

Rys. 10. Wspczynnik poprawkowy .

35 WICZENIE NR ..................... Sprawdzi: ..................... dnia: .....................

KRZYWE KONSOLIDACJI - OSIADANIE PRBKI W CZASIE

odczyt h 30 1 2 3 CZAS KONSOLIDACJI 4 5 6 7 8