Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 96

Armjynf uG e fj rLepf y gwD A[kdp nf; k H; a&;aumfr wD.

au;a=umf o H

(acgif ; }uD ; aqmif ; yg;)

OD;ode;f pdef orRwoufwrf;- 3 ESpjf ynfh rde@f ceG ;f ESihf


wvjynfh taetxm;
b,fv kd r de f@ cGe f; vJ
tawmf tl,m;p&maumif;wJh rdef@cGef;yg? awmfawmfav;vnf; rsufESmajymifygw,f?
'gha=umifhvnf; rD'D,mawGrSm pDpDnHoGm;wmyg?
- ppftkyfpkeJ@ ol@ckdeDawGtwGuf taumif;qkH;tcsdefjzpfaewmukd EkdifiH&J@ orkdif;pOfrSm
taumif;qkH;tcsdefvkd@ ajymoGm;wm
- zGJ@pnf;tkyfcsKyfykH tajccHOya'jyifqifa&;/ wkdufzsufa&;oHawG qlnHaecsdefrSm
(v$wfawmfwiG f; 0if=u&wmukd &nf!ef;+yD;) ck- Oya'ukd vufcHae=u+yD r[kwv
f m;vkd@
tom;,loGm;wm
- &ckdiu
f dpP/ ajrmufbufydik f;u wkduyf aGJ wGeJ@ ode;f csw
D Jh 'kuQonf pcef;awGukd
rsufuG,fjyK+yD; trsKd;om;pnf;vkH;nDnGwfa&;ukd aqmif&GufEkdif+yDvkdvkd ajymwm
- ppftkyfpk tusKd;pD;yGm;eJ@tnDvkd@ ajym&r,fhtpm; 2008 Oya'ukd acwfeJ@tnD jyifqif/
acwfeJ@tnD jyefvnfa&;qGJzkd@ vkyfaeygw,fajymwm

2014 arv

twGJ (2 )
1

trSwf( 1 )

- twkduftcHawGbufu atmifhoufouf jzpfapr,fh tpkd;&eJ@ twkdut


f cHawG vkyfazmfudik fzuftoGif
EkdifiHa&; ,Ofaus;r_opf azmfaqmifEkdifcJh+yDvkd@ ajymwm
- jynfwGif;+idrf;csrf;a&;udpP atmifjrifatmif vkyfawmhrvkd pum;cHxm;+yD;rS jymef;csufrsm;ESifhtnD
vkyfr,f jzpfoGm;wm
- tm%m&Sifpepf EkdifiHr[kwfawmhbl;/ Oya'eJ@tnD tkyfcsKyfwJhEkdifiH jzpfvm+yD/ EkdifiHwumu todtrSwf
jyKvm+yDqkd+yD; em*pfeJ@ urBmysufvkrwwfjzpfcsdef ZGwftwif; xkd;xkd;odyfodyfeJ@ twnfjzpfatmif
vkyfvkdufwhJ Oya'&J@ tajctjrpfudk azsmufajymwm awG[m tl,m;p&mawGyg?
rqvacwfwke;f u ausmf=um;vSwJh pum;}uD; 3 cGef; &SdchzJ ;l w,f?
- r,m;+yD; r,m;
- pyg;+yD; pyg;
- pum;+yD; pum;wJh?
ckawmh r[kwfwmawGajymwJh Akv
d fpef;,kae&m Akv
d fodef;pdef ,lvu
kd fwmyJ?
wv=umawmh
jynfwGif;jynfy xl;jcm;csufawG ay:vmw,f? toHawGuvnf; wrsKd;ajymif;vmw,f? v$wfawmfeJ@ tpkd;&
yGwfwkdufr_ rSed fazsmhoGm;w,f? Akdvfa&$ref;u orRw}uD;[m u|efawmfhtpfukd}uD;ygvkd@ tcGifhoifhwkdif; ajymvmw,f?
olwkd@twGif;ykdif;rSm a':atmifqef;pk=unf&J@ tcef;u ukefoGm;+yD? cyfwef;wef;yJ qufqHawmhr,f? ck
tdrfjzLawmfa&m/ bufuif[rfa&m/ tD;,lygvrD efa&m vrf;ayguo
f Gm;+yDy?J rvkad wmhb;l ? usefwm Akdvw
f ifat; aumf
r&SifeJ@ v$Jxm;vkduf wJh? bk&m;+yD; jirf;zsufvu
kd f=uwmyJ?
aumfr&SifOuUjzpfol Akdvfwifat;u Akdvo
f def;pdefrdef@cGef; xGu+f yD;+yD;csif; ajymxm;wm wck &Sdw,f? pdwcf syg?
u|efawmfvnf; odumQ eJ@ aewmyg? u|efawmf vlnpf}uD;/ bufvkdufw,fqdw
k hJ yk*K~ dvftjzpf orkdif;twGif rcHygb;l ?
r#r#ww vkyrf ,fwJh? 'gu 2015 a&G;aumufyt
GJ wGuf ajymwmyg?
ckawmh Akv
d fwifat;uyJ oufqikd f&m rJqENe,frSm 0ifa&muf,SOf+yKdifoyl J rJq,
G fw&m;a[mcGifh ay;r,f
rJqG,fciG fh 3 v tcsed fay;wm rsm;w,f? rav;&Sm;rSm 15 &ufyJ cGijfh yKw,f? pnf;urf;twkdif; uk,
d fpm;vS,af wG vkyfyg?
apm'u wufciG fh r&Sd? rvkyv
f @kd uawmh ygwDyg zsuo
f drf;ypfr,f vkd@ jzpfvmw,f?
aemuf orRwvkyo
f lu acwfeJ@tnD jyefvnf a&;qGJzkd@ vkyfaeygw,f ajymxm;+yD; ckawmh olu,
kd fwkdifu
jyifzkd@rvkdb;l - bufrSm &Sdaew,fv@kd owif;xGufvmw,f? umcsKyfe@J Akdvfwifat;uawmh ajAmifyJ/ rjyifEikd fbl;
ajymaewm awG@&w,f?
&if r ae&r,fh jynfo la wG
wvausmftcsderf SmyJ ,lu&def;udpP ay:vmw,f? *,ufu }uD;ygw,f? cGJxGufr_udpPyJ? ArmjynfrSm
wkdif;&if;om;awG&J@ vlrsKd;pkjy\emawG waxG;}uD; &Sdw,f? tm;vkH;vkdvdu
k cGJrxGufbl; ajymxm;wmuawmh
&ifat;p&myg? Armhtcuf igwkd@tcsuf - qkdvkd@uawmh ig;yg;arSmuf+yD? us,fus,favmifavmif toHwck
wkduw
f u
kd fqkdifqikd f ay:vmaew,f? k[
d if*smjy\emeJ@ ywfouf+yD; ukvor*~eJ@ tar&duef wnDwnf; xGufvmw,f?
rSefrSefuefuefeJ@ aumif;aumif;rGefrGef ukdifzkd@ wGef;tm;ay;wmyJ jzpfw,f?
a&S@rwk;d aemufrqkwf jzpfaewJh +idr;f csrf;a&;jy\emukd ta=umif;jyK+yD; tar&duefu jynfwGi;f a&;udpP 0ifa&muf
ywfoufvmw,f? vlrsKd;pkacgif;aqmifawG wokw+f yD;wokwf yifzh dwf vufcsmay;aewm awG@&w,f? ppftkyfpkbufu
vlawGvnf; a&S@qifah emufquf oGm;aew,f? avmfbo
D rm;awG ysm;yef;cwf jzpfaew,f? tm;vkH; upm;ae=uwmyJ?
tm%m rpGef@&&if +yD;a&m/ 2 rsufEmS yJ vkyf&vkyf&/ wzufwnf;yJ ajy;uyf& uyf& vkyfrSmyJ-qkdwJh vlvnf}uD;
ppftkyfpka=umifh jynfolawG &ifrae&rSmyg?
(1/ 5/ 2014)

OD ; 0if ; wif uG , f v G e f j cif ; tay:


Armjynf u Ge fj rLepf y gwD ajyma&;qk dc Gi f h& Sd o l .
xk w f j yef a =unmcsuf
(12014)
(23 / 4/ 2014)

1? acwfwkdif;acwfwikd f;rSm jynfou


l cspf/ jynfolu ,kH=unf/ jynfolu tm;uk;d tm;xm;
tjyKcH&wJh yk*~Kdvaf wG ay:aygufavh&dyS gw,f/? tarSmifacwfrSm ykad y:wwfygw,f?
olwkd@uG,fvGefwJhtcgusawmhvnf; tpm;xkd; r&wJholawGtjzpf
ESajrmwordcJhwmcsn;f yJ? 'gayrJh OD;0if;wifudu
k sawmh uk%m ykdcJh=uw,f? ol[m
axmifxJrSm (19) eSpfausmf enf;rsKd;aygif;pkH t+iKd;}uD;}uD;eJ@ ESdypf ufccH Jh&+yD;
ajymifajymifajrmufajrmuf xGufvmEkdio
f l jzpfv@kd yJ? 'gayrJh (6) ESpfawmif r=umvkdub
f J
ckawmh uG,fvGefoGm;cJhyg+yD?
jzpfpOfukd=unfh&if &Sif;ygw,f? ol@ukd ppftpk;d &tqufqufu owfvdu
k w
f m
jzpfw,f?
2? ol axmifu xGuv
f mawmh jynfo@l twGuf ykdvyk fEkdifawmhrmS qkd+yD; ygwDu
}uKdqckd Jhw,f? trSefyJ/ axmifjyify (5) ESpaf usmf umvtwGi;f rSmvnf; rausysufEkdiw
f Jh
aumif;r_awG jyKay;oGm;cJhw,f? ol[m &yfwnfcsuf ckid frmol jzpfw,f? tkyfpd;k olt}uKduf
bmrS rvkyfcJhbl;? jynfo@l twGuyf J vkyfchw
J ,f/ 'gt
h jyif - xl;jcm;wJh
aoe*FAsL[morm;jzpf+yD; t&Snu
f kd jrifwwfw,f? vku
d fzufwJh AsL[m (enf;y&d,m,f)
ukd cswwfov
l nf; jzpfw,f? ol aocgeD;qJqJ +idr;f yGihf vli,facgif;aqmifawGeJ@
ywfouf+yD; ajymcJhwmukd=unf-h EGm;uGJ&if usm;qGJcH&r,fh tEW&m,fukd awG;yl+yD;
owday;cJhwmyJ?
3? OD;0if;wif uG,fvGefwm[m jynfoal wGtwGuf qk;H _H;r_}uD; wck jzpfw,f?
twkdif;twm }uD;rm;ygw,f? 'gayrJh - 'Dae@vkd jynfolawG uke;f xaecsderf Sm OD;0if;wifwd@k
v_yfE_d;xm;cJhwJh/ jynfol@tusKd;aqmifvkdwJh OD;0if;wifvkd ay:opf av;awG t+yKdif;tkdif;
ay:vmaeygw,f?
ol@vkdvrl sKd;u &Sm;w,f? 'gayrJh r&SEd ikd fwm r[kwf?
'Dae@ umvrSm wkduf&J - tEkdi,
f l&JwhJ OD;0if;wifvv
kd l rsm;rsm;ay:zkd@ vkdw,f?

wef; wl& nfwl aoG;pnf; nDnGwf=ujyD;


udk,fh=urRm udk,fz efwD; =uygpdk@
9/ 2/ 2014 ae@u AGD tkd at eJ@ar;jref;cef;wckrSm 0ef}uD;OD;
(Adkvf) cif&Du oef;acgipf m&if;aumuf,la&;eJ@ ywfoufjyD; ajym=um;
&mrSm 1931 ckESpf oef;acgifpm&if;t& ArmjynfrSm vlrsdK;aygi;f 135
rsdK;&Sw
d ,fvd@k ajymoGm;ygw,f? ArmjynfrSm vlrsdK; 135 rsKd ;&Sw
d ,fqw
dk m
e0w tpd k; &vuf x ufu srS ajymoHq kd o H =um;&wmjzpfy gw,f ?
tJ'g[m wdkif;&if;om;pnf;vkH;a&;udkwzGzGajym&if; wkdif;&if;om;
tcsif;csif; aoG;uGJ atmifvkyfwmyJjzpfygw,f?
0ef}uD; OD;(Adkvf) cif&DajymwJh 1931 ckESpf oef;acgifpm&if;
rSmaz:jyxm;wmu ArmjynfrSm vlrsdK;pk}uD; 11 rsdK; vlrsKd ;EG,t
f m;jzifh
55 rsdK;? bmompum;i,faygi;f 131 rsdK;&Sdw,fvd@k azmfjyxm;ygw,f?
ukd;uG,fwJhbmomt& Ak'<bmom (84) &mckdifE_ef;/ ewfukd;uG,fol
(5 'o r 2) &mckdifEe_ f;/ [dELN (3 'or 9) &mckdiEf _ef;/ rlqvif (4)
&mckid fE_e;f / c&pf,mef (2 'or 3) &mckdifEe_ f;/ uGejf zL;&Syf (0 'or 2
)&mckdiEf _ef;/ a&0wD (0 'or 008 ) &mckid fE_e;f / qpf (0 'or 07)
&mckid fE_e;f / *sed f;bmom (0 'or 005) &Sdw,fvk@d azmfjyxm;ygw,f?
tJh'Doef;acgifpm&if;rSm vlrsdK;pk}uD; 11 rsdK;qdkwm[mvnf;
ArmjynfvlrsdK;pka&;&mppfwrf;/ 1917 (Ethnological Survey of
Burma 1917) ukdtajccHxm;wmjzpfygw,f? tJh'Dppfwrf;rSm atmuf
ygZ,m;twkdif; vlrsdK;tvkdufbmompum;i,f (bmompum;uGJ)
b,favmuf? vlO;D a&b,favmufqkdwm az:jyxm;ygw,f?

armifr;kd OD;

trS w f p Of bmompum;t&vl r sd K ;pk } uD ;


1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

bmompum;i,faygif;

jrefrmpk
u&if
wdkif;(&Srf;)
uluD;(csif;)
rGef
yavmif
ucsif
vdkvkrd lqdk
quf(K)
r&kd
rav;

16
17
18
45
1
11
9
12
6
1
2

vl O D ; a&
9862694
1348066
1021917
343864
305294
176124
153897
93052
35237
14049
6368

'Dpum;t& vlrsdK;pk}uD; 11 rsdK;/ bmompum;i,f 138 rsKd ;ukdawG@&rSmjzpfygw,f? vlrsKd ;wlayr,fh bmompum;uGJawG jzpfae
w,f qkdwm udkdazmfjyxm;w,f?
4

tJ'h D 1917 ckEpS fumvawGwek f;u okawoejyKcsut


f &
ArmjynfxJudk0ifvmwJh vlrsdK;tkypf k oHk; pk&Sdw,f?
wdbufwkdbmrif;(wdbuf/Arm) vlrsdK;EG,f}uD;(vlrsdK;tkyfpk)/ rGef/
crm vlrsdK;EG,f}uD;/ xdkif;/w&kwfvlrsdK;EG,f}uD;wkd@jzpfygw,f?
wdbufwkb
d mrif;rSm (1) ArmeJ@vlrsdK;wlpk (2) csif;/ ucsiv
f lrsdK;wlpkeJ@
(3) vdkvdkvlrsdK;pkq+dk yD; okH;pkcGJEdkifw,f?
- (1)ArmeJ@ArmrsdK;wlpkrSm 1? Armjynfr vlrsdK; 2? &ckid f 3?
&rf;jAJ 4? u'l; 5? zkef 6? r&l; 7? v&S;D 8? tufpD 9? erf;
10? 'l; 11? awmif kd; 12? wref; 13? a,m 14? rkd 15?
acsmif;om; 16? xm;0,fom;17? jrdwfom; 18? rdkif;om;
19? tif;om; 20? "Ekwd@k jzpf=u ygw,f?
- (2) csi;f / ucsifvlrsdK;pkwGif 1? csif;? 2? ucsif 3? em* 4?
a*g&D 5? 'l;vif; wkd@yg0ifygw,f?
- (3) vkdvdkrlqkd vlrsdK;pkwGif 1? vdv
k dk 2? vDpl (0g) a,m,if
3? v[l 4? rlqk;d 5? uGD 6? aum 7? tmukd wkd@yg0ifygw,f?
wdbufwb
kd m rif;tEG,}f uD;rSm vlrsKd ;pkaygi;f 32 rsdK; yg &Sd
w,f?
- rGef/ crmtEG,}f uD;rSm 1? rGef (0g) wvkid f; 2? 0 3? vm 4?
yavmif 5? yvJ 6? rDtkd 7? ,mtkd 8? &Dtef 9? ya'gif;
10? A&J 11? ,if; abmf 12? Z&def; ponfwkd@yg0ifw,f?
rGef/ crmvlrsdK; 12 rsdK;yg0ifw,f?
- wdkif;(0g) &Srf;/wkwftEG,f}uD;wGif 1? &Srf; 2? u&if 3?
,dk;',m;(xkdi;f ) 4? cGef; 5? vl 6? vmtdk 7? &Sr;f / wkwf
8? &Srf;/Arm 9? awmifol 10? vrf; 11? vmtdk wkd@yg0ifjyD;
vlrsdK;aygif; 11 rsdK;&Sdygw,f?
'ga=umif h 1931 ck E S p f oef ; acgif p m&if ; aumuf w J h t cgrS m
vlrsdK;pkpkaygif; 55 rsdK;eJ@ bmompum;aygif; 131rsdK;vdk@yg ygw,f?
1917 ckESpf ppf wrf;rSm bmompum; 138 rsdK;&Sdayr,fh 1931
ckESpf pm&if;t& bmompum; 131 rsdK;awG@&ygw,f?
'D p m&if ; Z,m;awG u d k 0d ' l& ocif cspf a rmif & J @ jynf a xmif p k
aemifa&; trSmpum; ( 10/ 3/ 1962) pmwrf;rSm awG@&ESd idk fygw,f?
0d'l&ocifcspfarmif[m &Srf;rlvkd@ac:wJh jynfaxmifpkrlukd qef@
usifoljzpfw,f? z,f'&,fqdkwm cGJxGufa&;vdk@yJ em;vnf+yD;awmh
Armjynf rSm vlrsdK;aygif; trsm;}uD;&Sdawmh vlrsdK;wkdif; cGJx Guf&if
jynfaxmifpk}uD;+ydKuGJvdrfhr,fqkdwJh tjrifudkoufaoxlzkd@ 'Dpm&if;
Z,m;awGudk wifjycJhwmjzpfw,f? wenf;tm;jzifh 1962 ckESpf
rwfv 2 &ufae@rSm Adkvfae0if;tm%modrf;wm[m jynfaxmifpk
}uD; +ydKuGJr,fh tajctaejzpfvkd@ qkw
d mudk axmufcHwhJ pum; ajym
wmyJ?
1917 ck E S p f Armjynf v l r sd K ;pk a &;&mppf w rf ; rS m ygwJ h quf
bmompum;[m 1984 ck E S p f r S m vk H ; 0aysmuf u G , f o G m ;yg+yD ?

quf b mompum;ukd a jymwwf w Jh w pfy g;wnf ; aom bk ef ; awmf


}uD;[m 1984 ckESpfrmS yJysv
H GefomG ;vkd@ jzpfygw,f? &Srf;jynfe,f rkd;eJ/
armufr,f/vif;ac; jrdK@e,ft=um; &SdwJh }wd*Ha'oawmifa=umukd
vG,fqufvkd@ ac:ygw,f? 'Dawmifa=umeJ@ teD;w0du
k frSmaexkdi=f uwJh
vlrsKd ;[m qufvlrsdK;awGjzpfygw,f? 'gayrJh qufvlrsdK;awG&J@ aexdik fykH
"avhx;kH pHawGuvnf; &Srf;vlrsKd ;awGvdyk Jjzpfygw,f? &Srf;vlrsKd ;awGvdyk J
Ak'<bmomukd ukd;uG,f=uygw,f? pmayvnf; &Srf;pmayudkyJ okH;pGJ
vm&mu qufbmompum;ukt
d ajymenf;vm&m wpwpeJ@ quf
bmompum;[m aysmufuG,fomG ;wmjzpfygw,f? 1980 ckEpS fawGrSm
rqv ppftpd;k &u jzwfav;jzwf pepfusio
fh ;kH wma=umifh vG,fquf
awmifa=umeJ@ teD;w0kduf&GmawG tm;vkH; ysufpD; ukefygw,f? pkpk
aygif;aus;&Gm 20 ausmf&Sdygw,f? tm;vkH;&Gmykef; &Gma&Smifjzpfukef
ygw,f? apmapmuajymwJh qufbmompum;wwfwJh wyg;wnf;
aom bkef;awmf}uD;[m &Gmykef;&Gma&SmifrSmyJ ysHawmfrloGm;wmjzpf
ygw,f? tck tJh'DqufvlrsdK;tm;vkH;[m olwkd@[m qufawGjzpf
wmod=uayr,fh olw kd@ ukd, fo lwkd@ &Srf;awGv kd@ yJ cH, l=uygw,f?
&Srf;pdwfyJ &Sdae=uygw,f?
vG,fqufawmifa=um&J@ajrmufbuftpGefqkH;rSm&SdwJh 0rfusL
&Gma[mif;&J@ajrmufbufrmS ay 20 avmufjrifw
h Jh ausmufe&H H wpfck
&Sdygw,f? ausmufeH&HrSm jy'g;vif;*luvuf&mrsdK;eJ@ vl&kyfeJ@ ajymif
&k y f a wG a &;xm;w,f ? aq;eD e J @ trJ a &mif E S p f r sd K ;yJ o k H ; ygw,f ?
a'oom;awGajymwmuawmh 'DtkyfawGudk ewfawGua&; wmjzpf
w,f? rdk;&moDrSm aysmufoGm;+yD; rkd;vGef&moDrSm jyefay:vmw,f
vkd@ qdkw,f? 'DeH&Ha&;tkyfawGudk =unfhjcif; tm;jzifh jy'g;vif;*l
(y'wfvd_%f) ae vlom;rsdK;EG,fawG[m 'D vif;ac;/ rkd;eJ/ armuf
r,fcGifawGxJrSmvnf; aecJhzl;w,fvkd@,lq&if &Edkifygvdrfhr,f? a&S;
a[mif;okawoeynm&SifawG/ ordkif;ynm&SifawG/ okawoDawG
okawoevkyfoifhw,fvkd@xifygw,f? 'DausmufeH&H[m vif;ac;/
rk;d eJum;vrf;awmifbufrmS &S+d yD; um;vrf;eJ@ 5 rdkiaf vmufyaJ 0;ygw,f?
rdk;eJ/ armufr,fu m;vrf; ta&S@bufrSm&Sd+yD; um;vrf;eJ@ 7 rkdif
avmufyJa0;ygw,f? 'guawmh qufvlrsdK;/ vG,fqufawmifa=um
ta=umif;a&;&if; qufpyfa&;rdoGm;wmyg?)
0ef}uD; (Adkv)f cif&DajymwJh vlrsdK; 135 rsKd ;udpu
P q
dk ufajymyghr,f?
1931 ckESpf oef;acgifpm&if;t& ArmjynfrSm vlrsdK;pkaygif; 55 rsdK;eJ@
bmompum;aygif; 131 rsdK;vkd@az:jyxm;cJhygw,f? 'DudpPb,fol
rSvnf; tjiif;ryGm;/ jy\emrvkyfbJ aevm&muae e0w vuf
xufusrS ArmjynfrSm vlrsdK; 135 rsdK;qkw
d mjzpfvmygw,f?
8/ 11/ 89 ae@xkwf vkyfom;jynfol@owif;pmrSm jrefrmhtajccH
Oya'rsm;ta=umif;odaumif;p&mqdkwJhacgif;pOfeJ@ Om%fxuf qkdwJh
uavmif&Sifu aqmif;yg;a&;ygw,f? tJ'Daqmif;yg;rSm ArmjynfrSm
&SdwhJ vlrsdK;awGudk trnf/ vlOD;a&eJ@ vlrsdK;vku
d fyg0ifwhJ &mckid fE_e;f tcsKd ;
tpm;awGyg wGufjyxm;ygw,f?

aqmif;yg;yg Z,m;twkdif;azmfjyvkdufygw,f?

pOf
1
2
3
4
5
6
7
8

vlr sdK ;tk y fp k


ucsiftkyfpk
u,m;tkyfpk
u&iftkyfpk
csif;tkyfpk
jrefrmtkyfpk
rGeftkyfpk
&ckdiftkyfpk
&Srf;tkyfpk

yg0if o nf h vl r sd K ;ta&twG u f
12
9
11
53
9
1
7
33

'DZ,m;t& vlrsKd ;tkypf k 8 pkeJ@ vlrsKd ;ta&twGuf 135


rsKd ;jzpfoGm;ygw,f? 'g[m e0w ppftpkd;&&J@
tmabmfvnf;jzpfygw,f? 1931 ckESpf oef;acgifpm&if;t&
bmompum; 131 rsdK;ukdvlrsdK;vdk@rSwf,ljyD; 'DZ,m;rSmawmh
yg0ifonfhvlrsdK;ta&twGufqdkwJh
Z,m;uGufxJxnfhoGif;vkdufykH&ygw,f?
tJh'D[mukdyJ e0w/ etzeJ@uae@ t&yf0wfvJxm;wJh
orRw OD;(Adkvf) odef;pdef ppftpdk;&txd ArmjynfrSm vlrsdK; 135
rsdK;qdk+yD; twnfaygufvkyfajymaewmjzpfw,f? 0ef}uD; OD;(Adkvf)
cif&Dtmaygufavmufatmif wzGzGajymaewm[mvnf; 'gygyJ?
tkyfpkd;olppftpdk;&tqufquf[m ArmvlrsdK;}uD;0g'ukd
usio
fh ;kH +yD; ArmvlrsKd ;tyg0if Armjynfvrl sKd ;pkHjynfoal wG&J@ w&m;wJh
tcGifh ta&;awGudk eif; acszsufqD; cJhw,f? vlrsdK;pkHjynfolawG
awmif;qkdaewJh +idrf;csrf;a&;/ 'Drkdua&pDa&; wef;wla&;/ w&m;
r#wa&;/ ud k, fh =urR mudk , f zefw D ; a&;/ trsd K;om; pnf; vk H; nD
nGw fa&;awG u dk t+rJw rf; eif; acszsufqD; cJhw ,f? vlrsdK;pkHjynf
olawGbufu &yfw nf+yD; wkdu fyGJ0ifo lawGu dk aomif;usef;ol
tzsuf orm;qdk+yD; &uf&ufpufpuf zrf;qD;ESdyfpuf/ owfjzwf
acsr_ef;wmvkyfcJhw,f? tckvnf; vlrsdK; 135 rsdK;qkdwm aoG;cGJ
zdESdyfzdk@ vkyfw myJjzpfw,f? Arm tcsif;csif;/ u&iftcsif;csif;/
&ckdiftcsif;csif;/ &Srf;tcsif;csif;ponfjzifh vlrsdK;wrsdK;xJrSmyif

vlOD;a&
586379
178579
2659961
840661
26658505
1011480
1730674
3287311

&mck d i f E _e f ;
1 'or 478
8 'or 450
6 'or 705
2 'or 119
67 'or207
2 'or 550
4 'or 363
9 'or 648

tcsif;csif;aoG;uGJatmif vkyfwmjzpfw,f?
tckvnf; vlrsdK;pkawmfawmfrsm;rsm;u olwk@d ukd ppftpdk;
&u rw&m;trnfwyfowfrSwfwmawGudk vufrcHbJ olwkd@
trnfukd olwd@k yJ owfrw
S fzk@d awmif;qdak eygjyD? vlrsKd ;pkawG&@J pmay/
,Ofaus;r_awGjrifhwifzkd@awmif;qdkaeygjyD?
vlrsKd ;wdkif;awmif;qdkaewJh wef;wla&;/ aoG;pnf;nDnw
G f
a&;/ ud,
k =fh urRmudk,zf efwD;a&;/ udk,fydik jf ymef;cGifh qdk wmawG[m
vlrsKd ;pkH jynfow
l &yfv;kH awmif;qdak ewJh +idrf;csr;f a&;/ 'Drdu
k a&pDa&;/
aoG;pnf;nDnGwfa&;/ w&m;r#wa&; vl@tcGifh ta&;awGqkdwm
awGe@J wxyfwnf;yJ jzpfw,fqdw
k m oabmaygu=f u&if ppftm
%m&Sifpepfukd wku
d fzsuEf idk fygvdrfhr,f? tckvnf; ppftm%m&Sif
pepf&J@ o&zl 2008 tajccHOya'udk wenf;r[kwf wenf; wku
d f
zsufaewJh wkdufyJaG wG[m e,fy,f toD;oD;rSmay:aeygw,f?
armifrk;d OD;
12-02-2014
6

aqG; aEG; yGJZmwfarsm}uD;

A=o
wvrf;vHk; a=umfjimawG wazG;azG;urf;a0wJh
wacwfwcsdefu kyf&Sifa=umfjimum;}uD;vdk xkwfjyefcsufawG wxkwf
wnf;xkwf+yD; usif;yaewJh +idrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJ[m wa&G@a&G@
wdk;vmcJhygw,f? 'gayrJh jcm;em;wmwcku kyf&Sifa=umfjimum;u
omrefqdkif;wD;wmjzpf+yD; 'DaqG;aEG;yGJrSmawmh aemufcHuaoewfoH
awG t+rJ=um;ae&wmygyJ?
ESpfeJ@csD+yD;tcsdef=umvm+yD;jzpfwJh 'DaqG;aEG;yGJ
pOfrSm tckxufxd rl=urf;wckawmif r,fr,f&&qkyfqkyfudkifudkif
jyp&mr&Sdao;ayr,fh 'DumvtwGi;f ppfyJaG wGtwGi;f aowJhEpS fzuf
wyfom;eJ@ t&yfom;ta&twGufuawmh renf;vSb;l qdkwm 0efcH&
r,f? aemuf+yD; udk,fhtdk;udk,fhtdrfudk ypf+yD;ajy;=u&wJh ppfajy;'kuQ
onfta&twGuf[mvnf; wdk;+yD;&if; wdk;aeygw,f?tqdk;qHk;u
awmh ESpfzufoabmwl owif;xkwfjyefcsufqdkwm xGufvm+yD;
aemuf w&uf/ ESpf&ufavmuftaerSmyJ aoewfoHawG xGuv
f mwJh
udpPrsdK;yJjzpfygw,f?
odyfowdxm;oifhwJhtcsufwcsufu Adkvfcif
!Gef@vufxufupvd@k 'Dae@txd wdik f;jynfrSm olwk@d e@J wku
d af ewJh txJ
u tiftm;t}uD;qHk;vdk@q&dk r,fh vufeufuidk fwyfzGJ@}uD;awGeJ@ typf
tcwf&yfpJzdk@ oabmwlnDcsufawG&cJh+yD; wcsdK@qdk&if ppftpdk;&&J@
vufatmufcH jynfol@ppfawGawmif jzpfoGm;+yDvdk@qdkEdkifcJhygw,f?
'gayrJh qef;wmu 'Dvkd ppfwyfoHk;&r,hf tajctaeawGavsmhyg;
vsuf&Sdygw,fqdkw Jht=um;uyJ olw dk@ppfw yfu dk wae@+yD;wae@
w&ufrvyf wyftiftm;awG rw&m;wd;k csJ@/ vufeufopfawG trsKd ;
rsdK; wyfqifaewmygyJ? tprSmawmh vlta&twGuf/ wyfta&
twGufw;dk cs@J w,f? aemufyidk ;f rSmawmh vufeufwyfqifr_awG t}uD;
tus,jf riw
fh ifvmygw,f? 'Dwyfqifru
_ dk ta&twGufa&m/ t&nf
tcsif;t&yg jrifhwifvmwmyg? ydkpdk;&drfp&maumif;wmu 'Dppfwyf
[m olwdk@rSm &efolenf;oGm;+yDqdkumrS olw@dk topf pkaqmif;&&Sd
xm;wJh vufeuftopftqef;rsdK;pHkudk jynfov
l lxkjrifatmif enf;
rsKd ;aygi;f pHek J@xw
k jf yaewmygy?J olw@dk &J@ 0bfq'dk af wG/ bavmh*f qdk'af wG
(ppfwyfemrnf ajymifemrnfcHxm;wma&m/ cHrxm;wma&myg) awG
rSm tJ'v
D ufeufopfawGudk wenf;enf;eJ@azmfjyae=uygw,f? wcg
wavawmhvnf; rD'D,mawG&oGm;atmif oG,f0dkufwJhenf;awGeJ@

vkyaf y;ovdk olw@dk tm%m&SifawG&J@ wvufuidk pf pfwyfae@vk[


d mrSm
ppfa&;jyyGJawGeJ@ xkwfjyae=uygw,f? 'DvdkvkyfwmawG[m olwdk@eJ@
aqG; aEG; ae=uwJh wdkif; &if; om; tiftm;pkawGu dk jrifatmifjy
aewmjzpfw,fv dk@ yJ trsm;ujrif=uygw,f? wzufu aqG; aEG;
w,fvk@d vky/f wzufu vufeufawGaxmifjyae=uwm[m dk;om;
w,fvdk@qdEk dkifyghrvm;? wcgwcgusawmhvnf; autdkiftku
d dk wdkuf
wmvdk wdkuyf aGJ wGrSm 'DvufeufopfawGudkprf;oyf&if; rD;tm;eJ@ +cdrf;
ajcmufwmawGvnf;vkyf=uygw,f? 'Dvkt
d ajctaerSmyJ tcsKd @aom
wdkif;&if;om; tiftm;pkawG&J@ e,fajra'oawG[m xef;vsufvHk;
acG;vsuw
f mvdk wjznf;jznf;eJ@ usK@H vmaewmawG awG@ae&ygw,f?
wu,fu OD;odef;pdefwdk@&J@ t&yf0wfppftpdk;
&vkyfaewJh pum;ajymyGJawG[m Akdvfcif!Gef@vkyfcJhwJh +idrf;csrf;
a&; qdw
k m&J@ tqufyg? vkyfenf;wcsdK@uv
GJ aGJ yr,fh t"du&nf&,
G f
csufeJ@ t"duvkyfenf;uawmh wrsdK;wnf;vdk@ajym&if&ygw,f?
tJ'DtxJrSm wcku wdkif;&if;om; vufeufukid t
f zGJ@ xdyfykid ;f u vl
awGukd pD;yGm;a&;rufvHk;awGeJ@0,f,lwm/ aemuf+yD; ppfwyf&J@ cdek D
awGb0 ajymif;ypfvdku fwJhenf;yg? tckw cgrSm xl; wmuawmh
&Spfav;vHk;ta&;awmfykaH emufyidk f;rSm ay:ayguv
f mwJh cdek DawGuyg
t&yf0wfppftpd;k &bufu0if+yD; taxmuftulyae=uwmeJ@ Arm
jynfrSmjynfwGif;ppfjzpfaewm ESpfaygif;60 ausmfawmhrS apwempmemr_tjynfheJ@ 0ifa&mufvm=uwJh jynfyu(taemufwdkif;u)
+idrf;csrf;a&; tusdK;aqmif awGyJjzpfygw,f? 'DaqG;aEG;yGJawGrSm
tusdK;qdkiaf wG(stake holder)w,frsm;ygvm;vdk@ ajymp&mjzpfae
ygw,f?
[kwfyg+yD? 'Dvdk ppftpdk;&u rD;pwzufa&r_wf
wzufvkyaf ewJh typf&yfaqG;aEG;yGJ awGuae b,foal wGtwGuf
rsm; bmtusdK;aus;Zl;awGxGufvmyg+yDvJ?[kwWdywWd/ vufqkyf
vufukid f jyp&m bmqHk;jzwfcsufrsm; ay:xGufvm+yDvJ? bmrS r&
ao;bl;r[kwyf gvm;? txl;ojzifh EdkifiaH &;oabmwlnDcsuf wckrS
ra=unmEdkifao;bJ aqG;aEG;zdk@tpDtpOf rl=urf;qdkwmawGom
wrsdK;+yD;wrsdK; xGufvmaewm awG@=u&ygw,f? tck aemufqHk;
&v'fuvnf; tvm;wl tajccHaqG;aEG;p&m tcsufrl=urf;
qdkwmygyJ?

igikdrdonf
ighrsuf&nfonf
eDonf eDonf eDonf?

tmZmenf o k d @

yef;wyGifhvkd
EGrf;&ifhysufpD;/ onfajr}uD;rS
csnf;ESD;uG,faysmufoGm;onfr[kwf?
ESpfaygif;axmif&m/ urBmq,fouf
rysufrwdrf/ rrSdefrjy,f
ruG,fraysmuf/ ajymifajrmufowWd
eDb&d J&J/ oifhtoJtm;
igwkd@=um;Y
xm;vsuf oifxGufoGm;onfwum;?

pmwnf; tzGJ@ &J@rSw fc suf

'DuAsm[m rEav;axmifwGif;rSm usqkH;oGm;ol


&JabmfaX;vStwGuf pyfqkdxm;jcif; jzpfw,f?
rlvu &JabmfaX;vSokd@vkd@
acgif;pOfwyfxm;wmyg?

jynfol@=u,f*sme,f(ZGef-1972)
av;armif
(uku
d u
kd |ef; tmZmenf&aJ bmf)

'gayrJh 'DaqG;aEG;yGJqdkwmawG vkyfaewJhtawmtwGif; jynfwGif;ppfjzpfaewJh a'oawGrSma&m/ rjzpfwJhae&mawGrSmyg


acgif;aqmifwcsdK@csrf;omoGm;=uayr,fh atmufajcwyfom;awGeJ@ qif;&Jom;jynfolvlxk&J@b0awG[m vHk;0wdk;wufrvmwJhtjyif ydkydk
qdk;oGm;wmudk xl;jcm;csufwckvkd txift&Sm;}uD;awG@ae&ygw,f? 'ghtjyif +idrf;csr;f a&;tusdK;aqmifawG tusKd ;&Sdae=uwmudkvnf; rSwfwrf;
wifoifhygw,f?
'Dvedk J@yJ aysmfaysm}f uD;vkyfvm=uwJh aqG;aEG;yGaJ wG[m tckawmh awmifqu
D a&miferD oef;bJ tcsujf yrD;usnaf wG ay:xGuf
vmwmudkawG@vm=u&ygw,f? tJ'guawmh olwdk@ajymwJh Edik fiHa&;aqG;aEG;w,fqw
dk t
Jh csdeu
f srS wifjy&r,fh udpPawGukd wifjyvmwmyg? 'D
udpPrSmvnf; aoewfpazmufwm[m ppftpdk;&bufuvdk@ qdk&ygr,f? aqG;aEG;yGJukd wifuowfrw
S fcsurf ygbJ vkyfr,fqw
dk t
Jh xJuyJ wdki;f &if;
om;awG rjzpfraevufcH&r,fqdkwJhtcsufawGudk ppftpdk;&bufu wifvmygw,f? wzufom;udk vufeufcscdkif;&muswJh 'DtcsufawGudk
wifvku
d &f if jy\emwufvdrfhr,fqdkwm odvsufe@J wifvdkufwmrd@k 'DajcvSrf;[m odyfpOf;pm;p&maumif;ygw,f? (Adv
k frif;atmifvd_if uajym+yD;
aemuf Adkvfjrifhpdk;u jyefajzaq; xkwfaewmudkawG@&awmh olwdk@&J@dk;om;r_[m ydkoHo,&Sdp&mjzpfvmygw,f?) tckvkyfae=uwJh aqG;aEG;yGJ
qdkwmawGuae +idrf;csrf;a&;qdkwJh tajzwckxGufvmrSmudk pdk;&drfaeolawGu aqG;aEG;yGJawGZmwfarsm}uD;jzpfatmif wrifvkyfwJh t"dy`m,f
xGufaeygw,f? wu,fusawmh t&ifu 0oz/ tufpftufpfat/ rke;f vm;pwJh tzG@J tpnf;awGeJ@ aqG;aEG;cJw
h ,fqw
dk mawG[mvnf; +yD;jywf
w,fvdk@ &Sdcv
Jh dk@vm;?

wdkif;jynfrSm ppfvnf;rjzpf +idrf;csrf;a&;vnf;r&wJhtaetxm;wck zefwD;+yD; wyfawGudkwdk;csJ@+yD;&if;wdk;csJ@/ vufeuf


opfawG wyfqif+yD;&if;wyfqif/ 'Dvked @J ppfwyf&J@tm%mcsKyfukid rf _udk ydrk kd +rJ+rHoxuf+rJ+rHzk@d qdw
k m[m Adkvfae0if;vufxufupvkd@ Adkvo
f ef;a&$Adkvfcif!Gef@acwftv,f uae@Adkvfodef;pdefwdk@vufxuftqHk; ppftm%m&SifawG usifhoHk;cJhwJh tajccH enf;AsL[mjzpfygw,f? tckaemufydkif;
xl;wmu tJ'Dppfvnf;rjzpf +idrf;csrf;a&;vnf;r&wJh a'oawGxJu o,HZmwawGudk ppfwyfeJ@olwdk@&J@cdkeDawGu armifydkifpD;=uwmygyJ?
wae@us&ifawmh jynfolawGtaeeJ@ 'DaqG;aEG;yGJawGu&wJh wu,hftjrwf-tH_;pm&if;udkwGuf=uygvdrfhr,f?
A=o

,kH=unfcsufESifh touf
vlwOD;rSm
onf;v$mjyifxuf/ oHr_dESufxm;
,kH=unftm;vnf; &SdpjrJ?
,kH=unfcsuftm;
enf;rsm;wkdif;&ef/ ukdufaywHv#if
cE<moufikH/ pGef@&ef}uKHu
rwkefrv_yf/ rqkwfrwGef@
pGef@0Hhjcif;rSm
'dk@wkdif;xGm?

av;armif

tvkyform;/ v,form;wkd@
tiftm;aygif;zGJ@/ ypPnf;rJhom
tm%matmifyGJ/ cHpjrJ[k
atmifyGJtwGuf/ ,kH=unfcsufESifh
toufukday; aoG;om;ukdvSL
oifhvkdvlukd
jynfol b,frSm arhEikd fvdrh?f

oifrao?
jynfolawG=um;/ oifhkyfyGm;v#if
vmoGm;vSnfhvnf/ &Sdaernfwnfh?
jynfol@wkdufyGJ/ qifE+$J cdrfhnH
atmifyGJcHvnf;?
EkdifiHxGef;opf/ qkd&S,fvpfjynf
aqmufwnfxlvnf;?

tkd-oifrao
oifrao?
wyGifhauv#if/ TajrazmufcGJ
rsKd;aph&JrS/ tm;cJrmefopf
yifawGjzpfI/ xGef;opfyef;awG
jzmjzma0?

jynfolESifhwGJ/ t+rJruGm
oif&SdrSmwnfh?
ajrpmzkH;tkyf/ oifhukdjrKyfvnf;
rjrKyfEkdifbd/ jynfol&Sdor#
oifhb0um;
awmufyaeqJ/ xGef;ajymifqJ?

tkd-oifrao
oifrao?
ajr0,foifhkyf/ zkH;uG,fjrKyfvnf;
rjrKyfESvkH;/ ajrwkH;azmufcGJ
tpOf&J?
tkd-oifrao

EkdifiHawmf ndK;a&mfaoqHk;jcif;
Ekid if aH wmfqw
kd mukd od+yD;wJah emuf
igw@dk &@J rD;jcpfawG rD;rawmufawmhbl;
igwkd@&J@ zdeyfawG vrf;r&Sad wmhbl;
igw@dk &@J tdyrf ufawG tem;rJu
h ek fw,f?

armifjrwfol
EkdifiHawmfqw
kd mukd awG@+yD;wJhaemuf
igw@dk &J@v,fuGif;awG pyg;rJhukefw,f
igw@kd &@J ysKdrspfr_awG urf;uyfuek fw,f
igwd@k &J@pOf;pm;^m%fawG rD;avmifomG ;w,f?

Ekid if Hawmfqkw
d m
a'a0gvdk owW0g}uD;aygh
igwkd@ukd ajcmufveS f@w,f
igwd@k ukd eSdyfpufw,f
igwkd@ukd b0awG owfypfw,f?

EkdifiHawmfqdw
k mudk vufcHvu
kd w
f ht
J cg
rdbozG,f tiftm;oHk;z,f&mS ;wmukd cHc&Jh
apmfum;r_awG yifv;Hk yGiw
hf m jrifc&Jh
ukd,fusihw
f &m;awG jrpfvadk umwm odch&J
rvHk+cKHr_awG[m onf;cHrw
_ cH g;ayguu
f ae 0ifvmcJhwmayg?h

Ekid if Hawmfqdw
k m
vSn;f wef;eJ@ ql;avoGm; bwfpu
f m;
igwd@k p;D rS yku
d fqH&ayr,fh
[de;f vm;a[mufvm; vkyw
f ,f?
Ekid if Hawmfqdw
k m
pm;p&m&Sdou
l pm;p&mr&So
d ludk
wpfeyfav#mhpm;ckdi;f wJh a&'D,dk
igw@dk &J hAdkuaf wG[m
&G&H mS pdwef @J w=uKwf=uKwf jrnfw,f?

edkiif Hawmfu igwk@d udk ESyd fpufwJhtcg


usdepf mawGukd oDcsif;vkyf+yD; igw@kd qdkw,f
&&if& r&&ifcs
aESmif}uKd;rJah w;oGm;[m
wkdi;f jynfukd zH;k v$r;f vm&J@?

Ekid if Hawmfqkw
d m
a&/ rD;/ om;owf/ ck;d ol/ olawmif;pm;
a&ysufw,f
rD;ysuw
f ,f
touf owfw,f
ck;d 0Suw
f ,f
tawmif;t&rf;xlw,f
'kuo
Q pf ig;yg;[m
ighudk uAsma&;zdk@ w&m;&apw,f?

a[hedkiif aH wmf
rif;rSm bmomw&m;r&Sb
d ;l
igw@dk rmS bmomw&m;&Sdw,f
rif;rSm ,Ofaus;r_r&Sb
d ;l
igw@kd rmS ,Ofaus;r_&dw
S ,f
aESmif}uKd;rJw
h yfO;D rSm 'Dw&m;oHawG
tvHe@J twl wnfvrd rhf ,f?

Ekid if Hawmfqkw
d m
ppfom;u Oya'jyK+yD;
Ekid if aH &;orm;awG pmaya[maewJh
ua&mfur,f jzpfpOf}uD;aygh
&efukef+rKd@}uD;[m pdwZW aq;Hq
k k&d if
uAsmq&mawGu awmxGu&f [ef;yJ?
Ekid if Hawmfqkw
d m
aps;uGupf ;D yGm;a&; zkwaf umif
tdwu
f yfazmif;olawGu
tdwu
f yfr&Sdoal wGudk
rsuaf pmif;wcJcJ &ef&mS =uw,f?

a[h Ekdiif Hawmf


rif;u vGwfvyfr_udk zdEdyS w
f ,f
igwk@d u vGwv
f yfr_uykd sK;d axmifw,f
rif;u r#wr_ukd acszsufw,f
igwdk@u r#wr_ukd a&S@wef;wifw,f
vlawG[m EkdifiHawmfukd qef@usifae=u
urBmajray: oef@pifjcif;awG jyefvnfqku
d fa&mufvmw,f?
aoG;pkyfr_qw
dk hJ a&aomufjrpfukd
igwk@d awG ckwx
f iG fz,f&mS ;cJ=h u

10

&ufpufr_qkdwhJ yifpnfudk igw@dk awG +zKdvSJae=u


Ekdiif aH wmf[m Akef;Akef;vJz@dk eD;pyfvmcJ+h yD?

wpfa,muf pm;p&mukd wpfa,mufr#a0vd@k


tH=op&m vlom;0g'[m
yef;vdak r$;vmw,f?

trsK;d om;}uD; vufyg;ap[m


Ekid if Hawmfukd ru,fwifEikd fawmh
vlom;[m b,ft&mqdkwm
wdkufyeGJ @J azmfaqmifEikd cf hjJ yD
t"rR[m vGihpf ifxu
G af jy;vd@k
Ekdiif Hawmfudk qef@usif=u
urBmtESH@aoG;pnf;nDnw
G fae=uw,f?

EkdifiaH wmf r&Sdawmhb;l


EkdifiHawmf aoqH;k cJjh yD
igw@dk &@J rdcifawG 0rf;ajrmufpmG usL;&if=h u
awmfvSeaf &;twGif;u om;i,fawGe@J
=unfE;l pGm jyefqpkH nf;=u
yifv,fvdk us,fajym+yD;
awmifawGvdk jrifrh m;wJh
uAsmawGukd oDq=kd uw,f?

edkiif Hawmf aoqHk;wJhtcg


pmoifausmif;awG vGwv
f yfvmw,f
Ekdiif Hawmf aoqHk;wJhtcg
bmoma&;awG zdEdyS rf _uif;oGm;w,f
Ekdiif Hawmf aoqHk;wJhtcg
vltm;vH;k [m todrw
S fjyKcHtjzpfudk &&S+d yD;
vdif eJ@ tom;ta&mif cGJjcm;r_awG usqHk;
ppfyJaG wGvnf; EkdifiaH wmfe@J twl ajrjrKyfo+*K[f cHvu
dk &f w,f?

Ekdiif aH wmfawG r&Sad wmhbl;


urBm}uD;[m aetdryf J
Ekdiif aH wmfawG r&Sad wmhbl;
igwdk@&J@jzpfwnfr_ukd b,forl S acszsufvk@d r&
edkiif aH wmfawG r&Sad wmhbl;
Edik if aH wmfawG vGecf hjJ yD
bdk;ab;awG&J@aumif;arGudk
ajr;jrpfawG cHpm;=u
odrfarG@vSwJh urBmopf?

EkdifiHawmf +yKdysuw
f ht
J cg
vufeufawGudk t&nfusKd +yD;
bmoma&;trSwt
f om;awG xkvyk cf h=J uw,f?
toef@&iS ;f qH;k t0wfawGe@J vlawG[m

armifjrwfol

q&mr}uD;
}uD;wvHk;twyfcHxdkufwJh&Jabmf}uD;
toufvnf;}uD;/ 0gvnf;}uD;
oduQmvnf;}uD;ordk@
wdk@&JabmfawG[m
tawG;raygufwJhtcg
pdwfnpfwJhtcg
rusef;rmwJhtcg
E_wfcrf;emwJhtcg
ol@qDudkoGm;um
udk,hf0rf;em udk,fxkwfajym
udk,hfa&m*gudkwdkifyif
ukd,fh&ifudkzGihfjy
udk,hfcspfb0udkvSpf[
&Jabmf-&JabmfrawG&J@
qdk;wdkifyif/ aumif;wdkifyif
tr}uD;trdt&mxif
anmifyif}uD;awmh xD;tpif;w&mtoGif
q&mr}uD;tyg;rSm wkd@rsm;cdkvH_csif?

wdk@ tm;vHk; &J@ q&mr}uD;


zd;k oH (vlx)k

11

acgif;cg;ajcvuf/ tcsufnDpGm
uwwfygwJh/ oGJ@oGJ@aysmif;aysmif;
ol@vufacsmif;rsm;[m/ wcgw&HrSm
aoewfarmif;vnf;/ qGJoifhqGJ&
"m;r aygufjym;vnf;/ v$Joihfv$J&
aq;xdk;tyfudkif/ pnf;0g;udkifeJ@
xdkifvdkuf&wJhtpnf;ta0;
ESiv
f dkuf&wJh c&D;a0;
'gawGjyefawG;vdkuf&if
,Hkyifr,Hkcsifp&m?
yHkjyifvdk@xifcsifolxifp&m?

ol@tyg;rSm
*sif;azmeJ@0
ArmeJ@&Srf;
wkwfeJ@"Ek
EkysdKwJhuav;rawG
aq;tdwfvG,folvG,f
aoewfxrf;olxrf;
toD;w&mtnmwckyrm
oGm;av&mwGJavmif;wGJavmif;eJ@
ywfoD;ae=uwJhjrifuGif;[m
awmifapmif;rSm/ 0g;Hkyif&dyfrSm
=unfEl;p&m/ vGrf;armp&myg?

'gayrJh
a&S;oa&mtcgr[kwf
jynfAm&mrSmr[kwf
yHkjyifr[kwf
0wKr[kwf?

oHr%dyrm
rmausmckdifusnf
'DESvHk;eDu
pD;usvmwJh
yD,0gpmol@pum;eJ@
rkom;ryg ol@w&m;wdk@rSm
=uifemr_
odrfarG@r_
ulnDvdkr_
apwemawmifxk
pkaygif;vdk@azmfjyaewm
ol@a&S@udka&mufum
ol@pum;em;axmifol[m
acgif;cgw,fvdk@r&Sdyg?
awmfvSefa&;pwif&m
ysOf;rem;tajccHa'o
tif;av;tajccHa'o
108 ppfa'o
ta&S@ajrmuf ppfa'o
&Snfvsm;vSordkif;a=umif;eJ@
ajrmufjrm;vSwJhol&Jaumif;ta=umif;awG
olajymjywdkif; acgif;wndwfndwfeJ@
uav;awGtqDtpdrfhpm;&ovdk
+rdef@+rdef@}uD; em;axmifcJhwm
'DwcgawmhightvSnhf
q&mr}uD;&J@ta=umif; ajym&+yD?

ypPuQwdk@Armjynf
'Dajrr[DrSm
OD;xkyf=u,feD
ppftuseJ@
'DZmenftrsdK;orD;}uD;
ordkif;pOfrSm
O'gef;wGifavownf;?

zdk;oH (vlxk)

(2014 ckeSpf/ rwfv 8 &ufae@rSm uG,v


f GefomG ;wJh
&Jabmf=unfav; ac: &JabmfaiGo@kd )

12

'kd@tvH avrSm v$ifhqJ


avScGufcsnf;usefoaumvkd@
vmajymraeeJ@?

pde fac:oH ay;vkdu fjyD

'kd@tvH
ae'%f av'%f wkdufpm;cH
zGmvefpkwfvJ &JrS&J?
'kd@tvH bmeJ@aq;jc,f
ar;raeeJ@
'kd@&J@=u,f
'kd@&J@ol&Jaumif;
taxmiftaomif;wkd@aoG;&nf
b,fyef;csDaq;rS vkdufrrD
eDrS eD?

armifv S 0 if ; (jrif ; jcH )

avxefrkd;oufrkefwkdif;=um;
r0yfwGm; OD;rnGwf
a0;a0;=unfh jrifhjrifhysH
'kd@tvH wdrfnGef@cl;qGwf
&efolawG OD;nGwf'l;axmufcJh&wm
t0gtum;ryg
'g orkdif;yJ?

avScGufcsnf; rusefbl;
atmifyGJukd qGwfcl;zkd@
eufarSmifwJh ork'N&mukd jzwfum
avSem0g tpif;w&m
vmaeaygh
xavmhtiwfab; usa&mufol 'kd@wawGwJh
v_dif;vkH;awG awmifvkdarmufvJ
'kd@aw;oH rkd;,Hazmufayvdrfh?

tvHawmf ukdifpGJol&J@
pGJ+rJwJh ajcrsm;
'kd@&J@rdcif r[myx0Dajr
'kd@{&m0wDurf;yg;
euf_dif;pGm tjrpfwG,f
ausmufqpfausmufom;xuf
cufcJpGm azmufxGuf
&JvufyGifhopfawG eDeDvGifaewm
oifrjrifwwfbl;qkd&if
xif&mawG ajymraeeJ@?

jynfolawG usdefpmwkdufaeqJ
'DuAsm[m 'kd@&J@pdefac:csuf
'DuAsm[m 'kd@&J@ opPmwkdifwnfr_
'DuAsm[m 'kd@&J@a=unmpmwrf;?

tvHawmfrSm w&m;ygvkd@
tm;opfawG tpOfarG;zGm;
'kd@jynfol odef;oef;uka&J@tv,f
wkdufyGJ&J@qkHcsufrSm
'kd@tjrJ &Sdaewm
wauG@rSm oifodvmr,f?

jynfol[m 'kd@tkd;tdrf
'kd@ae@pOfvkyfief;[m wkdufyGJeJ@awmfvSefa&;
&efol@ESvkH;om;ukd xkd;azmufr,fh
wyfOD;&J@vSHoGm;xufjrjrrSm
'kd@t+rJ &Sdaea=umif;
aomif;wkdufu =um;apom;?
?

13

ajreDcJ&J@ umwGef;vuf&m(1)

14

ajreDcJ&J@ umwGef;vuf&m(2)

15

,ae@umvwGif Akdvfodef;pdef/ Akdvfa&$ref;/ Akdvfrif;atmif


v_difwkd@ }uHhzGH@ppftkyfpktm; wOD;pD/ wuef@pD/ wXmepD cGJI =unfhjrifae
=uonfh r_dif; rSm r_dif;wum r_dif;teuf tqkd;&Gm;qkH;aom r_dif;rdjcif;
yif jzpfayawmhonf?
tay:,H udpPtcsKd@tay: Akdvfodef;pdef/ Akdvfa&$ref;/ Akdvfrif;
atmifv_difwkd@ wOD;ESifhwOD; oabmxm;uGJjym;aeoa,mif avoH
uav;awG ypf=urnf? olwkd@wGif; yGwfwkdufr_uav;awG jzpfae
oa,mif [efjyajymqkdae=uvdrfhrnfjzpfaomfvnf;-2008 tajccHOya'
- wvufukdif cg;ykdufaqmifwyftjzpf csKyfukdifxm;onfh
ppfwyf
- vuf0g;}uD;tkyf csKyfukdifxm;onfh t"du ppfAsLkdu&uf
t&if;tESD;jzpfonfh OD;ykdifvDrdwuf(UMEH) ponfh olw kd@. toufbl; ESv kH;tdrfjzpfaom tm%m/
bmwkd@tm; xdyg;vmv#if/ ywfoufvmv#ifrl olwkd@onf enf;
enf;uav;r#yif uGJ=uvdrfhrnf r[kwfacs? onf;cH=uvdrfhrnfvnf;
r[kwfacs? zkH;uG,fxm;onfh tpG,fESifhtqdyfukd ajAmif xkwfjyvdrfh
rnfom jzpfonf? xkdt&mrsm;ukd rxdyg;ao;or# +yKH;+yKH;/ +yKH;+yHK;ESifh
pGmwJholukd owdxm;+yD; qufqHaeygvdrfhrnf?
b,folcGJcGJ 'kd@ruGJ t+rJpnf;vkH;rnf qkdonfrSm txufyg
e,fy,f oHk;&yf tusKd;pD;yGm;ESifh ywfoufvmv#if t+rJpnf;vkH; nD
nGwf=u&rnf[lonfh olwkd@. opPm"dmef/ olwkd@ppftkyfpk. 0HomEk
pdwf"mwfyif jzpfayawmhonf?
olwkd@onf rae@wae@u (e0w-etz) ppftpkd;&. xdyfoD;
tzGJ@0ifrsm; jzpfcJh=u+yD;/ wzef (e0w-etz) ppftkyfpk. tm%m
tarGqufcHolrsm;vnf; jzpfonf? ,ae@umvwGiv
f nf; }uHhz@GH ygwD.
xdyfoD;rsm;yif jzpfaeygonf? umcsKyfAkdvfrif;atmifv_difonfvnf;
ppfwyfrS em;onfhtcg ol@a&S@u q&morm;uJhokd@ }uhHzGH@ygwDxJokd@om
wef;0ifrnfjzpfonf? oD;jcm;ygwDaxmifvdrfhrnfr[kwf? (wpn)
ygwDxJ 0if&efvnf; ta=umif;r&Sdacs?
,ae@umvwGif Akdvfodef;pdef/ Akdvfa&$ref;/ Akdvfrif;atmif
v_difwkd@ }uhHzGH@ ppftkyfpk t}uHxkwfae=uonfrSm 2015 tcif;tusif;
wGif DASSK ukd b,fvkd ukdifwG,fxdef;csKyf+yD; b,fvkdae&m csxm;
rvJqkdonfhudpPom jzpfonf?
DASSK tm; ukdifwG,fae&mcsxm;a&;udpPonf olwkd@
tzkd@ bmom&yftopf r[kwfyg/ DASSK tm; atmufazmfjyyg
enf; 2 enf;jzifh ukdifwG,f ae&mcsxm;cJhzl;+yD?
- tdrfcsKyfcsonfhenf;
- xdef;ausmif;yGJxkwf(tuef@towfjzifh) tokH;csonfhenf;

enf;vrf;ukd DASSK u jyefvnfukdifpGJvmv#if tdrfcsKyfcsonfhenf;/


'DyJ,if;uJhokd@ t=urf;zufzdESdyfr_enf;vrf; paom enf;vrf;rsm;ukd
tcsdefra&G; xkwfokH;&ef vufaES;aevdrfhrnfr[kwf[k ,lqygonf?
,cktcg DASSK bufuvnf; xkduJhokd@aom awmfvSef/
zDqefaom enf;vrf;rsm;ukd pGef@v$wfcJh+yD; twdwfrSmyJ xm;cJhykH ay:yg
onf? xkd@tjyif ,ae@umvY tdrfcsKyfcsonfhenf;vrf;onf avm
avmq,ftm;jzifh olwkd@twGuf wGufajcrukdufaom/ tvkyfrjzpf
aom enf;vrf;wck jzpfaeygonf? jynfwGif;/ jynfyukd jrLqG,f vSnfh
pm;r_dif;wkduf&mY DASSK onf tokH;wnfhvSonf r[kwfygavm?

r_di f; rdj cif; rS vGw fu if; a&;

(aZmf v wf )

xd e f ; ausmif ; yG J x k w f (tuef @ towf j zif h ) tok H ; csonf h e nf ;

td r f c sKyf c sonf h e nf ;
1989ck Zlvdkif 20 rS 2011ck Ekd0ifbm 13 xd (e0w-etz)
ppftpkd;& usifhokH;cJhonfhenf;vrf;jzpfonf?
,cifu DASSK ukd zrf;qD;tdrfcsKyfcsxm;vkduv
f #if v_yf&Sm;
r_rSefor#onf +idrf0yfoGm;cJhonf r[kwfygvm;? tu,fI rw&m;
wJh trdef@tm%m [lor# wm0eft& zDqef=uqkdonfh

16

2008 tajccHOya'ukd av;pm;vkdufemap+yD;/ 2012


=um;jzwfa&G;aumufyGJ jzifh v$wfawmfwGif; ae&mcsxm;ay;onfh enf;
jzpfonf?
2008 tajccHO ya'tm; yGJx kw f& mY DASSK [la om
Ekdb,fqk&Si/f 'Drkdua&pD ESpfzufvS zJ}uKd;uav;jzifh csnfaESmifxkyfykd;
EkdifcJhojzifh (jynfwGif;/jynfy) EkdifiHa&;/ pD;yGm;a&;/ oHwrefa&; tusKd;
tjrwfawG woDwwef;}uD; &&SdcJhonfukd olwkd@vufawG@ od&SdcJh=u+yD;
jzpfonf? DASSK ukd ykdifykdifEkdifEkdif xdef;csKyfEkdif+yDqkdv#if DASSK
tm; axmufcHaom jynfwGif;jynfy EkdifiHa&;tiftm;pkrsm;ukd xdef;
csKyfEkdi/f ukdifwG,fEkdif+yD jzpfonf? vufawG@wGifvnf; ,cif (pDtmyDyD)
wGif yg0ifcJh=uonfh wkdif;&if;om;ygwDrsm;/ 88 rsKd;quf ausmif;
om;tpkrsm;. v_yf&Sm;r_ukd =unfhvkdufyg?
olwkd@onf DASSK a&G;cs,fcJhaom t&Sdukd t&Sdtwkdif;
jrifaom vrf;ay:wGif pnf;urf;ao0yfpGm vkdufygav#mufvSrf;ae

=uonfr[kwfoavm? jynfyEkdifiHtpkd;&rsm;uvnf; ,cifu csrSwf cJhaom ydwfqkd@[ef@wm; zdtm;ay;r_rsm;ukd av#mhcs kyfodrf;+yD; tul
tnDawG ay;vmae=uonf r[kwfoavm? xdef;ausmif;yGJxkwf (tuef@ towfjzifh) tokH;csonfhenf;onf olwkd@twGuf tokH;wnfh
tvkyf jzpfvSonf?
okd@ygI ,cktcg ,if;okd@ vufawG@tvkyfjzpfvSonfh enf; vrf;ukd rnfonfhykHpH /rnfonfhyrm% wkd;csJ@=urvJ? 2008 tajccH
Oya'/ ppfwyfESifh ppfAsL&kdu&uf t&if;tESD;wkd@ukd xdef;odrf;/ umuG,f/ wkd;csJ@&mY DASSK tm; rnfokd@ukdifwG,f xdef;csKyfae&m
csxm;=urvJ? [yk'fr 59 (p) ukd cif;csuftcsKd@jzifh jyifqifum DASSK tm; orRw/ 'kwd,orRw tjzpf ae&mcsxm;+yD;/ ppfwyf 25
&mckdifE_ef;ukd orRwoufwrf; 4 ckpm qufxm;a&; tay;t,ljyKv#if ykdI wGufom;ukdufrnfavm] qkdonfukdom olwkd@pOf;pm;ayvdrfhrnf?
olwkd@tzkd@ DASSK ukd ukdifwG,fxdef;csKyf ae&mcsxm; Ekdif+yDqkdv#if t&m&mukd xdef;csKyfEkdifrnfr[kwfygvm;? xdk enf;vrf;twGuf
Adkvfodef;pdef/ Adkvfa&$ref;ESifh Adkvfrif;atmifvd_if wdk@onf udk,fpD wm0efcGJ,lxm;=uyHkay:ygonf?
xkdokd@ ukdifwG,fxdef;csKyf ae&mcsxm;rnfh ab;tE&m,frS vGwfajrmufzkd@twGufqkdv#if DASSK ukd,fwkdif jywfjywfom;om;
pwifkef;xGufrSom vGwfajrmufEkdifvdrfhrnfvnf; jzpfonf? tb,fha=umifhqkdaomf orRw}uD;ukd ,kHw,f/ em,u}uD;u ajzmifhrwf
w,f[k qkdaom 'Drkdua&pDacgif;aqmif. ynmqefaom pum;vkH;rsm;onf 'Drkdua&pDaemufvkduf/ aemufygrsm;twGuf w&m;ozG,f
jzpfaeonf r[kwfygoavm?
DASSK u jynfol@tiftm;okH;r,f tjcm;enf;okH;r,f ponf ajymvmojzifh 'DcsKyfem,u}uD;wOD;jzpfaom OD;0if;wifurl
,ae@ EkdifiHa&;tiftm;pkwkdif; av#mufvSrf;&rnfh acwf0efESifh acwfvrf;ukd &Sif;&Sif;jywfjywf enf;ay;vrf;!efvsuf &Sdygonf?
- jynfvkH;u|wftpnf;ta0;}uD;
- jyifqifa&;awmif;qkdyGJ}uD;
- wwd, ta&;awmfykH}uD;
,if;okd@ OD;0if;wif !efjyaeonfh ta&;awmfykHenf;vrf;jzifh 2008 tajccHOya' tm; zsufodrf;+yD; tajccHOya'opfw&yfESifh
tpm;rxkd;Ekdifor# umvywfvkH; r_dif; wck r[kwf wck rd+yD; 'Drkdua&pDta&;onf a&pkefarsmaevdrfhOD;rnfom jzpfonf?
(aZmfvwf)
(2014 ckESpf/ {+yDv 2 &uf)

urB m em
ESifh
jrefr mem
2014 Zefe0g&D Economist pmapmif rsuEf SmzH;k aqmif;yg;t&
tem*wf tvkyftudkif&&Sda&;ESihf ywfoufwJh ta&;}uD;wJh
pm&if;Z,m; 2 ck azmfjyxm;wm awG@&w,f?
1 ? urBmhvcl srf;om 85 a,muf&@J u,f0r_[m
wurBmvHk;&J@ vlOD;a&xuf0uf&SdwJh qif;&Jom;rsm;&J@ ydkifqdkirf _eJ@
nDw,f?
2 ? vmr,fhtESpf 20 rSm urBmay:&Sd
tvkyftudkifaygif;&J@ 47[m tvdktavsmufpuf
(pufkyfqydk gp@dk ) eJ@ tpm;xdk; cH&edkifw,f?
txufyg tcsufESpfcsuft& tvdktavsmufpufawG
ydkrsm;vmwmeJ@tr# ukr`%D}uD;rsm;&J@ pGrf;&nfydkjrifhvm
(vltpm;pufawG0ifvmI) tvkyftudkifawG &Sm;yg;vm+yD;
aumfydka&;&Sif;}uD;awG 0ifaiGydkpkyHk vmygvdrfhr,f? rnDr#r_
acsmufurf;yg;[m ydkrdkeuf_dif; oGm;ygvdrfhr,f? ,cifuqdk&if
pufr_vkyfief;tvkyfawG &Sm;yg;vmcJhaomfvnf;
0efaqmifr_vkyfief; tvkyftudkifopfawG
ay:ayguftpm;xdk;EdkifcJhw,f? ,ckaemufqHk;ay:

armifoef;jra&$

17

tvk d t avsmuf p uf q d k w J h v_ d i f ; opf u awmh puf H k t vk y f o rm;awG o mru pm&if ; ud k i f a wG vuf v D ta&mif ; orm;awG td r f + cH
ajrudk,fpm;vS,fawGudkvnf; jyefay;qGJygvdrfhr,f?
txufygo;Hk oyfcsufuawmh 2013 Oxford avhvmr_ pmwrf;w&yfrS tav;xm;oH;k oyf azmfjycsufjzpfw,f? pmwrf;u
tvdktavsmufpufeJ@ tpm;xkd;cH&r,fh tvkyftudkiftrdsK;tpm;eJ@ ta&twGufudk wGufcsufazmfjy&mrSm thH=op&m aumif;avmufatmif
yrm%}uD;rm;w,f? zefwD;r_eJ@ u|rf;usifr_vkdtyfwJh tvkyfrsm; (Oyrm/ c&pf,mefbkef;}uD;/ t,f'Dwm/ oGm;pdkufq&m0ef) uawmh
ab;uif;w,f? 'gayrJh pufjyif/ vufESdyfpuf/ vufvDta&mif;aps;onf pwJh tyfa=umif;xyf tvkyfrsm;uawmh aysmufuG,foGm;r,f?
ordkif;rSm jzpfysufcJhovdkyJ tudsK;tjrwfudk t&if;&Sifrsm;uom odrf;ydkufygvdrfhr,f?
'pf*spfw,fawmfvSefa&;u azmfaqmifay;wJh u,f0r_[m t&if;&Sifrsm;eJ@ twwfynmjrifhrm;wJholrsm;uom cHpm;cJh=u&w,f?
vGefcJhwJh q,fpkESpo
f ;Hk cktwGif; txGufypPnf;ay:rS vkyt
f m;u&wJha0pk[m wurBmvHk;twdki;f twmt& 64 uae 59odk@ usKH@oGm;w,f?
tar&dum;&J@ xdyfqHk; 1 u &&Sw
d Jh 0ifaiG a0pk[m 1970 rSm 9 &SdcJh&mrS ,ae@rSm 22 jzpfw,f? tvkyv
f ufrJh jy\em[m umvywfuyf
jy\emoufouf r[kwfawmhbl;? csrf;omwJhEdkifiHrsm;tzdk@ tvGefta&;}uD;wJh tcsufay;acgif;avmif; oH jzpfae+yD? 2000 ckESpfrSm
tvkyv
f kyfEkid w
f Jh touft&G,f&dS tar&duef 65[m tvkyf&dw
S ,f? tajctae aumif;wJhEpS faum raumif;wJhEpS fyg tcsKd ;tpm;avsmhyg;vm+yD;
avmavmq,frSm 59yJ &Sdawmhw,f?
'Dwdrf;nGwfr[
_ m tar&duef wEdkiif Hwnf; jzpfaewmr[kwfbl;? r=umcifu 'g;Adkpf urBmhpD;yGm;a&;zdk&rfeJ@ raES;raESmif; xGuv
f mwJh
tenf;pktwGuf vkyfaqmifcsuf qdkwhJ Oxfam tpD&ifcpH mt& urBmay:u tcsrf;omqHk; 85 a,muf&J@ ydik fqdkifr[
_ m a':vm 164 x&Dv,
D H
(1 x&Dv,
D H ] 1000 bDvD,H) &Sd+yD; urBmt
h qif;&JqHk; uHqdk;rdk;arSmifusaeol 35 bDv,
D H (1 bDvD,H ] oef; 1000)&J@ 0ifaiGeJ@nDw,f?
'DuGm[r_udk wdk;csJ@=unfh&if vufwqkyfpm urBm*[fay:u OD;abm*}uD;rsm;&J@ taetxm;udk ,ckvdkawG@&r,f? urBmhvlcsrf;om 1 &J@
u,f0r_[m a':vm 110 x&DvD,H &Sd+yD; urBmhvlOD;a& xuf0uf&SdwJh qif;&Jom;rsm;&J@ ydkifqdkifr_xuf 65 q ydkrsm;w,f? olwdk@eJ@
olwdk@&J@aumfydka&;&Sif;}uD;rsm;u tvdktavsmufpufrsm; (pufkyfrsm;) wnfaqmuf=uum olwdk@&J@u,f0r_eJ@ t&if;udk wdk;csJ@=uOD;r,f?
enf;ynmopfawG ay:ayguf+yD; enf;ynmta[mif;udk z,f&Sm;vdkufwmeJ@tr# tvkyftudkifopfawGu tvkyftudkifa[mif;awGudk
tpm;xdk;vmwm[m yHkpu
H saewJh zzsufrp_ uf0idk f; jzpfaeygw,f? 'gayrJh 'Dw}udrfrSmawmh zsufqD;r_[m wzufowfydu
k sw,f? owif;enf;ynm
tajccHwhJ pD;yGm;a&;opfu pufrt
_ ajccH pD;yGm;a&;a[mif;xuf tvkyftudkif zefwD;r_ tyH}k uD;enf;yg;ygw,f? Google , Apple , Amazon ,
Facebook wdk@&J@ pkaygif;wefzk;d [m a':vm 1 x&Dv,
D H &Sad omfvnf; vl 150000 (wodef;ig;aomif;) udkom tvkyfay;Edkifw,f?
'Dtjzpf[m pdwrf oufromp&m aumif;vSw,f? u|efawmfwdk@&J@ urBmr_acwf/ enf;ynmacwfeJ@twl rnDr#r_0efyad ewJh urBm}uD;rSm
qif;&Jom;rsm;[m xkwfvkyfa&;y&dabm*ydkif&Sif vlcsrf;omrsm;&J@ ya'o&mZf uGif;jyifrS qdkufbmv,form;rsm; jzpfvmae+yDqdkwmudk
vuf c H & awmh r S m jzpf y gw,f ? ay:ayguf v mae+yD j zpf w J h vl w ef ; pm;wd k u f y G J e J @ vl r _ y d y uQ r sm;[m bmh a =umif h j zpf & ovJ qd k w mud k
tvG,o
f dEdkifygw,fvdk@ Oxfam u azmfjyygw,f?
,ck ppfAdkvfcsKyf}uD; (a[mif;opf) u azmfaqmifvmwJh 2008 -2010 jyKjyifajymif;vJa&; qdkwm&J@ yHkyef;udk=unfh&atmif?
tpdk;&r[kwaf om bma&;apmif=h unfh tzGJ@tpnf;wckrS Jelson Garcia qdkou
l ArmjynfrS jynfyb%frsm;wGif b%fpm&if; 5 ckeJ@
tyfESHxm;aiG tar&duefa':vm 11 bDvD,H&Sda=umif; (wESpfpm bwf*suftoHk;p&dwf 8 bDvD,Hxuf ydkw,f)/ 'ga=umifh urBmhb%frS
au;+rDav#mfray;wmjzpf+yD; *syefu =um;0ifpdkufxkwf qyfay;&wmjzpfa=umif; xkwfazmfajymw,f (atmufwdkbm2013)?
urBmhb%fu Jelson Gaicra [m urBmhb%f0efxrf; r[kwfa=umif;ajymw,f? jrefrmhA[kdb%f 'kOuUu jrefrmtpdk;&taeeJ@
EdkifiHjcm;t&efaiGtjzpf a&$ 71539 wef A[dkb%frSm xdef;odrf;xm;a=umif; aiGom; tar&duefa':vm *19 bDvD,H&Sda=umif; aiGay;
aiG,v
l G,fual p&ef jynfyb%frsm;wGif b%fpm&if; zGihx
f m;a=umif; jynfol@v$wfawmfrSm ajz=um;w,f (12 Ed0k ifbm 2013)? 11 bDvD,q
H w
dk m
Edik fiHawmftaeeJ@ jynfyb%frsm;wGif (pm&if;aotyfaiG)tyfESHxm;wmr&Sad =umif;/ yk*~vdutyfEHx
S m;wm &Sdr&Srd oda=umif; ajymw,f? urBmh
b%faum jrefrmhA[dkb%f'kOuUyg yg;yg;eyfeyfeJ@ 11 bDvD,HudpPudk a&Smifv$Jajz=um;oGm;ygw,f?
'gayrJh Edik fiHwumaiGa=u;&efyHkaiGtzG@J jrefrmEdkiif Hqdkif&m }uD;=uyfr_tpD&ifcHpm Staff-Monitored Program (SMP). Jan 2013 IMF
Country Report rSmawmh ydkifqidk r
f _ (tpd;k &-yk*~vdu) tao;pdwpf m&if; razmfjyrD jynfyb%frsm;wGif tyfEaSH iGtm;vHk;udk EdkifiHjcm;t&efaiGtjzpf
vHk;+yD;azmfjyxm;w,fvd@k axmufjyxm;ygw,f? t"dym` ,fu ydwfqdk@r_cHxm;&pOfu ppfcdkeD (ppfAsLdku&uf + cdkeD) awG&J@ yk*~vu
d ydkifaiGawGudk
A[kdb%f acgif;pOfatmufrmS xnfh+yD; jynfyb%frsm;rSm tyfESHxm;w,f qdkwmygyJ?
'DaiGawGb,fuvmovJ?
(u) jrefrmha&eH"mwfaiG@vkyif ef; MOGE rS &wem ESifh &JwHceG f "mwfaiG@wifyk@d r_rS 2006-2007 rSpI t&if;aus+yD; tjrwf&&Sdae&m
2011-2012 txd tar&duefa':vm 16 bDv,
D Hausmf jrefrmbufrS 0ifaiG&&Sd+yD;a=umif;/ 2013-2014 rSpI wkwfodk@ a&$"mwfaiG@vkyfuu
G f
xdki;f odk@ aZmwdu"mwfaiG@vkyfuGurf sm;rS "mwfaiG@ wifyk@d r_rsm;jzifh jrefrmbufu 60cef@ &rnfjzpfa=umif; a&eH"mwfaiG@ pGrf;tif0ef}uD;XmerS
18

yxrqHk;t}udrf xkwjf yefa=unmw,f (14 *sLvdik f 2012)?


(26 *sLvdkif 2013) ae@pGJeJ@ 2011-12 bmESpf pm&if;ppfcsKyfHk;rS twnfjyK+yD; &oHk;trSefpm&if;udk v$wfawmfodk@ay;ydk@ &mrSm
EdkifiHawmfpD;yGm;a&; tzGJ@tpnf;rsm;onf &aiGudk wa':vm 7 usyfjzifh wGufcsuf+yD; oHk;aiGwcsdK@udk aygufaps;jzifh wGufcsufa=umif;
w&m;0ifaiGvJE_ef; owfrSwfxm;+yD; jzpfaomfvnf; aps;uGufaygufaps;xuf rsm;pGmavsmhenf; aeojzifh yGifhvif;jrifom r&Sda=umif; Xme
wckcsif;tvdkuf &oHk;aiG pm&if; tao;pdwf rwifjyojzifh aocsmrppfaq;Edkif[k 0efcHxm;w,f? &Sif;aewmu "mwfaiG@a&mif;&aiGawG
aysmufaeygw,f?
(c) 0ef}uD;Xme 19 ckrS 28 atmufwdkbm 2013 txd EdkifiHawmfodk@ ay;&ef&Sdonfh ESpftqufquf au;usefaygif; usyf 1000
bDvD,H (1000 usyEf _ef;jzifhwGuf&if a':vm 1 bDvD,H) &Sad =umif; (pm&if;ppfcsKyftpD&ifcpH m 5 Edk0ifbm 2013)?
0ef}uD;Xme 21 ckeJ@ aejynfawmfpnfyifrS EdkifiHawmfodk@ay;&ef usefaewJhau;usef usyf 500 bDvD,Hausmf (a':vm oef; 500
ausmf) udk Oya't& aqmif&GufwJhenf;/ pm&if;v$Jajymif;wJhenf;wdk@eJ@aqmif&Guf+yD; rudkufnDwmudk au;qHk;tjzpf pm&if;y,fzsufrnf
jzpfa=umif; (v$wfawmfaiGpm&if; yl;aygif;aumfrwD 19-1-2014 v$wfawmfodk@tpD&ifcHpm)?
(*) bma&;0ef}uD;u v$waf wmfrSmtpD&ifcH&mrSm 31 rwf 2013 txd jynfwGif;b%frsm;wGif aiGtyfEHrS _ ta=umif; ,ckvdk&Sif;jyw,f?
usyf 1 ode;f rS 500 odef;txd tyfEo
SH lukd omrefvw
l ef;pm;tjzpf azmfjyw,f?
4if;tyfESHol ta&twGu[
f m
9903
usyfode;f 500 rS 1000 tyfEHo
S u
l
061
usyfode;f 1000 txuftyfEHo
S u
l
036
1 awmifr&Sdonfh usyfodef; 500 txuftyfESHol (097)&J@ tyfESHaiGyrm%[m usyf 4620 bDvD,Hausmf (a':vm 462
bDvD,Hausmf) &Sd+yD; pkpak ygif;tyfaiGyrm%&J@ 56 eD;yg;&Sdw,f?
Wealth X avhvma&;Xme t&m&SdcsKyf Rambus u jrefrmjynfrm
S ukau,fO;D abm* (a':vm oef; 30 txuf &Sdolukq
d kv
d kw
d ,f)
usdudswufcsrf;omol cdkeDt}uD;pm; 20 OD;cef@&Sda=umif;/ xif&Sm;olrsm;rSm awZ/ aZmfaZmf/ atmifudk0if;/ xGef;jrifhEdkif/ aZurBmcifa&$/
,lZeaX;jrifh/ rdkufu,frdk;jrifh/ tdkufxGef; / ausmf0if;/ odrf;a0 (ac:) Serg Pen polwdk@jzpfa=umif; ajymw,f (dkufwm 22 =o*kwf 2013)?
'gayrJh oef; 30 txuf b,favmuftxd ydo
k vJqw
dk mawmh rajymbl;? ppfAsLdku&uf (+idrf;) awGe@J OD;ydkif&hJ ydkiq
f idk fr_ta=umif;awmh rajymbl;?
&efuek fwdkif; v$wfawmftaqmufttHrk Sm orRwOD;ode;f pdef[m cdek Drsm;eJ@ awG@w,f (5 Edk0ifbm 2014)? cdkerD sm;udk,pf m; xl;awZu
t"duwifjy&mrSm tcGefav#mhay;zdk@ acs;aiGaxmufyHhzdk@ EdkifiHawmfrSwduswJh pD;yGm;a&;rl0g' csjyzdk@ajymwm zwf&w,f? orRwu bmjyef
ajymovJawmh rodb;l ? Edik fiHawmfu tcGefaumufcH &&Sdr_[m wESp0f ifaiG GDP &Jh 3 om&Sda=umif; (wjcm;zH@G z;qJEidk fiHawGu 18 txd&dw
S ,f)
/ rdrduk,
d Yf uvnf; aiGvn
S afh cs;ae&a=umif;/ wduswhrJ 0l g'udk 2008 eJ@jymef;+yD;jzpfa=umif; uset
f ydkif;uawmh vdt
k yfovdk Oya'enf;Oya'awG
jymef;oGm;rSmjzpfa=umif; =unfhvkyf=uwmayghvdk@ &Sif;jyoGm;ovm;awmh rodbl;?
xl;awZu acolr[kwfyg? wavmu owif;wyk'frSm tcGefOD;pD; nefrSL;wa,mufu xl;ukr`%Dudk tcGefysufuGufpm&if;xJ
(uGefjyLwm csdK@,Gif;r_a=umifhqdkyJ) rSm;oGif;rdcJhvdk@ 0efcsawmif;yefa=umif; vlod&Sif=um; awmif;yefcJh&wm =um;vdkuf&ygw,f? cdkeDawG
eJ@AdkvfcsKyf}uD;awG t+rD;csif;vdrfaewm odomygw,f?
(

(i) bma&;0ef}uD;u 21 rwf 2014 jynfol@v$wfawmfrSm ,ckvdkajz=um;wm awG@&w,f? jrefrmEdkifiHtaejzifh 2013 rwf 31
txd jynfwGif;au;+rD usyfbDvD,H 10824 tjyif jynfyau;+rD tar&duefa':vm bDvD,H 9594 ay;&ef&Sda=umif;/ tpdk;&opfvufxuf
2011-12 bmESpfwiG f usyb
f DvD,H 1657/ 2012-13 bmESpfwGif usyfbDvD,H 886 zd;k aiGwdkufvufrw
S frsm; a&mif;csjznfhqnf;cJh&a=umif;/
odk@jzifh jynfwGif;au;+rDESifh GDP tcsdK;rSm 211 jzpfI jynfyau;+rDESifh GDP tcsdK;rSm 159 jzpfum jynfwGif;jynfyau;+rDESifh GDP
tcsdK;rSm 37 jzpfa=umif; ajz=um;oGm;ygw,f?
txufygtcsuftvufrsm;u azmfjyaewmu
(1) ArmjynfrSm 1 awmifr&SdwhJ ppfcdek DawG&Jh u,f0r_[m usef 99 aomjynfov
l lxk}uD;xuf (&mcdik fE_e;f twdtus rajymEdkifayr,fh)
tqaygif;rsm;pGm ydkw,f?
(2) 2008-2010 atmufrSm (ppfAsLdku&ufawGe@J taygif;ygcdek Dwpk&J@ jynfwiG f;rSmvuf0g;}uD;tkyf jynfyrSm vufa0cH vkyfaewJh) ppfAsLdu
k a&pD
pD;yGm;a&;pepfa=umifh qif;&Jcsrf;omuGm[r_eJ@ tvkyftudkif&Sm;yg;r_ acsmufurf;yg;[m ydkrdkeufd_if;vmw,f?
rsuaf rSmufArmjynfrSm v,f,mtdk;tdrf vufvw
G q
f ;kH _H;&olawG ausmwcif;pmaep&m r&So
d lawG/ tvkyftudik f tcGiht
f vrf;rJah eolawG/
rwnfr+idrfjzpfaeolawG wdk;yGm;oxuf wdk;yGm;vmaew,f? ukefaps;E_ef; aiGazmif;yGr_ au;+rD vlr_'kuQawG }uD;xGm;oxuf }uD;xGm;vdk@
19

vmaew,f? tem*wf[m ra&&mbl;?


t&if;&SifpD;yGm;ysufuyf atmufrSm urBm}uD;[m urBmemjzpfaeovdk Armjynf[mvnf; jrefrmem &ifhrSnfhvmaew,f?
urBmeJ@t0ef; vlwef;pm;wdkufyJaG wG vlry_ dyuQawG }uD;xGm;vmaew,f? vlrsdK;a&;/ bmoma&;/ Zmwd aoG;Zmwdrmef/ rsKd ;csppf dwf"mwf
qdkwmawGeJ@ xGufayguf&Smvdkr_awGvnf; acgif;axmifvmaew,f? tvkyfrjzpfawmhwJh urBmhpnf;pepfa[mif;udk usm;uefzdk@ csnfheJ@aewJh
ql y gyg0gtar&d u ef [ m bk & m;ocif & J @ tvd k a wmf t wd k i f ; vpf b &,f r _ j yKjcif ; / aps;uG u f j yKjcif ; / urB m r_ j yKjcif ; qd k w J h aq;cg;}uD ; ud k
vdkufvHwku
d af u|;aew,f? urBm}uD;&J@ yx0DajryHkudk topfwzef jyefa&;qGJcsiaf ew,f?
acwfuajymif;ae+yD/ udkvdkeDacwfr[kwfbl;/ ppfat;acwfvJr[kwfawmhbl;? 0efdk;wckwnf;urBm [mv_yfcgvmae+yD? pdefac:r_awG
tcGiht
f vrf;awG jynfhaew,f? tzdEySd fcH vlrsdK;aygif;pHk Armjynforl sm;taeeJ@ ppfcdek Dpepfatmufu vGwfajrmufzk@d tcGit
fh vrf;awGukd qkyu
f idk f
pdefac:r_udk &ifqdkif&if; wpnf;wvHk;wnf; vHk;yef;wdkufcdkufoGm;&ygvdrfhr,f?
ArmjynfvlrsdK;aygif;pHk tzdESdyfcHjynfolawG[m e,fcsJ@qef@usifa&; zufqpfawmfvSefa&; vGwfvyfa&;wdku fyGJ/'Drdkua&pDwdkufyGJ
ppftm%m&Sifpepf qef@usifa&;wdkufyGJ wdkufyGJtqufquf OD;wnfcsufrysuf tpOftquf wdkufyGJ0ifcJholawG jzpfw,f? 'DvdkjynfolrsdK;
urBmrSm&Sm;w,f? wdkif;jynfu qif;&Jayr,fh jynfolawG&Jh Edik fiHa&; tawG;tac:u rqif;&Jb;l ?
urBmemu b,fvdak ygufuGJrvJ rodbl;? jrefrmemukdawmh jynfolawGudk,w
f dkif cGJpdyfuo
k &ygvdrfhr,f?
&nfne ;f ? The Rich and There Robots are About to make Half the worlds Jobs Disappear. By Brian Merchant.
armifoef;jra&$ (11-4-2014)

t=urf;zuf zdESdyfr_awG &Sdaeor#


awmfveS fa&; &Sdaernf
(ausmf p G m armf)

wae@u +yD;oGm;wJh yxrt}udrf Single Text a&;qGJa&; aqG;aEG;yGJrSm Akdvfodef;aX;/ AkdvfoufEkdif0if;wkd@ ajymqkdaqG;aEG;w,fqkdwJh
udpPawGu wkdif;&if;om;vufeufukdiftzGJ@tpnf;awGukd ukd,fhacgif;ukd,f jzwf+yD; ,lvmay;=uvkd@ ajymwmyJ jzpfygw,f?
awmfvSefa&;/ ukd,fykdifjymef;cGifh/ zuf'&,fpwJh pum;vkH;awG[m wkdif;&if;om;tiftm;pkrsm;twGuf OD;acgif; eJ@wlwJh
t&myJ r[kwfvm;? awmfvSefa&;qkdwmukd pum;vkH;t&a&m/ a0g[m&t&yg ppftkyfpku acsr_ef;csifykH &ygw,f?
tckawmh 'Dpum;vkH;awG Single Text xJrSm rxnfhoGif;&/ rokH;pGJ&-vkd@ olwkd@u ydwfyifaew,f? aqG;aEG;ndE_dif;wmeJ@
rwlbJ +cdrf;ajcmuftusyfukdifwm jzpfaeygw,f? awmfvSefa&;/ jynfwGif;ppf/ wef;wla&;ESifh ukd,fykdifjymef;cGifh/ zuf'&,f/
wnfqJOya'/ v$wfawmfjyify/ vufeufukdifwkdif;&if;om;eJ@ wkdif;&if;om;vufeuf pwJh pum;vkH;awG[m a0g[m&oufouf
jy\em r[kwfygbl;?
pum;vkH;/ a0g[m&eJ@ ywfouf+yD; oifcef;pm vkd@ ajym&rvm;/ tawG@t}uKHvkd@yJ qkd&rvm; rodyg? ylylaEG;aEG; vufawG@
xJu om"u wck ajymyg&ap? 2012 {+yD =um;jzwfa&G;aumufyGJ +yD;wJhaemuf av;pm;vkdufemeJ@ xdef;odrf; umuG,f
apmifha&Smuf udpP ay:vm+yD; v$wfawmfwGif; 0ifa&;-r0ifa&; xpfaeygw,f?
xkdpOfu trsm;pku 'DudpP[m rljy\em r[kwfbl;/ enf;vrf;jy\em jzpfw,f? orRwAkdvfodef;pdefbufu ajyvnfatmif
ajz&Sif;ay;rSmyJ qkd+yD; ar#mfvifhcJh=uw,f? Akdvfodef;pdef&J@ vkdufavsmr_a=umifh EkdifiHa&;ygwDrsm; rSwfykHwifjcif;Oya'rSmygwJh
av;pm;vkdufemudpP jyifqifay;+yD; jzpfvkd@ 2008 tajccHOya'xxJrSmygwJh udpPukdvnf; jyifqifay;rSmyJ qkd+yD; tm;vkH;u
pdwftm;xufoefpGmeJ@ ar#mfvifhcJh=uwmyg?
20

orRw Akdvfodef;pdefeJ@ 'DcsKyfOuU awG@qkH+yD; rljy\em ajz&Sif;cJh


=u+yD;+yD/ em;vnfr_ &&SdcJh=u+yD;+yD/ 'Dawmh ,ck ay:aygufaewJh usrf;
opPm usdefqkda&;udpP (av;pm;vkdufemeJ@ xdef;odrf;umuG,f
apmifha&Smuf [m enf; vrf; jy\emomjzpfvkd@ tvG,fw ul
+yD;jywfajyvnfoGm;vdrfhr,f/ orRw Akdvfodef;pdefu jyifqifay;rSmyJ
vkd@ trsm;u xifcJ=h uw,f? AkdvfcsKyfatmifqef; "mwfykHukd ausm
ay;+yD; kdufxm;wJh Akdvfodef;pdefeJ@ 'DcsKyfOuU "mwfykH}uD;uvnf;
tJ'Dar#mfvifhcsufukd rD;xkd;ay;aewmaygh?)
'DcsKyfOuUukd,fwkdifuvnf; v$wfawmfukd rwufbl;vkd@
rajymygbl;? oGm;Ekdifr,fhtcsdefukd apmifhaewmygvkd@ ajym+yD; xuf
oefcJh=uwmyg?
'gayrJh ar#mfvifhwmtm;vkH;/ xifwmawGtm;vkH;ukd Akdvf
odef;pdefu opfpdrf;csKd; csKd;cJhygw,f? jyifqifray;ygbl;?
'DrSmwifyJ vpf[if;r_ukd jynfol@qEN/ r[mrdwfawG&J@
qENeJ@ twif;a&mpyf+yD; xdef;odrf;umuG,f apmifha&Smuf qkdwJh
pum;&yftwkdif; rajy;kHwr,f v$wfawmfwuf+yD; usrf;usdefcJh&wm
jzpfygw,f? v$wfawmf kyo
f dr;f &r,fh&ufrmS rkyo
f dr;f bJ/ v$wfawmf
vnf; oabmxm;}uD;jy cJhygw,f?
qdkvdkcsifwmu tjcm; vufatmufcH Oya'awGrSm b,f
vdk jymef;yg&Sdxm;apumrl wpHkw &m tjiif;yGm;jy\em ay:
vm&if tajccHOya'xJu jyXmef;csufomv#if twnf,l=urSmyg?
'Dawmh EdkifiHa&; ygwDrsm; rSwfyHkwifjcif; Oya'xJu jyifqifcsuf[m
tay:,Hjyifqifcsufom jzpf+yD; 2008 tajccHOya'jymef;csufudk
rausmfEdkifygbl;? 2008 tajccH Oya'rSm a&S@aemuf rnD jzpfaewJh
usrf;usdefpmom;awGudk jyifqifray;cJhbl;- qdkwJh tcsufudk ajym
csifwmyg? 2008 tajccHOya' jyifqifa&; au;a=umfoHeJ@ =um;
jzwfa&G;aumufyGJ tEdkif&wJh ygwD u 2008 tajccHOya'udk xdef;
odrf;umuG,fapmifha&Smuf yghr,fqdk+yD; usrf;opPmusdefqdk oGm;&wJh
tjzpfudk ajymcsifwmyg?
wcsdK@uvnf; 2008 tajccHO ya' jyifqifa&; eJ@
topf a&;qGJa&; udk a0g[m& jy\emyJ qdk+yD; =unfhjrif/
pOf;pm;/ ajymqdkae=ujyefw,f?
taz eJ@ yaxG; qdkwJh a0g[m& 2vHk;eJ@ ywfouf+yD;
&dk;&dk;/ vG,fvG,f/ ajzmifhajzmifh pOf;pm;=unfh prf;yg vdk@ t}uHjyK
csifygw,f?
taz eJ@ yaxG; qdkwJh a0g[m& 2vHk;&J@ oabm
teuf[m tarha,mufsm; ygyJ qdk+yD; cifAsm;wdk@ =unf=unf
jzLjzLoabmwl vufcHEdkif=uovm;? vufcHEdkifw,fqdk&ifjzifh cif
Asm;wdk@ ajymwJh a0g[m&jy\em udpP ajyvnfoGm;yg+yD?
'Dwcg aqG;aEG;yGJrSm 'kwd, AdkvfcsKyf}uD; 6 a,muf teuf
t"du aqG;aEG;ol[m tar&duef ty,fcH Adv
k fode;f aX; jzpfw,fvk@d
qdkygw,f? ol[m Akdvfa&$ref;tpm; tar&dueftpkd;&u ajrmuf
ukd&D;,m;udpPeJ@ bvufvpfpm&if; toGif;cHxm;&ol e,fpyfa&;
&m jynfaxmifpk0ef}uD;(a[mif;) jzpfygw,f?
Akdvfa[mif;awGjzpfwJh OD;atmifrif;wkd@/ OD;odef;aZmfwkd@vkd
a0hvnfa=umifywfawG ajymraeawmhbJ/ wkdufkduf'Jh'kd;(wnfhwkd;)
ajym=uykHygyJ? AkdvfoufEkdif0if;ajymwJh umcsKyf 6 csuf qkdwmukd
wcsufcsif; zwf=unfhyg? &ifhoD;armufrmwJhtcsufawG jzpfwmukd

awG@&ygvdrfhr,f? 'Dtcsuf 6 csufu jrpf}uD;em; pum;ajymyGJrSm


Akdvfjrifhpkd; ajymcJh+yD;om; jzpfygw,f?
wnfqJOya'rsm;ukd wdwdusus vkdufem&efqkdwJh tcsuf
eJ@ wkd@wm0ef ta&;okH;yg;ESifh 'Drkdua&pD tESpfom&ukd vufcH+yD;
2008 zGJ@pnf;ykHtajccHOya'jzifh 'Drkdua&pD av#mufvSrf;r_ukd vkdufyg
aqmif&Guf&ef qkdwJh tcsufuawmh t&ifhoD;qkH; tarmufrmqkH;vkd@
ajym&rSmyg? wnfqJOya't&qkd&if wkdif;&if;om;vufeufukdif tzGJ@
tpnf;tm;vkH;[m rw&m;oif;awG jzpfygw,f?
jrpf}uD;em;rSm ppfwyfbufu ay;tyfcJhw,fqkdwJh wjynf
vkH; typftcwf &yfpJa&;pmcsKyf (rl=urf;) qkdwm[m umcsKyf 6
csuf yg? tESpfom&ukd pmcsKyftjzpf a&;xm;wm jzpfygw,f? vkd&if;
u wkdif;&if;om; vufeufukdiftzGJ@tpnf;rsm; tuif;rJh vufeufcs
+yD; 2008 tajccHOya'atmuf 0if=uzkd@om jzpfygw,f?
vrf; 2 oG,fuawmh &Sif;vif;;pGm ay:xGufaeyg+yD? umcsKyf
rl 6 csuftwkdif; ukd,fhacgif;ukd jzwf+yD; 2008 tajccHOya'abmifxJ
0if=urvm;qkdwJhvrf;eJ@ umcsKyf rl 6 csuf ukd qef@usify,fcs+yD;
wef;wl&nfwl aqG;aEG;ndEd_if;rvm;qkdwJh vrf;yJ jzpfygw,f?
,ck aqG;aEG;aew,fqkdwm[m umcsKyf rl 6 csuftwkdif;
'l;axmuftnhHcH 0ifa&mufvmzkd@twGuf Akdvfodef;pdef }uhHzGH@tpkd;&/
Akdvfa&$ref; v$waf wmfeJ@ Akdvrf if;atmifv_dif ppfwyfwd@k u olwd@k tkyfpd;k r_
tm%mukd vkH;0 txdyg;rcHwJh tajccHay:rSm tay:,H [efjyomef
awGeJ@ olwkd@tcsif;csif; tay;t,l tcsdwftqufrdrd vSnfhjzm;upm;
aewm jzpfygw,f?
(NCCT) acgif;aqmifwOD;u Single Text aqG;aEG;yGJ &&Sd
csufawGukd rD'D,mawGrSm tckvkd &ifzGifhygw,f?
'DaqG;aEG;yGJrSm rl=urf; r+yD;bl;cifAs? rl=urf;&J@ t=urf;
avmufawmh &Ekdifw,f? t=urf;qkdwm xyfndzkd@ jyifzkd@bmzkd@ awmf
awmfav; =urf;ao;wmaygh? tjiif;ryGm;wJhudpP awmfawmfrsm;rsm;
awmh jzwfausmfEkdifyg+yDwJh?
awmfawmfav; =urf;wJh t=urf;ukd tonf;toef aqG;aEG;
ae&mu t=urf;zufwkdufckdufr_awG xyfjzpfrvmbl;vkd@ b,fol ajym
EkdifrSmvJ? aoewfoHawGu &Srf;jynfe,frSma&m/ ucsifjynfe,frSmyg
xGufay:aeqJ jzpfygw,f?
Akdvfodef;aX;wkd@ tckvkd aqG;aEG;aepOfrSm umcsKyf Akdvfrif;
atmifv_difuvnf; ppfwyfeJ@ &JuvGJ&if b,folrS vufeufrukdif
&bl;vkd@ ajymaeygw,f? xkd@jyif ppfwyftpdwftykdif;qkdwJh jynfol@
ppfqkdwmawGukd *k%fjyKajrmufpm;ae+yD; w&m;0if ukefxkwfpD;yGm;
vkyfief;awG pDpOfay;r,fvkd@ ajymaeygw,f? vufeufukdifcsif&if igwkd@
trdef@ emcH+yD; igwkd@pkzGJ@ay;r_atmufrSm ae/ vkyfukdifpm;aomuf Ekdfifzkd@
vkyfief;ukdifief; pDpOfay;r,fvkd@ ajymcsifwm xifygw,f?
vufeufukdifawmfvSefa&; qkdwm[m tkyfpkd;olu vufeuf
eJ@ zdESdyft=urf;zufwmukd &&mvufeuf pGJukdif+yD; ckcHawmf vSef&wm
jzpfygw,f? 'Dvkd vufeufe@J zdESdyft=urf;zufwmukd vufeufpu
GJ kdif+yD;
ckcHawmfvSefwm[m w&m;r#w+yD; t+rJwrf; rSefuefw,fqkdwJh w&m;
ukdawmh t=urf;zuf zdESdyfr_awG &Sdaeor# aoewfeJ@twl &if0,f
ykdufxm;+rJ xm;&ygvdrfhOD;r,f? ?
(ausmfpGmarmf)
(2014 ckESpf/ {+yD 9 &uf)
21

aus;vufzH@G +zdK;a&; ESifh qif;&JErG ;f yg;r_av#mch sa&;vkyif ef;pOf


taumift xnfa zmfa &;
a&S;OD; vdktyfc sufonf
ppftm%m&Sipf epf t+yD;wdik f zsuo
f rd ;f a&;jzpfonf?

armifped af omf

v,f,mpdu
k fysdK;a&;udk tajccHonfh ArmjynfrSm v,f,mxkwv
f kyfa&; enf;pepfrsm; acwfrzD @GH +zdK;wdk;wufoifhoavmuf wdk;wufr_
r&Sd? a&S;kd;enf;twdkif; u|JEGm;oH;k xGe,
f ufpu
dk fysdK;onfh vufr_v,f,mxkwfvkyef nf;om t"dujzpfonf? wdki;f jynfvGwv
f yfa&; &cJhonfw
h idk f
awmifolv,form;rsm;. v,f,mvkyif ef;cGif vGwfvyfru
_ dk tkyfpdk;ol tqufquf enf;trsKd ;rsdK; jzifh csKyfcs,f uef@owf tjrwfxw
k fr_rsm;
jynfEh SufaecJo
h nf? Adkvfoed f;pdeftpdk;&u (69)ESpfajrmuf wyfrawmfae@ OD;wnfcsuw
f Gif EdkifiaH wmf tpd;k &. aus;vufa'o zGH@+zdK;wdk;wufa&;ESifh
qif;&JEGrf;yg;r_ avsmhcsa&; vkyfief;pOf taumiftxnfazmfaqmifr_Y wwyfwtm; 0dkif;0ef;ulnDaqmif&Gufa&; -qdkonfh tcsufwcsuf
awG@&onf? rulnDcsifaeyg / raESmifh,u
S fygEiS /fh 0ifr_yfygESifh [k t&yfajym ajymoifhae+yD? vuf&Sd umv v,f,mvkyif ef;cGif tajctaersm;
csKyfcs,fuef@owf tjrwfxw
k f=uHkomr[kwf/ awmifov
l ,form;rsm; xGe,
f uf vkyfudkifaeonfh ajr,mrsm; twGif;rSvnf;aumif;/ tdrf+cHajr
rsm;twGi;f rSvnf;aumif;/ vufeufuikd w
f yf oH;k +yD; t=urf;zuf armif;xkwaf e=uonfh tajctaexd &ifqidk fae=u&onf? TuJo
h @kd Edik x
f ufpD;eif;
ajr,mrsm;udk rw&m; vk,al er_rsm;wGif wyfrawmfu t"du yg0ifywfoufaeonfrmS v,fjyif qifomG ;ovdk xif&mS ;aeygonf? wEdik fiHvk;H
taetxm;ESihf ajr,modrf;qnf;cH&r_ t=urf;zsif;tm;jzifh {uaygi;f 6 oef;avmuf &Sd&mwGif {u 4 oef;eD;yg;udk ppfwyfu odrf;xm;a=umif;/
pm;eyf&duQmzlvHkr_yl;aygif;aqmifa&Smufa&;tzGJ@ (FSWG) u vkyfxm;onfh ppfwrf;awGu qkdonfukd 2013 Zlvkdif 11 {&m0wDowif; pm
rsufESmrSm awG@&onf? tckdiftrmtaeESifh tao;pdwf axmufjyrnfqkdv#ifvnf; ajymrqkH;aygif awmok;H axmif jzpfaeonf?
a':atmifqef;pk=unf awmif}uD;+rKd@rSm vlx ktpnf;ta0;vkyfvkdonfh ae&m[m ppfwyfykdifu Gif;jzpfI cGifhrjyKEkdifbl;qkdonfh
aESmifh,Suf[ef@wm;onfh owif;ESifh ouFe;f u|ef;+rKd@e,f rdausmif;uefwiG f ajrykdio
f nfh jynforl sm;u ajrjyef&vkda=umif; qENjy awmif;qkad e
onfudk ppfrx
_ rf;a[mif; tdrf&mrsm; aqmufvkyf&ef &Sdojzifh jyefvnfpeG @f v$wfay;&ef tpDtpOf r&Sda=umif; umuG,fa&;0ef}uD; XmerS pmtdwfydwf
ajzonfqakd om rsufESmv$J cJypf-owif;rsm; r=umao;rDu ay:xGufvmonf? 'g ppfwyf0ifa&mufywfoufaeonfh udpPawG jzpfonf?
ppfwdik ;f rSL;a[mif; 'kAdv
k cf sKyf}uD; cifarmifoef; rdom;pku odr;f xm;onfh ajr,m r_cif;wck oHwGJrSm awG@&a=umif;ESihf oHwJG tajcpku
d f
a&wyfu odrf;,lr_/ oHwJcG &kdif tkyfcsKyfa&;rSL;a[mif;wkd@ odrf;,lxm;onfh tr_rsm;ukd ppfaq;cJ&h a=umif;vnf; OD;b&Sifu ajymonf?
'k AkdvfcsKyf}uD; cifarmifoef;tjyif &ckdifppfwkdif; wm0ef,cl Jh=uaom 'kwd,AkdvfcsKyf}uD;a[mif; 0if;jrifh/ Akv
d fcsKyfarmifOD;/ Akv
d fcsKyfaomif;at; /
Akdvrf SL;csKyf ol&armifeD/ yk@d aqmifa&;0ef}uD;a[mif; AkdvfcsKyfodef;aqG rdom;pkrsm;vnf; ajrodrf;r_wiG f yg0ifa=umif; a'ocHrsm;u ajymjy=uonf?
v,f,majrtr_ 10 r_ &Sv
d #if 8 r_rSm ppfwyfu enf;rsKd;pkHokH; odrf;,lr_ESifh ywfoufaeonf? 'Dawmh aus;vufa'o zG@H +zKd;wkd;wufa&;ESifh
qif;&JEGrf;yg;r_av#mhcsa&; vkyif ef;pOf taumiftxnfazmf&ef wyfrawmfu wwyfwtm; 0kdif;0ef;ulnD aqmif&u
G fa&; b,fvkd yg0ifrmS vJ?
wyfrawmfu wkdif;jynfu,fwifjcif;ESifh ulnDjcif;ukd wjynfvkH;u jynfolawG aoG;vef@ae=u+yD? ulnDaqmif&Gufrnfhtpm; ppfwyfu
odrf;xm;onfh ajr,mawG awmifolv,form; jynfolrsm;ukd jyefay;zkd@ vkdonf? w&m;enf;vrf;uspGm ajz&Sif;zk@d vkdonf? ajr,m rw&m;
22

odrf;,lr_udk Akdvfodef;pde.
f }uHzh @GH tpkd;& ajz&Si;f Ekid fv#if Armjynf qif;&JEGrf;yg;r_ avsmu
h svdrhrf nf? 'gukd vufawG@ rvkyfygu tajymom jzpfrnf?
bmrS taumiftxnf ay:vdrrfh nfr[kwaf y?
2014 Zefe0g&D 21 &ufu v$waf wmfrmS v,f,majrESihf tjcm;ajrrsm; odrf;qnf;cH&r_a=umifh jynforl sm; epfemr_r&Sdapa&;twGuf
pkHprf;a&;aumfr&Sif tpD&ifcHpm tykdif; 1/ 2/ 3 wkd@wGif yg&aSd om tr_wJrG sm;ESihf ywfouf+yD; tr_aygif; 745 r_teuf tpkd;&u ajrodrf;r_aygif;
423 ckudk ajz&Si;f +yD; jzpfonf[k orRwu jynfaxmifpkv$waf wmf em,uxH o0%fvm$ ay;ykd@co
Jh nf[k od&d&S onf? orRw. o0%fv$mukd
v,f,mpkdufysKd;a&; 'k0ef}uD; OD;tkef;oef;u aqmif&Guf+yD;pD;r_ &mckdifE_ef;rsm;yg xnfhoGif;I v$wfawmfrSm zwf=um;onf[k qkdonf?
v$wfawmftrwf 10 OD;u tpkd;&tzGJ@&J@ aqmif&GufcsufawG[m rSefuefwdusr_r&Sd/ yGifhvif;jrifomr_vnf; r&Sda=umif; uef@uGufcJh=uonf?
aumfr&SiOf uU vkyfonfh OD;wifxGfu,
kd fwkdif olw@kd aumfr&Siu
f ay;ykd@xm;wm ajr,m tr_aygif; 5000 ausmfw,f? tck ajz&Sif; +yD;+yDom
ajymw,f/ b,fv,form;rS v,fajrjyef&wm r=um;ao;a=umif; tckdiftrm ajymoGm;onf? wcg ykodrt
f rwf OD;0if;jrifhuvnf; wEkid fiHvH;k rSm
ay:ayguaf ewJh v,f,majr odr;f qnf;cH&r_e@J ywfouf+yD; 'kwd, orRw OD;Om%fxGef; acgif;aqmifwJh ajrtoHk;csr_ pDrHcef@cGJa&; aumfrwDu
2 vtwGif; v,fajrtr_aygif; 418 r_ &Sif;vif;+yD;pD;cJha=umif;-qdkonfh orRw&J@ o0%fv$myg tcsuftvufrsm;[m wu,fh ajrjyifwGif
jzpfysuaf ewJh yuwd tajctaeawGeJ@ rsm;pGmuGmjcm;a=umif;/ ykord f+rdK@e,frmS taemufawmifwkid ;f ppfXmecsKyfu odr;f ,lcw
Jh Jh v,fajrrsm;eJ@
ywfouf+yD; a'ocHjynfolawG w&m;pGcJ Hae&w,fvdk@ aqG;aEG;ajym=um;onf? wyfodrf;ajrawG rlvydik f&Siu
f dk jyefay;r,fqk+d yD; pmawGa&mufw,f?
awmifolawGqDudk ydk@wmyg? vufawG@rSmawmh ajrawGjyefrtyfwJhtjyif tJ'DawmifolawG[m usL;ausmfr_eJ@ w&m;pGJ cHae&ygw,f? tr_&if
qdkifae=u&wJh jynfoal wGu tm;ud;k &Sm+yD; jrefrmEdik if H vl@tcGiht
f a&;aumfr&Six
f H wifjy=uonf[k OD;0if;jrifhu vufawG@tajctaeudk axmufjy
vdkufonf?
ZrLoD&d +rdK@e,f tifeft,fvf'D v$wfawmftrwf a':pENmrif;uvnf; v,fqnf 'k0ef}uD; &Sif;jyoGm;wJh ajr,maumfr&Sif tpD&ifcpH myg
1/2/ 3 t& aejynfawmfrSm tr_aygif; 111 r_ &Sdw,fqkw
d m b,f[mygvJ? ZrLoD&d +rdK@e,f wckwnf;u wifxm;wmawmif tr_wGJaygif;
w&mausmf&Sdygw,fwJ?h wr_rS &Sif;vif;+yD;pD;jcif;vnf; r&Sdao;ygbl;? oufqdki&f m udk,pf m;vS,fawGuvnf; 'Dvdkajz&Sif;ay;w,f qdkwmudk
od&Sdxm;jcif; r&Sdygbl;? 'ga=umifh aejynfawmf tr_wGJ ckESpfr_yJ &Sif;zdk@ usefao;w,f qdkwJh 'Dtajzudk uefrtaeeJ@ uef@uGufygw,fvdk@
ajymjyefygonf? a&$jynfom rJqENe,frS jynfol@v$wfawmf udk,fpm;vS,f OD;wifarmifOD;uvnf; a&$jynfomrSm {uaygif; aomif;eJ@csD
odrf;cJhygw,f? xdkufoifhwJh avsmfa=u; ay;zdk@ESifh pDrHudef; rvkyfjzpfwJh ajrawGudk ydkif&Sifjyefay;zdk@ jzpfygw,f[k qdkjyefonf? tck wu,f
jzpfaewmu ajrydkawG jyefr&wJhtjyif tJ'aD jrydak wGrSm usL;ausmf+yD; ajrcsygrpfawGeJ@ w&m;0ifcsay;wmawG jzpfvmygw,f? 'Dajrr_awG wckrS
rajz&Si;f Edkib
f l;vd@k axmufjyaqG;aEG;onf? orRwuvnf; atmufajc0ef}uD;Xmeu wufvmwJhtay: vufrw
S fxdk;+yD; v$waf wmfqD o0%fv$m
ydk@vdkufwm awmfawmfvGJae+yD [k tjypfqdk ajym=um;=uonf? orRwudk,fwdkifawmif 'Dvdk tESyfcHae&awmh atmufajc v,form;awG
tEdkifusicfh Hae&wm[m bmqef;vdk@vJ [laom tjrifrsm; v$waf wmfxrJ Sm 0dik f;0ef; uef@uGuforH sm; v$r;f oGm;atmif jynfol@acwf *sme,frSm
azmfjyxm;onfudk awG@Edkifonf? ajr,mjy\emudk orRw Adkvfodef;pdefeJ@ AdkvfcsKyfa[mif;rsm;tkyfpk[m 'Dtwdkif;ajz&Sif;aevsSif taumif
txnfay:zdk@ a0;ygao;w,f/ ysi;f awmifysif;ao;w,f qdw
k mrsdK; ajymvdkuf csio
f nf? 'g[m ppftm%m&Sipf epf ,E&m;twGif;u tHaoaeonfh
ppfAdkvf ppfom;rsm; vkyfaeus vkyf[ef jzpfonf? txufvl}uD; auseyfatmif pm&if;ydkjy? r[kwfwmudk t[kwfvyk f/ tqifhqifh vdrfnm
vkyf}uH wifjyenf;awGom jzpfonf? wjynfvHk;tESH@ jynfoltrsm; 'kuQa&mufaeonfh ajr,mjy\emvdk[mrsdK; rrSefruef vkyf}uH wifjy
ajz&Sif;enf;rsdK; vkyfaejcif;[m jynfoltusdK;udk vspfvsSL_aom pdwf"mwfrS vmjcif; jzpfonf? ppftm%mydkifrsm; EdkifiHa&; vkyfaejcif;onf
jynfol@tusKd ; onfydk;vdo
k nfh cH,cl suf r&S?d tm%m pnf;pdrf vufrv$wfvdkI vkyfae=ujcif; jzpfa=umif; azmfjyaeonf?
1953 ck v,f,majr EdkifiHydkif Oya't& qdk+yD; ajr,mrsm;udk odrf;onf? aemufydkif; 2012 rwfv 30 v,f,majrOya'opf
jymef;+yD;vnf; odrf;jyefonf? 'Dae&mrSm jy\em&Sdaewmu EkdifiHawmfqkdwm wyfrawmfvm;? wyfrawmfESifh EkdifiHawmf xyfwljyKxm;wm
b,folawGvJ? jrefrmhajrukd jynfolvlxk ykdifqkdifcGifh r&Sdawmhbl;vm;? tck jzpfaewmu EkdifiHawmftrnfcH+yD; wyfrawmfomru tm%m
&Sifxdyo
f D;awG/ wkd@taygif;yg cked DawGESihf ppfwyfykdif OD;ykdifurk `%Dw@kd u }uKduo
f vkd ajrodr;f cGifh &Sdaeonf? 'Dvdk vkyfcsio
f vkd vky&f aeonfh
Oya'ESihf tm%m&Sifrsm;. vkyf&yfawGa=umifh jynfolrsm;/ awmifolv,form;rsm; ajr,mvufvw
G f qkH;_H;ae&onf? 'ga=umifh tvkyfvufrhaJ wG
xlajymI tkd;tdrfrJhawG rsm;jym;vmaeonf? Akdvfo def;pdef ppftm%mykdiftkyfpku EkdifiHwumrSmvnf; 'Djy\emrsKd;awG &Sdaea=umif;
qifa jcay;wwf =uonf? pD; yG m;a&; zGH @ +zKd; wk d; wufa eonfh Ekd if iH awGr Sm +rKd@ {&d , mwk d; csJ@ a&;/ puf H kt vky f Hk wkd ; csJ @ wnf aqmufa &;
ponfhEkdifiHawmfpDrHudef;rsm;twGuf ajr,modrf;qnf;r_rsm; trSefyif &Sdonf? okd@ayrJh olwkd@EkdifiHawmfqkdwm wu,fhEkdifiHawmftwGuf/
jynfot
l wGuf tusK;d &Sdonfhvkyfief;awG vufawG@taumiftxnf azmfEikd fonf? todrf;cHajrrsm; avsmfa=u;ay;jcif;/ ajrtpm; jyefay;jcif;
&nf&G,fcsufESifh ajz&Sif;ay;ykH/ tvkyftukdif zefw;D ay;ykH tvGef uGmjcm;onf? Armppftyk fpEk Sifh taygif;yg cked DawG. vkyf&yf[m
23

ukd,fpm;pD;yGm;twGuf tm%m tvGJokH;pm; vkyfr_ jzpfonf? wyfwkd;csJ@a&;qkdonfrSmvnf; twkduftcH 'Drkdua&pDtiftm;pkrsm; zdESdyfa&;/


tm%mvufrvGwfa&; t"du &nf&G,fcsuf jzpfaeonf? jynfwGif; +idrf;csrf;a&;/ trsKd;om;aoG;pnf;a&; vkdtyfcsufESifh qef@usifonfh
vkyfaqmifcsuf jzpfonf?
ArmjynfvlO;D a&wGif aus;vufvlOD;a&u ykdrsm;onf? v,f,mvkyfief; zGH@+zKd;wkd;wufr_ r&S&d if wkdi;f jynf zGH@+zKd;wkd;wufvdrfhrnfr[kwf?
wkdif;jynfrzGH@+zKd;v#if jynfolvlxk qif;&JwGif;epfrSm trSefyif? tck ArmjynfrSm tajccHvlwef;pm;rsm; qif;&J'kuQaygif;pkH &ifqkdifae&+yD?
Akdv fodef;pdefwkd@ ppftm%mykdifwpku a&epf&m 0g;ulx kd;aeonf? awmifo lv,form;jynfolrsm;. ajr,modrf; ykdufr_u kd t=urf;zuf
onfhenf;ukdokH;I ajz&Sif;aeonf? ajr,m rw&m;odrf;ykdufolESifh todrf;ykdufcH jynfolrsm; jy\emwGif ajr,modrf;ykdufonfh ppfwyfESifh
vkyfief;&Sif cked Drsm;bufu ajAmif&yfwnfI tajccHvlwef;pm;jzpfonfh qif;&Jom;jynfolrsm;ukd ESdyu
f Gyfaeonf? Trw&m;r_ukd jynfolrsm;
tcsdef=um=um onf;cHEkid rf nfr[kw/f tckuydk J qENjyyGrJ sm;? xGefwkH;wdu
k fyrGJ sm; tawmrowf jzpfaeonf? trSefwu,ftm;jzifh jynfol@'Dru
kd a&pD
awmfvSefa&;qkdonfrSm v,form;ESihf v,f,majrjy\em ajz&Sif;jcif; jzpfonf? aus;vufawmifov
l ,form;trsm;pk&o
Sd nfh Armjynfvkd
tajctaersK;d rSm v,fvkyo
f l v,fyikd fa&; r&Sdrjzpf vkdtyfonf?
xkwfvkyfa&;tao;pm;rsm; vGwfvGwfvyfvyf vkyfukdifcGifh &SdrS v,f,mvkyfief; zGH@+zKd;wkd;wufaprnf? Akdvfodef;pdefwkd@ vkyfaeykHu
ppfAsLkdu&ufESihf wk@d taygif;yg ckderD sm;ukd acwfopfajr&Sif}uD;rsm; tjzpf arG;xkwf+yD; v,form;vufu vufiw
k fv,fyg vufvGwaf tmif
vkyfaeonf? 1929-30 umvu cspfwD;rsm; vkyf&yfESifh wlaeonf? cspfwD;rsm; vkyf&yfukd u&ifwkdif;&if;om;wOD;u oufaocH&mwGif
cspfwD;b%frsm;onf rD;v#HxGufaeaom e*g;rsm; jzpfum v,f,majrwkdif;ukd aoG@ajcmufaponf? ,kwfrm aumufuspfpGm wjznf;jznf;
csif; odrf; ,lr_a=umifh v,fo rm;rsm; 'kuQ yifv ,fa0cJh&onf? cspfwD;wkd@onf ESvkH;om;r&Sdaom vlrsm; jzpf+yD; ukd, fusLd;twGuf
pmempdwu
f if;rJhpmG jzifh 'kuQa&mufaeolwd@k . aemufq;kH aoG;wpuf usefonfhwkdifatmif npfxkw,
f lolrsm; jzpfonf[k qko
d nf? ( tawG;tjrif
pmapmifyg OD;xGef;atmifausmf M.A(TEFL) , RL . aqmif;yg;rS )
,ck Akdvfodef;pdef vkyf&yfu cspfwD;vkyf&yfESifh wlaeHkru cspfwD;xuf qkd;onfhtcsufrSm vufeufrJh jynfolrsm;ukd tm%mokH;I
vufeufukdift=urf;zuf ajr,mvk,laer_yif jzpfonf? ArmjynfrSm v,f,mvkyfief;cGifrzGH@+zKd;I +rKd@jyrSmvnf; pD;yGm;a&; qkwf,kwfonf?
0ifaiG &Ekdifonfh tvkyftukdif &Sm;yg;r_ jzpfaeonf? ppfAsL&kdu&ufESifh ckdeDawG csrf;om=ujcif;rSm xkwfvkyfa&;vkyfief;rsm;ESifh kd;kd;omref
ul;oef;a&mif;0,fa&;a=umifh csrf;omjcif; r[kwf? tm%mokH;I rw&m; vkyfykdifcGifhrsm; &,lum jynfolykdif obm0 o,HZmwrsm;
jzKef;wD;a&mif;csaeaoma=umifh csrf;om=ujcif; jzpfonf? xkd@a=umifh pD;yGm;ysuf awmifolv,form;rsm;twGuf tvkyftukid f rsm;rsm;pm;pm;
zefw;D ay;Ekdipf Grf; r&Sdonfh tajctae jzpfonf? qif;&Jom;jynfolrsm;twGuf yGihaf eaomvrf;rSm jynfyxGufonfh a&$@ajymif;tvkyform;b0yif
jzpfonf? ArmjynfrS jynfyxGuf a&$@ajymif;tvkyform; 6 oef;ausmftxd &Sdaeonf[k od&onf? tm;aumif;armif;oef tzkd;wefvkyftm;rsm;
pD;xGufaejcif; jzpfojzifh wkdif;jynftwGuf tvGef epfemonf?
EkdifiHjcm;aiG 10 bDvsHavmuf 0ifaew,fqkd+yD; pmempdwfuif;rJhonfh Akdvfodef;pdeftkyfpku auseyfaumif; auseyfaeEkdifonf?
ukd,fhjynfolawG jynfyrSm wlwlwefwef tqufqH rcH&wm xnfhwGufrSm r[kwfbl;? trsKd;orD;tdrfazmfvkyfief; raumif;owif; xGufae
onfh=um;u a[mifaumifukd w&m;0if ykd@ay;aeonf? xkdtpkd;&rsKd;. oabmxm;ESifh vkyf&yf[m wkdif;jynf*k%foduQm/ vl@*k%foduQmxuf
aiGa=u;ukd t"du xm;a=umif; xif&Sm;aeonf?
csKyf=unfhygu Armjynfv,f,mvkyfief;zGH@+zKd;a&;ESifh aus;vufvlr_b0 wkd;wufa&;wkd@twGuf t"du twm;tqD;rSm ppfAsL
kdu&ufvlwef;pm;ESihf taygi;f yg ckdew
D pk. aoG;pkyzf Ed ySd rf _/ wenf;tm;jzifh azmfjyyg vlwef;pm;ukd ukd,fpm;jyKonfh ppftm%m&Sipf epf =um&SnfpGm
pkd;rkd;r_jzpfa=umif; tvGefxif&Sm;onf? xkd@a=umifh aus;vufzGH@+zKd;wkd;wufa&;ESifh qif;&JEGrf;yg;r_av#mhcsvkdv#if t&ifqkH; ppftm%m&Sifpepf
t+yD;wkdif zsuford f;&rnf jzpfaya=umif; wifjy&ayonf?
armifpdefaomf
4-4-2014

24

tpdk;&ajr/ wyffajr qdkonfrSm

ajr,mwdkfu fyGJu dk b,fo lu b,fv dk &v'fr sdK;eJ@ tqkH; owfr vJ

( &Jabmf xifO;D )
tpd;k &ajr rusL;ausm&f ? wyfajr vkH;0 (vk;H 0) rusL;ausmf& qdkwhJ qdkif;bkwef DawGu ocFsKdi;f ajrrSmawmif usufoa&r&Sd awG@ae&
w,f? 'D qdki;f bkwfawGudk vlr_uGe&f uf (Face book) pmrsufEmS rsm;wGif r=umr=um jrifawG@=u&w,f? jrifawG@rdol trsm;tjym;uawmh
jypfjypfESpfESpf usdefqJjcif;jzifh _wfcstjypfwif=uygw,f? tJ'Dvdk usdefqJoHrsdK;awGu vlr_uGef&ufrSmom jzpfay:aewmawmhr[kwf/ Armjynf
vl@tzGJ@tpnf;xJwiG f ae&m a'o wdkif;rSm/ tcsfed fwkid f;rSm =um;ae&wJh toHrsdK;vdkjzpfae+yD?
wu,fawmh 'Dused fqJorH sm;&J@ aemufrSm emusif em=unf;p&mawG/ a=uuGJ a'goxGufp&maumif;wJhJ tjzpftysuaf wGu tcdik ftrm
&SdaecJh/ &SdaeqJyJr[kwfygvm;? vlxkusdefqJoHtrsm;qkH;=um;&r,fh ae&ma'oawGuawmh Armjynf&J@ aus;vufa'oawGrSm jzpfay:ae
wmawG@=u&ygvdrfhr,f?
Armjynf&J@ aus;vufv@l tzGJ@tpnf;twGif;rSm vGefchw
J hJ 2ESpfausmfu pwif+yD;/ rauseyfra_ wGa&myrf;aewJh vlxkwku
d yf aGJ c:oHawG
=um;vmae&w,f? yko
H mefrsdK;pkjH zifh ae&mwdki;f uae ay:xGuv
f mcJh+yD? 'Dvdkjzpf&wJh ta=umif;awGuawmh aus;vuf&dS ajr,mtrsm;tjym;
udk tm%modrf;ppftpd;k &u (,cif rqv ppftpdk;&vufxufuwnf;u tcsKd @ae&mrsm;wGif ajr,modr;f ydkurf _&Sdch)J acgif;pOftrsdK;rsKd ; wyfum
vufeufuidk w
f yfzJ@G rsm;udk tokH;jyK+yD; twif;t"rR vk,ufodr;f ydu
k cf hjJ cif;a=umifh jzpfch&J w,f? +yD;awmh aus;vufae vlxkawG &J@ touf&Sifoef
aexdkiEf dkifa&; tcGifhtvrf;awGudk tcsdfefwdkif; tzsuftqD;cHae&aoma=umifh jzpfcJh&w,f?
ppftpd;k &vufxufu vk,uf+yD;ajr,m trsm;tjym;udk tpd;k &ajr / wyfaf jr qdkwJh qdik ;f bkwx
f +l yD; vlxkudk +cdrf;ajcmufxm;=u
w,f? acgif;pOftrsdK;rsdK;eJ@odrf;ydu
k f ykHomefrsKd ;pkHjzifh tokH;jyKaewJh ajruGufwkid ;f rSmtpdk;&ajr / wyfajr qdkwJh qdik f;bkwfukd xifxif
&Sm;&Sm;awG@=u&ygvrd rfh ,f? wu,fawmh tpdk;&ajr / wyfajr qdw
k mawGu vlxkxHrS vk&myg ukefypPn;f awG&@J trSwf wHqdyaf wGqw
dk m
vlawGu rodbJ b,faeyghrvJ?
awmif; yGJ/ wdku f y GJo mef od k@ r[kw f vl x kw dku fy GJ o mef jyefv nfa y:xGu fv mjcif;
&Spfav;vkH; ta&;awmfy}kH uD;udk ppfwyfu +zdKcGJESdrfeif;+yD;wJah emufydki;f / ppfwyfw;dk csJ@a&;udk pDrHued f;wus vkyfaqmifvmcJw
h ,f? ppfa&;t&
tcsuftcsmuswJh ae&mwdkif;rSm ppfwyf[m wyfwnf+yD; ajcukyf,lxm;w,f? ppfwyfajcukyf,lxm;wJh ae&mwdkif;rSm ajr,mvk,ufr_
'%fjyif; jyif;xefx ef cHpm;=u&w,f? ajr,mvk,ufodrf; ydkufr_trsm;qkH;uawmh vufeufudkifppfw yfjzpfw,fqdkwm }uHh zGH@tpdk;&&J@
v,f,majrESifh tjcm;ajrrsm;odrf;qnf;cH&r_ pkHprf;a&;aumfr&Sifuawmif twnfjyKay;&wJh txdjzpfygw,f? wu,fhtjzpftysufeJ@
azmfjyxm;wJhudef;*%ef;rsm; tawmfvGJacsmfwmaewmuvGJ&if ppfwyfu ajr,mawG odrf;ydkuf,lxm;w,fqdkwm rSefuefygw,f?
tm%modr;f ppftpdk;&[m ESpfaygif; 20 ausmf=um ppftm%m&Sifpepfjzifh wdkif;jynfudk "m;rdk;tkypf ;dk cJhw,f? 'DumvtwGi;f rSmyJ wdki;f jynf
[m bufaygif;pkH tqdk;bufudk ,drf;,dkifcJhw,f? txl;ojzifh v,f,mxkwfvyk fa&;vkyfief;awG emvefrxlEdkifatmifysufp;D vmcJw
h ,f? aus;
vuf vl@tzGJ@tpnf;twGif;rSmvnf; vlwef;pm;tajymif;tvJawG jzpfwnfvmcJhw,f?
aus;vufrSm vkyftm;ydkv#Hra_ wG tqufrjywfw;dk jrihv
f mw,f? EdkifiaH usmf+yD; tdrfeD;csi;f Edkiif Hrsm;eJ@ tjcm;wwd,Edik fiHrsm;odk@ a&muf&aSd e
wJh ysHustvkyo
f rm;trsm;pk[m aus;vufvkyt
f m;ydv
k #rH _uae+yD; ay:xGufvmwJh &v'fawGvdk@ ajym&rSmygyJ? ppfwyfajr,modrf;ydu
k fr_a=umifh
25

acsmifvnfwJh v,form;awG[m ajrrJh,mrJhjzpfoGm;&w,f? tvkyfvkyfEdkifolrSefor#[m ysHustvkyform;tjzpfeJ@ jynfwGif;rSm/ jynfyrSm


aG@vsm;vGifhpifoGm;cJhw,f? acwfopfvkyfcpm; aus;u|efawGtjzpfeJ@ ay:xGufvmcJhawmhwmygyJ?
e0w - etz ppftpd;k &[m ppftm%m&Sipf epfjzifh wdki;f jynfudk ESpfaygif; 20 ausmf tkyfcsKyfvmcJw
h ,f/ wdkif;jynfrSm bufaygif;pkcH |wf+cKH
usvm+yD;aemuf ppftkyfp[
k m wdik f;jynftkyfcsKyfr_udk ppftm%m&Sifpepfjzifh ajAmiftkyfcsKyfv@dk r&awmhbl;qdkwm odjrifvmw,f? rv$rJ a&SmifomyJ
tkyfcsKyfa&;pepfudk jyKjyifzmax;zkd@vdktyfvmygw,f? tkyfcsKyfa&;enf;em tajymif;tvJvkyfvdkufjcif;omjzpfw,f?
'D tajymif;tvJ&J@ vdktyfcsuft&yJ 2008 zGJ@pnf;ykt
H ajccHOya'qdw
k m ay:vmw,f? 2010 a&G;aumufyq
GJ w
dk mjzpf ay:vmcJ&h w,f?
'D tajymif;tvJeJ@twl Edik fiaH &;t& zdESdyrf _awGudk rv$Jra&Smifom ajzavsmhay;vdkuf&w,f? 'DtcGifhta&;udk tokH;cs+yD; vlxk/ vlwef;pm;eJ@
vl@tv$mtoD;oD;[m rdrdwk@d &J@ qkH;_;H epfemcsufawGukd azmfxkwf/ awmif;qdk/ wdkuyf 0GJ ifvm=uygawmhw,f? 'g[m ppftpd;k &&J@ zdEdyS cf HcJh&r_awGudk
jyefvnfwkH@jyefjyvdkufwJhoabmyJ?
tckqk&d if ajr,mvk,ufolxHrS ajr,mawGjyefvnf&&Sdzdk@ awmif;qdk/ wdu
k fyGJ0ifae=uw,f? awmif;yGJ/ wdkuyf [
GJ m wae&mwnf;rSmyJ
uGufusm;jzpfaewmr[kwfawmhbl;? vlrsdK;aygif;pkH v,form;awGaexdkif&m a'owdkif; (awmifay:/ awmifatmuf/ vGifjyif/ csdKifh0Srf;rsm;eJ@
yifv,furf;kd;wef;txd) rSmtxd tESH@tjym;jzpfay:wdk;yGm;vmaew,f?
ajr,mqkH;_H;oGm;wJh v,form;awG[m ajr,mrsm;jyefvnf&&Sdzdk@ awmif;yGJ wdkufyGJomefrsm;udk enf;aygi;f pku
H sifhoH;k +yD; aqmif&u
G f
cJh=uw,f? v,form;awG&J@ wdkufyGJenf;omefawGuawmh Oya'wGif;wdkufyGJomefudk t"duxm; vkyfaqmifcJhw,f? qENjywm/ qEN
azmfxw
k fwm/ vufrSwfa&;xdk;+yD; tm%mydkiftqifhqifhuw
dk ifjywm/ owif;pm&Sif;vif;yGJjyKvkyfwm/ tdkift,ftdk ( I. L. O) vdk Edik fiHwumh
tzGJ@tpnf;rsm;udk wifjywm/ bk&m;rSm qkawmif;qENjyKwm/ oydwfpcef;zGifh+yD;awmif;qdw
k m/ xGefwkH;wdu
k fyGJqifE$Jwm/ usdefpm wdkuyf q
GJ ifEw
GJ m
pwJh enf;vrf;awGudk tqifoifhovdkusifhokH; vkyfaqmifcJh=uw,f?
v,fo rm;awG& J@ awmif ; yG J/ wdk u fy GJ r sm;tay: tm%m&tpdk ; &&J @ oabmxm;eJ @ wkH @ jyefy kH
}uHh zGH@ tpdk;&wufvmwmeJ@ v,form;awG&J@ ajr,mawmif;yGJ wdfu
k yf aGJ wGeJ@ OD;qk;H &ifqkid af wG@qkHvku
d &f wmygyJ? ,cifppftpdk;& ar$;cJh
w JhrD;p u aus;vufawGu pwifawmufavmifvmaew,f? tm%m&cgp tpdk;&tzdk@ v,form;awG&J@ ajr,mjy\emudk b,fae&m up
wifudkifwG,frvJqdkwm apmifh=unfhaepOfrSmyJ aus;vufa'otESH@tjym;u v,form;wdkufyGJawG[m wae&mrS wae&modk@ ul;puf ysH@ESH@
vmygawmhw,f?
odk@aomftm%m&tpdk;&[m jy\emajz&Sif;zdk@ tqifoifhr&SdcJhayr,fh v,form;wdkufyaGJ wGudk ESdyfuGyfzdk@twGuf vufraES;cJhbl;?
wdik f;jynfw0ef;vk;H rS tqk;H _;H }uD;rm;wJha'oawGu v,form;awG[m olwk@d v,f,majrrsm;jyef&zd@k awmif;yGJ/ wdu
k yf aGJ wG qufwku
d q
f if
E$JvmcJ=h uw,f? v,form;awG&@J ajr,mwdkuyf u
GJ tm%m& tpd;k &opfudk pdefac:vdu
k fovdjk zpfchw
J ,f? }uHhzGH@ tpdk;&wufvm+yD; r=umcifrSmyJ
v,form;awG&J@ ajr,mwdkufyJu
G kd tiftm;okH;+zdKcGJawmhwmygyJ? owif;tcsuftvufawGtjzpf rSww
f rf;wifp&mawG odyrf sm;ygw,f/ vdktyf
oavmufyJ wifjyyghr,f? vkHavmufr,fxifygw,f? atmufyg Z,m;i,fuawmh tiftm;okH;+zdKcGJr_udkazmfjywmyg?
v,fo rm;v_y f& Sm ;r_u dk }uHh zGH@ tpdk; &u tift m;okH; +zdkc GJc Jhw Jh tjzpft ysuft csdK @
pOf &uf p GJ

wd k i f ; jynf e ,f c d k i f +rd K @e,f t k y f p k aus;G m

vlx k ' %f & mta&twG u f

rS w f c suf

1
2
3
4
5

31712 yJcl; ( taemuf) oJukef;


'%f&m tcsdK@&
&JrS du
k fESuf vlpkcGJ
291112
ppfukid ;f wdki;f / qm;vif;}uD;?vufyHawmif; 70
oHCmawmfeJ@ vlxk rD;avmifAkH;'%fcH&
26213 {&m0wD
rtlyifcdkif/ rvufwdk aus;&Gm
15 OD;
&J wOD;ao? 27 OD;'%f&m&
25413 ppfudkif;wdkif; qm;vif;}uD;?vufyHawmif;
20
xGefwkH;wdu
k fyGJudk &J rS aoewfypfcwf+zdKcGJ
7314 ppfudkif;wdkif; ,if;rmyif+rdK@e,f/ tkHwkHyif aus;&Gm vlxkydkifv,f,majrrsm;tm; &J tiftm;
tokH;jyK+yD; ajrxdk;pufjzifhxdk;cGJ?zsufqD;cJh/
6 30314 &efukefwdkif; ouFef;u|ef;/ rdacsmif;uef
tpd;k & vufuidk fwkwf vufywfeDrsm;rS
oydwf pcef;udk zsufodrf;+zdKcGJ/
v,form;awG&@J w&m;r#wwJh wdkufyGJwidk f;udk }uHhzG@H tpdk;&u vufeufuidk ftiftm;jzifh acsre_ f;cJhwJh jzpf&yftcsdK@avmufyJ azmfjy
xm;ygao;w,f? v,f,majrqkH;_H;cJh&wJh wdkuyf GJ0if v,form;awG[m tpdk;&&J@ t=urf;zufzdEySd fr_udkom cH=u&wmr[kwb
f J tpdk;&&J@
rw&m;wJh Oya'awGeJ@vnf; w&m;pGJcH&wm/ zrf;qD;axmifoGif;tusOf;cscH&wmawGuvnf; renf;vSbl;? {&m0wDwdkif;wckwnf;rSmyJ
tzrf;qD;cH&+yD; axmifcscHxm;&wJh v,form;pkpkaygi;f 265 a,muf&dw
S ,f? 200 ausmfuawmh tr_&ifqidk fae&qJjzpfw,f?
v,form;v_yf&Sm;r_rSmyg0ifwJh v,form;awGudkomru v,form;ta&;udk ulnD axmufcHtm;ay;aewJh wufuGwJhvli,fawG/ vl}uD;
awGudkvnf; Oya'yk'fr trsdK;rsdK;jzifh w&m;pGJqdkjcif;cH=u&ovdk axmifoGif;tusOf;csjcif;udkvnf;cHHae=u&w,f?
v,form;awG&@J wdkuyf u
GJ vnf; r&yfrem; qufvufjzpfxeG f;aeovdk }uHhzGH@ tpd;k &bufuvnf; zdESdyfr_udk &yfwef@xm;jcif;r&Sdb;l ?
26

v,f,majrjyefvnf&&Sda&; awmif;yGJ/ wdkuyf GJrsm;tay: tpdk;&&J@wkefjyefr_ oabmxm;u enf;enf;rS r_yfaxG;bl;/ &Sif;w,f?


'gha=umifh v,form;eJ@ tpdk;&t=um;u qufqHa&;udk=unfh&if zdEdyS o
f leJ@ tzdESdyfcHwdk@&J@ qufqHa&;jzpf+rJjzpfqJyq
J w
dk m
owd&daS ezd@k vdkygw,f? wu,fhjzpf&yf trSefawGuyJ vlr_qufqHa&; vuQ%mawGudk jyXmef;owfrw
S fay;aewm jzpfygw,f?
v,fo rm;awG& J@ awmif; yGJ/ wdku fy GJu bmawG& &SdcJho vJ
v,form;awG qkH;_;H cJh&wm/ qk;H _;H ae&wmawGeJ@ E_dif;,SOf=unf&h if awmif;yGJ wdkuyf J&G J@ &v'f[m ta&G@ r&Sdovdk cHpm;&Edkiyf gw,f?
odk@aomf v,form;awG&J@ awmif;yGJ/ wdkufyGJa=umifh tm%m&cgp tkyfpdk;olvlwef;pm;udk tvkyf_yfapvdkufw,f? ajr,mjy\emudk
ayghayghqq udkifwG,fvdk@ r&awmhbl;qdkwmudk owday;vkdufovdkjzpfapcJhw,f? awmif;yGJ/ wdkufyGJa=umifhyJ tkyfpdk;olvlwef;pm;[m ajr
,modr;f ydu
k rf _ pkHprf;a&;aumfr&Sifqw
kd mudk tvsit
f jrefz@JG pnf;vdku&f w,f? tcsKd @ tm%mydik ef J@aygi;f +yD; ajr,mawGord ;f ydu
k x
f m;ol awGawmif
ajr,mawGjyeftyf&wJhtxd jzpfcJh&w,f? vufeuftm;udk;/ tm%mtm;udk;eJ@ vk,ufxm;wJh ppfwyfawGuawmif tokH;rjyKawmhwJh
ajr,mawGukd jyefvnf pGe@f v$wf awmhr,fqkw
d ht
J oHay;vmcJ&h w,f? tcsdK@a'oawGrmS awmh v,form;awG ajr,m tcsdK@ jyef&cJ=h uw,f?
+yD;awmh v,form;awG&J@ ajr,mwdkufyGJ[m tjcm;vlxkvlwef;pm;xJ&Sd tzdESdyfcHjynfolawGudk tiftm;jznfh Edk;=um;apvdkufw,f?
ajr,mvk,lodrf;ydkufolawGudk wdkufyGJeJ@ zGifhcsEdkifcJh=uw,f?
ta&;}uD;wJh &&Sdcsuw
f ckuawmh v,form;awG[m udk,ht
f cGiht
f a&;/ ud,
k [
fh mudk,f awmif;qdk,l&r,f? udk,hv
f w
G fajrmufa&;
udk,hf [mud,
k w
f u
kd ,
f l&r,fqw
dk hJ b0ay;todwckukd &&Scd v
hJ u
kd w
f myJjzpfw,f? tzdEydS cf aH wGtaeeJ@ wOD;csi;f wdu
k yf q
JG ifwmxuf pkaygif;wdu
k fyJG
qifrS awmif;yGJ/ wdkuyf GJ[m t&mxif/ atmifjrifr,fqkw
d Jh todawG&&Sv
d mcJw
h ,f? 'DtodawG[m b0awGay;qyf+yD;rS &cJ=h uwmjzpfvdk@
wefzdk;rjzwfEdkifwJh EdkifiHa&;todrsm;udk vif;vufvmapvdkufw,f?
v,f o rm;awG& J@ awmif; yGJ/ wd ku fy G Jr Sm bmawG tcuft cJ & Sda eovJ/
v,form;vlwef;pm;[m bdk;pOfabmifquf tzdESdyfcHvlwef;pm;rsm;jzpfcJhw,f? t&m&m (kyfydkif;qdkif&m/ pdwfydkif;qdkif&m)
acwfaemufusr_awGudk ydkifqdkifxm;wJh vlwef;pm;rsm;vnf;jzpfaejyefw,f? 'Dae@ v,form;awGeJ@ xdyfwdkuf&ifqdkifae&wJh tkyfpdk;olvl
wef;pm;qdkwm vl@tzG@J tpnf;wckv;kH &J@ txufrSm acwftqufquf Adv
k fusrif;rlchw
J hJ aewJh vlwpkvnf;jzpfw,f? acwfrDvufeufrsm;
ajcqkH;acgif;qkH; wyfqifxm;=uolawGjzpfw,f? acwfrDtkyfcsKyfa&;pepf (zdESdyfa&;pepf) awGeJ@ tcsdefjynfh avhusifhwnfaqmuf xm;
=olawGjzpfw,f? vufeufrJh+ydKifbufrSefor#udkvnf; tcsdefwdktwGif; tqkH;owfypfEdkifavmufatmif pkpnf;r_tm;aumif;olawGvnf;
jzpfw,f?
aoewfudkifxm;wJh vltkyfpkwpk[m v,form;awGqDu v,f,majrawGudk vk,lodrf;ydkuf=uw,f? wdkif;jynfudk tkyfpdk;
aewJholawGu v,form;awGqDuae v,fajrawGvk,lodrf;ydkuf=uw,f? ,ckjzpfay:aewJh awmif;yGJ/ wdkufyGJqdkwm xdkvlpkrsm;&J@
vufxaJ &mufaewJh v,f,majrawGukd jyefvnf&&Sdatmif/ awmif;qdk wdkufyq
GJ ifae=uwmjzpfw,f? v,form;awG[m tJ'Dvdk vltyk }f uD;eJ@
&ifqikd af e&w,f? wenf;qdk&aomf rdrx
d uf bufaygi;f pko
H mvGeaf ewJh &efol (tudsK;pD;yGm;csif; qef@usifzufjzpfolrsm;) udk xdyw
f u
kd &f ifqkid fae
&wm jzpfw,f? 'gu awmif;yGJ/ wdkfufyJrG mS t"du}uKHawG@ae&wJh tcuftcJjzpfw,f?
ydkiq
f idk fwm bmrS r&SdawmhwJh tajctaeupwif+yD; awmif;yGJ/ wdu
k fyGJ ta&;awmfykHudk pwif&wmjzpfvdk@ tcuftcJawGu rsm;jym;
vSygw,f?
v,fo rm;awG& J ajr,mwdku fy GJ tay: tpdk; &&J@ udkifw G, fa jz&Si f; ykH
v,form;awG&J@ awmif;yGJ/ wdkufyJG ta&;awmfykHqdkwm iwf&if;aorvm;/ wdu
k f&if;aorvm; qdkwJh ajrodrf;cHv,form;
awG&J@ wu,fhb0u jymef;ay;vdkufwmyg?
v,form;awG&J@ ajr,mjy\em[m tm%m& }uHhzGH@ tpdk;& twGuf tylwjyif;aqmif&Guf&r,fh udpP}uD;wckjzpfvmae+yD?
rqv ppftpdk;&eJ@ e0w - etz ppftpdk;&wdk@zefwD;cJhwJh ordkif;qdkif&mtrd_ufxkyf}uD;udk udkifwG,fajz&Sif;&awmhr,f? b,favmufxd
ormorwf usrvJqdkwmudk ajrodrf;cHv,form;awGu awmif;yGJ/ wdkuyf GJ qifE&$J if; apmifh=unfah e&awmhr,f?
tpdk;&u ,ckjzpfay:aewJh ajr,mjy\emudk b,fvdkudkifw,
G fajz&Si;f +yD;/ tqkH;owfr,fqw
dk mrod&ao;ay? od@k aomf jy\emudk
pwif udik fwG,u
f wnf;u ajr,modr;f ydkucf w
Jh o
Jh lawGbufu &yfwnf+yD;vkyfaqmifchw
J mawGuvnf; ajAmifusvGef;vSw,f? Oyrm tjzpf
wifjy&rSmrsm;ygw,f? tcsdK@tcsufavmufyJ wifjyyghr,f?
- v,fqnf 'k0ef}uD;u aejynfawmfrSm&SdwJh ajr,mtr_aygif; b,favmuf&Sdw,fqdkwmjynfaxmifpkv$wfawmfudk wifjyw,f?
aejynfawmf aumifpDe,fajrwcku v$wftrwfu ol@+rdK@e,frSmyJ 'k0ef}uD; wifjywJh tr_awGavmuf&Sdw,f qd+k yD;uef@uGuf w,f?
(jynfaxmifpkv$wfawmf e0r ykHrSeftpnf;ta0; yrae@ 21114)
27

- 'korRw OD;Om%fxGef; OD;pD;wJh ajr,mtokH;csr_pDrHcef@cGJa&;aumfrwD&J@ wifjycsuft& 2 vtwGif;v,fajrtr_aygif; 418 r_ &Sif;


vif;+yD;pD;a=umif; orRw o0%fv$mrSmygayr,fh ajrjyifrSm&SdwJh wu,fhyuwdtajctaeeJ@ rudkufnDwJhtjyif ykodrf+rdK@e,fwGif
taemufawmifwdkif;ppfXmecsKyfu odrf;,lcJhwJhv,fajreJ@ywfouf+yD; a'ocHjynfolawGudk w&m;pGJxm;a=umif; yko drfjynfol@
v$wfu,
dk fpm;vS,fu ok;H oyfajym=um;cJhw,f? (jynfaxmifpkv$wfawmf e0r ykHrSeftpnf;ta0; yrae@ 21114)
tpdk;&&J@ ajr,mjy\emawGeJ@ywfouf+yD; udkiw
f G,fajz&Sif;ykaH wG[m vlxak wG&J@ awmif;yGJ/ wdu
k fyGJa=umifo
h m rv$aJ &Smifom ajz&Sif;ae&
wmjzpfw,f? ajr,mwdkufyGJudk t&Sdefwef@oGm;atmif vSnfhpm;zdk@omjzpfw,f? wu,fh epfemqkH;_H;oGm;wJh {&mrv,form;vlxk}uD;&J@
tusdK;pD;yGm;awGudk umuG,fzdk@r[kwf? ajr,modrf;ydkufolawG tajcrysufwnfwHha&;twGuf pOf;pm;vkyfaqmifay;aew,f qdkwmygyJ?
ajr,mjy\emudk ,ciftpdk;&rsm;a&m/ ,cktpdk;&yg rSefrSefuefuef w&m;r#wpGmeJ@ ajz&Sif;cJhwmrawG@&ao;? aemifrSmvnf; ajz&Sif;ay;Edkif
vdrfhrnfr[kwfay?
ajr,mwdkfu fy GJu dk b,fo lu b,fv dk &v'fr sdK ;eJ@ tqkH; owfrvJ
ajr,mjy\emudk jzpfay:apcJw
h Jh ta=umif;t&if;uawmh tkypf ;dk olvlwef;pm;&J@ Edkiif Ha&;pepf/ pD;yGm;a&;pepfa=umifh jzpfay:cJh&wmjzpf
w,f? wdkif;jynf&J@ajr,mrsm;udk csKyfudkif cs,fvS,fcGifh&atmif EdkifiHa&;t& Oya'jyKjymef;xm;w,f? pD;yGm;a&;t& tm%m&vlwpkom
}uD;yGm;csrf;omapr,fh vuf0g;}uD;tkyf t&if;&Sifpepfvrf;a=umif;udk zefwD;xm;w,f? 'Dvkd EdkifiaH &;/ pD;yGm;a&;pepfrsdK;atmufrSm v,form;
vlwef;pm;eJ@ tjcm;vlxk/ vlwef;pm;toD;oD;[m tzdESdyfcH/ aoG;pkyfcHb0odk@ ae@pOfwGef;ydk@cHae=u&w,f?
rsuaf rSmufjzpfay:aewJh ajr,mjy\emqdw
k m tpdk;&&J@ vuf0g;}uD;tkyf ajr,modr;f ydu
k af &;ay:vpDa=umif hjzpfay:cJ&h wmyg? ajr,mjy\
emudk ay:aygufvmvdk@ ajz&Si;f &awmhr,fq&dk if ajr,mjy\emudk zefwD;olrsm;uyJ wm0ef,al jz&Sif;&ygvrd hrf ,f? jy\emajz&Si;f r_tay: rlwnf+yD;
ajr,mwdkufyGJrsm;qufvufqifE$Jr,f/ rqifE$Jbl;qdkwJh tajzay:vmygvdrfhr,f?
ajr,mjy\emrS ajz&Sif;csuf &v'faumif;xGufvmv#if v,form;awG&J@ awmif;yGJ/ wdkufyGJ atmifjrifw,fajym&rSyg? tu,fI
ajz&Sif;csuf &v'fraumif;&if ajr,mwdkufyGJ[m qufvuf&SdaeOD;r,f qdw
k mawmh wdkufyGJ0ifv,form;awGvnf; odxm;=uygw,f?
ajr,mjy\emajz&Sif;=uwJhtcg wu,fh ppfrSefwJhatmifyGJudk &vdkygu wnf&SdqJ EdkifiHa&;pepfeJ@ pD;yGm;a&;pepfudk rzsufodrf;bJeJ@
r&Edkifbl; qdkwmudkawmh ordkif;oifcef;pmrsm;t& odxm;oifhw,f? vufawG@wdkufyGJawGuvnf; xyfrHoif=um;ay;vmygvdrfhr,f?
v,form;awG&J@ awmif;yGJ wdkufyJG ta&;awmfykH atmif jrifygap?
?

qif;&Jjcif; vGwu
f if;atmif
,ckwavm(2014-azazmf0g&D vqef;ykdi;f )
rSm jynfwGif;jynfy rD'D,mrsm;rSma&m/ tifwmeuf
uGef&ufrsm;rSma&m a&yef;pm; yGu favmxaewJh
owif;wyk'f&Sdygw,f?
tJ'Dowif;uawmh- Zefe0g&v
D 28 &ufae@
u rauG ; wk d if ; a'o}uD ; / rauG ; +rKd@ e,f / opf& m
aumufaus;&Gmu a'ocHrsm;eJ@ awG@qkHpOf arG;jrL
a&;vkyfief;eJ@ aus;vufa'o zGH@+zKd;a&;0ef}uD;XmerS
jynfaxmifp0k ef}uD; (AkdvfcsKyf) OD;tke;f jrifh&J@ ajym=um;
csufrsm;yg?

&Jabmf _,Of
OD;tkef;jrifh&J@ rku
d frdu
k f ikd f;kid f;- &if&h ifho;D oD; ajymqkcd suaf wGukd wtHhw=o em;axmifvkduf&ayr,fh tJ'Dta=umif;ukdawmh vltawmf
rsm;rsm;u jyefvnfa0zefa&;om;ajymqkd+yD;jzpfvkd@ xyfra&;csifawmhyg? u|efr a&;csifwJhta=umif;u tJ'Dajym=um;csufawG&J@ tqkH;owf
uav;rSm ajymoGm;wJh pum;awGeJ@ ywfoufygw,f?
0ef}uD;OD;tkef;jrifhu a'ocHrsm;ukd tm[m& jynfh0&eftwGuf tom;pm;&ef/ ig;pm;&ef/ Opm;&efESifh EGm;Ekd@aomuf&efvnf;
xnfhoGif;ajymqkdoGm;ygonfwJh?
tJ'Dtykd'fuav;ukd zwf&=um;&awmh u|efr vGefcJhwJh tESpf (40) ausmf rqvacwfu tvkyfoif q&m0efb0 jzwfoef;cJhpOfu
28

tawG@t}uKHawGukd jyefowd&rdygw,f?

csKd @whaJ ewJh uav;awG aomufz@kd ay;&ygw,f? uav;rdcifawGuawmh


bmrSrod&SmbJ uav;awG 0rf;avsmvm&if yef;a&mifaq;&nfav;
ay;yg? tJ'aD q;eJ@ t&ifwacgufu aumif;oGm;wm? odypf Grf;wJhaq;
qdk+yD; awmif;wwfygw,f? ta=umif;od q&m0ef/ q&mrawGuawmh
rcsdwJhESvHk;eJ@ +yHK;vdk@om ae&ygw,f? (wu,fvnf; 0rf;av#mwm
odyfrjyif;xef&if xGuo
f Gm;wJh a&"mwf/ qm;"mwf jznfhay;vdkuEf idk f&if
aumif;aumif;oGm;wwfygw,f? aemufydkif; usef;rma&;/ ynmay;
a&;awG acwfpm;vmawmh rdcifawGu "mwfqm;&nf azsmw
f wfvm
ygw,f? vlemawGu odyfrsm;awmh ajymjycsdef r&Sdygbl;? aemufydkif;
bDyDtdkifuvnf; "mwfqm;&nfxkyfawG xkwfvmygw,f?)
tJ'w
D ek f;u uav;aq;Hk rSm tawG@&rsm;aewJha&m*gonf
uav;rsm;uawmh Kwashiorkor uGm&Smaum vd@k ac:wJh tm[m&
(txl; ojzifh tom;"mwf Protein ) rvHkavmufvdk@jzpfwJh a&m*g
onfav;awGyg? Edk@nmuav;awGrSm tjzpfrsm;vdk@ Edk@nmuav;
a&m*g vdk@vnf; jrefrm r_jyKxm;ygw,f? uav;ti,f xyf&Sdvm&if
Edk@nmuav;udk Edk@jzwfvdkufwJhtwGuf tom;"mwfavsmhenf;+yD;
jzpf&wmyg? Adkufuav;u ylyl/ ajcaxmufuav;awG/ vufuav;
awG azma&mif+yD; udk,fcE<m ta&jym;ay:rSmvnf; tpuftajymuf
rsdK;pHkeJ@ aq;Hkudka&mufvmwwfygw,f? tJ'D uav;awGudk twGif;
vlemtjzpf taqmifwaqmifrSm pkxm;+yD; aq;&kHu txl; au|;arG;
E_e;f (Special Diet) pDpOf+yD; au|;arG;ygw,f? tJ'w
D ek ;f u aq;Hk tky}f uD;
u a'gufwm OD;wifOD;yg? olu 'Dvkd a&m*g uk&wmukd odyfpw
d ftm;
wufuygw,f? pdwftm;wufuvnf; wufup&mygyJ? tajccH
bma&m*grS r&SdbJ tm[m&rvkHavmufr_a=umifh jzpf&wmqkdawmh
aq;&kHrSm ukvor*~wkd@/ ,leDqufzfwkd@u vSL'gef;xm;wJh Ekd@r_ef@awG
azsmfwkdufvkdufkHeJ@ uav;awG[m wywfq,f&uftwGif; tazm
ta&mifawG usoGm;+yD; ajymifajymifa&mifa&mif jzpfvmygw,f? 'gayrJh
tdrfjyefoGm;+yD; 1 v 2 vae&if 'Da&m*g vuQ%mawGeJ@yJ jyefjyef
a&mufvmygw,f?
'ga=umifh uav;rdbawGukd usef;rma&;ynmay;zkd@twGuf
naeykdif;rSm(1 ywf 2 }udrf- follow-up) jyefac:+yD; uav;awGukd
bmau|;&r,f? tm[m& rysufatmif b,fvkdcsuf& jyKwf&r,f
qkdwmawG oifjyay;ygw,f? 'Dvkyfief;ukd vlr_a&;vkyfief;awGrSm
pdwt
f m;xufoefwhJ a':&D&Dvu
S ydk J wm0efay;xm;ygw,f? (aemufyidk ;f
awmh ocifjr yef;+cHrSm aq;cef;ajymif;a&$@zGih+f yD; a[majymyGJawGvnf;
vkyfygw,f?) umuG,faq;awG bmawGvnf; xkd;ay;ygw,f? tJ'DrSm
a':&D&Dvu
S - uav;rdbawGukd uav;ukd bmau|;&r,f/ b,fvkd
au|;&r,fqkd+yD; pdwf&Snfvuf&Snf ajymjywwfygw,f? olu vlem
uav;wkdif;ukd wOD;csi;f &J@ vkt
d yfcsuftvkduf wOD;csif;ukd ajymjyae
wmyg? u|efrwkd@ tvkyfoifq&m0ef 2 a,mufavmufvnf; oleJ@
twl &Sdwwfygw,f? olu vlem&Sifrdbrsm;buf vSnfhajymvkduf/
u|erf wk@d buf vSno
fh ifay;vku
d ef @J yg? wcgrSmawmh rdb&Siw
f OD;u 'Dvkd
jyefajymvmygw,f? a'guw
f m&,f-u|efawmfwkd@u tck a'guw
f m
ajymjyovkd b,ftom;rSm bm"mwfygw,f/ bm bDwmrifygw,f/
bmrod nmrodayr,fh b,f[muawmh pm;aumif;w,f qdkwm
odygw,f? udk,fhuav;udk =uufOav;/ =uufoJav;/ EGm;Edk@av;
au;csifygw,f? rwwfEdkifvdk@yg vdk@ r&Jw&J ryGifhwyGifh ajymvmyg
w,f?

u|efr 1970- u &efukefaq;wuUodkvf(1)rS trfbDbD


tufpf bG@J &cJhygw,f? 1971- wESpfvH;k tvkyfoifq&m0eftjzpfeJ@
&efukef+rKd@ay:&Sd aq;&kHawG aq;ay;cef;awGrSm vSnhv
f nf+yD; tvkyf
wm0efawG xrf;aqmifcJh&ygw,f? tJ'Dwkef;u }uKHcJh&wmyg?
u|efr[Jvfyifvrf;u uav;aq;kH}uD;rSm }uKHawG@cJh&
wmawGukd t&ifajymjyygr,f?
yxrqkH;u|efr wm0efu swJh Xmeu jyifyvlemXme
(O.P.D) yg? tJ'XD me&J@ XmerSL;u a'gufwm a':&D&v
D Syg? ,k0wDcifOD;
qkdwhJ uavmifemrnfeJ@vnf; pmawGayawG a&;ygw,f? tvGef pdwf
apwem jynf0h olyg? Armjynf&J@ wckwnf;aom uav;aq;k}H uD;jzpf
wJt
h wGuf &efukefw+rKd@ vkH;uwifru ArmwjynfvkH;uyg uav;
vlemawG vma&mufwJhtwGuf tvGefvlemrsm;ygw,f?
reuf aq;kHwHcg;ukd zGifhvkdufwmeJ@ vlemawG w0kef;0kef;
wkef;kef;eJ@ jyifyvlemXme}uD; wckvkH; jynfhv#HoGm;wmygyJ? vlem
wae@wae@ axmifcsD &Sdygw,f? OuUvmywkd@ omauwwk@d uqkd&if
reuf 2 em&D 3 em&D avmuf uwnf;u vmwef;pDaewmyg? wcg
wav uav;vlemawG b,favmuf jyif;xefovJqd&k if u|efrwkd@
q&m0efawGa&S@ a&mufvkd@ tarawGu uav;awGukd +cKHay;xm;wJh
apmifawG tESD;awG cGmvkdurf S uav;toufr&Sd awmhwmawG awG@
&wwfygw,f?
tJ'grsK;d awG }uKHvm&awmh a':&D&v
D u
S reuf 8-em&D aq;Hk
zGiw
fh meJ@ (wcgw&H 7em&DcaGJ vmuf a&mufvmwwfygw,f?) wef;pD
aewJh vlemawGudk vSnfh=unfhygw,f? jyif;xefwhJ vlemawG awG@&if
wef;rpDcdkif;awmhbJ aq;Hk csufcsif;wifay;vdkufygw,f? u|efrwdk@
tvkyfoifq&m0efawGa&m/ olemjyKawGudka&m aemufqHk; wHcg;
apmifhawGukyd g vlem ta&;}uD;&if }uD;ovdk ol@udk today;zd@k rSm
xm;ygw,f? ol@&J@ tJ'v
D dk 0d&d, pdkuv
f kyfaqmifr_a=umifh aemufydkif;
q&m0efa&S@ a&mufwmeJ@ vlem toufaysmufaewJh tjzpfrsKd ; rawG@
&awmhygbl;'Dae&mrSm }uHKwkef;wckajymjycsiyf gao; w,f?&moDOwk
tajymif; tvJumv (rd;k OD;usp) awGrSm uav;awG txufveS f
atmufav#m/ 0rf;azm0rf;a,mifpwJh 0rf;eJ@ ywfoufwJha&m*g trsKd ;
rsdK; jzpfvmwwfygw,f?
oHaumifpGJwJh a&m*guvnf; uav;trsm;pkrSm tajccH
tm;jzifh &Sdaewwf ygw,f? &efukef+rdK@v,f usL;ausmf&yfuGurf sm;u
vlawGudk qifajczH;k ywf0ef;usift&yfawG (omauwwd@k / OuUvmwd@k )
udk bmtajccH taqmufttHrk S pDpOfray;bJ a&$@ajymif;ypfvdkufvk@d
tJ'Dt&yfu vlawG ul;pufa&m*gtrsKd ;rsdK; jzpfaecsed yf g? 0rf;a&m*gawG
cHpm;&+yD; a&"mwfcsdK@wJhaewJh (Dehydrated) uav;awGudk ay;p&m
aq;tvHktavmuf u|efrwdk@rSm r&Sdygbl;? 'ga=umifh t}uHtzefawG
vkyf&ygw,f? a&csufat;awGudk ZvHk}uD;awGxJrSm xnfhxm;+yD;
qm;/ ydw
k ufq,
D rfaq;jym;/ *vl;ud@k pf tr_e@f awG a&mazsm+f yD; ta&mif
enf;enf;&zdk@twGuf teDa&mif&SdwJh acsmif;qdk;aysmufaq; (Mixt.
Carmanative) t&nfav;enf;enf; a&mxnfh+yD; a&ykvif;av;awG
eJ@ tqifoifh xnfx
h m;&ygw,f? tJ'D ykvif;uav;awGukd a&"mwf
29

aq;ay;cef; vmjzpf atmifvmzkd@ajym+yD; jyefchyJ gw,f?


aemufwywfusawmh tJ'Dvel muko
d @l om;u wGJy;dk +yD; vmyk@d yg
w,f? u|efru vlemukd aq;wkdufay;+yD; vlem&SiftrsK;d om;ukd ac:
pum; ajymygw,f? usef;rma&;ynmay;aygh? vlemeJ@ rxdawG@zkd@/
oD;jcm;cGJpm; cGt
J dyfzd@k pwmawG? 'ghtjyif vlemeJ@ xdawG@aeoltm;vkH;
(olwkd@ ZeD;armifESHeJ@ uav; 3 a,muf) wDbDa&m*gwkdufzsufa&;
XmecsKyf( U.T.I - Akv
d fcsKyfvrf;-&efukefaq;&k}H uD;a&S@ rsufEmS csif;qkid f
rSm &Sd) ukd oGm;+yD; "mwfrSef&kdufzkd@/ tJ'DrSmu "mwfrSef tvum;
kduaf y;+yD; ppfaq;ay;a=umif; pwmawG a[m& ajym&ygw,f? vlem
&Sifvnf; acgif;wndwfndwfeJ@ em;axmifoGm;ygw,f?
aemufwcgvmawmh u|efru "mwfrSef oGm;ku
d f+yD;yvm;vkd@
ar;awmh rkdu&f ao;bl;vk@d ajzygw,f? tvGef ul;pufvG,w
f Jh wDbD
a&m*gonfeJ@ xdawG@ae&wJh tvGefEek ,fwJh uav;awGukd jrifxm;&
wJhu|efru 'Dr,f/ cifAsm;wkd@ukd "mwfrSefu tvum;&kdufay;rSm?
a&m*g&&Sd ifvnf; u|efrwk@d u tvum; ukay;rSm? 'Davmuf vkyu
f ikd f
ay;aewmawmif cifAsm;wkd @ u em;raxmifygvm;? uav;awG
twGuf odyftE&m,f}uD;w,f? od&J@vm;u&k%m a'gaomeJ@
ajymrdygw,f? vlem&Sifu acgif;ikH@ em;axmifaeygw,f? bmrSvnf;
jyefrajymbJ xjyefoGm;ygw,f?
tawmfav;=umrS aq;ay;cef; pma&;av;u u|efrem; r&J
w&J uyfvm+yD;a'gufwmukd u|efawmf wck owday;csifvkd@yg?
a'guw
f muawmh apwemeJ@ ajymwm rSeyf gw,f? 'gayrJh wck pOf;pm;
=unfhyg? "mwfrSef tvum; &kdufay;wm rSefayr,fh tJ'Dvt
l kyf}uD;
toGm;p&dwf tjyefp&dwf vkdygw,f? +yD;awmh olwkd@u wae@vkyfrS
wae@pm;&wm? vrf;p&dwf wwfEkdifawmif tJ'Dae@ bmeJ@ oGm;pm;=u
rvJ? 'ga=umifh roGm;=uwm jzpfrSmvkd@ ajymvmygw,f?
uJ- u|efra&m bmrsm; wwfEikd fawmhrSmvJ?
aemuf r=umcifrSmyJ tJ'Dtdrfu uav;wa,muf wDbD
OD;aESmuf tajr;yg;a&mifa&m*geJ@ uav;aq;kH}uD;rSm qkH;oGm;a=umif;
=um;&ygw,f? 'gawmif tJ'Dtcsdef (rqvacwf) u tcrJhynm
a&;wkd@/ tcrJah q;ukoa&;wk@d au;a=umfaumif;aewJh tcsed fyg?

q&mr}uD;vnf; rsufpdrsufESmysufysufeJ@ +idrfusoGm;+yD;


aemifvnf; =uufO=uufo m;pwmawG odyfrajymawmhbJ rdb
&Sifrsm;vnf; wwfEdkifaumif;wJh ajryJ,dk xdk;au;enf;wdk@/ bdef;rkef@
vkyfau;enf;wdk@/ yJxrif; vkyfau;enf;wdk@ pwmawGudk oifay;
ygw,f?
'gayrJh 'DvdkrsdK; a&m*gonf uav;awG ododomom avsmh
enf; usqif;oGm;wm rawG@&ygbl;?

aemuftawG@t}uHKwckuawmh - 'Dvdkyg?
awmifOuUvmy wDbD a&m*gwdkufzsufa&; aq;ay;cef;
rSm }uHKcJ&h wmyg? tJ'Dwek f;u ArmjynfrSm urBmu
h sef;rma&; tzGJ@csKyf
(WHO) tultnDeJ@ ul;pufa&m*g wdkufzsufa&; (wDbDiSufzsm;)
vkyfief;awG vkyfaeygw,f? tJ'gawGudk u|efrwdk@ aemufqHk;ESpf
ausmif;om;b0uwnf;u pmawG@a&m vufawG@a&m oif,l&yg
w,f? tvkyfoifq&m0ef jzpfawmhvnf; tJ'Dvkrd sdK; aq;ay;cef;awG
rSm oGm;wm0efxrf;&ygw,f? 'Dvdke@J u|efr[m awmifOuUvmy
aq;Hkudk a&mufoGm;wmyg?
tJ'Dwke;f u e,fvSnfh"mwfrSefdu
k f um;}uD;awGeJ@ &yfuu
G f
awGxJ vSnfh+yD; tcrJh "mwfrSefkdufay;ygw,f? tJ'Duae awG@&Sw
d Jh
vlemawGudk &yfuGut
f vdkuf rSwyf Hkwif+yD; wDbaD q;awGudk wywf
(2) }udrf vm,l aomufap&ygw,f? (tdrfay;vkduf&if raomufrSm
pkd;&vk@d aq;cef;rSmyJ aomufcdik ;f &wmyg?) aq;ukd 3-v wefonf/
6-vwefonf aomufckdif;&ygw,f/ u|efrwkd@ukd umuG, fa&;
aq;ynmXme q&mrsm;u 'DvkdrsKd;enf;eJ@ tdENd,rSm wDbDa&m*g
yaysmufvkrwwf jzpfae+yDvkd@ ajymzl;ygw,f? q&mawG r=uc%
ajymwwfwJh pum;awmif rSwfrdaeygao;w,f? just round the
corner- wJh? r=umcifayghav?)
tJ'Daq;cef;rSm u|efrwk@d wm0efu aq;wkdufwhJ ae@awGrSm
vlemawGukd aq;apmifhwkduf&wm/ aq;vmr,lwJh vlemawGukd
tdrv
f u
dk =f unf&h wm(aq;u &yfv@dk rjzpfb;l ? tcsed rf eS rf eS f raomuf&if
tJ'Daq;u +yD;oGm;+yD; aq;+yD;ykd; (drug-resistent-strain) ay:
vmwwf+yD; aq;rwkd; jzpfwwfygw,f? ) a&m*gonfeJ@ xdawG@
olpm&if; (contact list) ,l+yD; tqufrjywf =uyfrwf=unfh_ay;+yD;
a&m*g ul;ul;csif;odatmifeJ@ aq;ukoEkdifatmif pDpOfay;&ygw,f?
wcgawmh aq;ay;cef;pma&;av;u vlemwa,muf aq;
vm r,lwm 2 ywf &S+d yDv@dk owif;yk@d vmygw,f? uJ-'gjzifh vkdu=f unfh
&atmif qkd+yD; u|efrwkd@ tJ'Dvlemtdrfudk vkdufomG ;ygw,f? u|efrwkd@
a&mufoGm;awmh vlemu tdrfa&S@cef; ujyifav;rSm xkdiaf eygw,f?
tem;rSmvnf; uav; 2 a,muf upm;aewm awG@&ygw,f? tdrf
twGif;cef;u trsK;d orD;i,fwa,muf vom;t&G,f uav;av;
csD xGufvmygw,f? tdrf&SiftrsKd;om;u ae@pm;tvkyform;wJh?
rkd;rvif;cifuwnf;u tdrfu xGufoGm;+yD; rkd;pkyfpkyfcsKyfrS tdrfjyef
a&mufowhJ? wae@vkH; &or# tvkyf vkyf&wmwJh? vlemu touf
(50) ausmf a,muQr}uD;? rk;d &Gmvkd@ &ifusyf+yD; vrf;rav#mufEkdifvd@k
rvmwmvkd@ tJ'DtrsKd;orD;uyJ &Sif;jyygw,f? u|efrwkd@vnf; yg
vmwJhaq; (vlem vmr,ljzpfwJh aq;awG) ay;+yD; aemuftywf

30

'DvkdrsK;d tjzpftysufawG tckaum r&Sdawmhb;l vm;? Arm


jynfrSm usKyfwkd@wyfrawmfu bmrqkd vkyaf y;ae&wmvkd@qw
kd Jh (e,f
vSnfh yg;kdu0f ef}uD;) Akv
d fcsKyf tkef;jrifhukd ar;yg&ap cifAsm;wkd@ ESpf
aygi;f 60 eD;yg; Armjynf}uD;ukd tkycf sKyfvm=uwm bmvkd@ 'Davmuf
tuk&vG,fwJh ul;pufa&m*g (wcsKd@EkdifiHawGrSm &SmrawG@awmhbl;?)
awGudk aysmufatmif ukray;Ekdi=f u&wmwkH;? bmvk@d tcktcsed ftxd
tm[m& jynfzh @kd bmpm;&r,f/ nmpm;&r,f !e=f um;ae&wmwk;H ?
w&m;cHu b,folwkH;ar;yg&ap?
'ga=umifhyJ-xifyg&J@?
usL;bm;awmfvSefa&;acgif;aqmif- acsa*GAm;&m;ukd q&m
0eftjzpfuae bma=umifh awmfvSefa&;orm; vkyf&wmvJvkd @
ar;awmh vlwOD;csif;rSm jzpfaewJh a&m*gxuf wrsKd;om;vkH;rSm
jzpfaewJh a&m*g aysmufapcsifvd@k vkd@ ajzwm jzpfrmS ?
&Jabmf _,Of(2014-2-10)

vufw kd@ awmif; awmh &Su fz kd@ aumif;

ausmf Z if r if ;

vGefcJhwJhESpfaygif; tpdwfavmufu rEav; emrnf}uD;


[kdw,f}uD;wckrSm u|efawmfwkd@ wuUodkvfausmif;om;wpk oGm;
a&muf pm;aomufcJhzl;&J@? rSmxm;wJh pm;aomufzG,f&mawG pkHpkHvif
vif a&mufvm+yD; c%t=umrSm u|efawmfhcg;ukd wa,mufa,muf
u aemufuae vufeJ@wkd@wm cHvkduf&? vSnfh=unfhvkdufawmh?
tm;yg;yg;{&mr ppfacG;}uD;waumifygvm;? 00zD;zD;/ xGm;xGm;
usKdif; usKdif; / tarG; ta&mifu vnf; pkdpkdjynfjynf/ ajymifajymif
vufvufygyJ? tr,frif;rsufvkH;&GJ}uD;uawmh &$ef;vufawmuf
ajymifaevdkufao;? u|efawmfhcg;ukd vufeJ@wkd@wmrsm; vlwa,muf
u wkd@vkdufovkdygyJ? 'Daumif}uD;rS [kwfygpvkd@ kwfw&uf oHo,
awmif 0ifvkdufrdao;? okd@ayrJh oif;u rsufpda&S@rSmwGif u|efawmfhukd
xyf+yD; vufwkd@awmif;ygav&J@Asm?
pm;yGJxkd;wa,mufukd u|efawmfvSrf;ac:+yD; acG;ukd armif;
xkwfay;zkd@ ajymw,f? armif;xkwfvkd@ r&bl;cifAs? olu rau|;&if
vkH;0 roGm;bl;?vkd@ pm;yGJxkd;aumifav;u ajymw,f? uJrwwf
Ekdif? ol ajymovkd au|;&awmhwmaygh? au|;vkdufawmh pm;aomuf
+yD; xGufoGm;ovm;qkdawmhvnf; r[kwfjyefbl;? au|;vkdufawmh
vnf; oif;u &av/ vkdav/ tkd wap> vkyfaejyefa&m? [kdvl@vSnfh
vufwkd@/ onfvl@vSnfh vufwkd@eJ@?
aemufxyf pm;0kdif;topf rvmrcsi;f u|efawmfwd@k tem;u
rcGma&;cs rcGm?

ra0cGJEkdifavmufatmif jzpfoGm;cJh&?
usyfaiG 3 odef;xuf ausmfwJh vufaqmifukd vufcH&if
vmbfay;vmbf,lr_ owfrSwfr,fqkdwJh pum;&J@ t"dy`m,f[m
usyfaiG 3 odef;atmuf vufcH&if vmbfay;vmbf,lvkd@ rowf
rSwf qkdwJh t"dy`m,fvnf; w+yKdifeufwnf; xGufw,fqkdwm Arm
pum;wwfolwkdif; odyg&J@? 'ghtjyif !ef=um;csufrSm t}udrfa&vnf;
rygovkd/ umvuef@owfcsufvnf; r&Sd? 'Dawmh wae@wnf;rSm 3
odef; q,fcg ,l&ifvnf; vmbfay;vmbf,lr_eJ@ vGwfaeao;&J@?
orRw OD;odef;pdefu ol@&J@ 0ef}uD;/ 0efav;/ !ef}uD;/ !efav;/
*sm}uD ; / *smav;awG u k d 3 od ef ; avmuf a wmh yk H r S ef vmbfp m;
Ekdifa=umif; w&m;0if cGifhjyKay;vkduf+yD? 'DcGifhjyKcsuf[m atmufvlukd
txufvlu rufvkH;ay; pnf;Hk;enf; wenf;vkd@ qkd&ifvnf; qkdEkdif
avmuf&J@? wenf;ajym&&ifawmh tpkd;&tcsif;csif; 0HomEkvkdufjcif;
rsKd; qkdygawmh?
trsm;jynfoltwGufawmh 3 odef;avmufawmh ay;vkduf
=uyguGmqkdwJh OD;odef;pdef@pum;a=umifh [kdufceJ jzpfoGm;=uw,f?
OD;odef;pdefbufu =unfh&ifvnf; ighapwemukd vlawG em;rvnf=u
avjcif;vkd@awmif 0rf;enf;yufvuf jzpfcsifjzpfOD;rSm? bma=umifh
vJqkdawmh ol@0ef}uD;awG a':vm oef;csD vmbfpm;aewmukd olukd,f
wkdif aoaocsmcsm odaewmukd;? omaygif;puULaysmhzwf pufHk
twGuf t&if pufr_ (1) 0ef}uD; OD;atmifaomif;u wkwfukr`%D
wckqDu a':vm woef; vmbfpm;zl;w,f? wjcm; pufr_(1) 0ef}uD;
wa,mufjzpfwJh OD;pdefatmifuvnf; pD;u&ufpufHkwnfaxmif
cGifhtwGuf tar&duef/ t*Fvdyf tajcpkduf ukr`%D}uD; wckqDuae
a':vm 2 odef; vmbfawmif; zl; w,f? Armykdifqdyfu rf; wcku kd
qdyfurf;tm%mykdifu a':vmoef;q,fcsD vmbfpm;+yD; puFmyl
ukr`%Dukd tokH;jyKcGifhay;wJh udpPwckukdawmh puFmylaxmufvSrf;a&;
u vufwkd@awmhrS jrefrmtpkd;&u od&w,f? wkdif;jynf&J@ wwd,
ajrmuf t}uD;qkH;acgif;aqmifjzpfcJhwJh AkdvfcsKyfcifnGef@[m t}uD;
tus,f vmbfpm;xm;wmawG &SdcJhw,fvkd@ olwkd@&J@ t&if ppftpkd;&

usyfaiG 3 odef;xuf ausmfonfh vufaqmifukd ,lv#if


vmbfay;vmbf,lr_[k owfrSwf&rnfjzpfa=umif; orRw OD;odef;
pdefu ol@tpkd;&tzGJ@ 0ef}uD;XmeawGukd !ef=um;csuf xkwfjyefvkduf
w,f? 'D!ef=um;csufa=umifh u|efawmfhpdwfxJrSm Za0Z0g? bm
vJ[? 'D!ef=um;csufu vmbfay;vmbf,lr_ukd uef@owfwm;jrpf
vkduf wmvm;? 'grSr[kwf vmbfay;vmbf,lr_ukd tm;ay;tm;
ajrmuf vkyfvkdufwmrsm;vm;?
31

ukd,fwkdifu xkwfazmfajymqkdcJhzl;w,f? 'gawG eJ@pm&if


3 odef;qkdwm bmrS jzpfavmufwm r[kwfbl; vkd@ OD;
odef;pdefu awG;csifawG;rSmaygh?
OD;odef;pdef&J@ vmbfaiG 3 odef;,lcGifh cGifhjyKcsuf
qkw
d m olwkd@ twGufawmh odyef nf;vS+yD qkd+yD; av#mhaygh
owf r S w f v k d u f w m jzpf y k H y J ? vpm aomif ; *%ef ;
avmufom&=uwJh 0efxrf;trsm;pk}uD; twGufawmh
t&SufcGJ apmfum;cHvkduf&wmeJ@ bmrSrjcm;bl;?
ol@0ef}uD;/ 0efav;/ !ef}uD;/ !efav; awGukd
vmbfaiG 3 odef; owfrSwfay;csdefrSm 0efxrf;trsm;
pk}uD;twGuf vpmwkd; ay;aiGuawmh 2 aomif;ygwJh?
tpkd;&tzGJ@taeeJ@ 'DavmufyJ wwfEkdifvkd@ rsm;rsm;rwkd;
Ekdifwmygvkd@vnf; ajz&Sif;csuf xkwfvkdufjyefao;?
okd@ayrJh 'Dacwf}uD;xJrSm tpkd;& 0ef}uD;0efav;
awGcsnfh pm;aomufaevkd@vnf; r&? v$wfawmftrwf
qkdolawGukdvnf; cGH@ xm;zkd@ vkdao;w,f? v$wfawmf
trwfawGukd rau|;&if v$wfawmf trwfawGu tpkd;&
t&m&S}d uD;awGudk aqmf=uvdrrfh ,f? v$wfawmf trwfqdk
wmu wkd@tpkd;&tzGJ@vkd ppfrsKd;ppfEG,fuae qif;ouf
vm=uolawGcsnf; r[kw?f tkwfta&ma&m ausmuft
a&ma&mqkad wmh ykdv@kd awmif pdwrf cs&ao;vkd@ olw@kd tm
%m&SifawGu ,lq=uvdrfhr,f?
'ga=umif hv nf ; v$ w f a wmf t rwf r if ; awG
ukdvnf; yg;pyfydwf =uatmifqkd+yD; jrufjrufuav;
au|;xm;vkdufygw,f? a'ozGH@+zKd; wkd;wufa&;vkyfzkd@
qkd+yD; v$wfawmftrwfawGukd wa,muf usyf odef;w
axmif xkwfay;xm;cJhygw,f? trwfwa,muf usyf
odef;waxmifeJ@ v$wfawmftrwf pkpkaygif;ukd ajrmuf
=unfh&if wkdif;jynf bmaiG b,favmuf tajrmuf
tjrm;ukd v$wfawmftrwfawGtwGuf yif;xm;/ cGH@xm;
w,fqkdwm wGuf=unfhEkdifyg+yD? 'DaiGawGukd aus;vuf
awGrSm aq;&kHawG/ ausmif;awGom aqmufvkduf&&if
trsm;jynfoltwGuf b,favmufrsm; tusKd;&SdoGm;
rvJ?
tck v$wfawmftrwfawG[m 'DaiGawGukd t
okH;jyK+yD; b,fykHb,fenf; a'ozGH@+zKd;a&;awG vkyfxm;
+yD;=uyg+yDvJ? usyfodef;waxmifukd tokH;jyK+yD; v$wf
awmftrwfawG t+yKdiftqkdif zGH@+zKd;a&; awG vkyf=uwm
ukd u|efawmfjzifh b,ft&yfrSmrS r=um;rd? wu,f
awmh jynfol@aiGukd 'Davmuftajrmuftjrm; okH;cGifhjyK
r,fqkd&if ppfaq;xdef;ausmif;wJh pepfwckawmh &Sdukd
&Sd&r,f? jynfol@aiGukd okH;pGJolwkdif;[m pm&if;&Sif;vif;
wifjy&r,f? tck 2013 bmESpf ukefoGm;+yD? v$wf
awmftrwf b,fESa,muf&J@ pm&if;ppf tpD&ifcHpm
xGufay:vm+yDvJ? zwfcsifprf;ygbd? tJovkd pm&if;ppf
tpD&ifcH pmrsKd;ukd jynfolwkdif; vlwkdif; zwfcGifh &Sd&r,f?
wcsKd @ Ek d i f i H a wG r S m awmh zwf c sif & if rjzpf p avmuf

tca=u;aiG enf ; enf ; ay;&wwf w ,f ? u|ef a wmf w k d @ qD r S m


b,f r S m rsm; &S m zwf v k d @ &Ek d i f ovJ q k d w m od o l & S d & if
vufwkd@ajymjy=uprf;ygav?
Audit ukd pm&if;ppf aq;jcif;qkd+yD; E_wfusKd ;ae=uvkd@ vl
trsm;u pm&if; uk do m ppfa q;cG if h& Sd w ,fv kd @ xif w wf= uw,f ?
wu,fawmh Audit qkdwm pm&if;ukdomru vkyfief;vkyfaqmifcsuf
awGukdyg ppfaq;&w,f? ay;xm;wJhaiGwusyfwkdif;ukd tusKd;t&SdqkH;
enf;vrf;eJ@t okH;cswm [kwfr[kwf ppfaq;&wJh vkyfaqmifcsuf
ppfaq;jcif; (performance audit) qkdwmrsKd;vnf; ygw,f? rlv
owfrSwfxm;wJh &nfrSef;csufeJ@tnD taumiftxnfazmf aqmif
&Gufjcif; [kwrf [kw/f Oya'pnf;urf;awGeJ@tnD aqmif&Gufwm [kwf
r[kwf ppfaq;wJh pnf;rsOf; ppfaq;jcif; (compliance audit) qkw
d mrsK;d
vnf; yg0if&w,f? tJ'Dvkdenf;rsKd;pkHeJ@ ppfaq;+yD;aemufrSm awG@&Sdcsuf
ukd trsm;jynfolokd@ OD;wnf&nf&G,f+yD; tpD&ifcHpm a&;om;wifjy
&w,f? orRw 'grSr[kwf tkyfcsKyfolukd tpD&ifcH&wmrsKd; r[kwfbl;?
jynfolukd wkduf&kduf tpD&ifcH&wm? tJ'Dvkd Audit Report rsKd;ukd
b,fv$wfawmftrwf jyEkdifovJ? tJ'Dvkd ppfaq;jcif;rsKd; jyKvkyf&
r,fvkd@ Oya'jymef;csufa&m xm;&Sd&J@vm;? tJ ovkd cGeftm;jynfh0wJh
xdef; ausmif; ppfaq;jcif; enf;vrf; rsKd;r&SdbJ v$w fawmftrwfw
a,muf usyf odef;waxmif xkwfay;xm;wm[m okH;csifwm okH;=u
uGm-qkdwJh oabmeJ@ twlwlyJ jzpfraebl;vm;? 'DaiGawGukd 'Dvkd
vufvGwfpy,f ay;wmrsKd;[m rvkyfpaumif;ygbl;vkd@ b,fv$wf
awmftrwfurS uef@uGuf=uwmukdvnf; r=um;rdacsbl;? olwkd@&rSm
qkdawmh ododeJ@ rSdef;ae=uovm;vkd@ xifp&mygyJ? wu,fawmh
'Dvkyf&yf[m v$wfawmftrwfawGudk vmbfay;+yD; zsuq
f D;wmyJ? aiGe@J
csnfref;uGif;pGyf csKyfaESmifwmvkd@vnf; qkdEkdif&J@?
v$w fawmftrwfawG odef; waxmif&zkd@ukd 'Dv$w fawmf
trwfawGuyJ Oya' wifoGif;+yD; twnfjyKjymef;vkduf=uw,f?
&Suf p&m}uD;?jynfolawGqDu aiGukd vufwkd@awmif;aewmyguvm;?
tpkd;&t&m&SdawG 3 odef;txd vmbfpm;zkd@ukd orRwu !ef=um;csuf
xkwfvdu
k fw,f? 'gvnf; jynfol@qDu vmbfaiGudk vufw@kd awmif;wJh
enf;ygyJ?
tpkd;&awG/ trwfawGu tJovkd &Sufzkd@aumif;atmif vuf
wkd@awmif;ae=ucsdefrSm jynfolawGuawmh qif;&JrGJiwfvkd@? ykqkd;+cKH
ppft m%m&Sif }uD; awG aumif ; pm;aecsd efr Sm olw kd@ vufa tmuf
i,fom; ppfom;awGrSmawmh ukef;aumufp&mr&Sd? bkef;}uD;awGukd
owfqkdawmh 'Datmufajcppfom;awGu owf&w,f? ausmif;om;
awGukd owfqkdawmh 'Datmufajcppfom;awGuyJ owf&w,f? wkdif;
&if;om;awGukd owfqkdawmhvnf; 'Datmufajcppfom;awGyJ? &p
&m&Sdawmh 'Datmufajcppfom;awG bmrS r&? ArmjynfrSm trGJqkH;
olawG[m ppfom;/ &JeJ@ jynfhwefqmyJ? olwkd@xuf rGJwJh npfwJh t&m
qkd&if jyp&mqkdvkd@ vufESD;pkwfyJ &Sdawmhr,f?
?
ausmfZifrif; ?

32

Ekid if aH &; rD;v#=H um;u Auy

pd;k _id ;f

jrpfa&tvsOfwkd@onf woGifoGif pD;qif;vsuf &Sdukef.?


puUe@f i,fr# &yfem;onf[lI r&Sday? em&Dpufarmif;wk@d onf ae0ef;
tm; +*Kd[fESihf urBmwk@d vSnhyf wfaeouJo
h @kd tqufrjywf vSnfhywf
ukefqkH;vsuf &Sdacs+yD? &moDpuf0ef;wk@d tvSnfhtajymif;ESit
fh nD &Guf
a[mif;wkd@ auanmif;/ &Guo
f pfwkd@ Eka0cJh=uonfrmS vnf; tvDvD
[kyif qk&d rnf?
75 ESpfwmumv jrpfa&tvsOfwkd@onfvnf;aumif;/ em
&Dpufarmif;wk@d onfvnf;aumif;/ tvDvD pD;qif;vSnfhajymif;cJ=h u+yD
r[kwfygavm?
jrefrmhEkdifiHa&; a&pD;a=umif;onfvnf; awmawmif/ jrpf
acsmif;/ vGifjyifESihf ausmufurf;yg; toG,o
f G,fwd@k ukd pD;qif; ajymif;
cJhacs+yD? ausmufaqmifausmufom;/ EkH;ajroJaomifw@kd ukd w[kefxd;k
jzwfausmcf Jh&ouJhod@k w+idr+fh idrfh jzwfausmfcJh&ayrnf?
ESpfaygif; waxmifausmf ya'o&mZf "m;rkd;tkyfcsKyfaom
Ekdiif Ha&;pepforkdi;f / acwfopfudv
k dek D e,fcsJ@acwforkdi;f ESifh vGwfvyf
a&;acwf jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHorkdif;tvDvDukd jrefrmEkdifiHa&;
a&pD;a=umif;onf pD;qif;aeqJyif r[kwfavm?
vlom;wkd@. orkdif;[lonf ESpfrsKd;ESpfpm;om ausmfjzwf&
onf? aoG;pkyfjc,fvS,rf _uif;aom vlom;wk@d . urBmOD;acwforkdif;
ESifh vlvlcsi;f aoG;pkyfjc,fvS,af om vlwef;pm;rsm; yrf;wD;wnf&Sd
onfh acwforkdif;yifjzpf.?
tESpw
f axmifausmf(ysLacwfrS pwif a&wGufaomf) orkdif;
onf aoG;pkyfjc,fvS,fcH vlom;orkdif;Y tusKH;0if.? wenf;ajym
v#if pD;yGm;a&;/ EkdifiHa&;/ vlr_a&; e,fy,ftoD;oD;Y vlwef;pm;

ydyuQrsm;ESifh jynfhESufaeaomorkdif; jzpf.? aoG;pkyfjc,fvS,fol


vlwef;pm;u vlr_tokdi;f t0kdif;. tay:v$mY &Sd.? vl@tzGJ@tpnf;.
ukefxkwpf Grf;tm;pktm;vkH;ukd ykid f.? EkdifiaH wmftm%mqkdaom tpkd;
&,E&m;ukd ykid f.? ppfwyf/ ykvdyfwyf/ w&m;kH;/ w&m;Oya'/ tusOf;
axmif ponfwdk@um; tkyfpdk;olvlwef;pm;. zdESdyfa&;ud&d,mrsm;
yifjzpfayonf?
ArmjynfuGefjrLepfygwDonf oufwrf;tm;jzifh 75 ESpfwdkif
wdkifcJh+yD; e,fcsJ@t*Fvdyf qef@usifa&;/ zufqpf*syefckcHppfqifE$Ja&;/
vGwfvyfa&;acwf azmufjyefa&; tpd;k & tqufquf awmfvSefwu
dk yf JG
tqifhqifhudk jywfjywfom;om; &yfwnfwdkufcdkufI ,ae@wdkif &yf
wnfaeaom ygww
D &yf r[kwfavm?
ArmjynfuGefjrLepfygwDonf ordkif;pum;ESifhajymvSsif vl
wef;pm;&Sdaom vl@tzG@J tpnf;Y tzdESdyfc/H aoG;pkyfcH vlwef;pm;bufrS
&yfwnfO;D aqmif wdu
k yf 0JG ifaeaom Edik if aH &; ygww
D &yfyifjzpf.? qHjcnf
wr#ifr# opPmazmuf &yfwnfcsufodk@ ra&$@ajymif;cJh?
ygwDordik f;wGif jyKwfjyKwfjyKef;+yD; ysuo
f kOf;oGm;vkeD;yg; trSm;
rsm; usL;vGefcJhrdonfum; trSefjzpf.? &efolwumwdk@ tljrL;csdKu
atmif aysmyf q
JG ifEJ=$ urnfrSmvnf; {uefrvG?J ygwt
D m; cspcf ifEpS o
f uf
olrsm; a=uuGJ&ifeifhzG,f cg;oD;pGm cHpm;rdrnfrSmvnf; 'djzpf.? rnf
odk@yif at;pufeufi_d f;aom acsmufurf;yg;}uD;twGif;odk@ usa&mufcJh
apumrl ygwo
D nf TurBmajrjyifrmS tb,fa=umifh iHk@v#dK;raysmuf
uG, fc Jh &oenf; ? ,ck u J ho dk @ 75ESp f t&G, f a&mufv maomtcg
tav;teuf jyefveS f oH;k oyfoifhaom t&monf Tt&mjzpfonf
[k ajymvdak yonf? tb,fah =umifeh nf;? Tazmfxw
k f od&&dS rnfh w&m;
33

udk tcdik ftrm qkyfukid +f yD; tem*wfurBmopfodk@ ta&muf csDwuf


&rnf r[kwfavm?

4? vlxkvrf;pOfudk usifhoHk;jcif;?
? Edkifiw
H Edkiif H. tzdEySd f
cH jynfolrsm;/ trsdK;om;rsm;onf vGwfajrmufatmifEdkifonf qdk
onfrSm acgif;aqmifygwD tzGJ@tpnf;. rSefuefaom vlxkvrf;pOf
atmufY pkpnf;+yD; &efoludk wdkufcdkufEdkifIom atmifjrifjcif; jzpf
onf? Armjynf EdkifiHa&;ordkif;Y zufqpf*syefawmfvSefa&; atmif
jrifjcif;onf zufqpfpepftm; qef@usifvdkaomvlxktm; rSefuef
aom zufqpfqef@usiaf &; vlxv
k rf;pOfudk acgi;f aqmifzqyvtzGJ@
u csjypnf;&Hk;Edik fI atmifycGJ HcJhjcif;yif r[kwyf gavm? wenf;ajymv#if
ygwDau'grsm;/ vlxkvw
l ef;pm;tv$m toD;oD;wGif;Y epfjrKyfp;l 0if+yD;
vlxk. om;orD;rsm;jzpfatmif aexdik fpnf;H;k Edkipf Grf; &Sjd cif;[k qdk&ay
rnf?

1? twWrS cGmEdkipf Grf;&Sdjcif;?


? vlom;wdk@onf rdrw
d @dk twW
udk,u
f sKd ;pD;yGm;udk vl[lI jzpfvmuwnf;u qkyfudkif=u.? wd;k yGm;
=u.? umuG,f=u.? tjcm;oltay: twWjzifh xdk;ESufwdkufcdkuf
=u.? tqHk;Y twW}uD;v#if }uD;onft
h avsmuf vsijf refpmG usq;Hk .?
enf;v#if enf;onfhtavsmuf =um&SnfcHEdkif.?
EdkifiHa&; ygwDw&yfonf twWwdrfovmzHk;v#if *dk%f;*%
tm;}uD;vmonf? rdrdtrSm;udk rjrifwwf? tjcm;oltrSm;om vuf
ndK;xd;k .? wdkufcdkuf.? vlxkESihf uif;uGm.? vlxkvrf;pOfukd ypfy,f
.? ygwD0ifxkEiS fh uif;uGm.? tqH;k Y Akef;Ake;f vJ usq;Hk awmh.? Arm
jynf Edik fiHa&;ygwrD sm;. aysmufuG,fusqk;H oGm;&jcif;. ordkif;tm;
avhvm=unfhyg? ArmjynfuGefjrLepfygwDvnf; TjzpfpOfwGif;Y vl;
vSdrhzf ;l .? odk@aomf bma=umifh ruG,fycJhoenf;?

5? oabmw&m;ESifh vufawG@aygif;pyfa&;?
? rnfr#vOl D;a&
rsm;onfh ygwD}uD;jzpfap rSefuefaom oabmw&m;a&; acgi;f aqmifr_
(0g) oabmw&m; vufeuf (0g) oabmw&m; rSeaf jymif; rJhaeygu/
yJhukid o
f l r&SdaomoabFm yifv,fwiG f; arsmcsif&marsm/ qdkucf sifonfh
urf;qdkuf/ wdu
k fcsio
f nfhtwm;tqD;ESihw
f ku
d +f yD; tqH;k Y yifv,fwGif;
pHk;pHk;jrKyfoGm;&rSm {uefrvGJay?
wenf;qdyk grl EdkifiaH &;0dZmeJ@ t0dZm w&m;udk rSeu
f efpGm r
udik pf /GJ rcGJjcm;EdkifbJ arudk }udKwif+yD; qkyu
f kid x
f m;rdovdk udk,fusKd ;enf;
wwf=uayonf? Edkiif Ha&;0dZmeJ@ t0dZm w&m;udk rSefuefpGm rudkifpGJ
EdkifbJ rnfr#}uD;rm; rnfr#=um&Snfaom wdkufyGJrsm; qifE$Japumrl
tqHk;Y ta&r& tzwfr&ESifh ESmacgi;f usnfayG@ awG@=u&ayonf r
[kwfavm?
Armjynf uGefjrLepf ygwDonf Edik fiHa&; 0dZmw&m;jzpfaom
ypPnf;rJhvlwef;pm;. 0dZm w&m;rsm;udk tajccHtm;jzifh wav#mufvk;H
udkifpGJcJh.?
(u) tbd"rRma&; ?
? ygwDonf rmhufpf vDeif0g'.
tEkydavmr kyf0g' tbd"rRmudk udik fpGJ.? wuUaA'pdw0f g'. twW
0g'ESifh qENpJ0G g'udk qef@usif.? xdk@a=umifh t&m0wKrsm;ESifh Edik fiHa&;/
vlrSKa&;/ pD;yGm;a&; jy\emt&yf&yftm; qENpJG uif;uif;jzifh =unfh
jrifEidk f&ef }udK;pm;.? xdk@a=umifhvnf; jrifEdkifpGrf;/ jyifEdkifpGrf; &SdcJhjcif;
jzpf&onfr[kwfavm? wcsdefwnf;wGif vl@ordki;f . tqHk;pGe/f vlwef;
pm;rJhavmutjrif aoG;pkyfr_pepf tm;vHk;uif;pifatmif vl@tzGJ@t
pnf;opfudk jrif.? pdwful;,Of r[kwf/ ody`Henf;usordkif;a&;tjrif
jzpfonf? Tonfudk ordki;f a&; kyf0g'[k qdkayonf?
(c) EdkifiaH &; tjrif ?
? ygwD. Edik fiHa&; vrf;pOfonf
&Sif;.? wenf;ajymv#if rmhufp0f g'. EdkifiaH &;tjrifonf &Sif;.? (1)
aoG;pkyo
f lvlwef;pm;. Edkiif Ha&; tm%m pdk;rdk;r_udk +zdKcs (2) ypPnf;rJh
vlwef;pm;. EdkifiHa&;tm%m wnfaqmuf (3) vlwef;pm;rJh (0g)
aoG;pkyrf _pepf uif;aom om,m0ajym+idrf;csrf;aom vl@abmifwnf

2? rdr dt rSm;udk jrifEdki fp Gr f; &Sd. ?


? ygwDordkif; wGif
ba&muf'g 0g'trSm;/ vlrsdK;pkrsm;ESifh ydyuQjzpfaomtrSm;(t
avmif;xrf; nDnGwaf &;wnfaqmufEdkifcho
J nf)/ 55 vrf;pOftrSm;/
64 vrf;pOftrSm;/ jynfyrSDcdkr_ t"duxm;r_trSm; paom trSm;}uD;/
trSm;vwfrsm; usL;vGefcJhzl;.? (xdk@a=umifhvnf; tajccHa'orsm;
wck+yD;wck qHk;_H;cJh&.?) odk@aomf TtrSm;0J=oCwGif;rsm;udk ygwD
onf txl;ojzifh ygwDacgi;f aqmifyidk f;onf tcsdefrD jrifEkid jf yifEkid cf .
Jh ?
xdkok@d bma=umifh jrifEkid jf yifEkid &f oenf;? (&yfwnfcsut
f rSm; rusL;
vGefcJh?)
trSm;tm;vHk;onf udk,fusdK;twWay: tajcrcH/ aoG;pkyf
jc,fv,
S frt
_ ay: tajcrcHI jzpfonf? tvkyo
f rm; vlwef;pm;.
pkaygif; aqmif&Guf&mrS ay:xGufwwfaom kd;om;aom (0J,m wdrf;
,drf;r_) trSm;a=umifh jzpfonf? tb,fa=umifh jzpfEkid &f oenf;/ pl;
prf;&rnf?
3? rdrdudk,f a0zefa&;ESifh a0zefa&;?
? "e&Sifaygufp
ygwDrsm;ESifh jcm;em;onfu rdrduk,
d af 0zefa&;ESihf a0zefa&;udk vuf
udkix
f m; usio
fh ;Hk r_ jzpf.? vkyif ef;wck vky+f yD;wdki;f rdru
d ,
dk f a0zefa&;
vkyfwwf=uonf?vkyfaomolrsm;/ rdrdtm;enf;csuf/ tm;aumif;
csufukd owdjyKrdonf? xdef;odrf;r_jyKEdik fovdk/ jyKjyifoifhonfudk jyK
jyifonf? jrifaomolu OD;aqmif a0zefjyKjyifonf? &efol. vkyf
aqmifcsufrsm;wGifvnf; tm;aumif;csuf/ tm;enf;csuf pl;prf;
a0zef&onf? odk@jzifh rnfodk@ wkH@jyefwdkufcdkuf&rnfh enf;emudk a&G;
cs,fEdkifayonf? xdkvufeufonf ygwDrS wav#mufvHk; }udK;pm;usifh
oHk;csu/f ygw0D ifrsm;}udK;pm;usifhok;H csuaf =umifh ygwu
D dk trSm;0J=oC
rS u,fwifEidk fjcif; jzpfonf?

34

aqmufa&;yifjzpfonf? Ttqifhodk@ a&mufatmif ypPnf;rJh ygwDrsm;onf rdrdEdkiif H trsdK;om;a&; tajctaersm;ESifh rSefuefpmG aygif;pyf+yD;
jynfo@l 'Drdkua&pD awmfvSeaf &;rSwqifh csDwufoGm;&rnf jzpfayonf? vdt
k yfv#if tqifhcEGJ dkifayonf?
(*) pnf;&H;k a&;rl ?
? ypPnf;rJhygwDonf pnf;rJhurf;rJhygwD r[kw?f ygww
D Gif; rdrdpw
d fqENt&/ auseyf&ifauseyfovdk jyKrl ajymqdk
aexdik f/ *dk%;f zGJ@*dk%f;cGJ/ vG,fvG,f0ifa&muf vkycf Gifh&Sdaom tzGJ@tpnf;rsdK; r[kwfyg? vGwv
f yfpGm ajymqdka0zefcGifhvnf;&Sad om A[dkcsKyfukid rf _udk
emcHaom/ A[dkudkvnf; pepfwus a0zefciG v
fh nf;&Sdaom tzG@J tpnf; trsdK;tpm;jzpfonf? TonfrSmvnf; ypPn;f rJhygwD urBmrSm pwifay:
xGef;pOfu &&SdcJhaom ygwDpnf;&Hk;a&;vkyfief;rsm; jzwfoef;r_ tawG@t}uHKrsm;udk aygif;csKyf+yD; qdkAD,uf uGefjrLepfygwD acgif;aqmif vDeifESifh
qdkAD,ufygwDrS cscJhaom awmfvSefaompnf;Hk;a&;rlyif jzpfayonf?
Armjynf uGefjrLepfygwDonf TtajccH oabmw&m;}uD;oH;k yg;tm; }udK;pm;udik fpGJ &yfwnfc+Jh yD; ygww
D nfaqmufa&;/ awmfvSew
f u
dk fyGJ
vrf;pOf csrSwfa&;ESifh tm%mwnfaqmufa&; vkyfief;udk aqmif&GufcJhayonf?
xdk@a=umifhvnf; tjcm;blZGmygwD rsm;/ vuf0JtrnfcH v_yf&Sm;&ef vHk;yef;cJhaom ygwDrsm;ESifh jcm;em;pGmyif (ygwDonf EdkifiHa&; rD;
awmufrD;v#Hrsm;=um;Y) ,ae@widk f cdkifcidk frwfrwf &yfwnfEdik fyga=umif;? ygwDpdef&wkudk azmfusL;&if; tav;tjrwfjyK wifjyvdu
k f&ayonf?
pdk ; _d i f;

jynfw Gi f; +id r f ; csrf ; a&;ud k


jynfolawG udk,fwdki f
wdkufyGJ0 ifE dki fr S &r,f?

jrwfEkd;

jynfwGif;+idrf;csrf;a&;[m jrefrmhvl@abmiftwGuf r&Sdrjzpf vdktyfwJh tjyKoabmqdk&if jynfwGif;ppf[m rjzpfrae rkcs


z,f&Sm;ypf&r,fh tzsufoabmjzpfw,f? jynfwGif;ppf[mtrsdK;om;+ydKuGJr_eJ@ t,kwfnHhqHk; t usdK;quf jzpfw,fqdk&if
jynfwGif;+idrf;csrf;a&;[m trsdK;om; aoG;pnf;nDnGwfa&;&J@ rudkf o&zlvdk@qdk&r,f?
tzsufoabm jynfwGif;ppf bma=umifhjzpf&ovJ? bma=umifh &mpkESpfw0ufausmf &Snf=umaeovJ? tkyfpdk;ol
tqufquf[m tjyKoabm +idrf;csrf;a&;udk EdkifiHa&;t& wnfaqmufzdk@ a&SmifvGJ+yD; bma=umifh tjyKwfwdkufa&;/ vufeufcs
tnHhcHa&; enf;awGudkom wav#mufvHk; (vuf&Sd }uHhzGH@ tpdk;& txd) usifhoHk;ae&ovJ?
bl;yifwyif&J@ EG,fnGef@ EG,frsm;udk udkif+yD; wvSrf;csif; bl;tjrpfudk awG@Edkifw,f? bl;yif&J@ t&if;tjrpfudk
jzwfawmufypfvdkuf&if bl;EG,fbl;nGef@awG qufvufr&SifoefEdkifawmhbl;? 'DvdkyJ tusdK;qufjzpfwJh jynfwGif;ppf&J@
rlvta=umif;&if;udk &Sm+yD; z,f&Sm;ypfEdkifr,fqdk&if jynfwGif; ppf[m rkcs csKyf+idrf;oGm;&rSmyJ?
jynfwGif;ppf&J@ t&if;cHta=umif;w&m;udk &Sm&mrSm zdESdyfol tpdk; &tqufqufeJ@ tzdESdyfcH jynfolawGt=um;rSm }uD;rm;wJh
tjrif jcm;em;r_ &Sdw,f? zdESdyfol tpdk;& tqufquf[m jynfwGif;ppf&J@ t&if;cH ta=umif;w&m;udk &Sm&mrSm olwdk@
tusdK;pD;yGm;&yfwnfcsufuae csOf;uyfw,f? vlrsdK;pHk jynfoltrsm;pk}uD;&J@ t}uD;rm;qHk; tusdK;pD;yGm;udk vspfvsL_w,f?
uGefjrLepfawG/ aomif;usef;oltzsuform;awGa=umifh jynfwGif;ppf jzpf&wmvdk@ pGyfpGJ aumufcsufcsw,f? trsdK;rsdK;aom
qifajcvdrfawGeJ@ olwdk@rSefa=umif; oufaoxlzdk@ }udK;pm;w,f? EdkifiHa&;t& wef;wl&nfwl oabmxm;+yD; pm;yGJ0dkif;rSm +idrf;csrf;pGm
aqG;aEG; tajz&Sma&;udk jiif; y,fw,f? tjyKwfwdkufa&;/ vufeufcstnHhcHa&; vrf;pOfudk ppfwyf tm;udk;eJ@ usifhoHk;w,f?
35

pifppf Armjynf jynfwGif; ppf[m rdk; ay:u usvmwm


r[kwfbl;? ta=umif;rJh tusdK;w&m; r[kwfbl;? jynfwGif;ppf&J@ rlv
ta=umif;&if;[m ArmjynfEdkifiHa&; jzpfpOfxJrSm tcdkiftrm wnf&Sd
aecJhwm jzpfw,f?
1948 ckESpf vGwfvyfa&;eJ@twl zqyvtpdk;& tm%m
& vmw,f? vGwfvyfa&; &+yD;wmeJ@ w+ydKifeuf zqyvtpdk;&rSm
OD;pm;ay; vkyfaqmif&r,fh ordkif;wm0efw&yf &Sdvmw,f? tJ'gu
awmh 1946 ckESpf zqyv tzGJ@csKyfxJu ArmjynfuGefjrLepfygwD
txkwfcH&+yD;wJhaemuf pwif tufa=umif;xifcJhwJh trsdK;om;+ydK
uGJr_ temudk tcsdefrD jyefvnf ukpm;zdk@yJ? 'Dvkyfief;[m AdkvfcsKyf
atmifqef; ruG,fvGefrDuwnf;u tav;xm; aqmif&GufcJhwJh
r+yD;jywfao;wJh ta&;}uD;vkyfief; w&yfvnf; jzpfw,f?
zqyv tpdk;&[m azmfjyygwm0efudk ysufuGufum uGefjrL
epfygwDudk t+idK;w}uD; acsr_ef;zdk@vkyfw,f? wcsdefwnf;rSm AdkvfcsKyf
atmifqef; OD;aqmif csKyfqdkwJh yifvHkpmcsKyf (vlrsdK;wdkif; wef;wl
aoG;pnf;+yD; udk,yf dkif jymef;cGifh&dw
S Jh jynfaxmifpk wnfaxmifa&;)udk
tjref taumiftxnf azmfzdk@ ysufuGufcJhw,f?
wenf;ajym&&if zqyvtzGJ@}uD;[m ('Drdkua&pD tpdk;&
trnfcH xm;wJhwdkif) vGwfvyfpGm toif;tyif; zGJ@pnf;xlaxmifcGifh/
vGwfvyfpGm ,Hk=unf v_yf&Sm;cGifhukd tmrcHzdk@ ysufuGufcw
Jh ,f? vlrsdK;
wdkif; wef;wlaoG;pnf;wJh udk,fydkifjymef;cGifh&SdwJh jynfaxmifpk wnf
aqmufzdk@ ysufuGufcJhw,f?
1946 ckESpf uwnf;u trsdK;om;nDnGwfa&; pwif t
pnf;ajyvmwJh tajctaeatmufrSm 'Drdkua&pD jy\em/ vlrsdK;wdik f;
wef;wla&; jy\emawGudk Oya'wGif;rSm +idrf;csrf;pGm ajz&Sif;cGifh r&
wJh tcg Oya'yenf ; t& ppfe J@ t=urf ; zuf ajz&S if ; a&;qD rv$ J
ra&Smifom ul;ajymif;oGm;&wm jzpfw,f? +idrf;csrf;a&;rS ppfodk@ ckefysH
ul;ajymif;oGm;&wm jzpfw,f?
tu,fIom 'Drdkua&pDudk wu,fwrf; tmrcH&if (Arm
jynf uGefjrLepfygwDudk rw&m; zrf;qD; ESdyfuGyfjcif;rjyKbJ awmwGif;
wGef;rydk@bJ Oya'wGif;rSm w&m;0if &yfwnfv_yf&Sm;cGifh jyK&if) yifvHk
pmcsKyftwdkif; vlrsdK;wdkif; wef;wl aoG;pnf;a&;eJ@ udk,fydkifjymef;
cGifh&SdwJh jynfaxmifpkpepfudk usifhoHk;cJh&if jynfwGif;ppf jzpfvmp&m
ta=umif; vkH;0(vkH;0) r&Sdygbl;? 'g[m jynfwGif;ppf jzpfvm&wJh
tckdiftrm orkdif;jzpfw,f? ta=umif;&if; jzpfw,f?
'gayrJh vufawG@rSm tm%m&tpkd;&tqufquf[m jynf
wGif; ppf&yfpJa&;/ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;wnfaqmufa&;twGuf
EkdifiHa&;t& wef;wl&nfwl awG@qkHaqG;aEG;wm rvkyfcJhbl;? zqyv
tpkd;&[m tjyKwf wkdufa&;/ vufeufcs tnhHcHa&;vrf;a=umif;
ukdom wav#mufvH;k vku
d fchw
J ,f? tjyKwfwkdufa&;vrf;pOf[m jynf
wGif;ppfukdom oufqkd;&SnfapcJhw,f? jynfwGif;ppf oufqkd;&Snf
wmeJ@tr# ppfwyf&J@ tcef;0ifr_/ ppfwyfukd trdef@ay;EkdifwJh ppfAkdvf
csKyfawG&J@ ta&;ygr_[m ArmhEkdifiHa&;avmurSm wae@wjcm; }uD;
xGm;cGifh &vmw,f? EkdifiHa&;ygwDrsm;/ EkdifiHa&;acgif;aqmifrsm;eJ@
EkdifiHa&;t& awG@qkHaqG;aEG; tajz&SmwJhvkyf[ef wae@wjcm; arS;rSdef
vmw,f? ppfwyfwGif;rSmqkd&if umuG,fa&;OD;pD;csKyf acgif;aqmifwJh
ppftkyfpk jzpfwnfvmw,f?
aemufqkH;rSmawmh tjyKwfwkdufa&;/ vufeufcs tnhHcHa&;

vrf;pOfukd wav#mufvkH; usifhokH;vmwJh zqyv/ yxp tpkd;&ukd,f


wkdif Akdvf ae0if;ppftkyfpk&J@ tjyKwfwkdufjcif;ukd cH&+yD; vufeufcs
tnhHcHvkduf=u&w,f? a&a&mxm;wJh ygvDref'Drkdua&pD ZD0defcsKyf+yD;
a&ra&mwJh ppftm%m&Sifpepf jzpfwnfvmw,f?
jynfwGif;ppf[m ppftkyfpkukd arG;xkwfay;vkdufHkomru
tm%m yvifay:okd@yg wifay;vkdufygw,f? ppftkyfpk/ ppftm%m&Sif
pepf/ ppftpkd;& wpkHvkH; jzpfwnfvmw,f? Oya'jyKa&;/ w&m;pD&if
a&;/ tkyfcsKyfa&; tm%m 3 &yf[m Oya'uJhokd@ tm%mwnf
w,fqkdwJh ppftkyfpkxdyfoD; tqufquf&J@ E_wfrdef@eJ@ tpm;xkd;wm
cHvdu
k f&w,f? jynfolawG&@J om;orD;awGe@J zGJ@pnf;xm;wJh jynfolawG
&J@ &duQmvpmukd pm;wJh wyf[m ppftkyfp&k J@ taxGaxG tusKd;pD;yGm;ukd
umuG,fwJhwyf/ ppftkyfpkykdifwyf jzpfoGm;w,f?
ppftkyfpk tqufquf[mvnf; jynfwGif;ppf tjyKwfwkduf
a&;/ vufeufcs tnhHcHa&;vrf;pOfukdom vkdufcJhwm jzpfw,f?
,cif e0w/ etz ppftpkd;&&J@ tqufjzpfwJh vuf&Sd ppfkyf
ao; OD;odef;pdeftpkd;&vkyfaewJh wjynfvkH; typf&yfa&;/ jynfwGif;
+idrf;csrf;a&; v_yf&Sm;r_qkdwm[mvnf; tjyKwfwkdufa&;/ vufeufcs
tnHhcHa&; vrf;pOfukd omefopfeJ@ usifhokH;aewmyJ jzpfw,f? ppf
tkyfp&k J@tm%m/ bmeJ@ taxGaxG tusK;d pD;yGm;ukd umuG,x
f m;wJh
2008 tajccHOya'atmuf qGJoGif;aewmyJ jzpfw,f?
csKyfajym&&if ppftm%m&Sif pepf wnfaeoa&G@ jynfolawG
vdkvm;wJh ppfrSefwJh jynfwGif;+idrf;csrf;a&;udk &EdkifrSm r[kwfbl;? bm
a=umifhvJ? jynfwGif;ppfeJ@ ppftm%m&Sifpepf[m tjyeftvSef tusKd;
jyKaewJh raumif;qkd;0g; bufESpfbuf jzpfvkd@yJ? wckr&Sd&if tjcm;wck
r&SdEkdifb;l ? jynfwGif;ppfa=umifh ppftm%m&Sifpepf jzpfwnfvm&ovkd
ppftm%m&Sifpepfa=umifh jynfwGif;ppf ykdrkd euf_dif;oGm;&wm jzpf
w,f? jynfwGif;ppfa=umifh ppfAkdvfcsKyfawGeJ@ ol@aemufvkdufawG uka
u,f olaX;}uD;awG jzpfvmwm jzpfw,f? jynfwGif;ppf[m ppftkyfpk
}uD;yGm;csrf;oma&;twGuf tzkd;te*wefwJh t&if;tjrpf}uD; jzpf
w,f? tJ'Dt&if;tjrpf}uD;ukd ppftkyfpk vufvGwfrcHEkdifbl;? 'ga=umifh
2008 tajccHOya'eJ@ taotvJ umuG,faewm jzpfw,f?
b,fvkd omefeJ@ wnfaewJh(acgif;aygif;- wkdufykH- awmif
&Snf0wf/ olawmfpif *kdufzrf;+yD; ydwfjzLpif=u,f0wf) ppftpkd;&ur#
ppfrSefwJh jynfwGif;+idrf;csrf;a&;ukd wnfaqmufrSm r[kwfbl;?
jynfwGif;ppfukd jynfwGif; +idrf;csrf;a&;tjzpf jynfolawGukd,f
wkdif awmif;qkdwkdufyGJ0ifEkdifrS &rSm jzpfw,f?
jynfwGif;+idrf;csrf;a&;twGuf vuf0J/ vuf,m/ bmbmnm
nmawG cGJaevkd@ rjzpfbl;? a'oE&vuQ%meJ@ vkyfae&kHeJ@ r&bl;?
wjynfvkH;vuQ %maqmifwJh vlxkv_yf&Sm;r_}uD;tjzpf pnf;Hk;t
aumiftxnf azmf&vdrfhr,f? tjcm;aom 'Drkdua&pDa&;/ trsKd;om;
wef;wla&; v_yf&Sm;r_awGeJ@ tjyeft vSef aygif;pyf=urS jzpfr,f?
jynfwGif;ppf[m ppftkyfpktwGuf &wemwGif;}uD;jzpfayr,fh
jynfolawGtwGufawmh t&Sifvwfvwf i&Jusae&wm jzpfw,f?
jynfolawG jynfwGif;ppfi&Ju vGwfcsif&if jynfwGif;+idrf;
csrf;a&;ukd ukd,fwkdif vkH;yef;wnfaqmuf=urSmom jzpfEkdifr,f?
?
jrwfEkd;
36

pum;vH;k jy\emwJv
h m;/ aocsmpGmpOf;pm;=unf@z@kd vdyk gonf

ukdaxG;
Armjynf&@J typftcwf &yfpaJ &; jynfwiG f;+idr;f csr;f a&; vkyfief;pOf[m tpd;k &eJ@ wdkif;&if;om; vufeufukid f tzG@J tpnf;rsm; tqufrjywf
awG@qHkaqG;aEG;ae=upOfrmS yJ/ ucsife@J &Srf;wdik f;&if;om;a'orsm;rSm wdkufyJrG sm; tqufrjywfjzpfymG ;aeygw,f? +yD;cJhwJh {+yDv 5 &ufae@u &ef
ukefrSm awG@qHkaqG;aEG;pOf t&ift}udrfrsm;u ryg0ifzl;wJh tzGJ@tpnf;rsm; wufa&mufvmayr,fh ESpfzufauseyf vufcHEdkifwJh tajctae
a&muf&zSd @dk tvSr;f a0;uGmqJ taetxm;eJ@ aemufw}udrf awG@qzHk @dk xyfrH csdef;qdk+yD; tqHk;owfcJhygw,f?
'Dw}udrf awG@qHkaqG;aEG;yGJ[m tpdk;&bufe@J wdkif;&if;om; vufeufuidk f tzGJ@tpnf;rsm;bufrSm a&;qGx
J m;=uwJh typftcwf &yfpJa&;
oabmwlnDcsuf Oya' rl=urf;(2)ckukd nEd i_d ;f +yD; wckwnf; jzpfatmif a&;qG=J uzd@k }udK;yrf;=uwJh yxrqHk;yGjJzpfygw,f? nv
d @dk r+yD;vd@k aemufw}udrf
xyfawG@zdk@ pDpOf=u &wmjzpfygw,f? tpdk;&bufu udk,fpm;vS,ftzGJ@0ifwcsdK@u aqG;aEG;yGJt+yD; rD'D,mrsm;eJ@ awG@qHk&mrSm aemuf-xyfrH
awG@qHkaqG;aEG;oGm; =uzdk@ oabmwlnDcsuf &wm[m atmifjrifr_ wckygy/J wdk;wufr_&Sdygw,f? tck[m wcsdK@pum;vHk; av;awG ndae=u&wm
avmufyJ &Syd gw,f - pojzifh ajymoGm;wm =um;&ygw,f?
tpdk;& udk,fpm;vS,fu pum;vkH; jy\emav;awGygvdk@ cyfaygah ygh ajzoGm;ayr,fh 'Dpum;vH;k awG[m omref pum;vHk;awGvm; /
EdkifiHa&; t"dy`m,fawGudk ud,
k fpm;jyKaewJh pum;vHkawGvm; qdkwm taotcsm *kjyKzdk@ vdyk gw,f? 'Dvdk EdkifiHa&;t"dy`m,feJ@ wefzdk;awGudk
udk,pf m;jyKaewJh pum;vH;k awGukd ndw,fqdkwm[m Edkiif Ha&; jy\emrsm;udk aqG;aEG;wJh t"dy`m,f oufa&mufw,fqkw
d m tm;vHk; oabm
ayguf=u+yD;om;yg? 'Dvdk pum;vHk;awGay:rSm tjrifrwlwm[m tajccHEdkifiHa&; oabmxm;csif; uGm[aewJh t"dy`m,fyJ jzpfygw,f? 'Dvdk
pum;vHk;jy\emtay: tjrifrwlwmawG[m Armjynf jynfwGif;ppfordkif; tprSmuwnf;u &SdcJhygw,f?
awmcd&k onf eJ@ awmcdk=uonf qd+k yD; jynfwGif;ppf tpu zqyv&J@ wdu
k fcdkuf acsr_e;f r_udk ckcHumuG,fzk@d awmcdk oGm;wJh
EdkifiHa&;tiftm;pkrsm;&J@ vkyfaqmifr_ tay: oHk;oyf&mrSm zqyvtpkd;&&J@tjrifeJ@ ckcHqef@usif=uwJh EdkifiHa&;tiftm;pkrsm;&J@tjrifqkd+yD;
uGJvJcG hw
J m[m tcktcsdeftxd rwlao;ygbl;? ta=umif;&if;u 'Dpum;vkH;rsm;&J@ aemufuG,rf Sm &SdaewJh Ekdiif Ha&;t"dym` ,fjzpfwhJ 'Drkdua&
pD tcGit
fh a&;tay:rSm xm;&Sw
d hJ oabmxm;csi;f uGm[aevk@d jzpfygw,f? tJ't
D csed u
f zqyv ay;oavmuf 'Dru
dk a&pDtcGit
fh a&;twkdi;f om
auseyfvufcHc=Jh u&if jynfwGif;ppf jzpfrSm r[kwb
f l;vkd@ wcsKd@u apm'u wuf=uw,f? 'Dvkd apm'u wufolawG[m zqyv tkypf kd;oleJ@
"e&Sifvlwef;pm; tusKd;pD;yGm;ukd umuG,fapmifha&Smufolrsm; jzpf=uygw,f? zqyveJ@ taygif;yg t*Fvdyfvufa0cH "e&Sifrsm; csrf;om
u,f0a&;ukd umuG,af pmifah &Smuf+yD; tvkyform;/ v,form;eJ@ +rKd@aeqif;&Jom; tv$maygif;pkH&@J tusKd;pD;yGm;ukd vspfvsL_olrsm; jzpfygw,f?
'DtajccHvlwef;pm;rsm;&J@ tusKd;pD;yGm;twGuf &yfcH umuG,af y;Ekid fzkd@ or*~awG zG@J +yD; tajccHtcGit
fh a&;awG wkd;wuf&&Sdzd@k a&S@aqmifwu
kd fyGJ0ifwJh
ArmjynfueG jf rLepfygweD @J tjcm;EkdifiHa&;tiftm;pkrsm;[m zqyvu cGihjf yKxm;wJh 'Drdu
k a&pD tcGiht
f a&;ukd csKd;azmuforl sm; jzpfvmygawmhw,f?
zqyvu cGijfh yKwJh 'Drkdua&pDtcGiht
f a&; uef@owfcsuftwkdif; emcH+yD; tajccHvlwef;pm;rsm;&J@ tusK;d pD;yGm;udk vspfvsL_rSmvm;/ olw@kd uef@
owfcsufukd ausmfvGef+yD; tajccHvlwef;pm;rsm;&J@ tusKd;pD;yGm; wkd;wufa&;twGuf qufvufwkdufyGJ0ifrSmvm; qkdwm[m tJ'Dtcsdefu
wnf&dcS h=J uwJh Ekdiif Ha&;ygwDrsm;ukd pdefac:cJhwJh ar;cGef;jzpfygw,f? 'Dwke;f u zqyvu 'Drdkua&pD tjynfhay;+yD;/ tajccHvlwef;pm;rsm;&J@ wdu
k fyGJ0if
awmif;qdkr_awGudk ausvnfatmif ajz&Sif;ay;zdk@ tiftm;pktoD;oD;eJ@ ndE_dif;aqG;aEG; aqmif&Gufwm rvkyfbJ zdESdyfr_rsdK;pHkoHk;+yD; ajz&Sif;wJh
enf;vrf;udk a&G;cs,fcJhwma=umifh ckcHumuG,f&if;u jynfwGi;f ppf jzpfvmcJhwm jzpfygw,f?
37

vuf&dS Armjynfu awG@qHkaqG;aEG;yGJ[m 'DoHo&m wywf jyefausmhr,fh tvm;tvmawG jrifawG@ ae=u&ygw,f? tck aemufqk;H
awG@qHkyGJrSm nSv
d dk@r&=uao;bJ/ aqG;aEG;jiif;ckaH e=uwJh pum;vHk;awGjzpfwhJ awmfveS fa&; zuf'&,f udk,yf idk fjymef;cGihf qdkwJh pum;vHk;
awG[m wdki;f &if;om; vufeufuidk f tiftm;pkrsm;twGuf ta&;}uD;wJh EdkifiaH &; t"dym` ,feJ@ &nfreS f;csuaf wG jzpfw,f qdw
k m tm;vH;k od=u
ygw,f? 'D EdkifiHa&;t"dy`m,fe@J &nfrSe;f csufawG twGuf olwk@d auseyfvufcHEkid af vmufwJh ajz&Si;f r_ &v'fwck &zdk@ qufvufkef;uef v_yf&mS ;
ae=urSmom jzpfygw,f?
ppftkyfpkbufuawmh orRw OD;odef;pdeftaeeJ@ EkdifiHa&;ygwD(65) ckeJ@ awG@qkHyGJrSm u|efawmfwOD;csif;taeeJ@ 2008 zGJ@pnf;tkyfcsKyf
ykHtajccHOya'ukd wkdif;&if;om;rsm;tusKd;pD;yGm;twGuf/ 'Drkdua&pD pHEe_ f;eJ@ wefzkd;rsm;twGuf/ jrefrmEkdifiHom;wkid f; jrefrmEkdifiHukd EkdifiHa&;t&
OD;aqmifcGifh&&Sdapa&;twGuf jyifqifay;vkdwJh qEN&Sdygw,f-qkd+yD; olawmfaumif;a,mifaqmif+yD; ajymoGmygw,f? 'Dvkd Avmajymenf;eJ@
wkdi;f &if;om;vufeufudkif tzGJ@tpnf;rsm;eJ@ 'Dru
kd a&pD Ekid fiHa&;tiftm;pkrsm;&J@ awmif;qkdcsufukd &&Sdatmif aqmif&Gufz@kd vufawG@ rjzpfEikd f
bl;qkdwm tawG@t}uKHawGu jyocJh+yD; jzpfygw,f? ppfwyfud,
k pf m;vS,fjzpfwJh 'kwd, Akv
d fcsKyf}uD; oufEikd f0if;u ckw}udraf qG;aEG;yGJrSm jrpf}uD;
em;aqG;aEG;yGw
J kef;u ppfwyfud,
k fpm;vS,f wifjyoGm;wJh wyfrawmfoabmxm; (6) csufukdyJ xyfrHajymoGm;ygw,f? 'Dwyfrawmfoabmxm;
(6) csuf[m 1963 ckESpfu AuyeJ@ Akdvfae0if;wkd@ awG@qkHaqG;aEG;=upOfu Akdvfae0if; Auyukd awmif;qkdcJhwJh wyfom;opf rodrf;oGif;&/
rpnf;kH;&? tcGefraumuf&? owfrSwfay;xm;wJh cGif(*Gi)f xJrSm tm;vk;H pkae&r,f-qkw
d hJ awmif;qkdcsufawGeJ@ ruGmygb;l ? vuf&t
Sd ajctaet&
'dk@wm0efta&; (3) yg;eJ@ 2008 zGJ@pnf;tkyfcsKyfyt
kH ajccHOya'ukd vkduef ma&;qkdwJhtcsuf wkd;vmwmom &Sdygw,f? 'Dwyfrawmf oabmxm;
uawmh &Si;f ygw,f? Edik if aH &;jy\emrsm;ukd Ekid if aH &;t& wef;wl&nfwl aqG;aEG;ajz&Sif;zk@d r[kwb
f J vufeufcs&mrSm vku
d ef m&r,fh pnf;urf;owf
rSwfcsurf sm;ukd wifjywJh oabmom jzpfygw,f? 'Dvekd nf;eJ@ Armjynf&J@ Edik fiHa&;jy\emukd t&ifuvnf; rajz&Sif;Ekdicf o
Jh vkd tckvnf; rajz
&Sif;Ekdifbl;qkdwm ppftkyfpkacgif;aqmifrsm; oabmaygufoifhygw,f?
ppftkyfpkukd,fpm; orRweJ@ wyfrawmfukd,fpm;vS,fwkd@&J@ oabmxm;awG[m vuf&dS awG@qkHaqG;aEG;aewJh tiftm;pk toD;oD;u
wifjyaewJh EkdifiHa&;jy\emrsm;ukd vufawG@ ajz&Sif;Ekdifzkd@ tvSrf;a0;aew,fqkdwm jrifomygw,f? EkdifiHa&;t& vSnfhpm;r_/ ppfa&;t&
zdtm;ay;Ekid fr_/ pD;yGm;a&;tultnDeJ@ ac|;odyrf _awGa=umifh vlwcsKd@/ tzG@J tpnf;wcsKd@ ,m,Dtav#mhay;=uwm &Scd &Jh ifvnf; 'g[m tajccHEdik if H
a&;jy\emawGukd ajz&Si;f ypfvdu
k Ef dik fwm r[kwv
f @kd aemuftiftm;pkawGu jyefvnfwu
kd yf 0JG ifr_topfawGe@J jyef}uKH&rSmom jzpfygw,f? 'ga=umifh
ppftkyfpt
k aeeJ@ Armjynf&J@ tem*wf ykrd kdaumif;rGefa&;twGuf ykdrkd kd;om;+yD; tajrmftjrif&SdpmG ajz&Sif;zkd@ wkdufweG f;ygw,f?
?
(22-4-2014)

xkwfvkyaf &;pepftwGif; qefpyg;pkduyf sKd;r_ a&mufvmonf ESifh


ukefvkyfqufqHa&;rSpI vlaer_b0 ,Ofaus;r_ponfwkd@yg ajymif;vJ
vm&onf[al om a&;om;r_ukd awG@&SdrSwo
f m;zl;onf? o rkdi;f a=umif;
t& qefpyg; pku
d fysKd;jcif;ukd bDpD 2500 cef@wGif wkwfjynfY pwifpu
kd f
ysKd;cJh+yD; tdE,
Nd / oD&v
d uFmESifh ta&Sawmif tm&S Ekid firH sm;okd@ ys@H ES@H oGm;
onf? xk@d aemuf tdE,
Nd rSwqifh *&d/ Oa&my/ ajrmuftar&duESifh awmif
tar&duwkdufwkd@okd@ ysH@ESH@oGm;onf[k aemifxGef;vla&; pmwrf;wGif
awG@&onf? (okwpG,fpkHr*~Zif;/2012/'DZifbm)?

jrefrmqef
jynfywify@dk onfh tjctaeESihf
aps;uGuftaetxm;
Awk;d &Sed f (rk&H mG )

a&S;OD;jrefrmvlrsKd;rsm; ArmjynfwGif; a&$@ajymif;rvmrD ArmEkdifiH


rxlaxmifrDumvuwnf;uyif jrefrmrsm; qefpyg; pkdufysKd;r_ twwf
ynmukd u|rf;usifwwfajrmufcJhonf[k orkdif;tcsuf tvufrsm;uqkd
onf? yk*Hacwfa&mufonfhtcg jrefrmwkd@onf a&oGif;pyg;pkdufysKd;enf;
tqifhtxd wwfajrmufae+yDjzpfa=umif; ckdifvkHonfh orkdif;taxmuf
txm;rsm;&Sdonf?

38

+Adwo
d #ukdvkdacwf rwkdifrD Armya'o&mZfacwfu pyg;pkdu{f u
woef; avmufo m &SdcJh+yD; bkd; pOfabmifquf vkyfu kdif=uaom
enf;pepftwkdif; 0rf;pmzlvkH&ef t"dutjzpfxm;um rdom;pk 0kdif;
0ef; vkyfukdif=uonf? qefpyg; pkdufysKd;jcif;ukd wae&mrSwae&m
a&$@ajymif;vkyfuikd f=uonfvnf; &So
d nf? ukdvkdeDacwf 1931 ckESpfwiG f
pyg;pkduf{u 12 oef;ausmf wkd;vmonf? +Adwo
d #wkd@u 12 q wkd;
csJ@pkdufysKd;I qefpyg;tay:u tjrwfxkwf=uonf?
rqvacwfwGif pyg;pkduf{utjrifq
h ;kH 12 '\r 9 oef;xd
&Sdonf? e0w/ etzacwfrS vuf&Sd }uHhz@HG tpk;d &acwftxd a&eufuGi;f
pkducf if;rsm;wkd;cs@J r_tyg rkd;pyg; pku
d f{u 16 oef;ausmftxd&Sdvm+yD;
aEGpyg;pkduf{u 3 oef;ESifhqkdv#if t=urf;zsif; {u 20 eD;yg;&SdEkdif
onf [k ajymaeonf? pkduf{ursm; wpkHw&m wkd;csJ@Ekdifonfhwkdif
Akdvo
f def;pde.
f }uHhzGH@tpkd;&onf ajr,mjy\emrsm; enf;rSev
f rf;rSef
rajz&Si;f EkdiI
f v,f,mvkyfief;cGif zGH@+zKd;wkd;wufr_r&Sdjcif; v,form;
rsm; qif;&JcsKd@wJh=ujcif; rsKd;aumif;rsKd;oef@jy\em/ oGif;tm;pkrsm;
tcsdefrD vkHvHak vmufavmuf rjznfhqnf;Ekid fr_ jy\emESifh obm0
&moDOwk'%fa=umifh pyg;xGufE_ef; raocsmra&&mr_ jy\em
rsm;vnf;&Sdaeonf? EkdifiHjcm; qefwifykd@Ekdifr_rSm aps;uGuf ckdifrmr_
r&Sdo nfhtjyif wifykd@Ekdifr_rSmvnf; ododo mom wkd;wufrvm
ao;yg?
vGwfvyfa&;r&rD ukdvekd Dacwf 1920 rS 1940 twGif;
qefwef csdef 3 '\r 5 oef;ausmftxd wifykd@Eikd fcJhI jrefrmEkdiif H
onf urBmh qeftrsm;qkH; wify@kd aomEkdiif H jzpfchzJ ;l onf? 1960 rS
1963 ckESpftxd qdyfurf;rS wifykd@onfrSm wefcsdef 1 '\r 6
oef;rS 1 '\r 7 oef;txd &SdcJhI xdyfwef;tqifhajymEkdifao;onf?
jynfyyk@d qef trsKd;tpm;rsm;onf {nfhrx/ 25 rSwfqef/ ipdef/ ykvJ
oG,f/ raemf[&D ponfh qefrsKd;rsm;jzpfonf? jrefrmqef trsm;
qkH;0,f,lonfh Ekid fiHawGu w&kwfjynf/ tmz&duEkdiif Hrsm;/ b*Fvm;
a'h&f/S zdvpfykdif/ tif'ekd D;&Sm;/ puFmylwkd@jzpf=uonf/ aemufydik ;f jrefrm
qef wifykd@Eikd fajc 1995 ckEpS f wESpfxnf;om wefcsed f woef;txd
wifyd@k Ekdifawmh+yD; edrq
fh if;oGm;vkduo
f nfrSm wefcsdef 2 odef;/ 3 odef;
txdom wifyd@k Ekdifawmhonftxd usqif;oGm;onf? ppftm%m&Sif
pepfumvwav#mufvkH; qefwifykd@r_ xdyfwef;tqifrh S av#musomG ;
onf[k qkd&rnf? ,ckjrefrmu xkd;azmufaeaom aps;uGufrmS qef
=urf;aps;uGuf jzpfonf? vuf&Sdqefwifykd@r_ xdyfwef;ausmfwufae
onfhEkdifirH sm; trDvdu
k Ef ikd fa&;rSm trsm;}uD; vkdygao;onf? pkduyf sKd;
a&;enf;ynm/ rsKd;aumif;rsK;d oef@/ &dwfodr;f }udwfcJaG &;ESifh okdavSmif
wifykd@a&;pepf/ aps;E_ef;/ aps;uGufjy\emponfh tcuftcJrsm;/
rsm;pGmjzwfoef;&vdrOfh ;D rnf/ qefwify@kd Ekid rf _ yrm% E_dif;,SO=f unfhv#if
tvGef tvSr;f uGma0;aeonfukd awG@&rnf? jy\emrSm ppftm%m
ykdirf sm;u vkyfief;wkdif; ae&mwum jc,fvS,fvr$ f;rk;d aeor# pkduyf sKd;
a&; tajccH zG@H +zKd;wk;d wufa&; t[ef@twm;jzpfaernf/ wu,fwwf
u|rf;olrsm; vlrSefae&mrSef&Sdzkd@vkdonf? vufawG@vkyfukdifaeonfh
awmifolv,form;rsm;/ pkdufysKd;a&;ynm&Sifrsm; aygif;pyfyg0ifI
okawoe us,fus,fjyef@jyef@vkyf txGufwkd;a&;twGuf pkdufysKd;
a&;enf;ynm jrihfwif&rnf[kjrifonf?2012bmESpfESifh2013
bmESpfwkd@wGif qefwefcsdef1 '\r 2 oef;ESifh 1 '\r 1oef;

wifyd@k EkdifchI
J 46 ESpf twGif; trsm;qkH; wify@kd r_ pHcsdew
f if [k tpkd;&o
wif;pmjzpfonfh jrefrmhtvif;u a&;onf? ,cihf,cifESpfawGuESifh
pmv#if qef wifykd@r_ wpkHw&m wkd;wufvmonf[k ajymr,fqkd&if
ajymEkdifygonf? okd@aomf pkdufysKd;a&; tajccHygonfqkdaom EkdifiH
wEkdifiHtzk@d 'DacwfrSm Tudef;*%ef;avmufu ajymavmufatmif
rrsm;yg? aemufaumufusaeonfukd trDvkdufEkdif&ef ta0;}uD;jzpf
aeonf? 'DacwfrSm qefwifykd@EkdifiHwkdif; wkd;wufwifykd@vmEkdifonfh
tajctae awG@&onf/ tdrfeD;csif; ta&S@awmiftm&SEdik fiaH wGjzpfonfh
xkdif;wkd@/ AD,uferfwkd@u qefwefcsdef 7 oef;/ 8 oef; wifykd@ae=u
csdefjzpfonf? wkd@u qefwefcsdefykdrkdwifykd@EkdifHkru rsKd;aumif;rsKd;
oef@ qefESifh qefar$;rsm; wify@kd ae=ujcif;jzpfI qefaps;ykd&onf? xkdif;
EkdifiH ,if;vyftpkd;& jzKwfcsa&; qENjyyGJrsm; rjzpfay:rDuqkdv#if
xkdi;f u wify@kd onfh 5 rSwf/ 25 rSwfqefrsm;ESihf qefar$;rsm; aps;E_ef;
rSm a,bk,stm;jzifh acgufcsKd;uGmonfo
h abmtxd jynfwGif;*sme,f
awGu a&;cJ=h uonf? 5 rSwfqef/ 25 rSwfqefrsm;. wwefaps;E_e;f u
tar&duefa':vm 320 rS 500 =um; &Scd sed fwGif qefar$;wwef a':vm
1000 rS 1100 =um; ysrf;r#&Sdonf? xkd@a=umifh t&nftaoG;jrifh
qefaps;uGuftwGuf AD,uferfu xkd;azmuf0ifa&mufzkd@ }udK;pm;
aeonf? jrefrmEkid if .
H qefwify@dk r_u tm&SrSm eHygwf 8 tqifh avmuf
om&Sdonf[k tcsKd@uqkdonf?
a'gufwmpkd;xGef;uawmh qef wify@kd Ekdifr_ jrefrmu eHygwf
5 tqifh a&mufae+yD[v
k nf;ajymonf? v,f,mvkyfief;cGirf Sm ,ck
tcsdeftxd jrefrmtpkd;& &if;ES;D jrKyfEHrS u
_ ajymavmufatmif r&Sdao;
bl;? qefwify@kd Ekdiif HawGu xkdi;f ESifh AD,uf erftjyif tm&SrSm tdENd,ESifh
ygupPwefuvnf; wefcsdef 4 oef;/ 5 oef;ausmftxd wifykd@Ekdifae
onf? tckaemufqkH;jzpfvmonfu tdENd ,EkdifiHu qefwefcsdef 8
oef; txdw ifykd@ Ekdifo nfh tajctaejzpfI urBmhx dyfw ef; tqifh
wifykd@EkdifiHjzpfvmonf? jrefrmEkdifiHxuf tqrsm;pGm ykd@Ekdifonfh
EkdifiHawGjzpfae+yD? tm;vkH;u t+yKdiftqkdif wifykd@&rnfh tajctae
jzpfonf? jrefrmqefu wifykd@Eikd fr_ yrm% ta&twGuf ,SOfr&Ho
k m
ru aps;E_ef;uvnf; qefar$;ESifhpmv#if w0ufavmufom&onf?
aemufusaeykHu ,cktxd aps;uGuf tmrcHcsuf ryDjyifao;bl;?
jrefrmqefukd jynfyokd@ w&m;0ifvrf;a=umif;jzpfonfh qdyfurf;rS
ykd@ae&mrS aemufykdif;e,fpyfuae ykd@cGifhjyKvmonf ukdawG@&onf?
2012-13 ckESpfuqkdv#if ykd@aeustwkdif; qdyfurf;rSwifykd@onfh
qefu wefcsdef 8 odef;/ e,fpyfuae wkwfjynfbufykd@aewmu
wefcsdef 4 odef;avmufqkdawmh wefcsdef woef;ausmfoGm;cJhonf[k
pD;yGm;a&;ESihf ul;oef;a&mif;0,fa&;rSL; OD;oef;ausmfu ajyma=umif;
{&m0wDowif;pmrsufESmrSm azmfjyxm;onf?
2011 ckESpfurS e,f pyfuae w&m;0if cGifhjyKcsu&f &Sdonf?
qefwifykd@cGifh&ojzifh rlq,f*dwfuae wae@ukd qefwefcsdef 1200rS
1300 avmuftxd wifykd@EkdifcJh=uonf? okd@aomfvnf; qeft&nf
taoG;nHI
h tcuftcJrsm; pGm&SdcJhonf? e,fpyfa&muf&if qefawGu
vkH;oGm;+yD; tpkdjyefwwfwmawG &Sdojzifh qefajcmufaoG@+yD; t&nf
taoG; jrifhEkdifa&;twGuf qeftajcmufcHpufawG e,fpyfrSm wnf
aqmufay;rnf[k pD;yGm;ul; oef;a&mif;0,fa&; 0ef}uD;uajymxm;
aomfvnf; tckcsdeftxd wnfaqmufonfvd@k r=um;&ao;bl;?
39

b,ftcsed f b,fumvrSmrS wnfaqmufrnfrodyg? aemuftcuf


tcJwcku qefwify@kd &mrSm wkw/f Arm/ ESpfEkdifiH em;vnfr_ pmc|ef
v$m trftkd,l vufrSwf rxkd;Ekid fao;jcif;jzpfa=umif;/ trftkd
,lxkd;&ef jrefrmu tqifhjrifh ukd,pf m;vnfrsm; t&nfaoG;ykdiq
f ikd f
&m ynm&Sifrsm;ESifh ndE_dif;aqG;aEG;+yD;rS vufrSwfxkd;vkd@&rnf[k
qkdonf? 'gu qefaps;uGuf tmrcHcsuf r&Sad o;wmukd jyaeonf?
ukd,hq
f u
D tzk;d wef obm0 o,HZmwrsm;usawmh ajcjrefvufjref
tvG,w
f ul oabmwl vufrw
S fxkd;ay;wwf=u+yD; ukd,Efh ikd fiH v,f
orm;rsm; oG,f0kduftusK;d &SdEdik frnfh v,f,mxGufypPn;f a&mif;0,f
a&; aps;uGurf sK;d ukd bma=umifhtjref vufrw
S frxk;d Ekid =f uovJ/ tpk;d &
*k%foduQmESifhrsm; qkdifaeovm; pOf;pm;zG,fjzpfonf?
wkwfjynfokd@ 2013-14 bmESpf. Ekd0ifbmvtwGif;
qefwefcsdef 2 odef;cef@ wify@kd cJh&m jrefrmukr`%D}uD;rsm;rS wifykd@jcif;
r&SdbJ ukeo
f nfrsm;rS pD;yGm;a&;ESihf ul;oef;a&mif;0,fa&;okd@ 2 &mckid f
E_ef; tcGefay;aqmifum rlq,fe,fpyf*dwfrS w&m;0ifwifykd@jcif;
jzpf+yD; wkwjf ynfbufwGif w&m;r0if/ arSmifcakd ps;jzpfaeonf/e,f
pyfqdak wmh vrf;ab;aps;a&mif;ovkdyJ a&mif;&wm [k a'gufwmpkd;
xGef; uajymonf?2013 ck ZGefv 14 &ufup+yD; 2 &mckdifEkef;
Armjynf bufu tcGepf aumufw,f? qefwwef ArmaiG &Spfaxmif/
10 bD; um;}uD;wpD;pm tcGefaiG okH;odef;ausmfavmufusw,f/
vwfwavm qefukefonfawG tcuftcJawG@ae+yD? jynfwGi;f qef
0,f,&l mrSm qefaps;uwuf/ tcGefvnf;aqmif&qkdawmh wGufajc
rukdufawmhbl; [k qefuek fonf wa,mufu ajymjyonf?
'DESpf 2014 ck rwfvykdi;f xJrSm wkwjf ynfbufu qefawG
zrf;onfqkdonfh owif;wckvnf; =um;vkdufao;onf? 'Dawmh
e,fpyfuykd@aeonfh qefaps;uGuf tvm;tvmuvnf; ra&r&m
jzpfaeonf? wkwjf ynfEiS fh w&m;0if qefwify@kd cGifh oabmwlnrD _
&&Sdonfhwkdifatmif jrefrmjynf qefaps;uGufrSm xl;jcm;r_r&SdEkdif
a=umif;/tckw&m;0ifr[kwaf wmh wkwfbufudk tcGeaf qmifp&m
rvkdbl;av? w&m;0ifjzpfomG ;&if wkwfbufukd 30 &mckdiEf kef; tcGef
aqmif&rSmqkdawmh rykd@Ekdifbl;/ rukdufbl;? tJ'Dawmh pmcsKyfcsKyf+yD;
oGm;vnf; bmrSrxl;bl;/ ckd;ykd@=urSmyJ [k a'gufwm pkd;xGef;u
okH;oyfajymqkdonf? wkwfjynfokd@ +yD;cJhonfh bmESpfu qef
wefcsdef 8 odef; wifykd@Ekdifaomfvnf; jynfyEkdifiHrsm; qefwifykd@r_
pm&if;Y jrefrmEkdifiHrS e,fpyfqefwifykd@r_tay: w&m;r0if wifykd@
r_tjzpf Oya't& wkwjf ynfu ta&;,lrnfqkdv#if ta&;,l &Ekid f
a=umif; Zlvkdif 3 &ufae@ pme,fZif;rsm;ESifh awG@qkHyGJwGif a'guf
wm pkd;xGe;f uajyma=umif;/ jrefrmoHawmfqifh *sme,frmS azmfjyxm;
onf? 'gawGu jrefrmqef jynfywify@kd a&; tvm;tvm raumif;
onfh tajctaejzpfonf? tpkd;&u yk*~vdu vkyfief;&Sifrsm;ukd
EkdifiHjcm; qefwifykd@cGifhjyKxm;onf? ArmjynfrSm qefxGufaewm
wefcsdef 13 oef;avmuf&w
Sd ,f wefcsdef 4 odef;5 odef;avmufykd@wm
jynfwGi;f rxdckdufEikd fbl;? wefcsdef 5 odef;xufykdwJh atmf'gawG &zkd@vkd
w,fvkd@ jrefrmEkdifiH qefpyg;vkyfief;toif; ajyma&;qkdcGifh&Sdol
wOD;u ajymonf? *syefu jrefrmqef 0,f,lEdik o
f nf qkad omfvnf;
rsm;rsm;pm;pm; 0,f,lEkdifonfr[kw?f wefcsdef ig;axmif waomif;
avmufom jzpfonf? 'gvnf;qef t&nftaoG; jrifhrS 0,fjcif;

jzpfonf? jrefrmEkdifiH qefpyg;aps;uGufxJ jyef0ifvmonfhtwGuf


AD,uferfu &aeus qefatmf'gawG r&awmha=umif; AD,uferf
owif;pmawGrSm azmfjyonf? jrefrmqefa=umifh qefpyg;aps;uGuf
usqif;+yD; tm&Sqefaps; rwnfr+idrf jzpfEikd fonf[kvnf; AD,uferf
pkduyf sKd;a&; xkwfuek faps;uGuf okawoeXme ynm&Sifrsm;u okH;oyf
xm;onf?
'gawGu qefaps;uGuf t+yKdiftqkdifjzpfaeonfudk jyonf?
aps;uGuf+yKdifqkdif&mrSm evAdef;wkH;qefqef trdef@ay;pepfrsKd; usifh
okH;aeI &vdrfhrnfr[kwf? wu,fwwfu|rf;olrsm; pDrHcef@cGJciG fh tm
%m&Srd S jzpfrnf[jk rifonf? qefaps;uGuf rwnfr+idrf jzpf&onfhtxJ
,ck wavm aryl&m uif;arSmifh qkdovkd jzpfaeonfu k&Sm;ESifh
,lu&de;f / ckid f;rD;,m; jy\emjzpfymG ;r_rSm tar&duefESifh Oa&myor*~
Ekdiif HawGu k&Sm;ukd EkdifiaH &;t& '%fcwfydwq
f @kd r_awG pvkyv
f mojzifh
pD;yGm;a&; ydwfqd@k r_rsm;jzpfvmrnfukd jrefrmqefukefonftcsK@d pkd;&drfr
uif;jzpfae=ua=umif;/ ,cifbmESpfu jrefrmEkid fiHrS aygi;f qeftyg
t0if wef;jrifq
h ef wefcsdef 3 aomif;rS 4 aomif;=um; k&Sm;Ekid fiHod@k
wifyd@k Ekdifcho
J nf? jrefrmqef urBmhaps;uGuf&zkd@ }uKd;pm;aecsderf Sm 'grsKd;
awGjzpfvmwm taESmift
h ,Suw
f ckyJ [k jynfyok@d qefwify@dk aeonfh
OD;0if;rsK;d ol&at;u ajymonf? k&Sm;ukd qefyd@k &mrSm ,ldak iGe@J yJ wGuf
onf[k jrefrmhqefpyg;tzGJ@csKyf wGJbuftwGif;a&;rSL; a'gufwmpkd;
xGef;u ajymonf? aemufjy\emwcku yifv,fa&a=umif;rS jynfy
qefw ifykd@&mwGifv nf; xkdif;EkdifiHa&; rwnfr+idrfjzpfr_rS vuf&Sd
tcsed fwiG f xkid f;Ekdiif u
H qefrsm;aps;av#mh a&mif;aeonf twGuf jrefrm
qef topfxyfrykd@Eikd fawmhyg/ Ekdifiw
H umaps;uGufwGif xkdi;f ekdiif HrS 5
rSwq
f ef(tusK;d ta=u ig;&mckid fEek f;)rSm wwefv#if tar&duef a':vm
400 0ef;usifom&S+d yD; ,cifvESifh ,SOfv#if wwef a':vm 50 aps;us
oGm;onf? xkd@a=umifh jrefrmqefrmS aps;rukduI
f yifv,fa&a=umif;
rSvnf; wifykd@Eikd fjcif; r&Sad o;a=umif; jynfy qefwifykd@aeusorl sm;u
ajymonf?
jrefrmqef jynfwiG f;0rf;pmzlvkHa&;omru jynfy qefwifyd@k
Ekdio
f nftxd rkd;avra&Smif qif;&Jyifyef;cH qefpyg; xGef,ufpdu
k yf sKd;
xkwfvkyfay;aom awmifolv,form;rsm;bufrS wm0efausyGef
onf[k qkd&rnf? okd@aomfvnf; ,cktcsdefxd Akdvfodef;pdef. }uHhzGH@
tpkd;&onf aus;Zl;&Sif awmifolv,form;rsm;tay: rSefuefonfh
oabmxm; r&Sdyg? ajr,mjy\emjzpfyGm;r_rsm;wGif aus;Zl;rod
wwfaom tpkd;&u Oya't& awmifolv,form;rsm;bufrS t
umtuG,f ray;bJ wzufowfawmifolv,form;rsm;ukd ESdyfuGyf
aeonf? tm%m&Akdv fodef;pdeftpkd;&onf awmifolv,fo rm;
tusKd;xuf olwkd@twGuf ta&;}uD;aeonfrSm ppftm%m&Sifpepf
qufvufxdrfodrf;xm;a&;/ b,ft&mESifhr# tpm;xkd;r&onfh tm
%mvufrv$wfa&;yifjzpfonf? ppftm%m&Sifpepfonf olwkd@vlwpk
tusK;d om =unfw
h wf+yD; EkdifiEH Sifhjynfoludk &uf&ufpufpuf zdESdyftyk f
csKyfaompepfjzpfonf Tpepfrzsuford f;Ekid fv#if jynfyqefwify@kd Ekdirf _
xdyfwef;tqifhESifh a0;aernfomru jrefrmhv,f,mvkyif ef;cGif zGH@+zKd;
wkd;wufa&;yg aemufususefaeOD;rnf jzpfa=umif; wifjytyfayonf?

40

Awkd;&Sdef (rkH&mG )
14 4 2014

aemufq;kH wku
d yf JG

&Jabmfarmifarmifvwf
(2000) ckEpS f/ azaz:0g&v
D v,f?
&efol@ppfa=umif;rsm; wufvmrnf[k owif;&onf? onfwcgawmh u|efawmfwdk@pcef;ESifh e,fajrrsm;udk vufvwf&awmhrnf[k
xifonf?
wu,fawmh u|efawmfwdk@onf 1997 ckESpfuwnf;u e,fpyfESifh odyfra0;vSaom pcef;rSaeI qkwfcGmcJh&onf? &efol@xdk;ppfudk
u|efawmfw@dk tiftm;r#ESifh [ef@wm;Edik frnf r[kwfaoma=umifh jzpfonf? u|efawmfw@dk cdkifrmS r@e,fwyf (3)wyfaygif; wyfc(JG 2)cJpG mr#&do
S nf?
xdkpOfu u|efawmfwdk@onf e,fpyfESifh odyfra0;rSef;odaomfvnf; b,favmufa0;rSef;awmh rodcJhacs? 1948 ckESpf ygwDu onfe,fajrrSm
vufeufudkif awmfvSefa&; pwifuwnf;uyif u|efawmfwdk@&Jabmfrsm;onf e,fpyfawmifa=umudkjzwf+yD; wzufEdkifiHodk@ 0ifa&mufcJhzl;jcif;
r&Sdacs? wu,fhwu,f qkwfcGm&awmhrSyif e,fpyfonf u|efawmfwdk@pcef;ESifh w&ufc&D;aysmhaysmhr#oma0;a=umif; odcJh&onf? xdkESpfu
e,fpyfwzufo@dk u|efawmfwdk@. tdrfaxmifonfrsm;ESifh u|efawmfw@dk pcef;teD;rS t&yfom;rsm; qkwcf GmvmcJh+yD; r=umrDrSmyif tdrf&SiEf dkiif H.
ppfwyfu u|efawmfwdk@udk um;vrf;c&D; wntdyfcef@ armif;&aom u|efawmfwdk@e,fajrwck (e,fpyfteD;) odk@ ydk@ay;cJhonf? e,fajropfodk@
u|efawmfwkd@a&muf+yD; r=umrDrSmyif pcef;rSm usefae&pfcJhaom u|efawmfwdk@wyfESifh &efol@ppfa=umif;wdk@ wdkufyJGjzpfyGm;cJhonf? 1997 ckESpf
rdk;ukefcgeD;rSmyif u|efawmfwdk@wyf (2) wyfudk e,fpyfrSm jyefaygif;EdkifcJhonf?
jyefaygif;+yD;aemufwGif u|efawmfwdk@onf &duQmtcuftcJa=umifhaomfvnf;aumif;/ vHk+cHKa&;jy\ema=umihfaomfvnf;aumif;
e,fpyfwzufrS wzufodk@ t}udrf}udrf ajymif;a&@cJh&+yD; 1998ckESpf {+yDvqef;usrSyif e,fpyfESifhuyfvsuf udk,hfe,fajrxJrSm pcef;wnf+yD;
tajccsEdkifcJhonf? tpOftvmt&vkyfcJhaom awmif,mvkyfief;udkrl xdkESpfrSm rvkyfEdkifcJhacs? awmif,mckwfjcif;tvkyfonf u|efawmfwdk@
e,fajrrSmqdkv#if Zefe0g&DvavmufrmS vkyf&aom tvkyjf zpfonf? azazmf0g&DvaESmif;ydkif;txd awmckwf/ opfyif}uD;vJS+yD; rwfvukeo
f nftxd
tajcmufcHxm;&onf? {+yDvqef; (o}uFefrwdkifrD)rSm rD;d_@&onf? awmif,mrvkyfjzpfojzifh u|efawmfwdk@wawGonf wzufEdkifiHrSqefudk
r&SdrJh&SdrJh bmaiGav;jzifh 0,fpm;&awmhonf? qef0,fpm;a&;udpPonfyif tcuftcJESifh}uHKcJh&onf? u|efawmfwdk@wyf (2) wyfudk
jyefaygif;rdonfhtcsdefu wzufEkid if H. ppfwyfEiS fh pum;ajymcJh&onf? olwk@d Edkifix
H Juqefudk 0,fpm;cGifhr&S/d olwk@d xHrmS vufeufcsrSom 0,fpm;
cGifh yrnf[k qdkonf? u|efawmfw@dk u vufeufrcsEidk fyg[k wif;cHcho
J nf? u|efawmfwk@d udk ulnDaom =oZm&So
d l a'ocHyk*dK~ vfwOD;. =um;0ifajz
&Sif;ay;r_a=umifo
h m em;vnfr_jzifh qef0,fpm;cGihf &cJjh cif;jzpfonf? nHhayhqkad om aps;toufomqH;k qefudkom u|efawmfwk@d 0,fpm;cJ&h onf?
1999 ckESpfqef;usrSyif u|efawmfwdk@ awmif,mckwfEdkifcJhonf? pyg;twGufomru }uHESifh [if;oD;[if;&Guf pdkufysdK;a&;twGufyg
jzpfonf? }uHonf }uHoumcsufzdk@jzpfonf? [if;oD;[if;&GufwGif a*:zDxkyf/ yef;a*:zD/ rkefnif;/ csOaf ygif/ c&rf;paom [if;oD;[if;&Gufrsm;udk
pcef;wckvHk; tv#Hy,f pm;Edkifatmifpu
dk fonf? ikwo
f D;udkrl pyg;rpdkufcif rwfvuwnf;u ysdK;xm;+yD; awmif,mjrufckw+f yD;csdefrmS oD;!yf
tjzpfpdkufonf? awmif,m pyg;xdk;csdefrSmvnf; ausmufzHk/ a&zHk/ ajymif;zl;/ ocGm;/ csOfaygif ponfwdk@udkvnf; taphcspdkufao;onf?
ikwo
f D;udk 0rf;pmtwGuo
f mru 0ifaiGo;D ESHtjzpfyg pdu
k fysdK;cJhjcif;jzpfonf? 1999 ckESpf ukecf geD;avmufwiG f pyg;ESifh ikwfoD;wdk@udk &dwfodr;f +yD;
I usDrsm;xJrSm avSmifxm;+yD; jzpfaecJhonf? vmrnfh (2000) ckESpftzdk@ 0rf;pmpyg; w0ufcef@ (pyg;wif; 1000 ESihf aumuf!if;pyg; wif;
250 cef@) &Sdaeygonf? xdk@jyif awmif,mzkef;qdk;xJrSmvnf; t&ef&duQmtjzpf yDavmyDeHyifrsm;udk pdkufxm;ao;onf? tdrfaxmifpktvdkuf
arG;xm;aom =uufrsm;uvnf; tkyfvdkuftkyfvdkuf &Sdae=uonf? &duQmxkwfvkyfa&;vkyfief; atmifjrifr_a=umifh u|efawmfwdk@&Jabmfrsm;
wufuae=uonf? vmrnfh (2000) ckESpfwiG f &duQmudk ESpfqxkwv
f kyfrnf[k tm;cJxm;=uonf?
ckawmh onfpcef;udk qHk;_;H &awmhrnf? pcef;udo
k mru u|efawmfwk@d cdik f. tajccHa'otm;vHk; qHk;_;H &awmhrnf[k ESajrmwordonf?
u|efawmfonf onfpcef;udk wnf+yD;uwnf;uyif pcef;ESifh (2) em&Dcef@a0;aom awmifukef;wukef;ay:odk@ &JabmftcsdK@ESifhtwl ajymif;a&@
aexdkifcJhaomfvnf; onfpcef;ae&monf u|efawmfa&G;cJhaomae&mjzpf (pcef;ae&ma&G;pOfu usefcdkifaumfrwD0ifrsm; c&D;oGm;ae=uonf)
41

ojzifh pcef;odk@a&mufwidk f; onfae&mav;udk=unfh+yD; yDwjd zpfchrJ o


d nfcsnf; jzpfonf? awmifay:rSaeI pcef;od@k qif;qif;csif; prf;acsmif;av;
wacsmif;udk jzwf&onf? acsmif;u ta&S@rStaemufodk@ pD;qif;onf? tdrfwef;wwef;onf xdkacsmif;av;ab;&Sd urf;yg;twdkif; wef;vsuf
aqmufxm;onf? xdktdrw
f ef;a&S@ vrf;wzufwGif tdrfwef;wwef;&Sdonf? tdrfwef; (2) wef;. tqHk;wGif awmifuek f;wukef;. urf;yg;,Hwck
&Sdonf? tdrfrsm;.aemufausm awmifukef;ESifh t*FvdyftuQ&m (L) yHkomef qufaeaomae&mwGif a&xGufaygufwayguf&Sdonf? xdka&
xGufaygufwGif tdkifav;wtdkif&Sd+yD; xdktdkifav;xJrSa&udk aomufa&/ oHk;a&tjzpf oHk;Edkifonf? pcef;t0if ukef;jrifhay:wGif &Jabmfrsm;
twGufbm;wdkuf (2) vHk;/ odkavSmifHkwHk&Sd+yD; pcef;tv,fYrl qef}udwf/ qefaxmif;&m wJ}uD;wvHk;&Sdonf? (xdkwJ}uD;udk u|efawmfu
qefpuf [k aemufaemufajymifajymif ac:avh&o
Sd nf) xdkwJ}uD;teD;wGif pka0;cef;r wJ}uD;wvHk;vnf; &Sdao;onf? xdw
k J}uD;udk pmoifaqmif
tjzpfvnf; toHk;yonf? aemufxyf pmoifaqmifwaqmifvnf; &Sdao;onf?
u|eaf wmfw@dk &Jabmfrsm;onf pnf;urf;vdkufemr_EiS fh yifyef;qif;&JcrH w
_ iG f teD;tem;&Sd tjcm;tzJG@tpnf;rsm;xuf rsm;pGmomvGeyf gonf?
odk@&mwGif trsm;pkonf EdkifiHa&;todjzifh pnf;urf;vdkufemjcif;ESifh yifyef;qif;&JcHjcif;r[kwfbJ u|efawmfwdk@acgif;aqmifrsm;. tuGyft!yf
aumif;r_a=umifhom jzpfonf[k u|efawmfwk@d oH;k oyfcho
J nf? Edik fiHa&;t& pepfwus ynmay;&ef vdo
k nf? cufonfu &Jabmftm;vHk;eD;yg;onf
awmaev,form; om;orD;;rsm;jzpf=u (tcsdK@u ygwD+cHaygufrsm;jzpfonf) ojzifh pmwwfajrmufr_ a&csdefedrfhonf? TtwGuf pcef;wnf
aqmuf+yD; r=umrDrSm pmwwfajrmufa&; v_y&f Sm;r_wck vkyfcJhonf? &or# ausmif;oH;k zwfpmtkyfrsm;udk &SmazG+yD; pmwwfolrsm;u pmrwwf
olrsm;udk oifay;onf? pmenf;enf;om wwfolrsm;udk ydw
k wfolrsm;uoifay;onf? pma&;pmzwf/ taygif;tEkwf/ tajrmuftpm;/ tydki;f *
%ef;wdk@udkomru yx0D/ ordki;f / taxGaxGody/`H jrefrmpm bmom&yfrsm;udk oifay;onf? vdt
k yfaom pmwwfajrmufra_ &csed f &olrsm;udk
Edkiif Ha&;oifwef;rsm; ay;rnf[k u|efawmfwk@d &nf&G,fxm;onf? ygw/D wyf/ tajccHa'oudk pepfwus jyefvnf wnfaqmuf+yD; tiftm;}uD;
xGm;aprnf[k u|efawmfw@dk ar#mrf eS ;f xm;cJo
h nf? ygw.
D a'otzJG@tpnf;rsm; ta&;edrhrf _ESihyf wfoufI ygwAD [du
k t&if;vJI tudki;f xif;jzpf
[k ajzodrfhay;cJhaomfvnf; u|efawmfwdk@cdkifuawmh rmeftjynfh xm;&SdqJjzpfcJhonf? u|efawmfwdk@e,fajrrSp+yD; ygwDudk jyefvnf}uD;xGm;
aprnf[k?
tckawmh tcsdeaf ESmif;cJh+yD? u|efawmfwdk@onf Tpcef; Te,fajrudk ,m,DpeG f@vwfxm;cJh+yD; vlpkcJ&G awmhrnf? ,m,Dqadk omfvnf;
rnfr#=umrnf qdkonfudk rSef; qIr&Edkif? vlpkcJG+yD; aemuf vljyefpkI &Edkifygrnfavm? tm;vHk; jyefvnfvdkufygEdkifrnfavm? &Jabmf
wa,mufwavudkr# jyefac:I &Edkifygrnfavm? ygwDA[ku
d wyfazsmuf&ef t}uHycJo
h nfrSm ESpftcsKd @=umuwnf;uyif jzpfonf? ygwAD [dku
tajrmftjrif&SdpGm t}uHycJhjcif;jzpfa=umif; u|efawmfwdk@ em;vnfygonf? odk@&mwGif u|efawmfwdk@rSm vufawG@azmfaqmif&ef jy\em
rsm;pGm&Sdonf? &Jabmfw+yHKwr}uD;udk jynfwGif;odk@ jyefvwf&ef rjzpfEdkif? &efolzrf;rdjcif; jzpfEdkifonf? odk@r[kwf aea&;xdkifa&; tusyft
wnf;a=umifh rvJra&SmifombJ &efol@xH vufeufcs&onfhtjzpfodk@vnf; a&mufEdkifonf? enf;enf;pDvDI wzufEdkifiHtwGif;odk@ vwfjyef
v#iv
f nf; rvwf&ao;bJ useaf eaom vlenf;pkav;rSm touftE&m,f &SdEkid o
f nf? Zmwfwlom; pm;wwfaom tzGJ@tpnf;wck. tE&m,fukd
xnfhrwGufbaJ eIr&? +yD;awmh e,fajrjy\em? onfe,fajrrSm u|efawmfwdk@r&Sad wmhv#if e,fajrudk olw@dk tydkiford f;+yD; wcsed frSm u|efawmf
wdk@jyefvnftajccsI r&awmhonfhtjzpfok@d a&mufEdkifonf? Tta=umif;rsm;a=umifhyif wyfazsmuf&ef u|efawmfwdk@ aESmifhaES;cJh &jcif;jzpfonf?
&efo@l ppfa=umif;rsm; xdk;vmv#if u|efawmfwk@d rSm [ef@wm;wGef;vSefypfEkid pf Grf; r&Sdonfuawmh aocsmygonf? tiftm;csif; vufeufcJ
,rf;csif; tqrwef uGmjcm;onf? Todk@qdkv#if &efoludk vHk;0wdkufcdkufjcif; rybJ wzufEdkifiHxJodk@ tomw=unf qkwfcGmay;rnfavm?
rjzpfEidk fyg? vltiftm; vufeuftiftm; wpHkw&m&Sdygvsuf aoewfwcsuf razmufbJ ol&Jabma=umifpGm cdkv_Hvmaom u|efawmfwk@d onf
wzufEidk if .
H ppfwyfa&S@wiG f OD;usdK;&csrd hrf nf? Todk@ OD;usdK;rcHEkid fyg? rdrb
d ufrSm txdcku
d f tusq;Hk tenf;qHk;ESihf &efoludk txdemqHk;jzpfapatmif
u;yrf;wdkufcdkuf&rnfjzpfonf? rD;r+idrf;cifawmh rD;awmufav; wawmufavmuf xawmufvdkuf&ao;wmy?
&efo@l ppfa=umifwa=umif; (cv& 27) u|efawmfw@dk &Sd&me,fpyfqD OD;wnfcsDwufvm+yD[k azazmf0g&D 'kwd,ywfwGif owif;&onf?
u|efawmfwkd@. a&S@wef;qDu&aom owif;r[kwf? u|efawmfwdk@teD;tem;&Sd rdwfaqGtzJG@tpnf; ABSDF qDu&aom owif;jzpfonf?
u|efawmfw@dk . wyfz@JG onf pcef;ESifh awmvrf;c&D; (3) &ufc&D;tuGmrSm&Sdaom u|efawmfwdk@ESifh teD;qHk;aus;&GmrSm a&mufaecJhonf? u|efawmf
wdk@onf awmif,mvkyfief;+yD;csed f 1999 ckEpS f ukefcgeD;avmufrSom wyfukd teD;qHk;a&S@wef;e,fajrodk@ vwfcJhjcif;jzpfonf? &efolu xdk&mG teD;rSm
ta,mifjy+yD; kww
f &ufwufvmcJhjcif; jzpf[efwyl gonf? &efol@ppfa=umif;onf u|efawmfw@kd qDok@d a&muf&ef tenf;qH;k (5) &ufcef@ vm&rnf[k
u|efawmfw@dk wGufonf? u|efawmfwdk@. a&S@wef;wyfukd jyefac:vdu
k f&m vlorl a&mufwwfaom awmeuf}uD;udkjzwf+yD; (2) &ufESihf ta&muf
jyefvmcJhonf? &efol@ppfa=umif;onf acsmif;twdik f;vdu
k f+yD; a&mufvmvdrhrf nf[k u|efawmfw@dk wGucf o
Jh nf? pcef;aemufausm&Sd awmifukef;
(2) ukef;ay:rSm wyfpk (2) pkudk wifxm;vdkufonf odk@&mwGif &efolonf u|efawmfwdk@qDodk@ wdkufdkufcsDvmjcif;rybJ u|efawmfwdk@pcef;.
awmifbuf e,fpyfqDodk@ yef;Iwuf+yD;rS e,fpyfawmifa=umtwdkif; ajrmufbufqo
D dk@ wufvmEdkifonf[kvnf; wGufEidk fygonf?
wyfukad e&mcs+yD;aemufwGif usepf cef;tm;vHk;udk e,fpyfwzufodk@ a&@ajymif;apcJhonf? pcef;wGi;f &Sd tdr/f vrf; taqmuftOD rSefor#udk
42

tr_u
d w
f pruseaf tmif vSu
J si;f &Si;f vif;cJhonf? &efow
l ufvmonf[k owif;&+yD; (6) &ufajrmufae@wGif &efoo
l nf e,fpyfawmifa=umtwdkif;
wufvmjcif;jzpfrnf[k u|efawmfwdk@wGufonf? pcef;ESihf ajcvsicf &D; wem&Dausmfausmfcef@ (wu,fawmh rsOf;ajzmifhc&D;qdkv#if em&D0ufcef@om
=umrnfxifonf) tuGm&Sd e,fpyfawmifa=um ausmufawmif. ajrmufbufwGif wyfpkwpkkudk wyfpdyfESpfpdyfcJGI ae&mcsxm;vdkufonf?
wpdyu
f wzufEidk fiHok@d 0if&m vrf;a=umif;t0&Sd awmifukef;ay:rSmjzpfonf? (aemufwef;twGuf umuG,f&efjzpfonf)? aemufwpdyfu
pcef;qDodk@oGm;&m e,fpyfvrf;a=umif;ay:rSmjzpfonf? ausmufawmifESifh udkuf (100) cef@oma0;onf? ausmufawmifay:rS tqif;vrf;.
ab;wzufwcsuw
f Gif tolw&meufaom acsmufrsm;&Sdonf? vrf;onf vlwa,muf oGm;omHrk #omus,f+yD; rdk;tcgrSmqdkv#if }udrfu;udk
wG,f+yD; qif;&/ wuf&onf? vrf;.tauG@wGif awmifeH&H&d+S yD; wzufrmS acsmuf&Sdonf? awmifeH&H. tqH;k wGif vrf;onf awmifurlay:odk@
jrifhwufoGm;+yD; csHKyifuav;rsm;jzifh ydwfaeonf? xdkcsHKyifuav;rsm;udk wdk;+zJIoGm;&onf? xdkurluav;ay:rSm aoewfwif+yD; &efoludk
teD;uyf ypfcwf&efjzpfonf? qkwfvrf;vnf;aumif;onf?
odk @ &mwGi f ausmufawmiftqif ; vrf; wGif &Jabmf tcsdK@ rdkif ; axmifaepOf awmifu kef; ay:rS w yfpdy fu ausmufawmifay:rSm
&efoal y:vmonfudk vSrf;jrifvu
dk f&I &Jabmfrsm;udk owday;onf@taeESifh ypfcwfvku
d &f onf? &efolu vufeuf}uD;i,frsm;jzifh jyefveS fypf
cwf&m u|efawmfwdk@&Jabmfrsm; qkwfajy;vmcJh&onf? tcsdefu azazmf0g&D (29) &ufae@ nae (3) em&Dcef@jzpfonf? u|efawmfwdk@&Jabmf
wOD;wavrS xdcdkufjcif;r&SdcJhacs?
aemufae@wGif &efolonf e,fpyfawmifa=umay:rS zJhqif;um pcef;xJodk@0ifonf? u|efawmfwdk@u vrf;rSqD;uwdkufcdkufjcif;/
rdkif;axmifjcif; rycJhacs? &efolowd}uD;pGm xm;awmhrnf[k u|efawmfwdk@ wGufrdaoma=umifhjzpfonf/ &efolpcef;xJrSxGuf+yD; e,fpyfawmif
a=umtwdkif; ajrmufbufodk@wufvmrS wdkufrnf[k&nf&G,fum rae@uwdkufyJGjzpfcJhaomwyfpkudk e,fpyfawmifa=umwae&mrSm csxm;
vdkufonf? pcef;aemufausm awmifukef;ay:rSm ae&m,lxm;aomwyfpku pcef;ESifuyfvsuf awmifukef;av;ay:odk@ ajymif;a&@ae&m
,lxm;vdkufonf? Tawmifukef;av;onf eH&HwckozG,f rwfapmufaeojzifh vlwufIr&Edkifacs? odk@&mwGif tdrfrsm;.aemufausm&Sd
awmifukef;av;xuf tenf;i,fyif edrhaf o;onf? teD;qHk;tdrfEiS hq
f kv
d #if ay (50) cef@oma0;onf? xd@k jyif pcef;vrf;r}uD;. tv,ftal =umwGif
ckwfvSJxm;aom opfyif}uD;rsm;. opfwHk;rsm;&Sdae+yD; xdkopfwHk;rsm;.tpyfwGif rdkif;rsm;udk nwGif;csif; axmifxm;vdkufonf? &efolonf
ae@vnf (12) em&DavmufusrS pcef;xJok@d a&mufonf? c&D;u eD;eD;av;jzpfaomfvnf; rdik f;udo
k wd}uD;pGm &Si;f +yD; 0if&aoma=umifh Tr#=umjcif;
jzpf[efwlonf?
&efoo
l nf pcef;xJodk@ a&mufa&mufcsi;f yif [dkypfvdkufonfypfvku
d f qJqdk}udrf;armif;vdkufEiS fh pcef;ud&k Sif;+yD;rS tdrfrsm;wGif 0ifae=u
onf[k apmifhaeaom 'kcJGrSL;u owif;ydk@onf? (aemufykid ;f rS =um;&aomowif;t& &efo@l ppfa=umif;u pcef;udo
k drf;+yD;jzpfa=umif; pcef;0ef;
usifrSm uwkwfusif;rsm;aomfvnf;aumif;/ +cHpnf;dk;rsm;aomfvnf;aumif; r&Sda=umif; wdk@. ppfXmecsKyfodk@owif;ydk@&m ppfXmecsKyf
ppfO;D pD;t&m&Sdu 'DvlawG vGwaf jrmufa'ovdk aeae=uwmyJ [k rSwfcsufcsonf[k od&onf?) rdef;rrsm;. pum;ajymoHrsm;udkyif =um;&
onf[q
k o
dk nf? &efol@ppfa=umif;onf txufrmS qdkchaJ om &GmteD;rSm bk&m;wnfonf[k ta,mifjy+yD; kwfw&uf wufvmcJhjcif;jzpfonf?
bk&m;yJrG Sm a,mufsm;rsm;udk tvG,w
f ul ay:wmqGEJ idk fygvsuf rdef;rrsm;udk ay:wmqJGvmonfrSm pufqkyfp&maumif;vSonf? &efolwk@d onf
u|efawmfwdk@ vSJusif;&Sif;vif;ay;xm;aom pcef;xJrmS Zdrfusustcef@om; em;aeEdik fcJh=uonf? olwdk@twGuf tyef;ajzp&m pcef;wcktjzpf
pdwfat;vufat; ae=uonf?
nae (4) em&DwGif u|efawmfwdk@. wyfpkxJu vufa&G;pif &Jabmf (8) a,mufu pwifwdkufcdkufonf? &efolu vufeuf}uD;
vufeufi,frsm;jzifh wkH@jyefonf? odk@&mwGif &rf;oef;ypfcwf=ujcif;jzpfonf? (olwk@d udk b,fae&muaeI ypfcwfonfudk rodyg[k ppfXmecsKyfok@d
tpD&ifcHa=umif; aemufydkif;rSm u|efawmfwdk@ =um;odcJh&onf? onfaemufwGif &efol@ppfXecsKyfu u|efawmfwdk@udk udk,faysmuf&efol [k
&nf!ef;cJhonf?) u|efawmfwdk@bufu atau 47 dkifz,f (6) vuf/ trf 79 AHk;oD;ypfavmifcsm (2) vufjzifh ypfcwfcJhjcif;jzpfonf?
u|efawmfw@dk bufu ypfcwfr_onf (5) rdepfcef@om =umrnfxifonf? &efo@l bufurl vufeuf}uD; vufeufi,frsm; (ypPwt
dk ygt0if) jzifh
&rf;oef;ypfcwf=uojzifh wd@k . aoewfoHEiS fh u|efawmfw@dk . aoewfoHudk rcJGjcm;Edik fbJ rdepf (20) =umr# ajAmif;qefatmif ypfcwfcho
J nf?
'kcJGrSL;OD; pD; aom wyfpkonf pcef;rSaeI at;at;aq;aq; qkw fcGmcJhonf? pcef; ESifh twefi,fa0;aom ae&mwae&mrSm
naepmcsufpm;&if; rD;avmifanmfeH@rsm; &onf[k owif;ydk@onf? wyfpkESpfpo
k nf e,fpyfawmifa=umay:rSm aygi;f vdkuf=uonf? aemufae@
pcef;rSaeI e,fpyfawmifa=umtwdkif; ajrmufbufodk@ wufvmaom &efoludk apmifhwdkuf&efjzpfonf? aemufae@wGif &efolay:rvm?
&efol@owif;udkvnf; bmr#r=um;&? u;rJha=u;eef;pufudkvnf; u|efawmfwdk@ roHk;bJxm;onf? &efol@xH owif;aygufrnf pdk;aom
a=umifhjzpfonf? &efol acsmif;zsm;twdkif; qkwfrnf[k u|efawmfwdk@wGufum naewGif wyfpkwpkESifh wyfpdyfwpdyfu acsmif;atmufbuf
awmifukef;ay:wGif ae&m,lxm;vdkuf=uonf?
43

u|efawmfwdk@ aemufusoGm;+yDwnf;? &efol@ppfa=umif;onf txdem+yD; e,fpyfawmifa=umtwdkif; rwufawmhbJ u|efawmfwdk@


r&dyrf datmif qkwfajy;oGm;cJhjcif;jzpfonf? wu,fawmh pcef;udk rD;_d@oGm;&rnf@tpm; pwdoabmjzifh odak vSmifku
H dkom rD;d_@+yD; xGufomG ;cJh
jcif;jzpfonf? aemufrS =um;od&aom owif;rSm &efol@ 'kppfa=umif;rSL; (Adv
k frSL;atmifausmfpef;) aoqH;k +yD; wyfcrJG SL;(2) OD; '%f&mtjyif;txef
&cJhonf[lIjzpfonf? tjcm;t=uyfwyfom;rsm;vnf; trsm;tjym; '%f&m&oGm;cJhonf? trsm;pkonf wdkufyJGjzpfptcsdefwGif pcef;xJrSm
axmifxm;aom rdki;f rsm;a=umifhjzpfonf? olwk@d twGuf uHqk;d onfum; aemufae@eHeuf pcef;rS qkwfcmG xGufajy;&mY pcef;teD;wGif wyfcGJrSL;ESifh
t=uyfwyfom;rsm; rdkif;eif;rd+yD; aemufxyf '%f&mrsm; &oGm;jcif;yifjzpfonf? u|efawmfwdk@ rlvuqifxm;cJhaom wdkufuGufxJodk@
0ifomG ;rdch=J ujcif;jzpfonf? &efol@ppfa=umif;. &nfreS f;csufum; aemufrS &duQmyd@k vmrnfh ppfa=umif;udk pcef;xJraS eI apmifh+yD;aemuf e,fpyf
awmifa=umtwdkif; ajrmufbufo@dk wuf&efjzpfonf? &efo@l wyfr (33)rS AsL[mwckuvnf; usaemfw@dk .ajrmufbuf e,fpyfodk@ wufvmae
a=umif; od&onf? wyf (2) wyfaygif;t+yD;rSm u|efawmfwdk@pcef;ae&modk@ jyefqif;vm+yD; pcef;wnfrnf[k cef@rSef;&onf? ckawmh cv& (27)
onf txuftrdef@udk remcHbJ 'a&maomyg; qkwfajy;oGm;cJhjcif;jzpfonf[k aemufrS=um;od&onf? u|efawmfwdk@cdkifrSm ESpfaygif; (30)
ausmf awmfvSefa&; tawG@t}uHK&Sdaom cdkiftwGif;a&;rSL;u cv& 27 u|efawmfwdk@udk wav#mufvHk; 'kuQay;cJhor#awG 'DwcsDawmh
tukefausoGm;+yD [kqkyd gonf?
&efol@ppfa=umif; qkwfajy;oGm;a=umif;udk (10) &ufcef@ =um+yD;rS u|efawmfwdk@ odcJh&onf? rwfvv,fodk@ a&mufvmcJhonf?
rd;k wyufEpS f yuf&mG onf? u|eaf wmfw@kd onf &dumQ odak vSmifkrH sm;rS &dumQ rsm;udk &oavmufo,f,+l yD; vHk cH&mae&mrsm;rSm 0Sux
f m;vdu
k =f uonf?
rwfvaemufqk;H ywfwGif &efol@ppfa=umif;ESpfa=umif;aygif;+yD; wufvmjyef+yD[k owif;&onf? xd@k jyif ajrmufbufe,fpyfodk@ wufvmaeaom
wyfr (33) . AsL[mvnf; e,fpyfodk@ a&mufvk+yD? awmifbufrSwufvmaom ppfa=umif;ESpfa=umif;onf cv& (101) ESifh cHvku
d f&aom
cv& (27) wdk@jzpfonf? onfwcgawmh &efou
l ud,
k faysmuf&efolukd ppfa=umif;ESpaf =umif;jzifh 0dki;f 0ef;!yyf dwf acsr_e;f / tjrwfxkwf uvJh
pm;acs&ef [k}uKH;0g;onf? wu,fhvufawG@Yrl cv& (27) ppfa=umif;onf u|efawmfwdk@pcef;odk@ ra&mufrD ABSDF pcef;.teD;wGif
wyfom;ESpfa,muf rdkif;xd+yD; jyefvSnfhajy;onf?
cv& (101) u ,cif cv& (27) vmcJhaom vrf;a=umif;twdkif; vmcJh&m ausmufawmifxdyfwGif rdkif;xdonf? xdkae&mrSm
em&D0ufc&D;cef@tuGmwGif u|efawmfwdk@wyfu wdkufuGufqifxm;onf? wdkufyJGpv#if &efolrsm; ae&m,l0yfrnfh vloGm;vrf;wav#mufwGif
rdkif;rsm;axmifxm;cJhonf? &efol@ ppfa=umif;onf apmapmu rdkif;xdxm;ojzifh rdkif;rsm;udk a&Smifonfhtaejzifh vrf;ay:rav#mufawmhbJ
vrf;ab;ae&mrsm;rSaeI av#mufvm&m rdkif;xdjyefonf? &efol(3) a,muf wa,muf+yD;wa,mufxdonf? &efol@wyf&if;rSL; ('kAdkvrf SL;}uD;
atmifausmv
f )S u twdkufcH&awmhrnfukd &dyrf [
d efwo
l nf? &nfrSef;csut
f wdik ;f a&Sok@d qufwuf&ef ppfXmecsKyfu trde@f ay;ygvsuf a&S@rwufbJ
u|efawmfw@dk . pcef;&Sd&mbufok@d qif;oGm;onf? u|efawmfwdk@wyfu pcef;ta&S@zsm;rS xGufvmrnfh e,fpyfawmifa=umay:rS wae&m/ xd@k jyif
pcef;aemufzsm;rSaeI wufvmzG,f&Sdaeaom e,fpyfawmifa=um. aemufwae&mrSmvnf; apmifhaecJhonf?
&efolonf aemufae@eHeuf apmapmwGifvnf; ay:rvm/ ae@vnfcsdefrSmvnf; ay:rvmojzifh u|efawmfwdk@ pOf;pm;&usyfaecJhonf?
aemufae@ae@vnfusrSyif &efo@l ppfa=umif;onf acsmif;zsm;twdik f; atmufo@dk qif;oGm;cJha=umif; owif;&onf? xdk@jyif &efol@wyfom;rsm;
trsm;tjym; xGufajy;=uonf[v
k nf; od&onf? wyfom;rsm;omru wyfpdyfrLS ;wa,mufu .wyfpdyfrS wyfom;rsm;ESihf ay:wmrsm;udk
OD;aqmif+yD; xGufajy;onftxdyif jzpfcJhonf? aemufxyf w&uf=um+yD;rS &efolppfa=umif;onf e,fpyfodk@ jyefwufvmcJhonf? ajrmufydkif;
e,fpyfok@d a&mufaeaom wyfr (33) . AsL[mudk apmifhaecJhonf?
xdkAsL[mu e,fpyfawmifa=umtwdkif; qif;vmcJh&mY rdkif; (2) cg xdonf? u|efawmfwdk@wyfzGJ@udkvnf; jyefacgufxm;vdkufonf?
&efou
l u|eaf wmfwk@d pcef;teD; e,fpyfawmifa=um. tjrifq
h k;H awmifxyd fwGif pcef;aqmufonf? pcef;ae&mywf0ef;usiu
f k&d Sif;&if; u|efawmfw@dk
axmifxm;aom rdkif;rsm;udk wvHk;+yD;wvHk; eif;rdonf? xdk@aemuf arvqef;wGif atmufbufteD;qHk;&Gmrsm;rS &Gmom;rsm;udk a,mufsm;
rdef;rr[l &GmvHk;u|wf ay:wmqGJum wdk@.pcef;rsm;twGuf &duQmpkaqmif;onf? u|efawmfwdk@vnf; wyfazsmufvdkuf&awmhonf?
&Jabmfrsm;udk tpkcJG+yD; wpk+yD;wpk at;at;csrf;csrf; aeEdkifaom ae&mrsm;od@k ajymif;a&@ay;cJo
h nf?
u|efawmfwdk@e,fajrrSm jzpfyGm;cJhaom txufazmfjyyg wdkufyJGonf ArmjynfuGefjrLepfygwD. aemufqHk;wdkufaom wdkufyJG[k qdkEdkif
rnfxifygonf? ygwAD [dk.wyfrsm; 1989 ckESpfwiG f yoGm;cJ&h m ygwD. ppfa&;v_yf&mS ;r_rsm; csKyf+idrf;oGm;cJhonf[k ordkif;a&;olw@dk u a&;cJh=uonf?
aemufyidk f;wGif ygwD. tjcm;e,fajrrsm;wGif ppfa&;v_yf&Sm;r_rsm; u|efawmfwk@d e,fajrrSm wdkufchaJ om wdkufyG+J yD;qHk;rSom ygwD. ppfa&;v_yf&Sm;r_
+yD;qHk;cJhonf[k qdkEdkifygonf? wu,fawmh ygwDA[dkrSm&Sdaom wyfrsm; yoGm;+yD;aemuf (21) ESpf=umrSm wdkufcJh&aom usaemfwdk@e,fajrrS
wku
d fyGo
J nfom ygwD. aemufq;Hk wdkufyjJG zpfonf[k qdx
k dkufygonf?
&Jabmfarmifarmifvwf (azazmf0g&Dv 22 &ufae@ 2014 ckESpf )
44

ypPn;f rJv
h w
l ef;pm; a0g[m&rSonf oabmw&m;odk h

Armjynfukd uGejf rLepfpmayeJ u


h eG fjrLepf0g' a&muf&dv
S mwJh
tcg tusdK;quftm;jzifh 0g'a&;&m/ tbd"rRmqdkif&m pmayawG
wdk;wufjyef@yGm;vmygw,f? jrefrmbmomjzifh 0g'a&;&m a0g[m&
awG toH;k tE_e;f awG ay:xGe;f vmw,f? t&if;&Sif/ "e&Si/f ypPnf;rJh
pwJh jrefrmbmom a0g[m&awG ay:xGef;vmygw,f? rsm;aom
tm;jzifh rl&if; t*Fvdyfa0g[m&awGudk bmomjyefqdkxm;wmyg?
'Da0g[m&awG&J@aemufuG,fu ordkif;a=umif;/ tbd"rRmqdkif&m
t"dy`m,fzGiq
fh kcd suaf wGeJ@ qufpyfyaHk wG[m pdwf0ifpm;p&m aumif;
ygw,f?
*smrefvlrsKd;awGjzpfwJh rmhufpfeJ@tdef*,fwdk@[m t*Fvdyf
bmompum;udk wwfu|rf;olawG jzpfayr,fh olwdk@&J@usrf;awG/
pmayawGudk *smrefvo
dk m a&;om;cJ=h uygw,f? urBmtESH@u olwk@d
tbd"rRmudk avhvmvdkolawG/ vdu
k femusifh}uHvdkolawGu rdrdwk@d
rdcifbmompum;udk bmomjyef,l=uygw,f? rsm;aomtm;jzifh
edkifiHwumoHk; jzpfaewJh t*FvdyfbmomeJ@ jyefqdkxm;wmawGudk
udk;um;jyD; jyefqdk=uwmyg?

wdkufatmif& J

awGtjzpfom rSwfwrf;,l&ygw,f? 'Duav;awGu tem*wf


a&mrwdkif;jynfudk tvkyt
f au|;jyKr,fqdkwJh oabmeJ@yg? 'Duav;
awG }uD;jyif;vmwJhtcg ppfom;awGtjzpfeJ@ ppfr_xrf;&ygr,f?
vuf w if b mompum;rS m uav;awG u d k proles vd k @ ac:+yD ;
proletarius &J@t"dy`m,fuawmh uav;rsm; arG;zGm;xkwfvy
ko
f l
vdk@qdkygw,f? 'ga=umifh uav;awGom arG;ay;wJh 'grSr[kwf
uav;awGomydkifwJh vlwef;pm;vdk hac:qdkwmyg? 'gudk rmhufpfu
ypPnf;rJhvlwef;pm; qdkjyD; ydkjyD;oifhawmfr,fh toHk;tE_ef;tjzpfeJ@
ol@tbd"rRmrSm pwifac:a0:oHk;pGJygw,f?

'gayrJh t*F v dy f bmomrS m ypP n f ; rJh v lw ef ; pm;qd k w J h


proletariat [m *smrefbmomrSmvnf; twlwy
l gy?J 'DypPn;f rJq
h w
kd hJ
a0g[m&uvnf; rmhufpfu vufwifbmompum;udk ,lok;H xm;
wmvdk hqdkygw,f? bmvifwuUokv
d rf Sm a&mracwf Oya'udk avh
vmcJw
h Jh rmhupf fu ol htbd"rRmrSm a&mracwf toHk;tE_ef;wckudk
,loHk;vdkufwmvdk@qdkygw,f? 'ga=umifh ypPnf;rJhvlwef;pm; (The
Proletariat) qdkwJh a0g[m&&J@ rlvtpu vufwifbmomu
jzpfygw,f?
a&mrwdk i f ; &J @ qrajrmuf bk& if jzpf w J h qm;AD; ,yfp f
wl;vD;,yfp&f J@ acwfrSm tcGeftwkwfawG aumufczH @dk eJ@ ppfr_xrf;
r,fh ppfonfawmf pkaqmif;a&;twGuf csrf;omu,f0r_ (ypPnf;
OpPm ydik fqidk fr)_ tay:rSm tajccHjyD; vlwef;pm;awG cGJjcm;owfrw
S f+yD;
ppfwrf;aumufygw,f? tqdyk g vlwef;pm; 5 rsdK;xJrSm rygwhJ tedrfh
qHk; tqif;&JqHk; vlwef;pm;udk Proletarius (Proletarii) vdk@
ac:w,fvk@d qdkygw,f?

rmhupf &f J@ proletariat ua&m a&mracwfu proletariat


awGet
J wlwlyJvm;? wlnDwmuawmh rmhufpfwk@d ajymwJh ypPnf;rJh
vlw ef; pm;rSm a&mracwfu vdkyJ ukef v kyfypPn f; wif r[kw f/
udk,fa&;udk,fwm ydkifqdkifr_ bmwckrS pm&if;jyp&m r&Sd=uygbl;?
ukefvkyyf pPnf;wif r&Sdwmr[kwf / tdr+f cHajr ypPn;f OpPm ydkifqkid rf _
vnf; r&Sd=uwmyg? 'gayrJh &Sio
f efaexdkifzk@d vkyftm;udk a&mif;pm;
=u&ygw,f? a&mracwfrSmawmh }uD;vm&if ppfr_xrf;r,fh uav;
awGukd arG;zGm;ay;wJhtwGuf a&mracwf proletariat vlwef;pm;udk
bk&ifu axmufyaHh u|;arG;xm;w,fvkd hqydk gw,f? 'gayrJh acwfopf
ypPnf;rJhvlwef; pm;uawmh vufv_yfrS yg;pyfv_yfEkdifwJh tajc
taeyg? vkyftm;udk a&mif;pm;&ygw,f?

a&mrvl@tzG@J tpnf;udk tvkyftau|;jyKzd@k olw@dk rmS ypPn;f


OpPm rnfrnf&& r&SdwhJ odk@r[kwf bmydkiq
f idk fr_rrS &SdwhJ qif;&Jom;
vl w ef ; pm; jzpf y gw,f ? 'ga=umif h qm;AD ; ,yf p f w l ; vD; ,yf p f
bk&ifvufxufrSm ppfwrf;aumufawmh ypPnf;OpPm ydkifqdkifr_udk
pm&if; rwifjyEkdifw JhtwGuf olw dk@&J@ uav;awGudk ypPn f; OpPm
45

a&mracwf proletariat eJ rh mhupf &f J ph roletariat rSm ydik q


f ikd rf _
ypP n f; OpPm (ukefv k yfypP n f; tygt0if) r&Sd =uwm wlygw,f?

a&mracwf ypPn;f rJah wGuawmh uav;awG arG;ay;&w,f/ ppfr_xrf;


zdk@ twGufyg/ 'DtwGuf bk&ifu olwk@d udk axmufyHhw,f? rmhufpfwk@d
tdef*,fwdk@&J@ acwfopf tvkyform; vlwef;pm; (0g) ypPnf;rJhvlwef;
pm;uawmh olwdk@uav;awGa&m olwdk@rdom;pk0ifawG tm;vHk;
&Sifoef&yfwnfzdk hvyk ftm;udk a&mif;pm;&wJt
h jzpfudk a&mufygw,f?
b,ftyk pf ;kd olurS raxmufyo
hH vdk olw@kd uvnf; olwkd u
h av;awGukd
ppfr_xrf;&efqdkjyD; qufozdk@rvdkygbl;? 'gayrJh tcpm;u|eftjzpf
EGHepf=u&ygw,f?

olu qdkygw,f? tvkyform; vlwef;pm;qdkwm bmvJ/ b,fol


awGvJ/ uGjJ ym;csufawG/ 0d0g'jzpfaewmawG trsm;}uD;&Sdw,f? b,fol@
udk ypPnf;rJhvdk@ owfrw
S frvJ/ b,fol@udk rowfrSwfbl;vJ pojzifh?
aemuf olajymwmu tvkyform;vlwefpm; qdkwmudk cGJjcrf;pdwfjzm
&wJh ta=umif;u t"du vlr_awmfvSeaf &;twGufygyv
J dk hqdkygw,f?
vl@tzGJ htpnf;udk tajctjrpfuvSef ajymif;vJedkifwm[m
tvkyo
f rm;vlwef;pm;yJ jzpfw,f? tvkyform;vlwef;pm;&J@ awmf
vSefa&; wenf;tm;jzifh ypPnf;rJhawmfvSeaf &; r&Sd&if qd&k S,fvpfawmf
vSefa&; r&SdEdik b
f l;? edkifiaH &;t& awmfveS fr_awGawmh &SEd ikd fw,fqdkwJh
rmhufpf0g'&J hpH_jrifoHk;oyfcsufjzpfwJh qdk&S,fvpf awmfvSefa&;udk
ypPn;f rJah wmfveS fa&;tjzpf owfrSwzf Gihq
f ckd suu
f kd olu jyefvnf wifjy
ygw,f? 'gt
h jyif rmhupf frmS tvkyform;vlwef;pm; (0g) ypPn;f rJv
h l
wef;pm;eJ@ ywfoufvdk@ +yD;jynfhpHkwJh t"dy`m,fzGifhqdkcsuf r&SdcJhbl;vdk@
olu axmufjyaqG;aEG;xm;ygw,f?

ypPnf;rJhvlwef;pm; qdkonfrSm rdrdudk,fydkif xkwfvkyfa&;


y&dabm* (t&if;tjrpfawG) r&Sdaoma=umifh touf&Sif aexdik f&ef
rdrdwdk@. vkyt
f m;udk rvGJraoG a&mif;pm;&aom acwfopf tvkyf
orm; vlwef;pm; jzpfonf?

(1888 ckeSpf t*Fvdyb


f mom yHkESdyjf cif;twGuf tde*f ,f. rSwcf suf)
ydkifqdkifr_(ypPnf;) vHk;0r&Sdaom vlwef;pm;onf wdk@
wnfwaHh &;twGuf vdt
k yfaom b0wnf+rJa&; ypPn;f rsm;&&ef rdrw
d @kd
vkyftm;udk "e&Sirf sm;xH("e&Sifvlwef;pm;xH) ra&Smifrv$Jom a&mif;
cs&ygonf? Tvlwef;pm;udk ypPn;f rJv
h lwef;pm; odk@r[kwf ypPnf;rJh
[k ac:ygonf?

pdwf0ifpm;p&m/ owdjyKp&maumif;wmu vlr_tajymif;


tvJ(0g) vl@tzGJ htpnf;&J@ tajymif;tvJtwGuf ypPnf;rJah wmfveS f
a&; qifE$J&r,fh ypPn;f rJhvw
l ef;pm;udk wdwu
d sus vuQ%m owfrw
S f
zdk@ jzpfedkifovm;? rmhufpfeJ@tdef*,fwdk@&J@ vlwef;pm; zGifhqdkcsufawG
vuQ%m owfrw
S fcsuaf wGu bmawGv?J 19 &mpku tvkyform;
vlwef;pm;eJ@ 21 &mpk tvkyform;vlwef;pm;&J@uGmjcm;csuf/ t
aemuf wdik ;f u ypPn;f rJhawGeJ@ ta&S@wkid ;f u ypPnf;rJah wG&@J uGmjcm;csu/f
'ghtjyif acwfopf Armjynfu ypPnf;rJhvlwef;pm; vuQ%m pwm
awGyg wwfEikd for# jynfhjynfhpHkpHk pkpnf;aumufcsufcszdk@eJ@ cGJjcrf;pdwf
jzmzdk@ vdt
k yfwmawG trsm;}uD;&Sdygw,f? rmhufpf0g'DawGvnf; acwft
qufquf cGjJ crf;pdwfjzmr_awG trsm;}uD; jyKvkyfxm;=uygw,f?

(tde*f ,f - uGejf rLepf0g'. tajccHrrl sm;)


rmhufpf&J@ypPnf;rJhvlwef;pm;eJ@ a&mracwf ypPnf;rJhvlwef;
pm;rSm wlnDcsufwcsKd@&Sdayr,fh rmufhpf0g'&J@vlwef;pm;vuQ%m
owfrw
S fcsuu
f vlr_aA'qdkif&m vlwef;pm; owfrSwfcsuef J@ rwljyef
ygbl;? vlra_ A'qdkif&m vlwef;pm; owfrSwcf sufu &Si;f ygw,f? aiG
a=u;/ ynmt&nftcsi;f / tvkyftudik f pojzifh oufqkid &f m *k%fj'yf
awGudkvdkuf+yD; b,folb,f0guawmh b,fvlwef;pm; qdkwmrsKd;
owfrw
S fwmrsKd; jzpfygw,f? rsm;aomtm;jzifh aiGa=u;csrf;omu,f
0r_ukd vdu
k +f yD; tajccHvlwef;pm;/ vlvwfwef;pm; pojzifh cGjJ cm;owf
rSw=f uw,f? tvkyform; vlwef;pm; (working class) qdk&if vnf;
xdk@twlyJ/ &Sifoefaexdkifzk@d b,fvdk tvkyt
f udkirf sKd ;rqdk vkyfukid =f u
ol tm;vHk;udk +cHKiHk+yD; ac:qdk owfrSwfwm jzpfygw,f cif;csuf
tenf;i,f &Sdayr,fh wdwdusus owfrSwfydkif;jcm;vdk@&ygw,f?
'gayrJh rmhufpf0g'&J@ypPn;f rJv
h lwef;pm; (0g) tvkyform;vl
wef;pm; owfrSwfcsufuawmh ukefvkyft&if;tjrpf ypPnf;awGudk
ydkiq
f kdifr_ay:rSm tajccHygw,f? 'guawmh t"du tajccHtcsufyg?
'ghtjyif wjcm;owfrSwfcsufawG t"dy`m,fzGifhqdkcsufawG &Sdygao;
w,f? rmhupf feJ@tdef*,fwk@d txl;ojzifh rmhufp&f J hpmayawG/ usrf;awG
xJrSm tvsOf;oifhovdk owfrSwfazmfjyoGm;wmawG &Sdygw,f?

ud,
k yf ikd f ukev
f yk t
f &if;tjrpf ypPnf;awG r&Sw
d t
hJ cg ypPn;f &So
d l
"e&SifawGxrH Sm vkyftm;udk a&mif;pm;&wJh ypPn;f rJhawG tvkyform;
awG jzpfvm&wmuvnf; tde*f ,f&J huGefjrLepf0g'. tajccHrrl sm;
rSm tus,fw0ifh &Sif;jyxm;ovdkyJ pufr_awmfvSefa&;u tpjyKyg
w,f? tvkyform;awG&J hwydkifwEkdif ukefvkyfud&d,mawG pojzifh
awG[m wefz;kd rJu
h ek w
f ,f/ t&if;&Siaf wGom 0,f,yl ikd fqikd zf dk w
h wfeikd fwhJ
puf,E&m;}uD;awGa=umifh tqHk;owfrSm ypPn;f rJhawG[m vkyfcpm;
tvkyo
f rm;awG tjzpfe@J aoG;pkycf H&wJb
h 0 a&mufuke=f uw,f po
jzifh? trsm;tm;jzifh odxm;+yD;om; jzpfwma=umifh tus,frcsJ@awmhyg?
ypPnf;rJhvlwef;pm; qdkonfrSm rdrd. touf&Sifaexdik fa&;
udk rnfonfh t&if;tES;D ay:u &&Sdonfh tjrwftpGe;f ay:rS r[kwb
f J
rdrd. vkyt
f m; a&mif;csjcif;ay:rSmom vH;k 0ESifhwckwnf; trSjD yK ae
xdkio
f nfh vl t
h zGJ htpnf;wGif;&Sd vlwef;pm;w&yf jzpfygonf? wdk
h. qif;&Jr/_ csr;f omr_/ wdk@. aoa&;&Sifa&;ESifh wdk@. &yfwnf
r_wckv;Hk onf vkyftm;awmif;qdkr_tay: wnf&+Sd yD; xdk@ a=umifhvnf;
vkyfief;aumif;csed fqdk;csed f tajymif;tvJrsm; txde;f tcsKyfr&Sd +yKdiq
f idk f
r_. tajymif;tvJjrefr_rsm;tay: wnfaeonf? ypPn;f rJh odk@r[kwf
ypPn;f rJhvw
l ef;pm; qdkonfrmS pum;wcGef;wnf;eSifh ajym&v#if q,fh
udk;&mpk. tvkyform;vlwef;pm; jzpfygonf?

tar&duefvlrsdKordkif;ynm&Sifvnf;jzpf pma&;q&mvnf;
jzpfwJh rmhufpf0g'D rmwif *vufbmref;u 1975 ckESpfxkwf ol@&J@
pmtkyf tvkyform;vlwef;pm;ESihf vlrt
_ ajymif;tvJrSm tvkyf
orm; vlwef;pm; (0g) ypPnf;rJhvlwef;pm;udk vuQ%m owfrSww
f m
eJ@ywfoufvdk@ aqG;aEG;xm;wm&Sdygw,f? pdwf0ifpm;p&m aumif;
w,f? aemiftcg tvsOf;oifhwJhtcg tus,fcsJ haqG;aEG;ygrh ,f?
46

(tde*f ,f - uGejf rLepf0g'. tajccHrrl sm;)

ukefvkyyf pPnf;awG t&if;tjrpfawG r&Sv


d dk hvkyt
f m;udkom a&mif;pm;&wJh ypPn;f rJhawGrmS udk,yf idk fypPnf; OpPmawG Oyrm tdrf/ jcH/ ajrawGa&m
&Sdygovm;? &Sv
d mEkdifovm;? 'gawG tm;vH;k eJ hywfoufvdk@ rmhupf feJ@tde*f ,f aqG;aEG;wifjyxm;wmawG &Sdygw,f? rnfodk@yifjzpjfzpf aocsmwJh
t"dutcsuu
f awmh rmhupf feJ t
h ed *f ,fwkd h xyfwvJvJ azmfjycJw
h hJ ypPn;f rJv
h lwef;pm;qdw
k m rdru
d ,
kd yf ikd f ukev
f kyyf pPn;f r&Sdvkd "h e&Sifvw
l ef;pm;xHyg;
vkyftm;a&mif;pm;&oludk qdkvdkwmygyJ? vkyftm;qdkjyefawmh um,vkyt
f m;udk trDSjyK+yD; toufarG;&wJh tvky=f urf;orm;awG/ pufk/H tvkyfHk
vkyfom;awGudkyJ &nfnef;wmvm;/ OD;aESmufudkoHk;+yD; tvkyfvkyf=uwJh ausmif;q&mawG/ pma&;q&mawG/ wwfodynm&SifawGa&m ypPnf;
rJah wGyJvm;? 'gawGudk rmhufpfu tus,fw0ifh &Sif;vif;zGiq
fh dkxm;wmawG &Sdygw,f?
acwftqufquf &SifoefaeqJjzpfovdk &Sio
f efaeOD;r,fh rmhupf f0g' oabmw&m;/ tbd"rRmqdkif&m avhvmoHk;oyfcsufawG urBmtESH@
trsm;}uD; vkyfch=J uygw,f? vkyaf e=uwkef;ygy?J tckvkd ypPn;f rJv
h lwef;pm; vuQ%m owfrSwfcsuef J@ywfoufvdk@ cGjJ crf;pdwfjzm avhvm=uwJh
rmhupf f0g'aD wGvnf; trsm;}uD; &Sdygw,f? 'Dvdk aqmif;yg;wyk'fpmeJ@ rvHkavmufygbl;? aemiftcg tcGifhoifw
h t
Jh cg 'DxufydkjyD; tus,w
f 0ifheJ@
wifjyaqG;aEG;edkifr,fvdk@ ar#mfvifhygw,f? 'Daqmif;yg;udkawmh 'DrSmyJ wcef;&yfyghr,f?
wdkufatmif&J

&Jabmfrsm; rdwfaqGrsm;cifAsm;vmrnfhESpf 2014 =o*kwfv (15) &ufae@onf Armjynf uGefjrLepfyg


wD wnfaxmifonfh(75) ESpfajrmuf pdef&wkobifumv jzpfygonf?
Ttcgawmfae@ukd txdrf;trSwfjyKonfhtaeESifh jynfol@tm%m
*sme,fukd txl;xkwftjzpf xkwfa0vkdygonf?
&Jabmfrsm;/ rdwaf qGrsm;xHrS pmrlrsm;/ ygwDESifh ywfoufonfh orkdi;f 0if
"mwfyrkH sm;/ vufa&;rlrsm;/ tcsut
f vufrsm;ponfw@dk ukd ar#mv
f ifhygonf?
tm;wufoa&m ay;ykd@=uvdrfhrnf[kvnf; ,kH=unfygonf?
ay;ykd@=u&efvnf; tEl;tnGwf awmif;qkdvkdufygonf?
(pmwnf;tzGJ@)

47

vDeif &J@ oydwf

udkwl;

k&Sm;rSm tvkyform;oydwrf sm; pdyfvmw,f? oydwrf arSmufwJh pufHk r&So


d avmufyJ? r@}uD;awGrmS oydw[
f m
jywfw,fr&Sb
d l;? 'ga=umifh vlwef;pm;tawG;tac:&SdwJh tvkyform;rsm;eJ@ qdk&S,fvpfrsm;(aemif abmf&SDApfrsm;) tzdk@
oydwf&J@ta&;ygr_ oydwfenf;emESifh qdk&S,fvpfrsm;&J@ vkyfief;wm0efeJ@ ywfoufwJhudpPrsm;[m =umavta&;}uD;av
jzpfvmw,f? ,ck yxraqmif;yg;rSm tvkyform;vlwef;pm; v_yf&Sm;r_twGif; oydwf&J@ ta&;ygru
_ dk oHk;oyfygr,f?
'kwd,aqmif;yg;rSm k&Sm;EdkifiHtwGif;&Sd oydwfqef@usifa&; Oya'rsm;ta=umif; oHk;oyfr,f?
wwd,aqmif;yg;rSmawmh k&Sm;oydwfenf;emrsm;eJ@ vlwef;pm;tod&SdwJh tvkyform;rsm;&J@
vkyfaqmifr_rsm;ta=umif; wifjyr,f?
OD;pGmoydwfrsm; ay:aygufjyef@ESH@&jcif; ta=umif;&if;udk &SmazG&r,f? udk,fawG@jzpfap olrsm;ajymvdk@jzpfap
owif;pmrsm;rSjzpfap pufHk}uD;rsm;wGif oydwfrsm; kwfw&ufay:aygufvmwm ta&twGufvnf; rsm;vmwm
awG@&w,f? tvkyform; &mcsDaxmifcs&D SdwhJ pufHkwkid f;rSm oydwfrarSmufwJhpufHk r&SdoavmufyJ? k&Sm;rSm
pufHk}uD;tenf;tyg; &SdpOfu oydwftenf;tyg;yJ &Sdw,f? pufr_Zkefa[mif;rsm;aum pufr_+rKd@&Gmopfrsm;rSmyg
pufHkopftajrmuftjrm; ay:aygufvmwJhtcg oydwfrsm; ydkpdyfvmw,f?
bmha=umifh yrm%}uD;rm;wJh pufrx
_ kwfvyk fa&;u oydwfwku
d fyrGJ sm;udk jzpfay:apovJ? ta=umif;u
t&if;&Sifpepfu tvkyform;wdkufyGJrsm;udk jzpfay:apum xkwfvkyfa&;yrm% }uD;rm;wmeJ@tr# oydwfwdkufyGJrsm;
}uD;xGm;vmapygw,f? 'gudk oHk;oyf=unfh&atmif?
t&if;&Sifpepfqdkwm ajr/ pufHk/ pufud&d,m ponfw@dk udk tenf;pk ajrydkif&Sif t&if;&Sif}uD;rsm;uom
ydik fqkid fwJh vlr_pepfjzpf+yD; trsm;pk jynfolvx
l k}uD;u ydkiq
f dkifr_r&Sd odk@r[kwf tenf;i,fom ydik fqkid f+yD;
tcpm;tvkyform;tjzpf t"rRwGef;ydk@cH&wJh pepfjzpfw,f? t&if;&Sifrsm;u tvkyform;eJ@ ol@rdom;pk &SifoefEdkifHk
vkycf udkomay;+yD; tvkyform;u xkwfvkyfvdkuw
f Jh txGufypPnf;ay:u tjrwftpGe;f trsm;pkudk odrf;ydkuw
f ,f?
t&if;&SifpD;yGm;a&; atmufrSm jynfoltrsm;pk[m tcpm;tvkyform;tjzpf udk,fhtwGuf tvkyfvkyf&wm r[kwfbJ
tvkyf&SiftwGufom vkyfae&wmjzpfw,f?
vkycf av#mhav tjrwfrsm;av jzpfwJhtwGuf t+rJwrf;qdkovdk tvkyf&Sifu vkyfcav#mhcsifwm
tvG,fodEdkifw,f? tvkyform;uvnf; ol@rdom;pk&J@ pm;0wfaea&; vlwef;aphaeEdkifa&; olawmif;pm;rjzpfa&;
twGuf avmufiapzdk@ tjrifhqHk;vkyfc &csifwmyJ? 'gha=umifh tvkyf&Sit
f vkyform;=um; vkyfcwdkufyGJ[m
rjywf&Sdaew,f? tvkyf&Sifu aps;taygqk;H vkyfom;udk vGwfvGwfvyfvyf iSm;Edkifw,f? tvkyform;uvnf;
oluufwJhtvkyf&Sif olydk&if;eD;wJhtvkyf&Sif vkyfcydkay;wJhtvkyf&Sifudk vGwfvGwfvyfvyf ol@udk,foliSm;Edkifw,f?
tvkyo
f rm;[m +rKd@rSmjzpfjzpf awmrSmjzpfjzpf ajr&Sif csrf;omv,form; uefxdkufwm od@k r[kwf pufHkydkif&SifxH
ol@ud,
k fol iSm;&rf;wJhtcg (vkyftm;a&mif;cswJhtcg) tvkyf&Sife@J t+rJwrf;aps;qpf ae&+yD; vkyfcwdkufyGJ
wdkuaf e&w,f?
tvkyform;wa,muf[m olwOD;wnf; vkyfcwdkdufyGJ wdkufvdk@jzpfovm;?
v,form;rsm;[m aus;vufrSm b0ysuf+yD; +rKd@jypufHkrsm;od@k vGifhvm=uw,f? r@awGrSm tvkyfvufrJhawG
wdk;yGm;+yD; aus;vufrSm olawmif;pm;awG rsm;oxufrsm;vmw,f? ajr&SifeJ@pufHkydkif&SifawG[m pufud&d,mawG
oHk;vmwJhtavsmuf tvkyfawG"m;jytwdkufcH&um tvkyform;awG vrf;ab;a&mufukefw,f? vlawG[m
iwfvmwJhtavsmuf vkyfcudkvnf; aps;ESdrfwmydkcH&w,f? tvkyform;tzdk@ tvkyf&Sifudk olwOD;wnf;
qef@usifzdk@qdkwm rjzpfEdkifbl;? wu,fvdk@ tvkyform;u vkyfcwdk;awmif;&if vkyfcjzwfawmufwmudk
48

apm'uwuf&if tvkyf&Sifu ol@udkarmif;xkwfvdkufr,f? iwfaeolawGwyHk}uD;[m pufHk0rSm vkyfcenf;enf;eJ@


tvkyfvyk fzk@d toif&h Sdae=uw,f?
vlawG[m b0ysufvmwJhtavsmuf +rKd@awG&mG awGrSm tvkyv
f ufrJhawG wd;k vmw,f?
pufHkydkif&Sif}uD;awG (t&if;&Sif}uD;awG) uHxvmwmeJ@tr# tao;pm; ydkifqdkifolrsm;tay:
oef;u,folaX;rsm;u tEdkifusifhvmw,f? odk@jzifh tvkyform;rsm;[m t&if;&SifpepfatmufrSm
cGeftm;rJhjzpfvmw,f? t&if;&Sifrsm;tzdk@ tvkyform;rsm;udk tvG,facsr_ef;Edkifvmw,f? olwifru
ol@ZeD;eJ@cav;rsm;udkyg u|eftjzpfeJ@aowJhtxd wGef;ydk@Edkifvmw,f?
tu,fI tvkyform;u Oya'tumtuG,f&atmif rwdkufEdkifcJh&if t&if;&Sifrsm;&Jh rw&m;r_rsm;udk
rckccH &Jh if/ u|efawmfwk@d }uHKawG@ae&wJhtwdkif;yJ tvGef&n
S fvsm;wJh tvky&f ufawG/ wcgw&H wae@udk 17 - 19
em&D txd&w
Sd Jh tvkycf sdefawG/ 5 ESpf 6 ESpf t&G,fcav;i,fawG 0efeJ@tm;rr#wJh tvkyfawG
vkyfae&wmawmhrSmjzpfw,f? woufvHk;qmavmifae+yD; wpwpiwfaooGm;r,fh tvkyform;rsdK;quf
jzpfawmhrSmjzpfw,f? t&if;&SifpepfatmufrSm tvkyform;[m u|efpepf ajru|efpepf xufawmif qdk;0g;wJh
b0udk jzwfoef;=u&rSmjzpfw,f?
qdk;0g;wJhtajctaeudk avsmhyg;oufomzdk@twGuf tvkyform;[m y&rf;ywm wdkufyGJqifw,f?
wOD;csif;wdkufwm rxda&mufbl; tvG,fwul acsr_ef;cH&Edkifwmudk odjrifvmwJhtcg tvkyform;rsm;[m
pkaygif;+yD; ykefuefvmw,f? 'DvdkeJ@ tvkyform; oydwfwku
d fyJaG wG ay:aygufvmw,f? tapmydkif;rSm
olwk@d vdkcsifwm bmqdkwmruGJbl;/ bmtwGuf wdkufwmvJqdkwm r&Si;f bl;/ olwdk@[m rauseyfwJhtavsmuf
pufu&d d,mawG pufkaH wGukd zsufqD;ypf=uw,f? olwdk@a'gou pufHkydki&f SifawGtay:rSm aygufuJw
G ,f?
olwk@d [m rcHr&yfEdkifawmhwJh tajctaeudk pkaygif;+yD; wkH@jyefaomfvnf; bmha=umifh ar#mfvifhcsufrJh
jzpfae&wmvJ bmtwGuw
f u
dk fwmvJ qdw
k m oabmraygufao;bl;?
EdkifiHwidk f;rSm tvkyo
f rm;awG&J@ a'go[m txD;usefykefuefre_ J@ pw,f? k&Sm;rSm olwk@d udk olykefrsm;
mutinies vdk@ac:w,f? Edkiif Hwdkif;rSm 'DtxD;usefykefuefru
_ ae wzufrSm tenf;eJ@trsm;qdkovdk
+idrf;csrf;wJhwdkufyGJodk@vnf;aumif;/ tjcm;wzufrSm tvkyform;vlwef;pm; vGwfajrmufa&; bufpHkwdkufyGJ
odk@vnf;aumif; jrifhrm;vmw,f?
tvkyform;vlwef;pm; wdkufyGJtwGif; oydwf&J@xl;jcm;csufu bmvJ?
vkyfcqdkwm tvkyf&SifeJ@ tvkyform;=um; oabmwlnDcsufw&yfeJ@ owfrSwf&wmjzpfw,f?
txufrSm wifjycJhwJhtwdkif; vkyfcjzwfawmufwmudk wm;qD;zdk@ vkyfcwdk;awmif;Edkifzdk@ qdk&if
tvkyform;wOD;csif; taeeJ@ bmrSrwwfEdkifbl;? tvkyform;awG rnDnGwf&if bmcGeftm;rSr&Sdbl;? 'ga=umifh
tvkyform;rsm;[m pkaygif;awmif;qdk&w,f? 'ga=umifh Oa&mywwdkufvHk;eJ@ tar&dum;rSmyg t&if;&Sifpepf
EdkifiHwdkif;rSm tvkyform;oydwfawG ay:aygufwmjzpfw,f?
t&if;&Sifpepf zGH@z;vmwmeJ@tr# pufHk}uD;awG tvsiftjrefay:aygufvmum t&if;&Sifti,frsm;udk
t&if;&Sif}uD;rsm;u z,f&Sm;ypfvdkufw,f? tvkyform;rsm;taeeJ@ pkaygif;tm;eJ@ckcHzdk@ ydkta&;w}uD;
jzpfvmw,f? t&if;&Sifrsm;twGif; yifqdkifr_ onf;oefvmwmeJ@tr# olwdk@xkwfukefawG aps;csdKcsdKeJ@
t+yKdifa&mif;csEdkifzdk@ tvkyform;rsm;tay: vkyfcav#mhwm tvkyfjzKwfwm vkyfvmw,f? xkwfvkyfa&;
twuftus rwnfr+idrfjzpfr_eJ@twl uyfqdkufvmw,f? pD;yGm;a&;aumif;pOfu pufHkydkif&Sifrsm;[m
tjrwftpGef; }uD;}uD;rm;rm;&cJhaomfvnf; tvkyform;rsm;udk cGJay;wmr[kwfbl;? uyfqdkufvmwJhtcg t_H;udk
tvkyform;rsm;ay: yHkcsygvdrfhr,f? (,ck 1899 ESpfukefrSm k&Sm;pD;yGm;a&;usae+yD; uyf&J@t&dyfudk
jrifae&+yDjzpfw,f? ta&mif;t0,fraumif;bl;/ pufHkawG a'0gvDcHae&w,f/ tao;pm;ydkifqdkifolrsm;
pD;yGm;ysufaew,f/ tvkyform;awG tvkyjf yKwf vkyfcjzwfcH&um b0[m qdk;0g;usyfwnf; vmaew,f)?
Oa&myEdkifirH smrSm oydwfudk wpHkw&m todtrSwfjyK+yD; Oya't& wm;qD;rxm;bl;? k&Sm;rSmom
oydwfqef@usifa&; tdkif;tpkdif;Oya' wnf&Sdaewmjzpfw,f?
t&if;&Sifvl@tzGJ@tpnf;&J@ yifudk,fobm0t& oydwfqdkwm tvkyform;rsm;&J@ vlwef;pm;wdkufyGJ
pwifjcif;udk jyqdkjcif;yJjzpfw,f? t&if;&Sifrsm;udk tvkyform;wOD;csif;u qef@usifjcif;[m tvkyform;rsm;
tqHk;pGef u|efjyKcHae&wmudk azmfjyjcif;jzpfw,f? 'gayrJh tvkyform;rsm; nDnw
G fvmwJhtcg tajctae[m
ajymif;oGm;+yD? usdK;usdK;EGHEGH tvkyfvkyf+yD; t&if;&Sifrsm;&J@ u,f0r_udk wdk;yGm;atmifvkyfay;r,fh
tvkyform;rsm;udk &Smr&awmh&if t&if;&Sifrsm;tzdk@ &uf&mZmawG r[kwaf wmhbl;/ u,f0r_udk
rwdk;csJ@Edkifawmhbl;? tvkyform;rsm;[m yk*~vdutusdK;twGuf t&if;&Sifrsm;xH tvkyfvkyfaeor#
49

aygifrkef@tumom;av; pm;&zdk@ u|efcHae&wmjzpf+yD;/ t&if;&Sifrsm;u,f0zdk@ tvkyftau|;jyKae&wJh usdK;EGH+yD;


pum;rajymwwfwhJ tcpm;u|efb0 t+rJusa&mufaerSm jzpfw,f? tvkyform;rsm;u ydkuq
f Htdw&f J@ tEdkifusifhwmudk
vufrcHbJ rdrw
d dk@&ydkifcGihu
f dk pkaygif;awmif;qdk=u&if olwdk@[m u|efawGr[kwaf wmhbJ ouf&Sdvlom;awG jzpfvmw,f?
u|efawG&@J awmif;qdkcsuf[m jrifhvmw,f/ udk,u
fh dk,fudk,f ocifawGjzpfatmif awmif;qdkvmw,f? ajr&Sift&if;&Sifrsm;
tvdkusaexdkifzk@d tvkyfvyk fwmr[kwf/ rdrdwdk@ vdktifqENtwdkif; aexdkifEdkifzdk@ tvkyfvkyfwJh tvkyform;jynfolawG
jzpfvmw,f?
'gha=umifh t&if;&Sifrsm;[m olwdk@pdk;rdk;r_udk zzsufr,fh oydww
f dkufyGJudk ausmpdrfhatmifa=umufw,f?
*smreftvkyform;awG&J@ tvkyform;vlwef;pm; aw;wyk'fu oifh&J@cGeftm;}uD;wJh vufHk;uom tvdk&Sd&if
bD;awGtm;vHk; &yfoGm;r,f vd@k qdkw,f? pufkH v,fajr pufud&,
d m &xm; pwJh {&mr,E&m;}uD;eJ@wlwJh bD;[m
tvkyform;awG tvkyfvkyfzdk@ jiif;qef&if &yfoGm;ygvdrfhr,f? tvkyform;rsm;u us,fus,favmifavmif
awmif;qdkxkwfazmfvmwmeJ@tr# oydwfwdkif;rSm wu,fhocif[m igwdk@r[kwfbl; tvkyform;rsm;om jzpfw,f
qdkwmudk t&if;&Sirf sm; odvmvdrfhr,f?
tvkyform;rsm; tzdk@vnf; igwdk@[mar#mfvifhcsuf rJhaewmr[kwfbl; txD;usefjzpfaewm r[kwfbl; qdkwmudk
odvmw,f? oydwfarSmuf tvkyform;awGomru teD;tem;upufHk odk@r[kwf wjcm;tqdkif;u tvkyform;rsm;
tay:vnf; }uD;rm;wJhoufa&mufr_ &Sdw,f? yHkrSef+idrf;csrf;wJhumvrSm tvkyform;[m ol@tvkyfol
rnnf;rnLvkyfw,f/ tvkyf&SifeJ@vnf; jy\emr&Sdb;l / ol@tajctaeudkvnf; rajymbl;? oydwfumvrSmawmh
ol@vdkvm;csufudk tus,f}uD;awmif;qdw
k ,f/ tvkyf&Si&f J@ csdK;azmufr_awGudk xkwfazmfw,f/ ol@&ydkifcGifhudk wifjyw,f?
ol@ta&;oufouf ol@vkyfcoufouftwGufyJ pOf;pm;wmr[kwfawmhbl;/ tvkyf&yf+yD; tvkyform;ta&;twGuf
twlwuG wdkufyGJ0if=uwJh qif;&JcsKd @wJh=uwJh b0wltvkyform; tm;vHk;twGuf pOf;pm;wmjzpfw,f?
oydwfwdkif;[m tvkyform;rsm;twGuf xdcdkufr_&Sdygw,f? ppfab;eJ@awmif E_dif;Edkifw,f? rdom;pkawG
iwf=u&w,f vkyfcqHk;_H;w,f tzrf;awmifc&H w,f? olw@dk tdk;tdrf tvkyftudkifudk pGef@cGmum e,fESifcH&w,f?
'D'kuQawGudk rr_bJ olwdk@&J@b0wl tvkyform;rsm;udk pGef@cGmum tvkyf&iS feJ@ em;vnfr_,loGm;olrsm;udk
tvkyform;rsm;u txifao;=uw,f? 'D'kuQawG &Sdvifhupm; teD;tem;u pufHktvkyform;rsm;[m
olwdk@&Jabmftvkyform;rsm;&J@ oydwfwdkufyGJudk jrifawG@&wJt
h cg tm;wuf=uw,f? blZGmwa,mufudk cg;nGwfatmif
vkyfEdkifoal wG[m blZmG tm;vHk;&Jh tiftm;udk csdK;zsufEkid fygvrd rfh ,f vdk@ tdef*,f u ajymcJhygw,f (tdef*,f &J@
t*Fveftvkyform;rsm; tajctae pmwrf;rS)? pufHkwck&J@ oydwfrS pufHktrsm;tjym;odk@ jyef@ESH@oGm;avh&dSw,f?
olwdk@&J@ &JabmfawG u|efb0u Hk;xGuv
f u
dk fum vlcsrf;omrsm;eJ@ wef;wlx&yfvku
d fwmudk jrifawG@vu
dk f&wJh
tvkyform;rsm;tay: oydwf&J@ pdwf"mwfcGeftm; b,favmuf }uD;vdkufygovJ? oydwfwdkif;u tvkyform;awG
todtay: qdk&S,fvpftawG;tac: oufa&mufw,f? t&if;&J@xrf;ydk;atmufu vGwfajrmufa&;twGuf wdkuyf GJtod
jrifhrm;vmw,f? wdkufyGJrwdkifru
D qdk&S,v
f pf0g'qdw
k m olwdk@rodb;l ? 'gayrJh wdu
k fyaGJ emufydkif; avhvma&;tpktzGJ@awG
wdk;yGm;vm+yD; tvkyform;rsm;[m qdk&S,fvpfawG (aemifrSm abmf&ASD pfawG) jzpfvmw,f?
oydwfu tvkyf&iS f&@J cGeftm;[mbmvJ tvkyform;&J@ cGeftm;[mbmvJ qdkwmudk odvmapw,f?
olwdk@tvkyf&SifeJ@ olwdk@vkyfazmfudkifzuf tvkyform;awG ta&;omru tvkyf&Siftm;vHk; t&if;&Sifvlwef;pm;
w&yfvHk; eJ@ tvkyform;vlwef;pm; w&yfv;Hk &J@ ta&;udk pOf;pm;vmapw,f? tvkyo
f rm;rsm;tay: rsdK;qufeJ@csD+yD;
aiGoef;aygif;rsm;pGm aoG;pkyfvmwJh pufHkydkif&Sifu oifhwifhwJhvkyfc wdk;ray;csifwm vkyfcjzwfawmufcsifwm/ tu,fI
tvkyform;u qef@usifawmif;qdkvm&if iwfaewJh tvkyform;rdom;pk axmifaygif;rsm;pGmudk
vrf;ay:ESifxkwfvdkufwmawGa=umifh t&if;&Sifvlwef;pm;[m tvkyform;vlwef;pm; w&yfvHk;&J@ &efoljzpfa=umif;/
tvkyform;rsm;tzdk@ rdrdwdk@vlwef;pm;&J@ pnf;vHk;nDnGwfwJhtm;tay: rSDcdkzdk@vdka=umif; &Sif;&Sif;vif;vif;
odjrifvmapw,f? pufHkyidk f&SifawGu olwdk@ud,
k folw@dk aus;Zl;&Siaf wGtjzpf yHkazmfum rpdk@rydk@ay;urf;um
tvdrftnmuwd ay;wmvnf;vkyfw,f? oydwfu 'Dvdkvdrfnmr_awGudk wcsDwnf; wdkufzsufypfvku
d fum olwdk@&Jh
aus;Zl;&Sif awG[m od;k a&+cHKxm;wJh ajracG;yJqdkwmudk vSpjf yvdkufw,f?
oydwu
f t&if;&SifawG&Jh okyfuko
d mru tpdk;&eJ@w&m;Oya'&Jh okyfudkyg vSpjf yvdkuw
f ,f? tpd;k &t&m&SdawGeJ@
vufyg;apawGu Zmbk&ift
h pdk;&[m t&if;&SifawGeJ@ tvkyform;rsm;tay: w&m;r#wpGm nDwlnDr#
oabmxm;jyKrla=umif; yHkazmfavh&Sdw,f? tvkyform;rsm;[m Oya'ta=umif;rodbl;/ tpdk;&t&m&Sdrsm; txl;ojzifh
t&m&Sd}uD;awGeJ@ tquftoG,f r&Sdb;l / 'ga=umifh olw@dk ajymwmudk ,Hkavh&Sdw,f? 'DvdkeJ@ oydwfawGay:vma&m?
tr_vku
d t
f &m&Sd pufk}H uD;=uyfa&;rSL; ykvdyf ppfwyf ponfwk@d pufu
Hk adk &mufvmw,f? tvkyform;awG
}uHKawG@vdkuf&wmuawmh olwdk@[m Oya'csdK;azmufolawG jzpfoGm;+yD; tvkyf&SifawGu Oya'twdkif;
vkycf jzwfawmufwm tvkyfjzKwfwm jyKrlaqmif&Guw
f m jzpfwJhtwGuf/ remcH&if &mZ0wfjypfr_ajrmufw,f qdkwmygyJ?
50

tvkyform;awG ESifxkwfcH&w,f/ olwdk@tau;0,faewJh qdkifawGtydwfcH&w,f/ +idrf;csrf;pGm qufvufqENjy


ae&ifawmif ppfwyfeJ@ ESdrfeif;wmcH&w,f?
ppfom;awGukd ypfrde@f ay;w,f? xGuaf jy;olawGudk aemufuvdkufypfw,f? Zmbk&ifudk,fwidk fu
tvkyo
f rm;awGukd owfwhpJ pfwyfukd csD;usL;*k%fjyKw,f (1895 u Yaroslavl ypfcwfrr_ Sm Zmu ppfwyfudk
aus;Zl;wifa=umif; ajymw,f)? tvkyform;awG&Jh ajcawGvufawGudk wkyfaESmif+yD; t&if;&Sifrsm;udk
tumtuG,fay;aewJh Zmtpdk;&[m tqdk;qHk;&efoljzpfa=umif; &Sif;&Sif;vif;vif; jrifvmw,f? Oya'qdkwm
vlcsrf;omawG&Jh tusdK;pD;yGm;udk umuG,fzdk@yJ qdkwmudk tvkyform;rsm; odjrifvm=uw,f? tpdk;&t&m&SdawG[m
vlcsrf;omawGudk tumtuG,fay;zdk@yJ/ tvkyform;awGtaeeJ@ rdrdwdk@ epfemr_awGudk awmif;qdkcGifhr&Sd
yg;pyfydwfxm;=uzdk@yJ? 'gha=umifh tvkyform;rsm;taeeJ@ oydwfarSmufydkifcGifh/ tvkyform;owif;pm xkwfa0cGifh/
rdrdwdk@tcGifhta&;udk jznfhqnf;ay;r,fh w&m;Oya'rsm; jymef;ay;rnfh trsdK;om;nDvmcHwGif yg0ifcGifhawGtwGuf
udk,fwdkifwdkuf,lrS &r,fqdkwmudk odvm=uw,f?
tpdk;&ud,
k fYuvnf; oydwfawGu tvkyo
f rm;awGudk rsufpdzGifhay;vdkuw
f mudk odw,f a=umufw,f
tjreftqHk;owfvdkw,f? *smrefjynfxaJ &;0ef}uD;wOD; (Von Puttkamer) u ,ckvdkajymzl;w,f oydwfwdkif;&J@
aemufuG,frmS awmfvSeaf &; o&Jobuf}uD; &Sw
d ,fwJh?
'gha=umifh oydwfawG[m ppfausmif;awG jzpfvmw,f? t&if;&J@ xrf;ydk; tpdk;&t&m&Sdrsm;&J@ xrf;ydk;
atmufu jynfolw&yfv;Hk vGwaf jrmufa&;twGuf &efolukd b,fvdkwdkufrvJ qdkwmudk tvkyform;awGudk
oif=um;ay;wJh ausmif;awmf}uD;jzpfvmw,f?
ppfausmif;qdkwm ppfyGJr[kwfao;bl;?
oydwfawG jyef@ESH@vmwmeJ@tr# tcsdK@tvkyform;rsm; (tcsdK@qdk&S,fvpfrsm; tyg)u
tvkyform;vlwef;pm; taeeJ@ oydwfukd oydwfoufouftjzpf (oydwf&efyHkaiG oydwfaumfrwD pojzifh)
uef@owfxm;&r,fvdk@ jrifw,f? oydwfoufoufjzifh olw@dk b0 aumif;rGefatmif vGwfajrmufatmif
vkyfEdkifvdrfhr,fvdk@xifw,f? oydwfi,frsm;rS taxGaxGoydwftjzpf }uD;xGm;oGm;wmeJ@tr# t&if;&Sifrsm;eJ@
Zmtpdk;&xHrS olwdk@vdkor# &vdrfhr,fvdk@xifw,f? wjcm;EdkifiHrsm;rS tvkyform;rsm;vnf; tvkyform;v_yf&Sm;r_
tapmydkif;umv tawG@t}uHK r&ifhusufao;cifu 'Dvkyd JxifcJhw,f? 'DtawG;tac:[m rSm;w,f?
tvkyform;vlwef;pm; vGwfajrmufa&;wdkufyGJtwGif; oydwfwdkufyGJ[m enf;emw&yfjzpfaomfvnf;
wckwnf;aomenf;em r[kwfbl;? tu,fI wdkufyGJt&Sdefjrifhzdk@ vdktyfwJhwjcm;enf;udk ajymif;vJazmfaqmifzdk@
jyifqifrxm;cJh&if &&SdvmwJh atmifjrifr_[m jyefvnfusqif;oGm;vdrfhr,f?
oydwfudk Edkiaf tmifxdef;xm;zdk@ &efyHkaiGvdkwm rSefygw,f? EdkifiHwkid f;rSm oydwf&efyHkaiGrsm; (pufHktvdkuf
Xmetvdku)f xm;=uwmyJ? 'gayrJh k&mS ;rSmawmh cufw,f? ykvdyu
f apmifh=unfhae+yD; aiGuko
d rd f;w,f
vludkzrf;w,f? tvkyform;rsm;uvnf; ykvdyfrodatmif vkyfwmyJ/ 'gha=umifh 'D&efyHkaiG[m wefzdk;}uD;w,f?
u|efawmfwdk@taeeJ@ &efyHkaiGrxm;eJ@vdk@vnf; t}uHray;vdkbl;? Oya'uvnf; ydwfyifxm;w,f
aiGxnfh&Jov
l nf;enf;w,f pufHkuvnf;ao;w,f qdk&if 'D&efykaH iG[m odyf toHk;wnfv
h drhrf ,f r[kwfb;l ?
tvkyform;or*~awG ajAmif&yfwnf+yD; &efyHkaiGawmifhwJh EdkifiHrsm;rSmawmif oydwfwdkufyGJudk wckwnf;aom
enf;emtjzpf uef@owfrxm;oifb
h l;? vkyfief; tqifrajywJhtcg (uyfqu
dk fwht
J cg/ ,ae@ k&Sm;rSm jzpfae+yD)
tvkyf&SifawGu wrifoufouf oydwfarSmufatmif zefwD;+yD; pufHkukyd dwfypfw,f oydwf&efykHaiGudk
ukefcef;apw,f? 'gha=umifh tvkyform;rsm; taeeJ@ b,ftajctae rSmyJjzpfjzpf rdrdu,
dk frdrd oydwfv_yf&Sm;a&;orm;
eJ@ oydwftzGJ@tpnf;tjzpf uef@owfrxm;oifhbl;?
'kwd,tm;jzifh oydwfwdkufyGJ atmifjrifzdk@ tvkyform;rsm; vlwef;pm;tod jynfh0zdk@vdkw,f/
tcGifhtcgaumif; a&G;wwfzdk@vdkw,f/ awmif;qdkcsufudk b,fvdkwdk;csJ@rvJqdkwm odzdk@vdkw,f/
qdk&S,v
f pf(abmf&SDApf)awGeJ@ qufoG,frdzdk@vdkw,f? k&Sm;rSm 'Dvdktvkyform;rsdK; enf;ao;aomfvnf; jzpf&yfwkid f;rSm
wd;k yGm;vmaew,f? qd&k S,fvpf (abmf&ASD pf) eJ@ vlwef;pm;tod&SdwJh tvkyo
f rm;rsm; taeeJ@ (ypPn;f rJh)tvkyform;
vlwef;pm;ygwDw&yf yl;wGJwnfaxmifzdk@ vkyfief;wm0efw&yftjzpf vkyfaqmifoGm;zdk@vdkw,f?
wwd,tm;jzifh oydwfawGu tpdk;&[m tvkyo
f rm;rsm;&J@ &efolyJqdkwm yGihu
f sapw,f?
tpdk;&qdkwmbmvJ tvkyform;vlwef;pm; ta&;awmfyHk[mbmvJ qdkwmudk ypPnf;rJhvlwef;pm;ygwD w&yfuom
tvkyform;xktwGif; twl&yfwnfwdkufyGJ0ifum oif=um;Edkifw,f?
k&Sm;rSm b,fvdkoydwfarSmufovJ vlwef;pm;tod&SdwJh tvkyform;rsm;u oydwfrSm b,fvdkyg0ifovJ
qdkwmudk aemuftcef;rSm aqG;aEG;r,f? ,ck txufrSm aqG;aEG;cJhovdk oydwf[m ppfausmif;jzpfw,f
51

ppfyGJr[kwfao;bl;/ wdkufyGJenf;em w&yfjzpfw,f/ vlwef;pm;wdkufyGJ&J@ rsufESmpmw&yfyJ jzpfw,f


qdkwmudk axmufjyvdkw,f? EdkifiHwdkif;rSm tvkyform; wOD;csif;wdkufyGJrS tvkyform;vlwef;pm;
w&yfvHk; vGwfajrmufa&;odk@ wufvSrf;oGm;=uwmcsnf;ygyJ? tvkyform;rsm; vlwef;pm;tod
jrifhrm;vmwJhtcg/ vGwfajrmufa&;twGuf wdkufyGJ0ifvmwJhtcg/ qdk&S,fvpftodeJ@ nDnGwfvmwJhtcg/
&efoludkwdkufzdk@ enf;emu,f0atmif oif=um;wwfajrmuf vmwJhtcg/ qdk&S,fvpf(abmf&SDApf)
tvkyform;ygwDw&yf wnfaxmifzGJ@pnf;+yD; t&if;&J@xrf;ydk;atmufu vkyfom;jynfolw&yfvHk;
vGwfajrmufa&; jynfolw&yfvk;H azmufjyefwJhtpdk;&&J@ zdESdyrf _atmufu vGwfajrmufa&;twGuf
wdkufvmwJhtcg awmfvSefa&;atmifvH v$ifhxlEdkfifrSmjzpfw,f?

EdkifiHwdkif;u tvkyform;rsm; nDnGwf=uavmh?


udkwl; (24-4rSwfcsuf? 1899 ESpfuek frSma&;w,f? jynfya&mufaepOf Rabochayr Gazeta pmapmiftwGuf
a&;wmjzpfw,f? yxraqmif;yg;udkyJ &SmawG@w,f? useEf Spfykid ;f udk a&;jzpfra&;jzpf rod&bl;? 'Dpmrludk
1924 Proletarskaya Revolyutsiya (ypPnf;rJhawmfvSeaf &;) r*~Zif; trSwf 8-9 wGif
trnfrodvufa&;jzifh yxrqHk;azmfjywm awG@&w,f?
&nfne$ f;? ON STRIKES , Lenin Collected Works , Progress Publisher , 1964 , Moscow , Volume 4 , pages
310-319 .

usr qufI a&;csiaf om azazhta=umif;rsm;


aqmif;yg; trSwf (30)
OD;av;- uk}d u;D jrifh
vSa usmfa Zm
azazhrSm bDtidk fat umvuwnf;u &if;ES;D cifrifchw
J hJ &Jabmf}uD; wa,muf &Sdygw,f? ocif}uD;jrifw
h ?Jh yJcl;bufuyg? bDtdik af t
um vrSm azazzGifhcJhwJh r*Fvm'Hk ppfoifwef;ausmif;ukd vmwufcJhwJh &efukef wuUodkvf-tif*sifeD,m ausmif;om;wOD; jzpf+yD;
oifwef; qif;+yD;aemuf ykodrfckdifrmS wm0efcw
H yfrSL;}uD; jzpfvmygw,f/ 1942 - bDtikd fatzsuf+yD; bD'Dat(ArmhumuG,fa&;wyfrawmf)
tjzpf ajymif;vJzGJ@pnf;wJhtcg AkdvfcsKyfatmifqef;u v#Kd@0Suf!ef =um;csufwck ay;ygw,f? tJ'guawmh bDtkdifatwyfu vlawG
tm;vkH; bD'DatxJ r0ifbJ wcsKd@vlawGukd t&yfom;tjzpf tjyifrSm ae&pfap+yD; *syefawmfvSefa&;twGuf }uKdwifjyifqif&efqw
kd mjzpf ygw,f? vufeufrsm;ukdvnf; okd0Sux
f m;Ekdifor# xm;zkd@vnf; rSmygw,f?
52

'Dta=umif;awGukd azazu ocif}uD;jrifhudk ajymjyawmh'Dvq


kd &kd if ol tjyifrSm aecJrh ,fq+kd yD; wyfu xGufvkdufygw,f? ol@
tjyif wjcm;vlwcsKd@('v Akv
d fxGe;f pdef/ oxkH ocifaznGef@ polrsm;)
vnf; 'DvkdyJ wyfjyifrSm aecJ=h uygw,f? azazuawmh ol@tJ'D&Jabmf
wpkudk uk%m ouf[efwyl gw,f? ol@pmtkyfxrJ Sm olw@kd wawG
wyfjyifrSm t&yfom;tjzpf qif;qif;&J&Jae=u+yD; AkdvfcsKyf wm0ef
ay;csufrsm;ukd v#Kd@0SufpmG vkyu
f ikd faecJhygonf? wyfwGi;f qufae=u
v#if wyfrSL;}uD;rsm; jzpfvmEkdifonfholrsm; jzpf=uygonfvkd@ a&;
xm;ygw,f?
ocif}uD;jrifh (u|efrwkd@ armifESrawGtac: OD;av;ukd}uD;
jrif)h [m u|efrwkd@ r*Fvm'Hktdr}f uD;ukd 1951 ckrSm a&mufvmygw,f?
azazudk,fwkdif AkdvfcsKyfae0if;ukd ajym+yD; axmifu oGm;xkwfvmwm
yg? olu *syefawmfvSefa&;t+yD; 1948 ArmjynfueG jf rLepfygwDeJ@twl
awmckdomG ;+yD; wku
d fyGJwyGrJ Sm zrf;rdygw,f? tJ'Duae axmifusomG ;
wmyg? axmifxJuae cg;k;d wDbDa&m*g &vmygw,f? tJ'aD &m*gukd
azazu ole@J &if;ES;D wJh q&m0ef}uD; ume,frif;pdefe@J jy+yD; ukoay;
ygw,f? OD;av;&J@ZeD; a':a':rcif=unfeJ@ orD;ti,f aqGaqG0if;
wkd@vnf; yJcl;u vkduv
f m+yD; rdom;pk 3 a,mufaygif; u|efrwk@d r*F
vm'H kt dr fr Sm yJ ae=uygw,f? uav;t}uD; 2 a,muf( om;w
a,muf/ orD;wa,muf) uawmh yJcl;rSm tbkd;tbGm;eJ@ usecf Jhyg
w,f? u|efrwkd@ r*Fvm'kHtdr}f uD;[m tvGe}f uD;+yD; us,v
f nf;us,f
0ef;ygw,f? tdrfcef;vnf; t}uD;}uD; 4 cef;avmuf &Syd gw,f? Suitevkd@ ac:wJh tpkHvkdut
f cef;}uD;rsm;yg? tdycf ef;/ t0wfvJcef;eJ@ a&csKd;
cef;/ tdrfom wpkv
H ;kH ygygw,f? OD;av;wkd@rdom;pku tJovkd tcef;
}uD;wckrSm aeygw,f? tcef;awGxJrSmvnf; eH&HuyfbDkd t}uD;
}uD;awG &Sdygw,f?
tJ'D bDkd}uD;wckta=umif; ajymjy&OD;r,f? u|efrwk@d uav;
rsm;wokduf wae@ bD&kd}uD;wck zGifhaqmhrdygw,f? (wlwlykef;wrf;
upm;=uwmyg?) b,fvkdu b,fvkdjzpf+yD; b,fcvkwfEdyS frw
d ,f rod
ygbl;? wcgwnf; a0g-a0g qkdwJh toH}uD;eJ@ bDd}k uD;&J@ ausmeH&H}uD;
yGix
fh GufomG ;ygawmhw,f? u|efrwkd@ uav;tkyv
f nf; vef@zsyfatmf
[pf ajy;=uygw,f? aemufrS vl}uD;awGu uif;wyfu &JabmfawG
ac:+yD; ppfaq;=unfhawmh twGif;rSm avSum;eJ@ ajratmufvkd%f
acgi;f wl;xm;+yD; tJ'Dvd%
k af cgif;ukd qufvdu
k w
f Jhtcg r*Fvm'Hk av
,mOfuGi;f rSm oGm;aygufygw,f? t*Fvdyt
f &m&S}d uD;rsm;taeeJ@ (q
&mpH ta&;awmfykHvnf; }uKHxm;&vkd@) ukdvkdeDEdik if Hrsm;rSm aewJhtcg
vkH+cKHa&;twGuf vkdtyfwJh tpDtpOfawG vkyfxm;[ef &Sdygw,f?
ta&; ta=umif; jzpfvm&if tJ'Dvd%
k af cgif;rsm;uwqifh av,mOf
uGif;xJ a&muf+yD; av,mOfe@J ajy;&ef jyifqifxm;[ef &Syd gw,f?
u|efrwk@d tJ'Dtdr}f uD; a&mufpu tcef;awGxJu vlr&Sb
d J
toHAvHawG =um;&wwfw,f? wap>ajcmufovm; rodbl;-qkd+yD;
ajymoHqkdoHawG =um;zl;ygw,f? =unfh&wmawmh tJ'Dvkd%facgif;
awGuwqifh awma=umifawG 0ifvmwwf[efwlw,fvd@k ararwkd@
u ajym=uygw,f? tJ'Dwke;f u r*Fvm'Hku tckvkd rpnfum;ao;
ygbl;? awmomomygyJ?
u|efrwkd@ 1953 ar+rKd@ajymif;&awmh OD;av;wkd@rdom;pk
u|efrwk@d eJ@ rvkdufawmhbJ yJc;l jyefoGm;ygw,f? 1957- atmifrmC
ppfqifa&;t+yD; awmxJu rdvmwJh zkid fwGJrsm;t&qkd+yD; OD;av;vnf;

tzrf; cH&/ azazvnf; wyfu xGufvkduf&ygw,f?


OD;av; axmifuvGwfvm+yD;aemuf u|efrwkd@ prf;acsmif; tdrf
av;ukd r=umc% vma&mufvnfywfwwfygw,f? olwkd@&J@ ti,f
qkH;om;av;(u|efrwkd@eJ@ cGo
J Gm;+yD;rS arG;wm) vnf; ac:ac: vmwwf
ygw,f? azazeJ@u|efrwkd@wawG 1976 awmckd+yD;aemuf arar w
a,mufwnf; useaf ecsderf Sm OD;av;[m tefu,f OD;tkef;jrifh (ocif
tkef;jrifh)eJ@twl r=umc% ararhqDvm+yD; tm;ay;pum; ajymwwf
w,f? usef;rma&;tajctae/ aea&;xkdifa&;tajctaeawG t+rJ
ar;jref;wwfw,fvkd@ araru jyefajymjyzl;ygw,f?
aemufykdif;rSmawmh OD;av;[m 0g&ifhEkdifiHa&;orm; a[mif;
}uD;rsm; tpkta0;xJ yg0if+yD; ociftek f;jrifh/ Akdvt
f kef;armif(avxD;)
wkd@eJ@twl tcg}uD;ae@}uD;rsm;eJ@ txdrf;trSwfyGJawG jyKvkyw
f m/ orkdif;
aemufa=umif;awG ajymqkdaqG;aEG;wmawG vky=f uw,fv@kd =um;&yg
w,f? aemifrsKd;qufawGtwGuf orkdif;tcsuftvufrsm;ukd rSwfwrf;
tjzpf usef&pfapzk@d }uKd;yrf;aqmif&u
G f[ef &Sdygw,f?
tJ'DrSww
f rf;rsm;xJu wckjzpfwJh 1986-=o*kwv
f 16 &uf
ae@ AkdvfrLS ;bopftdrfrmS jyKvkyw
f Jh Akdvrf SL;bopf/ ocif}uD;jrifh/ ocif
tkef;jrifw
h d@k &J@ aqG;aEG;yGrJ w
S w
f rf; u|erf wkd@qD a&mufvmzl;ygw,f? tJ'D
xJrSm zwyv ed'gef;tp yJcl;aqG;aEG;yGJrSm- AkdvfcsKyf atmifqef;/
ocifpkd;eJ@ ocifoef;xGef;wkd@ -3 OD; yg0ifaqG;aEG;w,f-vd@k azmfjyxm;
ygw,f? tJ'Dpmwrf; u|efrwkd@qD a&mufvmawmh 2000 ckESpfvGef
ESpfrsm;usrSyg?
wu,fawmh tJ'Dta=umif;t&meJ@ ywfoufvkd@ azazu
tapm}uD;uwnf;u rSwfwrf; a&;xm;+yD;om;yg? yxrqk;H tjynfh
tpkH aqmif;yg;tjzpf 1995 zufqpf qef@usifa&; tESpf(50) jynfh
txdr;f trSwt
f jzpf xkwaf 0wJh jynfol@tm%m*sme,f rSm azmfjy
+yD;om;yg? acgif;pOfu zufqpfawmfvSef&ef(zwyv) trsKd;om;
wyfaygif;pktzGJ@csKyf}uD; zGJ@pnf;jcif;wJh? wcg 2007 rSm xkwfa0wJh
azaz&J@ uk,
d fwkdiaf &;twKy`wWd pmtkyfrmS vnf; wcg xyfa&;xm;wm
awG &Sdygw,f/ Armjynf uGefjrLepfygwD0if jzpfvmjcif;eJ@ zufqpf
qef@usiaf &;eJ@ zwyv ed'gef;qkdwhJ tcef; 2 cef;yg?
azazh a&;om;csufrsm;rSm ocifpd;k ukd oGm;a&mufac:aqmif
wJh c&D;pOfrSma&m/ jyefykd@wJh c&D;pOfrSma&m tm;vk;H ukd ocifoef;xGef;
u tao;pdwf pDpOfay;a=umif;awG a&;xm;wm awG@&ygw,f? azaz
wkd@tkypf k ocifp;kd ukd ac:zkd@oGm;pOfu oabFmqdyt
f xd ocifoef;xGef;
u qif;vmawG@wJhta=umif;awGyg awG@&ygw,f? 'gayrJh yJcl; azazh
tdrfrSm jyKvkyfwhJ aqG;aEG;yGJrmS awmh ocifpd;k eJ@ Akv
d fatmifqef; 2-OD;
wnf;omjzpfa=umif; ygygw,f?
'ga=umifh ocif}uD;jrifhwkd@&J@ aqG;aEG;yGJrSwfwrf;(vufa&;rl)
qkdwm u|efr &awmh u|efr azazukd zwfjy+yD; ocifoef;xGef; ygryg
xyf&iS f;zk@d azazhukd ar;ygw,f? azazu 'Dvkd ajymygw,f?
ocifoef;xGef; tJ'D aqG;aEG;yGJrmS rygygb;l ? tJ'Dumvu
ocifoef;xGef;eJ@ AkdvfcsKyfatmifqef;wk@d 2 OD;pvkH;u *syefacwf tpk;d &
0ef}uD;awGav? *syef&J@ rsufcH;k arG;ay: p=uav#muf+yD; *syefawmfveS f
a&; usdwfvkyfae&wm? w+yKdifeufwnf; 0ef}uD; 2 OD;vkH; aysmuf
oGm;vkd@ b,fjzpfrvJ? tvGefv#Kd@0Sufvkyfae&wm? 'gayrJh 'Dc&D;pOf
tm;vkH;ukd tao;pdwf pDpOfay;wmuawmh ocifoef;xGe;f ygyJ wJh?
'Dta=umif;ukd u|efrtaeeJ@ eD;pyfolrsm;ukdom ajymjyxm;
53

cJhygw,f? azaz tckdiftrm a&;cJhwmawGvnf; &Sd+yD;jzpfvkd@ bmrS


a&;}uD;cGihfus,f vkyf+yD; &Sif;vif;ajym=um;wmawG rvkyfcJhygbl;? 'g
ayrJh wcsdK@vlawGu tJ'o
D cif}uD;jrifhwk@d &J@ rSwfwrf;qdkwmudk udkifpJ+G yD;
ajymqdkwmawG vkyfvmygw,f?
wcg wjcm;vlawG a&;om;wJh pmtkyfrsm;(Oyrm- udkudk
armif}uD;&J@ w&Ha&mtcgrsm;) rSmvnf; AdkvfcsKyfatmifqef;/ ocif
pdk;eJ@ ocifoef;xGe;f oHk;OD; aqG;aEG;yGJqdkwmrsdK; ta&;tom;awG awG@
vm&ygw,f? wu,fawmh 1960 - 70 ckESpfrsm;rSm xkwfa0wJh
ocifwifjr&J@bHkb0rSmjzifh eJ@ ppfwidk f;}uD; 10 wdkif; pmtkyfrsm;rSm
uwnf;u AdkvfcsKyfatmifqef;/ ocifpdk;/ ocifoef;xGef;/ ocifA[def;
av;OD; aqG;aEG;yGJvdk@awmif a&;xm;wmawG &Sdygw,f? aemufydkif;
a&;om;olrsm;u tJ'gudk udk;um;+yD; a&;om;xm;=uwmawGvnf;
&Sdygw,f?
1944 ckESpf =o*kwfv 4 &ufrS 7 &ufae@txd yJcl;pHjy wyf
&if;twGif;u azazhtdrrf Sm usif;ycJhwhJ v#dK@0SufaqG;aEG;yGrJ Sm yg0ifol
awG[m ESpfOD;yJjzpf+yD; AdkvfcsKyfatmifqef;eJ@ ocifpdk;omjzpfygw,f?
azazh&J@ 1995ckESpfu a&;cJhwJh aqmif;yg;rSm
ocifp;kd udk ppf,leDazgif;0wfe@J yJc;l pHjy wyf&if; uef awmfhae
tdrfudk um;jzifhac:oGm;onf? aemuf Adkvcf sKyfatmifqef;vnf; yJcl;
udk ZeD;a':cif=unfyg um;eJ@ ac:vm+yD; +rdK@wGi;f &yfuGuw
f ck&Sd tdrf
wtdrfrS rlvpDpOfxm;onfhtwdkif; vnfywftem;,l wnf;cdkae
onfh taejzifh a&mufvmonf?
aemufwae@ eHeuf 8em&Davmuf AdkvfcsKyfatmifqef;[m
ol@um;eJ@ ueaf wmfhtrd fodk@ a&mufvm+yD; ocifpdk;eJ@ uefawmfh tdrf
cef;wGif ordkif;0if aqG;aEG;yGJ}uD; pwifygawmhonf? nae 4 em&D
avmufusrS AdkvfcsKyf[m ol@um;jzifh wnf;cdt
k drfok@d jyefonf? ae@pOf
3 &ufavmuf 'Dtwdik f; aqG;aEG;=uonf?
xdkaqG;aEG;yGJ vH+k cHKa&;twGuf tjyifuif;twGuf rodrom
v#dK@0SufpGm ,Hk=unf&ol wcsdK@ESifh uif;apmifh&ef Adkvfatmifrif;ESifh
wyfrSL;wcsdK@udk pDpOfonf? u|efawmfhtdrfwGif u|efawmfwOD;wnf;
apmifhonf? aemufqH;k ae@ Akv
d f&efatmif a&mufvmojzifh u|efawmf
wkd@(2) a,muf twlapmifh=uonf? pm;aomufa&;ukd u|efawmfh
tm; bD'Dat wacwfvH;k csufjyKwfapmifha&Smuf au|;arG;jyKpkonfh
u|efawmfh &Jabmf vli,f ukyd g(uG,fveG f) ukd wOD;wnf; csujf yKwf
apmifh au|;arG;apcJhonf
aqG;aEG;yGJ tpyxrae@ t+yD;wGif AkdvfcsKyfatmifqef;a&m
ocifpkd;yg &$ifvef;auseyfae=uykH xif&mS ;pGm jrifawG@ae&onf? ocif
pkd;u AkdvfcsKyftay: tm;&auseyfaeykH&onf? AkdvfcsKyf jyefoGm;+yD;
aomtcg ocifp;kd u tajctae enf;enf;yg;yg; jyefajymwwfonf?
ajymcsuft& zufqpfwkdufzsufa&; wyfaygif;pk}uD; zGJ@awmhrnf
od&I u|efawmf 0rf;omoGm;onf
aqG;aEG;yGJtwGif; yJcl;wGif a':cif=unfuvnf; Ekd@pm;EGm;r
0,f&ef [efjypDpOfao;onf? aqG;aEG;yGJ +yD;aemuf AkdvfcsKyfwkd@ &efuek f
jyef=u+yD jzpfonf?
u|efawmfwkd@ wm0efay;xm;aom vkH+cKHa&;wm0efcHrsm;
vmajymonfrSm AkdvfcsKyfatmifqef; yJcl;vmwm[m tdENd,rS ukd
odef;az avxD;jzifh yJcl;tem; qif;+yD;/ ukdodef;azESifh vmaqG;aEG;
onf[k oHo,&S=d uI ,ckr=umcif yJc;l rSm 0kdi;f +yD; +rKd@wGi;f &SmazG

54

awmhrnf? ,ck +rKd@0if+rKd@xGuf *dwfawG *syefuif; p+yD;cs+yD[k qkdonf?


xkd@a=umifh ocifpkd;ukd xkdae@ ae@vnf csufcsif;yif &efukef jyefykd@&ef
tjref pDpOf&onf? ocifpkd; rdoGm;&if zufqpfawmfvSefa&; }uD;pGm
xdoGm;Ekdifonf
&efukeaf &muf+yD; atmifjrifpmG wm0ef+yD;qkH;um awmfveS f
a&;twGufvnf; tm;vkH; tqifajy=urnfjzpfI pdwfvufaygyh g;pGm
yJcl;jyef&ef u|efawmf AkdvfcsKyfatmifqef;xH owif;oGm;yk@d onf? Akv
d f
csKyfu rsuEf Smraumif;pGmjzifh yJcl;wGif u|efawmfhtdrrf S ukyd gukd *syef
zrf;oGm;+yD[k pkd;&drfpGmjzifh ajymonf? u|efawmfu rpkd;&drf/
ukdygta=umif; ajymjyonf
u|efawmfeJ@ukdyg om;tz nDtpfukduJhokd@ cspfcif+yD; w
av#mufvkH; jyKpkvmwm/ aemuf EkdifiHa&; tod0ifvm+yD; awmfvSef
a&;orm;uav;pdwf &Sdvmoljzpfonf? zufqpfawmfvSefa&; vkyf&
r,fqdw
k m olvnf; &dyfrdo&d aSd eoljzpfa=umif;? ol[m Akv
d fcsKyfwd@k ukd
vnf; rsm;pGm av;pm;ol jzpfonf? b,fvkdrS azmfajymrSm r[kwf
a=umif; ajymcJhonf
aemuf ukdyg vGwfvm+yD od&awmhonf? ukd tawmf
twef ajcmufvSef@nOf;yef;+yD; Akdvcf sKyftdrfrmS b,foleJ@awG@ovJ[k
t}udrf}udrf ar;&m u- AkdvfcsKyf u|efawmfw@kd tdrf vmem;wJhtcg
(AkdvfrSL;ausmfaZm)ESifhom ESpfOD;wnf; aqG;aEG;ajymqkd=uwm awG@&
a=umif; worwfwnf; tckdiftrm ajymI v$wfvkdufonf? u|ef
awmfwkd@tm;vkH; pdwfat;csrf;omoGm;=uonf
'gawGuawmh azaz 1995 ckESpu
f a&;cJhwJh aqmif;yg;xJu
tcsut
f vufawG jzpfygw,f? 'ghtjyif azaz&J@ukd,w
f ikd fa&;twKy`wWd
pmtkyfrSm a&;xm;wmawGvnf; &Sdygao;w,f?
u|efawmf yJc;l +rKd@tdrw
f Gif AkdvfcsKyfatmifqef;ESihf ocifp;kd wkd@
awG@qHak qG;aEG;aer_udu
k |eaf wmfwd@k ukd xrif;csufjyKwfau|;arG;aeaom
u|efawmfh ukd,f&H&Jabmf udkyg[laom ukvm;ujym;uav;om od
ayonf? xdk udyk grSm tvGefyg;eyf vdrrf m+yD; uefawmfhtay: tvGef
opPm&Sdaom &Jabmfuav;jzpfonf? udkygrSm ocifpdk;udkawmh b,f
olrSef;rodacs? (ESm- 69)
ae@vnf xrif;pm;awmhrS AdkvfcsKyfwdk@/ ocifpk;d wd@k udk apm
apmu Adv
k f&efatmif vmwJhta=umif;ESihf uefawmfu Adv
k fcsKyfwk@d /
ocifpdk;wd@k aqG;aEG;aewJh ta=umif;ajymawmh olacwWae+yD; jyefomG ;
a=umif; ajym&ygonf? ocifpdk;u Adkvf&efatmifudk awG@csifaeyHk&
onf? od@k aomf ocifpk;d ta=umif; txl;v#dK@0Suf&ojzifh Adv
k &f efatmif
ESihaf wG@&ef pDpOfray;Edkifawmhyg? (ESm- 70)
uefawmfhtdrfwGif ocifpdk; a&mufuwnf;u ta&;ay:
oH;k &ef vlp;D um;wpD; "mwfqD tjynfEh iS hf t&efoifx
h m;ygonf? udk}uD;
jrifhESifh udkxGef;pdefwdk@ ESpfa,mufudkvnf; olwdk@tdrfwGif t+rJtoifh
apmifhae&ef rSm=um;xm;&ef udk}uD;jrifhESifh udkxGef;pdefwdk@udk tjref
vlv$wfac:+yD; uefawmfyg oHk;a,mufESifh ocifpdk;udk vdkufydk@&ef xdk
um;jzifh uefawmfwdk@ &efuek fbufudk csufcsif; xGuf=uygonf?(ESm71)
udkygrSm AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh uefawmfwdk@udkom u,f
wifkrH u zufqpfawmfvSeaf &;}uD;udkyg vHk;0rxdcu
dk fatmif u,fwif
vdkuf&musojzifh udkygudk uefawmfwdk@ tvGefaus;Zl;wif&ygawmh
onf? udyk gudk uefawmfwdk@omru wdkif;jynfuyg aus;Zl;wifoifah y

onf? (ESm-72)
'gawGrSm azaza&;xm;wmawGukd =unf&h if tvGev
f #Kd @0Supf GmeJ@ ab;tE&m,f trsdK;rsKd ;t=um; b,fvkd vkyaf qmifcJh=u&ovJ qdw
k m
odEkid yf gw,f? 'DycJ ;l u awG@qHkr[
_ m omrefawG@qHkr_ r[kwyf gb;l ? azaza&;wm =unf&h wm b,forl S bmrS a&a&&m&m odyrkH &ygb;l ? azazawmifrS
ocifp;dk &dyfzrf;oHzrf; ajymoavmufav;yJ odyk&H ygw,f? tvGefvsKSd @0Suf odkodyfpGmvkyfch&J wm &Si;f ygw,f?
wcg ocifwifjr&J@ bHkb0rSmjzifh rSm a&;xm;wmawGudk =unfh&if 'D*syefawmfvSefa&; twGuf b,favmuf v#dK@0Suf&w,f?
pum;zGmwJh vlawG/ ajratmufpnf;urf;rvdkufemolawGudk ocifpdk;u b,fvdk tqufjzwfypfw,fqdkwmawG ygygw,f? ocifoef;xGef;u
0ef}uD;Hk;cef;rSm xdkif+yD; *syefawG a&S@rSmyJ *syefawmfvSefa&;twGuf b,fvkpd mapmifawG b,fvadk &;w,f? b,fvkd xkww
f ,f? b,fvdk pDpOfw,f
qdkwmawGygygw,f?
'gawG tm;vHk; +cHK=unfh&if azazajymwJh *syefacwf0ef}uD; 2 OD;pvHk; w+ydKifeuf aysmufoGm;vdk@ b,fjzpfrSmvJqdkwm[m b,f
avmuf ta&;yga=umif; odEkid fygw,f?
'ga=umifh yJcl;pHjywyf&if;twGif; azazhtdrfcef;twGif; jyK vkyfcJhwJh zwyv &J@ umvva&=unf oaE<wnf jynfwnfcef; qdkwJh
aqG;aEG;yGrJ Sm AdkvfcsKyfatmifqef;eJ@ ocifpk;d 2 a,mufom ygcJha=umif; xyfavmif; a&;om;tyfygw,f?
'gayrJh ordkif;a=umif;t& +cHKiHkajym=u qdk=u&mrSmawmh zwyv wyfaygif;pk tzGJ@csKyf}uD;udk pwifzGJ@pnf;&mrSm 1? Edkiif Ha&; t& acgif;aqmifr_u ocifpk;d
2? ppfa&;t& acgi;f aqmifr_u Adv
k fcsKyfatmifqef; eJ@
3? Edkiif Hjcm; qufo,
G fa&;u ocifoef;xGe;f wdk@ acgif;aqmif 3 OD;u OD;aqmifum wm0efawG cGaJ 0+yD; vkyfaqmifw,f qdkwmuawmh ydo
k ifhawmf
rSefuefygw,f?
vSausmfaZm
20-1- 2014

&Jabmfr sm;ukdvGr f; qGwfowd& jcif; (2)


atmifaoG;

&JabmfausmfOD;

&J a bmf n D O D ;

u|efawmf[m &efukefygwDaumfrwD&J@apv$wfr_t& jynfwGif;u ae+yD; qufom;tjzpf 1976 ckESpfrSmw}udfrf/


1978 ckESpfrSmw}udrf ygwDA[kdukd oGm;a&mufcJh&ygw,f? 1978 ckESpfrSm 'kwd,t}udrf oGm;a&mufzkd@jyifqif
awmh &efukefaumfrwDu u|efawmfhukd 'Dwacguf oGm;&if cifAsm; [kdrSm aecsif&ifvnf; aeawmhAsmvkd@
cGijfh yKay;cJyh gw,f? vufeufuikd fawmf vSefa&;xJomG ;cGijfh yKzk@d u|efawmft}udrf}udraf wmif;qkdaewmukd em;nnf;
rcH E k d i f v k d @ vm;awmh rod y gbl ; ? u|ef a wmf u awmif ; omawmif ; qk d a ewmyg/ &ef u k e f a umf r wD r S m
qufom;wm0ef,lEkdifr,fhol &Sm;yg;aewmvnf; odygw,f? 'Dawmh u|efawmfjyefvmEkdif&if jyefvmrSmygvkd@
wifjycJhygw,f?
&ef u k e f u rE a v;uk d a &muf / rE a v;uaevm;_ d ; at'D * d w f u k d a&muf a wmh t&if u vk d
0ef x rf ; uwf j ym;jyvk d u f & if acsmacsmarmarm oG m ; cG i f h j yK&mu/ 'D w acguf r S m tppf t aq;rsm;+yD ;
u|efawmfh0efxrf;uwfukd odrf; ,lxm;um uGwfckdifutjyefrS 0if,lzkd@ at'D*dwfaxmufvSrf;a&;u &pf
xm;cJhygw,f? 'Dht&ifw&ufESpf&ufu 0efxrf;ZeD;armifESHESpfa,muf tJ'Dvkdvm+yD;(olwkd htqkd wzufEkdifiHukd
ul;oGm;vkd h'v
D &kd pf&wm) vkd =h um;&ygw,f?
55

wu,fuawmh wzufEkdifiHr[kwfygbl;? a&$vDjrpfomjcm;


wJh jrpfwzufurf;u Armjynfyg? tJ'aD 'o[m ArmjynfueG fjrLepf
ygwD&J@ vGwfajrmufa'oyg? u|efawmfh&J@ +rdK@e,fpm&if;ppfkH;u
cGifhjyKxm;wJh c&D;oGm;vmcGifhu uGwfckdifukd (15)&ufyg? u|efawmf
vm_;d a&mufawmh q,f&ufyJ usefawmhw,f? uGwcf ikd fa&mufawmh
qufxu
G fvkd@r& jzpfaejyefa&m? 0efxrf;todwa,mufukd vku
d f&Sm
+yD; ol@tultnDeJ@usrS uGwfckdifuae rlq,fukd xGufvkd@&ygw,f?
'Dvekd J@ rlq,fuae jrpfwzufurf;a&muf/ ygw&D J@ ajratmufvkyfief;
Xmepdwfukd naearSmifrSa&mufawmh pcef;rSm &JabmfawG wa,muf
rSr&SdbJ +rdK@e,fwyf&if;rSL; &Jabmftkdufatmif(ajrmufykdif;wkdif; jyef
vnf tajccsa&;rSm usqH;k )u vmawG@+yD; pum;0SufawGar;ygw,f?
u|efawmf ajzwm ol ,k=H unfpw
d fcsomG ;rS u|efawmfvGefchw
J hJ 2 ESpf
uvnf; vmzl;a=umif; olrw
S frdomG ;rS u|efawmfw@kd pcef;u &Jabmf
awG c&D;xGufae=ua=umif;/ u|efawmfwifjycsifwmawG oufqkdif
&mukd a=u;eef;ku
d fay;r,ft
h a=umif; ajymwmeJ@ u|efawmf a=u;eef;
wkd wapmifudk u|efawmfw@kd XmecGJudk a&;ay;vku
d fygw,f? tJ't
D csdef
u ygwDA[kdrSm A[kdaumfrwDaqG;aEG;yGJvkyfaewm aemifrS od&yg
w,f? aemufwae@rSm u|efawmfh tpD&ifcHpmukd wkwjf ynfpmwku
d f
u ykd@zdk@ a=u;eef;eJ@ nef=um;vmwmeJ@ tpD&ifcHpmukd pmwkdufu
ykd@ay;vkdufygw,f? 'Dvdek @J 10 &ufausmf=umrS u|ef awmfwd@k pcef;u
wm0ef&SdolawGa&mufvm/ A[kdu ta=umif;jyefvmcsdefrSmawmh
u|eaf wmf jynfwGif;jyefzkd@ tcsed rf avmufawmhygb;l ? u|efawmfjyeff&if
vm_d;at'D*dwfu qGJxm;vkdufawmhrSmyg? 'DvkdeJ@yJ u|efawmf[m
vufeufudik f awmfvSeaf &;xJukd a&iwfwek f;a&wGi;f xJusa&m/ 0rf;
omvkdufwmAsm?
'Dvt
kd pcsDaevkd@ u|efawmfu
h dk u|efawmfhta=umif;yJ a&;ae
w,f vkd@ rxifapcsifyg? u|efawmf 'Dvkdtajctaera&muf&if u|ef
awmf av;pm;&r,fh/ twk,l&r,f/h vGrf;&r,fh&JabmfawGeJ@ rawG@
rqkHr}uHKcJh&bJ olwkd@ av#mufcJhwJhvrf;a=umif;ukd u|efawmf rod
rjrifeJ@ a,bk,s awmfvSefa&;orm; wa,mufavmufyJ jzpfvm
awmhrSmyg?
'DvkdeJ@ XmecGJpcef;ukda&mufawmh pcef;rSm&Jabmf ESpfq,f
ausmf &Sdwht
J xJu usqkH;oGm;wJh/ u|efawmf tcka&;r,fh &Jabmfig;
a,mufta=umif;eJ@ olwdek @J twl v_y&f Sm;cJh&wmawG/ olwd@k ukd vGrf;
qGwf&wmawGukd a&;zkd@yg? usefwJ@ &JabmfawGuawmh &Sdaeao;
w,fav/ olwkd hr&Sdawmh&ifvnf; olwkd@ukdvGrf;qGwfa=umif; rkcs
a&;&rSmyg? tJ- wa,mufu &JabmfnDOD;vkd hac:ygw,f? tnm
bufuvkd@yJ ,lq&+yD; ol@ta=umif;awGuakd wmh aphaphpyfpyf ar;jref;
cGirfh &Sdygbl;? 'g u|efawmfwd@k ajratmufXme&J@ pnf;urf;yg? aemuf
wa,mufuawmh &JabmfausmfOD;yg? o@lukdawmh ar;jref;p&mrvkd
bJ &ckdif&Jabmfwa,mufrSef; odcJh&ygw,f? tJvkd avoHrsdK;awGu
wuUodv
k rf Sm =um;cJh&zl;w,fav? aemufwa,mufuawm h&Jabmf
ukdaZmfwJh? ol@ukdvnf; tnmbufuvkd@ rSef;q&ygw,f? rEav;
om;ppfppfuawmh &Jabmf=unfpdefyg? olu touft}uD;qkH;v@kd xif
&ygw,f? aemufwa,muf ti,fqH;k uawmh &Jabmfwdu
k af rmifyg?
rqvacwfu b%fOuU OD;ukdukd}uD;&J@om;vkd@ rSwfrdaeygw,f?
&efukefom;awGyg? ol@tpfukd u|efawmfwkd@ pD;yGm;a&;wuUokdvfu
usLwmq&m}uD ; jrif h [ mvnf ; awmf v Se f a &;xJ a&muf v m+yD ;

56

u|efawmfe@Jtwl u|efawmfhtajrmufwyfpkrSm tul&Jabmftjzpf


twlwJw
G du
k yf 0GJ ifczJh l;ygw,f? olvnf;usqkH;oGm;&Smyg+yD? u|efawmhfrSm
a&;&r,fh vGrf;&r,fh&aJ bmfawGuvnf; rsm;vkdufwm?
u|efawmf awmfvSefa&;xJa&muf+yD; pcef;rSm wm0ef,l
&wmu pcef;u aq;*kdaxmifrSm pm&if;ukdifeJ@ pcef;wm0ef,lwJh
aq;rSL;u nef=um;csuftwkdif; &JabmfawGukd aq;vkdufwkduf&wJh
wm0efyg/ tJ'D tcsdefu OD;aESmuftarS;a&mifa&m*g jzpfaecsdefyg?
t"duu qmvfzmaq;ukd wdkufau|;&wmyg? tJ-qmvfzmeJ@ rwnfh
wJh &Jabmfukdvnf; aemufwae@reufrmS E_wfcrf;rSm zl;a&mifaewm
awG@&v@kd aq;rSL;ne=f um;csuftwkid f; awmifay:wuf/ qD;jzLoD;awG
cl;/ qD;jzLoD;ukq
d m;eJ@axmif;+yD; au|;&ygw,f? aemufyikd f;rSm tJ'Daq;
u u|efawmfwkd@twGuf yJykyw
f csyfe@J ikwfo;D wawmifhavmuf xyf
xnh+f yD; axmif;vkduf&if xrif;pm;0ifwJh [if;cGufwckjzpfvmcJhygw,f?
aemuf w ck u awmh u|ef a wmf w k d @ pcef ; u tJ ' D t csd e f u
A[k0d g'jzef@ csda&;XmecGv
J d@k trnfwyfxm;vk@d pcef;rSm&Sw
d hJ kyf&iS fjypuf
(16 rr)eJ@ teD; tem;uaus;&GmawG/ wyfpkwyfcGJ wyf&if;awGukd
oGm;a&muf kyf&Sifjyo&ygw,f? kyf&Sifum;awGuawmh rSwfrdo
avmuf ygwDukyf&iS fum;jzpfw(Jh jidrf;r&wJhr;D awmufrD;v#H tykdif; 1)eJ@
wkwjf ynfuawmfvSefa&;um; (awmifcsDajrmufwkduf)/ (,efpDjrpful;
uif ; axmuf ) / (ajrjr K yf A H k ; ppf ) (Orif v _ d % f a cgif ; ppf ) / (=u,f e D
wvufvuf)/ ([kef[l a&uefom) (wap> o&Jrsm;eJ@ eyef;vH;k jcif;)/
pwmawGygyJ? awmfvSefa&;Zmwfum;awG tvGefrsm;vSygw,f?
tcsdef=umoGm;vkd@ u|efawmfrSwfro
d r#avmufom azmfjyvkduf &wm
yg? (rSwfcsuf- aemufyikd f;ESpfrsm;rSm u|efawmfwd@k ygwDudk ay;wJh kyf&iS f
um;awGu okdif;um;awGjzpfaeawmh u|efawmfu vkdufjycsifpdwf
r&Sdawmhygbl;? k&Sm;u okid f;orm;}uD;ukd wkwfodik ;f orm;u tEkdif&
wJh kyf&Sifu wkwfvkd(wmwavmhzk) wJh? a&Smifvif bkef;}uD;okdif;
um;awGuvnf; aygrSayg? usaemfwkd@jynfolawGtwGuf tusdK;r&Sd
awmhygb;l ? (tJvdo
k ikd ;f awGeJ@awmh ppftpk;d &ukdtEkid f rwkdufEikd b
f ;l av)
tJ-ajymcsiw
f mu tJvkdu|efawmfwd@k jynfolawGudk wyfawG
ukd kyf&Sifvkdufjy&wJhtcsdefwkef;u u|efawmfw@kd b,fvkd}udK;pm;cJh
&ovJ qkw
d mukdyg?
kyf&iS jf yzk@d u|efawmfwd@k aeaewJah 'o uGwfcdik fckid w
f @kd erf;crf;
ckdifwkd@ wyfr[m(2)wkd@u awmif;qkdvm&if/ u|efawmfwkd@ pcef;u
kyf&Sifjypuf/ "mwfqDykH;/ "mwfpufeJ@ kyf&SifZmwfum;xkyfawGukd
olwd@k ckid u
f / wyfr[mu ykd@vmwJh jrif;awGvm;awGay:rSm jrif;ukef;ESD;
vm;ukef;ES;D awGxJ csnfaESmifxkyyf kd;+yD; o,f=u&wmyg? u|efawmfwd@k
pcef;rSm jrif;awGvm;awG ukef;ES;D awG r&Syd gbl;? +yD;&if awmifay:wuf
wJhtcsdef u|efawmfwd@k u yifyifyef;yef; vrf;av#mufwuf=u&wmaygh?
waeukef vrf;av#mufvd@k nae ae0if&Dwa&m [kda&mufwmeJ@ ky&f iS f
=unfrh ,fhy&dwo
f wfu apmifhae=uyg+yD? u|efawmfwd@k u a&mufwmeJ@
ydwfum;axmif/ +rdK@e,fwkd@ 'kdief ,fwkd@u au|;arG;wJhxrif; (acgufqJ)G
ukd ky&f Sifjy&if; pm;=u&wmyg? tJ'DrSm OD;aqmifwho
J al wGu &Jabmf
nDOD;eJ@ &JabmfausmfOD;yg? u|eaf wmftav;xm; av;pm; &wmuawmh
wcgrS tbufbufu trSm;t,Gif; csKd @,Gi;f csuf r&Sdatmif wav;
wpm; }udKwifjyifqifcJh=uwJh olwkd@ESpfa,mufukdygyJ? c&D;roGm;cif
rD;pufrSm "mwfqDjynfhrjynfh/ "mwfqD t0ifvkdufrvkduf pufE_d;prf;
oyfwm/ ky&f SifzvifacGawG aZmufxd;k ajymif;jyefrjzpfatmif ppfaq;

wm ('guawmh kyf&Sijf yzl;olrsm;om odwhu


J pd Pyg) awG[m aooyf
wdusvGef;ygw,f?
aemufyidk f; u|efawmfhvufxufrSmawmh wcgjzpfczJh ;l ygw,f?
rSwfrSwf &&ygyJ? 1984 ckEpS f r[mrdwjf zpfwhJ autkdiaf tu rdwfaqG
acgif;aqmifawG ygwDA[kdyefqef;ukd vmwkef;uyg? urBmht}uD;qkH;
wJ}uD;xJrSm jyo&wmyg? tJ'Dwke;f u kyf&iS fjypufu tqifhjrifh oGm;
yg+yD? t&ifu jypufwvkH;ukdyJ zvifwacGjy+yD;&if rD;ydwfpufydwf/
aemuftacGvJ pufzGifhrD;zGi+fhyD; jycJh=u&wmyg? (16 rr) pufyg?
tckawmh jypufESpfvkH;ukd wvkH;+yD;wvkH; qufwkdufzGi+fhyD;
jyvk@d &wJh (35rr)pufyg (timing)wkdiyf ifukdufzd@k awmh vkdwmayg?h puf
wvkH;ujyaewke;f aemufwvkH;u tacGvJ toifhapmifhae/ [kdbuf
pufu jyukecf geD; tqkH;em;rSm ydwu
f m;ay:ukd rsufjcnfrjywf =unfh
ae/ ydwfum;&J@ nmbuf tay:axmifhrSm tjzL0kdif;av;ay:wme@J
'Dbufpufu pufukdpzGifh/ 'kwd,t}udrf tjzL0kdif;av;ay:wmeJ@ rD;
zGi/fh 'DbufpufurD;zGiw
fh meJ@ yxrpufu rD;ydw&f ygw,f? +yD;rS puf
ydwfayg?h 'gqkd *syefppfAkdvfudk wkwfawmfvSeaf &;orm;awGu ao
ewfe@Jypfae&if; zvifukeo
f Gm;wm/ aemufpuf zGifhvkdufwmeJ@ ydwf
um;ay:rSm tJ'*D syef yufvufvefae+yD/ tukdufy/J uGuw
f dyJ? tJtJ'Dae@uawmh u|efawmfuHraumif;cJhygbl;? u|efawmfoifjyay;ae
wJh &JabmfEpS fa,mufudk aoaocsmcsmoifxm; ajymxm;ygvsuef @J
(u|efawmfu wjcm;tvkyfuvnf; vkyf&ygao;w,f) olwkd@u
zvifawGudk ajymif;jyef &pfxm;cJyh gw,f? u|eaf wmfuvnf; olw@kd [m
ynmwwfawGrkd@ em;ra0;bl;vkd hxifxm;wm? n wu,fjyawmh
b,fvdjk zpfovJqkdawmh Oyrmay;&&if owif;um;wckvkdyg?
pnfo Gw fbl ; xJu kd csu+fy D; om;0ufo m;awG u k dx nfh +yD;
tzkH;ydwf aewmjyae&muae+yD; 0ufom;awGudo
k rH %dt;kd }uD;awGe@J
csujf yKwfaewm ukd jyygw,f? tJ'u
D ae 0ufaygifawG tajcmufvrS ;f /
tJ'Du rS 0ufawGukd b,fv kdo wf/ tJ'DurS b,fvkd0ufawGu kd
a&G;cs,fw,f/ tJ'D0ufawGukd b,fae&mrSmb,fvkdarG;w,f qkdwJh
owif;um;wckvkd jzpfoGm;cJhygw,f? pnfoGwfxm;wJh0ufom;bl;
xJu 0ufawGjyef&SifvmwJhoabmyg?
u|ef a wmf & S u f v k d u f w m vJ a ocsif a vmuf a tmif y gyJ /
aqmif;wGif;}uD;rSm ac|;awGjyefae&if;uyJ ukd,fwkdifzvifjyef&pf+yD;
jyefjyckdi;f &ygw,f? +yD;awmh usew
f zJh vifb;l awGyg jyef+yD; vku
d fppf&yg
w,f? Zmwfum;wxkyrf Sm zvif 4 acG yg ygw,f/ wcsdK hum;&Snf&if
5 acGyg? u|efawmf[m u|efawmfah &S@u &JabmfnDOD;eJ@ &Jabmfausmf
OD; vkd aphaphpyfpyf rvkyfEikd fcJhvdk@ 'Dvkdjzpf&wmvkd@yJ ukd,fhukd,u
f ,
kd f
a0zefa&; vkyfrdygw,f? tJ'aD e@u wynfh 2 a,mufvnf; awmf
vSef a&;xJ av;ig;ajcmufESpaf vmufae+yD; vufeufcsomG ;=uyg+yD?
'DvkdeJ@u|efawmfwkd@ &Jabmf&Jbuf20 ausmf[m A[kd0gjzef@
csda&;XmecGJrSm kyf&SifawGvkdufjy/ jynfol@toHtwGuf oDcsif;awG
pyf=u/ toHoGif;+yD; A[kdukdyk@d=u/ ajray:u a&mufvmwJh &Jabmf
opfawGudk oGm;a&muf }udKqkd=u/ ajratmufjyefqif;wJo
h lu jyef
qif;=ueJh/ wESpfausmfavmufrSmawmh &Jabmfuakd Zmf/ &Jabmfwu
kd f
armifw@kd uXmecGJpcef;rSm usecf +Jh yD; use&f Jabmf awGtm;vkH;u A[kd&Sd
&m yefqef;ukad &$ @ajymif;=u&ygw,f? yefqef;A[k0d g' jzef@csd a&;XmerSm
vtcsKd ah e&+yD; &Jabmf=unfped u
f ajrmufyidk ;f u|eaf wmfw@dk XmecGu
J jdk yef/
[kdrSmusef&pfaewJh &JabmfukdaZmf/ &Jabmf wkdufarmifwdk@eJ@twl

ajrmufydik ;f wkdi;f jyefvnftajccsa&;twGuf c&D;xGufoGm;=uygw,f?


A[k d r S m &J a bmf n D O D ; / &J a bmf a usmf O D ; eJ h u|ef a wmf w k d h u
&S r f ; jynf t v,f y k d i f ; rS m tv,f y k d i f ; A[k d X mecG J zG i f h z k d @ oG m ; wJ h
wyfawGeJ@ twl &Srf; jynftv,fykdif;ukd csDwuf=u&ygw,f? A[kd
acgif; aqmifa wGjzpfw Jh 'kOuU&J abmfcifarmif} uD; / &J abmfw kd u f
atmifw@kd acgi;f aqmif+yD;oGm;=uwmyg? &Jabmfcifarmif}uD;u tv,f
ykdif; A[kdXmecGJ&J@ EkdifiHa&;rSL;/ wyfrSL;u &Jabmfwkdufatmifyg? tJ'D
tacgufu wyfuvnf; rsm;ovm;rar;eJ / hvlrsdK;aygif;pkw
H yfz@GJ }uD;yg?
&vvz/ uvvw/ u,ef;jynfopfygwD/ tufpt
f ufpfat? tufpf
tufpaf tuawmh olwd@k a'oqkH;wJt
h xd vku
d fykd@ay;/ vkdavao;r&Sd
au|;arG;{nfhcu
H m olwkd@e,fajrxJrSm usef&pfchyJ gw,f? u|efawmfwd@k
qufxGufawmh [kdcJ-[rf;rfikdif;um;vrf;ul;csdefrSm &efoluydwfqkd@
xm;vkd@ nwkdufyGJwkduf+yD; azufxGufcJh&ygw,f? um;vrf;ul;+yD;
erfhyefacsmif; a&mufcsderf Smawmh xif&mjrif&mrSef;+yD; aemufuvku
d fypf
aewJh &efol&J@ 76 rr tajrmufoaH wGreD;ra0;rSm =um;ae&if;eJ@ erfhyef
acsmif;ukd ul;cJ&h ygw,f? acsmif;uku
d l;+yD;awmh reufyikd f;tem;,lcsed frSm
&JabmfausmfOD;ukad wG@vdu
k fawmh ol@ud,
k af y:rSm &kid fz,faoewft&Snf
av;ig;vufudk vG,fxm;wm awG@&ygw,f? oludik fwaJh oewfatau
47 ukdvnf; wzufuvG,v
f @kd ? olu ol@0oDtwkdif; toHus,fus,f
eJ@ atmf[pfajymqkdaeygw,f? (tcktcsdef&J@ rmhufpf0g'uawmh
vrf;rsm;rsm;av#mufEkdifzkd@yJ) wJh? b,favmufvufawG@ usvkdufyg
ovJAsm? jzpfyHu
k 'Dvdyk g? &JabmfausmOf D;u u,ef;jynfe,fbuftxd
vkdufoGm;&rSmjzpf+yD; tckvnf; u,ef;jynfopf ygwDwyfzGJ@eJ@twl
vkdufygaewmyg? u|efawmfu wyfrSL;&Jabmfwkdufatmif&J@ uif;
wyfzGJ@e@Jvkdufyg&ygw,f? &JabmfnDOD;u tv,fykdif;AsL&kdrSm wm0ef
xrf;aqmifr,fh Arm&Jabmf q,fhig;a,mufausmfavmuf &SdwJhtzGJ@
rSmyg? nuwkduyf jGJ zpf+yD; wnvkH;cyfoGufou
G fcsDwuf&awmh &Jabmf
tm;vkH; yifyef;cJh=u&ygw,f? tJ'rD Sm u,ef;jynfopfygwDu &Jabmfr
tcsdK@[m vrf;rav#mufEikd f/ ukd,fah oewfu,
kd frvG,fEdik f jzpfaeawmh
&JabmfausmfOD;u raeEkdifbJ 0ifqGJ+yD; vG,fvmcJhwmyg? uJ'Dvkdvkyf
[efrsdK; u|efawmf vkyfEkdifyghrvm;Asm? &JabmfrawGuawmh usnfqef
usnfuyfabmufawGygwJh (equipment)awGukdvG,fxm;&if; rsufpd
rsuf ESm ysuf aewmaygh ? tJ 'D ol w kd @ vG, fx m;wmawGu kd u ig;yd
\mavmufawmh &Sdaewmyg/ wyfaygif;pku &JabmfawG[m ygwDA[kd
ukd rmhufp0f g'avhvma&; vm&if; tjyefrSm &efou
l w
kd u
kd fzkd@ usnfqef
awG aoewfawG &Ekdifoavmuf xrf;jyefcJh=uwmyg? ygwDuvnf;
xrf;Ekid o
f avmuf ,l=uayg?h tJovked @J awmfvSeaf &;twGuf rEkid freif;
xrf;vmcJh=uwmyg?
c%aeawmh u,ef;wyfrSL;u u,ef;vkdajymvku
d frS olwkd@
awG &JabmfausmfOD;qDu aoewfawGukd jyef,lvkduf=uygw,f? 'g
awmif &JabmfausmfO;D u vl=unfh+yD; aoewfudk rxrf;Ekdiaf vmuf&if
jyefray;ygbl;? 'Dvekd J@ erfhyefacsmif;ukd ausm+f yD;wJhc&D;rSmawmh vGwf
ajrmufe,fajrxJ oGm;vm ae&ovkyd gyJ/ &moDOwkuvnf;om,m/
vdarRmfyif/ rufref;yif/ xif;SL;yifawGeJ@ awmawmif_cif;uvnf;
vSy? ajryJcif;ESrf;cif;awGu uGif;us,f wazG;azG;;/ jznf;jznf;eJ@
rSefrSefoGm;vm&if; wcsdK@a'ocH&JabmfawGuawmh tajctaeodvkd@
oDcsif;wa=umfa=umfe@J yg? a&mufav&m&GmawGu jynfoal wG uvnf;
jynfol hwyfrawmf}uD;ukd jrif&awmh tm;&0rf;omvkd@? 'Dvkd eJ@
57

awmifykdif;ukd cGJqif;&r,fhvrf;cGJukd b,ftcsdef b,fae&muae+yD;


cGJoGm;vkdufvJ rodygbl;? aemufwcg wyfem;csdefrSmawmh &Jabmf
ausmfOD;ukd &SmrawG@awmhygbl;? awmifykdif;ukd qif;r,fh &vvz/
uvvw/ u,ef;jynfopfygwD wyfzGJ@awG[m olwkd@vrf;a=umif;
twkdif; OD;okc&J@ b0oHo&m oDcsi;f xJuvkd c&D;qufvuf xGufcGm
oGm;=uyg+yD? awmfvSefa&;qkdwm wcgwav ukd,f&if;EDS; cspfcifwJh
&JabmfawGukd cGJcGm&wmawmif E_wfqufcsdef r&awmhwmygvm;?
'DvkdeJ@ &JabmfausmfOD;eJ@ cGJcGmcJh&ygw,f? u|efawmfvnf;
tv,fykdif; A[kdXmecGJrSm wvavmufae/ 1979 A[kdaumfrwD
aqG;aEG;yGJ pdwf"mwfeJ@ qkH;jzwfcsufawGukd A[kduae+yD; &Srf;jynf
tv,fykdif;(108)ppfa'ou au'g&JabmfawGukd &Sif;vif;aqG;aEG;
wifjywJhaqG;aEG;yGJawGrSm vkdufygulnD&if;/ jynfwGif;ukdjyefqif;/
jynfwGif;rSmvtcsdK@ tvkyfvkyf+yD; tv,fykdif; A[kdXmecGJukdjyef
a&muf? 280 eJ hvGwv
f mwJh &JabmfwcsKd @eJ@twl A[kdujkd yefz@dk jzpfvm
ygw,f? tJ-wkdufqkdifwmvm;awmh rodygbl; 'DwacgufrSmvnf;
wyfrLS ; &Jabmfwkdufatmif OD;aqmif+yD; jyefvm=uwmyg? u|efawmf
A[kd ukdjyefa&mu+fy;D ESpftcsKd @twGif;rSmawmh u|efawmfr=um;csifcw
Jh hJ
owif;awG ukd qufwkduf =um;vm&awmhwmygy?J &JabmfausmfO;D u
u,ef;jynfopfygwDeJ@twl &efolukdwkdufyGJ0if&if; wkdufyGJrSmusqkH;
oGm;+yDwJh? &JabmfnDOD;uvnf; &Sr;f jynftv,fyikd f;rSm usqkH;oGm;jyef
+yDwh?J ajrmufykdif;wkdif; jyefvnftajccsa&;rSmvnf; &Jabmf=unfpdef/
&Jabmfudak Zmf/ &Jabmfwdu
k farmifwd@k usqH;k oGm;=u+yDwAJh sm? u|efawmf
rvGrf;raqG;bJ aeEkdiyf gh rvm;Asm?
u|efawmfwk@dtwlaecJph Ofu &Jabmfwkdufarmifukd i,fvnf;
i,f ausmif ; om;b0u vmwmqkdawmh pcef; uvmyfp nf; u
xrif;csuftvSnafh wGrSm r0ifckdif;ygbl; (olcsuv
f nf; pm;raumif;
Ekdifbl;av)? 'gayrJh wjcm;vkyfief;awGrSmawmh wufwufuu
yg0ifvkyfaqmifcJhwJh &Jabmfyg? &JabmfukdaZmfuawmh tvkyform;
b0uvmayr,fh ynmwwf&aJ bmfawGukd aygif;oif;qufqHwwfo/l
aEG;aEG;axG;axG;eJ@ ynmay;wwfoljzpfygw,f? &JabmfnDOD;u ppf
tpkd;& (=unf;) armfueG f;xdef;XmeuvmwJh wyf=uyf}uD; wOD;jzpf+yD;
pnf; urf; uvem;eJ@ aewwfygw,f? olaexkdifv kyfu kdifaewm
ppfwyfbm;wkdufrSm aeaeovkdygyJ? t0wftpm;awGukd oef@oef@
&Sif;&Sif; av#mfzyG f? apmifawGt0wftpm;awGukd oyfoyf&yf&yfacguf?
tcsdefe@J avhvm/ tcsdeef J@tdyfyg? wnfwnf=unf=unfeJ@ r+yHK;r&,f
aewwfolyg? u|efawmfuvnf; ukdf,fha&S@uawmfvSefa&;xJ t&if
a&mufolawGjzpfvkd@ }uD;}uD;i,fi,fra&G;/ ESdrfESdrcf scseJ h olwkd q
h Du
tawG ht}uHKawGukd ar;jref;/ aumif;wJhvkyf[efawGukd twk,lyg
w,f? "e&Sifaygufp ynmwwfawG[m tvkyform;v,form;
awGqDrSm ESdrhEf SdrfhcscseJ@ avhvmqnf;yl;rS ynmwwf "e&Sifaygufp
tawG;tac:awG enf; yg;,kw favsmhv m+yD; ypPn f;rJhv lw ef; pm;
tawG;tac:awG &&SdvmrSmyg? u|efawmhfukdvnf; &JabmfnDOD;u
pnf;eJ@urf;eJ@aewwfxkdifwwfzkd@eJ@ olavhvm&&Sdxm;wJh tvkyf
orm; vlwef;pm;&J@ *k%t
f *Fg 5 &yfud&k iS ;f vif; ajymjyygw,f? tvkyf
orm;vlwef;pm;[m olwkd h&J@b0u jymef;ay;vkdufwJh twkdif;1? pnf;urf;&Sdw,f
2? aoG;pnf;nDnw
G fr_&dw
S ,f

3? tajrmftjrif&w
Sd ,f
4? tem*wfukd,kH=unfw,f
5? ukd,u
f sKd ;pGe@f v$wf&Jw,f?
tJ'gawGu u|efawmhrSwfpk pmtkyrf Sm tckwkdi&f SdaeqJyg?
tJ'Dwke;f u tvkyfawG_yyf GaewJh usaemfwd@k pcef;rSm(ygwD u
vmyfpnf;u acgif;aqmif&JabmfawGu ajratmufqif;wJhol qif;
&awmh) EkdifiHa&;vkyfief;(uvmyfpnf;aqG;aEG;yGJ) enf;yg;aeao;wJh
tcsdefrmS EkdifiaH &; &ifhusuw
f &Jh JabmfawG&J@ ynmay;r_awG[m &Jabmf
opfawGtwGuf aqmif&ef a&Smif&efawGygyJAsm? &JabmfnOD D;&J@ vkyf[ef
u +rdK@ay:uvmwJh ynmwwfawG (tvkyo
f rm;vlwef;pm;vky[
f ef
rcH,El ikd fao;olawG)eJ u
h awm h ajymif;jyefygyJ? tJ'DynmwwfawGu
tdyfcsifwJhtcsdeftdyf/ xcsifwJhtcsdefx/ apmifracguf tdyf&mrodrf;
wJhtrsdK;tpm;awGyg? ygwDuay;wJh,el Dazmif;wkd@/ zdeyf/ajctdwfw@kd ukd
wESpv
f ;kH wcgrS rav#mfrzGyfbJ aemifESp,
f leDazmif; topfvJay; csed f
rSmrS/ topfu,
kd l tJ'Dta[mif;awGukd vGifhypfvkdufwhJ &JabmfawGukd
awG@zl;=uyg&J@vm;Asm? u|efawmfuawmh ESajrmvGef;vkd@ jyefaumuf
wwfw,f? tJ"duuawmh ppfzdeyfudyk gyJ? tenf;qk;H awmh ajrayguf
tvkyf=urf;vkyfcsdefrSm okH;vkd@&w,fav? tJvkd v$ifhypfwwfolawG
uawmh ygwDxJrSm =um=umraeEkdif=uygbl;? ol@vrf;ol oGm;=u
wmygyJ? u|efawmfcH,x
l m; wmuawmh uGejf rLepfqw
kd m twkvkyfvd@k
r&ygbl;? tcsdef=um=um [efaqmifrxm;Ekdifygbl; qkdwmygyJ? &kd;&kd;
om;om; rvkyfEkdif rukdifEkdifwJh &JabmfawGvnf; &Sdygw,f/ 'gayrJh
uGmjcm;=uygw,f?
tJ-&Jabmf=unfpdeu
f awmh &JabmfawGtay: cspfcif=uifem
av;pm;wJh &Jabmfwa,mufyg? u|efawmfwd@k vli,fawGukd &Jabmf}uD;
&Jabmf}uD;vkd@ ac:wwf+yD; oGefoifp&m&&Sd&if aysmhaysmah ysmif;aysmif;eJ@
ajym qkw
d wfolyg? ol@ukd u|efawmfrar@Eikd fwJh pum;wcGe;f u 'Dvkdyg?
ol ajrmufydik ;f ukdomG ;&cgeD;rSm u|efawmfu olw@kd tzGJ@rSm vkduyf g wm
0efxrf; aqmifcsiaf =umif; ol@ukd wifjyrdygw,f? olu &Jabmf}uD;wJh
pdwful; r,OfygeJ@wJh? cifAsm;wkd@ usaemfwkd@&J@ aoewfoHawGxGufrS
Armjynf vGwfajrmufrSmygwJh? tck cifAsm;&J@ aoewfoH xGufcGifh
r&ao;bl;/ wjcm;wm0ef &Sdao;w,f? tJ-cifAsm;aoewfoH xGucf Gifh
&csdefrmS awmh OD;vnfrokezf kd hygy-J wJhAsm? 'Dvkd &JabmfawG&hJ ynmay;
r_ atmufawGrSm u|efawmfu jzwfoef; }uD;jyif;cJh&wmyg? rvGrf;bJ
aeyghrvm;Asm?
&Jabmf=unfpdef ajrmufyikd f;ukd c&D;rxGufcif jynfol@toHrSm
ukdukd;u|ef;jyef &JabmfxGef;vif;&J@ oDcsif;av;wyk'fukd/ u|efawmfu
wa,mxkd;/ &JabmfxGe;f vif;u r,f'vifw;D eJ@ toHoGi;f cJh xkwv
f Gifh
cJhygao;w,f? &Jabmf=unfpdefu toHaumif; tqkdaumif;yg? tpfukd
}uD; oDqkdcJhwJh 'DoDcsif;av;eJ@yJ tpfukd}uD;&Jabmf=unfpdefukd *k%fjyK
vGrf;qGwf vkduyf g&apAsm?

58

rd_if;ysys awmeJ hawmifpG,f


,rf;aiG ha0arSmif
v#dKajrmifpdrfhprf;rsm;&J@tv,f
aoG;&,fac|;&,f toufukday;w,f
jynfolawGvGwfajrmufa&;twGuf
paw;=uwJhZmenfawG&,f

atmifyGJyef;wkdif
ta&mufvSrf;r,f
atmifyGJyef;wkdif
wkd@wawG ta&mufvrS f;=ur,f ?

xm0pOfO'gef;wGifygapuG,f
xm0pOfO'ge;f wGifygapuG,f ?
kd;jywfv,fawmrsm;eJ h
pufHktvkyfHkpmoifcef;
&efoltusOf;axmifrsm;=um;0,f
wkdufyGJawGqifumE$Jygvkd h
aoG;&,fac|;&,f toufukday;w,f
jynfolawGvGwfajrmufa&;twGuf
paw;=uwJhZmenfawG&,f
xm0pOfO'gef; wGifygapuG,f
xm0pOfO'ge;f wGifygapuG,f ?
(tkdZmenftaygif;&,f
uGefjrLepfom;aumif;yDjyifw,f
toufukdyifpGef@vkd h
jynfolut
kd vkyftau|;jyK=uw,f)

tpfukdwkd@u|efawmfw kd@ av;pm;,kH=unfcJhwJh Armjynf


uGefjrLepfygw[
D m oufwrf; 75 ESpfjynfhch+J yD tpfudw
k d@k a&?
u|efawmfwkd@[m tpfukd &Jabmf=unfpdef oDqkdau;a=umf
cJhwJhtwkdif; atmifyGJyef;wkdifukd ta&mufvSrf;aeyghr,f?
atmif a oG ;

csD;usL;rukef
0okefTajr oufaowkdifw,f
oifwkd hwawGar#mfrSef;&m

uGefjrLepfawm&ausmif;uav;

ausmfZifrif;
tzdESdyfcH jrefrmtrsKd;orD;rsm;udk udk,fpm;jyK azmfjyedkifaom ouf&Sd ordkif;wyk'fum; kwfcsnf; &yfwef@oGm;cJhavjyD?

tvkyfu tdrftjyef wHcg;udk zGifhI tdrfxJ0ifvdkufonfeSifh wjydKifeufvdkvdkrSmyif rsufESmysufaeaom ZeD;onfudk


kwfw&uf awG@vdkuf&onf?
}uD;}uD; qkH;oGm;jyD
bmjzpfw,f
tpr&Sd/ tqkH;r&Sdaom ZeD;onf. pum;udk kwfw&uf em;rvnfvdkuf?
}uD;}uD;qkH;jyDvdk@ajymwm/ q&mr}uD; a':=unfav;qkH;oGm;jyDwJh
kwfw&uf bmjyefajym&rSef;rodvdkuf? ESajrmwopdwfu wpdrfhpdrfhwdk;0ifvmavonf?

59

eufid_ ;f aom awmtky}f u;D u vrf;.b,fnm ESpzf ufukd tkyrf ;kd xm;onf? b,fbufu=kd unf=h unfh nmbuf ud=k unf=h unfh
opfyifay: opfyifxyfaeaom awmeufeufudkomjrif&onf? vrf;ujzL;aeaomfvnf; vrf;tay:wGif aumif;uifudk rjrif&?
b,fnmopfyifwk@d u ESpfbuf,u
S f tkyrf dk;xm;ojzifh aeaysmufyifrxdk;? awmonf tvGef}uD;/ tvGefeufonf[k xif&onf?
b,favmufeufonfudk u|efawmfaoaocsmcsm rod? odk@aomfu|efawmfh rsufpdwqkH; txdwGifrawmh awm. wzufu
tvif;a&mifukd rjrif&? &Gmudv
k nf; rjrif&? wcsKd @ae&mrsm;wGif ukef;rdk@rk@d rsm;udo
k m }udK=um;}udK=um;awG@&onf?
'DawmawGxrJ Sm &GmawG &Sdovm; OD;av;
&Sw
d maygh? 'Dvrf;ab;awGrSm &GmawG trsm;}uD;yJ
awmxJo@dk u|eaf wmfai;arm=unfhrdonf? od@k aomf &GmawGudk rjrif&ygav?
awmtkyfu awmfawmfxw
l ,faemf?
xlwmaygh? wkwfu olwk@d opfyifawGukd wyifrS ckwcf iG jfh yKwmrS r[kww
f mudk
[ifolwk@d tyifus/ wyifrS ckwcf Gihrf ay;bl;? u|eaf wmfw@dk qu
D opfyifawGusawmhAsm
u|eaf wmfu jidKjiifaom avoHjzifh ajymrdonf?
'guawmh ud,
k t
hf yk cf sKyo
f t
l pd;k &urS tok;H ruswmud;k ? ud,
k t
hf yk cf sKyfou
l olw@kd yu
kd q
f &H +y;D a&m ckwcf sio
f vdk ckwcf iG jhf yKae
wmud;k ? pD;yGm;a&;orm;qdw
k muawmh udk&ifvnf; odwhJ twdkif;yJ? tjrwf&vdk@uawmh &oavmufvkyfrSmyJ
OD;av;OD;ausmaf qGonf um;vrf;wlo
l @kd rsupf rd =l unfah e&if; pum;ajymaeonf? wuUqaD rmif;aom wkwt
f rsKd ; orD;rSmrl
u|efawmfwdk@ajymae=uonfudk em;rvnf? um;vrf;onfum; rnf;rnf;pif;pif;}uD;? ajzmifhaomtcgvnf; &Sd.? aumufaom
tcgvnf; aumuf.? awmtky}f uD; tv,fwGif arwaumif jrefpmG wGe@f vdrfajy;v$m;aeouJho@dk yif?
awmtkyfonf}uD;rm;onf? opfyifw@dk onf rsm;jym;onf? od@k aomf Armjynfu opfyifawGavmuf r}uD;[k OD;av;u
qdo
k nf? wkwaf &ajronf Armha&ajravmuf opf}u;D 0g;}uD;rsm; rayguaf &muf[k qdo
k nf? [kwaf vmufygonf? u|eaf wmfw@kd qu
D
awmeuf}uD;awGomqdv
k #if awm'Davmufeufv#if vlq,fa,muf q,fih g;a,mu zf uf&avmufatmif vk;H ywfxmG ;usKd if;aom
tyif}uD;awG&Sdrnfom? 'DrSmawmh tJoavmuf }uD;}uD;rm;rm; rawG@&? odk@aomf u|efawmfhrsufpdu rpl;&Swmvnf; jzpfcsijf zpf
Ekid o
f nf? u|eaf wmf jrifae&onfrmS awmpyfu opfyifawGomjzpfonf? twGi;f ydik ;f u tyifawGukd rjrif&? u|eaf wmfrh supf ad &S@rmS
opfyifudk awmuuG,af eonf? twGi;f u opfyifukd wdwyd y rjrif&avwum;?
OD;av;u wcsufwcsufwGif 'kdifbm trsdK;orD;udk vrf;!efpum;ajymonf? onfvdkeSifh c%aeawmh rsufpdxJwGif
vif;oGm;onf? aumif;uifonf kwfw&uf[if;vif;yGifhoGm;onf? u|efawmfwdk@pD;vmaom um;av;onf awmtkyfxJu
xGuv
f mavjy?D aqmufvufp taqmuftOD;awGukd awG@&onf? jyifaeaomvrf;awGukd awG@&onf? pufEkH iS w
hf al om +cH0ef;awGukd
wcgw&H awG@&onf? 'gwkwfjynfygvm;[k od&onf? odk@aomf tay:,H&SyfjyD; cyfyg;yg;om od&jrif&jcif;jzpfonf?
OD;av;ausmfaqGu olwkd@aewJh+rKd@ a&muf+yD[k ajymonf? vrf;awGus,fonf? +cH0if;}uD;awGus,fonf? wdkufwm
taqmuftOD;awGuvnf; }uD;rm;=uonfu rsm;onf? pufr_&yf0ef;wckESifh ydkwlonf[k xifrdonf? [kwfr[kwfrod?
ar;r=unfrh yd g?
c%aeawmh vrf;wck.xdyfwGif um;&yfjyD; u|efawmfwdk@ qif;=uonf? vrf;xdyf um;&yfxm;onfh eHab;em;wGif
opfyifi,fi,fwyifawG@&onf? t&Gurf mS zefzefprd ;f +yD; aea&mifatmifwiG f ta&mifvufae pdak eonf? tem;uyf+y;D aoaocsmcsm
=unfah wmh uwWyD gyifjzpfaeonf?
vrf;uav; twdik ;f u|eaf wmfw@kd 0ifvm=uonf? tdrw
f cH g;rsm;onf wkwb
f aHk usmif;0uwHcg;awGEiS hf wlonf? tdraf wG.
jcHpnf;k;d awmfawmfrsm;rsm;onf jrifrh m;cdkicf ef@=uonf? aemufxyfvrf;oG,fwckxJok@d u|efawmfw@dk csdK;0ifjyD;aemuf wHcg;ayguf
wayguf. vl0ifayguf taygufao;av;rS wqifh tdrf0if;xJodk@ u|efawmfwdk@ 0ifvmcJh=uonf? a&muf+yD? onftdrfonf
OD;ausmfaqGESifh &JabmfaiGac: &Jabmfa':=unfav;wdk@ wjcm;&JabmfawGESifh twlae=uaom tdrf+cH0if;jzpfonf? tdrf0if;xJwGif
tdrf 3 vk;H awG@&onf? OD;av;u tv,ftrd fodk@ OD;aqmifac:,loGm;onf?
}uD;}uD;onf u|efawmfwdk@udk tdrfa&S@u &yfapmifhqD;}udKaeonf? }uD;}uD;onf yg;yg;v#yfv#yf/ ao;ao;oG,foG,f
uav;omjzpfonf? pum;ajymv#iv
f nf; wd;k wd;k om ajymwwfonf? tom;jzLonf? wkwaf bmif;bDyyG u
G kd 0wfxm;onf? wkwf
r}uD;ESihf wlygonf? vrf;ay:awG@v#if wkw[
f o
k m xifryd grnf? }uD;}uD; toufonf u|eaf wmfw@kd xuf eSpq
f avmuf}uD;ygonf?
odk@aomf u|eaf wmfwdk@u }uD;}uD;[komac:=uonf?
tdrfa&S@wiG f uGufvyf&do
S nf? uGyfvyf[dkbufwGif opfyif}uD;ESpfyifokH;yif&do
S nf? opfyif}uD;awG atmufwGif ausmuf
pm;yGJckHwvkH;eSifh ausmufukvm;xdkifav;awG&Sd=uonf? odk@aomf xdkausmufpm;yGJwGif xdkae@u u|efawmfwdk@ rxdkifjzpf=u?
tdrfa&S@tzDatmufwGif pm;yGu
J kvm;xdkifav;awG cif;jyD; xdik f=uonf? u|eaf wmfwk@d a&mufcsed o
f nf rGe;f vGcJ sdefjzpfonf?
}uD;}uD;onf u|efawmfwdk@wawGudk pkpkpnf;pnf;awG@&aoma=umifh 0rf;omykH&onf? odk@aomf u|efawmfwdk@wawG
twlwv
l m=uwmudk r}uKduaf =umif;udk aemufawmh ajymjyonf? vkjH cHKa&;t& u|eaf wmfw@kd twlwl rvmoif[
h k owday;onf?
u|eaf wmfwk@d onf rwlaomae&mawGuae vm=uolawGjzpfonf? ppftpd;k &. e,fpyf*w
d w
f iG f rSwfwrf;rusef&pfvadk oma=umifh
u|efawmfwdk@onf wjcm;EkdifiHuae auG@ywfvm=uonf? xdk@a=umifh vrf;a=umif;u ydk&Snfonf? bmyJjzpfjzpf u|efawmfwk@d pkpk
pnf;pnf; qkrH =d uonf?
60

}uD;}uD;onf rsm;rsm;pm;pm; rusefawmhaom 49 rsdK;quf&Jabmfjzpfonf? u|efawmfwdk@wawGu &Spfav;vkH; rsdK;quf


awGjzpfonf? &Spaf v;vk;H rs;dk qufqo
kd nfrmS &Spaf v;vk;H ta&;tcif;umvwGif ta&;awmfyEHk iS hf ausmif;om;or*~w@kd ukd jzwfoef;cJh
aom rsdK;qufrsm;[k qdv
k kyd gonf? OD;av;awGuawmh =um;rsKd ;qufawGjzpfonf?
Tae&mwGif OD;av;ausmaf qGw@dk EiS hf &Sad eaom umvwav#mufwiG f Ekid if aH &;pum;udo
k m u|eaf wmfw@kd ajymjzpf=uonf?
Ekid if aH &;pum;udo
k majym=uaomfvnf; u|eaf wmfw@kd onf w&if;wES;D ESihf vdu
_ v
f u
_d v
f v
JS JS &Sv
d o
S nf? ESpaf ygi;f rsm;pGm awG@q=Hk uzl;ol
awGvkd jzpfae=uonf? tu,fpifppfrSmrl u|eaf wmfw@kd onf tckrS awG@zl;=uolawGomjzpf=uonf?
u|eaf wmfw@dk tm;vk;H 0dik ;f zG@J pum;ajym=uaomtcgwiG f }u;D }u;D onf em;axmifae wwfonfu rsm;ygonf? rsm;rsm;pm;pm;
rSwfcsuf0ifay;avhr&Sdwwf? wcgw&H ta&;}uD;aom udpP&yfrsm;wGif wcsufeSpfcsuf 0ifaxmufwwfonf? OD;av;awGu ygwD
aemufa=umif;ESihf ywfoufI/ ordik ;f ESiyhf wfoufI arhaeaom/ rrSwrf d aomudprP sK;d &Sv
d #if }u;D }u;D udk vSnahf r;wwfonf? }u;D }u;D onf
a&S@raD emufrD yk*Kd~ vf r[kwyf gvm;? }uD;}uD;onf yJc;l k;d r vufeufukid af wmfveS af &; umvudk ud,
k fawG@}uHKcJh jzwfoef;cJah om 0g&ifh
yk*Kd~ vf wa,mufjzpfonf?
naeydik ;f a&mufawmh tdraf &S@rmS yif [dek m;onfem; vrf;av#mufjzpfonf? }u;D }u;D u vrf;av#muf&if; +c0H ef;xJu opfyifawG
ta=umif; ajymjyonf? tv,fu opfyif}uD;onf vdu
k fcsD;yifjzpfonf? vdu
k cf s;D yifu ausmufpm;yGcJ u
Hk av;udk tkyfrk;d xm;onf?
ausmufpm;yGJckH&Sd&mae&mav;onf yef;+cHuav;vdk jzpfaeonf? ab;wGif opfyifi,fav;awG 0dkif;&H pdkufysdK;xm;onf? xdktyif
awGxJwGif ikwyf ifav; wyifvnf;ygonf? xdik kwfyifav;wGio
f ;D aeaom ikwo
f ;D awmifah v;ukdukid &f if; }uD;}uD;u pum;awG
ajymaeonf? rvSrf;rurf; enf;enf;edrafh om ae&mwGif a&wGi;f av;wwGi;f &Sdonf? xdak &wGif;uav;wGif u|efawmfwk@d a&csdK;=u
zd@k ajymonf? a&wGi;f eHab;wGif ESi;f qDyifawG a'vD,myifawG pdkufxm;onf? uefpeG f;yifawGukv
d nf; awG@&onf?
wu,fawmh u|efawmfwdk@0ifcJhaom jcH0if;taygufonf a&S@buf0ifayguf r[kwf? aemufbuf 0ifaygufjzpfonf?
a&S@buf0ifayguu
f wjcm;wzufrmS jzpfonf? xdk0ifaygufbufwGif oHwcH g; wyfqifxm;wmudk awG@&onf? wHcg;qDodk@ OD;wnf
vmaom vrf;&Sdaomfvnf; xdk0ifaygufudk tckawmh odyo
f kH;=u[efrwl? wHcg;qDvmaomvrf;udkrl vrf;ab;b,fnm&Sd wjcm;
tdrfrsm;u tok;H jyKyk&H onf? xl;jcm;onfu oHwcH g;r}uD;twGi;f buf +cH0if;twGif; av;ig;udkufavmuftuGmwGif tkwfwHwidk ;f
av;wckudk awG@&jcif;jzpfonf? tkwfwHwdkif;av;udk 0dkuf+yD; pdkufxlxm;onf? tv,fwGif acsmif;=unfhp&m taygufygonf?
xdktkwfwHwdkif;av;onf wHcg;ayguf}uD;ESifh wnfhwnfhjzpfonf? xdktkwfwHwdkif;av;rSm tjyifuvlvmv#if xGufrawG@cif
tjyifuvludk b,folb,f0g qdkwm acsmif;=unfhzdk@[k qdo
k nf? tjyifuae aoewfeSihf vSrf;ypfvdk@ r&Ekid favmufatmif tkww
f H
wdkif;av;udk cdkifcdkifrmrm aqmufxm;onf? xdkt&yfa'owGif wcsdefu "m;jywdk@ }uD;pdk;cJhzl;aoma=umifh ,ckvdk tumtuG,f
tpDtrHrsm; jyKvkyx
f m;jcif;[k qdkygonf?
OD;av;OD;ausmfaqGESifh }uD;}uD;wdk@ZeD;armifESHtjyif wjcm;&JabmfwcsKd@vnf; xd+k cH0if;xJwiG f aexdki=f uonf? olwdk@vnf;
u|efawmfwdk@ESifh twl pum;vmajym=uonf? u|efawmfwdk@ 0dkif;zGJ@pum;ajymae=u&onfrSm udk,fhZmwd&Gmudk jyefa&mufvm
aoma=umifh aqGrsK;d awG 0dik ;f zG@J awG@q=kH u+yD; pum;pkajymae=uonfEiS hyf if wlao;onf?
OD;av;OD;ausmaf qG0wfxm;aom tuso
nf Amqmcsw
D q
H dyEf iS hf jzpfonf? AmqmcsDonf tDwvDvyk f emrnf}uD; ukr`%D
jzpfonf? tuswxnfukd ArmaiG q,foed ;f / q,fih g;ode;f umvayguaf ps;&So
d nf? OD;av;0wfxm;aom Amqmcso
D nf tppfvm;
twkvm; u|efawmfrod? OD;av;vnf; rodyg? OD;av;u AmqmcsaD wG bmawGe@J ygvm;[k u|eaf wmfu aemufaomtcg/ OD;av;u
'g q&mr}u;D &J@ &Jabmfa[mif;wOD;u ay;xm;wJh tusA s/ u|eaf wmfu tust
opfawGbmawG ody0f ,fr0wfb;l ? u|eaf wmfh twGuf
rvdktyfbl;? olrsm;ay;wJh tusudkyJ 0wfw,f [kqdkonf? OD;av; xdkodk@ajymonfhtwGuf u|efawmf pdwfraumif; rjzpfrd?
*k%f,lrdonf? tust0wftpm; aumif;aumif;r&Sdwm odrfi,fp&m[k u|efawmfwkd@avmuwGif rowfrSwf=uaoma=umifh
jzpfonf?
tpm;taomufukv
d nf; olwdk@onf usef;rma&;twGuf vkHavmufkHr#om pm;onf? tpm;taomuftwGuf aiGudk
rsm;rsm; rokH;? ac|wmokH;=uonf? u|efawmfwkd@vmaoma=umifh[kqdkum tjyifu [if;0,fau|;onf? tjyifu aygufpD 0,f
au|;onf? olw@kd bmomqdv
k #if tjyifu 0,fpm;avhr&S[
d k qdo
k nf? OD;av;onf qHyifuykd if qdik o
f mG ;rny/f tdrrf mS yJ ud,
k b
hf mom
nyo
f nf? }uD;}uD;uvnf; nyrf ay;Ekid af wmh? }uD;}uD;onf xdpk Ofu touf 78 ESp&f jdS y?D ud,
k chf E<mud,
k f ud,
k f o,fEidk f aHk vmufom
&Sad wmhonf? tvkyfrsm;rsm; rvkyfEikd fawmh? odk@aomf usef;rma&;u awmfawmf}uD; awmifhwif; }uhHcdkifygao;onf? u|eaf wmfwdk@
a&muf+yD; aemufwESpt
f =umjzpfaom ckvkt
d csed rf sKd;wGif }uD;}uD; wdr;f yg;vdrrfh nf [k vk;H 0 rxifrSwcf hrJ yd gay?
onfjcH0if;xJwGiaf e=uaom }uD;}uD;wd@k OD;av;wdk@tm;vkH;onf 0ifaiG&aom pD;yGm;a&;vkyfief;udk rvkyf=u? ygwDtvky/f
edkifiHa&; tvkyu
f ko
d m 24 em&D tcsdefjynfh vkyf=uonf? olwdk@pm;0wfaea&;udk ygwu
D pDpOfay;onf? xdk@a=umifv
h nf; OD;av;wd@k /
}uD;}uD;wdk@onf aiGudk+cKd;+cHac|wm okH;pGJ=ujcif;jzpfonf? olwdk@onf tpm;tpmudk t&omtwGuf csdKcsOfiHpyfuav;[lI
oabmxm;jyD;rpm;? v#m&if;jrufrS jrufygapawmh[k ZdrfcHIrpm;? usef;rma&;twGuf oifhwifh avsmufywfatmifom
csufjyKwfpm;onf? t0wftpm;udk tvStytwGufr0wf? &moDOwk'%fudk umuG,Ef kdif&kHom 0wfqif=uonf? olwdk@twGuf
tpm;tpmonf "mwfpmjzpf+yD; t0wftpm;onf ywfw;D omjzpfonf? }uD;yGm;a&;/ csr;f oma&;ESihf tdpk mrif;pmqdw
k mrsK;d udkvnf;
olw@kd rmS &SmazG pkaqmif;jcif; tvsO;f r&S?d olw@kd ,=Hk unf&m Ekid if aH &; tvkyu
f o
kd m tcsed jf ynfh aZmufcsvyk =f uonf? tpm;taomufukd

61

"mwfpm/ t0wftpm;udk ywfw;D oabmxm;+yD; useftcsdefrsm;wGif w&m;"rRudkom aqmufwnfusifh}uH=uaom awmrD&[ef;rsm;ESifh


wlvSonf? olwdk@onfvnf; olwdk@,kH=unfaom w&m;udk usifh}uHae=uolrsm;omjzpfonf? olwdk@ae&mav;onfvnf; awm&
ausmif;ocFrf;av;eSi fh wlvSo nf? opfyifpm;yifav;awG pkHpkHv ifv if&Sdo nf? a&wGi f;E_wfc rf;em;txd a&v#Hw ufaeaom
pdrfha&wGif;av;wwGif;vnf;&Sdonf? wdefnifav;awGvnf; &Sdonf? +idrf;csrf;wdwfqdwfaom ywf0ef;usifvnf; &Sdonf? xdk@a=umifh
xdak e&mav;udk uGefjrLepfawm&ausmif;[k u|efawmfu emrnfay;xm;cJo
h nf?

nbufa&mufawmh tdrfa&S@uGufvyfxJwGif yvyfpwpf ukvm;xdkifav;awG cscif;+yD; pum;ajym=uonf? tv,fu


pm;yGaJ v;ay:wGif a&aEG;=urf;td;k &So
d nf? a&aEG;=urf;aomuf&if; Ekid if aH &;aqG;aEG;=uonfrmS r+y;D Ekid f rpD;Ekid ?f }u;D }uD;u =um=um rxdik Ef idk yf g?
nodyrf &ifch if tdrx
f 0J ifomG ;onf? n. aumif;uifonf eufjymarSmifaeonf? =u,fuav;awGu wvufvuf awmufaeonf? tdrx
f J
uae wGHaw;ode;f wef oDcsif;oHoo
Jh =Jh um;&onf? }uD;}uD;onf wGHaw;odef;wef oDcsif;rsm;udk }uKdufwwfonf?
}u;D }u;D onf ysO;f rem; Zmwdjzpfonf? }u;D }u;D odyrf }u;D cifrmS yif }u;D }u;D tpfr qk;H onf? xd@k aemuf }u;D }u;D tarESihf armifav;vnf;
qk;H onf? }uD;}uD;u cdu
k o
f nf? }uD;}uD;a=umifh tarESihf armifav;qk;H onf[k aA'ifq&mu a[maoma=umifh }uD;}uD;tazu }uD;}uD;udk
vlay;ypfonf? }u;D }uD;tbGm;u vufrcHbJ aumuf,al rG;pm;xm;&onf? od@k wikd af tmif }uD;}u;D rsuEf mS udk r=unfv
h [
kd q
k jkd y;D tazjzpfou
l
tdru
f xGuo
f Gm;awmhonf?
}uD;}uD; i,fb0wav#mufvkH;wGif aiG&Sifa=u;&Sifwdk@. zdEdyS fapmfum;r_/ tpOftvma[mif;/ t,ltpGJa[mif;wd@k . t&dyfxdk;r_/
trsK;d orD;rsm;udk csK;d ESrd rf w
_ @dk ukd &ifqkid }f uKHawG@c&Jh onf? }uD;}uD;. b0rSwfwrf;onf tzdtESyd fcH ArmtrsK;d orD;wd@k . b0udk ud,
k pf m;jyKEkid f
aom a=u;rkHjyif[kqEdk dik fonf? }uD;}uD;b0 twuftusESifh ArmtrsKd;orD;wdk@. b0twuftuswk@d onf qufpyfaeouJo
h k@d yif?
}uD;}uD;woufwiG f tdraf xmif 3 quf&cdS o
hJ nf? yxrtdraf xmif (ky&f iS rf if;om;vkycf sio
f )l onf +rKd@ay:wuf aq;ukcsio
f nf[k
qdkaoma=umifh ygwDucGifhjyKcJh&m/ }uD;}uD;uvnf; tdrfaxmifzuf yDopGm twlwuG vdkufygvmcJhonf? odk@aomf }uD;}uD;cifyGef;udk
ol@ro
d m;pku ol@armifol@om; awmjyefrcdkz@dk acsmah rmh=uonfhtcg }uD;}uD;cifyeG ;f u awGa0oGm;onf? }uD;}uD;udkyg rjyefzk@d ajymaomtcg
}uD;}uD;onf tjiif;tckH rvkyfawmh? cifyGef;onfudk pGef@&pfjyD; ygwD&Sd&modk@ aemufw&ufrSm jyefvmcJhonf? }uD;}uD;um; onfodk@aom
}uD;}uD; jzpfygonf?
}uD;}uD;.aemuftdrfaxmifonfvnf; ArmjynfuGefjrlepfygwD0if awmfvSefa&;orm;wOD;yif jzpfonf? }uD;}uD;. 'kwd, tdrf
axmifonf zdEydS o
f pl pftpd;k &udk ckcaH wmfveS af om ppfyw
JG iG t
f oufpeG @f omG ;onf? qd;k vSygonf? tu,fIzefqif;wwfaom wefc;kd &Siq
f w
kd m
&Srd sm;&Scd v
hJ #if xdzk efqif;wwfaom wefc;kd &Sio
f nf tzdEydS cf &H aom jrefrmtrsK;d orD;wd@k . b0udk ud,
k pf m;jyKEkid pf rd ahf omiSm }uD;}uD;udk 'kurQ sK;d
pkjH zifh zefqif;cJah vovm;[kyif xifp&mjzpfonf? jrefrmtrsKd ;orD;wdk@. tzdEySd fc&H r_ uHqk;d r_rsK;d awGukd }uD;}uD;b0rSm awmfawmf rsm;rsm;
}uKaH wG@c&hJ avonf? }u;D }uD;b0onf Zmwfematmif vky}f uzH efw;D a&;om;xm;aom pdwu
f ;l ,OfZmwfvrf;rsm;xufyif ZmwfemvSonf?
odk@aomf }uD;}uD;. b0Zmwfvrf;onf tvGrf;taqG;Zmwfvrf;wyk'fr[kwf? tm;wuf&$ifvef;zG,f Zmwfvrf;wyk'fjzpfonf?
tb,fha=umifhqdkaom uH=urRmqdk;tm;vkH;udk }uD;}uD;u atmifatmifjrifjrif jzwfausmfEkdifcJhaoma=umifh jzpfonf? wu,fawmh
tcuftcJrsm;udk ausmjf zwfEkdifjcif; &Sdr&Sq
d dkonfrSm tcuftcJ }uD;r}uD;u t"du rus? t_H;ray;wwfaom ZGJ/ pdwf"mwf&Sdr&Sdqadk om
tcsufeSihf trsm;qkH; oufqidk o
f nf? 'guawmh }uD;}uD;b0udk =unfh+yD; u|eaf wmfawG;rdaom oifcef;pm jzpfonf?
}uD;}uD;ud,
k w
f ikd af &;aom tk%fO;D c&D;onfudk u|eaf wmfzwfz;l cJo
h nfrmS =um+yD? }uD;}uD;udk vlcsi;f awG@&awmh xdyk g;v#yv
f #yf
ao;oG,foG,f trsKd;orD;onf onfavmufqk;d 0g;aom uH=urRmawGudk b,fvkrd sm; ausmfv$m;atmifjrifchyJ goenf;[k u|efawmf tHhyif
tH=h ordonf?
}uD;}uD;u a&S;a[mif;aESmif;jzpf wcsKd @udk jyefajymjyonf? ysO;f rem;udk &efol@e,fqk+d yD; tpdk;&ppfwyfu a,musfm;rSeo
f r# tukef
qGo
J wfonf? &GmawGwGif }uD;aumif}uD;rm; a,musmf ;[lI rnfrnf&& ruseaf tmifjzpfoGm;onf? uGejf rLepfygwu
D ysOf;rem;udkodr;f +yD;
ajr,ma0jcrf;a&; vkyaf y;awmh tvkyv
f yk rf nfh a,musmf ;om; r&S=d uawmh? ajr,ma0jcrf;a&; vkyrf ,fq&kd if vifa0jcrf;a&;vnf; vkyaf y;
ygOD;[k &GmolawGu qdk=uonf? xdk&GmawGonf tcktcg aejynfawmfjzpfvmaomae&myif jzpfvdrfhrnf[k u|efawmfhrsufpdxJwGif
jrifa,mifro
d nf? ,cktcg aejynfawmfwiG f &Sib
f &k ifozG,f jyKral exdik =f uolrsm;onf xdpk Ofu a,musmf ;awGukd qGo
J wfaom ppfAv
kd af wGEiS hf
olw@dk tquftEG,fawGyif jzpfvrd rfh nf[v
k nf; awG;rdonf?
}uD;}uD;onf twlygvmaom &Jabmftyk/ ol@orD;i,fESifh om;i,fav;udk nmwmrdaoma=umifh &efol@vuf0,f usa&muf
tzrf;cHc&hJ aom tjzpfuv
dk nf; u|eaf wmfw@dk udk ajymjyonf? tyktpfru &efolukd vufw@dk vku
d fjcif;jzpfonf?
}uD;}uD;u rD;zdkacsmifxJrSm xrif;pm;aew,f? olwk@d [kb
d ufrmS ajymaewJhpum;awGukd }uD;}uD; =um;aew,f? vmzrf;wJhvlu
vSr;f ajymw,f? r=unfav; cifAsm;xrif;pm;jyD;&if 'Duv
kd mcJyh g? cifAsm;udk u|eaf wmfw@kd wyfe@J 0dik ;f xm;+y;D +yv
D @kd vSr;f ajymw,f? wu,fawmh
olw@dk rSm wyfygrvmygb;l ? rD;zdak csmif tjyifbufukd }uD;}uD;=unf+h yD;yg+yD? 'gayrJh tykeJ@orD;av;udk iJhjyD; }uD;}uD; tzrf;cHvku
d f&w,f?
}uD;}uD;onf avoHat;at;av;ESiyhf if ajymjyonf?
}uD;}uD;onf ygwDu wm0efay;aomtcg A[kd jynfol@obif 0g'jzef@tzGJ@&J@ jyZmwfrif;orD;tjzpf ygwD vlxkqufqHa&;
tvkyfwm0efrsm;udk vkyfcJhzl;onf? aq;ynmoif,l+yD; aq;wyfwGif wm0efxrf;aqmifcJhzl;onf? }uD;}uD; vufatmufwGif

62

trsK;d orD;&JabmfawG trsm;}uD; &Sdonf? olwdk@u }uD;}uD;udk csp=f uonf? olw@dk u }uD;}uD;udk q&mr}uD;[k ac:=uonf?
}u;D }u;D udk tckaemufq;Hk tdraf xmifjzpfonfh OD;ausmaf qGu vufxyfciG hf awmif;onft
h cg }uD;}uD; wynfah wGu }u;D }u;D bufu
em=uonf? OD;ausmaf qGEiS hf oabmrwlEidk jf zpf=uonf? oHa,mZOfawGa=umifh wzufowfj_ rifwwf=uaom vl@oabmygay? }u;D }u;D udk
ESajrmwm oufoufomjzpfygonf? wu,fawmh OD;ausmaf qGonf }uD;}uD;xuf 15 eSpfavmufyif i,fygao;onf? odk@aomf OD;av;
OD;ausmfaqGcrsm }uD;}uD;ESifh vufxyfzk@d ta&; awmfawmfyif uwday;&&Smonf? }uD;}uD;udk awmfveS af &; tarGtESpfvo
dk abmxm;+yD;
xde;f odr;f apmifah &SmufomG ;ygrnf [k uwdjyK vufxyfco
Jh nf?
a,musfm;eSifhrdef;r toufcsif;uGmv#if txl;ojzifh rdef;ru a,musfm;xufodyf}uD;v#if tdrfaxmifa&; tqifrajywwf[k
wcsKd@u xif=uonf? wu,fawmh OD;av;ESifhusrSom cdkifcHhwnf+rJ+yD; +idrf;csrf;aom tdrfaxmifonfb0udk }uD;}uD;ydkifqdkifcJh&onf?
OD;av;ESio
fh m =um=um aygi;f cJ&h onf?
xdkodk@aom tcspfrsKd;um; &Sm;rS &Sm;vSygbdjcif;? awmfvSefa&;orm;/ uGefjrLepfqdkv#if olwdk@ESvkH;om;awGrSm =urf;+yD;
rmaevdrfhrnf[k wcsKd@u xifwwf=uonf? OD;av;OD;ausmfaqGESifh }uD;}uD;wdk@. cspfj cif;arwWm udkom oabmaygufv#if
ESv;kH om;odraf rG@El;nH+h yD; tifrwefvo
l m;qefaomolrsm;om uGejf rLepfjzpfvm=uonfudk em;vnfEikd =f uygvrd hrf nf?
u|eaf wmfw@dk jyef=urnfh reufwiG f rd;k uav;u wzGzJ u
JG saeonf? xdo
k @kd rd;k av;wzGzJ u
JG saeaoma=umifh }uD;}uD;udk tdrx
f rJ mS yif
ae&pfzdk@ u|efawmfwkd@u wdkufwGef;onf? }uD;}uD;u vufrcHyg? awmfvSefa&;&Jabmfrsm;aqmif;aom =u,feDwyf OD;xkypf drf;uav;udk
aqmif;jyD; wHcg;aygut
f xd vdu
k yf k@d onf?
'g-aemufq;Hk yJ[k u|eaf wmfw@kd r&dyrf cd ?hJ aemufwacguf vmOD;rnf[o
k m wGiw
f iG af jymcJo
h nf? cif&maqGrsK;d / jred &f m[if;aumif;[k
qdkwwf=uonf? ESpfaygif; ESpfq,f/ okH;q,f odu|rf;qufqHcJhaomfvnf; wcsKd@vlawGESifh &if;ESD;csifrS &ifESD;=uonf? }uD;}uD;udkawmh
ESpf&ufokH;&ufom vlcsif;qkH+yD; pum;ajymcJh&aomfvnf; ESpfaygif;ESpfq,f/ okH;q,f odu|rf;qufqHcJh&olwa,mufvdk oHa,m
ZOfjzpfro
d nf?
}uD;}uD; owif;udk p=um;awmh r,kHcsifrd? aocsmatmif vSrf;ar;rdonf? aocsmygonf? EkdifiHwum trsKd;orD;rsm;ae@wGif
}uD;}uD;uG,fveG fcJhavonf? xdkae@onf rav;&Sm;uae wkwfjynfodk@vmaom av,mOf}uD;wpif; aysmufjcif;rvS aysmufqkH;oGm;
cJhaomae@vnf;jzpfonf? u|efawmfwkd@twGufvnf; xdkenf;ESifESifyif? u|efawmfwdk@ vli,f &Jabmfrsm;. av,mOf}uD;vnf; kyfj'yf
aysmufq;kH cJhav+yD? }uD;}uD;udk aemufb,faomtcgrS u|efawmfwk@d awG@Eikd rf nf r[kwfawmh? xkd+rKd@uav;&Sd uGefjrLepf awm&ausmif;
uav;odk@vnf; aemifb,fawmhrS xyfa&mufrnf[k rxifawmhygacs?
ausmZf ifrif;

wk di f ; jynf u rarht yfa om vli ,f yk * ~K dv f x l ; rsm;

Armjynf0,f
=u,feaD wG vif;cJw
h ,f

(trSm? ? 1945 ckEpS favmufu ArmjynfeJ@ =u,ferD sm; qkdwJh


pmtkyfxrJ Sm wkdif;jynfu rarhtyfaom vli,f
yk*~Kdvfxl;rsm;ta=umif; pma&;q&m jra'gif;nKdu
a&;om;rSwfwrf;wifcJhygw,f? t*Fvdyfe,fcsJ@ qef@usifa&;eJ@
*syefawmfvSefa&;&J@ yGJOD;xGufeJ@ wyfOD;tcef;rSm
toufay;vSLoGm;cJh=uwJh Armjynf&J@ om;aumif;&wemrsm;ta=umif;
*k%fjyKa&;zG@J xm;wmyg? ocifAv
kd f/ ukdnDav;/ e*g;eDudx
k Gef;a&$/
Akv
d fo&l eJ@ Akv
d fAxl;wkd@ ta=umif;awG yg0ifygw,f? olw@kd wawG[m
uGefjrLepf0g'ukd ukdifpGJcJh=uol acgif;aqmifrsm;/ &Jabmfrsm; jzpf=u+yD;
e*g;eD ukdxGef;a&$uawmh ArmjynfrmS uGefjrLepf0g'eJ@ vuf0JtawG;tac:
pmayrsm;ukd jzef@csdcJhwJh e*g;eDpmtkyfwkdufu wm0efcH t,f'Dwm
jzpfygw,f? ygwDpdef&wk t}uKdtjzpf t*Fvdyfe,fcsJ@qef@usifa&;eJ@
zufqpfawmfvSefa&;rSm wkdif;jynftwGuf toufay;vSLoGm;cJh=uwJh
'D&Jabmfrsm;ta=umif; ta&;awmfykH*sme,fu jyefvnf xkwfazmf+yD;
rSwfwrf;wif *k%fjyKvkdufygw,f?)
63

urBm ay:rS m trGe fj rwf q k H; tvk y f j zpfw Jh urBm ol urB m om;awG & J@ vGw fv yfa &;twGu f ighw b0vkH ; igh t ouf w acsmif ; eJ@
igh c Ge f ight m;awG u kd tyf E S i f; cJh w ,f vk d @ b0csKyf+ idr f ; cgeD ; tcsde f r S m ajymoG m ;Ek di f a tmif aexkd i fu sif h} uHw wf& r,f ?
(k&mS ;acgif;aqmif}uD; vDeif)
ocifAkdvf[m ygwD pwifwnfaxmifwJhtcsdefuwnf;u rmhufpf0g'ukd ,kH=unfouf0ifoltjzpf ArmjynfuGefjrLepfygwD
wnfaqmufa&;vkyfief;rsm;rSm yg0iftvkyftau|; jyKcJholyg?
Armjynfokd@ rmhufpf0g' pwifa&muf&SdvmprSmyJ um;vfrmhufpfpmtkyfukd a&;om;xkwfa0+yD; rmhufpf0g'ukd jzef@csday;cJhol
wOD;vnf; jzpfygw,f?
*syefacwfrSmusawmh ol[m ukefpnfESifh wifaqmifo,fykd@a&;Xme twGif;0ef ocifoef;xGef;&J@ tyg;awmf+rJ
vufaxmuftwGif;0eftjzpf wm0efxrf;aqmifcJhygw,f? xkdtcsdefu ocifAdv
k f[m touf 30 cef@t&G,f &Srd ,fvkd@ cef@rSef;&ygw,f?
*syefvufatmufrSm 'Dvkd tvkyf vkyfae&wmukd ocifAkdvf[m rESpf+rKd@yg? rcspfaomfvnf; atmifhumerf;ae&wJhtcsdefyg? ocifoef;xGef;ukd
a&m ol@ukdyg *syefppfbufu t+rJwap apmifh=unfhaewm jzpfygw,f?
ocifAkdvf[m acgif;rSm qHyif tenf;i,favmufom &Sd+yD; qHyifu|wfaewJh tajctaeukd jyoaeygw,f? xkdtcsdefu
ocifAkdvf[m ykd;&Syftus/ umuDabmif;bDukd 0wfxm;vkd@ wkwfvdv
k kd *syefvv
kd kd xif&ygw,f? pum;ajym&ifawmh &,fumarmum
ajymqkdwwfygw,f?
'Dvkd zufqpf*syefatmufrSm Hk;tvkyf vky&f wm odyfpdwfyifyef;wmyJ? 'geJ@ u|efawmfhudk pmtkyfwtkyf &Smay;prf;yg?
tdef*,fa&;wJh tifwD*sL;&if;pmtkyf? tck odyf zwfcsifwmyJ? pdwfysufvm&if rmhufpf0g' pmtkyaf wG &Smzwfaewm? u|efawmfwd@k eJ@
'D*syefawGeJ@ t+rJwdu
k af e&wmyJ? 24 em&DrSm 24 em&Dpvk;H yJ? u|efawmfwd@k 0ef}uD; ocifoef;xGef;qkd&if *syefawGu csOfvnf; csOfw,f?
tokH;vnf; v$wcf swmyJ? 0ef}uD;uqk&d if EGm;eJ@vSn;f awG odr;f wJh udp/P om;a&wefcsdef b,favmufay;&r,fqw
kd Jh udpPawGukd
jyif;jyif;xefxef}uD; twku
d ftcH ajymaewmyJ? ArmawG rGJoxuf rGJr,f? trkef;cH+yD; ajymaevkd@r&&if 0ef}uD;tpnf;ta0;
wifjy&OD;r,fqkd+yD; tcsdefqGJxm;w,f? 'DudpPrsKd;u ocifoef;xGef;rS wwfEkdifwmyJ? 'DEGm;vSnf;odrf;wJh udpP/ ac|;wyfudpP[m *syefawG
aoyef;yGipfh ysK;d wJh t&dyfedrdwfyJ? olwkd@wawGukd awmom;awGu odyf&rGH ke;f ae+yD
ocifAdv
k u
f tJovkd cyfwd;k wkd; ajymjyaewmyg? acgif;arG; zkdz&J/ ezl;ajymifajymif/ awmufajymifwJh rsufvH;k / jzLazG;wJh oGm;/
&,farmwJh E_wfcrf;/ wkd;wkd;nif;nif;eJ@ av;eufwpJh um;? 'gu zufqpf*syef vufatmufrmS [efjy tvkyv
f kyfae&wJh rmhufpf0g'orm;/
awmfvSefa&;wyfOD;rS Akv
d fwa,mufjzpfwJh ocifAkdvf&J@ kyfykHv$myg?
rmhufpf0g'orm; ocifAkdvf[m tcGifhom tcsdefusa&mufwmeJ@ *syef@vufatmuf vufaxmuftwGif;0efb0uae kwfw&uf
ajrv#Kd;ovkd aysmufuG,foGm;ygw,f? wkdif;jynftwGuf zufqpfawmfvSefa&;wyfOD;rSm pGef@pGef@pm;pm; ajcpkefypf yg0ifvkdufwmyg?
1944 ckESpf pufwifbmv 10 &ufae@ reuf 6 em&DtcsdefrmS ocifAkdvf acgif;aqmif+yD; ref;0if;armif/ ukdausmf&if/
ociftkef;armif/ ukdoef;/ ukdjr=unfeJ@ ukdcspaf umif;wkd@ (7) a,muf[m csufyvuf um;a[mif;uav;wpD;eJ@ &efukefrS rEav;okd@
OD;wnfxu
G fvmcJh=uw,f? olwkd@c&D;pOftprSmyJ tE&m,feJ@ &ifqkdifwkd;awmhwmygyJ? olwkd@pD;vmwJh csufyvufum; yJEG,fukef;
vGeftvmrSm r[mrdwfwkd@&J@ tm&fattufzfau 32-AkH;}uJwkdufav,mOfysH 2 pif;u wpif;+yD;wpif; um;aemufvkdufum
pufaoewfrsm;eJ@ w&pyf ypfcwfygawmhw,f? um; rD;[kef;[kef; awmufavmifoGm;w,f? vlrsm;uawmh tcsdefrD um;ay:rS ckefcsum
ykef;ckdEkdifcJhvkd@ tm;vkH; toufab;rS oDoDav; vGwfc&Jh ygw,f?
'gayrJh olwkd@c&D;pOfukd ocifAkdvf&J@ acgif;aqmifr_tpDtpOfeJ@ rEav;txd qufvufcsDwufvmEkdifcJh=uw,f?
rEav;a&mufawmh AkdvfAxl;&J@ tajrmufwyfrSm tm;vkH; ckdatmif;=uw,f? pm;a&;aomufa&; AkdvfAxl;u pDpOfay;xm;Hkru
qufvufoGm;&r,fh vrf;c&D;twGufvnf; tpp t&m&m jyifqifay;ygw,f?
zufqpf*syef awmfvSeaf &;twGuf tdENd,jynfa&mufatmif c&D;quf=ur,fh olw@kd tzGJ@ukd Akdvrf SL;Axl;u ta&;}uD;wJh ygwD&J@
pm&Gufpmwrf;awG o,f,loGm;zkd@ v$Jtyfay;vkdufygao;w,f? tJ'Dpm&Gufpmwrf;awGuawmh1? zufqpfwkdufzsufa&; jynfol@vGwfvyfa&;tzGJ@csKyfrS a=unmpmwrf;trSwf(1)
2? uGefjrLepfygwD a=unmpmwrf; trSw(f 2) eJ@ trSwf (3)
64

3? u&if-Arm aoG;pnf;a&;pmwrf;eJ@
4? ArmjynfuGefjrLepfygwrD S tdENd,jynf uGefjrLepfygwDod@k ay;vkdufwhJ pmwapmifwkd@ jzpf=uygw,f?
uomokd@ ta&mufoGm;r,fh olwkd@c&D;pOf[m a&$bd/k uef@bvleJ@ aumvif;txd rD;&xm;tqifhqifph D;&ovkd
ajcvsicf &D;ESif&wmvnf; &Sdcw
Jh ,f? uomteD; *[J&mG ta&mufrSm jy\em jzpfvmwmu Akv
d frSL;Axl; xnfhay;vkdufwJh ukdvSaz
tjyif;txef zsm;emwmyg? 'Dae&mrSm tqkH;tjzwfay;&r,fhupd P[m acgif;aqmifjzpfol ocifAkdvf&J@ wm0ef jzpfvmygw,f?
&Jabmf&b
J ufcsif; pmemaxmufxm;wJh pdwf&daS yr,fh ocifAkdvf[m vkyfief;wm0efukd OD;pm;ay;+yD; c&D;qufxGuzf kd@ qkH;jzwfvu
kd fygw,f?
olw@kd &JabmfawGudk tpk 2 pk cGJvkdufw,f? wpkukd yxracgi;f aqmifjzpfwJh ocifAkdvfu wm0ef,l+yD; aemufwpkukdawmh 'kwd,acgif;aqmif
ref;0if;armifu wm0ef,lygw,f? ref;0if;armifwkd@tpku vlem&Jabmf ukdvSazukd 0g;azmifeJ@ rJZmacsmif;twkdif; ar#m+yD; waumif;&Sd
ol@tpfrxH oGm;ykd@zkd@ jzpfygw,f?
ref;0if;armifwkd@tpku vlemukdvSazukd 0g;azmifay:wif+yD; rJZmacsmif;twkdif; ar#moGm;ygw,f? ocifAkdvf[m rJZmacsmif;twkdif;
ESif;jrLawG=um;rS ar#moGm;wJh 0g;azmifav;ukd acsmif;ab; opfyifwyifatmufu xkdif=unhfE_wfquf&if; rsuf&nfawGawGuscJhw,fvkd@
qkdygw,f? acgif;aqmif+yDopGm vkyfief;wm0efukd OD;xdyfyefovkd &Jabmf&JbufawGtay: oHa,mZOf }uD;wwfwhJ ocifAdv
k fyg?
ocifAkdvf&@J aemufxyf acgif;aqmif+yDor_wckuawmh &JabmfawG tpk 2 pk cGJvdu
k w
f Jh tcgrSm ygwDpm&Gufpmwrf;awGukd
acgif;aqmif+yDopGm tmrcH+yD; o,f,loGm;jcif;ygyJ?
'ghtjyif ocifAkdvf[m jrpf}uD;em; r[mrdwfppfpcef;okd@ apmpGma&mufoGm;cJhayr,fh ref;0if;armif/ ociftkef;armif/
ukcd spfaumif;wkd@ uvuwWm;okd@ av,mOfysHeJ@ xGufoGm;wJhtcg vkdufygjcif; rjyKbJ pDaumrSm usecf JhwJh ol@tpku vlrsm;
a&mufvmwJhtxd apmifhaecJhygw,f? 'DZifbmv 12 &ufae@ ntcsdefusrS ocifAkdvfwd@k tpk uvuwWm;okd@ a&muf&SdvmcJjh cif; jzpfygw,f?
'DZifbmv 26 &ufae@rSm ocifAkdvfe@J &Jabmfrsm; pwif+yD; uvuwWm;rSm ppfynmoif=um;&w,f? 1945 ckESpf Zefe0g&Dv 14
&ufae@rSmawmh ocifAkdvf/ ref;0if;armif/ ociftkef;armif/ ukdoef;eJ@ ukdcspfaumif;wkd@ ukdvHbkdukd xGufcGm+yD; ppfynm
xyfrHoif=um;&jyefw,f?
ocifAv
kd f[m rmhufpf0g'ukd pGJpGJ+rJ+rJ ,kH=unfouf0ifcho
J vkd ol@b0ukd wkdif;jynfeJ@ awmfvSefa&;twGuf ay;vSLxm;cJhoyl g? 'gayrJh
uHraumif; ta=umif;rvSpGm awmfvSefa&;c&D; vrf;ckvwfrSmyJ ysKd&G,fEke,fwJh t&G,af umif;tcsdefrSm ol@toufukd
pGef@v$wfoGm;cJh&ygw,f?
1945 ckESpf {+yDv 1 &ufae@rSm awmifile,fxJ a&muf&daS e=uwJh ocifoef;xGef;eJ@ ocifA[def;wkd@[m ocifAdv
k ef J@ &Jabmfrsm;
olwd@k xH vma&mufawG@qkHrSmukd apmifhqkdif;ae=uygw,f? av,mOfysH wpif;u ypPnf;rsm; vmcsoGm;=uayr,fh ocifAkdvfeJ@
&Jabmfrsm;uawmh ay:rvmcJhyg? tJ'Dae@u ocifAkdvfw@kd ukd wifaqmifvmwJh av,mOfysH[m av,mOfysHuGi;f u xGufvm+yD; (7)
rdepft=umrSm rD;avmif+yD; ysufusoGm;cJhygw,f? ocifAkdvfeJ@twl [oFmwrS tm&Svli,f pnf;&kH;a&;wm0efcH ukdbodef;/ om,m0wDrS
ukdapmOD;wkd@vnf; toufqkH;_H;oGm;cJh&ygw,f?

raorcsif; tnO f ; qJ cHo G m ;&wJh ukdn D a v;

vl x kv ky f i ef; / vl x k} uKd ; yrf; r_e J@ awmf v S e fr _a wGo m vk y f & r,f?


nDn Gw fa &; wyfO D; zGJ@ &r,f? wukd, fa umif; pm;a&;/ wukd, fc sif; pGe f@ pm;cef; awG tvkdr &Sd?
bla *&D, H acgif; aqmif } uD; 'Dr D x a&mhA f
1944 ckESp?f arSmfbD+rKd@Y pyg;okawoe t&m&Sd q&m}uD; OD;apma&$(aemufykdif; uifaywkdif*syefrsm; zrf;qD;jcif; cH&ol) }uD;rSL;wJh
awmifolv,form;-tvkyform;-aus;&Gm acgif;aqmifrsm; nDvmcH usif;yrSmrkd@ ,if;nDvmcHokd@ wufa&muf&ef ocifoef;xGef;ukd
vma&mufzdwf=um;wJt
h cg pma&;q&m jra'gif;nKd[m ukdnDav;eJ@ awG@&Sdch&J jcif; jzpfygw,f?
65

zdwfpmzdwf&ef tcsdefr&vkd@ ocifoef;xGe;f xH ntcsdef vlu,


kd fwkdif oGm;zdwf&wmyg? tJ'DtcsdefrmS *syefacwf 0ef}uD;vkyfaeol
ocifoef;xGef;&J@tdrfrSm ocifoef;xGef;&J@nDjzpfol ukdnDav;vnf; &Sdaeygw,f? olu atmifausmf Akv
d fqHaxmufwekd J@yg? ol@ajymykHqkdykHukdu
uGefjrLepfvli,fwa,mufjzpfa=umif; od&ESd ikd fw,fvkd@ qkdygw,f? pma&;q&m jra'gif;nKduv
kd nf; ol@pdwx
f J &So
d vkd ukdnDav;u
bGif;bGif;&Si;f &Sif; a0zefa&; vkyfygw,f? tck cifAsm;u bmvJ? tvkyaf wG okH;av;vkyf wcgwnf; vkyaf ewmvm;?
ol&Jaumif;csD;usL;a&;tzGJ@?wd&p>mef arG;jrLa&;toif;/ vlxknDvmcH? cifAsm;u pma&;q&mvm;/ EkdifiHa&;orm;vm;? wckckukd
pGJrvkyfwmu bma=umifhvJ
'Dvkd a0zef+yD; wkH@jyefcsufukd r=um;&ao;vkd@ ukdnaD v;[m pmzwfvkduf/ jra'gif;nKdukd =unfhvdu
k f vkyfaeygw,f? 'ga=umifh
jra'gif;nKdu jyef+yD; acsy ajymqkdygw,f? ocifoef;xGef;vnf; ab;rSm &Sad eygw,f?
wd&p>mefarG;wm&,f/ vlarG;wm&,f/ ol&Jaumif; arG;wm&,f wqufwnf;yJ
tm;vkH; &,f=uygw,f?
u|JEGm;wd&p>mefawG r&S&d if v,form; r&SdEdik b
f l;? owWad umif;wJh yk*~Kv
d fawGukd wkid f;jynfu arhxm;&if ig;yg; arSmufwwfw,f?
tck ArmawGu *syefawGukd a=umufae=uw,f? 'Dawmh u|efawmfw@kd vnf; wwfEikd fwJhbufuae OD;0dpm&/ q&mpH/ &JabmfoH;k usdyfpmtkyf/
ol&Jaumif;csD;usL;a&;tzGJ@awGeJ@ aoG;xkd;ay;aewmyJ
pma&;q&mvm;-EkdifiHa&;orm;vm;qkdwmuawmh Oyrm-uGefjrLepfu0d}uD; um;vfrmhufpf[m EkdifiHa&;vnf; vkyfw,f?
pmvnf; a&;w,f? uGefjrLepfpmtkyfawG a&;w,f? t&if;usrf;ukd =unfh? ygwDvnf; axmifw,f? &if;epfaZwef qkw
d Jh owif;pm
xkwfw,f? e,l;a,mufwdik ;f vnf; vSr;f a&;ao;w,f? pma&;q&m/ owif;pmq&m/ Ekdiif Ha&;q&m? 'DvkdyJ vkycf w
Jh myJ
ukn
d Dav;[m we*FaEGae@awmifrS tem;r,lbJ tvkyfqif;wwfoyl g? i,f&,
G fol wOD;jzpfayr,fh }uD;av;wJh }uKd;ukdiftvkyu
f kd
(tar&duef&J@ aphpyfaocsmr_/ k&Sm;&J@ ZGo
J wWdrsK;d eJ@) rem;wrf; vkyfavh&Sdolvd@k qkdygw,f? toif;tzGJ@aygif;rsm;pGm&J@ OD;pD;}uKd;ukdifwm0efukd
xrf;aqmifae&olqkdawmh ol@vkyfief;wm0ef b,favmuf }uD;av;r,fqkdwm rSef;qodjrifEikdf fygw,f?
zufqpfawmfvSefa&;twGif; tm&Svli,faygif; ajrmufjrm;pGm awmfvSefa&;orm;rsm; jzpfoGm;&wm[m ukdnDav;&J@
aumif;r_a=umifhvkd@ qkdygw,f? ukdnDav;[m &Jabmfrsm;a&S@rS pHerlemaumif;ukd vrf;cif;jyoay;Ekdifolyg?
ukdnDav;[m pum;rsm;rsm; rajymbJ tvkyfukdom &Gyf&Gyfc|Hc|H vkyfuikd fwwfygw,f? um;0gvdpk dwf r&Sdyg? yv$m;wJh
t0wftpm;rsm;ukdvnf; r0wfqifyg? av,mOfysHbdeyfukd pD;ygw,f? csnfvckH snfeJ@ yifeD&Syftuswd@k ukd 0wfqifwwfygw,f? qHyifu
cyfwkdwkdyg? ykodrfxD;wacsmif;eJ@ ajcvsifav#muf+yD; tvkyfqif;wwfygw,f? +rKd@jyxuf aus;vufOD;pm;ay;vkyfief;awG vkyfukdifzkd@ ykdrkd
vkdvm;olyg?
oxkHe,fbufrSm zufqpfawmfveS fa&; vkyfief;rsm; vkyfaqmif&ef ukdnDav;ukd at-tufzf-tkd tzGJ@csKyfu
wm0efay;apv$wfcJhwmyg? ukdnDav;u tm&Svli,ftvkyfrsm; vkyfaqmif&efqkdwJh ta=umif;jycsufeJ@ xGufcGmoGm;cJhygw,f?
ukn
d Dav;wk@d vlpk oxkH+rKd@pGef&dS bkef;}uD;ausmif; wausmif;rSm pcef;cs aexkid f=uygw,f? wae@awmh tJ'Dbek f;}uD;ausmif;xJokd@
*syef 3 OD; 0ifvmwJhtcg ukn
d Dav;wkd@u ypfcwfow
k foifypfvdu
k yf gw,f? xkd&Gm&Sd vlxku *syefawGu *vJhpm;acsEkdifa=umif;/ wae&m
ajymif;a&$@aexkdifoifha=umif; owday;=uygw,f? ukdnDav;wkd@vlpku olwkd@ cyfa0;a0; ajymif;a&$@oGm;vkduf&if oufqikd f&m
awmfvSefa&;wyfzGJ@rsm;eJ@ tqufjywfoGm;rSm pkd;&drfygw,f? 'ga=umifh cyfa0;a0; ajymif;a&$@wm rvkyfygbl;? eD;&m tjcm;bkef;}uD;ausmif;
wausmif;ok@d om ajymif;a&$@ aexkdifvkdufygw,f?
ukdnDav;wkd@ukd *syefrsm;u vkdufvH&SmazGaea=umif; vlxku owif;vmay;ygw,f? 'ga=umifh ukdnDav;/ uko
d ef;nGef@ eJ@
tjcm;&Jabmfwa,mufw@kd [m oxkt
H eD;u awm&Gmw&Gmokd@ oGm;zkd@ +rKd@v,f vrf;r}uD;twkdif; vmcJhygw,f? tJ'u
D ae rD;&xm;blwm&kHqD
oGm;wJhvrf;twkdif; xGufcJh=uwmyg?
olwd@k aemufu *syefrsm; vdkufvHae=uwmukd t&yfom;rsm;u awG@jrif=uw,f? cifAsm;wk@d ukd zrf;&atmif *syefawG
vkdufvmae+yD/ ajy;=uygvkd@ owday;ygw,f?
aumif;uifrmS vnf; wkdufav,mOfysHwpD; 0JaewJhtcsdefyg? *syefawG u|efawmfw@kd ukd zrf;&atmif vmwm r[kwfygbl;?
av,mOfysHvmvkd@ ajy;=uwmygvkd@ ukdnDav;wkd@u tajzay;+yD; ukd,fhav#muf&r,fhvrf;twkid f; qufav#mufae=uygw,f?
t&yfom;awG jrifwm rrSm;yg? c%t=umrSm ukdnDav;wk@d wawG vSHpGyfawG wazG;azG; wajymifajymift=um;
a&muf&SdoGm;ygawmhw,f?
66

olw@kd ukd &if0 vSHpyG feJ@awh+yD; vufjyef}uKd; wkyu


f m tcsKyfaxmifokd@ ac:oGm;cJh=uwmyg? olwkd@ 3 OD;ukd wae&mpD cG+J yD; vufjyef}uKd;
wkyfvsufom; wnvkH; csKyfaESmifxm;=uw,f? rkd;aomufcsdefrSm ukdoef;nGef@u xGufajy;vGwfajrmufoGm;w,f?
tpwkef;u ukdnaD v;ukd ukdnaD v;rSef; *syefawG rod=uygb;l ? 'gayrJh &efuek fu ajymif;vmwJh eumrl&m;vkd@ac:wJh *syef
uifaywkid fu ukdnaD v;ukd rSwfrdoGm;ygw,f? rif; 0ef}uD; ocifoef;xGef;&J@nDyJ/ uGefjrLepfr[kwv
f m;qkd+yD; &if0ukd ppfzdeyfeJ@
aqmifu
h efvkdufygw,f? w&pyf kdufESufygw,f? raorcsif; trsKd;rsK;d nOf;yef;ESdyfpuf=uwma=umifh ukdnDav;[m
zufqpf*syefawmfvSefa&;&J@ wmxGufc&D;rSmyJ *k%fa&mifajymifpGm usqkH;cJhygw,f?
(20-9-45) ae@vnf 1 em&Dtcsed f? &efukef+rKd@ ukd,fhrif;uk,
d fcsif;vrf;&Sd vli,ftpnf;t&k;H zGiyfh GJrSm tpnf;t&kH; OuU OD;b*srf;u
zufqpfawmfvSefa&;rSm *k%fa&mifajymifpGm usq;kH oGm;cJwJh vli,ftpnf;tHk;0if ol&Jaumif; ukdnDav;/ ukdbode;f wkd@ ukd
csD;usL;ajymqkdum *k%fjyKcJh+yD; wufa&mifvmwJh vlxky&dowftaygif;uvnf; 'D ol&Jaumif;tmZmenfESpfOD;ukd OD;nGwf
tav;jyKcJh=uygw,f?

kd; om;pGm qif;&Jjcif;


pd r f ; jrjr0k d i f ;

'D a qmif ; yg;[m wk w f j ynf ypP n f ; rJ h v l w ef ; pm; awmf v S e f a &;orm;}uD ; vnf ; jzpf ppf a &;yg&*l } uD ; vnf ; jzpf w J h zef Z pf r if ( Fang zhimin )
(Armjynf u pmzwf y &d w f o wf u awmh zef c sD r if ; vk d @ &if ; ES D ; cJ h + yD ; jzpf y gw,f ? ) &J @ ausmf = um;wJ h vuf & mrG e f wyk ' f j zpf w ,f ? wk w f j ynf u ausmif ;
oH k ; pmtk y f a wG r S m ausmif ; oif c ef ; pmtjzpf v nf ; xnf h o G i f ; azmf j yxm;=uw,f ? Armjynf u G e f j rLepf y gwD / A[k d a umf r wD & J @ jynf o l @ toH
toH v $ i f h c J h p Of u vnf ; toH v $ i f h c J h z l ; ygw,f ? ol [ m wk w f j ynf usef ; qD ; jynf e ,f / ,D , ef c k d i f / pef [ if + rd K @om; jzpf w ,f ? 1922 =o*k w f v rS m
qk d & S , f v pf 0 g' vl i ,f t zG J @ 0if / 1923 rwf v rS m wk w f j ynf uG e f j rLepf y gwD & J @ ygwD 0 if j zpf v mw,f ? wk w f j ynf w yf e D a wmf & J @
xd y f w ef ; acgif ; aqmif w a,muf jzpf c J h + yD ; ygwD wnf a qmuf a &;/ wyf r awmf wnf a qmuf a &;eJ @ tm%meD w nf a qmuf a &;qk d i f & m
oabmw&m;awG u k d rmh u f p f 0 g'uk d wk w f j ynf tck d i f t rmvuf a wG @ eJ @ aygif ; pyf z ef w D ; cJ h + yD ; zef Z pf r if & J @ nG e f @ aygif ; usrf ; tjzpf xk w f a 0cJ h y gw,f ?
1935 rS m ul r if w ef w yf a wG & J @ zrf ; qD ; wm cH v k d u f & +yD ; usef ; qD ; jynf e ,f / eef c sef t usOf ; axmif r S m wd w f w qd w f v k y f } uH owf j zwf y pf w m cH o G m ;cJ h &
ygw,f ? 2009 ck E S p f r S m wk w f j ynf o pf xl a xmif a &;twG u f xl ; c|ef p G m tusd K ;jyKcJ h o l - pH j yol & J a umif ; 100 pm&if ; 0if t jzpf azmf j ycH c J h & w,f ?

usKyf awmfvSefa&;wkdufyJt
G wGi;f yg0ifaqmif&Gucf w
Jh m 10
ESpfausmfoGm;yg+yD? 'D&Snf=umvSwJh vHk;yef;tm;xkwfr_twGif; w
av#mufvk;H b0ukd kd;kd;om;om; aexkid af usmjf zwfcw
hJ myg? b,fwek ;f
urS Zdrrf cHcJhzl;ygb;l ? vkyfief;awG pDrHcef@cGJzd@k aiGoef;eJ@csD+yD; t+rJ&aSd ecJh
ayr,fh awmfvSefa&;twGuf &SmazGpk aqmif;xm;wJhaiGukd awmfveS f
a&; vkyfief;&yfawGtwGuf enf;enf;csif;om oHk;pGJchyJ gw,f? 'guykd J
wcsdK@vlawGu =unfjh rif&mrSm tHh=op&mvkv
d kd wdrf;apmif;pGm =unfh
jrifcJh=uw,f? 'grSr[kwf 'gukdyJ yHk}uD;cs@J tjypfzd@k p&mvkd@ xif ae=u
w,f? 'gqkd&ifawmh pOf;pm;qifjcifr_[m wdrfvGef;vSw,f? trsm;
twGuf ukd,fusdK;pGef@a&;qkdwm uGefjrLepfygwD0ifwkdif; &Sdae&r,fh
aumif;rGefwJh tusifhpm&dwWjzpfw,f? 'ga=umifh wcsdK@vlawGursm;
usKyfrSm aiGwcsdK@wav pkaqmif;xm;wmrsm; &Sdovm;vkd@ ar;vm
cJh&if usKyf cifAsm;wk@d ukd pdw0f ifpm;p&maumif;wJh tjzpftysufwck
ajymjycsifygw,f?
usKyf oHk@yef;tjzpf tzrf;cH&wJh tJ'D&uf[m pdwfnpfp&m
taumif;qHk;ae@aygh? usKyfukd opfawmwckxJrSm ppfom; 2 a,muf
u awG@ oGm;wmyg? usKyf b,fvv
kd lvJqdw
k mukd pOf;pm;rdvdu
k w
f meJ@

usKyfqDuae aiG'*Fg; &maxmifcsD &SmazGodrf;qD;&rdawmhrSmyJ 'grS


r[kwf a&$vufaumuf a&$vufpGyfawGvdk ypPnf;awGawmh odrf;qD;
&rdawmhrSmyJ/ yGaygufawmh wkd;+yD/ rar#mfvifhbJ }uD; yGm; csrf;
omawmh r S m yJ q k d + yD ; tauseyf } uD ; auseyf o G m ;=uwmaygh ?
'Dpdw fu l; eJ@ yJ usKyfu kd, fay:rSm+cHKxm;wJh +cHKv$mtus&J@ vnf
ukw fu ae ajctd w ftxd [kdprf; 'Dprf; vkdu f& Smawmhw mygyJ?
td w f a qmif e m&D w vH k ; / azmif w d e f w acsmif ; rS t y aiG a =u;
wjym;wcsyf r S &S m rawG @ awmh ol w k d @ a'gol y k e f x vmw,f ?
wae&m&mrS m aiG a wG u k d 0S u f x m;vk d @ om &S m rawG @ Ek d i f w m
jzpf&r,fvkd@ wGufq=ujyefw,f? olwkd@[m b,fbufvufrSm
vufypfAHk;wvHk;&J@ opfom;vufukdifukd ukdifxm;+yD; nmbuf
vufu vufypfAHk;&J@ peuf}udK;ukdqGJum ajcESpfzufukd wvSrf;
avmuf cGJv kdu f+yD; vufypfAHk;eJ@ ypfawmhr,fh taetxm;eJ@
qkd;oGrf;,kwfnHhwJht=unfheJ@ usKyfukd pkduf=unfh+yD; +cdrf;ajcmuf
[def;a[muf }udrf;armif;ygawmhw,f?
aiG a wG j ref j ref xk w fa y;prf; / xkw f r ay;vk d @ uawmh
6 7 wcsDw nf; eJ@ rif; ukd azmufcGJo wfypfvkdu fvkd@ toufaysmuf

oGm;r,f
tdk - 'Dvdpk w
d fqd;k rmefq;kd &Supf &maumif;wJh rsufEmS ay;eJ@
vkyfraeyge@J ? igrh Sm wu,fu
h kd aiGqdv
k d@k wjym;wcsyfawmifrS r&Sdb;l ?
ig@qDuae yGaygufwdk;+yDvkd@ pOf;pm;xm;rd&ifawmh rif;wdk@awmh vGJ
ukef+yDvk@d usKyfu &,fusJusJeJ@ ajymvkdu&f w,f?
rif; b,fo@l ukd vdraf ewmvJ? rif;vkd t&m&S}d uD; vkyaf e
ol[m aiGr&Sdb;l wJhvm;vufypfAHk;ukid fxm;wJh ppfom;[m wu,fh
ukd r,Hkr=unfjzpfaew,f?
aiGr&Sdwm vHk;0rjzpfEkdifbl;/ wae&m&mrSm 0Sufxm;wm
jzpf&r,f/ ig[m t&m&Sdtrd fawGu xGufvmwJh ulrifwef ppfom;
a[mif; }uD; wa,mufu G/ ighu kd vdrfv kd@ r&bl; ? usefppfo m;
wa,mufu wzufuajym&if; cg;ukef;+yD; wckck&Edk;Ekd; ar#mv
f ifhcsuf
eJ@ tuseJ@ abmif;bDukd axmifh}udKaxmifh=um;rusef tao;pdwf
qkyfe,faejyefygw,f?
rif;wk@d ighpum;ukd ,Hkprf;yguGm/ tvum; tvkyfy_ frae
eJ@/ igu
h kd rif;wkd@ ulrifweft&m&Sad wGeJ@ E_id f;raeeJ@/ rif;wk@d t&m&SdawG
wkdi;f rSm aiG&Sdygw,f/ igrh Sm 'Dae@wu,fhudk ighvufxJrmS wjym;wcsyrf S
r&Sdbl;/ igwkd@ awmfvSefa&;vkyfaewmvnf; igwOD;csif; }uD;yGm;csrf;
omzkd@ vkyfaewmr[kwfb;l vkd@ olwd@k ukd &Si;f jyvku
d fw,f?
c%aeawmh olwkd@ usKyfu,
kd fcE<may:u bmrS &Smvk@d xGuf
rvmrSef; &Sif;&Sif;vif;vif; od&dv
S mwJt
h csderf Sm tus abmif;bDawG
qkyfe,f&SmazGprf;=unfhwmawGukd &yfvkduf=u+yD; usKyfykef;atmif;cJh
wJhae&m&J@ ywfywfvnfukd acgif;ikdufpkdufcs *kwpkduf t}udrf}udrf
&SmazG=uayr,fhvnf; bmrS &Smvkd@r&ygbl;? olw@kd b,favmufrsm;
ar#mfvifhcsuf qHk;_H;oGm;=uygvdrfh? vufypfAHk;ukdifxm;+yD; ypfcGJvkduf

csifwJhppfom;[m qGJxkwfxm;wJh peufwef}udK;ukd opfom;vuf


ukdix
f J jyefvnfxnfhydwv
f u
kd f+yD; usKyfem&DeJ@ azmifwdefudk vk,v
l u
kd f
ygawmhw,f? tJ'Daemuf &vmwJhem&DeJ@ azmifwdefukd a&mif;pm;
ypfvdu
k +f yD; &vmwJhaiGudk w0ufpD cGaJ 0,lvdu
k &f if bmrS pum; rsm;
aep&m rvkdawmhbl;vkd@ tcsif;csif;ajymqkdvkduf=uw,f? olwkd@[m
,Hkvnf;r,Hk tHh=owJt
h =unfeh J@ u|efawmhfwukd,fvk;H ajcqH;k acgi;f qHk;
3-4 }udrf =unfhvu
kd f+yD; oGm;vkd@ +ydKifwltrdef@ay;vkduaf wmhw,f?
usKyftdrfrSm wcsdK@OpPm"eawGrsm; &Sdovm;vkd@ ar;=uOD;
rvm;? 'gqdk&if usKyf c%avmuf jyefpOf;pm;vkdufyg&apOD;? a=om
owd&+yD? &Syd gw,f/ &Sdygw,f? rsm;rsm;awmh a&wGufzdk@ rvkdygo;l ?
rESpfu aEGOD;rSm usKyf0wfzkd@ usKyfZeD;u ay;xm;wJh twGif;cHtus/
tay:Hktus&Snf/ abmif;bD&Snf 34 xnf/ tay:atmuf 2 zuf
vHk;rSm zmax;xm;wJh csnx
f nfeJ@&ufvkyfxm;wJh ajctdwf 2 pHk &Syd g
ao;w,f? ulrifwef xk;d ppfe@J }uHKwJh tcsed frSm tvkt,ufc&H rSmpk;d vk@d
tJ'gawGukd awmifay:u v#dKxJacsmufxJrmS 'DEpS faEG&moDrmS oH;k zk@d odr;f
qnf;xm;w,f? 'gawG[m usKyf&J@ csrf;omor#awGyaJ ygh? usKyftaeeJ@
tzk d ; wef t arG c H y pP n f ; wcsd K @uk d ajymvk d u f & wmjzpf v k d @ ol a X;
olu,fawG&@J uJh&@J 3 &uf qkdwmrsdK;awmh rcH&bJ &Sdaumif;yg&@J ?
qif;&JpGm kd;om;jcif;/ jzLpifjcif;eJ@ +cdK;+cHac|wmpGm aexkdif
pm;aomufjcif;wkd@[m wu,fawmh usKyfw kd@awmfv Sefa&;orm;
awGtzkd@ tcuftcJ tajrmuftjrm;ukd atmifjrifausmfeif;EkdifapwJh
t&mawGygyJ?

pd r f ; jrjr0k d i f ;
15/ 4/ 2014?

a&G;aumufyv
JG m;
rsuv
f n
S yhf v
GJ m;
'u
D ae@ vli,f/ vlvwf awmfawmfrsm;[m

rdk; vif; 0if;

ygvrD ef'rD u
kd a&pD acwf a&G;aumufyJG rJq,
G pf nf;a0;yGaJ wG eJ@
awmfawmf pdr;f ae=uw,f? vl}u;D ydik ;f wcsKd @uawmh od=urSmyg?
a&G;aumufyu
JG dk rDc=hJ u/ rJxnfch =hJ ur,fxifygw,f?
1960 ck zqyv acwfu &efuek +f rdK@ / rif;rEdik u
f u
G o
f pf /
jrufcif;jyifrmS 0ef}uD;csKyf OD;Ek &J@ rJq,
G f tpnf;a0; }uD;[m
=uufysrH us pnf;um;vSygw,f? vmorSs vlawG wd;k a0S@ =unf=h u/
em;axmif=uw,f? OD;Eku pum;ajym aumif;aumif; eJ@ qdak wmh
y&dowfuvnf; vufcyk f vuf0g; wajzmif;ajzmif;eJ@ tm;ay;
axmufc=H uwm jrifa,mif aerdygw,f? tckq&kd ifawmh tESp5f 0
ausmf jzpfc=hJ u+yD? acwfawG ajymif; / vlawGajymif; / tkycf sKyfra_ wG
uGmjcm;vmcJ=h u+y?D
68

vGwfvyfa&; r&cifubJ wdki;f jynfudk vGwfvyfa&;&&if b,fvrf;oGm;=ur,fqdkwm EdkifiHa&;acgif;aqmifawG aqG;aEG;+yD;=u+yD?


Adv
k fcsKyfwdk@ &SdpOfuyif Armjynfudk ygvDref'Drku
d a&pDvrf;a=umif; eJ@ oGm;r,fvdk@ pDpOfch=J uwmyg? 1947 ckESpfrSm udkvked D
vufatmufrmS bJ wdik f;jyKjynfjyKv$wfawmf ac:cJh=uwmr[kwv
f m;? vuf0J vuf,mawG yg0ifwJh ygwDpHk 'Drku
d a&pD}uD;
yxrOD;qHk; usif;yEdkifchw
J m tm;vHk; todygyJ? 'DaemufrSm 1960 avmufrSm zqyv tpd;k &u ygvDref a&G;aumufyGJ
usif;ycJhw,f ? tm%m&ygwDu a&G;aumufyGJ rusif;yrD a&G;aumufyJG aumfr&Sifudk pwif zGJ@pnf;w,f? a&G;aumufyGJ
aumfr&Sif qdkwm/ aumfr&Sif OuUwdk@ qdw
k m tm%m& vuf&Sd tpdk;&eJ@ rywfoufwJh/ wdkif;jynfu =unfndKav;pm;wJh
yk*K~d vfawGudk a&G;+yD; zG@J pnf;wm/ cef@xm;wm jzpfw,f? 'guawmh ,Ofaus;wJ/h tqifhtwef;&Sw
d Jh Edkiif HwumrSm usiho
f k;H wJh rl
jzpfvdk@ jynfov
l lxku }udKqdk vufc=H uygw,f?
ArmjynfrSm 1948 ckEpS f vGwfvyfa&; &+yD; ygvrd efacwfu w&m;r#wwJh a&G;aumufyGJ usif;ya&;twGuf
w&m;a&;0ef}uD; OD;at;armif aumfr&SiOf uUtjzpf aqmif&Gufchw
J ,f? AdkvfcsKyfapmarmif vufxuf 1990 ck a&G;aumufyGJ
aumfr&Sif qdk&if 'Daemufyidk f;avmuf ajAmifrusbl;? ck a&G;aumufyaGJ umfr&Si}f uD;u ppftpd;k &tqufqufrSm xdyfwef;
wyfrawmf t&m&Sd}uD;/ etz tzG@J 0if 'k AdkvfcsKyf}uD;/ jynfaxmifpk }uHch idk fa&;ygwD (}uHzh @GH ygwD )/ xdyfwef;acgif;aqmif
}uD;jzpfaew,f?
2010 a&G;aumufyrGJ Sm wHwm;OD; rJqENe,fu }uHhzGH@ udk,pf m;vS,t
f jzpf }udKwifreJ J@ tEdkif&cJhwJh yk*dK~ vfyg? 17- 22011rSm zG@J pnf;yHk Oya' yk'fr 398 t& EdkifiaH wmf orRwu a&G;cs,fwifajrmuf+yD; aumfr&SifOuUtjzpf cef@tyfco
Jh l
jzpfw,f? tJ'Dawmh orRw}uD;&J@ vGwfvyfwhJ =um;ae w&m;r#wwJh a&G;aumufyJG OuU}uD;/ tm%m& ygw/D tm%m& tpd;k &
eJ@ywfoufr_ &Sd/ r&Sd qdkwm acwfpum;t& xifomjrifom&SdvyS gw,f? r=umao;rDu wjynfvHk;twdik f;twmeJ@ 2008
zGJ@pnf;yHk jyifqifa&;/ vlxkqENazmfxkwf qENjyyGaJ wG vkyfaew,f? a&G;aumufyGJ OuU}uD;u 2008 zG@J pnf;yHk jyifqifa&;[m
apmao;w,f vdk@ vlod&iS f=um; ajymcJhw,f?
a&G;aumufyJG aumfr&Sifukd wyfrawmf t&m&Sda[mif; 50ausmf ( Adv
k frSL;}uD;/ Adv
k frSL;awG) [m t&yf0wfeJ@ tm;jznfh
cJhw,f? nef=um;a&;rSL;/ 'k tqifeh J@ t&m&Sd wm0efay;tyfcyJh gw,f? +yD;awmh vmr,fh 2015 a&G;aumufyu
GJ dk w&m;r#w
vGwfvyfwJh a&G;aumufyGJ usif;yr,f vdk@ ajymaew,f?
tckvnf; 2015 a&G;aumufyJG twGuf EdkifiaH &;ygwD toD;oD; yHpk H trsdK;rsKd ;eJ@ jyifqifae=uw,f? aumfr&Sif OuU
}uD;u 2015 a&G;aumufy0GJ if oufqdik &f mrJqENe,frmS oufqkdif&m rJ udk,pf m;vS,fawGu vGJvdk@ b,forl S e,fvSnfh
rJqG,fciG rfh &Sdb;l rdrdwk@d rJqENe,f tjyifrS xGu+f yD; vGwv
f yfpGm a[majymcGirfh &Sdb;l vdk@ qkad ejyef+yD? 2015 a&G;aumufyJ}G uD;
rwdkifrD uwnf;u [def;oH/ a[mufoHawGeJ@ nHaeawmh 2015 rSm Edkifiw
H um a&G;aumufyJG apmifh=unfah vhvm
a&;tzGJ@awGuawmh rkcs vdktyfrSm aocsmygw,f? 1960 jynfEh Spf azazmf0g&v
D 6&ufae@rSm wwd,t}udrf
taxGaxGa&G;aumufyGJ}uD; usif;ycJw
h ,f? oef@&Sif;/ wnf+rJ/ yrnw eJ@ woD;yk*~vtcsKd @ ,SOf+ydKifc=Jh uw,f? t"du
+ydKifbufuawmh oef@&Si;f zqyveJ@ wnf+rJ zqyvwdk@ jzpfw,f? a&G;aumufyGJ rJqG,fumvrSm oef@&Si;f &J@ au;a=umfoHu
'Drku
d a&pDudk a&G;rSmvm;/ zufqpfpepfudk a&G;rSmvm;/ 'Drdkua&pDudk jrwfEdk;&if toJ=um;u rJwjym;eJ@ oef@&Sif;udk a&G;=u
qkdwm jzpfw,f?
tdrfapmifh tpdk;& ( Adv
k fae0if; ) umvudk jzwfoef;cJh&wJh rJqEN&Sif vlxk&J@ pdwf"mwf eJ@ toJEv
S ;Hk udk aumif;aumif;
qGJaqmifcw
Jh Jh au;a=umfoHrdk@ atmifycGJ HEdkifchw
J ,f? wnf+rJuawmh au;a=umfoH yDyjD yifjyif rxkwfbJ 'd@k awm&Gm pnfaAsmoH
omapzdk@ qdk+yD; ydkpwmawG axmifum rufvk;H awG ay;cJhw,f? a&G;aumufyJG a=unmpmwrf;rSm trawmfa=u; ESpfq
wdk;ay;r,f vkd@ vlxk}udKuf rufvk;H ay;cJhw,f ?aemuf wnf+rJ acgif;aqmif OD;AaqG ajymcJhwhJ rde@f cGef;xJrSm
rJay;rSm;&if rar#mv
f ifhbJ tajctaeqdk;awGawG@&r,f vkd@ [de;f a[mufoHawG / +cdrf;ajcmufoHawGeJ@ rJqEN vlxkudk
apmfum;cJhw,f? aemuf _H;&ifvnf; Edki&f r,f/ Edik f&ifvnf; Edik f&r,f qdw
k Jh ajympum;awG vlxk}uD;=um;&awmh
tawmfuav; *,ufdkufomG ;w,f? ( ygvrD efacwf[m tcsdef wdkawmif;ayr,fh rJqG,f pnf;H;k wmudk vGwfvw
G fvyfvyf
Edkiif Ha&;acgif;aqmifawG vSnv
fh nf rJqG,fwmawG &Sdchw
J ,f? ,ck OD;odef;pde&f J@ pnf;urf; jynfh0wJh 'Dru
dk a&pD
a&G;aumufyGJrSmawmh Armjynf jynfov
l lxk tm;vH;k r=um;csiftqHk; 2010 a&G;aumufyGJ}uD; jzwfoef;cJw
h mrdk@
txl;wifjyp&m rvdb
k l;vkd@ xifygw,f?
orRw}uD;&J@ wynfah wGu ykqk;d vSefjywJho/l v#ypf pfrD; r&&if za,mif;wdkif xGe;f =uqkdwJh a&$^m%fawmf apmufeufol/
e,fvSnfh yg;dkufolawG 0dki;f &Haewma=umifh orRwvkyfol&J@ ,Ofaus;wJh/ csdKomwJh vdrv
f nfvSnfhjzm;wJhpum;vHk;awG[m
ESpfopful;rSm tzwfwif use&f pfcJhyg+yD?jynfolvlxk b0 uawmh 'kH&if; 'k&H if; qif;&JwiG f; eufaeqJyg?
?
rdk;vif;0if;?
22-4- 2014?
69

orRw}uD;eJ@ vl=urf;tzGJ@

at;cspf
usKyfw@kd i,fi,fu a&$b}uD;&J@ kyf&iS fukd =unfhch&J ygw,f? a&$bZmwfum;a[hqkd&if awmvufaus;&Gmu
awmolawmifom;awGa&m/ +rdK@aeqif;&Jom;awGuyg awmfawmf}udKuf=uygw,f? waeukef yifyef;or#awGukd
a&$b Zmwfum; =unf+h yD; tyef;ajz=uygw,f?
a&$bZmwfum;qd&k if Zmwf&efrsm;tjzpf orRwkyf&Sifu vl=urf;rsm; yg=uygw,f? olwkd@u csD;bl;/
ausmfaZm}uD;tp &Sdow
l kd@ jzpf=uygw,f? Zmwf&efrsm;uvnf; txkd;t}udwf tvdrftnm t+zD;tjzef;
aumufuspf,kwfrmr_rSefor# okyfaqmif=u&mrSmvnf; okyfaqmifaumif;=uygw,f? =urf;ovm;/
&rf;ovm;uawmhrar;eJ@ Zmwfemovm;qkd&if tzdESdyfcHqif&Jom; ausmrGJrsm;ukd ukd,fpm;jyKwJh
Zmwfvkdufausmf a&$b}uD; tzdEySd fcH&wm r=unfh&uf/ r=unfh Ekdifawmhvkd@ kyf&iS f=unfh y&dwfowfu
a&$b}uD;bufuae yg0if+yD; cJeJ@xk qlylvmwmrsdK;xd jzpfvmavh&dyS gw,f? 'ga=umifh ky&f Sifku
H
avmfpyDumuae y&dowf}uD;cifAsm;-onf;cH=uyg? onf;cH=uyg/ r=umrD a&$b}uD;u jyefxkd; tEkid f,l
ygvdrhrf ,fvkd@ ajym+yD; wm;cJh&ygw,f? r,Hrk &SdeJ@ wu,fygyJAs?
'Dvekd J@ usKyfwdk@vnf; touft&G,f &vma&m orRweJ@ vl=urf;tzGJ@ ay:vmjyefygw,f? ,Hak wmif
r,HEk kdifp&mygyJ? ajrawGodrf;/ tdrfawGzsuf/ bl'kdZmeJ@xkd;/ vlawGukd ta=umif;trsdK;rsdK;jy zrf;qD;axmifcs
vufeuftm;ukd;eJ@ =urf;csifwkdif;=urf; &rf;csif;wkdif;&rf;aewmukd awG@vmae&jyefygw,f?
ArmjynfolawG[m Ekid fiHa&;t& tawG@t}uHKu,f0ygw,f? vl@tcGifhta&;/ 'Drkdua&pDa&;ukd
wkdu&f JolawGjzpfygw,f? vGecf w
Jh Jh Zefe0g&Dv 28 &ufu/ rauG;wkdif;/ opf&myifaumufrmS / arG;jrLa&;vkyfief;eJ@
aus;vufa'o zG@H +zKd;a&; 0ef}uD;XmerS jynfaxmifp0k ef}uD; (AkdvfcsKyf) OD;tkef;jrif&h J@ jynfolvlxku olwkd@&J@
vkt
d yfcsufudk ajymqkw
d ifjy&m vlxkukd &ifh&ifhoD;oD; wkH@jyefchyJ gw,f? 'gukd rD',
D mtrsdK;rsdK;uae
wkH@jyefc+Jh yD;jzpfvd@k tjynft
h pHk a&;raeawmhygbl;? olu orRw&J@ vl=urf;tzGJ@0ifyDyD jynfolvx
l kukd
yg;kdufr,fajymcJhygw,f?
ArmjynfrSm aus;&Gmaygi;f 64345 &Syd gw,f? teuf &Gmaygi;f 57557 &Gm[m
v#yfppfrD;r&ao;ygbl;? 'ga=umifh awmvufaus;&GmawG&@J 89 '\r 5 &mckdifE_e;f [m v#ypf pfrD;r&Sdao;ovkd
+rdK@aevlxkeJ@ pufrZ_ kefawGrSmvnf; v#yfppfvHkavmufatmif ay;Edkicf Jhwm r[kwyf gbl;? 'gayrJh
v#yfppf0ef}uD;Xme 0ef}uD;u wkdi;f jynfrSm v#yfppfawGykdv#Haevdk@ jynfy xkwfa&mif; ae&ygw,fvkd@
orRwvl=urf;tzGJ@yDyD vdrfnm+zD;jzef;oGm;cJhw,f?
wcsdefu urBmay:rSm qefta&mif;&qHk;EkdifiHjzpf+yD; urBmhpyg;usDwckvkdjzpfcJhzl;wJh Armjynf[m
azmufjyefwJhtpdk;& tqufqufeJ@ ppftm%m&Sipf epf&J@ ESpf 50 ausmf pk;d rk;d tkyfcsKyfr_atmufrSm
urBmhtqif;&Jq;Hk / acwfaemuftusqHk; EkdifiH jzpfoGm;cJh&w,f? 'Dae@umvrSmawmh v,form;awG[m
t&yfom;tpk;d &trnfcH e0w/ etz ppftm%m&Sifa[mif; awGeJ@ olwd@k &Jvufa0cH
t&if;&Sifvlwef;pm;awGjzpfwJh ckdeDolaX;rsm;&J@ ajr,mvk,ufr_/ rw&m;vuf0g;}uD;tkyf tykdifpD;
r_awGatmufrSm ajrrJh,mrJhjzpfolawGrsm;oxuf rsm;vmaew,f? wcsdefwnf;rSm 'DckdeDawG&J@
aps;uGufjc,fvS,fcsKyfukdifr_atmufrSm v,form;awGb0[m azmifpD;&if;a&iwfwJhb0ukd a&mufcJh&&Smw,f?
wkdif;jynf&J@ t&Sifocifvlwef;pm;w&yfjzpfwJh aus;vufawmifolv,form;awG qif;&J'kuQa&muf/ aemufqHk;
au;wifu|efjzpfae&wJh b0qdk;ukd Ekid fiHawmftpkd;&u qif;&JrGJjymusr_ av#mha&;qkdwhJ vl=um;aumif;
pDrHude;f awGom csrSwfae+yD; wu,fw
h u,f bmrS rvkyEf ikd fygb;l ? 'Dvdk ppftm%m&Sifpepfukd
ukd,fpm;jyKaewJhtpkd;&rsdK;uvnf; wkdif;jynfeJ@ jynfolvlxktusdK;twGuf bmrSaqmif &GufEdik fr,fh tpd;k &vnf;
r[kwyf gbl;? vufawG@ olwk@d ajymwJph um;awGu tajzxGufaew,fav? tck v,fqnf 0ef}uD;u
70

tau;ausatmif xrif;weyfav#mhpm;=uygvkd@ v,form;rsm;ukd t}uHay;vkdufyHk[m [kdwkef;u usKyfwkd@&J@


Zmwfvkdufausmf}uD; ukad &$bZmwfum;awGxJu ajr&Sifqkd;olaX;}uD;awGuarG;xm;wJh wvufuikd f vlqkd;vlrkdufawG&J@
tqift
h wef;awmif r&SdwmawG@ae&ygw,f? 'ga=umifh jynfov
l lxku v,fqnf0ef}uD;ukd weyfpm; jrifv
h i_d f vkd@
emrnfaumif;ay;wm cHvkduf&ygw,f?
Armjynf[m ajray:ajratmuf o,HZmwaygu,fvS+yD;/ rkd;av0orSefum ajr=oZmaumif;wJh
v,f,mpkdufysdK;a&;ukd tm;xm;cJh&wJh EkdifiHwEkdifjzpfygw,f? ta&S@awmiftm&SrSm tbufbufu
xdyfwef;a&mufcJhwJhEkdifiHyg? tcktcg txufrSm ajymcJhovkd wkdif;jynf[m urBmhtqif;&JqHk;EkdifiHtqifh
usa&mufc&Jh w,f? 'g&J@w&m;cH[m cufcufccJ J &Smaep&m rvkyd gb;l ? ppftm%m&Sifpepf/ ppftpkd;&eJ@ ppftkypf kygyJ?
'Dppftkyfpk0ifawG[m wkdif;jynf+idrf;csrf;a&;ukd rvkdvm;ol awGjzpfae+yD; jynfwGif;ppfukd wkd;csJ@+yD;&if;wkd;csJ@
jynfwGif;ppfjymyHkay:rSm }uD;yGm;csifwkdif; }uD;yGm;atmifvkyfaeolawGyg? wkdif;&if;om;aygif;pHk
jynfolvlxk}uD;w&yfvHk;ukd zdESdyfaoG;pkyfaewJhvlwef;pm;yg? ppftm%m&Sif}uD;awG jynfolvlxktay: zdESdyfaoG;pkyf/
wkdif;jynfcsrf;omu,f0or#ukd tykdifpD;cJhyHkawGukd tm;vHk;od+yD;om;awGrkd@ txl;ra&;vkdyg? AkdvfcsKyfrSL;}uD; oef;a&$u
orD;r*FvmaqmifrSm pdefpDcJhovkd/ ajr;arG;ae@rSm [,fvDaumfywmwpif; vufaqmifay;cJhowJh? tck orRw}uD;
OD;odef;pdefu ajr{u 500 ukd tykdipf D;+yD; pkdufysdK;arG;jrLa&;vkyfaeowJ?h jynfolvlxkrmS qif;&JwGif;eufoxuf
eufae&w,f? 'gayrJh ppfAsLkdu&uf vlwef;pm;wOD;jzpfwJh &efukefwkdif;0ef}uD;csKyfjrifhaqGqkdoluawmh
wkdif;jynfqif;&Jwm jynfolawGa=umifhvkd@ ajym+yD; wdkif;&if;om;aygif;pHk jynfolvlxkukd apmfum;vkdufjyefygw,f?
wkdif;jynf&J@ u,fwif&Sifrsm;tjzpf rdrdukd,fukd,f rdrd zefwD;/ ppftm%m&SifpepfusifhoHk;&if;
wkdi;f jynfbmaiGa=u; eJ@ o,HZmw tqDESpaf wGukd tykdipf D;+yD; u,f0vmcJw
h Jh ppfAsLku
d &uf/
orRw}uD;OD;odef;pdefuvnf; b,facwfueJ@rS rwlatmif jynfolvlxk}uD; xrif;eyfrSefatmifpm;&zkd@
kef;uefae&wJb
h 0ukd vspfvsL_+yD; jynfolvlxu
k kd EGm;Edk@aomufzd@k wku
d fwGe;f vkduaf wmh
ar&DtifwGKdif;eufbk&ifr}uD;ajymcJhwJh aygifrkef@r&Sd&if udwfrkef@pm;ayghvkd@ tajzay;cJhwmukd oGm;owd&rdygw,f?
orRw}uD; 'Dvkd t}uH^m%faumif;awG&vmwmvnf; rajymeJ@? orRwrSm t}uHay;tzGJ@qkdwmuvnf; &Sdaewmudk;?
ol@&J@ ^m%f}uD;&SifwOD;u t}uH^m%fay;vkdufyku
H vnf; =unfyh gOD;? v#yfppfrD;r&Sd&if za&mif;wkdif xGef;ygvm;wJhav?
tckawmh wkdif;jynf[m ppftm%m&Sifpepf pkd;rkd;jc,fvS,fr_atmufrSm ,cifb,fwkef;ueJ@rS rwlatmif
wkdif;&if;om; jynfolvlxk}uD;[m 'kuQrsdK;pHk &ifqkdifae&w,f? ukd,fhwkdif;jynftwGif;rSm vkyfukdifpm;aomufvdk@
b,fvkdrS rjzpfEkdifawmhvkd@ wkdif;wyg;xGuf+yD; olrsm;rvkyfcsifwJh tvkyfrsm;ukd rsufESmi,fi,f yifyef;qif;&J}uD;pGm
vkyfudik pf m;aomufae=u&ygw,f? jynfyukad &mufae&wJh wkdi;f jynf&@J vlOD;a& oef;tcsKd@ &Sad ew,fvd@k owif;w&yfu
qkdygw,f? ocifrsdK;a[h 'kd@Armvkd@ au;a=umfcJhwJh wkdif;jynf[m ppftm%m&Sifpepf atmufrSm ulvDrsdK;a[h
'k@d Armvk@d ac:&r,fhued f; qkdufc&Jh yg+yD?
wkdif;jynftjyif a&mufae&wJh wkdif;&if;om;jynfolvlxkudk OD;(Akdvf)odef;pdef tpkd;&&J@ oHHk;rsm;[m 'Dae@txd
aumif;rGefpGm tmrcHcsufray;Ekdifvdk@ jynfya&muf wkdif;&if;om;aygif;pHk jynfolvlxk[m rdrdwkdif;jynf&J@ tpkd;&w&yf&J@
tumtuG,fay;r_ukd vHkavmufpGmrcHpm;=u&ygbl;? 'ga=umifh jynfya&mufArmEkdifiHom;awG[m b,facwfueJ@rS
rwl atmif trsdK;om;*k%foduQmus+yD;&if;usae&ygw,f? rD'D,mawGrSm jynfya&mufwkdif;&if;om;awG[m
rdrdEkdiif Htpkd;&&J@ vHkavmufpGm tumtuG,af y;r_ rcH&wJhowif;awG ae@pOfeJ@tr# =um;ae&ygw,f? xkdenf;wl
jynfwGif;rSmvnf; b,fwkef;urS r=um;zl;wJh jynfwGif;+idrf;csrf;a&; aqG;aEG;aeygw,fqkdwJht=um;uyJ wkdif;&if;om;
ppfajy;'kuQonf pcef;qdkwmawGjzpfvmae&w,f? tvkyform;/ v,form;eJ@ vlwef;pm; vl@tv$mtoD;oD;&J@
awmif;qdkwkdufyGJ0ifr_awG[m rsm;oxuf rsm;vmae&w,f? ae@pOfeJ@tr# e,fy,faygif;pHkrSm OD;(Akdfvf) odef;pdef
tpkd;&&J@ Oya't&yf&yfay: rauseyfvkd@ awmif;qkd wkduyf 0GJ if qENjyaewJh owif;awGvnf; =um;ae&w,f?
wkdif;&if;om;aygif;pHk jynfolawG bma=umifh vufeufukdifwkdufae&wmvJ? wkdif;jynfbma=umifh
rGJjymus&ovJ? jynfoal wG bma=umifh qif;&JwiG f;eufae&wmvJ? jynfwiG f;ppf bma=umifh oufqd;k &Snaf e&wmvJ?
jynfwiG f;+idrf;csrf;a&; bma=umifh r&EkdifovJ? tkd;&Sif;qHk;ajym&&if tm%m&vlwef;pm;rSmom wm0ef &Syd gw,f?
tm%m& vlwef;pm;u t=urf;zufESdyfuGyfvmvkd@ wkdif;&if;om;aygif;pHk tzdESdyfcHjynfolvlxku rdrdukd,fukd,f
ckcHumuG,fwJhppf qifE$Jae&wmyg? wef;wla&;/ ukd,fykdiftkyfcsKyfcGifh&&Sda&; (ukd,fykdifjymef;cGifh&&Sda&;)/ 'Drkdua&pD
tcGifhta&;rsm;twGuf wkdufyGJ0ifaewJh wkdif; &if;om; awmfvSefa&;tiftm;pkrsm;eJ@ +idrf;csrf;a&;aqG;aEG;&mrSm
EkdifiHa&;t&jzpfay:vmwJh jynfwGif;ppfjy\emukd tkyfpkd; olvlwef;pm;jzpfwJh vuf&Sdtpkd;&uom
wjynfvHk;typftcwf&yfpJ+yD; kd;kd;om;om; pm;yGJ0kdif;rSm pkaygif;xkdif aqG;aEG; ajz&Sif;vkduf&if &Edkifygvsuf
rdrdvufOD;r_&a&;/ rdrdvkdcsifwmawGukd wzufowfqkyfukdifawmif;qdkwmrsdK;awG vkyfvmae&ifawmh 'DjynfwGif;ppf[m
b,fawmhrS tqHk;owfrSm r[kwaf wmhygb;l ? &vm&ifvnf; oufq;kd &SnfrSmr[kwfygbl;?
71

b,facwfueJ@rS rwlatmif wkdif;jynf&J@o,HZmawG xifovkd vufndK;xkd;a&mif;pm;/


awmifolv,form;rsm;&J@ ajr,mawGukd vk,uf vuf0g;}uD;tkyfum/ tvkyform;/ v,form;tygt0if
wkdif;&if;om;aygif;pHk jynfolvlxkukd ESdyfuGyfzdESdyf aoG;pkyf/ ppftm%m&Sipf epf/ ppftpdk;&/
ppfAsLkdu&ufvlwef;pm;ppftkyfpktwGuf uGufuGufuav; tusdK;pD;yGm;udk =unfhaeor#
jynfwGif;ppfjy\emukdvnf; b,fawmhrS ajz&Si;f EkdifrSm r[kwfovkd 'Drkdua&pDwkdif;jynfvnf; b,fawmh
rSjzpfvmrSmr[kwfygbl;? wkdif;&if;om;aygif;pHk jynfolvlxk&J@ b0[mvnf; qif;&JwGif;eufoxufeuf/ 'Drkdua&pD
tarSmifxk zkH;oxuf zHk;um 'DvkdyHkeJ@qkd&if rkd;}uD;pkef;pkef;csKyfoGm;awmhrSmygyJ?
usKyfwkd@i,fi,fu udka&$bZmwfum;awGxJu orRwvl=urf;tzGJ@vdkyJ orRwOD;odef;pdef&J@ tpkd;&tzGJ@ukd
trke;f }uD; rkef;um tqH;k rSmawmh ky&f Sifkx
H rJ Sm rcHEdik af wmhvd@k jynfolvlxk}uD;u cJeJ@xxk atmf[pf
armif;xkwfovkd armif;xkwfwm cH=u&awmrSm rvGyJ gyJvkd@ qkdvu
kd fyg&ap?
at;cspf
(23 &uf / {+yD / 2014)

tar&dueftvkyo
f rm;or*~rsm; uGezf &ifh

=unf0if;

'DEpS f {+yDv 4 - 6 &ufae@txd tar&duefEkid if H csu


D m*dkr@rmS jynfwGif;eJ@Edik if w
H um tvkyo
f rm;or*~rsm;rS udk,fpm;vS,af wG&J@
uGefz&ifhw&yfudk usif;ycJw
h ,f? 'DueG fz&ifhukd tvkyform;rSwpf krsm; (Labor Notes) r*~Zif;eJ@0ufbfqdkuu
f yl;wGJusi;f yay;
wm jzpfygw,f? 1979 ckEpS frSp+yD; 2 ESpw
f }udru
f sif;ycJw
h m jzpfw,f? tvkyo
f rm;or*~rsm; ta&;awmfyHktwGuf usi;f ywJh
uGefz&ifhawG jzpfw,f? 'DESpfrmS awmh jynfwiG f; jynfy tvkyform;or*~toD;oD;rS udk,fpm;vS,faygi;f 2000 ausmf wuf
a&mufr,fv@dk cef@rSef;xm;w,f? 'DtxJrSm 2012 ckESpu
f tiftm; 25 000 yg0ifwJh oydww
f u
dk fyGJatmifyJ}G uD;udk wku
d fyGJqif
&,lEkid cf w
Jh Jh csDum*dkq&mrsm;or*~rS acgi;f aqmif awGyg0ifr,f? aemuf+yD; o,f,lyk@d aqmifa&;or*~tzG@J csKyf (Amalgamated
Transit Union)/ tar&du ef pmwdkuf tvkyform;rsm;or*~ (American Postal Workers Union- APWU)eJ@
0efaqmifr_vkyfom;rsm;or*~ (Service Employees International Union- SEIU) wdk@rS acgif;aqmifawGvnf; yg=ur,f?
vkyfief;e,fy,fwckxJu jzpfayr,fh or*~awG uGJaewJh tvkyo
f rm;awGvnf; wuf=ur,f? tzGJ@toD;oD;t=um;rSm
qufoG,f r_awG jyefxlaxmif=uzd@k jzpfw,f? wem&Dtedrhq
f k;H vkyfc 15 a':vm&&Sd a&;twGuf wdkuyf 0GJ ifaewJh vpmenf;
vkyfom;awGvnf; yg=uygr,f?
'DuGefz&ifhrSm tvkyform;or*~v_yf&Sm;r_'Da&edrfhjzpfae&mrS jyefvnfOD;armhvma&;twGuf 0dkif;0ef;tajz&Sm=urSm
jzpfw,f? 1970 ckEpS rf sm; tv,favmufup+yD; tar&duefaumfydka&;&Si;f }uD;awGu tvkyform;or*~awGukd xdk;ESuw
f ku
d fcu
dk f
txdemapaecJhwm jzpfw,f? tcktcgrSmawmh tpGrf;xufwJh tiftm;pktjzpfrS t+yD;wdkifZmwfodrf;ypfzdk@ u;pm;aecsdef
jzpfw,f?
tar&dueftvkyform;vlwef;pm;&J@ vlaer_tqifhtwef;udk tpGrf;ukef ESrd cfh sypfr,fh tvky&f Sif}uD;awG&@J pDru
H def;udk
b,fvkw
d eG f; vSef=urvJqw
dk m tvkyform;or*~ta&; wufuv_yf&Sm;olawG 0dik f;0ef;tajz &Sm=u&rSm jzpfw,f? tar&duef
72

t&if;&Sifvw
l ef;pm;u vpmenf;/ vlr_zv
l Hk a&;p&dwef nf;/ aumfyadk &;&Sif;}uD;rsm;&J@ tcGefenf;+yD; aps;csdKwJph Grf;tifawG
tay:rSm tajccH+yD; a&&SnfpD;yGm;a&; jyefvnf&iS foefvma&;udk xlaxmif csifaewm jzpfw,f? Oa&my/ *syefw@dk omru
wkwfe@J xGe;f opfpEdkiif aH wGrS pD;yGm;a&;yifbufawGe@J tar&duef&@J ,OS fyifEidk pf rG f;udk 'Denf;eJ@ jrihf wifcsi=f uwm jzpfw,f?
'D&nfrSef;csufawG atmifjrifzdk@twGuf tvkyf orm;or*~awGudk ydkzdEySd f=urSm jzpfygw,f?
tar&du ef Edk if iH rS m pD; yG m;a&;jyef v nfemvefx lv maewma=umif h tvk yf o rm;OD; a& wdk; vmayr,fh
tvkyform;or*~ tzGJ@0ifOD;a&u avsmhusvmw,f? 2013 ckESpf wESpfwnf;rSmudkyJ or*~tzGJ@0if 400 000
avsmu
h soGm;w,f? 1983 ckESpu
f tzG@J 0iftiftm;pkpkaygif; 177 oef;&Sdw,f? tck pkpak ygif; 145 oef;yJ &Sad wmhw,f?
tvkyo
f rm;pkpkaygif;&J@ or*~tzGJ@0ifjzpfol[m &mcdkiEf _ef;tm;jzifhqk&d if 1983 ckESpfrmS 201 &Sd&mrS 2013 rSm 113
yJ &Sdawmhw,f?
tckavmavq,frSmawmh t&if;&Sif}uD;awG&J@ 'DpDrHudef;[m atmifjrifr_&aeygw,f? 2009 ckESpfrS 2013
ckESpftxd pD;yGm;a&; jyefemvefxlwhJ umvtwGif;rSm pkpkaygif;0ifaiG wdk;jrifhvmr_&J@ 95 udk pkpak ygif; vlOD;a&&J@ 1
om&Sdw Jh xdyfqHk;u tcsrf; omqHk;wpku &,lcJhw,f? 'D 5 ESpftwGif;rSm trsm;pkjynfolvlx k}uD;&J@ aexdkifr_
tqift
h wef;u edru
hf svmcJw
h ,f? xHk;pHtwdki;f tom;ta&mif&o
dS al wGu ydkc&H w,f? vlrnf;awG&@J tvkyv
f ufrEhJ e_ ;f [m
vljzLawGxuf 2 q ydkrsm;w,f? vufwifEG,fzmG ;awGxrJ Sm tvkyv
f ufrJhE_e;f u ydjk rifhrm;w,f?
t&if;&Sief J@tvkyform;vlwef;pm;wdk@&J@ wdkufyJ[
G m t&if;&Sif pepfay:ayguv
f muwnf;u wnf&SdvmcJw
h m
jzpfw,f? tar&duef Edkiif H[mvnf; cif;csurf [kwfyg? ara';ae@qdkwm tar&duefEidk fiHu tvkyform;awG toufay;
wdu
k yf 0GJ ifch&J mu ay:aygucf hw
J mjzpfw,f? tckvnf; 'Dwu
dk fyu
GJ jyif;xefonf;oefaeqJy?J 2006 ckESpw
f ek ;f u tar&duef
ukau,folaX;}uD; 0g&ifbmaz; (Warren Buffet) u tckvkd ajymcJzh l;ygw,f? vlwef;pm;ppfyGJ jzpfaew,f? tJ'v
D l
wef;pm;ppfyGJudk u|efawmfv
h lwef;pm;jzpfwhJ olu,fvlwef;pm;u qifEa$J ewmyg? u|efawmf wdk@u tEdik f&aewmvnf;
jzpfw,f?wJh? tckaqmif;yg;rSmawmh 'kwd,urBm ppfaemufydkif; t&if;&Sifvlwef;pm;u tvkyform; awGtay:
b,fvdk zdESdyfchJ ovJqkw
d mudkyJ tusO;f azmfjyygr,f?
'kwd,urBmppftwGif;rSmawmh tar&dueftvkyform;awGu oydwfrarSmufygbl;vdk@ uwday;xm;cJhw,f?
urB m ppf + yD ; aemuf r S m awmh tvk y f o rm;tcG i f h t a&;wd k u f y G J a wG jyef v nf p wif v mcJ h w ,f ? ppf + yD ; umvrS m
tar&dueftvkyform; pkpkaygif;&J@ 25 (148 oef;) [m or*~tzGJ@0ifawG jzpf=uw,f? 1946 weSpfwnf;rSmyJ
oydww
f u
dk fyGJ0ifol tvkyform;tiftm; pkpak ygif;[m ig;oef;ausmf &Sdchw
J ,f? t&Sde&f vmwJh tvkyform;wdu
k fyGJawGudk
zcGzJ @dk twGuf tar&duefuGe*f &ufu wmhzf - [mwvDOya'(TaftHartley Act) udk jymef;cJw
h ,f? tJ'DOya't&
tvkyo
f rm;or*~tzG@J acgif;aqmifawG[m uGefjrLepfygwD0if od@k r[kwf tzsut
f arSmifhtzGJ@tpnf; 0ifawG rjzpf&bl;?
tquftoG,fvnf; r&Sd&bl;? 'Denf;eJ@ wufuolawG acgif;aqmifr_tzGJ@xJ rygvmEdkifatmif uef@owfvdkufwm
jzpfw ,f? a&G; aumuf yGJ0ifr,f h Edk ifiHa &;orm;awGu dk tvkyfo rm;or*~awGu tvS LaiGx nfh0ifcGif hu dkv nf;
ydwfyifxm;w,f? 'gt
h jyif trsKd ;om;vHkcHa&;udk +cdrf;ajcmufwhJ oydww
f ku
d yf JaG wG rqifEJ&$ vd@k vnf; wm;jrpfxm;w,f?
'DOya'udk y,fzsuEf idk fzdk@twGuf tvkyform;awGu awmufav#mufv;Hk yef;cJh=uayr,fh ratmifjrifao;yg? tck tcsed f
txd 'DOya'[m touf0ifaeqJ jzpfygw,f?
aemufuef@ owfydw fyifcsufwckuawmh tvkyf&SifawG[m tvkyform;or*~tzGJ@0if r[kw folawGu dk
tvkyx
f kwfp&m rvdb
k l; qdkwm ygyJ? tvkyo
f rm;or*~0ifjzpfrS tvkyfcef@&rSm r[kwb
f l;aygh? tvkyf orm; awGudk
twif;tusyf tvkyform;or*~xJ r0ifckid ;f &/ or*~a=u; raumuf&qdkwmawG ygygw,f? 'gudk tvkyf vkyyf idk fcGihf
(right to work) vdk@ ta=umif;jyygw,f? tar&duefEkid if H&Sd wcsdK@jynfe,fawGrSm 'geJ@ ywfouf+yD; oD;jcm;Oya'awG
jymef;xm;=uygw,f? wu,fuawmh tvkyform;awG pkpkpnf;pnf;eJ@ tcGifhta&;awG rawmif;qdkEdkifatmif
^m%feD^m%feufawGeJ@ vkyfxm;wmygyJ? tvkyform;or*~ qef@usifa&; Oya'yJ jzpfygw,f?
'Dupd aP qmif&u
G zf @kd trsKd ;om;tvkyf vkyyf ikd cf iG ahf umfrwDqw
kd hJ t&yfbuftzG@J tpnf;wck &Sw
d ,f? jynfe,fawGrmS
'DOya' jymef;Edkifzdk@ avmfbDvkyfay;aewJh tzGJ@yg? 'DtzGJ@[m &efyHkaiGvnf; awmifhw,f? 2007 ckESpfrSm 0ifaiG 66
oef;ausmf&d+S yD; oH;k pGJaiGu 65 oef;ausmf &Sdygw,f? 'DtxJu 14 oef;ausmfukd jynfe,fawGrSm 'DOya' jymef;atmif
avmfbDvkyf&mrSm oHk;cJhw,f? jynfe,f tawmfrsm;rsm;rSm 'DOya'awG jymef;vmae+yD jzpfw,f?
'geJ@ywfoufv@dk orRwtdb
k m;rm;ajymwmu ydk&Si;f ygw,f? 2012 ckESpw
f kef;u rD&*SD efrSm tvkyf vkyyf idk fcGihf
Oya'jymef;Edkifzdk@ &DywfbvDuef awGu u;yrf;aewmeJ@ ywfouf+yD; ajymcJhwmyg? 'gudk u|efawmfwdk@ rvkyf
oifh=uygbl;? tvkyfvkyfydkifcGifh Oya'qdkwmawG[m pD;yGm;a&;eJ@ bmrSrqdkif ygbl;? EdkifiHa&;eJ@yJ vHk;0ywfoufwm
jzpfw,f? olwdk@wu,fajym ae=uwmu ydek nf;wJhtca=u;aiGeJ@ tvkyfvkyfyidk fciG fhudk ajymaewmom jzpfw,f?
'gawGudk=unfh&if t&if; &Sifvlwef; pm;qdkwm[m aumfydka&;&Sif; olaX;}uD;wdk@ ukr`%DolaX;}uD;wdk@ om
r[kw fygbl; ? v$wfawmfu dk, fpm;vS,fawGrStp ykv dyf/ ppfw yf/ w&m;Hk;tv,f tpdk;&tqHk; yg0if=uw,f?
73

t&if;&Sifv@l tzGJ@tpnf;rSm t&if;&Sifvlwef;pm; twGuf tusKd ;&Sdr,fh taqmufttHkawGudk wnfaqmufxm;=uwm


rqef;ygbl;? 'ga=umifhvnf; tdef*,fu tckvdk ajymcJhw,f r[kwfvm;? wu,fu Edkiif Hawmfqw
dk m vlwef;pm;w&yfu
wjcm;vlwef;pm;udk zdESdyfwJh ,E&m;wckr#om jzpfw,f? 'Dtcsuf[m bk&ifpepfEdkifiaH wmfrSmxuf 'Drdk ua&pDorRw
EdkifiHawmfrmS wckrS ydrk avsmhb;l ? (jyifopfjynf jynfwGi;f ppfpmtkyf trSm)
'ga=umifh tckusif;ywJh uGefz&ifhrSm tvkyform;awGu vGwfvGwf vyfvyf EdkifiHa&;rSm yg0ifa&;qdkwJh
tvkyf HkaqG;aEG;yGJvnf; yg0ifrSm jzpfygw,f? tar&duefEidk fiHa&;rSm 'Drdku&ufeJ@&DywfyvDuef 2 ygwDvHk;u tvkyf&Sif
t&if;&SifawGbufyif;+yD; }uD;pdk;cs,fv,
S faewmudk wefjyef=uzd@k jzpfygw,f? 'DtvkyfHkaqG;aEG;yGJrmS qD,ufw,fr@awmf
aumifpD0ifjzpfwJh qdk&,
S fvpf0g'Dum&Smrmqm0rfh (Kshama Sawant) eJ@ umvDz;dk eD;,m; jynfe,f &pfcsfreG fr@awmf0ef
tjzpf 0ifta&G;cHr,fh rdu
k fygum (Mike Parker) wdk@ yg=urSmjzpfw,f? rdkufygum[m vGwfvyfwJhvuf0J0g'DwOD;jzpf+yD;
tvkyform;or*~ 0g&ifhwufuv_yf&Sm;olvnf; jzpfygw,f?
tvkyo
f rm;or*~v_yf&Sm;r_ 'Da&edrafh e&mrS jyefvnfOD;armhvm zdk@[m a&&Snv
f ;Hk yef;=u&r,fhta&; jzpfygw,f?
tckuGefz&ifhu 'Dvdk ta&;}uD;tcsdefrSm tcsdefudkuf usif;ywJhuGefz&ifhyJ jzpfygw,f? tvkyform;xk&J@ wdkufyGJ0if
vuf0JawmifyH wnfaqmufa&;twGuf tusdK;yEdkirf ,fh uGefz&ifw
h &yftjzpfvnf; uqdkvdkufygw,f?
=unf0if;
({+yD/ 9 &uf)
&nf!e ;f ? ? Organizing for a Union Comeback By Lee Sustar eJ@ wikipedia rS tcsut
f vufrsm;?

ckd;,lxm;cH&wJh

EkdifiHwum trsKd;orD; tvkyform;rsm;ae@

,if ; rm
trSefpifppf
uae@ trsm;ajymajymaewJh EkdifiHwum trsKd;orD;rsm;
ae@&J@rlvtrnfrSefu EkdifiHwumtrsKd;orD;tvkyform;rsm;ae@
jzpfygw,f?
1910 ckESpf =o*kwv
f rSm usif;ywJh second international
&J@ qdk&S,fvpftrsKd;orD;tvkyform;rsm; nDvmcHrSm EkdifiHaygif; 17
Ekdiif H&J@ ud,
k fpm;vS,f 100 avmufu urBmw0ef; Ekdiif HeJ@tr# wdu
k f
yG0J ifaewJh qdk&,
S v
f pftrsK;d orD;tvkyform;awG wESpfwcg qHpk nf;+yD;
vkyfief;pOfawG oHk;oyf vkyfaqmifEikd fapzdk@/ qdk&S,fvpfawmfvSeaf &;
eJ@twl trsKd;orD; vGwfajrmufa&;twGuf wdkuyf GJ0ifaewJh qdk&S,f
vpf trsKd;orD; tvkyform;/ v,form;awGudk av;pm;*k%fjyKzdk@
&nf&,
G f+yD; ESpfpOfusi;f yzdk@ ae@wae@udk qHk;jzwfowfrw
S fcJh=uwm jzpf
w,f?
e,fcsJ@pepf }uD;xGm;aewJhtcsdef/ pufr_EkdifiHawGrmS qlyl tHk
ur_awG jyif;xefaewJhtcsdef wzufrSmvnf; qdk&S,fvpf tawG;
tac:awG tm;aumif;+yD; awmfvSefa&;awG &ifhrSnfhaecsdef 1900
ckESpfrsm; tpydki;f awGrmS trsKd ;orD;tvkyform;awGvnf; qdk&,
S fvpf
awmfvSefa&; wdkufyGJawGxJ yg0ifvm=uw,f? trsKd;orD;awGudk 7 4

zdESdyfr_eJ@wef;wlnDr_r&&Sdjcif;uvnf; trsKd;orD;awG wdkufyGJxJ yg0if


vmapzdkh wGef;tm; jzpfapw,f? tJh'Dtcsdefwkef;u Oa&my pufr_
EkdifiHawGrSm trsKd;orD;awG rJay;cGifh&zdk@ awmif;qdk qENjyr_awG/ puf
HkawGrmS trsKd ;orD;awGudk vlrqefpmG zdEySd fr_/ vdifcJjG cm;r_a=umifh vkyfc
vpm uGJjym;r_awGudk qef@usifwJh oydwfawG awmifyHk&myHk jzpfyGm;
aeygw,f?
nDvmcH usif;y+yD; aemufESpf 1911 ckESpf rwfv 19 &uf
ae@rSm yxrqHk;t}udrf EkdifiHwumtrsKd;orD;tvkyform;rsm;ae@udk
=op}wD;,m;/ 'def;rwf/ *smrefeJ@ e,l;ZDvef wdk@rSm usif;ycJ=h uygw,f?
trsdK;orD; woef;ausmf yg0if qifE$J+yD; trsdK;orD;awG rJay;ydkifcGifh
tygt0if tvkycf ef@&mrSm vdirf cGJjcm;zdk@eJ@ tpd;k &XmeawGrmS trsKd ;orD;
awGukd tvkyfcef@zdk@ awmif;qdkch=J uygw,f? 1913 ckepS frSmawmh rwfv
(8) &ufae@udk ajymif;a&$@usif;yvmwm 'Dae@tcsed fxdygyJ?
'DEikd fiHwumtrsdK;orD;tvkyo
f rm;rsm;ae@ eJ@ twl,SOfwJ+G yD;
armfuGe;f wif&r,fh ordkif;0ifyk*dK~ vf ESpOf D;&Syd gw,f? tJh'D yk*K~d vfESpfO;D u
awmh Ekid fiHwumtrsdK;orD;tvkyform;rsm;ae@ owfrSwfusif;yzdk@ nD
vmcHrSm tqdw
k ifoGif;wJh *smref qd&k S,fvpf 'Dru
dk &ufwpf ygwD0if
(aemifrmS uGejf rLepfacgif;aqmif) uvm&m Zufuif (Clara Zetkin)
eJ@ 1917 ckeSpf edkiif Hwum trsdK;orD;tvkyo
f rm;rsm;ae@rSm k&S pdef@yD
wmpbwf+rKd@rSm aygirf kef@ay;/ ppfyJG csujf cif;&yf ezl;pnf;pmwef;awGeJ@
csDwufch=J uwJh txnftvdyf trsKd ;orD;tvkyform;tzGJ@udk OD;aqmif
ol abmf&SDApfygwD0if k&S rmhpfqpf tvufZef;'g; udkvfvifwdkif;
(Alezandra Kollontai) wd@k jzpfygw,f ? tvufZef;'g; udv
k v
f ifwikd ;f
acgi;f aqmifwJh k&jS yuQ'ed ft& azazmf0g&D 23 &uf (c&pfouU&mZf
t& rwfv 8 &uf ) rSm usa&mufwJh Ekdiif HwumtrsdK;orD;tvkyfo
rm;rsm;ae@u pwifcJhwJh oydwf[m aemuf&ufawGrSm tjcm;pufHk
awG/ jrdK@awG/ e,fawGxd ysH@eSH@oGm;+yD; k&Sm;bk&if csm;vf eDudkvwf
xD;eef; pGef@cJh&onftxd t&Sdeft[kef }uD;rm;cJhw,f? ordkif;rSm
azazmf0g&D awmfveS fa&;&,fvdk@ armfueG f;wif cHc&Jh w,f? aemuf 6v
t=umrSm abmf&SDApfawG EkdifiHawmftm%mudk v$Jajymif;&,ledkifwJh
atmuf w d k b mawmf v S e f a &; qif E $ J E k d i f o nf t xd tusd K ;ouf
a&mufcJhw,f? 'ga=umifh EkdifiHwumtrsdK;orD;tvkyform;rsm;ae@
u vuf0J tpOftvm }uHhcdkifrt
_ jynfhe@J 0ifhum;pGm &SdaewJh ae@wpfae@
jzpfw,f?

tJh'Dacwfumvu EkdifiHwumtrsdK;orD;tvkyform;rsm;ae@[m 'Dae@acwfvdk trsdK;orD;ta&;oufouf oabmaqmifwJh


trsKd ;orD;ae@rsKd ; r[kwfbJ qdk&S,fvpfvl@abmifqDodk@ csDwuf&mrSm trsdK;orD;awG&hJ qdk&,
S fvpftawG;tjrif tpOfEkd;=um;ae+yD;/
trsdK;orD;awG&J@vGwaf jrmufa&;wdkufyJaG wGudk qdk&S,v
f pfawmfvSeaf &;eJ@ aygif;pyfcJh=uwJh vlwef;pm; wdu
k fyGJoabm
aqmifcw
Jh ,f ?
1970 aemufydkif;rSm vpfb&,f"e&SifawGu qd&k S,fvpftrsKd ;orD;tvkyo
f rm;awG&Jh ordkif;tpOftvm
arS;rSdefap&ef/ trsKd ;orD;xk pnf;vHk;nDnw
$ fr_ +yKduaGJ p&ef &nf&G,+f yD; rwfv (8) &ufae@udk Ekid fiHwum trsKd ;orD;rsm;ae@
vdk@ a&maxG; ac:qdkvm=uw,f? rD;v#=um;u/ aoG;awGv$r;f aewJh oydwaf wG=um;u/ iwfrw
G faewJh tvkyform;awG=um;u
xGufay:vmwJh edkifiHwum trsdK;orD;tvkyform;rsm;ae@udk twkvkyfvm=uw,f?
tpd;k &toD;oD;uvnf; trsdK;orD;awGu trsdK;orD;tcGifhta&;udkyJ awmif;qdk&r,f qdw
k Jh "e&SifawG&J@
tawG;tjrifatmufrSm EkdifiHwumtrsdK;orD;rsm;ae@udk crf;crf;em;em; yHkatm vkyfvm=ujyD; zdESdyfr_udk qef@usifwJh trsdK;orD;
awG&hJ awmfvSefyk&H yd fawGukad wmh zsmatmuf xd;k odyfxm;cJh=uwm q,fpkESpf oHk;/ av; ckwkid f &SdaejyD? uGefjrLepf qef@usifa&;udk
pdkuv
f u
dk frwfwwf vkyfaqmifcw
Jh Jh tar&duef qD;edwfwm *sdK;Zuf rufumoD acwfrmS tar&duefu uGefjrLepfawG eJ@
uGejf rLepfvdkvm;olawGudk onf;onf;rnf;rnf; zdESdyfwht
J wGuf trsdK;orD;rsm;ae hu tvkyform;qdkwJh pum;vH;k udk
wrifzHk;zdvm=uwm aysmufuG,fvk jzpfae+yD?
2014 ckESpf&J@ edkifiHwumtrsdK;orD;tvkyform;rsm;ae@ rsufESmpmrSm vufwpfqkyfpmr# rufa'gem;wdk@vdk
tqdkawmfawG/ a[mvD;0k'fu ausmf=um;ol rif;om; rif;orD;awG/ csr;f omwJh ynmwwftrsdK;orD;awG/ avmf&mbk&Sf/
[Dvm&D uvifwef wdk@vdk tkypf dk;ol tDvpfvlwef;pm;twGif;u vpfb&,ftrsKd ;orD;awG/ "e&SifawG arG;xkwfxm;wJh
trsdK;orD;ta&;0g'DawG&J@ yHk&dyfawGeJ@ olwdk@&J@ol&aJ bma=umifwJh cyfa=umifa=umifpum;awGudk udk;um;=uwmawG
jynfah ew,f? pdwfu;l ,Of0g'eJ@ tacsmiform;0g' a&mpyfxm;wJh udk,fa&;udk,w
f m EdkifiaH &; (personal politic) toHawG
us,fus,favmifavmif =um;vm&w,f?2013 ckESpfu b*Fvm;a'h&frS Sm txnfcsKyfpuf&Hk +yKdusvdk@ paw;cH&wJh
trsdK;orD;tvkyform;awGta=umif; avwdk;oHav;awmif r=um;&bl;? EkdifiHtoD;oD;rSm wnf&SdaeqJ tvkyform;awGudk
r0a&pm ay;jyD; acgif;yHkjzwfaewJh puf&aHk wGxJu trsdK;orD;tvkyform;awG[m trsdK;orD;ae@ pum;&nfvkyGJ awGrmS zdwf
ac:wm rcH&bl;? *l*Jvf 'lJvf (google doodles) rSmvnf; zdEySd fcHtrsdK;orD;tvkyform;awGudk ud,
k fpm;jyKwJh
rsOf;auG;av;awmif rygygbl; ?
'DvdkeJ@ EkdifiHwumtrsdK;orD;tvkyform;rsm;ae@[m "e&SifawG&J@ cdk;,l yHkzsufwmcH&ygw,f? 'Dvkyf&yf[m
t&if;&SifpepftwGif; wnf&SdaewJh vlwefpm;ydyuQudk azsmufzsufzdk@ }uKd;pm;wJhvkyf&yf jzpfw,f? vlwef;pm;wdkufyGJeJ@
wom;wnf;&SdaewJh trsdK;orD;awG&J@v_yf&Sm;r_udk yk*~vdutcGifhta&; v_yf&Sm;r_tjzpfodk@ usOf;ajrmif;oGm;atmif vkyfaqmifwJh
vkyf&yf jzpfw,f?
odk@wdkifatmif
urBmw0ef;rSm&SdwJh zdESdyfcHvlwef;pm;twGif;rSmawmh vlwef;pm;wdkufyGJomef cdkifrmwJh EkdifiHwum
trsdK;orD;tvkyform;ae@[m ol@&J@ awmfvSefa&; tpOftvmawGeJ@ 0ifh0ifhum;um; &dSaerSm trSefyif?
(,if;rm)

tar&duef&J@ a&S;vfpGrf;tif (Shale Energy)

&JabmfxGef;jrwf
'D &mpk twGi f; pGrf; tifu rSm t}uD;qkH;wDx Gi fzef w D;r_u awmh
a&S;vf"mwfaiG@ (Shale Gas) jzpfay:r_eJ@ twlwuG ay:xGufvmwJh
t&if; tjrpfwck (Tight Oil) jzpfygw,f? tar&duefrmS trsm;tjym;
awG@&cdS w
hJ hJ a&S;vf pGr;f tif[m urBmrSm xdyw
f ef;owif; jzpfc+hJ yD; 'ga=umifyh J
urBmeJ@csD+yD; kdufcwfr_awG awG@ae&ygw,f? 2014 rSmvnf; qufvuf
awG@zkd@ tvm;tvmawG &Sdaeygw,f?
tar&duefu tJ'D pGrf;tift&if;tjrpfawG ("mwfaiG@eJ@ a&eH)
awG@&Sdr_[m urBmph Grf;tif aps;uGufwckvkH;&J@ taetxm;ukd tajymif;
tvJ jzpfap+yD; tar&dueftaeeJ@ Oa&myeJ@ ,SO+f yKdi&f mrSma&m/ wkwef @J

,SO+f yKdif&mrSmyg tompD; &oGm;apcJhygw,f? 'gawGu urBmEh dik if aH &; ta&G@


tajymif;awGukd jzpfay:apcJhygw,f? wu,fawmh a&S;vfpGrf;tifa=umifh
ta&S@tv,fyidk ;f rSm tar&duef&@J tcef;u b,favmuf tajymif; tvJ
jzpfrvJqw
dk hJ ta&;tay: ta&;w}u;D aqG;aEG;r_awG[m 0g&iS w
f ef rSma&m
ta&S@tv,fyidk ;f rSmyg tjyif;txef ay:xGufvmaeygw,f?
'Da&eHe@J "mwfaiG@w@dk &@J xk;H wrf;pOfvm r[kww
f hJ awmfveS af &;
[m vG,v
f ,
G u
f luleJ@ jrefjrefqefqef &cJw
h m r[kwfygb;l ?

75

a&S;vf ouf&ifh ausmuf (Shale Rock ) rS a&eHeJ@ "mwfaiG@xkwf,lzkd@


}uKd;pm;ae=uwm[m 1947 ckESpfavmufuwnf;u pcJhwmyg? 1980
ckESprf sm;rSm tar&duefu wuUqyft&yfrmS a&S;vf ouf&ifhausmufawG
trsm;tjym; awG@&&dS mu 2000 ckEpS rf sm;usrS enf;ynmaumif;aumif;eJ@
atmifjrifpGm xkwfvkyfEkdifcJhwm jzpfygw,f? 2008 ckESpfusrSomv#if
tqifhtwef;rD trsm;tjym; xkwfvkyfEkdif+yD; tar&duef&J@ pGrf;tifvkd
tyfcsuftay: xda&mufpGm tusKd; oufa&mufvmwm jzpfygw,f?
tvGe@f ukd tqifjh rifhwJh enf;ynmawG vkdtyfygw,f?
tJ't
D csed fupvk@d xkwfvyk rf v
_ yk if ef;awG[m t&Sed ft[keef J@ wk;d
wufvmae+yD; tcktcsdet
f cgrmS awmh a&S;vf"mwfaiG@[m tar&duef o
bm0"mwfaiG@ xkwfvyk rf _ pkpak ygi;f &J@ 44 &mckid fEe_ ;f jzpfvd@k aeyg+yD? tJovkd
trsm;tjym; xGuf&SdvmEkdifvkd@ tar&duef"mwfaiG@ aps;E_ef;[m usqif;
oGm;+yD; Oa&myaps;E_ef;&J@ okH;ykHwykH/ tm&Saps;E_ef;&J@ ig;ykHwykHom &Sdyg
awmhw,f? a&S;vf"mwfaiG@ xkwf,lwJh enf;ynmuae xkwfvkyf&&SdwJh
a&eH (Tight Oil) uvnf; tar&duef a&eHxkwfvkyfr_ukd wGef;tm;
ay;vsuf&Sd+yD; xkwfvkyfr_ pkpkaygif;&J@ 56 &mE_ef; xkwfvkyfay;aeygw,f?
'Dtwkdif; qufvuf xkwfvkyfoGm;&if aemifESpftenf;i,ftwGif;
tar&duef[m aqmf'D tma&AseJ@ k&mS ;ukd ausmw
f uf+yD; urBmht}uD;qk;H
a&eHxkwv
f kyo
f l jzpfvmygvrd rhf ,f?
vGecf w
Jh hJ 5ESpfavmufw;kH uqd&k if tar&duef taeeJ@ jynfwGif;
a&eHx Gu ftm; usqif;r_a=umifh EdkifiHjcm;u t&nfjyKvkyfx m;wJh
obm0"mwfaiG@ (Liquefied Natural Gas LNG) trsm;tjym; wify@dk
p&m rvdkawmhvdk@ ESpfpOf oGif;ukef ukefusp&dwfu a':vmbDvD,H 100
avmuf oufomoGm;cJyh gw,f? 'gt
h jyif a&eHtxGuf jrifv
h mwma=umifh
vnf; tar&dueftzd@k tJ'pD m&if;xJuyJ aemufxyfa':vm bDv,
D H 100
avmuf avsmo
h mG ;cJyh gw,f? +yD;awmh 'Dvyk if ef;awGu tvkyt
f udik af ygi;f
2 oef;avmuf azmfaqmifay;cJyh gw,f?
urBmvHk;qdkif&m kdufcwfr_ (Global Impact) u ydk}ud;rm; yg
w,f? urBmtESH@ (LNG) xkwfvkyfr_[m tar&duef aps;uGuftwGuf
&nf&G,cf h=J uwmyg? tckawmh tar&dueftaeeJ@ aps;aygwhJ ol@jynfwGif;
xGuf "mwfaiG@eJ@a&eH&oGm;+yD jzpfwJhtwGuf tJ'D (LNG)awG Oa&myxJ
0ifomG ;ygawmhw,f? 'Dtcg Oa&my&J@ tpOftvm a&eHoiG ;f ukeo
f rm;awG
jzpfwhJ k&mS ;eJ@ aemfa0wd@k taeeJ@ rar#mv
f ifb
h J ,SO+f ydKio
f al wG eJ@ &ifqikd v
f m
&ygw,f?
'ghtjyif 2011 ckESpf (obm0ab;tE&m,f-ivsifeJ@ qlemrD
a=umif)h tEkjrL "mwftm; pufrkH sm; xdcu
kd yf supf ;D r_a=umifh pGr;f tif vdt
k yf
aewJh *syeftwGuaf wmh tcGihaf umif; ay:oGm;ygawmhw,f? tar&duef
aps;uGuftwGuf &nfrSef;xm;wJh (LNG) awGudk *syefu &vdkufygawmh
w,f?
'D xH;k wrf;pOfvm r[kww
f Jh pGr;f tifawmfveS af &;a=umifh 'Dvrkd sKd ;
tjzpftysufawG ay:aygufvm&wmjzpfwht
J wGuf Edkiif Htawmfrsm;rsm;
[m rdrw
d k@d &J@ pGr;f tif ay:vpDukd jyefvnf xdef;nv
d m&ygw,f?
Oyrm- wkwjf ynfqykd gp@kd ? avxk npfnrf;r_a=umifh use;f rma&;
xdcdkufvmvdk@ vlxk&J@ rauseyfr_ zdtm;atmufrSm ausmufrD;aoG;
pGrf;tifukd avxknpfnrf;r_ oufomwJh obm0"mwfaiG@eJ@ tpm;xdk;zdk@
vdktyfvmygw,f? 'DtwGuf tar&duef&J@ a&S;vf"mwfaiG@eJ@ a&eHxkwf
vkyfr_&J@ tm;aumif;csufrsm;udk jrif&wJhtcg wkwfjynftaeeJ@ a&S;vf
ouf&ifhausmufrS pGrf;tifxkwfa&;udk tm;pdu
k f+yD; tus,ftjyef@ &SmazG
prf;oyf vkyu
f idk f vmygw,f? wkwfjynfrSmuvnf; a&S;vf ausmufawG

76

trsm;tjym; &SmawG@ xm;ygw,f? tJ'D a&S;vf ausmufrsm;u "mwfaiG@eJ@


a&eH xkw,
f al &; twwfynmydik ;f rSmawmh tar&duefudk tm;xm;&rSmyg?
xkwfvkyf&mrSm twwf ynmjrifhrS xkwfvkyfa&;p&dwf oufomrSmyg?
'DtwGuf 'Dtqifjh rifh enf; ynmawG &zd@k twGuf tar&duefe@J qufqaH &;
aumif;rGeaf tmif }udK;pm; ae&wmyg?
tar&duef&@J a&S;vf pGr;f tif txGujf rifv
h mr_u pD;yGm;a&;e,fy,f
bufrSmvnf; urBmeJ@ csD+yD;kdufcwfr_ &Sdygw,f? urBmhpD;yGm;a&;&J@ +ydKifqdkif
Edkipf Gr;f csed cf iG v
f #mrSm tar&duef[m rar#mv
f ifb
h J tompD;&vdu
k fygw,f?
aps;ayg wJh obm0"mwfaiG@a=umifh tar&duef&@J pufrv
_ ufrx
_ w
k v
f yk af &;
vkyif ef; awG[m jyefvnf wacwfqef;vmvd@k ukr%
` o
D pfawG/ pufo
kH pfawG
t ajrmuftjrm; ay:xGuv
f maeygw,f? 'gawGa=umifh tar&duef pD;yGm;a&;
enf;enf;OD;armhvmaeygw,f?
aps;}u;D wJh ork;d us pGr;f tifukd toH;k jyK&wJh Oa&myu pufrv
_ uf
r_ vkyfief;&Sifrsm;[m aps;aygwJh pGrf;tifok;H ypPn;f rsm;eJ@ r+ydKifqkid fEidk af wmh
Hrk u pufr_vufr_ vkyfief;awmfawmfrsm;rsm; Oa&myuae tar&duefo@dk
ajymif;a&$@oGm;r_a=umifh txdwfwvef@ jzpfvmaeygw,f? txl;ojzifh
rdrEd ikd fiH *s'D yD &D @J xuf0ufukd xGuu
f ek ftay: trSjD yKae&wJh *smreDvkd Edkiif rH sKd ;
aygh? tJ'DrSm pGrf;tifukefusp&dwfuvnf; w&dyf&dyfwufvsuf &Sdygw,f?
'ga=umifh *smreDxw
k fuek yf pPn;f rsm;aps;}uD;vd@k urBmah ps;uGurf Sm ta&mif;
usvmygawmhw,f? 'gawGa=umifh e*du
k wnf;u tvkyv
f ufrEhJ e_ ;f jrifah e&
wJh Oa&mytwGuf bl;av;&m zHkqifh tjzpf a&muf&ygawmhw,f?
yx0D Edkiif aH &;t& kducf wfr_ awGuvnf; txift&Sm; awG@ae
&ygw,f? Oyrm- tD&ef[m tcktcg tEkjrL xkwfvkyfr_eJ@ ywfouf+yD;
aphpyfaqG;aEG;yGJawGudk pdwfygvufyg vkyfaqmifvmwm awG@Edkifygw,f?
tD&ef&@J a&eHxw
k fvkyfr_ tay:ydwfq@dk r_awG csrw
S pf Ofu urBmha&eH aps;E_e;f
awG wufawmhrSmyJv@dk awG;xif+yD; ydwfqdk@ra_ wG ratmifjrifrSm pdk;&drfc=Jh u
zl;ygw,f? 'gayrJh vGecf w
hJ hJ 2 ESpf twGi;f tar&duef&@J a&eHxw
k v
f yk rf _ wd;k jrifh
vmjcif;u tD&efu a&eHukd tpm;xd;k vdu
k Ef ikd +f yD; ydwq
f @kd ra_ wGukd xda&muf
apum tD&efudk aphpyfaqG;aEG;a&; pm;yG0J kid f;qD qGJac:vmEdik fcyJh gw,f?
tm&yfEikd if H trsm;tjym;[mvJ tar&dueftaeeJ@ jynfwiG ;f a&eH
wd;k jrihf xkwv
f yk Ef ikd rf a_ =umifh ta&S@tv,fyikd ;f udpaP wGrmS wufwufuu
yg0if ywfoufjcif; r&Sad wmhbJ wjznf;jznf;qkwcf mG oGm;rSmudk ylyefp;kd &draf e
=uygw,f? wu,fvnf; vuf&Sd tar&duef&@J tD&efEdkifiHtay: xm;&SdwJh
ay:vpDuykd J avhvm=unfyh g? tD&efu a&eH rvdt
k yfawmhwt
hJ cg tD&wfukd
jzpfcsi&f mjzpf ypfxm;cJw
h myJ r[kwfvm;?
'gayrJh tar&dueftaeeJ@ ol@EdkifiH twGuf a&eH wifydk@Edkifr_ wck
wnf;udkyJ xnfhoGif;pOf;pm;aewm r[kwfygbl;? wu,fawmh urBm@
pD;yGm;a&;eJ@ urBm@EdkifiHa&;rSm a&eH&J@ ta&;ygr_ &Sdaeoa&G@ tar&duef&J@
aoe*FAsL[m tusdK;pD;yGm;awGxJrSm ta&S@tv,fydkif;[m ta&;yg+rJ
ygaerSmyg?
bmyJ jzpfjzpf a&S;vf awmfveS af &;u tar&dueftwGuf aoe*FAsL
[m ta&$@tajymif;rsm;rSm vufO;D r_ukd &&Sad p+yD; urBmt
h v,f rdr&d @J bufpkH
tqifhtwef;udk (pD;yGm;a&; tajctaeraumif;wJh=um;u) xdef;odrf;
xm;EdkifHkru wqifhwufjrifhwifEdkifvdkufygw,f? tar&duef taeeJ@
tqifjh rifh enf;ynmawG ('Dae&mrSm Oyrmtm;jzifh a&S;vfouf&ifh ausmufrS
obm0"mwfaiG@eJ@a&eH xkwf,lEdkifwJh enf;ynm) udk udkifpGJ xm;Edkifoa&G@
(tar&duef&J@ okawoe tpGrf;eJ@ aemufxyftopfawGvnf; xyfrH
awG@&SdEdkifwma=umifh) urBmhtv,f qufvuf AdkvfpGJaeOD;rSm/ yGJv,f
wifah eOD;rSm jzpfygw,f?

wDxiG zf efw;D r_(Innovation ) rsm;u enf;ynmopfrsm;udk &&Sdapum urBmhp;D yGm;a&;eJ@ Edik if aH &; tm%m csdefcGifv#m tajymif;tvJ jzpfa=umif;
udk tar&duef&SJv pGrf;tif xkwfvkyfr_u oufaojyvdkufygw,f? tar&dueftaeeJ@uvnf; 'Denf;ynmopfawGudk usefEidk fiHrsm;udkvnf; tqif&h SdpGm
r#a0ay;zd@k useu
f rBmol/ urBmom;rsm;uvnf; awmif;qd&k rSm jzpfygw,f?
urBm}uD;[m wckwnf;om jzpf+yD; urBmol/urBmom; tm;vHk;&J@ uH=urRm[mvnf; wqufwpyfxnf; jzpfv@dk aeyg+yD? ?
&JabmfxGef;jrwf
2014-3-22
udk;um; ? 12 / 2 / 2014? China Daily

'DZifbm 26 &ufae@[m armfpw


D kef;&Jh tESpf
120 ajrmufarG;ae@ tcgor,jzpfygw,f?
uGefjrLepf0g'udk avSmifajymifoa&mfzdk@
taemufrD'D,m wcsdK@u 'DarG;ae@yGJudk
tcGifhaumif;tjzpf rSwf,lcJh=uw,f?
tJ'DtxJu uGefjrLepfqef@usifa&;
owif;wyk'fu arG;ae@yGJusif;yyHkudk azmfjy&mrSm
olw@dk &Jh tremy ao;Ekyw
f Jh oabmxm;udk
zHk;zdrxm;EdkifcJhbl;? owif;u,ckvdk azmfjyw,f?
urBmuar#mfvifhxm;ovdk
rD;SL;rD;yef;ypfazmufwmawG r&Sdbl;/
csDwuftav;jyKwmawG r&Sdbl;
wkwjf ynfr[kwfawmhwJh twdki;f yJ wJh?
qufvuf qGJ,lazmfjyoGm;wmu wkwfjynf
uGefjrLepfawmfvSefa&; &J@jy,k*fjzpfwJh
armfpDwek f;&J@ 120 ajrmuf arG;ae@yGJrSm
wkwforRwu armfpDwkef;udk a0zefvdkufw,f?
qufvufrSwfcsufcs a&;om;wmu
ol@EdkifiHwGif;rSm ol@udk (armfpDwkef;udk)
ajAmifa0zefcH&jcif;[m urBmu
ol@tawG;tac:udk tqHk;owf
pGef@y,ffvdkufjcif;ayvm;?
qufvuf+yD; tcGifhta&;&wkef; usL;bm;udk
a0zefwu
dk fcku
d jf yefw,f? a&mvfuufpxdk Raul
Castro [m ol@tpfukd zD',fuufpxdk Fidel
Castro vkyfcJhwmawGukd rSeu
f efpGm ypfy,f
vdkufoa,mifa&;om;+yD;/ pmzwfy&dowfudk
olwdk@oGwfoGif;ay;csifwJh todudk ,ckvdk
&Sif;&Sif;vif;vif; azmfjyw,f? ,cktcg
OuUarmfudk,fwdkifvnf; ol@EdkifiHwGif;rSm
vlod&Sif=um; a0zefcaH e&+yD/ uGefjrLepf0g'
edrfhyg;usqHk;oGm;+yDvm;?
yxr ajymzdk@vdktyfwmu wkwforRw&J@

armfpw
D ek ;f ESpf 120
jrprf;at;

77

armfpDwkef;tay: a0zefa&;ta=umif;
owif;azmfjy&mrSm qENm*wdeJ@
vdkovdkqGJ+yD; ayghysufysufjzpfatmif
yHkzsufa&;om;xm;wmyJ jzpfw,f?
wkwfjynfuGefjrLepfygwD
A[dkaumfrwDu yDuif;rSmusif;ywJh
atmufarhzG,ftcrf;tem;rSm
&SDusif;zsif ajymwmu armf[m
}uD;jrwfwJh
ypPnf;rJhawmfvSefa&;orm;}uD; eJ@
oabmw&m;q&m}uD; jzpfw,f
}uD;jrwfwJh jynfcspyf k*~dKvf eJ@
trdsK;om;ol&Jaumif;}uD; jzpfw,f
armf[m EdkifiHawmf&J@toGiftjyifudk
ajymif;vJapum wkwfjynfolrsm;udk
acwfopfodk@ OD;aqmifcJhwJh
}uD;jrwfwJhyk*K~d vf}uD; jzpfw,f?

olajymwmu awmfvSefa&;acgif;aqmifawG[m bk&m;r[kwfbl;/ vlom;awGyJjzpfw,f? u|efawmfwdk@[m


olw@dk udk bk&m;vdk udk;uG,fraeoifhovdk olwdk@&J@}uD;jrwfr_a=umifh vlxku olwdk@&JhtrSm;udk ra0zef&bl;qdw
k m
r[kwfbl;? olwdk@rSm trSm;&Sdvk@d qdk+yD; olwk@d &Jh ordik f;a&;&m aumif;r_jyKcsuaf wGudk tvHk;pHkjiif;y,f
azsmufzsufypfvdk@vnf; rjzpfbl;? u|efawmfwdk@[m ordkif;a&;&m atmifjrifr_awGudk yk*~dKvfa&;atmifjrifr_
oufouftjzpf rrSwf,loifhovdk/ jyefvefusvmwJh _H;edrfhr_awGudkvnf; yk*~dKvfa&;csdK@,Gif;r_a=umifhvdk@
tjypfyHkrcsoifhbl;? u|efawmfwdk@[m ,ae@acwf tajctaeeJ@ tod^m%f zGH@z;wdk;wufr_ tqifhtwef;t&
a&S@vlawGtay: wef;rndoifhovdk/ a&S@vlawGtaeeJ@ atmifjrifr_csnhyf J vkyfaqmifvdrfhr,fvk@d vnf;
rar#mfvifhtyfbl;?
olqufajymwmu armfpDwkef;tawG;tac: atmifvHudk rpGef@y,f&bl;? pGef@y,fjcif;[m
ygwD&J@*k%fajymifwJhordkif;udk jiif;y,fjcif;yJjzpfw,f? armfpDwkef;tawG;tac: atmifvHudk jrifhjrifhrm;rm;
v$ifhxljcif;[m b,fawmhrS ,drf;,dkifrSmr[kwfwJh rljzpfw,f? u|efawmfwdk@[m armfpDwkef;tawG;tac:
atmifvHudk xm0pOf jrifhjrifhrm;rm; qufvufv$ifhxloGm;r,f?
&JabmfarmfpDwkef;&J@ aemufydkif;ESpfawGtwGif; trSm;t,Gif;awG[m twWbm0 ta=umif;tcsufrsm; eJ@
yk*dK~ vft& wm0ef&Sdovdk jynfwGif;jynfy _yfaxG;wJh vlr_a&;eJ@ordkif;a&; ta=umif;tcsufrsm;
a=umifhvnf;jzpfw,f? 'gawGudk jynfjh ynfhpHkpHk ordik f;a&;t& tEkydavmruspGm _jrifoHk;oyfzdk@vdkw,f?
wu,fawmh 'g[m rmufhpf-vDeif0g'&J@vlyk*~dKvftay: wefzdk;jzwf&mrSm usifhoHkwJhenf;emjzpfw,f?
oGm;avolawG tm;vHk;aumif; qdkwm rjzpfEdkifb;l ? &SDusif;zsif ajymwmawG[m wkwfjynfuGefjrLepfygwDrS
1981 rSm twnfjyKwJh ygwDordik f;qdkif&mjy\emrsm;qdw
k Jhpmwrf;rS armfeJ@ywfoufwJh tydik f;awGyJ jzpfw,f?
uGefjrLepf0g' ed*Hk;csKyfwmudk jrifvdkolrsm;&J@qENeJ@ qef@usifpGmyJ/ uGefjrLepfygwDawG[m aysmufuG,froGm;bJ
qufvufwnf&dS jzpfay:wd;k yGm;aeEdik fwm[m/ a0zefa&; eJ@ ud,
k u
fh ,
dk fudk,fa0zefa&; qdw
k Jh vDeif0g'&J@rludk
udik fpJx
G m;vdk@jzpfw,f? uGejf rLepftifwmae&Sife,f 'kwd,uGef*&uf . tajccHvyk fief;wm0efrsm; rSm vDeif
u ,ckvdka&;cJhw,f? uGefjrLepfawG&J@ wm0ef[m csdK@,Gif;csuaf wGudk ta&mifwif+yD; zk;H uG,fay;zdk@ r[kwfb;l /
yGifhyGifhvif;vif; a0zef+yD; vsifvsifjrefjref xufxufoeffoefeJ@ aysmufuif;atmif vkyfzdk@jzpfw,f?
vuf0J*%
dk f;uGefjrLepf0g' oli,fem pmwrf;rSmvnf; ,ckvdka&;cJhw,f? EdkifiHa&;ygwD w&yf&J@
trSm;ay:rSmxm;wJh oabmxm;[m/ tJ'DygwD[m b,favmuf pdwftm;xufoefr_&Sd&Sd
ol@&J@tajccHvlwef;pm;eJ@ vkyfom;jynfolrsm;tay: wm0ef,l+yD; vufawG@vkyfaqmifovJ qdkwmudk wdkif;wmwJh
ta&;t}uD;qHk; eJ@ taocsmqHk; t&mjzpfw,f? trSm;udk dk;om;yGiv
fh if;pGm todtrSwfjyK&r,f/
ta=umif;&if;udk pdppf&SmazG&r,f/ jzpf&wJt
h ajccHZmpfjrpfudk azmfxw
k f&r,f/ jyKjyif&efenf;vrf;udk &SmazG&r,f?
'g[m rdrd&@J wm0efudk b,fvx
dk rf;aqmifovJ rdrd&Jh tajccHvlwef;pm;eJ@ vlxkudk b,fvdkavhusihf ynmay;ovJ
qdkwmudkazmfjywJh av;eufwJhygwDw&yf&J@trSwfvuQ%mjzpfw,f?
'g[m rmufhpf-vDeif0g'&J@ vlxkvrf;pOf jzpfw,f? vlxke@J wom;wnf;&Sda&; jzpfw,f? armfpDwke;f u
ig;eJ@a&vdk@ wifpm;w,f? qHk;jzwfcsufrcsrD yuwdbm0 tajctaeudk rSefrSefuefuef tuJjzwfEkid fzdk@
vlxkxHrSavhvmzdk@ armfu wdkufwGef;cJhwmjzpfw,f?
70trSef 30trSm;vdk@ armftay: tuJjzwfr_tay: taemufrD'D,mawGu b0ifusyHkr&bl;?
,Ofaus;r_awmfvSefa&; eJ@ ckefysHausmfv$m;v_yf&Sm;r_ wdk@ESifhtwl qdk&S,fvpfawmfvSefa&;[m usqHk;oGm;+yDvdk@
ed*Hk;csKyfcsifyHk&w,f? olwdk@qENeJ@ qef@usifpGm wkwfjynf[m qdk&S,fvpfvrf;a=umif;ay:rSm pGJ+rJpGm&yfaea=umif;
a=unmxm;ygw,f?
t&if;&Sipf epf qkd;qdk;0g;0g; uyfqdkufaecsdefrSm t&if;&Sifpepfudk c,0yfwmG ;aeolawGu vlxkukd pepfwus
rpOf;pm; rawG;ac: apvdkbl;? olw@dk u wkwfjynfudk qdk&,
S fvpfwnfaqmufa&; vrf;a=umif;rS
aoGz,fomG ;apzdk@ tonf;toef vdkvm;ae=uw,f? 'gha=umifh ,ae@vdktcsderf Sm armfpw
D kef;udk ta&;ygoltjzpf
xkwfazmfr_udk tpmra=ujzpfaejcif;yJ jzpfygw,f? ordkif;udk azsmufzsufzdk@ u;pm;jcif;[m
uGefjrLepfwap>}uD;udk a=umufvef@aewJh t&if;&Sifrsm;&J@ vufoHk;enf;w&yfyJ jzpfw,f? olwk@d tzdk@ uHraumif;
ta=umif;rvSpGmyJ wap>u qufajcmufae+yD; atmifyGJcHoGm;ygvdrfhr,f?
&nfne$ f;? Peoples Democracy. January 19 , 2014.
jrprf;at; (13-4-2014)
78

u|eJ pS af umif=um;u ajrpmyif ,lu&de;f


u|J E S p f a umif = um;u ajrpmyif ,l u &d e f ;
vDeifa&;wJh t&if; &Sifpepf&J@ tjrifhqkH; tqifhjzpfaom e,f csJ@ pepf
qdkwJhusrf;[m tckcsdefxd oabmw&m;t& acwfrDaeqJyg? t&if;&Sif
pepf[m jyKjyifajymif;vJra_ wGeJ@ wcskdK@aom wdk;wufjzpfay:r_awGa=umifh
wcgwavrSm ydyuQawGukd av#mah ygEh idk w
f mawG &Sad yr,fh wu,fyh ifu,
kd f
obm0uawmh ajymif;vJroGm;bl;? t+yKdit
f qdkif Adkvv
f kwku
d cf u
dk f=u+yD;
ppfyJaG wGqu
D dk OD;wnfaewJh taetxm;[m ydyuQ&J@ tqifw
h qifhrSm
a&mufvmwwfp+rJyJ? Oyrmwckuawmh avmavmq,fjzpfaewJh
,lu&def; jy\emyg?
wdki;f jynfwjynf/ e,fajrwck[m urBmhtiftm;}uD;awG Adkvv
f k
=u&m pm;usuf j zpfv m+yD qd k &if awmh tJ' D Ek d if i H[ m uHq d k; wmygyJ ?
u|JESpfaumif cwfwJht=um;rSm ajrpmyif jzpf&ygvdrfhr,f? tJovdk
jzpfaewJh Ekdifi[
H m ,lu&def;yg? tJovdk jzpfekid w
f Jh tvm; tvm&Sad ewJh
EkdifiHwEkdifiHu u|efawmfwdk@&Jh ArmEkdifiHyg?

ausmfaZ,s

,l u &d e f ; jy\em tp
,lu&def;EkdifiHudk Oa&myeJ@ pD;yGm;a&; yl;aygif;r_ pmcsKyf Association Agreement csKyfqdkzdk@Oa&myor*~ tD;,lbufu
urf;vSrf;w,f? EdkifiHwum aiGa=u;&efykHaiG tzGJ@ IMF uae acs;aiGawGay;r,f? Oa&my EkdifiHawGrSm vkyfovdk +cKd;jcHac|wma&;
tpDtpOfvky&f r,f? wdik f;jynf&J@ pD;yGm;a&; tajctae tbufbufu tm;enf;aewmudk odwhJ ,lu&def; orRwa[mif; Apfwm
,efEludkApfu vufczH k@d pOf;pm;w,f? 'gayrJh +cKd;jcHac|wma&;vd@k ac:=uwJh Austerity Programme [m t&if;&Si}f uD;awG&@J tusK;d pD;yGm;
r+yKdvJ&atmif aiGpku
d x
f w
k faz;ray;+yD; qif;&Jom;jynfoal wGtwGuf ay;wJh vlr_zv
l aHk &; axmufyaHh =u;awG tokH;p&dwfawG/ ynma&;/
usef;rma&;p&dwfawGudk av#mhcsay;&wJh tpDtrHjzpfw,f? 'DtpDtpOfvkyfwJh ae&mwdkif;rSm qif;&Jom; jynfolawG tvkyform;/
v,form;awG&@J uef@uGufru
_ dk t+rJ&ifqidk =f u&w,f? 'gah =umifh Ekid if aH &; tajctae,dr;f ,dkiaf ewJh ,efEu
l Adk pf tpd;k &[m wGe@f aew,f?
'Dvw
kd Gef@aecsderf SmyJ ud,
k t
fh drfem;rSm tD;,l tar&duef ajcukwf,l pdk;rd;k wmudk rvdkvm;wJh k&Sm;edik fiu
H aESmif}udK;rJh aiGxkwaf cs;zdk@
oabmwlvku
d w
f ,f? 'gha=umifh orRwa[mif; ,efElukAd pftpdk;&[m tD;,leJ@ pmcsKyfcsKyfqadk &;udk jiif;y,fvdkufw,f? 'g[m vwf
wavmjy\em&J@ tpygyJ?
tar&du ef/ tD; ,l pGu fz ufr _
eD,kdvpfb&,fvrf;pOfudk tckvdky,fcsvdkufw,fqkdwm[m tar&duefeJ@ tD;,l (txl;ojzifh *smreD)wdk@ twGufawmh
vufrcHEdik pf &m tjzpftysufy?J 'gha=umifh ,lu&def;Zmwfvrf;rSm tar&duefe@J *smreDwdk@[m t"duZmwfaumifawG jzpfvmw,f?
e*dk&SdaewJh ,lu&de;f Ekdiif HwGi;f Ekdiif Ha&; tm;+yKdirf _awGudk tokH;jyK+yD; tar&duef *smreDwk@d [m ,lu&def; tpdk;&jzKwfcsa&; qENjyyGJawGudk
v_H@aqmfvmw,f? tm;ay;vmw,f? vuf,mpGef; ygwD UDAR &J@ acgif;aqmif ApfwvD uvpfcsuk[
d m *smreD0ef}uD;csKyf tef*vm
rmuJvf&@J t"du r[mrdwfjzpfygw,f? 'gah =umifh vuf,mpGef;ygwED Spfcjk zpfwhJ UDAR eJ@ tar&duef vdkvm;ol 0ef}uD;csKyfa[mif;
wdkifrdk&Sefudk&J@ tzEkdifiHawmf ygwDwdk@[m tar&duef *smreDwdk@ tm;ay;wJh t"du ygwDawGjzpfvmw,f? 'ghtjyif tJ'DygwDawGeJ@
79

r[mrdw fjzpfwJh emZDvufopfygwD qAdkbdk'g[mvnf; tar&duef *smreDwdk@ tm;ay;axmufcHw Jh ygwDjzpfv mw,f? tJ'D
ygwD}uD;okH;ck&J@ OD;aqmifr_/ &Sdae+yD;om; ,lu&def; ta&S@taemufEkdifiHa&;jy\em/ vlrsdK;a&; jy\emawGeJ@ taemufEkdifiHawG&J@
tm;ay; ulnrD _awGa=umifh qENjyyGJawG jzpfvmcJw
h ,f? aemufqH;k rSm orRw ,efElukAd pf jzKwftcscHvdkuf&w,f? tpdk;&jzKwfcsa&;
v_yf&Sm;r_rSm tar&duef&@J xif&Sm;wJh edkifiaH &;orm;wcsKd @[m vludk,fwkid f vma&muf yl;aygi;f yg0ifwmrsKd ;awmif &Scd w
Jh ,f? tar&duef
vkyfaeusx;kH pHtwdki;f tar&duef axmufvrS f;a&;/ NED eJ@ NGO tzG@J tpnf;awG&J@ aqmif&Gufr_[m tpd;k &jzKwfcsa&;rSm t"du
tcef;uawGuae yg0ifcJhw,f? edkifiHwum aiGa=u;&efykHaiGtzGJ@uvnf; au;+rDudk tokH;jyK+yD; acsmhwmawG/ ajcmufwmawG/
zd t m;ay;wmawG e J @ 0d k i f ; 0ef ; usH K ;oG i f ; cJ h w ,f ? tpd k ; &jzKwf c sa&; aqmif & G u f w J h NGO tzG J h t pnf ; awG x J r S m ,l * d k p vAf
qm;AD;,m;jy\emrSmwkef;u tar&duef tokH;jyKcJhwJh uif;Awfpf CANVAS (,cifemrnf atmhwydk) qdkwJh NGO vnf;
yg0ifw,f? tar&dueftaeeJ@ emZDvufopf tygt0if ,lu&def;EkdifiHa&; tzGJ@tpnf;awGudk axmufyHhcJha=umif;udk tar&duef
vufaxmuf EkdifiHjcm;a&; 0ef}uD; Apfwdk;&D;,m; El;vef;udk,fwdkifu xkwfazmfajymqdkcJhw,f? ol@pum;twdkif; udk;um;&&ifawmh
,lu&def;rSm 'Dvdkatmifjrifr_rsdK;awG&zd@k 'Dvydk ef;wdkifukd a&mufzdk@ u|efrwdk@u tar&duef a':vm oef;ig;axmifausmf &if;ESD;jrKyf
ESHch&J w,f vd@k qdkygw,f? (&if;ESD;jrKyfESH invest qdw
k pJh um;vkH;udk ok;H pGJoGm;wmudk owdjyKoifhygw,f?) 'g[m tar&duef tpdk;&tae
eJ@wdwfwdww
f rsdK;/ ajAmifwrsKd ; axmufvSr;f a&;enf;eJ@ wrsdK;/ NGO enf;eJ@ wrsdK;/ oHwrefenf;eJ@wrsdK; trsKd ;rsdK;aqmif&GufchaJ =umif;
taumif;qkH; oufaopum;jzpfygw,f?
k& S m ;pG u fz ufr _
,lu&def;rSm tJovdk vuf,mygwDawG/ emZDvufopfygwaD wGe@J zGJ@pnf;wJh =um;jzwftpdk;&ay:vmwmeJ@ w+yKdifeufwnf;rSm
k&Sm;&J@ v_y&f Sm;r_udk awG@vm&w,f? k&Sm;&J@ ppfa&; jyifqifr_wcsKd @udk awG@vm&w,f? ,lu&def;ta&S@ydik f; ukdif;rD;,m; u|ef;qG,[
f m
,lu&def;uaecGx
J GufjyD; k&Sm;eJ@ yl;aygif;vdu
k fw,f? 'g[m k&Sm;tpdk;& ajymaeovdk k&Sm;&J@ tm;ay;tm;ajrmufr_ rygbJ ukdif;rD;
,m;jynfolawG&hJ qENoufoufygqw
dk mudkvnf; b,forl Sawmh ,kH=urSm r[kwfbl;? ,lu&def;+rdK@awmf ud,ufAfrmS taemuftkypf k
vdkvm;ol/ k&Sm;qef@usifol emZDvufopfawGay:vmjyD;rS ukdif;rD;,m;u k&Sm;eJ@ yl;aygif;wm[m k&Sm; vufcsufrygbl;vdk@
olwdk@uajymaeayr,fh rajy;aomfuef&m&Sdaew,f?
k& Sm ;bmudk pdk; &dr fo vJ
k&Sm;taeeJ@ bmha=umifh 'Dvv
dk kyfovJ? aemufcH ta=umif;awG trsm;}uD; &Sdygw,f? qAdkbk'd geJ@ k&Sm;&Jh qufqHa&;udkvnf;
xnfhoGif;wGufcsufzdk@ vdkygvdrfhr,f? qAdkbdk'gudk emZDvufopfvdk@ ac:=uayr,fh wu,fawmh rae@wae@urS jzpfvmwJh emZD
r[kwb
f l;? [pfwvmvufxufuwnf;u jrpfzsm;cHvmwJh emZDygwDjzpfw,f? qAdb
k 'kd g[m tpd;k &opfxrJ Sm uufbed uf 0ef}uD;
6 ae&mudk &xm;w,f? odyftrsm;}uD; r[kwfbl;vdk@ qdkEkdifayr,fh tm%m&J@ tcsuftcsm ta&;tygqkH;jzpfwJh umuG,fa&;/
vkH+cHKa&;awGudk qAdkbdk'gu udkifxm;wmjzpfw,f? 'ghtjyif 'kwd,0ef}uD;csKyfuvnf; qAdkbdk'gyJ? qAdkbdk'g tJovdk tm%m&
vmwm[m 'kw,
d urBmppfjyD; aemufydkif;rSm yxrqk;H t}udrftjzpf emZDygwDwck[m wdki;f jynfwjynfrSm tm%m&vmwmvnf;
jzpfw,f?
'kwd,urBmppftwGi;f rSm k&mS ;udk usL;ausmfedkifa&;twGuf [pfwvm&J@ emZDygwDudk ,lyaD tvdk@ac:wJh ,lu&def; olyket
f zGJ@
u axmufyHhulnDcJhw,f? ,lyDattultnDeJ@ k&Sm;udk usL;ausmfEkdifcJhwm jzpfw,f? tJ'DemZDusL;ausmfr_a=umifh k&Sm;vlrsdK;
oef; 30 aoqk;H cJhw,f? oef; 30 qdw
k Jh yrm%[m 'Dae@ jrefrmedkiif HvlO;D a&&J@ w0ufr#aom yrm%jzpfygw,f? tJovdk *smreDemZDudk
axmufcHulnDcJhwJh ,lyDat[m qdk&S,fae&Sife,fvpf qdkwhJ emrnfeJ@ emZDygwDjzpfvmw,f? qdk&S,fae&Sife,fvpf[m ae&Sife,f
qdk&S,fvpf qdw
k Jh [pfwvmemZDygw&D J@emrnfeJ@ twlwlyv
J dk@trsm;uem;vnfxm;=uw,f? olwk@d ygwD&J@ tawG;tac:uvnf;
emZDtawG;tac:yJjzpfygw,f? tJ'D qdk&S,fae&Sife,fvpfygwD[m qAdkbk'd g tjzpfemrnfajymif;vmwmjzpfygw,f? olwdk@ygwD[m
uGefjrLepf qef@usifa&;vkyfovd/k tvkyo
f rm; or*~awGuv
kd nf; t=urf;zuf 0ifa&mufzsufq;D wmrsdK;vkyw
f ,f? ,lyaD t b0rSmwke;f
uwnf;u *sL;qef@usifa&;/ ydkvef/ [efa*&D qef@usifa&;tjrif &Sdygw,f? 1943-44 rSm ,lyDatu *sL;eJ@ ydkvefvlrsdK; udk;aomif;udk
80

owfjzwfchzJ ;l ygw,f? ,lu&def; azazmf0g&D qENjyyGt


J wGif;rSmvnf; aoewfeJ@ vufypfAkH;awGudk tokH;jyKcJhygw,f? olwk@d ygwD&J@
t"duvrf;pOfxrJ Sm k&Sm;qef@usifa&;vnf; yg0ifw,f? 'g[m k&Sm;twGuf pdk;&drfylyef&wJh tcsufawG jzpfw,f?
'ghxufta&;}uD;wmuawmh yx0Deidk fiHa&; jy\emyg? 'gu ta&;}uD;qkH;yg?
udkif;rD;,m;a'orSm k&Sm;&J@ yifv,feuf a&wyfpcef; &Sw
d ,f? 'gukd k&mS ;taeeJ@ b,fenf;eJ@rS txdcu
dk f rcHeidk fygb;l ?
tar&duef vkyfor#[mvnf; yifv,feufeJ@ uufpyD,efudk v$rf;rdk;a&;ygyJ? 'g[m tar&duef k&Sm;EdkifiHESpfckwnf; ta&;
omrubJ urBmwckvkH;udk pdk;rdk;a&;eJ@vnf; qdkifygw,f?
k&Sm;+ydKuGJcgeD; 1990 ckESpfuwnf;u tJ'Dwkef;u k&Sm;orRw a*:bmacsmhAfeJ@ tar&dueforRw bk&Sft}uD;wdk@
oabmwlnDcJhwJh tcsuf&Sdygw,f? tJ'guawmh aewdk;udk ta&S@buf wvufrrS rwdk;a&;qdkwJh oabmwlnDcsufyg? 'gayrJh
a*:bmacsmh[m twkH;ttqkH; EkdifiHa&;orm;jzpfcJhygw,f? tjyeftvSef csKyfaESmifxm;wJh tzdk;pm;em; rygwJh tJ'Doabm
wln Dcsufu dk tar&du efu enf;enf;rS ta&;rvkyfbJ qdkAD, uf, leD, H+yKdu GJ+yD;wmeJ@ ajymifajymifyJ csdK;azmufygw,f?
qdkA,
D uf,leD,H +ydKuGJ+yD;aemufrSm aewdk;[m ta&S@bufukd &Ekid for# wpxufwpwdk;vmcJhygw,f? 1999 ckESpfrmS GUUAM
pmcsKyfcsKyfqdkcJhygw,f? a*smf*sD,m/ ,lu&def;/ OZbufupPwef/ tZmbdkif*sef/ armfv'dkAmwdk@eJ@ taemufEkdifiHawG tusdK;wl
yl;aygif;vdkufwmjzpfygw,f? tJ'Duwnf;u k&Sm;[m tjcdrf;ajcmufcHae&yg+yD? aewdk;[m ta&S@Oa&myrSmvnf; wEkdifiH+yD;
wEkid fiHeJ@ aemufqkH;awmh tm;vkH;vdkvkrd Sm ae&m,l pdk;rdk;vdkufygw,f?
'Dae@acwfopfEkdifiHa&;rSm yx0DEkdifiHa&;[m odyfta&;ygvmygw,f? aoe*FAsL[majrmuf ae&m,lr_[m ta&;ygvm
ygw,f? ppfa&;[m aoewfazmufrS pwifwmr[kwfygbl;? ppfyGJrpcif ae&m,lr_[m ppfyGJtqkH;tjzwfudk tajzw0ufru
ay;wwfygw,f? ckawmh k&Sm;[m ol@EkdifiHywf0ef;usifuae rpfZdkif; 'kH;usnfawGeJ@ ywfvnf 0dkif;csdefxm;wmudk cH&wJh tae
txm;udk a&mufoGm;ygw,f? ppfwk&ifuGufay:rSm vufeuf}uD;awGeJ@ A[dkudk csdef&G,fpdk;rdk;xm;&if wzufupm;olawG&J@
tkyfawG[m rv_yfEkdifr&Sm;EkdifawmhbJ tpGrf; rJhw Jh b0udk a&mufo Gm;ovdkrsKd; ygyJ? k&Sm;[m acsmifydw ftkdu fcH&wJh
wd&p>mefwaumifvdk jzpfvmvdk@ jyefvnf wkH@jyefvmwmjzpfygw,f?
wu,fawmh 'gawG[m ,lu&def; jy\emawG&J@ wu,fhta=umif;&if;awG jzpfygw,f? tar&duefeJ@ tD;,lwdk@u
ajymae=uwJh tcsKyftcsmtm%mydkifr_/ 'Drdkua&pDqdkwmawG[m tay:,H oumavmif;aewmawGjzpfovdk/ k&Sm;bufu
ajymaewJh k&Sm;pum;ajymvlrsKd;awG&J@ a&G;cs,fydkifcGifh udk,fydkifvGwfvyfcGifhqdkwmawG[mvnf; vl=um;aumif;atmif ajymwJh
ta=umif;jycsufawGom jzpfygw,f? tJ'Dpum;vkH;awG&hJ aemufuG,frSm wu,fh tusKd;pD;yGm;awG&Sdaeygw,f?
'Djy\em&J@ wif;rmr_[m armfv'kdAmeJ@ a*smf*sD,m txdvnf; jyef@ESH@aeygw,f? olwdk@[mvnf; tD;,leJ@ pmcsKyf
vuf r S w f x d k ; p&mawG &S d a vawmh 'D t ajctaeawG [ m ol w d k @ tay:rS m +cd rf ; ajcmuf a eygw,f ? a*smf * sD , mEk d i f i H x J u
atmfqufwD;,m;eJ@ tufAfcgZD;,m;wdk@[m 2008 ckESpfrSm k&Sm;pGufzufr_cHxm;&wJh a'oawGjzpfygw,f? armfv'dkAmuawh
k&Sm;ppftajcpdkufpcef;&SdwJh ae&m jzpfygw,f?
b,f o l t usd K ;&Sd r vJ
wu,fawmh 'gawG[m t&if;&SifawG tcsif;csif; tm%mpm;cGuf vkae=uwJh vkyf&yfawGom jzpfygw,f? jynfolawG
twGuu
f awmh b,folurS tm;udk;tm;xm;&m r[kwfygb;l ? qif;&Jom; tvkyform; v,form;awGtwGuf +cKd;jcHac|wma&;
pDrHudef;eJ@ zufqpfygwD[m tE&m,fjzpfygw,f? 'gayrJh k&Sm;uvnf; ,lu&def; qif;&Jom;awG tvkyform;awGtwGuf
tusdK;aqmifaewm r[kwfygbl;? ol@tusdK;pD;yGm;udk olumuG,faewmyg?
tvkyform;awG jynfolawG twGufuawmh u|JESpfaumif=um;rSm ajrpmyifawGom jzpfaeygw,f?
k&Sm;taeeJ@ tar&duefwdk@*smreDwdk@eJ@ ppfjzpfcsifrSm r[kwfygbl;? aewdk;r[mrdwftzGJ@eJ@ ppfjzpfyGm;&if k&Sm;taeeJ@
rEkdifEdik b
f l;qdw
k m od+yD;om;yg? 'gjzifh b,folEkdifEdik yf govJ? wu,fwrf; ppfuo
dk m onf;}uD;rnf;}uD; qifE$J=ur,fqk&d if a'owck
vkH;[m oJuEm& jzpfoGm;edkifygw,f? tJovdkjzpfcJh&if ppfEkdifolawGudkvnf; urBmhjynfolawGu cGifhv$wf=urSm r[kwfygbl;?
'gayrJh [Ddk&SD;rm;/ em*gpuD oifcef;pmudkvnf; u|efawmfwdk@ rarhtyfygbl;?
81

tar&duefu k&Sm;udk pD;yGm;a&; ydwfqdk@r_awGeJ@ txD;usefatmif pD;yGm;ysufatmif ta&;,lcsifygw,f? avmavm


q,frmS udkyJ k&Sm;rSm pawmh&S,f,maps;awG xdk;usoGm;+yD;/ &if;ESD;jrKyfEHrS a_ wGuvnf; wcsdK@ xGufuke=f uygw,f? 'gayrJh pD;yGm;a&;
wdkuyf q
GJ w
dk muvnf; tcuftcJ&Sdygw,f? k&Sm;[m jrefrmEkid fiHr[kwfygb;l ? olwdk@bufu wzufowf pD;yGm;a&; ydwq
f @dk xm;vdk@
wzufowf tompD;&aer,fvdk@ ,lqvdk@ r&ygbl;? ,lu&def;&J@ "mwfaiG@aps;awGudk k&Sm;u wdk;awmif;ypfvkdufygjyD? 'ghtjyif
tD;,ltzGJ@0if Oa&myEkdifiw
H csdK@&J@ "mwfaiG@ 40 &mE_ef;[m k&Sm;u a&mif;xm;wmyg? k&Sm;u cvkwfyw
d fvdkuf&if tD;,ltarSmif
usoGm;Ekdiyf gw,f? 'gha=umifhvnf; pD;yGm;a&; ydwq
f @dk a&;rSm tar&duefe@J tD;,l woHwnf; rxGufeikd f jzpfaewmyg?
,l a &;&S m ;AsL[meJ @ wk w f 0 d k i f ; ywf a &;
{jyDv 24 &ufrSm tar&duef orRw tdkbm;rm;&J@ tm&Sc&D;pOfpygr,f? 'DESpf Ekd0ifbmvrSmvnf; tdkbm;rm;&J@
ArmEkdifiHc&D;pOf &Sdygw,f?
tdkbm;rm;&J@ 24 &uf c&D;pOf&nf&G,fcsuf[m wkwfqef@usifa&;/ tar&dueftiftm;udk awmifhwif;cdkifrmatmif vkyfz@dk yg?
t"duvkyif ef;pOfu ol@r[mrdw*f syefudk vufeuf jyefvnfwyfqifzk@d yg? 'g[m ta&;}uD;ygw,f? wkw&f J@ tpOftvm &efol
awmfjzpfwJh *syefudk vufeufwyfqifay;vdu
k fwm[m aemufq;kH wae@rSm wkwf*syef ppfrD;txd jyefvnf awmufavmifaumif;
awmufavmifvmEdik fwhJ ueOD;ajcvSrf;yg? ouU&mZf 2020 ckESpfrSm tar&duef&J@ a&wyftiftm; tm;vkH;&J@ 3 ykH 2 ykHe;D yg;udk
tm&S ypdzdwfa'oudk ydk@aqmifygr,f? 'g[m tar&duef&@J tm&Sypdzdwv
f $rf;rdk;a&; tpDtpOfyg? 'g[m 'kw,
d urBmppfaemufydkif;
tm&Sypdzdwfa'orSm t}uD;rm;qkH; ppftiftm;pkpnf;r_}uD;vnf; jzpfygw,f?
tar&duef rpfZdkif;awG EsL;uvD;,m; xdyfzl;wyf AkH;}uJav,mOfawG[m =opa=w;vsuae *syeftxd puf0dkif;jcrf;ykH
omefeJ@ wkwu
f dk 0dki;f ywfxm;ygw,f? wkwEf ikd fiH &Se[
f idk f;+rKd@eJ@ rdik f 400 awmifra0;wJh awmifu&dk D;,m;Edik fiH a*s*sL;u|ef;rSm
tar&duef&@J aoe*FAsL[majrmuf ta&;ygwhJ a&wyf tajcpdu
k pf cef; aqmufaeygw,f? &Se[
f kid ;f qdw
k m wkwpf ufrZ_ ek &f hJ ta&;ygwhJ
+rKd@}uD;w+rKd@yg? wkwfEdik if H qdw
k muvnf; tar&duef pD;yGm;a&;udk ausmfwufvmvdrrfh ,fv@dk cef@rSef;xm;=uwJh EkdifiyH g? 'gawG[m
wkwfudk tm;enf;aysmhnHhatmif 0dkif;ywfxm;wmawGyg? ppfwk&ifuGufay:rSm usm;awGudk pdwf}udKufae&m,ljyD;&if yGJpOfu
w0ufawmifjyD;ae+yDvk@d u|efawmfwdk@ em;vnfxm;wwf=uygw,f? tckvnf; wu,fawmh ypfwmcwfwmudk rjrif&ao;ayr,fh/
ae&m,l0dkif;ywfxm;+yD; jzpfavawmh urBmppf[m tjcm;ykHpHwrsdK;eJ@ pwifaejyDvdk@awmif qdkcsifqdkedkifygw,f?
tdkbm;rm;&J@ umuG,fa&;0ef}uD; csyf-a[*,fu +yD;cJhwhJ tywfu yDuif;udk a&mufcsdefrSm tE&m,f taiG@toufygwJh
pum;wcGef;udk ajym=um;owday;cJhygw,f? tJ'guawmh wkwfEkdifiH[m k&Sm;vdkvkyf&if 0dkif;y,fcH&wmrsdK;/ ppfa&;t& ta&;
,lc&H wmrsKd ;udk }uHKawG@Ekdiw
f ,fqw
kd hJ owday;pum;yg? ta&S@wkwf yifv,frmS *syefe@J tjiif;yGm;aewJh u|ef;pkta&;eJ@ udik ;f rD;,m;
udk k&Sm;eJ@ yl;aygif;wJhta&;udk E_dif;,SOfajym=um; owday;oGm;wmyg?
wu,fawmh tar&duef[m umv&Sn=f umolw@kd rufaewJh ,la&;&Sm;tdyrf ufukd taumifxnf azmfaewmyg? tar&duef
orRwawG&J@ vkH+cKHa&; t}uHay;jzpfwJh ZbpfnL; b&pfZifquDu ,la&;&Sm;udk pdk;rdk;wJhol[m urBmudk pdk;rdk;vdrfhr,fvdk@
wGucf sufa[majymcJyh gw,f? ,la&;&Sm;qdkwm Oa&my-tm&S qufpyfaewJh ukef;ajra'oudk qdkvw
dk myg? tck&k Sm;Ekdifi/H wkwfEikd fiH/
tmz*efepPwefpwJh ae&mawGudk ajymwmyg? tJ'Dae&mawG[m urBmh&J@ ESvkH;om;tcsuftcsm jzpfwJhtwGuf aoe*FAsL[m
t& ta&;}uD;wJhta=umif;/ wkwf/ k&Sm;[m tpOftvm&efolawGjzpfjyD; }uD;xGm;vm&if tE&m,f&SdrSmrdk@ olwdk@tiftm;udk
xdef;csKyfxm;zdk@ vdak =umif; tus,fw0ifh a&;om;xm;ygw,f? tm&Sypdzdwrf Sm *syefudk udk,pf m;vS,ftjzpfarG;jrLxm;zd@k udkvnf;
t}uHjyKcJhygw,f?
,la&;&Sm;udk pd;k rd;k zdk@ wkwf0dkif;ywfa&; tpDtpOfrmS ta&;ygwhJ Ekdiif w
H EkdifiHuawmh ArmEkdifiyH g? 'gah =umifh aoe*FAsL[mt&
ta&;ygwJh ArmEkdifiHudk tdkbm;rm; aemufwacgufvmygr,f? ArmEkdifiHudk pdk;rdk;Ekdifa&;twGuf q,fpkESpfawGeJ@csD+yD; &if;ESD;jrKyf
ESHchyJ gw,f? tar&duefvkad wG;r,fh ArmawGukd arG;xkwfchyJ gw,f? wu,fvdk@rsm; *syefwk@d tar&duefwdk@u wkwfukd aemufausm
uyfjyD; "m;eJ@ axmufvmw,fvdk@ jrifcJh&if wkwfua&m b,fvdkrsm; wkH@jyefEkdifygovJ? bmyJjzpfjzpf u|efawmfwdk@EdkifiH'kwd,
,lu&def; rjzpfapcsifwmawmh trSefyg? 'gayrJh wkwfuvnf; taemufEkdifiHawGeJ@ ppfa&; tm;+yKdifr_rsdK;udk tvG,fwul
ta&mufcHrmS r[kwb
f l;vd@k ar#mfvifhryd gw,f? ydyuQjzpfwhJ EdkifiHawG&J@ ESpfzufpvkH; ausjyKef;ysufpD;r_udk wkwfu em;vnf+yD;
82

tar&duefudk ol r,SOfEkdifao;bl;qdkwmudv
k nf; odyH&k ygw,f? 'ga=umifhvnf; wnf+idraf &;eJ@ zG@H +zdK;wd;k wufa&;
udk OD;pm;ay;au;a=umfwm jzpfykH&ygw,f?
'gayrJh k&Sm;vdk acsmifydwfc&H wmrsKd ;}uHKvm&ifawmh 'Dae@ urBm}uD;rSm Ekid fiHwkid ;f [m ud,
k fusK;d pD;yGm;udk
om umuG,w
f wf=uwmrdk@ owdxm;zdk@ vdkygvdrfhr,f?
udk, fhEdki fiHu dk, fydkifz dk@ vdkw ,f
tar&duef[m 'Drdkua&pDeJ@ vl@tcGifhta&;pum;udk wGifw Gifajymwwfovdk/ urBmhrD'D,mawG
tm;vkH;[mvnf; tar&duefe@J Oa&mywdk@&J@ rD'D,mawGomjzpf=uwJhtwGuf tar&duef[m vlx&k J@tjrifudk
pdk;rdk;Ekdifygw,f? 'gah =umifh k&Sm;udo
k m tqd;k jrif=u+yD; tar&duef qdk;wmudak wmh owdrxm;rd=uwm rsm;ygw,f?
txl;ojzifh u|efawmfwk@d Ekid fiHrmS =unfh&wJh kyfjrifo=H um;/ zwf&wJh owif;pm*sme,f r*~Zif; tm;vkH;eD;yg;[m
taemuf EkdifiaH wGqu
D csn;f yJ vm=uwmjzpfygw,f? taemufedkiif HawGqDu vmwJhtcgrSmvnf; wdk;wufwJh
'Drdku&ufw pf owif; pmr*~Zif;awGudk rzwf&bJ/ t&if; &Sifaumfydka&;&Sif; }uD; awG&J@ vuf, mpmapmif
r*~Zif;awGudkom zwf&wmrsm;ygw,f? 'gha=umifhvnf; taemufEkdifiHtpdk;&awG&J@ tjypftemudk axmufjy
a0zefwmrsdK;udk =um;&wm enf;ygw,f?
tar&duef tpdk;&[m pDtdkifat/ NED / NGO awGudk tokH;cs+yD; urBmw0ef;rSm tpdk;&awGudk
t}udrf}udrjf zKwfcszl;wJh tpdk;&jzpfygw,f? 2013 ckEpS ftxd pm&if;t& tar&duefuk,
d w
f idk fjzpfap/ ol@u,
dk fpm;
vS,feJ@ jzpfap/ ol@axmufyHhr_eJ@ jzpfap/ v#dK@0Sufppfqifa&;jyKvkyf+yD; ppfqifE$JaewJh EkdifiHaygif; pkpkaygif; 134
Ekdiif H&Sdw,fvdk@ tar&duef jynfaxmifpk txl;ppfqifa&;Xme US-SOCOM u Adv
k frSL; rufo,l; a&mbwf
abmhufa[mhu ajymygw,f? (wwwsocommil) vlaewJh urBmw
h u
dk f}uD;wdik f;rSm tar&duef&J@ ppfpcef;
awG&djS yD; wurBmvkH;rSm pkpkaygif; waxmifausmf&Sdygw,f? tar&duefjynfaxmifp[
k m urBm}uD;udk ydrk dk tE&m,f
}uD;+yD; tcsdefra&G; rD;xawmufEikd fwJh urBm}uD;jzpfatmif urBmtESH@tjym;rSm vufeufawG wyfqifaeygw,f?
wurBmvkH;rSm &SdwJhusefwJh EkdifiHawG pkpkaygif;u wyfqifxm;wJh vufeufwyfqifr_xuf tar&duef jynf
axmifpkwckwnf;&J@ wyfqifxm;wJh vufeuftiftm;u ESpfqydkrsm;ygw,f? ppfat;acwfaemufydkif;rSm
olwyg;EdkifiHudk vufeufudkifusL;ausmfr_ trsm;qkH;jyKvkyfwJh EkdifiHvnf; jzpfygw,f?
k&Sm;a&m/ wkwfEkdifiHuyg xdkuJhodk@aom tar&duefeJ@ wu,fwrf; ppfrufzuf+yKdif rjzpfcsifygbl;?
bmha=umifhvJqdkawmh rEkdifEkdfifbl;qdkwm odvdk@yg? 'gayrJh t&if;&SifawG tm;+ydKif=u+yDqdk&if ajrpmyifawG&J@
rsufESmudkawmh b,fEikd fiHurS trSefwu,faxmufxm; wefzk;d xm;avhr&Sw
d wfwm[m ,lu&def;u oifcef;pm
ay;aeygw,f? tJ'Doifcef;pmudk ArmawG avhvmzdk@ vdkygw,f? wdkif;jynfudk umuG,fEkdifzdk@qdk&if EkdifiHa&;
tm%m[m jynfo l@vufxJrSm &Sdaezdk@ vdkygw,f? wdkif; jynfudk a&mif;pm;zdk@ 0efrav;olawGvufx JrSm
edkifiHa&;tm%m&Sdae&if tcufcJ}uKHvmwJhtcgudk,fhudk,fudk,f umuG,fEdkifzdk@ odyfcufwwfygw,f?
ausmfaZ,s
Ref:
1 The Strangelove Effect by John Pilger
2 Coup in Ukraine: A warning to the international working class by Peter Schwarz
3 Ukraine: Torn apart by Imperialism Feature by Rob Ferguson
4 Ukraine Protests Carefully Orchestrated: The Role of CANVAS US-Financed
Color Revolution Training Group by F William Engdahl
83

rsufarSmufuGefjrLepfy gwDrsm;eJ@ tvkyform;ygwDr sm;&J@


EkdifiHwum tpnf;ta0;&J@ vuQ%mukd oHk;oyf=unfhjcif;
cifa t;=unf j r

rsuf a rS m uf u mv uG e f j rLepf ygwD a wG e J @ tvk y f o rm;ygwD a wG


wES p f w cg usif ; yaewJ h Ek d i f i H w um tpnf ; ta0;[m urB m h
qkd&,
S fvpfv_y&f Sm;r_&J@ zG@H +zdK;wk;d wufr_ jzpfpOftwGi;f u ta&;}uD;wJh
v_yf&Sm;r_ w&yfjzpfvmae+yD; tvGefvnf; tmHkpkdufae=uyg+yD? 'D
ae@txd uGefjrLepfygwDeJ@ tvkyo
f rm; ygwDawG&@J EkdifiHwum tpnf;
ta0;ukd 15 }udrfwkdif ac:,lusif;ycJh+yD; jzpfygw,f? 10 ESpfausmf
jzpfxGe;f wkd;wufvm+yD;aemuf &J@ toGiftjyifvnf; tajccHtm;
jzifh ay:xGufvmcJhyg+yD? 'ga=umifh 'Dtpnf;ta0;awG&J@ vuQ%mukd
cGJjcrf;pdwfjzm tuJjzwf=unfh&atmifyg?

2? wcsdK@EkdifiHu uGefjrLepfygwDawGu wm0efcH+yD; twkdif; twm


r}uD ; vS w J h uG e f j rLepf y gwD e J @ tvk y f o rm;ygwD a wG & J @ Ek d i f i H
wumtpnf ; ta0;uk d vuf O D ; r_ & S d p G m ac:,l u sif ; ycJ h = uw,f ?
Oyrm-1992 ckESpf {+yDvu +yHK,rf;rSm ajrmufukd;&D;,m; tvkyf
orm;ygwDu EkdifiHwum tpnf;ta0;ac:cJhw,f? 1993 ckESpfrSm
tdE,
Nd uGefjrLepfygwD (rmhufp0f g') u rsufarSmufurBmhtajctaeeJ@
rmhufpf0g'&J@ tusdK; oufa&mufr_qkdwJh acgif;pnf;eJ@ EkdifiHwum
tpnf;ta0;ukd ac:,lchw
J ,f? 1997 ckESpfrmS k&mS ;uGejf rLepfygwDu
vDeif*&ufrSm atmufwb
kd m awmfvSefa&; tESpf 80 ajrmuf txdrf;
trSwf EkdifiHwumtpnf;ta0;ukd ac:,lcJhw,f? 1998 ckESpfrSm
jyifopf uGefjrLepfygwDu uGefjrLepf ygwDa=unmpmwrf; xkwf
a0jcif; ESpf 150 ajrmuf txdrf;trSwf Ekid fiHwum tpnf; ta0;ukd
yJ&pfrSm ac:,lusif;ycJhw,f?
3? wcsd K @Ek d i f i H u uG e f j rLepf y gwD a wG u wurB m vH k ;
twkdi f; twmeJ@ uGe fj rLepfy gwDa wGe J@ tvky fo rm;ygwDa wG& J@
Ek d i f i H w um tpnf ; ta0; ac:,l u sif ; ya&; t}uH ^ m%f r sm;
wifjycJh=uw,f? 1993 ckESpfrSm tar&duefuGefjrLepfygwD OuU
Gus. Hall u urBmh uGef jrLepfygwaD wG&J@ Ekdiif Hwumtpnf;ta0;
ac:,la&;ukd tqkdjyKcJhw,f? 1998 ckEpS frSm uae'g uGejf rLepfygwDu
EkdifiHwumtpnf;ta0;ac:,la&; t}uHjyK csufukd EkdifiHtoD;oD;rS
uGefjrLepfygwDawGukd OD;wnf+yD; a=unmcsuf xkwf jyefcJhw,f?
1998 arv 22-24 &ufrmS *&duGejf rLepfygwDu atoifrSm
rsuf arSmuftajctaeatmufrS uGefjrLepfygwDrsm;acgif;pOfeJ@
Ek d i f i H w um tpnf ; ta0;w&yf u k d ac:,l u sif ; yvk d u f w ,f ?
tpnf;ta0;u Ekid fiw
H um twkid f;twmt& uGefjrLepfygweD @J tvkyf
orm;ygwDawG&J@ EkdifiHwum tpnf;ta0;ac:,la&; qHk;jzwfcsufukd
xkwfjyef a=unmcJhygw,f?
1999 ckESpfrSm uGefjrLepfygwDeJ@ tvkyfo rm;ygwDawG&J@
yxrqHk; EkdifiHwum tpnf;ta0;ukd atoifrSm usif;yygw,f?
tpnf;ta0;&J@ acgif;pOfrSm t&if;&Sipf epf pD;yGm;a&;tusyftwnf;/
urB mr_jyKjcif; eJ@ wkd@ aqmif& Gu fcsufrsm;tay: tvkyfo rm;

uG e f j rLepf y gwD a wG e J @
tvk y f o rm;ygwD a wG & J @
Ek di f i H w um tpnf ; ta0; b,f v kd a y:ayguf v movJ
20 &mpk/ 90 ckESprf sm;tapmykid ;f rSm qkdAD,ufeJ@ ta&S@Oa&my
qkd &S,fvpfEkdifiHawG&J@ qkd;0g;jyif;xefvSwJh tajymif;tvJrsm;u
t&if ; &S i f Ek d i f i H t oD ; oD ; &S d uG e f j rLepf y gwD r sm;uk d }uD ; rm;wJ h
*,ufkdufcwfcJhw,f? tJ'Dvkd kdufcwfcH&+yD;aemuf 90 ckESpfrsm;
tv,favmufrSm &yfwnfcsuf pwifckdifrmvm+yD; wqifhwuf
ckdirf mzGH+zdK;wkd;wufa&;ukd &SmazG vm=u ygw,f?
1? tEkdifEkdifi H uGefj rLepfygwDa wGt =um; ESpfO D; ESpfz uf
qufqHa&; us,fu s,fjyef@ jyef@ zGH@ +zdK;wkd; wufv mjcif;[m rsuf
arSmufacwf urBmhq kd&S, fv pfv _yf&Sm;r_ tiftm;aumif; vm+yD;
Ek d i f i H wumquf q H a &;eJ @ yl ; aygif ; aqmif & G u f a &;&J @ t"d u
yHkomef jzpf vmw,f? Oyrm- wkwf/ *syef/ jyifopf/ k&Sm;/
tdENd,/ b&mZD;/ awmiftmz&dueJ@ b,fvf*sD,HpwJh EkdifiHawG&Sd
uGefjrLepfygwaD wGeJ@ tvkyform;ygwDawG[m twm;tqD; trsdK;rsKd ;
ukd z,f&Sm;ypfvu
kd f=u+yD; vGwfvyf trScD u
kd if;wJh/ vH;k 0wef;wlr_&dw
S h/J
tjyeftvSefav;pm;wJ/h twGi;f a&;udprP sm;ukd 0ifa&mufrpGufzufwhJ
tajccH r l a wG a y:rS m ygwD c sif ; tjyef tvS e f q uf q H a &;uk d
tjyKoabmaqmifpGm jzpfxGef;wkd;wufapcJhygw,f?

84

v_yf&Sm;r_&J@ wkH@jyefcsuf jzpf w,f? EkdifiH 50 rS uGefjrLepfygwDeJ@


tvkyo
f rm;ygwD 57 ygwD&@J ukd,pf m;vS,f awG wufa&mufygw,f?
tJ'Dtcsdefupvkd@ uGefjrLepfygwDeJ@ tvkyform;ygwDawG&J@
wESpf w}udrfusif;ywJh Ekdifiw
H um tpnf;ta0;ukd ay:ayguv
f mcJh
wmjzpfw,f? 'g[m a&Smifwcif jzpfay:vmwmrsdK;vnf; r[kwyf gbl;?
EdkifiHwum uGefjrLepfygwDrsm;&J@ wpDwwef;}uD;aom tqkdjyKcsuf
rsm;eJ@ v_yf&Sm;r_rsm;&J@ &v'f jzpfw,f? qkdAD,ufeJ@ ta&S@Oa&my
taoG;ta&mifajymif;oGm;+yD;aemuf EkdifiHtoD;oD;&Sd uGefjrLepfygwD
awGu 'Dtjzpftysu}f uD;&J@ vuQ%meJ@ &,loifw
h Jh oifcef;pmrsm;ukd
odye`H nf;us yxrOD;qHk; cGJjcrf;pdwfjzmcJhw,f? tJ'D aemuf ody`Henf;us
rmhupf f0g' oabmw&m;eJ@ uGefjrLepf0g' &nfrSe;f csufukd pGpJ +GJ rJ+rJ qkyf
ukdifomG ;a&;twGuf }uHhckdifwJh qENe@J qHk;jzwfcsuu
f dk azmfjycJh =uw,f?
'g[m tJ'Daemuf uGefjrLepfygwDeJ@ tvkyform;ygwDawG&J@ EkdifiH
wumtpnf;ta0;ac:,l&wJh EkdifiHa&;tawG;tac: tajccHjzpf
w,f? tJ'D aemufrmS wcsKd @Ekdifi&H Sd uGefjrLepfygwDawGu twkdif;twm
r}uD;vSwJh EkdifiHwum tpnf;ta0;eJ@ a'ovuQ%maqmifwJh
tpnf;ta0;awGukd wck+yD;wck vufOD;r_&Sd&Sd wm0efcH ac:,lusif;
ycJhw,f? 'g[m EkdifiHtoD;oD;&Sd uGefjrLepfygwDeJ@ tvkyfo rm;
ygwrD sm;t=um; bufpt
Hk jyeftvSefzvS,af &;twGuf wpHkwck aom
twkdif;twmtxd tusdK;oufa&mufchw
J ,f? 'g[m aemifrmS awmh
uGefjrLepfygwDeJ@ tvkyform;ygwDawG&J@ EkdifiHwum tpnf;ta0;
ac:,la&;twGuf pnf;Hk;a&;t& jyifqifr_jzpfvmcJhw,f? aemuf
qHk;rSm *&d/ tdENd,/ b&mZD;/ tar&duef/ uae'gpwJh EkdifiHawGu
uGefjrLepf ygwaD wG&@J tqkjd yKcsuef @J wufwufuu v_yf&mS ;r_awG[m
Ekdiif Hwum t pnf;ta0;ac:,la&;&J@ vufawG@wGef;aqmfay;r_ jzpf
vmcJhw,f? wdk@teuf *&du GefjrLepfygwD[m uGefjrLepfygwD
rsm;eJ@ tvkyform;ygwrD sm;&J@ Ekdifiw
H um tpnf;ta0;ac:,la&;rSm
xl;jcm;ay:vGifwJh aumif;r_jyK cJhygw,f?
uG e fj rLepf y gwDe J @ tvky fo rm;ygwDr sm;&J@ Ek di f i Hw um
tpnf ; ta0; jzpf x G e f ; wk d ; wuf v mjcif ; eJ @ tpnf ; ta0;pepf
jzpf w nf v myH k
1999 ckESpfrS 2012 ckESpftxd uGefjrLepfygwDeJ@ tvkyf
orm;ygww
D @kd &J@ Ekid fiHwum tpnf;ta0; 14 }udrftxd usif; y+yD;pD;
oGm;cJh+yD? (,cktcg 2013 ckESpf uGefjrLepfygwDrsm;eJ@ tvkyform;
ygwDrsm;&J@ 15 }udraf jrmuf EkdifiHwum tpnf;ta0;vnf; usif;y+yD;
pD;oGm;+yD?) 7 }udrfajrmuftxd EkdifiHwumtpnf;ta0; (19992005) tm;vHk;ukd *&dEikd fiH/ atoif+rdK@rSm awmufav#muf usi;f ycJh
w,f? trt}udraf jrmuf 'DEkdifiw
H um tpnf;ta0;ukd *&dEdik if HrSm
r[kwfawmhbJ ay:wl*D&J@ vpfpbGef;/ bDvmk&J@ rifhpfcf/ b&mZD;&J@
aqmfykdvkd/ tdENd,&J@ e,l;a'vD/ awmiftmz&du&J@ qGm0geD/ *&d&J@
atoife@J vpfbEGH&J@ ab&Gw+f rdK@wk@d rSm tvSnu
hf s usif;ycJ=h uyg w,f?
'g a=umifh tpnf;ta0;rsm; ukd,fwkdifukdu EkdifiHwum vuQ%m
aqmifygw,f?
'DEkdifiHwum tpnf;ta0;[m 10 ESpf jzpfxGef;wkd;wuf
vmwJhtcg vkyfief;e,fy,f jzpfwnfvmHkru yHkrSefvnfywfa&;
pepfwpHkvnf; jzpfwnfvmcJhw,f?
(1) tpnf; ta0;&J@ a=unmcsufx kw fjyefjcif; - 1999
ck E S p f yxrqH k ; 'D E k d i f i H w um tpnf ; ta0;umvtwG i f ;

owif;xkwfjyefa&; vkyfief; tpDtpOfukd pwifxlaxmifcJhw,f?


tJ'Daemuf tjyeftvSef quf oG,fa&; uGef&ufrSwqifh tpnf;
ta0;&J@ a=unmcsufxkwfjyefjcif;[m 'DEkdifiHwum tpnf;ta0;&J@
ta&;}uD;wJh tpDtpOfe@J ta&;}uD;wJh vkyif ef; wm0ef jzpfvmw,f?
(2) twlw uG a=unmcsuf x k w fj yefj cif ; - uG ef j rLepf
ygwDrsm;eJ@ tvkyfo rm;ygwDrsm;&J@ EkdifiHw um tpnf; ta0;u
twnfjyK+yD; twlwuG a=unmcsuf xkwjf yefa&;qdkwm rvG,v
f SwJh
udpP&yfwckjzpf w,f? yxreJ@ 'kwd,t}udrf tpnf;ta0;rsm;rSm
twlwuG oabmwl a=unmcsuf r&SdcJhygbl;? tJ'Dwkef;u tpnf;
ta0;ukd uruxjyKwJh *&d uGefjrLepfygwD wOD;csif;u vkyfaqmif
cJhwmjzpfw,f? 'ga=umifh tapmqHk; tpnf;ta0; 2 &yfrSm tusdK;
oufa&mufr_&SdwJh EkdifiHa&;oabmwlnDcsuf jzpfrvmcJhbl;qdkwmukd
oufaocHcJhw,f? 2002 wwd,t}udrf tpnf; ta0;rSm 9-11
ta&;tcif; eJ@ tJ'D aemuf jzpfw nf v mwJh urBm htajc taeukd
aqG;aEG;cJh=uw,f? tJ'Dumvu vl@tzGJ@tpnf;vuQ%mt& wcsdK@
vlawGu ppfyGJr&Sd&if-t=urf;zufvkyf}uHa&;0g'r&Sdbl;qkdwJh rSm;
,Gif;wJh au;a=umfoHwifjycsufukd owdjyKrdwma=umifh tpnf;ta0;
wufa&mufvmwJh uk,
d fpm;vS,t
f m;vH;k u 'Dau;a=umfoHudk wnD
wnGwfwnf; qef@usifcJh=uw,f? 'Dau;a=umfoH&J@ wu,fht}uH
tpnf[m e,fcsJpepf&J@ aoe*FAsL[mukd w&m;0ifjzpfatmif vkyfay;
vkdufwmjzpf+yD; t=urf;zuf awmfvSefa&;ukd t=urf;zufvkyf}uHa&;
0g'eJ@ a&maxG;+yD; r_ef0g;oGm;atmif vkyfypfvu
kd fwmvnf; jzpfovkd
jynfol@awmfvSefa&; wkdufyGJawG&J@ tcGifhtvrf;awGukd acszsufypfzkd@
}uHpnfvkdufwm jzpfw,f? 'ga=umifh tpnf;ta0;u oabmwl
nDcsufudk twnfjyK+yD; yxrqHk;t }udrf bHkoabmwl a=unmcsufukd
xkwfjyefcw
Jh ,f? a=unmcsufrSm e,fcsJ@0g'[m jynfol@awmfveS fa&;
awG u kd ck cHqef @ usifa &;twG if; u t=urf; zufv ky f}uHa &;0g'jzpf
w,fvkd@ tjypfwif_wcf svkduf+yD; vl r_tcGifhta&;awG t&,l=u/
'Dru
kd a&pDa&;eJ@ vGwfvyfa&;twGuf jynfolawG&@J wkdufyJu
G dk tpGrf;
uket
f m;ay; axmuf cH=uqkw
d hJ &yfwnfcsuu
f dk xyfrw
H ifjycJ=h uw,f?
tJ'DaemufrSmawmh 'DEkdifiHwum tpnf;ta0;rSm bHkoabmwla=u
nmcsuf xkwjf yefa&;[m vkyfief;tpDtpOftjzpf ay:xGuf vmw,f?
(3) wcsdK@uGefjrLepfygwDawGeJ@ tvkyfo rm;ygwDawGo m
vufr S w fx kd ; wJ h qHk; jzwfc suf r sd K ;ukd xkw fj yef j cif; - Ekd ifiH w um
uGefjrL epfv_yf&mS ;r_orkdif;rSm Ekid fiHwum tpnf;ta0;awG&J@ qH;k jzwf
csuf[m a,bk,stm;jzifh yg0ifwhJ uGefjrLepfygweD J@ tvkyo
f rm;ygwD
tm;vHk; wnDwnGwfwnf; twnfjyKxm;csuaf wG jzpfw,f? wcgw
avusawmh tpnf;ta0; qHk;jzwfcsuf[m jyif;xefwJh tjiif;tckH
jzpfvmHrk u aemufq;kH rSm uGJxu
G u
f ek w
f hJ v_y&f mS ;r_jzpfapwwfygw,f?
rsufarSmuf uGefjrLepfygwDe@J tvkyform;ygwrD sm;&@J tpnf;ta0;u
awmh orkdi;f oifcef;pmrsm;ukd ed*k;H csKyfxm;+yD; tpnf;ta0; qHk;jzwf
csufrsm;&J@ tpOftvmvkyfenf;yHkpHeJ@ vkyfaqmifcsufawGukd ajymif;
vJypfvkdufw,f? tJ'guawmh b,fygwDujzpfjzpf =um;jzwftqkdjyK
csufwifjyvmr_udk tpnf;ta0;rSm tm;vH;k oabmwl twnfjyKa&;
vkyfraeawmhbJ b,foloabmwlovJ/ wlwJhol vufrw
S f xkd;a&;
yHpk Hukd usifhoHk;aqmif&Gufjcif;ygyJ? qHk;jzwfcsufrSm vufrSwf xkd;xm;
wmr&SdwJhygwDukd csKyfxdef;xm;wmrsdK; vHk;0r&Sdwmukd tvG,fwul
awG@Eikd f w,f? 'g[m twdwu
f tpnf;ta0;yg0ifwJh Ekid if Ha&;ygwDawG
85

(*) twGi;f ykdi;f udpPrsm;ukd 0ifa&mufrpGufzufa&;rl-tpnf;ta0;rSm


yg0ifwufa&mufcJh=uwJh EkdifiHtoD;oD;&Sd uGefjrLepfygwDtm;vHk;[m
vGwfvyf trSDckduif;=uw,f? 'Dvkdvw
G fvyf trSDcu
kd if;r_[m uGejf rL
epfygwDeJ@ tvkyform;ygwDawGyg0ifwJh EkdifiHwum tpnf;ta0;ukd
enf;enf;rS rxdyg;cJhovkd b,fEdik if Hu uGefjrLepfygw&D J@ twGif;a&;ukrd S
vnf; rxdyg;cJhygb;l ?

wnDwnGwf wnf; twnfjyK qHk;jzwfvufrSwfa&;xkd;wmrsdK;ukd


tpnf;ta0;rSm yg0ifwJh pdwfwloabmwljzpf=uwJh Ekid fiHa&;ygwDawG
wcsdK@om yl;aygif;vufrSwfxkd; vkdufwJh qHk;jzwfcsuftjzpf ajymif;
vJapcJhw,f? 'Dvx
kd ;l jcm;wJhypHk eH @J qH;k jzwf csufrsKd ;[m tpnf; ta0;yg
0ifwhJ ygwaD wGu rdr&d J@ tusdK;pD;yGm;eJ@ vdt
k ifqEN awmif;qkdcsufawG
jynfh0apvkduf+yD; wcsdefwnf;rSm oabmxm;uGJvGJwJh ygwDawGukd
wnDwnGwfwnf; xdef;odrf;xm;a&;ukd rawmif;qkb
d l;? 'Dvkd vkyf
[efawG[m wpHkwckaom t"dy`m,ft&qkd&if pnf;vHk;nDnGwfpGm
yl;aygi;f aqmif&Guaf &; yHkpo
H pfw&yfvd@k ajymEkid fovdk wlwmukd&mS rwl
wmukd csefqw
kd Jh vkyf[efwrsdK;vdk@vnf; ajymEkdifw,f?

(5) Ekdi fiHw umtpnf; ta0;&J@ tvkyft zGJ@ ukd pwifx laxmif
cJhjcif;- uGefjrLepfygwDe@J tvkyform;ygwDawG&J@ EdkifiHwum tpnf;
ta0; jyifqifa&;vkyif ef;rsm;ukd wu,fhvufawG@rmS *&duGefjrLepfygwD
Ekdiif H wum Xmeu +yD;jynfph aHk tmif tcsdeft=um}uD; wm0ef,l aqmif
&GufcJhwmyg? Ekdifiw
H um tpnf;ta0;w&yftaeeJ@ Ekid fiHwEkdifi&H J@ ygwD
w&yfu a&&Snf wm0ef,l vkyfudik faqmif&u
G af e&wmrsKd ;[m obm0
rusvyS gbl;? 'Dtajc taeukd ajymif;vJypfzkd@twGuf 2004 ckEpS f q
rt}udrfajrmuf EkdifiHwum tpnf;ta0;rSpwif+yD; tvkyftzGJ@ xl
axmifa&;qH;k jzwfcsuf xGufay:vmygw,f? tvkyftzG@J &J@ vkyfief;
wm0efawGuawmh - Ekdifiw
H um tpnf;ta0;&J@ tcsed fumv/ ae&m
eJ@ acgif;pnf; owfrw
S fjcif;? Edik fiH wumtpnf;ta0;twGuf pmwrf;
rsm;jyifqifjcif;? EkdifiHwum tpnf; ta0;wufa&muf&ef uGefjrL
epfygwDeJ@ tvkyform;ygwD topfawGukd zdwf =um;a&;eJ@ wpHkw&m
yl;aygi;f aqmif&Gufa&; vkyif ef;wkd@ukd taumiftxnf azmfaqmif&ef
pDpOfay;a&;wkd@ jzpfw,f?

(4) Ek d i f i H w um tpnf ; ta0; vnf y wf a &;rl - (u)


tcGiht
f a&; wef;wla&;rl- wufa&mufvmwJh ygwDtm;vHk; tpnf;
ta0;rSm rde@f ceG ;f ajymqkcd iG &fh w
Sd ,f? rdr&d J@vkyif ef;tajctaeeJ@ oabm
w&m; tjrifawGukd &Sif;vif;ajymqkdEdik w
f Jh tcGiht
f a&;vnf; tm;vHk;
rSm&Sdw,f? bHkoabmwl a=unmcsuf/ wlnDwJh t}uH^m%frsm;ukd
xkwfjyef Ekdiw
f t
Jh cGit
fh a&;vnf; tm;vH;k rSm &Sdw,f? qHk;jzwfcsuft
rsdK;rsKd ;tay: vufrSwfxd;k wJh tcGit
fh a&;a&m vufrSwfrxd;k wJh tcGifh
ta&;yg tm;vHk;ykdifqdfik fw,f? tm;vH;k [m EkdifiHwum tpnf;ta0;
tvkyftzGJ@rSm yg0ifcGifh&Sdovkd }udKwifjyifqifa&; vkyfief;rSm yg0if
&ef tcGit
fh a&; pwmawG tm;vH;k rSm ykid fqdik cf Gih&f ySd gw,f?
(c) rwluGJjym;csufrsm;ukd av;pm;a&;rl- EkdifiHtoD;oD;&Sd uGefjrL
epfygwDawG[m yuwdbm0eJ@ ywf0ef;usifrwlwJh tajctaerSm
a&muf&Sdae=uwJhtavsmuf rdrdtiftm;eJ@ tawG@t}uHKvnf; rwl
uGJjym;cJh=uw,f? tJ'ga=umifh qd&k S,fvpfawmfvSeaf &; zGH@+zdK;wkd;wuf
a&;vrf;a=umif;eJ@ qk&d S,fvpfpepfwnfaqmufa&; yHkpu
H kd a&G;cs,&f m
rSmvnf; rwlujGJ ym;cJ=h u&w,f? tawG;tac: eJ@ tjrift& rwluGJ
jym;r_awGvnf; rsm;pGm &Sdae=uygw,f? Oyrm-rmhufpf0g'tay:
oabmaygufem;vnfr_/ 'Drkdua&pDA[kdcsKyfukdifr_pepfeJ@ywfoufwJh
oabmxm;/ awmfvSeaf &; enf;y&d,m,f a&G;cs,rf _/ t&if;&Sifpepf
pD;yGm;a&;tusyftwnf;ukd cGJjcrf;pdwfjzmr_/ aps;uGufpD;yGm;a&;eJ@
pDrHudef;pD;yGm;a&; tjyeftvSefaygif;pyfa&;tay: em;vnfoabm
aygurf _pwmawGrSmvnf; rwlwht
J wkdi;f twmt& tjrifuv
GJ rGJ _awG
&Sdaew,f? 'Dtajctaeatmuf rSm rwluGJjym;r_awG &Sdaewm[m
yHkrSefjzpfw,fqkdwmukd OD;qHk; todtrSwf jyK&r,f? wcsdefwnf;rSm
vnf; tcsif;csif;t=um; rwluGJjym;r_awGukd av;pm;oGm;&efvkd
tyf+yD; wlnDcsufukd &Sm/ rwlwmukdcsef+yD; ajymqkdwJhpum; t&yf&yf
ukd cGihjf yKoGm;&r,f? okd@r[kwfygu tpnf;ta0;yg0ifol buf toD;
oD;[m twlwuG xkdifEdik af wmhrSm r[kwo
f vkd pnf;vHk;nDnGwfa&;eJ@
yl;aygi;f aqmif&Guf a&;vnf; ta&;xm;EkdifawmhrSm r[kwfygbl;?

(6) owif; 0uf q k du fp wif xl a xmif a &; - tapmyk dif ; 1990


yxrt}udrf Ekdiif Hwum tpnf;ta0;umvtwGif; *&dueG fjrLepfyg
wDu uGefjrLepfygwDeJ@ tvkyform;ygwDawG tjyeftvSef owif;
qufoG,fa&; uGef&uf A[kdcsufr WWW. SOLIDNET. ORG ,
ukd xlaxmifcJhw,f? tjyeftvSef qufoG,fa&;uGef&ufrSwqifh
tpnf;ta0; jyefwrf;rsm;/ qHk;jzwfcsufrsm;eJ@ a=unmcsufrsm;ukd
xkwfjyefcw
Jh ,f? tJ'Daemuf WWW. SOLIDNET. ORG , 0ufqu
kd f
a=umifh uGefjrLepfygwDe@J tvkyform; ygwDawG&@J Ekdiif Hwum tpnf;
ta0;[m uGejf rLepfygwD toD;oD;ukd us,fajymvSwhJ tvkyform;
vlwef;pm;eJ@ jynfolvlxkt=um; tjyeftvSef qufoG,fay;wJh
ta&;ygwhJ uGif;qufeJ@aygif;ul; wHwm; jzpfvmw,f?
aemufwywfrSm 'Dtpnf;ta0;&J@ pGrf;aqmifcsufeJ@ vuQ
%mukd qufvufwifjyoGm;yghr,f?

ukd; um;? ? rsufarSm ufu rBm vpOfx kw f *sme,f/ trSw f


9/ 2013 rS?
cif a t;=unf j r
11/ 4/ 2014?

86

jymykHay:u
Armjynf&@J uH=urRm

nKdp de f0 if;

rsufarSmuf Armjynfwnf&SdaewJh EkdifiHa&;taetxm; tcif;tusif; ay:uae Armjynf&J@ tem*wfu H=urRmukd


okH;oyf&rSmyg?
2 ykdif; ajymcsifygw,f?
wykdif;u Armjynf&J@ twdwforkid f;eJ@ qufpyf+yD; rsufarSmuftxd wnf&daS ewJh Armjynf&J@ orkdi;f qkdi&f m uH=urRm?
aemufwykdi;f u Armjynf&@J yx0DEikd fiHa&;taetxm;t& Armjynf &ifqikd f}uKHawG@Ekdiw
f Jh Armjynf&J@ tem*wfuH=urRm?
1? yxrykdi;f ukd pajymygr,f?
ppft m%m&S if pepf oufw rf; &S n f =umvmwmeJ@ tr# Armjynf [m &mpk ESp f w0ufa usmf u mvtwGi f;
ppftm%m&Sifpepf tarSmifxkatmufeJ@ jynfwGif;ppfjymykHay:rSm rvl;om rvGef@om acgif;razmfEkdifbJ jzpfcJh&ygw,f?
ppfrSefwJh b,fvkd wkd;wufr_rsKd;ukdrS rar#mfrSef;EkdifcJhyg? jynfolvlxk&J@b0[m o,HZmwtm;vkH; ukefoavmuf eD;yg;
jyKef;wD;+yD; jynfwGi;f ppfeJ@ ppftpk;d &zefwD;r_a=umifh avmif+rKdujf ymuscJh&wJh rD;avmifajr tysuftpD;ykHrsm;t=um; qif;
qif;&J&J tiwfiwf tjywfjywfeJ@ toufrD;awmufav; &Sio
f efatmif tHcJ kef;uefae&wJh b0yg? 'g[m ppf tpkd;&tkyf
pkd;r_pwifcJhwJh tcsdeu
f ae ,ae@txd wnf&SdaewJh Armjynf&J@ orkdif;qkdif&m uH=urRmygy?J OD;odef;pdef tpk;d & acwfrmS vnf;
'Drkdua&pDeJ@ vl@tcGifhta&;tvHukd [efjyaxmifxm;wmeJ@ twkta,mif jyKjyifajymif;vJa&;ukd vdrfnmr_dif; wkdufae
wmuvGJvd@k bmwkd;wufr_rS razmfaqmifEikd fbJ ykdrkdq;kd 0g;wJh tajctaew&yfqD OD;wnfvmaeygw,f?
rsufarSmufrSm jynfwiG f;ppfrD; awmufavmifaeqJ jzpf+yD; Ekid fiHa&;rkd;av0o r=unfrvif jzpfrHk u pD;yGm;a&;/
vlr_a&;/ bmoma&;/ vlrsKd;a&; pojzifh bufaygif;pkH rwnfr+idrf uarmufur 0ke;f okef;um; zkdz&J owfyjGJ zwfyJrG sm;
avmifu|rf;jzpfyGm;aeygw,f? 'Dae@ ArmwjynfvkH; ae&mtESH@ t_yftaxG; udpPrsm;ajrmif jzpfay:aewJh Armjynf&J@
EkdifiHa&; tcif;tusif;ukd csKyf+yD; =unfhjrif&ifawmh &Sif;&Sif;av;yg?
'Dae@ Armjynf&J@ tcif;tusif;[m zdEdyS o
f l ppftpkd;&u wzuf wkid f;&if;om; jynfolawGtyg tzdEySd fcH jynfol
vlxk}uD;u wzuf jzpfyGm;aewJh t"du ydyuQudk a&mifjyef[yf azmfjycsufom jzpfygw,f?
'Dtwkdut
f cH buf 2 buf&J@ ydyuQ jzpfpOftwGif; buf 2 bufrS tiftm;pkawG&J@ jyifqifv_yf&mS ;r_awGu
Armjynf&J@ uH=urRmukd tqkH;tjzwfay;oGm;rSmyg?
zdEySd fol tpk;d &bufu bmawG vkyfovJ?
olvkyfwm[m t+rJwap ol@ ppftkypf k/ ppftm%m&Sipf epfe@J ppfAsLkdua&pD,E&m;&J@ tusK;d pD;yGm;ukd OD;xdyfyef+yD;
tvkyt
f au|;jyKaewmygyJ// ol@tusKd;pD;yGm;ukd umuG,fzkd@twGuf olu ol@tm%m&Sipf epfudk wkducf u
kd f+zKdcsr,fh wkdi;f &if;
om; jynfolawGtygt0if vlwef;pm;aygif;pkH jynfolvlxk}uD;ukd zdESdyfxm;&ygw,f? ppfwyf/ &JwyfzGJ@/ tusOf;axmif/
w&m;Hk;/ w&m;Oya'/ tkyfcsKyfa&;tzGJ@tpnf;ponfwkd@[m ol@zdESdyfa&; ,E&m;ygyJ? 'DtxJrSm ol tm;tukd;qkH;u
ppfwyfyg? ppfwyf[m Oya'uku
d muG,fEkdifovkd zsufr,fqd&k ifvnf; zsuford f;Ekid fw,f? tm%modrf;Ekid fw,f? zdEySd fa&;
twGuf tm;tuk;d &qkH; vufeufukdifwyfvnf; jzpfw,f? 'ga=umifh 'Dvufeuf(ppfwyf) ukd olu wvuf ukdiftjzpf
vkyfxm;wm jzpfygw,f?
ol@tusK;d pD;yGm;twGufe@J ol@ppftm%m&Sipf epf a&&SnfwnfwHhzkd@twGuf olwkd@ aemufxyf tm;uk;d tm;xm;
jyKwmuawmh 2008 tajccHOya'eJ@ v$wfawmf jzpfygw,f? wu,fwrf;rSm 2008 tajccHOya'eJ@ v$wfawmf[m
wHwikd f;vnf; jzpfw,f? usK;H vnf; jzpfw,f?
87

wkdif;&if;om; tiftm;pkrsm;eJ@ EkdifiHa&;tiftm;pkrsm;&J@ wifjycsuf awmif;qkdcsufrSefor# v$wfawmfrSm


wifjyaqG;aEG;apw,f? ol@wkd@tusKd;pD;yGm;eJ@ rukdufnD&if v$wfawmfu aqG;aEG;qkH;jzwfw,fqkd+yD; y,fcsw,f?
v,form;awG&J@ ajr,mt"rRodrf;ykdufr_awGutp 'DvkdyJ vkyfygw,f? 'g[m v$wfawmfukd olwkd@tusKd;pD;yGm;ukd
umuG,fwJh wHwikd f;tjzpf tok;H cswmyg? aemuf+yD; wkdi;f &if;om;vufeufuikd ftiftm;pkeJ@ twkduftcH EkdifiHa&;tif
tm;pkawGukd v$wfawmfwGi;f 0ifa&mufvmapatmif usL;H wHcg;ukd [ay;+yD; oGif;,lwmrsKd; vkyf,lygw,f? usKH;twGif;
0ifa&mufvm+yDqkd&if olwkd@ tompD;&xm;wJh v$wfawmftrwftrsm;pk&J@ tm;eJ@ csKyfukdifwm vkyfygw,f? 2008
tajccHOya'qkdwmeJ@ csKyfukdifwm vkyfygw,f? wenf;qkd&if 2008 tajccHOya'ukd av;pm;vkdufem/ umuG,f
apmifha&Smuf/ tnhHcH 'l;axmuffvmapa&; olwd@k }uKd;yrf;ae=uwm jzpfygw,f?
v$wfawmf jyifyrSmvnf; olwd@k 'DvkdyJ vkyyf gw,f? typftcwf &yfpJa&; jrpf}uD;em; aqG;aEG;yGJrSm ppfbuffu
ajym=um;csufawG[m 2008 tajccHOya'abmifx J tnhHcH 0ifa&mufa&; jzpfygw,f? tck umcsKyf&J@ rl 6
csufqkw
d mvnf; 'gyJ jzpfygw,f? tck vkyfaewJh typftcwf&yfpJa&; jzpfpOfwav#muf wkdif;&if;om; vufeufudik t
f zGJ@
tpnf;awGudk aomif;use;f olvd@k pGyfpJv
G u
dk /f vufeufudik af &; vrf;pOf pGe@f ygv@kd &if&h ifo
h D;oD; ajymvku
d /f olw@dk &J@ wyfrawmf
eJ@ &JwyfzJ@G u vGJv@kd b,folrS vufeufudik cf Gifh r&Sdb;l ajymvkduf/ olwkd@wyfrawmfxJrmS wkdif;&if;om;awGvnf; tqihjf rifh
&mxl;ae&m &Ekid fwmyJ ajymvkduef J@ vkyfygw,f? 'gu awmajcmufwJh enf;yg? tjcm;wzufuvnf; tcGifh ta&;awG/
rufvH;k awG/ pum;vkH;tvSawGeJ@ taysmhqJG qGJygw,f?
typftcwf &yfpaJ &;ukd }uKd;yrf;aepOfumvrSmyJ ucsifjynfe,feJ@ &Srf;jynfe,f a'owcsKd@rSm jyif;jyif;xefxef
ppfwkdufjyaewm[mvnf; typfcwf&yfpJa&;rSm olwkd@awmif;qkdxm;wJh umcsKyf rl 6 csufukd vufeufukdiftzGJ@
tpnf;awGu OD;usKd;vufcHvmzkd@ wzufwvrf;u }uKd;yrf;aer_vnf; ta=umif;w&yftjzpf yg0ifaeygw,f? 'Dvkd
wkdufjy ajcmufjyvkduf&if aysmhoGm;vdrfhr,fvd@k ppfrmeawGe@J em;xif aoG;a&mufaewmvnf; jzpfygw,f?
typftcwf &yfpaJ &; vufrSwfxd;k xkd; rxkd;xk;d / tck azmfjyaewJh oabmxm;awGt& ppfreS fwJh jynfwGif;+idrf;
csrf;a&;qkdwm tvSrf;a0;aeOD;rSmygvkd@ twdtus ajymEkdifygw,f?
Armjynfukd rD;avmifjyifeJ@ tysut
f pD;awG jzpfatmif ppftpk;d & zefwD;aewJh rD;uGif;awGypfcwfr_rmS jynfwGif;ppf
ukd qufwkdufaejcif;[m t}uD;qkH; rD;uGif;ypfr_yg? 'ghtjyif vlrsKd;a&;ydyuQ/ bmoma&;ydyuQ rD;uGif;awG ypfxm;
wmvnf; 'Dae@wkdif rD;r+idrf;ao;ygb;l ? rD;r+idr;f Hkomru rsKd;apmifhOya' jymef;zkd@qkdwJh ajcvSrf;eJ@ tcsderf a&G; rD;ar$;vkd@
&atmif jyifxm;jyefw,f?
'g&J@ &nf&,
G fcsuu
f 1? oltusKd; pD;yGm;ukd tE&m,fjyKEkdifwJh t"du tiftm;jzpfwJh jynfo lv lx kukd tkHuawmfvSefr_buf
a&mufroGm;atmif vrf;v$Ja&;jzpfygw,f? 'gomru jynfolvlxk +idrf0yfydjym;atmif aoG;cGJzdESdyfxm;a&;vnf;
jzpfjyefw,f? txl;ojzifh ol@ukd qef@usit
f kH u&mrSm t"du tcef;u ygcw
Jh Jh oHCmawmfrsm;twGif;/ &ckdiftrsKd;om;
rsm;tygt0if wkdi;f &if;om;rsm;twGif;eJ@ ausmif;om;vli,fxktwGif; _yfaxG;r_rsm;/ aoG;uGJrr_ sm;/ ydyuQrsm;zefw;D +yD;
ppftpkd;& qef@usifa&;buf OD;rvSnfhatmifeJ@ +yKduGJtm;enf;atmif vkyfwJhvkyf&yfjzpfygw,f?
2? vlrsKd;a&; bmoma&;ydyuQrsm;&J@ jzpfpOftwGif; t"du twku
d ftcH tiftm;pkjzpfwJh trsKd;om; 'Dru
kd a&pD
tzGJ@csKyfudk vlxt
k =unftnKdavsmhyg;atmif vkyf+yD; }uhzH @GH ygwD&@J =oZmtm%mukd xdef;xm;um tiftm;rsm; xyfrH
wkd;csJ@a&; jzpfygw,f?
ppfwyf/ ckdeDrsm;/ OD;ykdifukr`%D/ o,HZmw/ a&eH/ obm0"mwfaiG@/ opfawm/ ajr,m ponfwkd@[mvnf;
ol@tusK;d pD;yGm;rsm; jzpfygw,f? (0rfaygife@J wjcm;Ekid fiw
H um ukr`%rD sm; jynfwGif;okd@ 0ifa&muf vkyfuikd fapjcif;ukdu
ol@tusKd;pD;yGm;twGuf jzpfygw,f?) 'ga=umifh ajr,meJ@ywfoufwJh ol@tusKd;pD;yGm;ukd xdyg;r,fhajcvSrf;rsm;ukd
enf;enf;rS onf;rcHbJ jynfolvlxkukd &uf&ufpufpuf kdufESufowfjzwf/ zdESdyfapmfum;aewm jzpfygw,f? vufyH
awmif ; / orD ; av;aus;&G m / ouF e f ; u|ef ; ponf w k d @ uk d =unf h & if &S i f ; ygw,f ? ol w k d @ tusKd ; pD ; yG m ;twG u f
avmb&rufaZmwufum ajrodrf;r_awG ykdrkdrsm;jym;vmwmeJ@twl Armjynf awmifolv,form;awGeJ@ tzdESdyfcH
vlwef;pm;rsm; ykrd kd rGjJ ymusum ykdrkdqkd;&Gm;wJh tajctaeqD OD;wnfoGm;aewJh tajctaeyg? wjynfv;kH ae&m tESH@tjym;
awmifolv,form;awG&J@ xGefwkH;wkdufyGJawG qENjyyGJawG w+cdrf;+cdrf;ay:aygufaewm[m 'Dtajctaeukd a&mifjyef
[yfjyaewmyg?
2015 a&G;aumufy[
GJ mvnf; OD;odef;pdef =uHhzGH@tpkd;&&J@ tusKd;pD;yGm;w&yf jzpfygw,f? tpkd;&zGJ@pnf;a&;twGuf
jzpfap/ v$wfawmftwGif; ppfom;v$wfawmfukd,fpm;vS,f 25 &mckdifE_ef;omru =uHhzGH@trwfrsm; ta&twGuf
tompD;&aerS olwkd@tusKd;pD;yGm;ukd ckdifckdifrmrm umuG,fxm;EkdifrSm jzpfygw,f? a&G;aumufyGJ usif;yr,fh 2015
ckESpfxuf 2013-2014 ckEpS w
f d@k ykdrakd pmif=h unf&h r,fhESpfrsm;vkd@ ajymcJzh ;l ygw,f? 2015 ckESpftwGuf olw@kd &@J npfus,fus,f
ajcvSr;f rsm; pwif jrifawG@&rSm rk@d jzpfygw,f? a&G;aumufyJaG umfr&SifrSm ppfwyfrS vlrsm; ykrd dk xnfhoGi;f vmr_/ a&G;aumufyJG
88

aumfr&SifOuU Akdvfw ifat;&J@ armufarmufrmrm bufv kdu f ajym=um;wJh pum;rsm;ukd =unfhv kdu f&ifyJ
a&G;aumufyGJ[m b,ftajctaeqD OD;wnfrvJqkdw m &Sif;aeygw,f? 'gomru wcsKd@vlrsKd; pka'oawGrSm
oef;acgifpm&if; aumuf,lwJhtcg }uHhzGH@ygwDwGif; 0if&r,fvkd@ twif;tusyfckdif;wmrsKd; ajAmifvkyfvmaeyg+yD?
w&m;r#wwJh a&G;aumufyGJ jzpfEkdifr_tvm;tvm cku wnf;u arS; rSdefaeyg+yD? aemifrSm 'gxufqkd;&Gm;wJh
npfywfuvdrfusr_awGomru t"duk%f;awGeJ@ owfjzwfr_awGtxd zefwD;vmEkdifygao;w,f? twkduftcH
tiftm;pkrsm;taeeJ@ a&G;aumufyGJ 0ifoifh-r0ifoifh pOf;pm;&r,fhtajctae ckuwnf;u pwifaeyg+yD?
'DyrkH sKd;eJ@yJ rkd;}uD; csKyfawmhrmS yg? jynfwGif;ppfeJ@ ppftm%m&Sifpepf arG;zGm;vmuwnf;u Zmwmpef;edru
fh scJh
&wJh Armjynf&J@ uH=urRm[m rsufarSmuf OD;odef;pdefppftpkd;&vufxufxufrSm ykdrkdqkd;&Gm;wJhbufqD OD;wnf
a&G@vsm;aewm xif&Sm;ygw,f?
2? 'kwd,tcsuu
f kd qufvufwifjyygr,f?
vlOD;a&trsm;qkH; wkdif;jynf}uD; 2 ck =um;rSm wnf&SdaewJh Armjynf&J@ yx0Dtaetxm;t& Armjynf
tpdk; &taeeJ@ tajrmftjrif uif; rJhcJh&if Armjynf[m tiftm;}uD; EkdifiHawG&J@ =oZmtm%m ,SOf+yKdifyGJ&J@
qk;d usKd;&v'fawGudk cHpm;&Ekdifw,fv@kd tapmykdif;ESpfrsm;uwnf;u AuytaeeJ@ owday;vmcJhwmyg? taerwwf&if
=um;nyfEkdifw,fvkd@ t}udrf}udrf ajymjycJhwmyg? tenf;qkH; tiftm;}uD;EkdifiHawG&J@ yg0gaysmhvGefyGJ&J@ raumif;wJh
tusKd;ouf a&mufra_ wG ArmjynfrSm jzpfvmEkdifw,fvkd@ ajymcJhygw,f?
tar&duefu ol@&J@ EkdifiHjcm;a&;eJ@ umuG,fa&;qkdif&m ay:vpDukd ajymif;zkd@ pwifpOf;pm;vmygw,f?
aemufusawmh ol&@J umuG,fa&;eJ@ Ekid fiHjcm;a&;qkid f&m r[mAsL[m vrf;!efudk csvu
kd fygw,f? (2012 Zefe0g&D
5) ol@r[mAsL[m&J@ t"du ypfrSw/f OD;wnfcsuef J@ r[mAsL[ma'o[m tm&S-ypdzdwfa'ojzpfvmygw,f? 'gom
ru tm&S-ypdzdwfa'o[m tar&duef&J@ 21 &mpk ypfrSwftxd oabmxm;vmwmawmif &Sdygw,f? tm&Sypd zdw fa 'orSm ppfae&mcsxm;r_a wGv nf ; wkd ; csJ@ aqmif& Gu fcJ hygw,f? =opa=w;vsuae *syef tygt0if
tm&Sypdzw
d fa'orSm wkwfukd 0kdif;ydwfwhJ ppfae&mcsxm;r_tpDtrHawG jyifxm;+yD;yg+yD? olwd@k ykd+yD;tav;xm;wmu
ypdzdwftaemufyikd f; 0ef;usifa'oyg? tar&duefa&m wkwaf &m oHwrefpum;awGeJ@ b,fvkdyJ zkH;uG,x
f m;xm;
tar&duef&J@ ajcvSrf;awG[m wkwfudk 0kdif;ywfa&; jzpfygw,f? 'gukd wkwu
f vnf; odygw,f?
'D&nf&,
G fcsuf&w
Sd Jh tar&dueftaeeJ@ wkwf&J@ taemufawmif 0rf;Akdufydik f;rSm wnf&daS ewJh Armjynfukd
rkcsyJ ol@vufckyx
f Jua& jzpfvkdwJh qEN&Sdaewm &Sif;ygw,f? orRw tkb
d m;rm; Armjynfvmygw,f? tar&duef
Ekdiif Hjcm;a&;0ef}uD; Armjynfukd vmygw,f? orkdi;f 0if vmjcif;vk@d _jrifcJh=uwmyg? a':atmifqef;pk=unfeJ@ em&Dykdif;
pum;ajymcJ=h uygw,f? 'Daemuf tar&duef pDtikd fat !efrSL; Armjynfvmygw,f? olwd@k bmawG aqG;aEG;cJ=h uvJ?
wkdi;f jynfu bmrS rod&yg? Armjynfta&;eJ@ ywfoufvd@k tar&duefwd@k av#mufvSrf;csiw
f v
Jh rf; acsmacsmarG@arG@
jzpfapa&;twGuf a':atmifqef;pk=unfeJ@ trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJ@csKyfukd em;cswmawmh rSef;qvkd@ &ygw,f?
tar&duefeJ@ taygif;ygawG ajccsif;vdrfaeatmif Armjynfukd vmcJh=uwmyg? tar&duef[m Armjynftpkd;&eJ@
jyefaygif;xkwfa&;rSm 'Drkdua&pDeJ@ vl@tcGifhta&;tvHukd v$ifhvkdufcsifao;wmqkdawmh Armjynf&J@ 'Drkdua&pD
twkduftcHjzpfwJh a':atmifqef;pk=unfeJ@ trsK;d om;'Dru
kd a&pDtzGJ@csKyfukd azsmif;zsem;cs&ygw,f/ ac|;odyw
f m vkyf&
ygw,f? pD;yGm;a&; '%fcwfydwfqkd@r_ y,fzsufa&;eJ@ tar&dueftyg taemuftiftm;}uD; EkdifiHrsm;eJ@ a&$vrf;aiG
vrf;azmufa&;ukd irf;irf;wuf vkdvm;aewJh OD;odef;pdeftpkd;&uvnf; jynfwGi;f uae 'Dru
kd a&pDeJ@ vl@tcGifh ta&;
tvHukd [efaqmiftaeeJ@ axmifjyxm;wm vky&f ygw,f?
tar&dueforRw tkdbm;rm; Armjynfukd orkdif;0ifc&D;tjzpf vma&mufcw
Jh Jh tcsdefupvk@d Armjynftpk;d &eJ@
taemuftiftm;}uD;EkdifiHawG&J@ qufqHa&;taetxm;awG ajymif;vJvmcJhwm 'Dae@tcsdeftxdyg? taemuf
tiftm;}uD;EkdifiHawGukd rsufESmcsKdaoG;+yD; Armjynftpkd;&u pD;yGm;a&;t& '%fcwfydwfqkd@r_awG kyfodrf;ay;a&;
}uKd;yrf;cJhygw,f? bma&;tygt0if bufpkHtultnD&&Sda&;twGuf t&Sufr&Sd vuf0g;jzef@awmif;qkdcyJh gw,f?
tjyeftvSeftm;jzifh tar&duefeJ@ taemuftiftm;}uD; EkdifiHawG enf;rsKd;pkHeJ@ ArmjynftwGif; xkd;azmufae&m
csvmwmukd cGihjf yKay;&ygw,f? trf*st
D dak wG/ vlrt
_ zGJ@tpnf;awG eJ@ oifwef;awGu tp wpdrpfh drhf xk;d azmufaewmukd
Ekdiif Ha&;t& vspv
f sLr_rdzkd@ vkyd gw,f? tck aemuffqkH; autkid fatu Akv
d fcsKyf*rG farmfukd tar&duefukd vma&mufzd@k
zdwfvkdufwht
J cgusrS vlwcsK@d rsuv
f ;kH yGwo
f yf+yD; pdwf0ifpm;[ef jyvm=uygw,f? onfht&ifuvnf; jynfwGif;ppf
ppfrsufESma'orsm;okd@ emrnftrsKd;rsKd;eJ@ taemuftiftm;}uD;EkdifiHawGu tzGJ@awG/ tiftm;pkawG csOf;uyf
xkd;azmufae=uwmyg? tar&duefwd@k &J@ vufwH[m wkwfe,fpyfe@J e,ferd dwftxd a&muf&Sdvmaeyg+yD?
Stimson Center u w&kwt
f rsKd;orD;okawoD ,Gepf Gef(Yun Sun) u ,ckEpS f Zefe0g&Dvu xkwaf 0cJhwJh
ppfw rf; wapmifxJrSm jynfw Gif; ppf jzpfyGm;aewJh ucsifa'oeJ@ ywfo ufvkd@ ucsifhta&;[m EkdifiHwumh
89

ta&;jzpfomG ;rSmukd wkwu


f tvGepf ;dk &drw
f ,fv@dk zGih[
f ajym=um;vku
d yf gw,f? autkid fatuvnf; 'DjynfwGi;f ppfjy\emrSm
+AdwdefeJ@ tar&duefwkd@ 0ifa&mufyg0ifzd@k vkdvm;aewmyg? ajymwmuawmh +idr;f csrf;a&;jzpfpOftwGuv
f kd@ ajym=uwmygyJ?
=oZmtm%m&SdwJh taemufEkdifiH wkdif;jynf}uD;awGukd +idrf;csrf;a&;jzpfpOfrSm ykm;wkdiftjzpf xm;csifwJh oabmvkd@
od&ygw,f?
jrefrmh+idrf;csr;f a&;jzpfpOfrSm tar&duefu ulnDr,fvkd@ Akv
d fcsKyf*rG farmfukd tar&duefu twdtvif; ajymvku
d fyg+yD?
'g[m wkwfwkd@ a=umufw,fvd@k ajymaewJh ucsifhta&;uae Ekid fiHwumhta&; jzpfvmr,fh tpysK;d csufygy/J / (Ekdiif Hwum
ta&;vkd@ okH;E_e;f vku
d fayr,fh yg0gveG fyGJeJ@ xdyfwdu
k af wG@r_ukd &nf!ef;w,fqkdwm oabmaygufvkd@ &ygw,f/) tar&duef
u wkwfjynf ,leefjynfe,fu +cHpnf;k;d rvG,faygut
f xd ajccszkd@ vSrf;vmyg+yD?
'Dvkd a&muf&v
Sd mjcif;[m wkwfjynfeJ@ ,leefjynfe,f&@J tusKd;pD;yGm;ukd wkduf u
kd fxdyg;r_ &Sv
d mEkdifwht
J aetxm;yg?
ol@wkdif;jynf&J@ ywf0ef;usif wnf+idrfa&;utp pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;txd 'D+cHpnf;kd;rSm wkwftusKd;pD;yGm;awG wnf&Sd
aeygw,f? tiftm;}uD;EkdifiaH wG&J@ tm;+yKdifr[
_ m *k%fodumQ ykid f;t&qkd&ifawmifrS xdyfwkdufawG@r_udk a&Smifz,fwwfayr,fh
tusKd;pD;yGm;eJ@ywfoufvm&ifawmh tuJqwfwwfw,fqkdwm owdjyKp&myg? olwkd@csif; yg0gaysmhvGefyGJuae yg0gtrm
xdyfwkdufjzpfr_awG ArmjynfrSm azmfjyvm&if Armjynfoufomr,f r[kwfyg?
Armtpkd;&eJ@ tar&dueftygt0if taemuf tiftm;}uD;Ekdiif HawG ykrd ekd D;uyfpGm qufqw
H m/ tay;t,l vkyfae=u
wmukd ,cifu wkwftpkd;&bufu pkd;&drfp&m r[kwfb;l vkd@ oabmxm;cJhwmyg? ,ck vwfwavm Armjynfqkdif&m
wkwfoHtrwf&J@ ajym=um;csuft&qkd&if ArmjynfrSm tiftm;}uD;EkdifiHawG&J@ xdyfwkduftm;+yKdifr_jzpfvmr,fqkd&if
ArmEkdifiHtwGuf raumif;yg-vkd@ xkwfazmfajymqkdvmyg+yD? 'g[m Armjynf uH=urRm&J@ tem*wfa&;twGuf aemufxyf
owday;acgi;f avmif;oHwcsuf =um;vkdu&f jcif;vk@d qkd&ygvrd rfh ,f? wjynfvH;k u tav;teufxm;oifhwhJ us,af vmifwJh
acgi;f avmif;xkd;oHyg? 'g[m wkwef J@ *syefw@kd &J@ awmifwkwfyifv,fu awsmuf,du
G |ef;udpP tjiif;yGm;r_rmS tar&duefu
*syefbuf ododomom yif;vku
d fwhJ tcsdefeJ@vnf; wkdufqkdifaeygw,f?
'Djynfy Ekid fiHawGe@J qufqHa&;[m ArmjynfwGi;f rSm t&dyfrJ}uD; wa&G@a&G@ xk;d usvmaeovkd wjznf;jznf; csOf;uyf
vmaeyg+yD? tiftm;}uD;EkdifiH}uD;awG&@J tm;+yKdirf _awG Armjynfukd =um;cHvky+f yD; wif;rmwJhazmfjycsufawG jzpfvm&ifawmh
tJ'g&J@ qk;d usKd;awGukd Armjynfu cH&rSmyg?wdki;f jynftkycf sKyfwhJ tpk;d &u tajrmftjrif&w
Sd ,fq&kd ifawmh 'Dab;tE&m,fukd
vdrRmyg;eyfpGm a&Smif&Sm;EkdifrmS yg? 'gayrJh jynfolawGu qufwdu
k fqo
kd vkd avSmifajymifoa&mfae=uwJh orRwOD;odef;pdeef J@
ol@0ef}uD;awG&J@ tajrmftjrifuawmh tm;ukd;zG,f&m rjrifyg?
ed*kH;csKyfukd cyfwdw
k kdyJ wifjyvkdygw,f?
Armjynf vlrsKd;a;ygif;pkH jynfolvlxk}uD;uom ukd,fhtm;ukd,fukd;+yD; ukd,fh=urRmukd,fzefwD;&awmhrSmyg? ppftm
%m&Sif tqufqufu qkd;qk;d 0g;0g; zdEdyS t
f kyfcsKyf+yD; jymykHay:rSm ypfxm;cJhwJh Armjynf&@J uH=urRmukd jynfolvx
l k }uD;ukd,w
f ikd f
xlrwfu,fwifay;&rSm jzpfygw,f?
awmfvSerf SefuefwJh tawG;tac:ukd jynfolvlxk}uD;u pGJ+rJpGm qkyfudik f+yD; kef;xwkduyf 0GJ ifvm&if tpGrf;xufwJh
tm;tifawG jzpfay:vmEkdifygw,f? }uD;rm;wJh tajymif;tvJawGukd jynfolvlxk}uD;u zefwD;ay;Ekdifygw,f?
awmfvSefrSefuefwJh vrf;a=umif;uawmh ppftm%m&Sifpepfukd jywfjywfom;om; awmfvSefwkdufyGJ0ifwJhvrf;
a=umif;om jzpfygw,f?
'Dvrf;a=umif;ay:rSm jynfolvlx}k uD; wcJeufnDnGwfaoG;pnf;vmzk@d vkdygw,f? twkduftcH Ekid fiHa&;tiftm;pkrsm;
wvkH;wpnf;wnf; jzpfvmzkd@ vkyd gw,f? tzdEdyS cf H vlrsK;d aygi;f pkH vlwef;pm;aygi;f pkHe@J wom;wnf;aygi;f pnf;+yD; wkd@bufrS
jywfjywfom;om; &yfwnfay;zkd@ vkdygw,f? tm;vkH;vufwGJ+yD; twlwuGvufwGJ+yD; kef;ygrS Armjynf[m =urRmqkd;
acsmufeuf}uD;xJu vGwfajrmufEkdifrSmyg?
vrf;[m =urf;wrf;+yD; tcuftcJ }uD;ygw,f? 'gayrJh t_H;ray;wJh ZGJ/ owWd/ tm;rmefwkd@ ukd enf;enf;av;rS
av#mhcsypfvkd@ rjzpfyg? ?
nKdped 0f if;

90

15 a':vmwdkufyGJ

wifwifEG,f
15 a':vmwdkufyGJ
2013 atmufwdkbm 4&uf naecif; ?
tar&duefEdkifiH csDum*dkjrdK@&J@ tcrf;tem;wpfckrSm rufa':e,f OuU *sufpx&Gufwef pum;ajymaewkef;?
u|efru uav;ESpfa,muftar single mother (a,mufsm; r&SdwJhol) yg? rufa':e,frSm tvkyf
vkyfaewm 10 ESpf=umyg+yD? 10 eSpf =umayr,fh u|efrvkyfcu tvkyf0ifump &wJhvkyfc wpfem&D 825 a':vmuae
wdk;rvmbJ wef@aew,f? aps;E_ef;awG wae@wjcm; wufwufvmaewJh uae@tcsdefrSmawmh 'DvkyfceJ@ u|efr
uav;awGtwGuf pm;yGJay: tpm;tpma&mufatmif vkyf&wm wpfae@xufwpfae@ cufcJvmw,f? uav;awG
udk au|;zdk@&m ae@wdik f; ylyefae&w,f? tck zdeyfawmif 0,fray;Edkifb;l ? u|efreJ@ uav;eSpaf ,muf 'Dvdk kef;uefae&
wm w&m;r#ww,fvdk@ &Sifxifovm;? rESpfu rufa':e,f aumfydka&;&Sif;u t&ifESpfawGxuf 0ifaiG 55 bDvD,H
wdk;cJhayr,fh u|efrwdk@tvkyform;awGudk vkyfcwdk;ray;wma&m w&m;w,fvdk@xifovm;? u|efrwdk@ tvkyform;
awG 'Dvdk wyJajcmufjym; vkyfcuav;eJ@ &yfwnfae&wma&m r#ww,fvdk@ xifovm;? uefruawmh r#ww,f
rxifbl;? &Sifwdk@ vkyfcwdk;ray;vdk@ u|efrwdk@ cufcJusyfwnf; vm&wmvdk@yJ jrifw,f?
rufa':e,f OuUudk 'Dvdkar;cGef;awGar;+yD; 'DvdkajymqdkcJholuawmh csDum*dk&J@ 15 a':vmwdkufyGJ (fight
for 15) v_yf&Sm;r_ acgif;aqmif eefpDq,f*g'dk jzpfygw,f? 'DtwGufeJ@ eefpD tygt0if tvkyform; 7 OD;udk &Ju
zrf;oGm;ygw,f? aemufydkif;rSm tcrf;tem;xJudk 0ifcGifhr&SdbJ 0ifw,fqdk+yD; ydkifeufusL;vGefr_yk'freJ@ eefpDwdk@udk
w&m;pGJcJhygw,f?
ara';ae@ arG;zGm;&m tar&duef csDum*dkjrdK@rSm fast-food (bm*g/ =uufa=umf/ tmvl;a=umf) a&mif;wJh
qdkifawGu tvkyform;awGeJ@/ retail (ukefrsdK;pHkvufvDqdkif) awGu tvkyform;awGu tedrfhqHk;vkyfcudk wpfem&D
15 a':vm owfrSwfay;zdk@ awmif;qdkwdkufyGJ 0ifae=uw,f? 15a':vmwdkufyGJ (fight for 15) vdk@vlodrsm;wJh
csu
D m*dek J@ e,l;a,muf +rKd@ESpf+rKd@u fight for 15 t"du v_yf&Sm;aewJ+h rKd@awG jzpf+yD; 2013 eSpfpydik f;uae uae@tcsdefxd
rqkwfrepf wdkufyGJ0ifaeqJ jzpfygw,f? wdkufyGJ&J@ t"duawmif;qdkcsuftjzpf tedrfhqHk;vkyfcudk wpfem&D 15 a':vm
wdk;jrifhowfrSwfay;zdkd@ eJ@ tvkyform;or*~udk ta&;,lr_/ jcdrf;ajcmufr_ wpfpHkwpf&m r&SdbJ vGwfvGwfvyfvyf
zGJ@pnf;edkifcGifhay;zdk@ tcsufeSpfcsufudk awmif;qdkxm;ygw,f ? fight for 15 &J@ EkdifiHvHk;uwf qENjyyGJae@awGrSm
+rdK@aygif; 60 uae 130 xdjyef@ESH@jzpfyGm;jyD; tedrfhqHk;vkyfcpm; tvkyform; axmifaomif;ausmf yg0ifcJhygw,f?
vGefcJhwJh ESpfaygif;wpf&mausmfwkef;u 'D csDum*dkjrdK@rSmyJ puf&Hktvkyform;awG[m wpfae@tvkyfcsdef (8)
em&D owfrSwfay;zdk@ awmif;qdk qENjycJh=uw,f? olwdk@udk acgif;yHkjzwftjrwfxkwfaewJh puf&Hkydkif&Sift&if;&SifawGudk
tHwk+yD; edkifiHwumtvkyform;rsm;ae@ ara';ae@&,fvdk@ ordkif;wGifr,fh oydwfudk azmfaqmifcJhw,f? tck 21
&mpkrSmawmh t&if;&Sifpepf&Jh t}uD;rm;qHk;toD;tyGifhvdk@ ajym&r,fh aumfydka&;&Sif;}uD;awG&J@ vlrqefwJh acgif;yHkjzwf
r_udk ara';rsdK;qufawGu &ifqdkiftefwkaew,f?
tar&duefu tedrfhqHk;vkyfc tvkyform;awG rSDcdkvkyfudkifae&wJh fast-food (bm*g / =uufa=umf /
91

tmvl;a=umf) a&mif;wJh qdkifvkyfief;awG eJ@ retail (ukefrsdK;pHkvufvDqdkif) vkyfief;ukr`%DawGu omref


ukr`%DawG r[kwf=ubJ *vdkb,fvdkufaZ;&Sif; pD;yGm;a&;pHepfatmufrSm }uD;xGm;vmwJh wpfurBmvHk;udk
jzef@=uufEkdif/ vkyfief;aygif;pHkudk csdwfqufEkdifwJh {&mraumfydka&;&Sif;}uD;awG jzpfygw,f? rufa':e,f/
bm*guif;/ autufzpD/ qyfa0; vdk fast-food toifhpm;vdk@&wJh tpm;tpma&mif;wJhqdkifawG wm;*uf/
qD;,m;pf/ a0gvfrwf vdk retail ukefrsdK;pHkvufvDqdkifawGu {&mraumfydka&;&Sif;}uD;awG jzpfygw,f?
olwdk@xJu rufa':e,fudk Oyrmjy&&if? fast-food toifhpm; bm*gvkyfief;ukr`%D rufa':
e,feJ@vufeufukr`%D rufa':e,f a'guf*vyfp wdk@[m '*Fg;wpfck&J@acgif;eJ@yef; vdk@qdk=uygw,f? olwdk@r&Sd
&if tar&duef t&if;&Sife,fcsJ@pepfr&SdEkdifbl; qdk&avmufatmif tar&duef t&if;&Sife,fcsJ@pepf&J@ vSHOD;
uae v_yf&Sm;aewJh vkyfief;awGjzpfw,f? urBmwv$m; EdkifiHaygif; 119 EdkifiHrSm rufa':e,fqdkifaygif;
34000 ausmf &Sdygw,f? tJh'D rufa':e,fqdkifawGrSm tvkyfvkyfaewJh urBmhtvkyform;OD;a&u ESpfoef;
eD;yg; &Sdygw,f? 2010 !eu
f def;awGt& rufa':e,f&@J 0ifaiG a':vm 2407 bDvD,H[m vwfA;D ,m;Ekdifi&H J@
pkpkaygif;wdkif;jynfxkwfukefeJ@ nDr#ygw,f? vwfAD;,m;EkdifiH&J@ 2010 ckESpf pkpkaygif;wdkif;jynfxkwfukef
wefzdk;u a':vm 2405 bDvD,H jzpfygw,f?
'D-rufa':e,f tygt0if fast-foodeJ@ retail vkyfief;awGu tvkyform;awGudk tedrfhqHk;vkyfcyJ
ay;ygw,f? tar&duef&J@ uae@ tedrfhqHk;vkyfcu wpfem&D a':vm 725 jzpfygw,f? 1968 ckESpf ukef
xkwfpGrf;tm; udef;*%ef;awGudk tajccH+yD; wGufcsuf&if uae@jzpfoifhwJh tedrfhqHk;vkyfcu a':vm
2172 vdk@ pD;yGm;a&; ynm&SifawGu wGufcsufajymqdk=uygw,f? fast-food eJ@ retail vkyfief;u tvkyfo
rm;awG &ifqdkifae&wmu tedrfhqHk;vkyfcjy\emwif ruygbl;? oifhwifhavsmufywfwJh tvkyfcsdef
a&;qGJray;wm/ usef;rma&;cGifh/ om;zGm;cGifhray;wm/ tvkyftmrcHcsufr&Sdwm(tvkyform;awG[m
'DtvkyfrSm wpfem&D ESpfem&D/ [dktvkyfrSm wpfem&DeSpfem&DeJ@ wpfae@ tvkyfXme oHk;av;ck ajymif;+yD;
pm;0wfaea&;twGuf tajy;tv$m;vkyfae&wmudk qdkvdkygw,f?) vkyfief;cGiftwGif; vlrsdK;t&/ vdift&
cGJjcm;cHae&wm pwJh jy\emawGyg &ifqdkifae&ygw,f? onfhtwGuf tvkyform;awG&J@tusdK;pD;yGm;udk
aqmif&Gufr,fh tvkyform;ppfppf awGyg0ifwJh tvkyform;or*~ zGJ@pnf;a&;uvnf; ta&;}uD;wJh vkyf
ief;pOf jzpfaeygw,f?
15 a':vmoydwfwdkufyGJ (fight for 15 ) u rsdK;qufopftvkyform;awGudk r#wr_awGr&SdwJh
vkyfief;XmeawGrSm oydwfawGudk xda&mufr_&Sdatmif b,fvdkazmfaqmif&r,f/ awmif;qdkcsufawG&&Sd
atmif b,fvdkxdk;ppfqif&r,fqdkwm oifjyaeygw,f? EdkifiHtESH@+rKd@toD;oD;odk@ wjcm;tzGJ@tpnf; trsKd;
rsKd;okd@ us,fus,fjyef@jyef@ csdwfquf+yD; pnf;vHk;nDn$wfr_udk wnfaqmuf,lapw,f?
vuf&SdtajctaerSmawmh EdkifiHw0ef;rSm zGJ@pnf;xm;wJh tvkyform; tzGJ@tpnf;awGukd jyif;jyif;
xefxef wm;qD;aew,f? ukr`%DawGrSmvnf; tvkyform;or*~ zGJ@pnf;cGifh ray;bJ tvkyform;awG
epfemvdk@ ta&;qdkw,fqdk&if tvkyform;awGudk acsr_ef;zdk@ txl; zGJ@pnf;xm;wJh a&S@aetzGJ@awGeJ@
iSm;&rf;wdkufcdkuf=uw,f? tJ'Da&S@aeawG[m tvkyform;awG&J@ vkyfaqmifcsufawGudk Oya' [muGuf
awG &SmazG+yD; wdkufcdkuf=uolawGjzpfw,f? tckaemufqkH; tajctaerSm tdkbm;rm;u tedrfhqHk;vkyfcudk
a':vm 1010 wdk;jrifhzdk@ ol@rdef@cGef;rSm xnfhoGif;ajym=um;oGm;wJhtwGuf tedrfhqHk;vkyfc b,favmufjzpf
oifhw,fqdkwJh tjiif;yGm;r_/ aqG;aEG;jiif;cHkr_awG jzpfaeygw,f?
csDum*kd[m ar;a';ae@&J@ arG;&yfajrjzpfayr,fvkd@ csDum*kd wnf&Sd&m tar&duefjynfaxmifpkrSm
,ae@tcsdeftcg ara';ae@qkdwmawmif todtrSwfrjyKwm rusif;ywmrsKd; jzpfaewJh tajctaeyg?
rnfodk@yifjzpfapcsDum*dk rsdK;qufopf tvkyform;awG t&if;&Sifpepf&J@ aumfydka&;&Sif;yg0gudk &ifqdkif
tefwkaewm[m tkwfeH&Hudkacgif;eJ@ wdkufaewmrsdK; jzpfaeayr,fh olwdk@bdk;bGm;awG&J@ ara';tpOf
tvmtwdkif; tvkyform;xktwGif; pnf;vHk;nDn$wfr_ wnfaqmuf+yD; atmifyGJ qufqufcHEdkifr,f
vdk@ ,Hk=unfyga=umif;?
wifwifEG,f

92

(azmifyw
d af qmif;yg;)

OD; 0if; wifE Si fh OD; 0if; wifv Ge f ArmhE kdi fi Ha &;

at;+id r f ;
0if ; wif r S w f w k d i f
OD;0if;wifuawmh uG,fvGefoGm;cJhyg+yD? oluG,fvGefawmh vkdufvHykd@aqmifoleJ@ txdrf;trSwfjyKol odef;*%ef;txd
&Sdw,fvkd@qkdw,f?
tokb vkdufykd@olawGu 0if; wifv uQ% maqmifwJh tusjym qifwl0wfpkHawG qifjref;cJh=uw,f? 'g[m
0if;wifwyfrawmf w&yfukd 3 &uftwGif; xlaxmifvkduf=uwJh oabmyJ? EkdifiHa&;oabm aqmifygw,f? ol@vrf;ukd
vkduf=ur,faygh?
OD ; 0if ; wif b ,f v k d v l v J
awmfvnf;awmf aumif;vnf;aumif;wJhol
ol[m - wnf=unfwJh EkdifiHa&;orm;/ yGifhvif;jrifomwJhol
ol[m- tm%m&Sifpepfukd tpdrf;tusufra&G; vkH;0qef@usifol/ wkduf&Jol jzpfw,f?
ppftkyfpk/ ppftpkd;&(wykdif;) ukd jywfjywfom;om; wkdufw,f?
ukd,fhtwGif;rSmawmh abmifxJuyJ qef@usifw,f?
ol[m-vlrsKd;pk wkdif;&if;om;awG r=unfwJh acgif;aqmifrsKd;r[kwf
-bmoma&;tzGJ@tpnf; toD;oD;&J@ av;pm;jcif;vnf; cH&ol
('D 2 csufu ta&;}uD;w,f? orkdif;rSm 'D(2) csufeJ@ jynfhpkHwJh acgif;aqmif &Sm;w,f?)
ol[majcmufvkd@vnf; ra=umuf/ ajrmufvkd@vnf; rajrmuf/ vSnfhvkd@vnf; vnf xGufoGm;olr[kwf/ vufnKd;axmif
acgif;ndwf tpm;xJu r[kwf?
'Dae@acwf jynfolawGu acgif;aqmifukd =unfh&mrSm ppftkyfpk/ ppftpkd;&tay: b,favmufjywfom;ovJ/ b,fvkd
pGef@v$wftepfem cHovJ/ b,favmuf wkduf&J wkdufEkdifovJ/qkdwmukd t"du =unfhwm jzpfw,f? aemufrSmrS ukd,fusLd;
r&Smol/ kd;om;ol/ yyv$m;v$m; raewwfol/ taqmifta,mifawGukd rrufarmwwfolawGukd ykdoabmuswwf=uw,f?
OD;0if;wifu 'DtcsufawGeJ@vnf; jynfhpkHaew,f? acwftjrif acwftawG;awGbufrSmvnf; aemufus rusef&pfkHru
a&S@ukd xkd;xGufaeol jzpfw,f?
olu jynfoleJ@ tvkyf vkyf&mrSm wcgqufqH q,fcgvef trsKd;tpm;r[kwf?
aemuf- olu (u|efawmfwkd@ aywHeJ@ wkdif;&if) 'Drkdua&pD A[kdcsKyfukdifr_ukd tjynfht0vkdufem/ taumif;qkH;
usifhokH;ol jzpfw,f? tzGJ@tpnf;u ay;xm;wJh 'Drkdua&pDtcGifhta&;ukd aumif;aumif;}uD; tokH;csw,f? tawG;tjrif
rwl&if rwlovkd xkwfazmf zGicfh s a0zefw,f? vGJrmS ;w,fxifwJh tawG;tac:eJ@ vkyf[efawGukd jywfjywfom;om; wku
d fw,f?
vrf;pOfrwlwmukd arS;rvkduf? 'gayrJh ygwDu qkH;jzwfcsufcs+yDqkdwmeJ@ taumif;rGefqkH;/ taumiftxnfazmf vkyfaqmif
ay;w,f?
wu,fawmh 'Drkdua&pDA[kdcsKyfukdifr_ qkdwm &kd;om;yGifhvif;wJh olawGom vkdufemEkdifwm jzpfw,f? ukd,fhtwWukd
kdufcsKd;EkdifolawGom vkdufemEkdif w,f? ukd,fusKd;pD;yGm;ukd ab;csxm;EkdifolawGom ukdifpGJEkdifw,f?
93

u|efawmfwkd@taeeJ@ OD;0if;wif&J@ pdwf"mwfa&m vkyf[efukdyg twk,loifhw,f? ol@t&nftcsif;ukdrDzkd@uawmh


ol@vkd avhvm qnf;yl;zkd@yJ?
OD ; 0if ; wif v G e f Armh E k d i f i H a &;
olaovkd@ b,folawG 0rf;om+yD; b,folawG 0rf;enf;=uovJ?
(qef@usifbufu vlawGu 0rf;omp&m}uD;yJ vkd@ ajAmifxGufajymol r&Sdao;bl;? OD;0if;wifaowm olvnf;
jrefrmjynfom; wa,mufrkd@ 0rf;omp&m r&Sdygbl; qkdwmavmufxuf ykdrvmao;bl;? 'gayrJh OD;0if;wifukd av;pm;
=unfnKdolwa,mufuawmh apmapm aooGm;wm aumif;w,f? emrnf rysufbl;aygh? avSu jrKyfawmhr,f? tJ'g}uD;eJ@
a&m+yD; ukd,fyg ygoGm;&if emrnfysufawmhrSmvkd@ rSwfcsufjyKygw,f? )
0rf;enf;olawGuawmh rsm;rSrsm;? jynfoltodef;toef;tjyif jynfol@tusKd;aqmifwJh EkdifiHa&;ygwDawG/ vlr_a&;
toif;tzGJ@awG/ vli,fausmif;om;awG/ &[ef;oHCmawG }udwf}udwfwkd;yJ?
'ghtjyif b,folawG usdwf+yD; &Sufukef=urvJ? 0rf;enf;0rf;om jzpfukef=uwmaum r&SdEkdifbl;vm;? (pOf;pm;
=unfhwmyg)
OD ; 0if ; wif vrf ; pOf o m atmif y G J c H c J h a omf
ol[m ygwDwGif; wkdufyGJrSm ta&;edrfhcJhw,f? b,fudpPawGrSm b,fvkd ta&;edrfhcJhw,fqkdwm ol ukd,fwkdifu
yGifhyGifhvif;vif; azmfxkwfxm;+yD; jzpfw,f? ol _H;vkd@ ppftkyfpk +yKH;oGm;Ekdifwm jzpfw,f? ol _H;vkd@ 2008 tajccHOya'}uD;
wnf+rJoGm;wm jzpfw,f? (ol _H;vkd@ ppftkyfpk olaumif;jyK cH&wm jzpfw,f?) ol _H;vkd@ NLD v$wfawmfxJ 0ifoGm;wm
jzpfw,f? OD;odef;pdeftpkd;& vufr axmifoGm; Ekdifw,f? ypfwkdif;axmifkyf }uKd;_yfEkdifcGifh&oGm;wm jzpfw,f?
ppftpkd;&eJ@ ywfoufvkd@ wae@ae@ wcsdefcsdefrSm oabmxm; ajymif;vmaumif;yg&J@-vkd@ pdwful;,Ofol r[kwf?
a&$ikH;rif; t+rD; ar#mfovkd ar#mfaewJhol r[kwf? wkdufEkdifrS ajymif;vJEkdifr,fvkd@ pGJ+rJpGm ,kH=unfoljzpfw,f?
ol@&J@ jynfolukd rsufESmrl=uqkdwJh E_d;aqmfcsufrSm ppftpkd;&ukd rsufESmrrleJ@? EkdifiHjcm;ukd tm;rukd;eJ@-qkdwJh
t"dy`m,fawG ygw,f?
ol@vrf;pOfom atmifyGJcHcJh&ifawmh orRw}uD;ukdawmh ,kHygw,f qkdwmrsKd;/ OD;a&$ref;ukd (oabmusygw,f)
qkdwmrsKd; ajymp&m ta=umif;r&Sd? ckvkd jynfolawG rufvkrufvkeJ@ tdyfa&;ysuf/ rtDrvnf}uD; tvSnfhpm; cHae&rSm
r[kwf? ygwDtzGJ@tpnf;wcsKd@ ppfwykdif;tpkd;&atmuf av#mhaps;eJ@ 0if=urSm r[kwf?
*k % f u suf o a&csif ; uG m yk H u
Akdvfae0if; tokbrSm vkdufygykd@aqmifol 9 OD;yJ &Sdw,f? Akdvfausmfxif aoawmh vl 22 a,mufom vkdufykd@w,fvkd@
qkdw,f? Akdvfpef;,kwkef;u vl 30 ykd@w,fwJh?
AkdvfpdefvGifusawmh 6 a,muf? ('gu pdfefvGif 6 wef;-waZmufuef;vkd@ ausmif;om;awG *k%fxl;wyfay;wmukd
a&mifjyef[yf ,lovm;rod? 'gayrJh vuf 2 buf rjynfhwmuawmh aocsmavmufw,f? )
AkdvfapmarmifudpP arSmifcsxm;w,f? 'gayrJh olvnf;yJ xkdenf;vnf;aumif; jzpfzkd@rsm;w,f?
Akdvfoef;a&$/ AkdvfcifnGef@b,fvkdvJ b,favmufvJ
txufyg yk*~KdvfawG txdrf;trSwfa=u;kyfxkr,f? yef;ykkyfxGif;r,f- owif;awGawmh r=um;&ao;-
tck OD;0if;wifusawmh aomif;aygif;rsm;pGm(odef;txdawmifajymwJh owif;Xme &Sdw,f) ykd@=ua=umif; =um;ae
&w,f?
jynfolukd owfjzwfESdyfpufoleJ@ tvkyftau|;jyKol&J@ uGmjcm;csuf pnf;a=umif;[m- 'gyJ?
owif;pmrsm;onf orkdif;ukd ajymae=uonf aqmifyk'fvkd
tokb owif;rsm;onf a&$yk&ydkufeJ@ acG;a&yk&ykdufrsm;xJokd@ cGJjcm;0ifa&mufaeonfvkd@ a&;csifaerdygawmh
w,f?
at;+id r f ;
94

&Ja bmfr sm; rdw fa qGr sm;cifA sm;vmrnfhE Sp f 2014 =o*kw fv (15) &ufa e@onf
Armjynf uGefjrLepfygwD wnfaxmifonfh(75) ESpfajrmuf
pde f& wk obifu mv jzpfy gonf?
Ttcgawmfae@ukd txdr f; trSwfjyKonfhtaeESi fh
jynfo l@ tm%m*sme,fu kd txl; xkw ft jzpf xkwfa 0vkd
ygonf ?
&Jabmfrsm;/ rdwfaqGrsm;xHrS pmrlrsm;/ ygwDESifh ywf
oufonfh orkdif;0if "mwfykHrsm;/ vufa&;rlrsm;/ tcsuf
tvufr sm;ponfw kd@ ukd ar#mfv ifhy gonf?
tm;wuf o a&m ay;yk d @ =uvd r f h r nf [ k v nf ; ,k H
=unf ygonf?
ay;ykd@ =u&efvnf; tEl; tnGwf awmif; qkdvkdu fy g
onf ?
(pmwnf; tzGJ @ )

95

acgif;}uD;aqmif;yg;(1)
ajyma&;qkdcGifh &Sdol.xkwfjyefa=unmcsuf(3)
wef;wl&nfwl(armifrkd;OD;)(4)
aqG;aEG;yGJ Zmwfarsm}uD;(A=o)(7)
tmZmenfokd@(uAsm) av;armif (8)
,kH=unfcsufESifhtouf(uAsm) av;armif(9)
EkdifiHawmf nKd;a&mfaoqkH;jcif;(uAsm) armifjrwfol (10)
wkd@tm;vkH;&J@ q&mr}uD;(uAsm) zkd;oH(vlxk)-11
pdefac:oH ay;vkduf+yD(uAsm) armifvS0if;(13)
ajreDcJ &J@ umwGef;vuf&m-1 (14)
ajreDcJ&J@ umwGef;vuf&m-2 (15)
r_dif;rdjcif;rS vGwfuif;a&;(aZmfvwf)-(16)
urBmemESifh jrefrmem(armifoef;jra&$) (17)
t=urf;zuf zdESdyfr_awG &Sdaeor# (ausmfpGmarmf)(20)
aus;vufzGH@+zKd;a&;ESifh(armifpdefaomf)(22)
tpkd;&ajr/ wyfajr-qkdonfrSm(&JabmfxifOD;) (25)
qif;&Jjcif; vGwfuif;atmif(&Jabmf_,Of) (28)
vufwkd@awmif;awmh &Sufzkd@aumif; (ausmfZifrif;) (31)
EkdifiHa&;rD;v#H=um;u Auy (pkd;_dif;) (33)
jynfwGif;+idrf;csrf;a&;ukd(jrwfEkd;) (35)
pum;vkH; jy\emwJhvm;(ukdaxG;) (37)
jrefrmqef(Awkd;&Sdef)(38)
aemufqkH;wkdufyGJ(&Jabmfarmifarmifvwf)(41)
ypPnf;rJhvlwef;pm;(wkdufatmif&J) (45)
vDeif&J@ oydwf(ukdwl;)(48)
OD;av;-ukd}uD;jrifh(vSausmfaZm) (52)
&Jabmfrsm;ukd vGrf;qGwfowd&jcif;(2) atmifaoG;(55)
uGefjrLepfawm&ausmif;uav;(ausmfZifrif;)(59)
Armjynf0,f =u,feDawG vif;cJhw,f(ta&;awmfykH*sme,f)(63)
kd;om;pGm qif;&Jjcif;(pdrf;jrjr0kdif;)(67)
a&G;aumufyGJvm; rsufvSnfhyGJvm;(rkd;vif;0if;)(68)
orRw}uD;eJ@vl=urf;tzGJ@(at;cspf)(70)
tar&dueftvkyform;or*~rsm; uGefz&ifh(=unf0if;)(72)
EkdifiHwum trsKd;orD;tvkyform;rsm;ae@(,if;rm)(74)
tar&duef&J@ a&S;vfpGrf;tif(&JabmfxGef;jrwf)(75)
armfpDwkef; ESpf 120 (jrprf;at;) (77)
u|JESpfaumif=um;u ajrpmyif ,lu&def;(ausmfaZ,s) (79)
rsufarSmufuGefjrLepfygwDrsm;eJ@(cifat;=unfjr)(84)
jymykHay:u Armjynf&J@uH=urRm(nKdpdef0if;) (87)
15 a':vmwkdufyGJ (wifwifEG,f) (91)
OD;0if;wifeJ@ OD;0if;wifvGef ArmhEkdifiHa&;(at;+idrf;)(93)

rmwdum

96

You might also like