Het op één na laatste oorlogsjaar, 1944, begint met
een uitstapje naar het voormalige onderduikadres in
Stedum, provincie Groningen. Dit wordt een reisje
met vér strekkende gevolgen...! Op woensdag 12
januari wordt een koffer in gereedheid gebracht, die
vast vooruit naar Stedum wordt verzonden met de
bedoeling om die later gevuld met etenswaren naar
Amsterdam terug te sturen. Piet van Rossum zelf
vertrekt dinsdag 18 januari om halftien via Utrecht
naar de provincie Groningen. Om halfzes arriveert
hij in Stedum. Een hartelijk weerzien volgt. De
vooruit gestuurde koffer is dan nog niet gearriveerd.
Op donderdag 20 januari viert de boerin haar ver-
jaardag. Het wordt een plezierige dag met veel eten
en drinken en veel visite. Ook de avond verloopt
gezellig. En... Wobbie, een van de dochters des
huizes, brengt een aardig meisje mee, een Rotter-
damse, „Corry” heet zij. De volgende dag verschijnt
deze Corry opnieuw op de boerderij. Zij mist de
laatste trein en blijft noodgedwongen op de boerde-
rij logeren. Amoureuze perikelen met de boeren-
zoon Jaap zijn het gevolg. 's Avonds bij Koos een
denderende avond. Ook de koffer is inmiddels aan-
gekomen en volgepakt. Zaterdag 22 januari is het
uitje naar Groningen al weer ten einde en vertrekt
Piet 's morgens met de trein naar huis en wel in
gezelschap van... Corry. Dit wordt een bijzonder
aangename reis, die een nieuwe episode inluidt!
Om halfvijf arriveert Piet op Willem Arntszkade te
Utrecht, het adres van tante Mien en oom Wim. Piet
blijft daar het verdere weekend om vervolgens op
maandag 24 januari 's avonds naar Amsterdam te
vertrekken. Het smeulend liefdesvuur tussen Piet en
Corry is onderdehand tot ontbranding gekomen. De
volgende dag schrijft Piet al meteen een brief naar
Corry, die echter de zaterdag daarop (29 januari)
onbestelbaar terugkomt! De koffer uit Stedum arri-
veert 's middags in goede orde. Maandag 7 februari
ontvangt Piet een brief van Koos. De zaak met
Corry schijnt in orde te zijn. Vermoedelijk beschik-
te Piet over een foute naam of een verkeerd adres.
De donderdag daarop komt er een eind aan alle
teleurstelling en onzekerheid, want Piet ontvangt nu
zelf een brief van Corry! Een heel hartelijke brief
zelfs. Zij wil naar Amsterdam komen. De zaak
begint nu serieuze vormen aan te nemen en dat leidt
op zondag 20 februari tot een ernstig onderhoud
met Betty over een en ander betreffende Corry.
Maandag 28 februari verschijnt de geheimzinnige
meneer X weer ten tonele en ontvangt Piet ƒ 50,
voor 5 weken. Deze meneer X verschijnt later ook
nog op maandag 1 mei, op maandag 5 juni, op
maandag 3 juli en op maandag 31 juli, de dag dat
Piet voor het eerst weer aan het werk gaat!
Woensdag 1 maart: Piet ontvangt een briefkaart van
Corry. Zij zal zondag aanstaande in Den Haag zijn.
En dus vertrekt ook Piet zaterdag 4 maart naar Den
Haag. Zondag 5 maart wordt Corry 's middags van
de trein gehaald. Het wordt een geslaagde middag.
En... Piet laat er geen gras over groeien, diezelfde
middag wordt Corry al door hem „gevraagd”. Zij
zegt niet onmiddellijk „ja”, zij zal hem schriftelijk
antwoorden. En dat doet zij ook. Op woensdag 15
maart arriveert de brief met het verlossende
woord... zij stemt toe! Ze komt komende zondag
naar Amsterdam. Die avond ijlt Piet naar Betty. Hij
vertelt alles. Een drama: zij moeten nu na zoveel
jaar dan toch eindelijk scheiden...!
Een korte schets, zoals opgetekend in de zakagenda
van 1944, van het hierop volgende lange weekend:
„Zondag 19 maart Corry gekomen om 9.15 uur aan
Centraal Station. Zeer emotievolle dag. Heelen dag
samen. 's Avonds grote filmavond met aanwezig-
heid van familie Fassmer. Maandag 20 maart: zeer
prettige dag met Corry. 's Middags met haar naar
het aquarium en Hermans diorama geweest. Onver-
getelijke middag. 's Avonds nogmaals filmavond.
Dit is liefde! Dinsdag 21 maart: Corry 's middags
om 3 uur vertrokken. Zeer ontroerend afscheid.”
Donderdag 23 maart komt er al meteen een innige
en ontroerende brief van Corry met foto. „Er heeft
zich een volledige verandering in mijn leven vol-
trokken”, noteert Piet in zijn agenda.
In de week van maandag 27 maart staat er een lo-
geerpartij bij tante Mien en oom Wim in Utrecht op
het programma. Er komt die dag een telegram van
Corry: woensdag aanstaande is zij van plan in
Utrecht te arriveren. Echter op hetzelfde moment
ontvangt Piet een brief van tante Mien met een
teleurstellende mededeling: zij schrijft af!
Beste Piet Utrecht, 26 Maart '44
Tot mijn groote spijt moet ik je teleurstellen. Ik kan
jelui van de week niet hebben. Ik zit n.m. zonder
hulp, want Riek haar moeder is ziek en die men-
schen maken dadelijk zoo'n Poeha, dat ik niet ge-
loof dat ik haar erg gauw terug zie, misschien hee-
lemaal niet meer, want hun paden zijn duister te
volgen. Volgens mij heeft het goeie mensch ge-
woon griep, en ze lust haar natje (ook al weer naar
de verhalen van Riek) en droogje best. Je begrijpt
dat ik nu moeilijk drie logé's kan hebben hè. Ik heb
zoo aan m'n rompslomp al meer dan genoeg. Het
zou natuurlijk ook wel kunnen dat Riek gauw terug
komt maar ik durf het er niet op aan te laten komen,
want als je het al met je vriendinnetje hebt afge-
sproken kan je het op 't laatst van de week niet meer
afzeggen. Doe het dus nu dadelijk hè. (...)
Vele hartelijke groeten aan jelui,
Je Tante Mien.

Een ingewikkelde situatie is er nu ineens ontstaan!
Op dinsdag 28 maart gaat Piet toch maar op pad
naar Utrecht, bespreekt daar de zaak en bereikt dat
een en ander toch door kan gaan. De schreden wor-
den gericht in de richting van de familie Schutte:
dáár kunnen Piet en Corry slapen. Woensdag arri-
veren Corry en haar zuster Ina met trein in Utrecht.
Ina 's vertrekt avonds alweer. Donderdag wordt een
welbestede dag: 's morgens met Corry gewandeld,
's middags bij mevrouw Schutte op visite en 's
avonds bij oom Frans. Dan is het al weer vrijdag:
om 6 uur vroeg wordt er opgestaan, want Corry
moet met de sneltrein van 7.48 uur naar Groningen.
Om 10 uur vertrekt Piet naar Amsterdam terug.
Op zaterdag 1 april worden er brieven naar Koos
Meijer en naar boer Koning gestuurd, waarin kond
wordt gedaan van de verloving met Corry:
Amice! 1 april 1944.
Je beide brieven in goede orde ontvangen en nog
mijn hartelijken dank voor de maandelijksche afle-
vering van het muziektijdschrift! Vergeef me dat ik
weer wat laat ben met het terugschrijven maar er is
in de laatste paar weken weer een boel gebeurd. Dit
is dan wel de laatste maal dat ik een exemplaar van
jullie uitgeverij zal hebben ontvangen want de zaak
is hier thans heelemaal in kannen en kruiken en het
exemplaar dat je me zond kon in dit geval gelukkig
gebruikt worden om andere behoeftige liefhebbers
van dienst te zijn. Het is dus nu niet meer noodig en
jullie worden nogmaals hartelijk bedankt voor alle
moeite, hoor! Ik zal het altijd in herinnering houden
en hoop eens de rekening te kunnen vereffenen.
En nu, na de zaken: het meisje! In mijn laatste brief
had ik je geschreven dat ik een ontmoeting heb
gehad met Corry in Den Haag en dat zij binnenkort
een paar dagen bij ons in Amsterdam zou komen.
Nu, beste Vriend, die gebeurtenis heeft plaats ge-
vonden op Zondag 19 maart en zij heeft toen drie
dagen bij mij gelogeerd. Die dagen zijn voor mij
onvergetelijk geworden, want ik wist al heel spoe-
dig dat het tusschen haar en mij veel meer zou wor-
den dan vriendschap en correspondentie alleen. De
genegenheid kwam niet alleen van mijn kant maar
nog veel meer van de zijde van Corry zelf en nu is
het zoo ver! Ze is bij die gelegenheid officieel mijn
meisje geworden en binnen niet al te langen tijd
zullen wij ons dan wel definitief verloven. Wat zeg
je daar nu wel van, ouwe Bach? We zijn er allebei
geweldig gelukkig mee en ik moet mezelf af en toe
in m'n arm knijpen om te voelen dat ik wakker ben
en niet droom. Ik kan je de raad geven begin er toch
ook aan, want het is toch lang niet onaardig om je
door Eva onder een hoedje te laten vangen! 't Mag
dan liefde op het eerste gezicht zijn, maar we mee-
nen het allebei heel ernstig. Het is wel jammer voor
Jaap Koning, want hij was ook nogal onder den
indruk van Corry, maar er loopen in Stedum toch
ook nog wel aardige meisjes rond, zou ik denken en
het zal voor hem verstandiger zijn met een boeren-
dochter te trouwen dan met een steedsch meisje dat
van het boerenbedrijf niets afweet. Bovendien is het
heelemaal Corry's eigen en vrije verkiezing, ze weet
dat ik zooveel ouder ben dan zij, maar dat kan haar
hoegenaamd niet schelen, daar mag ik zelfs niet
eens meer over praten! Ook bij me thuis zijn ze erg
met haar ingenomen en we hebben dan ook prettige
dagen samen gehad. Het is spijtig dat ze nu zoo ver
weg is gegaan, gisteren is ze vertrokken naar Pa-
terswolde, ik heb haar naar den trein gebracht in
Utrecht, nadat we daar eerst nog twee dagen samen
gelogeerd hadden bij m'n Oom en Tante. Het zal
haar nu niet meevallen na deze gebeurtenis maar ze
hield zich flink al viel het afscheid haar zwaar. Het
is te hopen dat ze het daar goed krijgt. Het is jam-
mer dat we in zoo'n slechte tijd leven en dat het bij
jullie in 't Noorden zoo onrustig is, anders was ik
met haar meegereisd en had dan bij Koning over-
nacht maar ze hebben het me allemaal sterk afgera-
den. Nou, bij ons gaat het nogal wat dat betreft,
alleen hebben wij hier erg veel last van de luchtoor-
log. Voortdurend luchtalarm en verleden week
woensdag is er weer een Engelsche bommenwerper
brandend neergestort midden in een dichtbevolkte
stadswijk boven op een pastorie van een kerk. Ver-
scheidene dooden en zware branden. De zondag
daarop 's middags het bombardement van IJmuiden,
dat zoo hevig was dat wij de ramen aan de achter-
zijde van het huis moesten openzetten omdat we
bang waren dat ze door de luchtdruk zouden sprin-
gen. Volgens zeggen zijn daar bommen afgeworpen
van 3000 kilo! Om elf uur 's avonds reden nog de
ziekenauto's met gewonden Amsterdam binnen.
Van het plaatsje zelf staat niets meer overeind. En
zoo gebeurt er iederen dag een hoop ellende in de
wereld, het eind er van is nog steeds niet te zien. Ik
begin er soms aan te twijfelen of dat wel zoo gauw
zal komen. Werk heb ik nog steeds niet, alleen wat
ik zoo voor mezelf uitvoer en verder doe ik natuur-
lijk veel aan muziekstudie, ik heb er nu mooi de
gelegenheid voor; voor de rest ben ik nog steeds
thuis, dat gaat uitstekend. Prettig dat jij je pianostu-
die nu toch voortzet. En man, je moet zooiets door-
zetten, al valt het in het begin niet mee en zijn de
etudes van Czerny taai, later is het fijn als je een
mooie sonate van Beethoven goed kunt spelen en
dat komt gauw genoeg! Zeg Koos, kun je er nooit
eens een paar dagen tusschen uittrekken en een
reisje naar het Zuiden ondernemen? Je zult toch wel
eens in den zomer een week vacantie nemen, niet-
waar? In dat geval zou je me best eens kunnen
opzoeken en komen kijken hoe het er in A'dam
uitziet! We maken er dan een „muziekconcours”
van! Schrijf me eens bij gelegenheid hoe je er over
denkt, je bent van harte welkom en mijn ouders
willen ook graag eens kennismaken met dien verren
vrind van me!
Nu, beste Vriend, mijn weinig nieuws is uitgeput
(al was het belangrijk genoeg) en ik eindig dus
maar. Je moet ook de hartelijke groeten terug heb-
ben van Corry, zij was hier nog toen je laatste brief
kwam.
Tot wederhooren dan maar en met hartelijke groe-
ten, ook aan de verdere huisgenooten van
Je vriend
Piet
Beste Familie Koning, Zaterdag 1 april '44
Het heeft wel lang geduurd, maar nu zal het er toch
eindelijk eens van komen dat ik die aardige brief
van „'t Boertje zelf” ga beantwoorden. Er is in de
laatste weken zooveel gebeurd, dat het schrijven
steeds maar uitgesteld werd, maar U zult wel be-
nieuwd zijn om te weten hoe het met mij gaat. Nu,
het gaat met „Pietje” gelukkig nog best hoor, zelfs
beter dan ik ooit had durven te verwachten en ik
hoop van harte dat bij U met allemaal hetzelfde het
geval is.
Van Koos heeft U zeker al wel het een en ander
vernomen over mij, nietwaar? Wij schrijven elkaar
namelijk nogal eens over „muziekaangelegenhe-
den” en hij zal U ook wel iets verteld hebben over
mijn correspondentie met Corry H. Koning vroeg
mij, heel raak, in zijn brief: kunnen jullie Hollan-
ders mekaar ook al niet verstaan? En gelijk had ie!!
Wij verstaan elkaar ook wel eens verkeerd, maar op
een punt hebben Corry en ik elkaar toch heel duide-
lijk verstaan en dat is waar het de Liefde betreft! Ja,
menschen, die „ouwe vrijjongen” heeft 't voor me-
kaar gestoomd om een jong wicht aan de haak te
slaan en die vind mij nog heelemaal niet te oud om
mee te trouwen, ze wil zelfs niet eens hooren dat ik
over dat leeftijdsverschil praat! Voor twee maanden
geleden had ik nooit eerder van Corry gehoord en
nu ben ik plotseling zoo goed als verloofd met haar
en dat komt allemaal door dat misverstand! Ja Lies,
dan ventje weet nu wel beter dat Corry geen spion
is, hoor! Ik heb zooiets ook geen moment willen
gelooven, maar ik was alleen maar wat voorzichtig
in het begin, ook in jullie eigen belang. Gelukkig is
die voorzichtigheid volkomen overbodig geweest,
al vond Corry het eerst lang niet prettig dat ik haar,
volgens het schrijven van Lies, had uitgemaakt voor
een N.S.B.er en spion, die jullie er zou „inlappen”
enzovoort. Die woorden heb ik toch heelemaal niet
gebruikt? Ik had het heel anders geschreven. Enfin,
we zullen maar zeggen dat het zoo niet bedoeld was
en ik ben nu van mijn dwaling teruggekomen, hoor!
Ondertusschen is het dik aan tusschen Corry en mij.
Ze heeft veertien dagen geleden drie dagen bij me
thuis gelogeerd en die dagen zijn voor ons beiden
een droom geworden. We hadden elkaar al eerder
een keer opnieuw ontmoet in Den Haag en toen
bleek al heel gauw dat de genegenheid van Corry
voor mij veel grooter en dieper was dan ik had
gedacht. En nu is ze dan officieel mijn meisje ge-
worden, zonder eenig bezwaar of tegenwerping en
we zijn er allebei zeer gelukkig mee; ze houdt erg
veel van mij en ik zoo mogelijk nog meer van haar.
Ik ben er zeker van dat dit nooit af zal gaan. Wel is
't jammer dat ze nu zoo ver weg is gegaan, heele-
maal in Paterswolde en ik vrees er voor dat ik haar
verpleegsterscarrière een beetje in de war heb ge-
stuurd, want vier jaar wachten tot ze daar mee klaar
is willen we geen van beiden, dat begrijpt U wel.
Vrijdagmorgen heb ik haar in Utrecht naar den trein
gebracht, nadat we eerst nog twee dagen bij m'n
Oom en Tante aldaar hadden gelogeerd, om goed
afscheid te kunnen nemen. Wat kan het toch won-
derlijk loopen in de wereld, nietwaar, dat Corry en
ik elkaar langs zoo'n omweg hebben gevonden en
dat zij nu eindelijk de eenige en ware „Jacob” is
geworden, al was zij niet de eerste in mijn leven,
hetgeen ik haar dan ook openhartig verteld heb en
dat zij zonder eenige jaloersheid van haar kant kon
begrijpen en aanvaarden. Maar enfin, ik ben bang
dat ik te veel schrijf over datgene waar mijn hart
vol van is! Dus zal ik maar over wat anders gaan
schrijven.
Hoe gaat het op de boerderij? Zeker nu wel alle-
maal weer druk aan den arbeid? Het is nu juist een
jaar geleden dat ik naar het Noorden vertrok als
„volontair” en ik denk er nog dikwijls aan. Ik zou
best willen dat ik dat allemaal nog eens kon mee-
maken en misschien zou ik het er nu beter afbren-
gen. Het is hier in de steden nog steeds niet veel
gedaan, hoor, armoed, kou en honger! Dat de men-
schen er zoo lankmoedig onder blijven, begrijp je
niet. Wij profiteeren gelukkig nog steeds van de
goede gaven uit 't Noorden en dat is een heele ver-
vulling. Bijna iedere week bakt Moeder een of twee
tarwebrooden van de voorraad en dat vinden wij
gewoon een lekkernij. Ook de capucijners laten
zich best smaken. 't Is alleen jammer dat overal een
eind aan komt. Behalve aan den oorlog, daar zie ik
het eind nog steeds niet van, al moet ik zeggen dat
het thans meer dan goed gaat. Maar we zijn nog
lang niet waar we wezen moeten, ik geloof dat ons
allemaal nog heel wat ellende te wachten staat. Ze
beginnen nu overal hier de boel te bombardeeren en
wij ondervinden hier heel wat narigheid wat de
luchtoorlog betreft. Het bombardement van IJmui-
den hebben wij hier zoo goed gehoord alsof het in
de stad zelf was. We moesten de ramen openzetten
omdat we dachten dat de ruiten zouden barsten.
Bommen van 3000 kilo kwamen daar uit de hemel
dalen! Kort daarvoor is er een Engelsche bommen-
werper boven de Stad neergestort, brandend en wel
boven op een dichtbevolkte stadswijk. Er gaat bijna
geen dag voorbij of er is een keer of wat luchtalarm,
zoodat de menschen haast niet meer durven uit te
gaan. Hooren jullie daar nog wel eens wat in de
lucht? Dat zal haast wel, want ze zitten ze tegen-
woordig onafgebroken ongemakkelijk achter de
broek! Ja menschen, de wereld staat wel op z'n kop
en het is maar goed dat wij niet weten hoe dat alle-
maal afloopt in de toekomst, al ben ik er van over-
tuigd dat de Rechtvaardigheid zal zegevieren.
Ik ben op 't oogenblik nog steeds thuis, maar van
een baantje hoor ik nog niet veel. Ik wou dat ik
maar weer op mijn boerderijtje zat, al was het maar
voor de zomermaanden, dan zag ik Corry ook eens
wat meer. Jammer dat ze er verleden jaar al niet
was.
Nu, beste Familie, jullie hebben nu weer iets ge-
hoord van die looze guit uit Mokum en met m'n
nieuws ben ik uitgepraat, al was het wel goed
nieuws, tenminste voor mij. Ik eindig dus maar.
Hoor ik spoedig weer iets van mijn pleegfamilie?
Als Moeder de Vrouw te moe is 's avonds om pen
of potlood ter hand te nemen, laat Lies of de ande-
ren dan maar eens schrijven, de baas kan er ook
goed mee terecht heb ik gemerkt. Anders schaffen
jullie ook maar een schrijfmachine aan, dat gaat net
zo gezellig als op 't orgel en de woorden vliegen je
als muziek uit je vingers! Nu, ik zet er een punt
achter.
Ontvang allemaal de hartelijke groeten, ditmaal ook
van Corry
en in het bijzonder van Uw U toegenegen
Piet
Deze brief wordt ook gelezen door een van de zo-
nen van de familie Koning, Jaap. En die blijkt niet
bijster veel enthousiasme te kunnen opbrengen voor
de verloving tussen Piet en Corry! Op donderdag 6
april ontvangt Piet dan ook een „brandbrief” van
Jaap. Hij is zeer verontwaardigd. Piet schrijft hem
maandag 10 april een lange brief terug in de hoop
de zaak recht te kunnen zetten.
Beste Jaap, A'dam, 8 April 1944.
Het is jammer dat wij zoo'n eind van elkaar af wo-
nen, anders was ik liever even naar je toe gekomen
om een vertrouwelijk en vriendschappelijk gesprek
met je te hebben onder vier oogen, want ik geloof
dat zooiets wel noodig is, naar aanleiding van de
brief die je mij schreef. Aan briefschrijverij zit
namelijk een gevaarlijke kant: je verstaat elkaar zoo
licht verkeerd en 't klinkt op papier dikwijls zoo
heel anders dan het bedoeld is. Maar omdat het niet
anders kan zal ik mijn best doen om je over een en
ander zoo goed mogelijk te schrijven, zoodat je
hopenlijk, na het lezen van mijn brief, een ander en
beter oordeel zult hebben over de zaak, die blijk-
baar ons allebei aangaat.
Kijk eens, Jaap, je moet van mij aannemen dat ik
heel goed begrijp hoe je gemoedstoestand was toen
je dat van mij en Corry vernam, ik weet zelf heel
goed wat het is wanneer je een illusie in rook ziet
opgaan. Je weet wat ik jou van 't zomer op het land
wel eens in vertrouwen verteld heb, nietwaar? Nu,
ik had mij daarover reeds tien jaar geleden illusies
gemaakt en die zijn nu een goed half jaar geleden
radicaal vernietigd en ik weet dus bij ondervinding
dat zooiets heel hard is. Denk maar eens aan, bijna
tien jaar vergeefs gewacht! Jij daarentegen hebt met
Corry maar heel kort kennis gemaakt en Corry heeft
je bij die gelegenheid niet de minste hoop gegeven,
dat weet ik heel secuur. Zeker, ik weet dat je op
dien avond een oogenblik vertrouwelijk met haar
bent omgegaan en dat ze je een aardige jongen
vond, maar daarmee was de zaak dan ook af, daar
was nog lang geen liefde bij in 't spel van haar kant
en dat had ik op dien avond bij Koos al dadelijk
aangevoeld, al wilde ik het je niet direct zeggen om
je niet alle hoop te ontnemen. Nu lees ik uit je brief
dat je van meening bent dat ik Corry mooi van je
afhandig heb gemaakt. Hoe kan ik jou iets afhandig
maken dat je nooit bezeten hebt, beste kerel? Denk
je nu werkelijk dat ik er met de gedachte op uit ben
geweest om achter je rug om mijn slag te slaan en
Corry buit te maken? Neen, beste Vriend, zoo is het
NIET gegaan.
Ik zal je precies vertellen hoe de geschiedenis in
elkaar zit. Laten we teruggaan tot het oogenblik
waarop Corry voor het eerst de boerderij betrad. En
nu moet ik je iets bekennen, hetgeen je misschien
niet zult kunnen gelooven, maar dat toch waarheid
is. Vanaf het oogenblik dat Corry de kamer binnen-
stapte en ik haar zag, wist ik dat zij mijn meisje zou
worden! Dat klinkt erg gek, nietwaar, maar ik voel-
de dat plotseling met groote zekerheid alsof het mij
ingegeven werd. Reeds de volgende dag toen Corry
opnieuw terugkwam, en wij een heele poos samen
gepraat hadden, merkte ik dadelijk dat zij een bij-
zondere genegenheid voor me opvatte, maar ik liet
niet blijken dat ik haar begreep. Want zelf voelde ik
er toen op dat oogenblik nog niet zoo veel voor om
mij met zoo'n jong ding in te laten, temeer waar ik
wist dat jij ook plannen koesterde. Ik wilde je de
kans geven die je toekwam m.i. en ik heb het er
toen ook geen oogenblik op toegelegd om haar naar
mij toe te halen. Ik kan zooiets makkelijk van mij
afzetten als 't moet. Ook op de terugreis in de trein
is er niets bijzonders tusschen ons voorgevallen.
Wel vertelde ze mij dat je haar 's morgens in het
kleine keukentje had gevraagd en dat zij je toen had
afgewezen, maar ik ben daar verder niet op inge-
gaan. Op het station in Utrecht heb ik toen betrek-
kelijk koel afscheid van haar genomen, waarbij ik
weer opmerkte dat ze zichtbaar teleurgesteld was en
waarna ze met nadruk om mijn adres vroeg, want ze
wilde zoo graag de kennismaking voortzetten. Zoo
weinig idee om de zaak verder voort te zetten had
ik toen nog, dat ik ternauwernood notitie nam van
haar eigen naam. En zooals je weet had dat tot
gevolg dat het briefje dat ik haar schreef onbestel-
baar terug kwam, waarna ik zelfs nog wantrouwen
kreeg ook! Maar dat weet je allemaal. Ik schreef
haar namelijk omdat het op z'n minst onbeschoft
zou zijn geweest als ik niets meer van me had laten
hooren. Toen die brief echter terug kwam dacht ik:
laat de zaak nu maar lopen, ik schrijf nu maar niet
meer voor ik iets van haar hoor. Toen kwam haar
eerste brief en die liet aan duidelijkheid niet te
wenschen over, ze liet er geen gras over groeien en
wist wat ze wilde, namelijk mij, het was niet moei-
lijk om dat tusschen de regels door te lezen. Toen
heb ik begrepen dat dit misschien de laatste kans
van mijn leven werd en dat ik die grijpen moest! Ik
weer teruggeschreven enzovoort enzovoort. Het
bleek toen dat ze een zuster had wonen in Den
Haag op nog geen 50 meter vandaan van de straat
waar een vriend van mij woont en waar ik af en toe
een weekend kom doorbrengen. Ze drong op een
ontmoeting aldaar aan en dat gebeurde dan ook.
Daar heb ik een ernstig gesprek met haar gehad: het
ging voornamelijk over jou, Jaap. Ik wilde per se
weten hoe dat in elkaar zat, omdat ze een brief van
je ontvangen had. Ze vertelde me toen dat ze er niet
aan dacht om met jou te gaan en dat er niets, maar
dan ook niets tusschen jullie bestond. Toen ik me
dus daarvan overtuigd had, heb ik zelf de stap ge-
waagd. De rest bespaar ik je. Het kostte me niet de
minste overredingskracht, want ook zij had aldoor
geweten dat het goed kwam tusschen ons.
En nu moet ik je dit zeggen, Jaap, ik heb de over-
tuiging (en die ontneemt niemand mij) dat Corry
het heel ernstig meent en dat ik in haar leven de
eenige werkelijke liefde ben geworden, want ik kan
je in deze brief heel moeilijk gaan vertellen hoe ze
met mij omgaat; en als je nu bedenkt langs welk
een zonderlinge weg Corry en ik elkaar ontmoet
hebben, dan moet je bijna geloven dat hier sprake is
van Voorbeschikking van het Lot. (Je ziet, ik geloof
ook nog wel iets!). Want ook Corry heeft, zoo jong
als ze is, reeds in haar leven een beproeving door-
staan en een erge teleurstelling ondervonden, waar-
over ik niet verder spreken mag, maar die ons bei-
den dichter bij elkaar heeft gebracht en dat leef-
tijdsverschil een beetje gelijk heeft gemaakt. Wij
hebben eerlijk aan elkaar opgebiecht wat hiervoor
was in ons leven, met het gevolg dat wij ons nog
dichter aan elkaar verbonden voelen.
En nu hoop ik, Jaap, dat ik je hiermee heb duidelijk
gemaakt, dat ik mij niet blij maak met een dooie
musch, zooals je misschien geneigd was te denken,
maar dat mijn optimisme op vaste grond staat,
hoor! Je mag van mijnentwege aan Corry vragen
hoe het staat, dan kan je de waarheid van haar zelf
vernemen.
Ja, die stadsluu zijn nu eenmaal een beetje anders;
ze wachten heel lang, maar als hun kans komt,
loopen ze inderdaad hard van stapel. Maar ze weten
wat ze willen en lang scharrelen doen wij bij ons
niet. Corry noemt zich in haar brieven mijn „ver-
loofde” en ook in de familie heb ik haar als zooda-
nig voorgesteld met haar goedvinden. Ik ben al bij
verschillende familieleden met haar op bezoek
geweest en zij valt bij iedereen erg in de smaak. Wij
wachten alleen nog op een passende gelegenheid
voor de officieele verloving.
En nu tot besluit nog iets, Jaap. Ik hoop van harte
dat deze gebeurtenis geen afbreuk doet aan onze
vriendschap, want dat zou ik echt jammer vinden.
Je moet het kunnen begrijpen, kerel en niet toege-
ven aan dat gevoel van jalouzie. Ik mag dan, vol-
gens jouw bewering, al een ouwe bok zijn, gun mij
dan in ieder geval dat eene frissche groene blaadje,
alvorens mijn kansen voorgoed voorbij zijn. Voor
een „jonge bok” staat er altijd nog een ruif frisch
groen gereed! Maar denk er altijd aan dat de wich-
ten, die nu pas een jaar of zestien zijn, jou ook al
gauw uitmaken voor „ouwe bok”, hoor! Oud zijn is
maar betrekkelijk, 't hangt er van af van welke kant
je de zaak bekijkt!
Je vertelde me de laatste maal dat je veel idee had
in Aaltje Sl. en dat je haar een brief had geschreven.
Hoe is het daarmee afgeloopen? Jij als landbouwer,
die straks zelf een boerderij wilt beheeren, zal toch
m.i. het meeste hebben aan een flinke boerendoch-
ter, die jou in alle opzichten kan bijstaan in je be-
drijf. Stel je eens voor, Jaap, dat Corry koeien
moest melken of in 't land mee moest „bieteneentje”
etc. Wat zou ze daarvan wel terecht brengen? Zou
je dat van zoo'n teer meisje kunnen vergen? Neen,
beste vriend, je zult moeten toegeven dat het toch
veel verstandiger is om een meisje uit jullie eigen
streek te zoeken. Ik ben er toch ook nooit aan be-
gonnen om een wichtje uit het Noorden te nemen,
al was de verleiding vaak groot in m'n eenzaam-
heid. Daarom moet je niet wanhopen, jongen, om-
dat dit nu een teleurstelling voor je is geworden.
Bedenk dat het Corry's eigen en vrije verkiezing is
geweest, ik kan je moeilijk zeggen hoe goed wij bij
elkaar aanpassen en daarom mogen jullie ook geen
kwaad van haar denken; zij staat boven elke ver-
dachtmaking van die aard verheven, hoor!
Wat die foto betreft van Corry, die mag je wat mij
betreft gerust houden, of geef 'm anders terug aan
Lies, want ik weet dat Corry hem aan Lies gestuurd
heeft, dus is die feitelijk haar eigendom en jullie
zult toch hopenlijk daarom niet zo boos zijn op
mijn meisje dat je haar beeltenis niet meer wilt
bezitten? Het adres van Corry is: Zr. C. H., Rotter-
damsch ZeeHospitium te Paterswolde. Natuurlijk
vertrouw ik er op dat je het Corry niet moeilijk zult
maken, daarvan ben ik overtuigd, Jaap!
Nu, beste vriend Jaap, ik hoop maar dat ik je som-
bere stemming een beetje heb kunnen verlichten
met deze uitvoerige brief en dat je vooral niet
kwaad op mij bent. Ik dank je nog wel voor je goe-
de wensch. Ik hoop ook voor jou dat je eens bin-
nenkort de ware Jacob zult ontmoeten en dat we
dan nog eens gezamenlijk bruiloft mogen vieren
met een vriendschappelijke heildronk op ons beider
geluk. 't Leven is nu eenmaal een raar ding en net
zoo je zegt, een stuivertje kan soms vreemd rollen,
al heeft dat stuivertje van mij z'n bestemming be-
reikt, dat weet ik heel zeker, hoor!
Doe mijn hartelijke groeten aan Vader en Moeder
en de verdere Broers en Zusters en ontvang zelf de
vriendschappelijke groeten van
Piet.
Deze brief blijkt inderdaad het beoogde resultaat te
hebben. Op 3 mei schrijft Jaap Koning namelijk
terug:
Beste Piet Stedum, 3 mei '44
In antwoord op jou brief van d.d. 8 April, wil ik
jou het volgende melden. Ik heb jou brief met ont-
roering gelezen en ik was erg blij dat je alles zo
uitvoerig hebt uiteengezet, en ik heb de conclusie er
uitgetrokken dat je erg gelukkig met elkaar bent, ik
was dan ook geheel gerustgesteld. Je schreef over
een illusie in rook zien opgaan, maar laat ik dit dan
even zeggen, dat ik over haar heelemaal geen illusie
heb gehad, het was alleen een opwelling van jalou-
zie toen ik dat van jullie vernam, dat zo'n ouwe
vrijer als jij het met zoo'n jong meisje maar zo voor
elkaar bokst, terwijl ik al zo veel pogingen in het
werk heb gezet om ook weer aan een meisje te
komen. Maar ik wil nu dit alles laten rusten, na die
uitvoerige brief van jou. Je was bang dat onze
vriendschap hierdoor geschaad zou worden, maar
dat is heelemaal niet het geval. (...)
Jaap Koning
Enkele korte feiten, opgetekend in de agenda, over
weer een paar enerverende weken, die nu volgen:
„Woensdag 12 april: brief van Corry ontvangen met
boodschap dat zij erg ziek is. Heb dadelijk terugge-
schreven. Zaterdag 15 april: brief naar Paterswolde
geretourneerd! Corry is aldaar vertrokken! Geen
nader bericht. Maandag 17 april: kort briefje van
Corry ontvangen, zij is in Rotterdam terug. Heb
dadelijk teruggeschreven. Maandag 24 april: nog
steeds niets van Corry gehoord. Heb opnieuw ge-
schreven. Vrijdag 28 april: brief van Corry ontvan-
gen. Donderdag 4 mei: vernietigende brief van
Corry. Zij maakt het uit. Brief teruggestuurd met
foto's. 's Avonds even bij Betty geweest. Zondag 7
mei: 's Middags bij Betty geweest. Heb haar alles
verteld en de brieven van Corry H. laten lezen.
Zaterdag 13 mei: nachtwake bij Dorus. Nogmaals
uitvoerige brief naar Corry geschreven. Woensdag
17 mei: Corry onverwacht gekomen! Alles is weer
goed!! Is blijven eten.” Piet heeft haar 's avonds
naar het station gebracht.
Beste Vriend Koos! Amsterdam, 20 Mei
1944.
Ik vraag wel excuus dat ik wat lang gewacht heb
met het beantwoorden van je voorlaatste brief en je
daarop volgende van 18 Mei herinnerde mij er met
schrik aan dat ik inderdaad wel eens iets van me
mag laten hooren. Nou daar gaat ie dan!
Om te beginnen moet ik je nog bedanken, mede
namens Corry voor de hartelijke en bloemrijke
felicitatie ter gelegenheid van het geluk dat mij
deelachtig is geworden. Het was een prachtige
brief, Koos, die, ik zou haast zeggen van literaire
gaven getuigt! Ook Corry heeft hem met genoegen
gelezen. 't Is jammer dat je ook nog wel eens andere
brieven ontvangt, die van minder meeleven in de
goede zin van het woord blijk geven, maar daar zal
ik maar liever over zwijgen!
Dat praeludium is echter in het begin niet overal
even zoet en vloeiend geweest dan zooals jij ze
toewenschte, beste vriend! Om te beginnen moet ik
je meedeelen dat Corry momenteel niet meer in
Paterswolde is. Ze is daar maar heel kort geweest.
Het beviel haar daar wel goed, ongelukkig genoeg
kreeg ze er na een paar dagen diphtheritis, zoodat
ze van verpleegster veranderde in patiënt en dagen-
lang geïsoleerd lag op een aparte kamer. Diphtheri-
tis is een gevaarlijke ziekte voor meisjes van dien
leeftijd en ik schrok aardig toen ik daar boodschap
van kreeg. Gelukkig is ze er nu weer bovenop ge-
komen. Nu kwam daar nog bij dat er in die inrich-
ting aldaar zeer gevaarlijke T.B.C.patiënten werden
verpleegd, namelijk open wondtuberculose etc. en
daar lieten ze Corry maar gewoon bij alsof ze een
volleerd verpleegster was. Toen haar moeder dat
vernam moest ze onmiddellijk die betrekking verla-
ten en thuis komen, een maatregel waarmee ik het
volkomen eens was. Dus keerde Zr. H. na een paar
weken weer naar Rotterdam terug, hoewel ze daar
graag gebleven was want 't werk vond ze heerlijk
zooals ze zei. Toen kwam er een tweede strop,
ditmaal meer voor mij persoonlijk. Het geval wilde
namelijk dat de ouders van Corry zeer gekant waren
tegen den omgang die ze met mij had. Ze vonden
Corry te jong voor me etc. en bovendien had haar
moeder een andere kandidaat op 't lijstje staan voor
haar jongste dochter, zooals achteraf bleek! (Ik
geloof dat het 'n baasje is, die aanstaande schoon-
mama!!). Ik had met die factor geen oogenblik
rekening gehouden en het als vanzelfsprekend be-
schouwd dat Corry mijn meisje werd. Ze wilden
met alle geweld dat Corry het uitmaken zou. Nou,
beste vriend, onze liefde beleefde even een geduch-
te crisis, gelukkig hield Corry zooveel van mij, dat
ze toch mijn zijde koos en met alle kracht haar wil
doorzette. Dank zij mijn „tactisch en diplomatisch
optreden” in deze aangelegenheid en na heel wat
heen en weer gepraat en geschrijf heb ik het pleit
voorgoed gewonnen en nu hebben we de officieele
goedkeuring van pa en moe, al had het niet veel
gescheeld of 't aanstaande huwelijksbootje was
radicaal in den grond geboord! Je ziet dus, een
praeludium waarin hier en daar wel een dissonant te
hooren valt! Maar nu is alles gelukkig weer in orde
en de volgende week ga ik een paar dagen naar
Rotterdam.
Overigens is hier alles, naar omstandigheden, nog
tamelijk goed. 't Is alleen alle dagen sappelen om je
maag vol te krijgen en er is momenteel een gewel-
dige schaarschte aan groenten in Amsterdam. We
halen 't nu maar zelf rechtstreeks van de tuinderijen
vandaan, een heel gesjouw, maar beter dan dat het
in de magen van onze „beschermers” terechtkomt!
Ze zijn nu bezig om verschillende polders rondom
de stad onder water te zetten, hetgeen een trooste-
looze aanblik oplevert. Tusschen Utrecht en Am-
sterdam rijd je bijna heelemaal door een onafzien-
bare watervlakte heen! Allemaal vanwege de inva-
sie! M'n nieuwe stamkaart en zegel heb ik gekre-
gen, zelf gehaald en alles was O.K.! Ik stoor me nu
ook nergens meer aan en doe of er niets aan de hand
is. Razzia's zijn hier zelden of nooit, dat is bij jullie
anders, zooals ik uit de brieven vernam. Jaap Ko-
ning schreef mij ook dat ze weer eens een kijkje op
de boerderij waren komen nemen, gelukkig zonder
resultaat. 't Spijt me anders wel dat ik er niet meer
wezen kan, ik had het graag nog eens allemaal weer
meegemaakt en ik denk er zo aldoor aan, zooals het
verleden jaar daar was; ik kan er echt heimwee naar
krijgen, want het was een zware, maar mooie tijd,
die ik nooit vergeten zal, d'r zat echt romantiek in!
M'n boerse kop is ook heelemaal verdwenen, je
begrijpt dat wordt er niet beter van op een boven-
huis in Amsterdam.
In je vorige brief schreef je iets over je oog. Had je
daar een ongeluk mee gehad? Ik had daar verder
niets van vernomen, maar is dat nu weer heelemaal
in orde? Ik vond het prettig te vernemen, dat je
opschiet met je pianostudie, ik ben ook nieuwsgie-
rig om het resultaat te hooren. Zelf studeer ik ook
minstens iederen dag een uur en van de Franse
suites van Bach heb ik er al een paar helemaal on-
der de knie. De tijd van de orgelbespelingen hier is
ook weer aangebroken. Herman Wieland speelt
weer iederen Dinsdagavond op het orgel van de
Herst. Ev. Lutherse Kerk, waar vroeger Jan Zwart
speelde, een schitterend orgel. Veertien dagen gele-
den ben ik naar het Concertgebouw geweest, Beet-
hovencyclus onder leiding van Mengelberg, de 6de
en 7de symphony, een prachtavond. Ja Koos, je
moet toch maar eens spoedig hierheen komen, ik
denk dat zulks de volgende zomer al gebeuren kan,
bij leven en welzijn natuurlijk. Enfin, misschien
kom ik zelf voordien nog wel eens een kijkje in het
noorden nemen, samen met Corry, als er tenminste
geen bezwaar tegen is bij de Konings, want ik weet
niet of ze nog gebrand zijn op een bezoek van mie
en mien wicht! Je moet ze eens polsen over dat
plan, want het zou me wel gezellig lijken van de
zomer, ook voor jullie daar in de eenzaamheid, dan
kunnen we nog eens muziek maken en zingen. Ik
vind het namelijk vervelend om mezelf uit te nodi-
gen bij die menschen, al zullen ze er misschien in
het geheel geen bezwaar tegen hebben. 't Is natuur-
lijk ook voor de veiligheid, al ben ik daar zelf niet
zoo bang meer voor.
Nu, waarde Vriend, ik eindig maar weer eens. Ik
hoop dat je tevreden bent met deze brief en het me
niet kwalijk zult nemen dat ik zoo lang niets van
mij liet hooren, ik heb tegenwoordig ook een massa
correspondentie te verrichten, maar vergeten ben ik
jullie niet, hoor!
Ik wensch je verder een paar genoeglijke Pinkster-
dagen toe.
Ontvang de hartelijke groeten van ons allen en in 't
bijzonder van Corry en je vrind
Piet
P.S. De groeten aan je Ouders en Broer!
Alles lijkt dus weer goed en het leven gaat weer
zijn „normale” gang, dat wil zeggen de romantiek
viert weer hoogtij. In het resterende deel van het
jaar 1944 zijn er nog vele brieven geschreven, maar
daarvan is er geen enkele bewaard gebleven. Om
toch enig zicht te krijgen op wat er van af nu in en
rond huize Van Rossum en in de rest van de wereld
allemaal plaats vond zijn we geheel en al aangewe-
zen op de aantekeningen in de zakagenda van1944.
Deze zullen nu, grotendeels letterlijk geciteerd, het
verhaal verder vertellen.
„Maandag 22 mei: brief van Corry ontvangen. A.s.
Pinksteren naar Rotterdam! Zondag 28 mei (Pink-
steren): naar Rotterdam vertrokken. Buitengewoon
prettige dag met vele nieuwe indrukken. Corry heel
lief. Heel warm weer. Maandag 29 mei: 's Morgens
met Corry en Dick gewandeld etc. 's Avonds on-
vergetelijke avond met Corry. Dinsdag 30 mei: tot
in de middag gebleven. Corry mee teruggegaan
naar Amsterdam. Woensdag 31 mei: Heelen dag
met Corry samen geweest. 's Avonds wandeling
Vondelpark etc. 's Avonds vertrokken naar Rotter-
dam.”
Van het oorlogsfront lijkt er nu ook goed nieuws te
komen. We lezen hierover in de zakagenda:
„DE VERLOSSING BEGINT!!!”
„Dinsdag 6 juni: hedenmorgen in de vroegte is de
geallieerde invasie in Europa begonnen!!! Zeer
sterke Engelsche en Amerikaansche strijdkrachten
in Frankrijk geland bij Le Havre, Cherbourg en
Caen. 11.000 vliegtuigen en 4000 slagschepen en
duizenden landingsvaartuigen. Woensdag 7 juni:
Hevige strijd. Geallieerden werken met tanks van
70 ton. Donderdag 8 juni: Twee landingshoofden
gevormd. Onafgebroken aanvoer van nieuwe troe-
pen. 1.000.000 man aan land gezet? Vrijdag 9 juni:
Troepen en tanks met honderden zweefvliegtuigen
aan land gebracht achter de Duitsche linies. Maan-
dag 12 juni: Geallieerden hebben reeds een lan-
dingsfront van 90 km en 35 km diep. Vrijdag 16
juni: Nieuw wapen van de Duitsers: V1 „Vliegende
raketbom”. Maandag 26 juni: Cherbourg gevallen
en in geallieerde handen.”
In het privé leven van Piet en met name in de ro-
mantiek blijft alles voorlopig naar den vleze gaan.
Corry komt regelmatig, soms onverwachts, voor
een weekend over naar Amsterdam. In de periode
juni t/m augustus gebeurt dat zeven maal. En ook
Piet zelf pakt regelmatig de trein om Corry in Rot-
terdam op te zoeken, in diezelfde periode vier maal.
Maar halverwege juli ontstaat er toch weer een even
onverwachte als raadselachtige rimpeling in de
liefdesrelatie, die niet onvermeld mag blijven. „Za-
terdag 15 juli: 's Middags weer naar Rotterdam.
Conflict met Corry. Wéér de affaire „Kl.K.”. Uit de
aantekeningen wordt niet duidelijk wat deze affaire
nu feitelijk inhoudt. Zondag 16 juli: Corry bijge-
draaid. Haar moeder 's avonds hartaanval. Midden
in de nacht met Corry naar Rotterdam Zuid. Lugu-
ber avontuur. Maandag 17 juli: per auto door de
Maastunnel.”
Op maandag 10 juli gaan bij wijze van afwisseling
de zaken weer even voor het meisje, want op deze
dag vindt er een bespreking plaats met een zekere
meneer v.d. B. van het Sociaal Fonds. Piet krijgt
drie adressen op voor sollicitatie! Hij gaat daar op
in en ontvangt twee reacties. „Dinsdag 18 juli:
antwoord uit Zaltbommel. Zaterdag 22 juli: ant-
woord uit Leiden. Maandag 24 juli: 's middags naar
Leiden geweest en bespreking aldaar gehad. Zater-
dag 29 juli: brief uit Leiden. Kan aanstaande maan-
dag beginnen! Maandag 31 juli: naar Leiden per
trein. Ontzettende drukte.”
Op het gebied van de grote wereldpolitiek blijven er
belangrijke en hoopgevende dingen gebeuren. De
zakagenda geeft de volgende korte schets. „Don-
derdag 20 juli: bomaanslag op Hitler, Putsch in
Duitschland!!! Begin der revolte? Donderdag 10
augustus: invasie nadert Parijs. Vrijdag 11 augus-
tus: overal worden de moffen in Frankrijk terugge-
drongen. Dinsdag 15 augustus: Soesterberg (vlieg-
veld) zwaar aangevallen. Woensdag 16 augustus:
nieuwe landingen der geallieerden in ZuidFrankrijk.
Zaterdag 19 augustus: voorsteden van Parijs bezet.
Donderdag 24 augustus: Roemenië capituleert!
Vrijdag 25 augustus: Parijs gevallen. Geallieerden
naderen België. Wij staan aan den vooravond der
bevrijding!! Donderdag 31 augustus: Reims ont-
ruimd en gevallen. Geallieerden overschrijden de
Marne. Vrijdag 1 september: geallieerden over-
schrijden de Belgische grenzen. Opstand in België.
Duitschers beginnen Nederland te ontruimen!!
Zondag 3 september: hevige schietpartij op Ameri-
kaanse vliegtuigen in Rotterdam. Soesterberg hevig
gebombardeerd. Maandag 4 september t/m zondag
10 september: week van grote spanning. Maandag 4
september: Prins Bernard a/h hoofd der Nederl.
weermacht! Opmarsch der Engelschen nadert onze
grenzen!!! Sittard reeds gevallen. Grootscheepse
Duitsche aftocht. Woensdag 6 september: Finland
capituleert! Bulgarije verklaart Duitschland den
oorlog.”
Het reizen per trein wordt intussen in Nederland
steeds moeilijker, zo niet onmogelijk. Op dinsdag 5
september kan Piet niet meer naar zijn werk in
Leiden. Er is tevens sprake van een „ongelooflijke
geruchtenstroom”.
Op dinsdag 12 september ontvangt Piet nog bericht
van Corry. De verbinding met Rotterdam is ver-
moedelijk verbroken, althans dat veronderstelt Piet.
Hij denkt dan ook dat dit voorlopig het laatste teken
van leven zal zijn van Corry. Maar later blijkt dat
mee te vallen. Temidden van al het oorlogsgeweld
ontvangt Piet op woensdag 27 september toch nog
een brief van Corry. Zij blijkt in het ziekenhuis te
liggen en is geopereerd aan een blindedarmontste-
king. De volgende dag stuurt Piet een brief terug en
op zondag 1 oktober weer één. Woensdag 4 oktober
lijkt het contact met Rotterdam weer verbroken.
Wel is er verbinding met Utrecht. Daar is alles wel.
Berichten worden ontvangen per koerier op de fiets.
Dan toch krijgt Piet op zaterdag 7 oktober een brief
van Corry! Donderdag 19 oktober: weer een brief
van Corry. De postverbinding met Rotterdam lijkt
dus weer enigszins hersteld te zijn. Op donderdag
26 oktober schrijft Piet een brief terug naar Corry
en op dinsdag 7 november ontvangt hij er zelf weer
een van Corry. Dinsdag 21 november: Piet's ver-
jaardag is toch niet vergeten: brief van Corry ont-
vangen en ook van tante Mien. Zaterdag 16 decem-
ber, verjaardag van Corry, en Piet ontvangt die dag
een brief van haar.
De aantekeningen in de zakagenda van de laatste
vier maanden van 1944 staan verder volledig in het
teken van de oorlogstoestand. „Woensdag 13 sep-
tember: uitreiking noodbonnen. Donderdag 14
september: tramverkeer beperkt. Gas gerantsoe-
neerd. Vrijdag 15 september: Maastricht door de
Duitschers ontruimd. Geallieerden dringen door tot
Aken en komen op verschillende plaatsen op
Duitsch grondgebied. Hevige strijd in Zuid Neder-
land. Zondag 17 september: razzia’s op mannen
tusschen 16 en 50 jaar. Geallieerde luchtlandingen
in Midden Nederland. 100.000 man troepen. Maan-
dag 18 september: geallieerden stroomen Nederland
binnen!!! Hevige gevechten in Betuwe, Nijmegen
en Arnhem. Heele spoorwegpersoneel staakt. Dins-
dag 19 september: nieuwe landingen bij Arnhem en
Nijmegen. Eindhoven gevallen. 40.000 vluchtelin-
gen uit het westen naar Amsterdam. Woensdag 20
september: steeds nieuwe geallieerde landingen ten
noorden van de Waal en in Utrecht. Spanning in
Amsterdam stijgt met het uur. Zware explosies
worden gehoord. Donderdag 21 september. 7 uur
achtereen luchtalarm. Duitschers blazen de haven-
werken van Amsterdam op. Seys Inquart gevlucht.
Nieuwe landingen der geallieerden. Eindhoven
hevig gebombardeerd door de Duitschers. Vrijdag
22 september: alleen nog maar gas van 5 uur tot
7.30 uur. Arnhem en Nijmegen in brand. Geen
aardappelen en groenten meer. Hongersnood dreigt
in Amsterdam. Collega Boode doodgeschoten....
Zaterdag 23 september: toestand bij Arnhem kri-
tiek. Zondag 24 september: nieuwe sterke lucht-
strijdkrachten tusschen Maas en Waal geland.
Maandag 25 september: Den Helder door geallieer-
den gebombardeerd met succes. Slag bij Arnhem en
Nijmegen staat in het middelpunt der belangstelling
over de heele wereld. Arnhem is het Stalingrad van
het westen. Het heele spoorwegpersoneel in sta-
king. Dinsdag 26 september: vluchtelingen uit Arn-
hem komen loopen naar Amsterdam. Het is daar de
hel! Donderdag 28 september: luchtactie der gealli-
eerden bij Arnhem mislukt. Tijdelijk stagnatie in de
opmarsch. Zaterdag 30 september: stilstand aan de
fronten.” Een noodkreet in de zakagenda: „CHUR-
CHILL en ROOSEVELT...! Help Ons!!”
„Maandag 2 oktober: bekend gemaakt: het dorp
Putten (Vel.) is in verband met aldaar gepleegde
sabotagedaad door de Hunnen gebrandschat en zal
met de grond gelijk gemaakt worden. Alle mannen
van 1750 jaar als dwangarbeiders naar Hunnenland,
vrouwen en kinderen weggevoerd. DEZE
SCHANDDAAD ZAL NIMMER VERGETEN
WORDEN!! Woensdag 4 oktober: iedereen staakt.
Het eiland Walcheren geheel onder water. Vrijdag 6
oktober: elektriciteitsvoorziening in geheel
N.Holland vanaf maandag aanstaande stopgezet.
Zaterdag 7 oktober: hevige gevechten bij Wagenin-
gen. 7.30 uur: het elektrisch licht gaat plotseling uit.
8.10 uur: de radio zwijgt. Zondag 8 oktober: 9.00
uur: de waterleiding staakt. Nog één dag stroom. 's
Avonds laatste filmavond. Vertooning van alle
oude vacantiefilms.” Weer een noodkreet in de
agenda: „Wij gaan de hel tegemoet!”
„Maandag 9 oktober: geen elektriciteit meer.
Noodinstallatie gemaakt om deur te openen. Nood-
installatie voor aquariumverwarming. 's Avonds om
9 uur naar bed. Suikerprijs ƒ 35, per kilo; ei: ƒ 2,75;
kaarsen: ƒ 25, per pak. Dinsdag 10 oktober: wij
zitten iedere avond bij een schaars brandend kaar-
spitje. Donderdag 12 oktober: mechanische noodbel
in trappenhuis aangelegd. 8.000 man Grüne Polizei
in Amsterdam aangekomen teneinde razzia's te
houden onder de mannelijke bevolking.”
Deze dreiging van onverwachte razzia's doet Piet
besluiten om op de zolderverdieping van Jekerstraat
98 een geheime schuilplaats te bouwen. Het plan
hiervoor was al in een van de eerste oorlogsjaren
aan het brein van Piet van Rossum ontsproten. Met
de uitvoering hiervan begint hij op vrijdag 20 okto-
ber en hij gaat daar de volgende dag mee door.
Voor de aanleg van deze geheime schuilplaats
wordt gebruik wordt gemaakt van de loze ruimte
tussen het schuine dak en de recht opstaande muur.
In deze muur wordt een opening gemaakt, die met
een plank kan worden afgesloten. Een ervoor te
plaatsen tafel met tafelkleed moet het geheel on-
zichtbaar maken.
Voort gaat de agenda. „Zaterdag 21 oktober: oor-
logstoestand in de afgelopen week nog niet veel
gewijzigd. Maandag 23 oktober: begonnen met de
bouw van een windgenerator. Wij eten voor de
eerste maal uit de Centrale Keuken. Kwaliteit van
het eten niet best. Dinsdag 24 oktober: wegens
moord op een S.D.man schieten de Duitschers 29
menschen dood in de Beethovenstraat en steken 2
groote villa's in brand. Gas voorgoed afgesneden.
Zondag 29 oktober: 's Hertogenbosch, Tilburg be-
vrijd. Vorderingen in Zeeland. Woensdag 8 novem-
ber: aardappelen narooien in het Beatrixpark in
Zuid. Vrijdag 10 november: grote razzia in Rotter-
dam. Meer dan 10.000 mannen weggevoerd. Zater-
dag 11 november (de verjaardag van Piet): geen
brieven ontvangen en niemand geweest. Woensdag
15 november: Heele dag aardappelen gerooid (16
kilo). Donderdag 16 november: dito (14 kilo). Za-
terdag 18 november: demonstratie gehouden van
schuilplaats, met veel succes. Kan 4 man bergen
[gedacht wordt aan Piet zelf, twee zoons van de
bovenburen, de familie Mellink en de zoon van de
benedenburen, de fam. Fassmer]. Zondag 19 no-
vember: Amsterdam is gewaarschuwd voor razzia!
Donderdag 23 november: met succes „waspotjes”
zelf vervaardigd. Zondag 26 november: hevige
luchtaanval op het Duitsche Hoofdkwartier in de
Euterpestraat met 36 vliegtuigen. Grote verwoes-
ting. Dinsdag 12 december: geen kolen meer.
Woensdag 13 december: voor ƒ 80, hout gekocht,
moet zelf zagen en kloven. Maandag 18 december:
Duitschers lanceren offensief bij Malmedy. Hon-
gersnood in Holland. Zondag 24 december: Duit-
schers kondigen „arbeidsinzet” voor Amsterdam
aan! Donderdag 28 december: 2 x 85 kilo hout
gehaald van Frankendaal. Vrijdag 29 december:
plotseling in het geheel geen gas meer; toestand
zeer precair. Zondag 31 december: 's middags en 's
avonds bij Dorus geweest. Buitengewoon prettige
dag, goed gegeten en gedronken. Gebakken paling.
Nannie is verpleegster geworden.”
Zo eindigt het jaar 1944, een jaar vol met roman-
tiek, maar ook met toenemende spanning, angst en
vooral... honger!