FIZIOLOGIJA OVJEKA

- prouava procese i funkcije organa i organskih sustava ovjeka

I KEMIJSKI SASTAV TIJELA OVJEKA
- jedinstvo kemijske grae , sastava ive i neive prirode ISTI
kemijski elementi , ali u razliitim koliinama
biogeni elementi
- elementi vani za ivot ( funkcioniranje stanica,tkiva i
organa )
- makroelementi u veim koliinama (~ 9 ! "
ugljik, kisik, , vodik i duik

~ !!!!!"# $ %!!!!!&# $
'!!!!!(# $ )!!!!! *$
- mikroelementi u manjim koliinama ( ~ # ! "
$a% Mg% K %&a %'% $l% I% S %Fe
( )ltramikroelementi u tragovima ( ~ * ! "
cink,selenij, rutenij,radij
biogeni +,o-e.i
- spojevi vani za ivot ( funkcioniranje stanica,tkiva i
organa+
- ,)'-.,)/01 spojevi
.o/a - u razl!$ ovisno o ivotnoj do2i (odrasli ~ 01!"
- najvaniji spoj, omoguava procese
(otapanje,hidroliza i transport tvari+, odrava konc!otopljenih
tvari u stanicama i izvan st! ( 13'4')15)6, %17'4')15)6 i
%176-4')15)6 otopine 8 +
+oli i ki+eline 2 ( ~ 3!" natrijevi i kalijevi kloridi,
kalcijevi i magnezijevi fosfati, hidrogenkar2onati, kloridna
kiselina ( omoguavaju rad organa npr! )a-0 pumpa u radu
srca+
9fizioloka otopina- 0,9%-tna otopina NaCl
izotonina sa staninom tekuinom i krvnom plazmom
$ O 4 &
-'-.,)/01 spojevi : izgradnja i funkcioniranje stanica
b-elan5e.ine ( proteini + ~"#$ ( izgradnja,katalizatori
2iokem!reakcija,omoguavaju transporte kroz st!mem2ranu+

ma+ti ( lipidi + ~ &( $ (izvor energije, rezerva hrane+

)gl-iko6i/rati ~ &$ (izvor energije-glukoza, glikogen+

- kemijski sastav tijela odraslog ovjeka ( prosjene vrijednosti+

06;1</01 /7'<6=1 masa maseni udio

2jelanevine >&*,## kg > "# $
masti >&&,"# kg > &( $
ugljikohidrati > #,?# kg > & $
minerali > *,"# kg > ( $
voda >@A,A# kg > B? $
C0C7)' ?#,## kg &## $


TJELES&E TEK78I&E
- tekuine koje ispunjavaju nae tijelo
- ukupni volumen svih tjel! tekuina iznosi ~ 1 litara
- razlikujemoD
*9 Stani5na tek):ina
- ispunjava stanice ( tek!dio citoplazme+
- ukupni volumen ~ ;# litara
- od toga ; litre eritrociti i druge krvne stanice
- ,4< =%11 ( neutralno +
;9 I>.an+tani5na tek):ina
- ispunjava prostor izmeu stanica ( meustanina
tek!,pro2avni sokovi !!!!+
- ukupni volumen ~ *# litara
- od toga 3 litre krvna plazma
( ,4 < =% ( sla2o 2azino +
Ion+ki +a+ta. t-el9tek):ina
Ioni ( mmol?l Stani5na tek9 I>.an+tani5na tek9
&a
@
*1 *; A
K
@
*1 A
$a
;@
1%#1 ;
$l
(
*1 ;B
4$O
3
(
*13 A
'O

3(
; ;%;1
SO

;(
1%*1 1%#1
,4 =%11 =%1
razlika u ionskom sastavu omog):a.aC
- podraljivost stanica
- transport tvari i vode ( izmjena tvari kroz
mem2rane+
- konstantne vrijednosti p%
4omeo+ta>a- odravanje /4,E)1% ivotnih uvjeta u tijelu
( organi koji reguliraju sastav tjel!tek!- npr!2u2rezi,koa!!+
KDV I KDV&E STA&I$E
- tjel!tek! crvene 2oje ( tekue vezivno tkivo + .ol9 ~ # L
- tee krvoilnim sustavom
- sastoji se od D
- kr.ne ,la>me ( tekui dio, ukaste 2oje +- @ E

- kr.ne +taniEe ( eritrociti i leukociti +
- kr.ne ,lo5iEe ( trom2ociti + " E
)loga krvi D
- disanje ( izmjena kisika i uglj!dioksida+
- prehrana ( prijenos hranjivih tvari +
- izluivanje ( uklanjanje tetnih tvari +
- o2rana ( zatita od infekcija +
- prijenos tvari ( hormona,vitamina!!+
- odravanje stalne tjel!temperature i homeostaza
+.o-+t.a krvi ( fiz! i kemijska + D
- gusta, viskozna, neprozirna tekuina
- crvena 2oja : od
4EMOGLOFI&A
( kr.ni ,igment ) eritroEitima "
OKSI4EMOGLOFI& KADFAMI&O4EMOGLOFI&
( prijenos O
;
% ( prijenos $O
;
krv svijetlocrvene 2oje + krv tamnocrvene 2oje+

- normalne vrijednosti 4b *;1 2 *01 g?L (G"
*1 2 *B1 g?L (m"
( +tr)kt)ra 6emoglobina
molek)le 4EMA ,oli,e,ti/na lanEa
( * Fe
"G
G * protoporfirinska ( "H i " I lanca +
prstena +

.e>i.an-e O
;
.e>i.an-e $O
;
( sla2a veza + ( sla2a veza +

- biora>gra/n-a 6emoglobina ) -etri u krv se
oslo2aa FILID7FI& : uti pigment


djelovanjem 2akterijskih enzima pretvara se u

STEDKOFILI& F : smei 7DOFILI& F - uti
pigment ( stolica-feces+ pigment ( mokraa -urin +

- H tro.an-e )gl-i5nim monok+i/omI: vezivanjem ' na
%6; ( vrsta veza+ onemogueno je vezivanje '
"
, pa
dolazi do guenja 8
-slika struktura %28 nacrtati8
kr.na ,la>ma
- ukasta tekuina, @E, vol!udio u krvi BB$
- +a+ta. plazmeD
- anorganske +oli - )a
G
l
-
! natrijev klorid
- specifini ,roteini
alb)mini ( prijenos hormonaJ sinteza u jetri +
glob)lini J , K ( prijenos hormona +
- L ( antitijela,o2rana od infekcija+
Mibrinogeni ( zgruavanje krvi +

- omjer plazme i krvnih st u krvi iznosi BBD*B
4EMATOKDIT
(normalne vrijednosti 1%# +
- 2rzina taloenja krvnih stanica( spontano+
SENIME&TA$IJA
( normalne vrijednosti "- &# mmKh +
- EentriM)giran-em krvi moemo odvojiti krvnu plazmu od
krvnih tjeleaca ( talog-tjeleca+- u pose2nim ureajima
tzv!centrifugama
kr.na t-eleOEa krvne stanice i krvne ploice
- EDITDO$ITI( crvene krvne stanice ( od %2+
- uloga-prijenos kisika
( nema-) -e>gr)
- 2ikonkavan o2lik
- promjer ~ B m
- ivotni vijek *;1 /ana (razgradnja u slezeni
sl!8 nadoknada izgu2ljenog Fe
;@
%dnevne potre2e *1(*# mg
( unos prehranom +
normalne vrijednosti : 2roj eritrocita u krvi
% 2 #%B P *1
*;
? litri (m"
3%B 2 %9 P *1
*;
? litri (G "
( LE7KO$ITI 2 2ijele krvne stanice
- uloga : o2rana od infekcija
- ima-) -e>gr) ( razliita+
- okruglastog o2lika
- promjer B(*# m
- ivotni vijek : nekoliko /ana
normalne vrijednosti : 2roj leukocita u krvi
~ = P *1
9
? litri

,o/-ela leukocita D +egmentirani
- s o2zirom na oblik -e>gre
ne+egmentirani
sl!8
gran)lirani
- s o2zirom na +a/rGa- citoplazme
( granule-zrnca+ agran)lirani
SEGME&TIDA&I
GDA&7LO$ITI
&E7TDOFILI ~ 0; !
EOZI&OFILI ~ 3 !
FAZOFILI ~ * !

&ESEGME&TIDA&I
AGDA&7LO$ITI
LIMFO$ITI ~ 31 !
MO&O$ITI ~ # !

( H/iMerenEi-alna kr.na +likaI( NK
( MagoEiti 2 &% E% L ( fagocitoza mikroorg!+
( TDOMFO$ITI 2krvne ploice
- uloga : zgruavanje krvi ( %6;'/4,3, +
- promjer ; (3 m
- ivotni vijek nekoliko /ana
normalne vrijednosti : 2roj trom2ocita u krvi
~ 311 P *1
9
? litri
shema 4EMOSTAZE I
OZLJENA tki.a ( krvne ile+
tkivni faktor tkivni fosfolipidi
Q aktivirani Q
VII
.
,rotrombin+ki
akti.ator ( .itamin K +

-etra ,rotrombin TDOMFI&
Mibrinogen

Mibrin+ke niti
sljepljivanje trom2ocita
TDOMFO$IT&I E'
- faktori zgruavanja- proteini, oznaavamo ih rimskim
2rojevima npr! =, =11, =111, 1L, L!!!!
- hemofiliari nemaju faktor =111 ( antihemofilijski
glo2ulin + 6emoMili-a 2 nemogunost
zgruavanja krvi ( nasljedna 2olest +

RR KDV&E SILE
Arteri-e
( provode krv i> +m-era SD$A ,rema ODGA&IMA
- izlaze iz srca,nose krv pod pritiskom
- imaju de2ele, vrste i elastine stjenke
be> >ali+taka
- provode arterijsku krv ( sa oksihemoglo2inom+ o+im
'L78&E ADTEDIJE (nosi vensku krv iz desne klijetke
u plua+
- najjaa, najde2lja arterija-glavna arterija- AODTA
izlazi iz lijeve 0E1<6406 ( najvei pritisak krvi+
- iz aorte izlaze ogranci prema gornjem i prema donjem
dijelu tijela ( tzv! ,rterijska de2la+
Vene
- provode krv i> +m-era ODGA&A ,rema SD$7
- ulaze u srce% krv nije pod pritiskom
- imaju tanke, mlohave stjenke +a >ali+Eima
(sprjeavaju vraanje krvi u organe +
- provode vensku krv sa (kar2aminohemoglo2inom+
osim 'L78&E VE&E ( nosi arterijsku krv, iz plua u
lijevu klijetku +
- dvije najvee vene u tijelu- .'-)<, i M')<, uplja
vena
Ka,ilare
- sitni zavreci krvnih ila- ,-46-1'E6 i =6)CE6
- omoguavaju izmjenu plinova i hranjivih tvari u i iz
organa
- arteriole - opskr2ljuju organe hranjivim tvarima i
kisikom
- .en)le : odvode tetne tvari i ugljik 1= oksid iz organa
NN O'TOK KDVI
- kr.otok MALI I VELIKI o,tok 2 meuso2no povezani,
omoguavaju cirkulaciju krvi, pravilnu izmjenu plinova i
tvari
Mali o,tok
- tok .en+ke kr.i
$O
;
- smjer iz organa prema srcu
.en)le ( iz organa + =6)6 gornja i donja uplja
vena M6/), 7-640E<640, M6/), 0E1<640, 7ECO)6
arterije 7ECO, ( alveole,pl!mjehurii+ izmjena $O
;
i O
;


Veliki o,tok
O
;
- tok arteri-+ke kr.i
( smjer iz plua prema srcu i organima

arteriole ( iz plua, alveola+ 7ECO)6 vene E1<6=,
pretklijetka E1<6=, klijetka ,'-4, ,-46-1</0'
de2lo ogranci arterija ( gore, dole+ '-.,)1
/4,)16 bioloOka ok+i/aEi-a hranjivih tvari sa O
;
oslo2aanje $O
;
.en)le(mali o,tok"
4EMATO'OEZA(proces nastajanja krvnih stanica i
ploica u krvotvornim organima(4EMATO'OETSKI ODGA&I


KOSTI 'DS&A SLIJEZNA LIMF&I VODOVI SLEZE&A
(KOSTI( Er.ena koOtana +rG
- stvaranje eritrocita,trom2ocita,granulocita i
nedifrenciranih leukocita
- E-e.a+te ko+ti ( u mladosti,za vrijeme rasta+-duge
kosti,zade2ljale epifize
- ,lo+nate ko+ti ( u zreloj,odrasloj do2i+-
re2ra,lopaticeT
('DS&A SLIJEZNA 2t6Um)+
( smjetena na prsnoj kosti
- proizvodi specifine imune stanice tzv9 T(limMoEiti
(nositelji specifine,stanine imunosti+
( LIMF&I VODOVI(
( na preponama,ispod pazuha,na vratu
- proizvode limfocite
- SLEZE&A (
( smjetena na lijevoj strani, u unutranjosti tr2une
upljine,ispod re2ara
- bi-ela ,)l,a- proizvodi specifine limfocite tzv!
F(limMoEiti(nositelji humoralne imunosti+
- Er.ena ,)l,a( proizvodi
eritrocite,granulocite,monocite i tzv! plazma stanice
(imunoglo2ulini : P-glo2ulini +
KDV&E SK7'I&E(GD7'E
*91*9go/9 Karl Lan+teiner
- otkrio razloge sljepljivanja : AGL7TI&A$IJE( eritrocita
mijeanjem krvi razliitih skupina
- otkrio fizioloka svojstva krvnih skupinaD
MEMFDA&A eritrocita sadri specifine 2jelanevine :
A&TIGE&E- koji uzrokuju aglutinaciju pa ih jo
nazivamo


AGL7TI&OGE&IMA (/.i-e .r+te"


A F

Q KDV&A 'LAZMA sadri specifine 2jelanevine 2 koji
aglutiniraju s aglutinogenom druge krvne
skupine,nazivamo ih

AGL7TI&I&I(/.i-e .r+te"
anti A anti F
(J(agl)tinin" (K(agl)tinin"
reakcija aglutinacije

AGL7TI&OGE& @ AGL7TI&I& < +l-e,l-i.an-e
A @ anti A < +l-e,l-i.an-e (gr)Oan-e"
F @ anti F < +l-e,l-i.an-e
EritroEit ,rimatel-a
A anti A <<< )gr)Oak(
+li-e,l-eni eritroEit

kr.na ,la>ma /a.atel-a(anti A"
OS&OV&I TI'OVI KDV&I4 SK7'I&A
/kupina ,.EC41)'.6) ,.EC41)1) uestalost u -%
' )6;, anti , i anti R @* $

, , anti R *@ $
R R anti , &( $
,R , i R )6;, ?$
&ASLJEVIVA&JE KDV&I4 SK7'I&A
- genoti,( kom2inacija gena : dva 9alelaS svaka skupina
- Menoti, : tip krvne skupine,rezultat genotipa
SK7'I&A GE&OTI' : homozigot ( isti aleli+
-FE&OTI' - heterozigot ( razliiti aleli+
' '' homozigot ( recesivan gen +
, ,' heterozigot (dominantan ,,recesivan '+
,, homozigot ( o2a dominantna gena+
R R' heterozigot ( dominantan R,rec!'+
RR homozigot ( o2a dominantna gena+
,R ,R heterozigot : kodominantni geni
aleli T parovi gena na homolognim kromosomima
recesivan T potisnuti gen, 9vidljivS samo u kom2inaciji sa drugim
recesivnim (homozigot+
dominantan T gen koji dominira,jai je od recesivnog, 9vidljivS i kao
heterozigot i kao homozgot
kodominantanT jednako 9jakS,oso2ine jednog i drugog gena su
9vidljiveS