Matematike Biznesi Sllajde F.M.berisha A4 Ek

Ekuacionet lineare
Sistemet e dy ekuacioneve lineare

Prfundim
Elemente t algjebrs lineare
Sistemet e dy ekuacioneve
F. M. Berisha
Universiteti i Evrops Juglindore, Tetov
Elemente t algjebrs lineare 1
www.e-Libraria.com
Ekuacionet lineare
Prfundim
Qllimet dhe objektivat
T paraqitet grakisht drejtza e cila i prgjigjet
nj ekuacioni linear me dy t panjohura
T identikohet n ekuacionin e drejtzs, t kuptohet
dhe t msohet t llogaritet pjerrtsia e nj drejtze.
T identikiohet n ekuacionin e drejtzs dhe t kuptohet
y-pikprerja e nj drejtze.
T kuptohet dhe t msohet t llogaritet zgjidhja e nj sistemi
t dy ekuacioneve lineare
www.e-Libraria.com
Ekuacionet lineare
Prfundim
Prmbajtja
1
Ekuacionet lineare. Paraqitja grake
2
Zgjidhja grake
Zgjidhja analitike
www.e-Libraria.com
Ekuacionet lineare
Prfundim
Ekuacionet lineare
Shembull
Nj ndrmarrs planikon t lloj nj biznes
t prodhimit dhe shitjes s biikletave.
Ndrmarrsi dshiron ta llogaris pikn e rentabilitetit
(pika ku t hyrat jan t barabarta me kostot).
Ai vlerson se kostoja kse e tij do t jet 1, 000 C n muaj,
kurse kostoja variabile dhe do t rritet linearisht.
Llogaritjet paraprake tregojn se kostoja variabile
pr prodhimin e 500 biikletash do t jet 9, 000 C n muaj.
Kostoja totale e prodhimit t 500 biikletave:
kostoja totale = kostoja kse + kostoja variabile
= 1000 + 9000 = 10, 000.
www.e-Libraria.com
Ekuacionet lineare
Prfundim
Ekuacionet lineare. (Vazhdim)
0
2000
4000
6000
8000
10000
0 100 200 300 400 500
x (njsi)
C (C)
P
1
(0, 1000)
P
2
(500, 10, 000)
Figura: Kostoja totale sipas numrit t biikletave.
www.e-Libraria.com
Ekuacionet lineare
Prfundim
Ekuacioni i nj drejtze
Sistem koordinativ kartezian
Abshis: boshti x
Ordinat: boshti C
Drejtza npr P
1
, P
2
: kostoja totale n vartsi nga
numri i biikletave
P
1
(0, 1000)
P
2
(500, 10000)
Ekuacioni i nj drejtze n rastin e prgjithshm:
y = mx + b,
x sht abshisa, y sht ordinata
m sht pjerrtsia
b sht y-pikprerja e drejtzs
www.e-Libraria.com
Ekuacionet lineare
Prfundim
Ekuacioni i nj drejtze. (Vazhdim)
x
y
ecja
ngritja
|
x
1
|
x
2
| y
1
| y
2
b
Figura: Drejtza y = mx + b.
www.e-Libraria.com
Ekuacionet lineare
Prfundim
Ekuacioni i nj drejtze. (Vazhdim)
Pjerrtsia:
m =
ngritja
ecja
=
y
2
y
1
x
2
x
1
N shembullin ton:
m =
ngritja
ecja
=
C
2
C
1
x
2
x
1
=
10000 1000
500 0
=
9000
500
= 18
Ekuacioni i drejtzs s kostos totale:
C = 18x + 1000
C 18x = 1000
www.e-Libraria.com
Ekuacionet lineare
Prfundim
Zgjidhja grake
Zgjidhja analitike
Zgjidhja grake e sistemeve t dy ekuacioneve
Shembull
Ndrmarrsi ka prcaktuar se t ardhurat do t jen poashtu lineare
dhe se n qoft se shet 500 biikleta me mim 25 C pr cop,
ai do t gjeneroj t ardhura prej 500 25 = 12, 500 euro.
Ndrrmarrsi dshiron t llogaris pikn e rentabilitetit:
pika ku t ardhurat jan t barabarta me kostot.
Drejtza e re
llon n pikn P
3
(0, 0)
kalon npr pikn P
4
(500, 12500).
www.e-Libraria.com
Ekuacionet lineare
Prfundim
Zgjidhja grake
Zgjidhja analitike
Zgjidhja grake e sistemeve. (Vazhdim)
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
0 100 200 300 400 500
x (njsi)
C, R (C)
P
1
(0, 1000)
P
3
(0, 0)
P
2
(500, 10, 000)
P
4
(500, 12, 500)
T ardhurat
Kosoja totale
Pika e rentabilitetit
Proti
Figura: Prerja e grakve (drejtzave) t kostos totale dhe t ardhurave.
www.e-Libraria.com
Ekuacionet lineare
Prfundim
Zgjidhja grake
Zgjidhja analitike
Zgjidhja analitike e sistemeve t dy ekuacioneve
Ekuacioni i drejtzs s t ardhurave:
R = mx + b
Pjerrtsia:
m =
ngritja
ecja
=
R
2
R
1
x
2
x
1
=
12, 500 0
500 0
=
125
5
= 25
y-pikprerja:
b = 0
Ekuacioni i t ardhurave:
R = 25x
www.e-Libraria.com
Ekuacionet lineare
Prfundim
Zgjidhja grake
Zgjidhja analitike
Zgjidhja analitike e sistemeve. (Vazhdim)
Pr ta zgjidhur analitikisht nj sistem, shnojm abshisat
dhe ordinatat e t dyja drejtzave me simbole t njjta.
Me x numrin e njsive t prodhuara dhe t shitura
t biikletave
Me y vlern e kostos totale t barabart me vlern
e t ardhurave.
Sistemi i ekuacioneve:
y 18x = 1000
y = 25x
www.e-Libraria.com
Ekuacionet lineare
Prfundim
Zgjidhja grake
Zgjidhja analitike
Zgjidhja analitike e sistemeve. (Vazhdim)
Zgjidhim njrin nga ekuacionet sipas njrs ndryshore
dhe zvendsojm n ekuacionin tjetr:
25x 18x = 1000
7x = 1000
x =
1000
7
Zvendsojm vlern e tuar pr t gjetur ndryshoren tjetr:
y = 25
1000
7
=
25000
7
.
N aplikacionin ton:
x =
1000
7
142.86 143
www.e-Libraria.com
Ekuacionet lineare
Prfundim
Udhzime pr lexim t mtejm
http://fberisha.netfirms.com
Detyr shtpie: Detyrat pr ushtrime nga materiali msimor.
F. M. Berisha, M. Q. Berisha, Matematik pr biznes
dhe ekonomiks, fq. 19.
www.e-Libraria.com
Ekuacionet lineare
Prfundim
Prfundim
Paraqitja grake e nj ekuacioni linear me dy t panjohura
y = mx + b
Zgjidhja e nj sistemi t dy ekuacioneve lineare me
metodn grake
metodn e zvendsimit
www.e-Libraria.com
Sistemet e tri ekuacionesh lineare
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Matricat dhe prcaktort.
Zgjidhja e sistemeve t tri ekuacioneve
me metodn e Cramer-it
F. M. Berisha
Matricat. Prcaktort. Metoda e Cramer-it 1
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Nxnja e nocionit t matrics si tabel drejtkndshe
dhe veprimeve themelore me to.
Llogaritja e vlerave t prcaktorve t matricave katrore
t rendit t dyt dhe t tret.
Zbatimi i prcaktorve pr zgjidhjen e sistemeve
t ekuacioneve lineare me metodn e Cramer-it.
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Prmbajtja
1
2
Matricat
3
Prcaktort
4
Metoda e Cramer-it
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Shembull sistemi tri ekuacionesh lineare
Shembull
N nj biznes, veturat m t popullarizuara jan t Tipit A, B, C.
mimi i shitjes pr secilin tip nuk sht i njjt.
Tabela tregon krkesat dhe t ardhurat pr nj periudh tremujore.
Paraqitni ekuacionet pr llogaritjen e mimit mesatar t shitjes.
Muaji Tipi A Tipi B Tipi C T ardhurat
1 25 62 54 2, 756, 000 C
2 28 42 58 2, 695, 000 C
3 45 53 56 3, 124, 000 C
Tabela: Krkesat dhe t ardhurat nga veturat.
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Shembull sistemi tri ekuacionesh lineare. (Vazhdim)
Zgjidhje.
Shnojm me x, y dhe z mimet mesatare t shitjes
pr Tipin A, B, prkatsisht C.
Ather, shitjet pr seciln nga periudhat mund t paraqiten
me sistemin vijues t ekuacioneve
25x +62y +54z = 2,756,000
28x +42y +58z = 2,695,000
45x +53y +56z = 3,124,000.
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Matricat
Matric sht nj tabel drejtkndshe numrash,
sikur kto t mposhtmet:
1 2 6
2 3 5
ose
1 3 1
5 21 3
1 4 6
.
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Matricat. (Vazhdim)
Matrica
N form t prgjithshme, nj matric A shnohet me
A =
a
11
a
12
a
13
. . . a
1n
a
21
a
22
a
23
. . . a
2n
a
31
a
32
a
33
. . . a
3n
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
a
m1
a
m2
a
m3
. . . a
mn
= [a
ij
].
Numrat a
ij
jan elementet (ose termat) e matrics,
ku indeksi i tregon rreshtin dhe j tregon shtylln.
Nj matric me m rreshta dhe n shtylla quhet e rendit m n.
N qoft se m = n, themi se matrica sht katrore e rendit n.
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Verpimet e para me matrica
Mbledhja dhe zbritja e matricave
Shuma e dy matricave A = [a
ij
] dhe B = [b
ij
] t t njjtit rend
sht matrica C = A + B = [c
ij
] e rendit t njjt,
elementet e s cils jan shumat e elementeve prkats:
c
ij
= a
ij
+ b
ij
pr do i e j .
Ndryshimi i dy matricave A = [a
ij
] dhe B = [b
ij
] t t njjtit rend
sht matrica C = A B = [c
ij
] e rendit t njjt,
elementet e s cils jan ndryshimet e elementeve prkats:
c
ij
= a
ij
b
ij
pr do i e j .
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Verpimet e para me matrica. (Vazhdim)
Shembull
Llogaritni A +B dhe A B n qoft se jan dhn
A =
1 2 6
2 3 5
dhe B =
3 1 0
2 3 5
.
Zgjidhje.
A +B =
1 +3 2 1 6 +0
2 2 3 +3 5 +5
4 1 6
0 0 10
,
A B =
1 3 2 +1 6 0
2 +2 3 3 5 5
2 3 6
4 6 0
.
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Prcaktort
Prcaktori (determinanta) i rendit t dyt
N qoft se A sht nj matric katrore e rendit 2, d.m.th.,
A =
a
11
a
12
a
21
a
22
,
ather prcaktori (ose determinanta) i A sht
det A =
a
11
a
12
a
21
a
22
= a
11
a
22
a
12
a
21
.
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Prcaktort. (Vazhdimi)
Mbani mend!
Skica vijuese na ndihmon pr t mbajtur n mend
mnyrn e llogaritjes s prcaktorit t nj matrice t rendit t dyt.
det A = a
11
a
22
a
12
a
21
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Shembull
Llogaritni det A pr matricn
A =
1 3
2 4
.
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Zgjidhje.
Sipas skems
kemi
det A =
1 3
2 4
= 1 4 3 2 = 2.
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Prcaktori (determinanta) i rendit t tret
N qoft se A sht nj matric katrore e rendit 3, d.m.th.,
A =
a
11
a
12
a
13
a
21
a
22
a
23
a
31
a
32
a
33
,
ather prcaktori i A sht
det A = a
11
a
22
a
33
+a
12
a
23
a
31
+a
13
a
21
a
32
a
12
a
21
a
33
a
13
a
22
a
31
a
11
a
23
a
32
.
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Prcaktort. (Vazhdim)
Mbani mend!
Skica vijuese na ndihmon pr t mbajtur n mend
mnyrn e llogaritjes s prcaktorit t nj matrice t rendit t tret.
det A = a
11
a
22
a
33
+a
12
a
23
a
31
+a
13
a
21
a
32
a
12
a
21
a
33
a
13
a
22
a
31
a
11
a
23
a
32
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Shembull
Llogaritni det A pr matricn
A =
1 4 7
2 5 8
3 6 9
.
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Zgjidhje.
Sipas skems
det A = 1 5 9 + 4 (8) 3 + 7 2 (6)
7 5 3 1 (8) (6) 4 2 9 = 360.
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Rregulla e Cramer-it
Marrim n shqyrtim sistemin e tri ekuacioneve
a
11
x +a
12
y +a
13
z = b
1
a
21
x +a
22
y +a
23
z = b
2
a
31
x +a
32
y +a
33
z = b
3
.
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Rregulla e Cramer-it. (Vazhdim)
Rregulla e Cramer-it. . .
T panjohurat x, y dhe z mund t gjenden nga relacionet
x =
d
1
det A
, y =
d
2
det A
, z =
d
3
det A
,
ku
det A =
a
11
a
12
a
13
a
21
a
22
a
23
a
31
a
32
a
33
sht prcaktori i matrics A t sistemit,

www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
. . . Rregulla e Cramer-it
kurse
d
1
=
b
1
a
12
a
13
b
2
a
22
a
23
b
3
a
32
a
33
, d
2
=
a
11
b
1
a
13
a
21
b
2
a
23
a
31
b
3
a
33
, d
3
=
a
11
a
12
b
1
a
21
a
22
b
2
a
31
a
32
b
3
jan prcaktort t cilt formohen nga prcaktori i matrics A

duke zvendsuar shtylln prkatse t koecientve
me shtylln e vlerave b
1
, b
2
dhe b
3
nga ant e djathta.
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Shembull
Zgjidhim tani sistemin nga shembulli llestar:
25x +62y +54z = 2,756,000
28x +42y +58z = 2,695,000
45x +53y +56z = 3,124,000.
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Zgjidhje. . .
det A =
25 62 54
28 42 58
45 53 56
= 25 42 56 +62 58 45 +54 28 53
54 42 45 25 58 53 62 28 56 = 24,630,
d
1
=
2,756,000 62 54
2,695,000 42 58
3,125,000 53 56
= = 514,890,000,
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
. . . Zgjidhje.
d
2
=
25 2,756,000 54
28 2,695,000 58
45 3,125,000 56
= = 289,590,000
dhe
d
3
=
25 62 2,756,000
28 42 2,695,000
45 53 3,125,000
= = 686,175,000.
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
. . . Zgjidhje.
Prandaj,
x =
d
1
det A
=
514,890,000
24,630
20,904.99,
y =
d
2
det A
=
289,590,000
24,630
11,757.61,
z =
d
3
det A
=
686,175,000
24,630
27,859.32.
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
www.e-Libraria.com
Matricat
Prcaktort
Metoda e Cramer-it
Prfundim
Prfundim
Nj matric A = [a
ij
]
Prcaktori det A = |a
ij
| i matrics A.
Mnyrat e llogaritjes s prcaktorit t nj matrice t rendit t
dyt ose t tret
Rregulla e Cramer-it
x
i
=
d
i
det A
www.e-Libraria.com
Sistemet e katr ekuacionesh lineare
Minort dhe kofaktort e nj prcaktori
Prcaktort e matricave t rendeve t larta
Zgjidhja e nj sistemi katr ekuacionesh lineare
Prfundim
F. M. Berisha
Prcaktort e rendeve t larta 1
www.e-Libraria.com
Prfundim
Llogaritja e vlerave t prcaktorve t matricave katrore
t rendit t katrt ose m tepr, duke i zbrthyer
sipas nj rreshti ose shtylle.
Zbatimi i prcaktorve t rendeve t larta
pr zgjidhjen e sistemeve t m tepr ekuacioneve lineare
me metodn e Cramer-it.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prmbajtja
1 Sistemet e katr ekuacionesh lineare
2 Minort dhe kofaktort e nj prcaktori
3 Prcaktort e matricave t rendeve t larta
4
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shembull sistemi katr ekuacionesh lineare
Shembull (. . . )
Nj korporat prbhet nga 4 departamente.
Produktiviteti i secilit departament ndikon nevojat e puns
t departamenteve tjera.
Paraqitni ekuacionet pr llogaritjen e vllimeve t prodhimit
t departamenteve n qoft se. . .
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shembull sistemi katr ekuacionesh lineare. (Vazhdim)
Shembull
. . . tabela vuese tregon sasin e prodhimit t departamentit t i -t
t nevojshme pr prodhimin e nj njsie t departamentit t j -t,
dhe sasit e produkteve nale t planikuara pr departament.
Dept. Koecientt Prodhimi
1 2 3 4 nal
1 0.1 0.1 0.2 0.1 500
2 0.2 0.3 0.3 0.2 100
3 0.2 0.1 0.3 0.1 200
4 0.2 0 0 0.1 1000
Tabela: Koecientt e ndikimeve ndrmjet departamenteve
www.e-Libraria.com
Prfundim
Zgjidhje. . .
Shnojm me q
1
, q
2
, q
3
, q
4
sasit (t panjohura)
e prodhimit t departamentit 1, 2, 3 prkatsisht 4.
Ather, vllimet e prodhimit t secilit nga departamentet
mund t paraqiten me ekuacionet vuese:
q
1
= 0.1q
1
+0.1q
2
+0.2q
3
+0.1q
4
+500
q
2
= 0.2q
1
+0.3q
2
+0.3q
3
+0.2q
4
+100
q
3
= 0.2q
1
+0.1q
2
+0.3q
3
+0.1q
4
+200
q
4
= 0.2q
1
+ 0q
2
+ 0q
3
+0.1q
4
+1000.
www.e-Libraria.com
Prfundim
. . . Zgjidhje.
Pas grupimit t t panjohurave nga ant e majta t barazimeve,
tojm sistemin e katr ekuacioneve lineare
0.9q
1
0.1q
2
0.2q
3
0.1q
4
= 500
0.2q
1
+0.7q
2
0.3q
3
0.2q
4
= 100
0.2q
1
0.1q
2
+0.7q
3
0.1q
4
= 200
0.2q
1
+0.9q
4
= 1000.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Le t jet A nj matric katrore e rendit n
A =
a
11
a
12
a
13
. . . a
1n
a
21
a
22
a
23
. . . a
2n
a
31
a
32
a
33
. . . a
3n
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
a
n1
a
n2
a
n3
. . . a
nn
.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Minort dhe kofaktort e nj prcaktori. (Vazhdim)
Minort dhe kofaktort
Nse largojm nga matrica A rreshtin e i -t dhe shtylln e j -t,
prcaktori i matrics s mbetur katore t rendit n 1
quhet minor i matrics A, dhe zakonisht e shnojm me M
.
Prodhimi
= (1)
i +j
M
,
i minorit me parashenjn prkatse, quhet kofaktor i a
.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shembull
Llogaritni kofaktort e matrics
A =
1 2 -3
0 1 2
0 0 1
.
Zgjidhje. . .
11
= (1)
1+1
M
11
= (1)
2
M
11
=
1 2
0 1
= 1,
12
= (1)
1+2
M
12
= (1)
3
M
12
=
0 2
0 1
= 0,
www.e-Libraria.com
Prfundim
. . . Zgjidhje. . .
13
= (1)
1+3
M
13
= (1)
4
M
13
=
0 1
0 0
= 0,
21
= (1)
2+1
M
21
= (1)
3
M
21
=
2 3
0 1
= 2,
22
= (1)
2+2
M
22
= (1)
4
M
22
=
1 3
0 1
= 1,
23
= (1)
2+3
M
23
= (1)
5
M
23
=
1 2
0 0
= 0,
www.e-Libraria.com
Prfundim
. . . Zgjidhje.
31
= (1)
3+1
M
31
= (1)
4
M
31
=
2 3
1 2
= 7,
32
= (1)
3+2
M
32
= (1)
5
M
32
=
1 3
0 2
= 2,
33
= (1)
3+3
M
33
= (1)
6
M
33
=
1 2
0 1
= 1.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prcaktori i nj matrice t rendit n . . .
Prcaktori i nj matrice A t rendit n (n > 1) sht
shuma e prodhimeve t elementeve t nj rreshti ose nj shtylle
me kofaktort e vet;
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prcaktort e matricave t rendeve t larta. (Vazhdim)
. . . Prcaktori i nj matrice t rendit n
d.m.th., sipas rreshtit t i -t
det A =
a
11
a
12
a
13
. . . a
1j
. . .
a
1n
a
21
a
22
a
23
. . . a
2j
. . .
a
2n
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
a
i 1
a
i 2
a
i 3
. . . a
. . .
a
in
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
a
n1
a
n2
a
n3
. . . a
nj
. . .
a
nn
= a
i 1
i 1
+a
i 2
i 2
+ +a
in
in
,
ose sipas shtylls s j -t
det A = a
1j
1j
+a
2j
2j
+ +a
nj
nj
.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shembull
Llogaritni prcaktorin e matrics vuese t rendit t katrt
A =
0 1 2 3
2 0 2 5
0 1 0 1
3 2 1 2
.
Zgjidhje. . .
det A = 0
31
+1
32
+0
33
+1
34
www.e-Libraria.com
Prfundim
. . . Zgjidhje.
= 1 (1)
3+2
0 2 3
2 2 5
3 1 2
+ 1 (1)
3+4
0 1 2
2 0 2
3 2 1
= (1)
5
10 + (1)
7
12 = 22.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shembull
Zgjidhni sistemin e katr ekuacioneve lineare
0.9q
1
0.1q
2
0.2q
3
0.1q
4
= 500
0.2q
1
+0.7q
2
0.3q
3
0.2q
4
= 100
0.2q
1
0.1q
2
+0.7q
3
0.1q
4
= 200
0.2q
1
+0.9q
4
= 1000.
Zgjidhje. . .
Sipas metods s Cramer-it kemi
q
1
=
d
1
det A
, q
2
=
d
2
det A
, q
3
=
d
3
det A
, q
4
=
d
4
det A
,
www.e-Libraria.com
Prfundim
Zgjidhja e nj sistemi katr ekuacionesh lineare. (Vazhdim)
. . . Zgjidhje. . .
ku
det A =
0.9 0.1 0.2 0.1

0.2 0.7 0.3 0.2
0.2 0.1 0.7 0.1
0.2 0 0 0.9
= 0.2
41
+0
42
+0
43
+0.9
44
= = 0.3096,
www.e-Libraria.com
Prfundim
. . . Zgjidhje. . .
d
1
=
500 0.1 0.2 0.1

100 0.7 0.3 0.2
200 0.1 0.7 0.1
1000 0 0 0.9
= 1000
41
+0
42
+0
43
+0.9
44
= = 326.7,
www.e-Libraria.com
Prfundim
. . . Zgjidhje. . .
d
2
=
0.9 500 0.2 0.1

0.2 100 0.3 0.2
0.2 200 0.7 0.1
0.2 1000 0 0.9
= 0.2
41
+1000
42
+0
43
+0.9
44
= = 383.5,
www.e-Libraria.com
Prfundim
. . . Zgjidhje. . .
d
3
=
0.9 0.1 500 0.1

0.2 0.7 100 0.2
0.2 0.1 200 0.1
0.2 0 1000 0.9
= 0.2
41
+0
42
+1000
43
+0.9
44
= = 296.1,
www.e-Libraria.com
Prfundim
. . . Zgjidhje. . .
d
4
=
0.9 0.1 0.2 500

0.2 0.7 0.3 100
0.2 0.1 0.7 200
0.2 0 0 1000
= 0.2
41
+0
42
+1000
43
+1000
44
= = 416.6.
www.e-Libraria.com
Prfundim
. . . Zgjidhje. . .
Prandaj,
q
1
=
d
1
det A
=
326.7
0.3096
1,055.23,
q
2
=
d
2
det A
=
383.5
0.3096
1,238.70,
q
3
=
d
3
det A
=
296.1
0.3096
956.40,
q
4
=
d
4
det A
=
416.6
0.3096
1,345.61.
www.e-Libraria.com
Prfundim
. . . Zgjidhje.
Prfundimisht, meq n zbatimin ton q
1
, q
2
, q
3
, q
4
paraqesin sasi prodhimi t shprehur n njsi, kemi
q
1
1,055, q
2
1,239, q
3
956, q
4
1,346.
www.e-Libraria.com
Prfundim
F. M. Berisha, M. Q. Berisha, Matematik pr biznes dhe
ekonomiks, fq. 1928.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prfundim
Llogaritja e minorve dhe kofaktorve t nj prcaktori
Zbatimi i kofaktorve pr t zbrthyer nj prcaktor
sipas nj rreshti ose nj shtylle
Llogaritja e prcaktorve t rendit t katrt
Zbatimi i prcaktorve t rendit t katrt
pr zgjidhjen e nj sistemi t katr ekuacionesh lineare
me metodn e Cramer-it
www.e-Libraria.com
Metoda e eliminimit e Gauss-it
Prodhimi skalar dhe prodhimi matricor
Matrica identike dhe matrica inverse
Prfundim
Shumzimi i matricave. Matrica inverse
F. M. Berisha
Shumzimi i matricave. Matrica inverse 1
www.e-Libraria.com
Prfundim
Zgjidhja e nj sistemi m tepr ekuacionesh lineare
me metodn e eliminimit t Gauss-it.
Zgjerimi i veprimeve me matrica me dy operacione t reja:
prodhimi skalar dhe prodhimi matricor.
Nxnja e nocioneve t matrics identike, matrics josingulare,
matrics inverse dhe matrics s adjonguar.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prmbajtja
1
2
3
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shembull
Zgjidhni sistemin
x
1
+ x
2
+3x
4
= 4
2x
1
+ x
2
x
3
+ x
4
= 1
3x
1
x
2
x
3
+2x
4
= 3
x
1
+2x
2
+3x
3
x
4
= 4
Zgjidhje. . .
Prshkruajm ekuacionin e par,
shumzojm ekuacionin e par me 2 dhe e zbresim nga i dyti,
shumzojm t parin me 3 dhe e zbresim nga i treti
i mbledhim t parin ekuacionit t katrt.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Metoda e eliminimit e Gauss-it. (Vazhdim)
. . . Zgjidhje. . .
(E
2
2E
1
) (E
2
)
(E
3
3E
1
) (E
3
)
(E
4
+E
1
) (E
4
)
x
1
+ x
2
+3x
4
= 4
x
2
x
3
5x
4
= 7
4x
2
x
3
7x
4
= 15
3x
2
+ 3x
3
+2x
4
= 8.
www.e-Libraria.com
Prfundim
. . . Zgjidhje. . .
(E
3
4E
2
) (E
3
)
(E
4
+ 3E
2
) (E
4
)
x
1
+ x
2
+ 3x
4
= 4
x
2
x
3
5x
4
= 7
+3x
3
+13x
4
= 13
13x
4
= 13.
www.e-Libraria.com
Prfundim
. . . Zgjidhje.
Sistemin e fundit mund ta zgjidhim me zvendsim nga prapa:
x
4
=
13
13
= 1
x
3
=
13 13x
4
3
=
1
3
(13 13 1) = 0
x
2
= (7 + 5x
4
+ x
3
) = (7 + 5 1 + 0) = 2
x
1
= 4 3x
4
x
2
= 4 3 2 = 1.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Mbani mend!
Edhe m leht, pa i shnuar fare ndryshoret e ekuacioneve,
metodn do t mund ta zbatonim
duke e aplikuar n matricn e zgjeruar t sistemit,
e cila prbhet nga matrica e koecientve t sistemit,
t cils i prshkruhet nga e djathta shtylla e lir.
Pastaj veprimet kryhen mbi elementt e ksaj matrice.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prodhimi skalar
Prodhimi me nj skalar
N qoft se k sht nj numr (ose, skalar),
ather prodhimi skalar i skalarit k me nj matric A
sht matrica B e rendit t njjt sikur A,
elementet e s cils jan t barabart me prodhimin
e elementve prkats t A me k;
pra, B = kA = [b
ij
], ku b
ij
= k a
ij
.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prodhimi skalar. (Vazhdim)
Shembull
Shumzoni skalarisht matricn
A =
1 2
3 4
me numrin 5.
Zgjidhje. . .
kA = 5
1 2
3 4
5 (1) 5 2
5 3 5 (4)
5 10
15 20
.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prodhimi matricor
N qoft se matrica A sht e rendit m p,
kurse matrica B e rendit p n,
ather prodhimi A B do t jet matric e rendit m n
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prodhimi matricor
Prodhimi matricor
N qoft se A sht nj matric e rendit m p
dhe B sht nj matric e rendit p n,
ather prodhimi matricor i matrics A me B
sht matrica C e rendit m n,
elementet e s cils jan t barabarta me shumn
e prodhimeve t elementeve t nj rreshti t A
me elementet prkatse t nj shtylle t B;
pra, C = AB = [c
ij
], ku
c
ij
= a
i 1
b
1j
+ a
i 2
b
2j
+ + a
ip
b
pj
=
p
k=1
a
ik
b
kj
.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prodhimi matricor. (Vazhdim)
Shembull
Le t jen
A =
2 1 1
3 1 2
0 2 3
, B =
1 1 1
2 1 2
3 0 3
.
Llogaritni prodhimin AB.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prodhimi matricor. (Vazhdim)
Zgjidhje.
Meq dimensionet e matricave A e B jan 3 3 dhe 3 3,
ather sht i mundur prodhimi AB,
dhe rezultati do t jet matric 3 3:
AB =
2 1 -1
3 1 2
0 -2 -3
1 -1 1
2 -1 2
3 0 3
1 3 1
11 4 11
13 2 13
.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Matrica identike
Matric identike
Matric identike I sht nj matric katrore
e cila i ka t gjitha elementet e diagonales t barabart me 1,
kurse t gjith elementet tjer t barabart me 0.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shembuj matricash identike
Shembull
1 0
0 1
1 0 0
0 1 0
0 0 1
1 0 0 0
0 1 0 0
0 0 1 0
0 0 0 1
.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Matrica identike. (Vazhdim)
Shembull
Gjeni prodhimin e nj matrice katrore t rendit 2
A =
a
11
a
12
a
21
a
22
me matricn identike I t rendit 2 2. Gjeni pastaj prodhimit IA.

www.e-Libraria.com
Prfundim
Zgjidhje.
AI =
a
11
a
12
a
21
a
22
1 0
0 1
a
11
1 +a
12
0 a
11
0 +a
12
1
a
21
1 +a
22
0 a
21
0 +a
22
1
a
11
a
12
a
21
a
22
= A.
IA =
1 0
0 1
a
11
a
12
a
21
a
22
1 a
11
+0 a
21
1 a
12
+0 a
22
0 a
11
+1 a
21
0 a
12
+1 a
22
a
11
a
12
a
21
a
22
= A.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Vetia e nj matrice identike
Mund t vrtetohet se pr do matric katrore A t rendit n
dhe do matric identike I t rendit n vlen
AI = IA = A
www.e-Libraria.com
Prfundim
Matrica inverse
Matrica inverse
Pr matric katrore A t rendit n themi se sht josingulare
n qoft se det A = 0.
N qoft se A sht nj matric josingulare,
ather matrica inverse e A, e shnojm me A
1
,
quhet matrica e till q
A A
1
= A
1
A = I.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Matrica inverse. (Vazhdim)
Matrica inverse
N qoft se A sht nj matric josingulare,
ather matrica e saj inverse A
1
sht
A
1
=
1
det A
adj A,
ku adj A sht matrica e adjonguar e matrics A,
e cila prbht nga kofaktort sipas rreshtave t elementve t A
t rradhitur sipas shtyllave:
adj A =
11

21

31
. . .
n1
12

22

32
. . .
n2
13

23

33
. . .
n3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1n

2n

3n
. . .
nn
.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Sistemi i ekucacioneve lineare n trjat matricore. . .
Sistemi i ekucacioneve lineare
a
11
x
1
+a
12
x
2
+a
13
x
3
+ +a
1n
x
n
= b
1
a
21
x
1
+a
22
x
2
+a
23
x
3
+ +a
2n
x
n
= b
2
.
.
.
a
n1
x
1
+a
n2
x
2
+a
n3
x
3
+ +a
nn
x
n
= b
n
,
mund t shkruhet si barazim matricor
AX = B,
ku A sht matrica e sistemit, X sht shtylla e t panjohurave,
kurse B sht shtylla e lir;
www.e-Libraria.com
Prfundim
. . . Sistemi i ekucacioneve lineare n trjat matricore
d.m.th.
A =
a
11
a
12
a
13
. . . a
1n
a
21
a
22
a
23
. . . a
2n
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
a
n1
a
n2
a
n3
. . . a
nn
,
X =
x
1
x
2
.
.
.
x
n
, B =
b
1
b
2
.
.
.
b
n
.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Zgjidhja e nj sistemi me an t matrics inverse
X = A
1
B
sht zgjidhja e ekuacionit matricor t sistemit.
Vrtet,
AX = A(A
1
B) = (AA
1
)B = IB = B.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Mbani mend!
Llogaritja e matrics inverse krkon numr t madh veprimesh,
prandaj sht e paprshtatshme pr tu zbatuar n praktik.
N rastin e prgjithshm, metoda m e prshtatshme
pr zgjidhjen e nj sistemi ekuacionesh lineare
sht metoda e Gauss-it.
www.e-Libraria.com
Prfundim
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prfundim
Teknika e zgjidhjes s nj sistemi ekuacionesh lineare
me metodn e Gauss-it.
Llogaritja e prodhimit t nj matrice me nj skalar
dhe me nj matric.
Kuptimi i lidhmris ndrmjet nj sistemi ekuacionesh lineare
dhe ekuacionit matricor t tij.
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Vargjet dhe serit
Vargjet dhe limitet e vargjeve
F. M. Berisha
Vargjet dhe serit 1
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Nxnja e nocioneve t vargut t pafundm dhe limitit t tij.
Gjetja e limitit t nj vargu me an t rregullave
t llogaritjes s limitit.
Futja e nocionit t numrit e: bazs natyrore eksponenciale.
Vargjet dhe serit 2
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Prmbajtja
1
Vargjet e pafundme
2
Limiti i nj vargu
Nocioni i limitit
Vetit e limiteve
Baza natyrore eksponenciale e
Vargjet dhe serit 3
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Vargjet e fundme
Varg i fundm quhet nj matric rresht [a
1
, a
2
, a
3
, . . . , a
p
]
me dimensione 1 p.
Kur asim pr vargje, zakonisht, i lm menjan
kllapat e matrics:
a
1
, a
2
, a
3
, . . . , a
p
ose, edhe me shkurt, {a
n
}
p
n=1
.
N qoft se kemi nj varg t fundm {a
n
}
p
n=1
,
ather do numri t plot n nga intervali 1 n p
i sht shoqruar nj numr real a
n
:
n 1 2 3 . . . p
a
n
a
1
a
2
a
3
. . . a
p
Vargjet dhe serit 4
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Vargjet e pafundme
N qoft se numrin n nuk e kuzojm nga sipr me p;
d.m.th., fardo numri t plot n 1 (pra, numri natyror)
i shoqrohet nj numr real a
n
,
ather tohet varg i pafundm (ose, shkurt, varg)
Shoqrimi:
n 1 2 3 . . . n . . .
a
n
a
1
a
2
a
3
. . . a
n
. . .
Shnimi:
a
1
, a
2
, a
3
, . . . , a
n
, . . .
ose, shkurt, {a
n
}
n=1
Vargjet dhe serit 5
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Shembuj vargjesh
Shembull (. . . )
1
N qoft se rregulla e shoqrimit t n me a
n
sht a
n
=
1
n
,
ather a
1
=
1
1
= 1, a
2
=
1
2
, a
3
=
1
3
, . . . , prandaj vargu i
tuar sht
1,
1
2
,
1
3
, . . . ,
1
n
, . . .
2
N qoft se a
n
=
n
n+1
, ather vargu i tuar sht
1
2
,
2
3
,
3
4
, . . . ,
n
n +1
, . . .
Vargjet dhe serit 6
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Shembuj vargjesh. (Vazhdim)
Shembull (. . . )
3
N qoft se a
n
= (1)
n 1
2n
, ather vargu i tuar sht
1
2
,
1
4
,
1
6
, . . . , (1)
n
1
2n
, . . .
Vargjet dhe serit 7
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Nocioni i limitit
Vetit e limiteve
Limiti i nj vargu
Sjellja e vargut a
n
=
1
n
kur n rritet pafundsisht:
n 10 100 200 500 1000 10000
a
n
0.1 0.01 0.005 0.002 0.001 0.0001
Termi a
n
i afrohet numrit 0 kur numri n rritet pafundsisht:
lim
n
a
n
= 0.
Interpretimi gjeometrik i shprehjes lim
n
a
n
= 0
0
a
n
1
1
1
2
1
3
1
5
1
10
1
20
1
50
Vargjet dhe serit 8
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Nocioni i limitit
Vetit e limiteve
Limiti i nj vargu. (Vazhdim)
Limiti i nj vargu
N qoft se a
n
i afrohet gjithmon m afr numrit L
kur n rritet pafundsisht,
ather L sht limit i a
n
kur n tenton nga :
lim
n
a
n
= L
Vargjet dhe serit 9
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Nocioni i limitit
Vetit e limiteve
Vetit e limiteve
Vetit algjebrike t limiteve
N qoft se ekzistojn lim
n
a
n
dhe lim
n
b
n
, ather
lim
n
(a
n
+ b
n
) = lim
n
a
n
+ lim
n
b
n
,
lim
n
(a
n
b
n
) = lim
n
a
n
lim
n
b
n
,
lim
n
(ka
n
) = k lim
n
a
n
pr do konstant k,
lim
n
(a
n
b
n
) =
lim
n
a
n
lim
n
b
n
,
lim
n
a
n
b
n
=
lim
n
a
n
lim
n
b
n
n qoft se lim
n
b
n
= 0,
lim
n
a
p
n
=
lim
n
a
n
p
n qoft se ekziston lim
n
a
p
n
.
Vargjet dhe serit 10
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Nocioni i limitit
Vetit e limiteve
Vetit e limiteve. (Vazhdim)
Limitet e vargjeve elementare
Limiti i nj konstante sht vet konstanta:
lim
n
k = k.
Limiti i a
n
= n kur n sht:
lim
n
n = .
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Nocioni i limitit
Vetit e limiteve
Shembull
Le t jet k > 0 nj konstant.
Limiti i nj fuqie n
k
:
lim
n
n
k
= .
Limiti i vlers reciproke t fuqis:
lim
n
1
n
k
= lim
n
1
n
k
=
lim
n
1
n
k
= 0
k
= 0.
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Nocioni i limitit
Vetit e limiteve
Limiti i nj shprehjeje polinomiale
N qoft se a
n
= 0, ather
lim
n
(a
k
n
k
+ a
k1
n
k1
+ + a
1
n + a
0
) = lim
n
a
k
n
k
.
D.m.th., pr t gjetur limitin, marrim limitin e termit
me fuqin m t madhe.
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Nocioni i limitit
Vetit e limiteve
Shembull
Gjeni
lim
n
(1 n
2
+ 4n
3
3n
4
).
Zgjidhje.
lim
n
(1 n
2
+ 4n
3
3n
4
) = lim
n
(3n
4
)
= 3( lim
n
n
4
) = .
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Nocioni i limitit
Vetit e limiteve
Limiti i nj shprehjeje racionale
Pr t gjetur limitin kur n t nj shprehjeje racionale sipas n:
1
Krahasoni fuqit m t mdha t numruesit dhe emruesit,
dhe pjestoni numruesin dhe emruesin
me n t ngritur n m t vogln nga kto fuqi.
2
Gjeni limitet e numruesit dhe emruesit t ri.
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Nocioni i limitit
Vetit e limiteve
Shembull
Gjeni
lim
n
3n
2
2n +1
2n
2
+3n 1
.
Zgjidhje.
Pjestojm numruesin dhe emruesin me n
2
:
lim
n
3n
2
2n +1
2n
2
+3n 1
= lim
n
3n
2
2n+1
n
2
2n
2
+3n1
n
2
= lim
n
3
2
n
+
1
n
2
2 +
3
n

1
n
2
=
3 0 +0
2 +0 0
=
3
2
.
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Nocioni i limitit
Vetit e limiteve
Shembull
Gjeni
lim
n
n
2
+ 2n + 1
5n 2
.
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Nocioni i limitit
Vetit e limiteve
Zgjidhje.
Pjestojm numruesin dhe emruesin me n:
lim
n
n
2
+2n +1
5n 2
= lim
n
n +2 +
1
n
5
2
n
.
Meq
lim
n
n +2 +
1
n
= dhe lim
n
5
2
n
= 5,
rrjedh se
lim
n
n
2
+2n +1
5n 2
= .
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Nocioni i limitit
Vetit e limiteve
Numri e
Marrim n shqyrtim limitin e vargut a
n
=
1 +
1
n
n
:
e = lim
n
1 +
1
n
n
.
Sjellja e vargut kur n :
n 1 10 100 1, 000 10, 000 100, 000
1 +
1
n
n
2 2.5937 2.7048 2.7169 2.7182 2.7183
Vlera e numrit e:
e = 2.71828...
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Nocioni i limitit
Vetit e limiteve
Numri e. (Vazhdim)
Numri
e = lim
n
1 +
1
n
n
= 2.71828...
quhet baza natyrore eksponenciale.
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
www.e-Libraria.com
Vargjet e pafundme
Limiti i nj vargu
Prfundim
Prfundim
Nj varg i pafundm {a
n
}
n=1
dhe limiti i tij lim
n
a
n
Vetit e limiteve:
Vetit algjebrike t limiteve
Limitet e vargjeve elementare lim
n
k dhe lim
n
n
Limiti i nj shprehjeje polinomiale
Limiti i nj shprehjeje racionale
www.e-Libraria.com
Vargu (progresioni) aritmetik
Vargu (progresioni) gjeometrik
Prfundim
Progresioni aritmetik dhe ai gjeometrik
F. M. Berisha
Progresioni aritmetik dhe ai gjeometrik 1
www.e-Libraria.com
Prfundim
Nxnja e nocioneve t dy tipesh t rndsishme vargjesh:
vargut aritmetik dhe atij gjeometrik.
Llogaritja e nj termi t fardoshm dhe shums s termave
t nj vargu aritmetik ose gjeometrik.
Zbatime n bines dhe ekonomiks.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prmbajtja
1
2
www.e-Libraria.com
Prfundim
Varg (progresion) aritmetik
Vargu a
1
, a
2
, a
3
, . . . , a
n
, . . . sht varg (ose progresion) aritmetik
n qoft se do element ndryshon nga elementi paraardhs
pr nj numr konstant d (t quajtur diferenc, ose ndryshim);
d.m.th., n qoft se pr do n > 1 sht
a
n
a
n1
= d.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Vargu (progresioni) aritmetik. (Vazhdim)
Shembull
Nj biznes prodhimi detergjenti kishte n vitin 2005
produktin vjetor 147 ton.
Pronari ka planikuar q do vit t rris produktivitetin
pr 4.5 ton.
Sa do t jet prodhimi i planikuar vjetor n vitin 2007?
www.e-Libraria.com
Prfundim
Vargu (progresioni) aritmetik. (Vazhdim)
Zgjidhje.
Vargu i prodhimeve t planikuara vjetore sht progresion
aritmetik:
Viti 2005 2006 2007 . . .
n 1 2 3 . . .
a
n
147 151.5 156 . . .
Pra, prodhimi vjetor n vitin 2007 sht parapar t jet
a
3
= 156 ton detergjent.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Termi i prgjithshm i nj vargu aritmetik
Termi i prgjithshm i nj vargu aritmetik:
a
n
= a
n1
+ d = (a
n2
+ d) + d = a
n2
+ 2d
= a
n3
+ 3d = = a
1
+ (n 1)d.
Termi i prgjithshm i nj vargu aritmetik me term t par a
1
dhe ndryshim d sht
a
n
= a
1
+ (n 1)d.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Termi i prgjithshm i nj vargu aritmetik. (Vazhdim)
Shembull
Gjeni sasin e prodhimit vjetor t planikuar pr vitin 2015
n zbatimin nga shembulli i mparm.
Zgjidhje.
Si pam, prodhimet e planikuara vjetore formojn varg aritmetik
me a
1
= 147, d = 4.5.
Tani krkohet elementi a
11
i vargut.
a
11
= a
1
+ (11 1)d = 147 + 10 4.5 = 192
ton.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shuma a termave t nj vargu aritmetik
Shuma a termave t nj vargu aritmetik
Shuma e n termave t par t nj vargu aritmetik me term t
par a
1
dhe ndryshim d sht
S
n
=
n
2
(a
1
+ a
n
),
ose
S
n
=
n
2
[2a
1
+ (n 1)d].
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shuma a termave t nj vargu aritmetik. (Vazhdim)
Shembull
sht vlersuar se javn e par kontributet nn ndikimin
e nj kampanjeje pr ngritje fondesh do t jen 5,000 C,
kurse gjat javve t ardhshme
do jav do t zvoglohen pr 600 C.
Llogaritni totalin fondeve t ngritura nga kampanja
gjat periudhs kohore 8 javore.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Zgjidhje.
Vargu i fondeve javora t ngritura nga kampanja
sht progresion aritmetik me element t par a
1
= 5000
dhe diferenc d = 600.
S
8
=
8
2
[2 5,000 + (8 1) (600)] = 23,200
euro.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Varg (progresion) gjeometrik
Vargu a
1
, a
2
, a
3
, . . . , a
n
, . . . sht varg (ose progresion) gjeometrik
n qoft se do element tohet si prodhim i elementit paraardhs
me nj faktor konstant q (t quajtur hers);
d.m.th., n qoft se pr do n > 1 sht
a
n
a
n1
= q.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Termi i prgjithshm i nj vargu gjeometrik
Termi i prgjithshm i nj vargu gjeometrik:
a
n
= a
n1
q = (a
n2
q)q = a
n2
q
2
= a
n3
q
3
= = a
1
q
n1
.
Termi i prgjithshm i nj vargu gjeometrik me term t par a
1
dhe hers q sht
a
n
= a
1
q
n1
.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Termi i prgjithshm i nj vargu gjeometrik. (Vazhdim)
Shembull
Nj prodhues vlerson se t hyrat vjetore
nga prodhimi dhe shitja e nj malli do t rriten do vit pr 15%.
Sa jan t hyrat e vlersuara vjetore pr vitin 2015
n qoft se n fund t vitit 2005 kishte t hyra vjetore
prej 100,000 C?
www.e-Libraria.com
Prfundim
Zgjidhje. . .
Pr t hyrat vjetore gjat periudhs s par vjm R
1
= 100,000.
Meq t hyrat vjetore do vit t rriten pr 15%, kemi
R
2
= R
1
+R
1

15
100
= R
1
1 +
15
100
.
N qoft se t hyrat vjetore pr periudhn e n-t i shnojm me R
n
,
kurse ato t periudhs paraprake me R
n1
, ather
R
n
= R
n1
+R
n1

15
100
= R
n1
1 +
15
100
,
q do t thot se vargu i t hyrave vjetore sht progresion
gjeometrik me hersin q = 1 +
15
100
= 1.15.
www.e-Libraria.com
Prfundim
. . . Zgjidhje.
T hyrat e vlersuara vjetore pr vitin 2015 do t jen
R
11
= 100,000 1.15
10
404,556
euro.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shuma a termave t nj vargu gjeometrik
Shuma a termave t nj vargu gjeometrik
Shuma e n termave t par t nj vargu gjeometrik
me term t par a
1
dhe hers q sht
S
n
= a
1
q
n
1
q 1
.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shuma a termave t nj vargu gjeometrik. (Vazhdim)
Shembull
Supozojm se gjat vitit t par t shfrytzimit
nj makin e caktuar industriale gjeneron prot prej 3,000 C
dhe se do vit t ardhshm proti zvoglohet pr 13%.
Sa do t jet proti total i gjeneruar nga shfrytzimi i makins
pr 15 vjet?
www.e-Libraria.com
Prfundim
Zgjidhje.
Shnojm me P
n
protin pr vitin e n-t. Ather
P
n
= P
n1
P
n1

13
100
= P
n1
1
13
100
,
q d.m.th. se vargu i proteve vjetore sht progresion gjeometrik
me hers q = 1
13
100
= 0.87 dhe element t par P
1
= 3,000.
S
15
= 3,000
0.87
15
1
0.87 1
20,219.6
euro.
www.e-Libraria.com
Prfundim
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prfundim
Nocionet vargjeve aritmetike dhe gjeometrike.
Gjetja dhe zbatimi n aplikacione e termit t prgjithshm
Gjetja dhe zbatimi n aplikacione e shums s termave
www.e-Libraria.com
Konvergjenca e nj serie
Serit gjeometrike
Prcaktimi i natyrs s nj serie
Prfundim
Serit
F. M. Berisha
Serit 1
www.e-Libraria.com
Serit gjeometrike
Prfundim
Nxnja e nocionit t nj serie dhe konvergjencs s saj.
Llogaritja e shums s nj serie gjeometrike.
Prcaktimi i natyrs s nj serie t thjesht.
Serit 2
www.e-Libraria.com
Serit gjeometrike
Prfundim
Prmbajtja
1
2
Serit gjeometrike
3
Serit 3
www.e-Libraria.com
Serit gjeometrike
Prfundim
Nocioni i nj serie
Le t jet a
1
, a
2
, a
3
, . . . , a
n
, . . . nj varg.
Formojm vargun e shumave {S
n
}
n=1
t termave t vargut {a
n
}
n=1
:
S
1
= a
1
,
S
2
= a
1
+a
2
,
S
3
= a
1
+a
2
+a
3
,
.
.
.
S
n
= a
1
+a
2
+a
3
+ +a
n
=
n
k=1
a
k
,
.
.
.
Themi se vargu {S
n
}
n=1
sht nj seri.
N qoft se ekziston, limiti S = lim
n
S
n
quhet shum e seris.
Serit 4
www.e-Libraria.com
Serit gjeometrike
Prfundim
Nocioni i nj serie. (Vazhdim)
Seri
N qoft se {a
n
}
n=1
sht nj varg numrash,
ather vargu i shumave t pjesshme S
n
=
n
k=1
a
k
t tij
quhet seri.
N qoft se S = lim
n
S
n
, ather S sht shuma e seris:
S = a
1
+a
2
+a
3
+ +a
n
+ =
k=1
a
k
.
N qoft se ekziston shuma e nj serie,
ather themi se seria sht konvergjente;
n t kundrtn seria sht divergjente.
Serit 5
www.e-Libraria.com
Serit gjeometrike
Prfundim
Seria

n=1
1/n
Shembull
Shqyrtoni natyrn (konvergjente ose divergjente) e seris
n=1
1
n
Serit 6
www.e-Libraria.com
Serit gjeometrike
Prfundim
Seria

n=1
1/n. (Vazhdim)
Zgjidhje.
Tabela vijuese na jep nj ide intuitive mbi natyrn e seris
n=1
1
n
.
n 1 2 5 10 100 1000 10000
n
k=1
1
k
1 1.5 2.2833 2.9290 5.1874 7.4855 9.7876
Pra, kemi prshtypjen se shumat e pjesshme rriten pafundsisht:
n=1
1
n
= .
Serit 7
www.e-Libraria.com
Serit gjeometrike
Prfundim
Seria

n=1
1/n
2
Shembull
far sht natyra e seris vijuese?
n=1
1
n
2
Zgjidhje.
n 10 100 10
3
10
4
10
5
10
6
n
k=1
1
k
2
1.5498 1.6350 1.6439 1.6448 1.6449 1.6449
Nga tabela shohim intuitivisht se seria
n=1
1
n
2
konvergjon.
Shuma e saj nuk e tejkalon, pr shembull, numrin 2.
Serit 8
www.e-Libraria.com
Serit gjeometrike
Prfundim
Seria

n=1
1/n
k
Natyra e seris

n=1
1
n
k
N qoft se k > 1, ather seria

n=1
1
n
k
konvergjon.
N qoft se k 1, ather seria

n=1
1
n
k
divergjon.
Serit 9
www.e-Libraria.com
Serit gjeometrike
Prfundim
Serit gjeometrike
N qoft se vargu {a
1
}
n=1
sht varg gjeometrik,
ather serin

n=1
a
n
e quajm seri gjeometrike.
Shuma e saj sht (rikujtoni pikn paraprake)
lim
n
S
n
= lim
n
a
1
q
n
1
q 1
= a
1
lim
n
q
n
1
q 1
.
mund t themi mbi lim
n
q
n
pr vlera t dhna
t konstants q?
Serit 10
www.e-Libraria.com
Serit gjeometrike
Prfundim
Serit gjeometrike. (Vazhdim)
Tabela vijuese ilustron sjellje e vargut {q
n
}
n1
pr vlerat q =
2
3
, q =
3
4
, q = 2 dhe q = 1.5.
n 1 2 5 10 50 100
2
3
n
0.6667 0.4444 0.1317 0.017 1.6 10
9
2.5 10
18
3
4
n
0.75 0.5625 0.2373 0.0563 5.7 10
7
3.2 10
13
2
n
2 4 32 1024 1.1 10
15
1.3 10
30
1.5
n
1.5 2.25 7.594 57.67 6.4 10
8
4.1 10
17
Serit 11
www.e-Libraria.com
Serit gjeometrike
Prfundim
Natyra e vargut {q
n
}
n=1
N qoft se 1 < q < 1, ather
lim
n
q
n
= 0.
N qoft se q > 1, ather
lim
n
q
n
= .
N qoft se q < 1, ather nuk ekziston limiti
i vargut {q
n
}
n=1
.
Serit 12
www.e-Libraria.com
Serit gjeometrike
Prfundim
Natyra e nj serie gjeometrike
N qoft se 1 < q < 1, ather
k=1
aq
k
=
a
1 q
.
N qoft se q > 1, ather
k=1
aq
k
= .
N qoft se q < 1, ather seria

k=1
aq
k
divergjon.
Serit 13
www.e-Libraria.com
Serit gjeometrike
Prfundim
Kriteri mbi divergjencn
Kriteri mbi divergjencn e nj serie
N qoft se nj seri

n=1
a
n
konvergjon, ather lim
n
a
n
= 0.
Prandaj, n qoft se nuk sht lim
n
a
n
= 0,
ather seria

n=1
a
n
divergjon.
Serit 14
www.e-Libraria.com
Serit gjeometrike
Prfundim
Kriteri i DAlembert-it
Kriteri i DAlembert-it mbi konvergjencn e nj serie
Pr do n le t jet a
n
> 0 dhe
lim
n
a
n+1
a
n
= L.
N qoft se L < 1, ather seria

n=1
a
n
konvergjon.
N qoft se L > 1, ather seria

n=1
a
n
divergjon.
Serit 15
www.e-Libraria.com
Serit gjeometrike
Prfundim
Serit 16
www.e-Libraria.com
Serit gjeometrike
Prfundim
Prfundim
Nocionet e nj serie, konvergjencs dhe shums s saj.
Natyra e vargut {q
n
}
n=1
dhe limiti i tij.
Llogaritja e shums s nj serie gjeometrike.
Kriteret mbi prcaktimin e natyrs s nj serie.
Serit 17
www.e-Libraria.com
Njehsimi proporcional dhe prqindja
Njehsimi i interesit t thjesht
Prfundim
Hyrje n matematikn nansiare
Njehsimi proporcional dhe prqindja.
F. M. Berisha
Hyrje n matematikn nansiare 1
www.e-Libraria.com
Prfundim
Zgjidhja e nj proporcioni sipas njrs s panjohur.
Njehsimi procentual.
Njehsimi i interesit t thjesht.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prmbajtja
1
2
www.e-Libraria.com
Prfundim
Njehsimi proporcional
Prpjes e dy numrave a = 0 dhe b = 0 quhet hersi i tyre
a
b
;
p.sh.,
10
4
, q sht njsoj sikurse
5
2
.
Barazimi i dy prpjesave quhet proporcion:
a
b
=
c
d
.
Proporcioni
a
b
=
c
d
vlen ather dhe vetm ather
kur ad = bc.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Njehsimi proporcional. (Vazhdim)
Shembull
Zgjidhni ekuacionin
5
x
=
25
12
.
Vrtetim.
Proporcioni i dhn sht ekuivalent me barazimin
25x = 5 12
x =
5 12
25
= 2.4.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prqindja
Prqindja
Madhsit t cilat lidhen me njehsimin e prqindjes jan:
1
Sasia kryesore (kapitali) K sht madhsia nga e cila
duhet t llogaritet shuma e prqindjes.
2
Prqindja p e madhsis s dhn paraqet t qindtat pjes
t asaj madhsie.
3
Shuma e prqindjes (interesi) I sht vlera e llogaritur e
prqindjes nga sasia kryesore.
Relacioni ndrmjet tyre shprehet me an t proporcionit
K
I
=
100
p
,
Simbolikisht, prqindjen p e shnojm me p%.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prqindja. (Vazhdim)
Shembull
mimi i nj prodhimi sht 380 C dhe prqindja e zbritjes p = 5%.
Sa sht interesi I dhe mimi i ri?
Vrtetim.
Kemi K = 380, p = 5; krkohen I dhe K I.
I =
K p
100
=
380 5
100
= 19.
mimi i ri do t jet
K I = 380 19 = 361
euro.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prqindja. (Vazhdim)
Shembull
Nga panxharsheqeri tohet 18% sheqer.
Sa kilogram panxharsheqer nevojiten pr 13,113 kg sheqer?
Vrtetim.
Ktu kemi p = 18, I = 13,113; krkohet K.
Nga proporcioni i prqindjes gjejm
K =
I 100
p
=
13,113 100
18
= 72,850.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Interesi i thjesht
Interesi I n kapitalin K me prqindje vjetore p%
t interesit t thjesht llogaritet sipas formulave:
pr n vite
K
I
=
100
pn
pr m muaj
K
I
=
1200
pm
pr d dit
K
I
=
36000
pd
www.e-Libraria.com
Prfundim
Njehsimi i interesit t thjesht. (Vazhdim)
Shembull
Sa interes sjellin 750 C me 5
1
3
% interes vjetor pr 3 vjet?
Vrtetim.
Kemi K = 750, p = 5
1
3
=
16
3
, n = 3; krkohet I.
Sipas formuls pr interesin e thjesht n baza vjetore,
I =
Kpn
100
=
750
16
3
3
100
= 120.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shembull
Cili kapital do t sjell pr 9 muaj me prqindje vjetore 7%
interes 15,750 C?
Vrtetim.
Kemi p = 7, I = 15,750, m = 9; krkohet K.
Sipas formuls pr interesin e thjesht n baza mujore,
K =
100I
p

12
m
=
100 15,750
7

12
9
= 300,000.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shembull
N qoft se m 24 prill deponohen n bank 6,000 C
me prqindje vjetore 7%, ather sa interes do t tohet
deri m 29 tetor t po ktij viti?
Vrtetim.
Kemi K = 6,000, p = 7, d = 30 6 +5 = 185; krkohet I.
Sipas formuls pr interesin e thjesht n baza ditore,
I =
Kp
100
d
360
=
7 6,000
100
185
360
215.83.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shembull
Me far prqindje vjetore t interesit, 7,125 C sjellin pr 96 dit
interes 152 C?
Vrtetim.
Kemi K = 7,125, d = 96, I = 152; krkohet p.
Sipas formuls pr interesin e thjesht n baza ditore,
p =
100I
K

360
d
=
100 152
7,125

360
96
= 8.
Pra, prqindja vjetore e interesit shts 8%.
www.e-Libraria.com
Prfundim
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prfundim
Nocioni i nj proporcioni dhe zgjidhja e proporcionit
Nocioni i nj prqindjeje dhe njehsimi procentual
n baza vjetore,
n baza mujore,
n baza ditore
www.e-Libraria.com
Njehsimi i interesit t prbr
Kapitalizimi i vazhdueshm
Prfundim
F. M. Berisha
Njehsimi i interesit t prbr 1
www.e-Libraria.com
Prfundim
T kuptuarit e lidhjes ndrmjet njehsimit procentual
dhe llogaritjes s interesit t prbr.
Njehsimi i interesit t prbr me periudha t ndryshme
kapitalizimi.
Kapitalizimi i vazhdueshm.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prmbajtja
1
Rasti i kapitalizimit vjetor
Rasti i kapitalizimit periodik
Shembuj aplikacionesh
2
www.e-Libraria.com
Prfundim
N qoft se interesi llogaritet pas n periudhash prllogaritse,
ather zakonisht zbatohet llogritja e interesit n interes,
ose, si thuhet, interesit t prbr.
T dhnat:
K kapitali llestar,
p prqindja e interesit,
n numri i viteve t kohzgjatjes s kontrats.
K
n
vlera e ardhme e kapitalit.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Njehsimi i interesit t prbr. (Vazhdim)
Pas kapitalizimit t par:
K
1
= K +
Kp
100
= K

1 +
p
100
Pas kapitalizimit t dyt:

K
2
= K
1
+
K
1
p
100
= K
1
1 +
p
100
= K

1 +
p
100
2
Pas kapitalizimit t tret:
K
3
= K
2
+
K
2
p
100
= K
2
1 +
p
100
= K

1 +
p
100
3
,
www.e-Libraria.com
Prfundim
Interesi i prbr me kapitalizim vjetor
Vlera e ardhme me kapitalizim vjetor
N qoft se K C investohen me prqindje vjetore interesi p%
dhe kapitalizim vjetor, vlera e ardhme n fund t vitit t n-t
sht
K
n
= K
1 +
p
100
n
,
Faktor i interesit me kapitalizim vjetor
Vlera
r = 1 +
p
100
quhet faktor i interesit t prbr.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Interesi i prbr me kapitalizim periodik
Vlera e ardhme me kapitalizim periodik
dhe m kapitalizime n vit,
ather numri total i kapitalizimeve sht mn,
prqindja e interesit pr nj periudh kapitalizuese sht
p
m
dhe vlera e ardhme n fund t vitit t n-t sht
K
mn
= K
1 +
p
100m
mn
.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Interesi i prbr me kapitalizim periodik. (Vazhdim)
Faktori i interesit me kapitalizim periodik
N qot se numri i kapitalizimeve n vit sht n,
ather faktori i interesit t prbr sht
r = 1 +
p
100m
.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shembull
N qoft se n llim t vitit 1994 jan deponuar n bank
10,000 C me prqindje 8% (p.a.d) dhe kapitalizim vjetor,
far do t jet vlera e kapitalit n llim t vitit 2015?
Zgjidhje.
Meq K = 10,000, p = 8, n = 2015 1994 = 21, kemi
K
21
= 10,000
1 +
8
100
21
50,338.34.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Vlera e tashme me kapitalizim vjetor
Shembull
far kapitali llestar duhet deponuar n bank me interes vjetor
5% (p.a.d) ashtu q pas 5 vjetsh t disponohet me 1,000 C?
Zgjidhje.
Kemi p = 5, K
5
= 1,000 dhe n = 5. Krkohet K.
K = K
n
1 +
p
100
n
K = 1,000
1 +
5
100
5
783.53.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Gjetja e prqindjes vjetore t interesit
Shembull
far prqindje vjetore interesi t prbr ka paguar banka
n qoft se pas 8 vjetsh nga deponimi i 1,000 C
sht tuar interes prej 400 C?
Zgjidhje.
Kemi K = 1,000, p =?,
K
n
= K +I = 1,000 +400 = 1,400.
p = 100
K
n
K
1
= 100
1,400
1,000
1
4.3.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Numri i kapitalizimeve semestrale
Shembull
Pr ciln koh shuma prej 50,000 C do t rritet pr 25,000 C n
qoft se kapitalizimi sht semestral me 6% (p.a.d)?
www.e-Libraria.com
Prfundim
Numri i kapitalizimeve semestrale. (Vazhdim)
Zgjidhje.
Kemi K = 50,000, p = 6, m = 2,
K
2n
= K +I = 50,000 +25,000 = 75,000.
75,000 = 50,000
1 +
6
100 2
2n
1.03
2n
= 1.5.
2n log 1.03 = log 1.5
n =
log 1.5
2 log 1.03
6.86.
Pra, interesi i dhn do t arrihet (dhe tejkalohet)
n fund t vitit t shtat.
www.e-Libraria.com
Prfundim
N aplikime m t avansuara (kryesisht makroekonomike) ku
ndryshime ndodhin me frekuenc t lart prdoret kapitalizimi
i vazhdueshm.
T dhnat:
K kapitali llestar (vlera e tashme),
p prqindja e interesit me kapitalizim t vazhdueshm,
n numri i viteve t kohzgjatjes s kontrats,
K
n vlera e ardhme e kapitalit.

www.e-Libraria.com
Prfundim
Njehsimi i interesit t prbr me kapitalizim
t vazhdueshm.
Vlera e ardhme me kapitalizim t vazhdueshm
dhe dhe kapitalizim t vazhdueshm,
ather vlera e ardhme n fund t vitit t n-t sht
K
n
= Ke
n
p
100
www.e-Libraria.com
Prfundim
Vlera e tashme me kapitalizim t vazhdueshm
Shembull
Z.-sha Tringa do ti regjistroj studimet e Administrimit t biznesit.
Pas diplomimit pas 4 vjetsh, ajo dshiron t udhtoj n SHBA
pr t cilin udhtim vlerson ti kushtoj 5,000 C.
Sa duhet t investoj sot me 7% (p.a.d)
dhe kapitalizim t vazhdueshm pr t pasur mjaft pr udhtimin.
Zgjidhje.
Kemi n = 4, p = 7, K
4
= 5,000.
K = K
n
e
n
p
100
= 5,000e
4
7
100
3,778.92.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Koha e dyshimit t kapitalit
Shembull
Pr sa koh do t dyshohet shuma e investuar me interes vjetor
8% (p.a.d) dhe kapitalizim t vazhdueshm?
www.e-Libraria.com
Prfundim
Koha e dyshimit t kapitalit. (Vazhdim)
Zgjidhje.
Kemi p = 8.
K
n
= 2K
Ke
n
p
100
= 2K
e
n
p
100
= 2
e
0.08n
= 20.08n = ln 2
n =
ln 2
0.08
8.66
www.e-Libraria.com
Prfundim
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prfundim
Llogaritja e interesit t prbr me
nj kapitalizim n vit (m = 1),
m kapitalizime n vit.
Llogaritja e interesit t prbr me kapitalizim
t vazhdueshm (m ).
www.e-Libraria.com
Sepozitat periodike
Depozitat periodike me kapitalizim periodik
Prfundim
Depozitat periodike
F. M. Berisha
Depozitat periodike 1
www.e-Libraria.com
Sepozitat periodike
Prfundim
T kuptuarit e lidhmris ndrmjet njehsimit procentual
shums s nj progresioni gjeometrik dhe llogaritjes s vlers
s ardhme t depozitave periodike.
Njehsimi i depozitave periodike me kapitalizim periodik.
www.e-Libraria.com
Sepozitat periodike
Prfundim
Prmbajtja
1
Sepozitat periodike
2
www.e-Libraria.com
Sepozitat periodike
Prfundim
Vlera e ardhme e depozitave periodike
Supozojm se n llim t do viti
do t deponohen depozita periodike t barabarta D,
t cilat tojn interes me prqindje vjetore p% (p.a.d)
dhe kapitalizim vjetor.
T dhnat:
D vlera e nj depoziti periodik,
p prqindja vjetore e interesit t prbr,
S
n
vlera e ardhme e depozitave periodike.
www.e-Libraria.com
Sepozitat periodike
Prfundim
Vlera e ardhme e depozitave periodike. (Vazhdim)
Vlera e ardhme e depozitit t par pas n kapitalizimesh:
D
1 +
p
100
n
Vlera e ardhme e depozitit t dyt (pas n 1 kapitalizimesh):
D
1 +
p
100
n1
. . .
Vlera e ardhme e depozitit t fundit (pas 1 kapitalizimi):
D
1 +
p
100
www.e-Libraria.com
Sepozitat periodike
Prfundim
Kshtu, n fund t vitit t n-t do t kemi shumn
S
n
= D
1 +
p
100
n
+D
1 +
p
100
n1
+ +D
1 +
p
100
= D
1 +
p
100
1 +
p
100
n1
+
1 +
p
100
n2
+ +1
.
Vjm r = 1 +
p
100
:
1 +r +r
2
+ +r
n1
=
r
n
1
r 1
www.e-Libraria.com
Sepozitat periodike
Prfundim
N qoft se n llim t do viti investohen D C
me prqindje interesi p% (p.a.d.) dhe kapitalizim vjetor,
vlera e ardhme n fund t vitit t n-t sht
S
n
= D
r (r
n
1)
r 1
.
www.e-Libraria.com
Sepozitat periodike
Prfundim
Shembull
N qoft se n llim t do viti deponohen n bank nga 1,000 C
me interes 7.5% (p.a.d) dhe kapitalizim vjetor, sa do t jet shuma
q arrihet n fund t vitit t shtat?
www.e-Libraria.com
Sepozitat periodike
Prfundim
Vlera e ardhme me kapitalizim vjetor. (Vazhdim)
Zgjidhje.
Jan dhn D = 1,000, p = 7.5 dhe n = 7.
S
n
= D
r (r
n
1)
r 1
r = 1 +
p
100
= 1 +
7.5
100
= 1.075.
S
7
= 1,000
1.075(1.075
n
1)
1.075 1
1,000 9.446371 9,446.37
www.e-Libraria.com
Sepozitat periodike
Prfundim
Kohzgjatja e depozitave periodike
Shembull
Sa vjet duhet deponuar nga 10,000 C pr do vit
ashtu q n fund t merren 100,000 C
n qoft se llogaritet interes 6% (p.a.d) me kapitalizim vjetor?
www.e-Libraria.com
Sepozitat periodike
Prfundim
Kohzgjatja e depozitave periodike. (Vazhdim)
Zgjidhje.
Kemi D = 10,000, S
n
= 100,000,
r = 1 +
p
100
= 1 +
6
100
= 1.06.
100,000 = 10,000
1.06(1.06
n
1)
1.06 1
1.06
n
= 10
0.06
1.06
+ 1
1.06
n
1.56604.
n log 1.06 log 1.56604,
n
log 1.56604
log 1.06
7.70.
Pra, shuma e krkuar do t arrihet (dhe tejkalohet) pas 8 vjetsh.
www.e-Libraria.com
Sepozitat periodike
Prfundim
Vlera e ardhme me kapitalizim periodik
Shembull
Nj person deponon nga 500 C n llim t do gjysmviti
pr 30 vjet me interes 6% (p.a.d) dhe kapitalizim gjashtmujor.
Llogaritni shumn prfundimtare.
www.e-Libraria.com
Sepozitat periodike
Prfundim
me kapitalizim periodik
Vlera e ardhme e depozitave periodike me kapitalizim periodik
N qoft se n llim t do periudhe,
m her n vit investohen nga D C
me prqindje interesi p% (p.a.d.) dhe m kapitalizime n vit,
vlera e ardhme pas mn kapitalizimesh sht
S
mn
= D
r (r
mn
1)
r 1
,
ku tani
r = 1 +
p
100m
.
www.e-Libraria.com
Sepozitat periodike
Prfundim
Kohzgjatja e depozitave periodike. (Vazhdim)
Zgjidhje.
Jan dhn D = 500, n = 30, m = 2, p = 6,
r = 1 +
p
100m
= 1 +
6
100 2
= 1.03,
S
230
= 500
1.03(1.03
230
1)
1.03 1
,
ose
S
60
500 167.94504 83,972.52.
www.e-Libraria.com
Sepozitat periodike
Prfundim
www.e-Libraria.com
Sepozitat periodike
Prfundim
Prfundim
Lidhmria ndrmjet njehsimit t vlers s ardhme t interesit
t prbr dhe asaj t depozitave periodike.
Njehsimi i depozitave periodike
me nj kapitalizim n vit
www.e-Libraria.com
Rentat periodike
Rentat periodike me kapitalizim periodik
Prfundim
Rentat periodike
F. M. Berisha
Rentat periodike 1
www.e-Libraria.com
Rentat periodike
Prfundim
T kuptuarit e lidhmris ndrmjet njehsimeve
t vlerave t tashme t interesit t prbr
dhe rentave periodike.
Njehsimi i rentave periodike me kapitalizim periodik.
Zbatimi n aplikacione praktike.
Rentat periodike 2
www.e-Libraria.com
Rentat periodike
Prfundim
Prmbajtja
1
Rentat periodike
2
Rentat periodike 3
www.e-Libraria.com
Rentat periodike
Prfundim
Vlera e tashme e rentave periodike
Supozojm se, n emr t nj shume t deponuar m par
me interes t prbr, n fund t do viti,
pr n vite do t merren renta periodike t barabarta R,
t cilat tojn interes me prqindje vjetore p% (p.a.d)
dhe kapitalizim vjetor.
T dhnat:
M vlera e tashme e rentave periodike, ose miza,
R vlera e nj rente periodike,
Rentat periodike 4
www.e-Libraria.com
Rentat periodike
Prfundim
Vlera e tashmme e rentave periodike. (Vazhdim)
Vlera e tashme e rents s par (t skontuar pr 1 kapitalizim):
R
1
r
, ku r = 1 +
p
100
Vlera e tashme e rents s dyt (t skontuar pr 2 kapitalizime):
R
1
r
2
. . .
Vlera e tashme e rents s fundit (t skontuar pr n kapitalizime):
R
1
r
n
Rentat periodike 5
www.e-Libraria.com
Rentat periodike
Prfundim
Vlera e tashmme e rentave periodike. (Vazhdim)
Kshtu, vlera sot e t gjitha rentave periodike sht
M = R
1
r
+R
1
r
2
+ +R
1
r
n
= R
1
r
n
(r
n1
+r
n2
+r
n3
+ + 1).
Rikujtojm shumn e nj progresioni gjeometrik:
1 +r +r
2
+ +r
n1
=
r
n
1
r 1
Rentat periodike 6
www.e-Libraria.com
Rentat periodike
Prfundim
Vlera e tashmme e rentave periodike
me kapitalizim vjetor
Vlera e tashme e rentave periodike (miza)
N qoft se n fund t do viti, pr n vite merren nga R C
me prqindje interesi p% (p.a.d.) dhe kapitalizim vjetor,
vlera e tashme (miza) e nevojshme sht
M = R
r
n
1
r
n
(r 1)
,
Rentat periodike 7
www.e-Libraria.com
Rentat periodike
Prfundim
Vlera e tashme me kapitalizim vjetor
Shembull
Sa duhet deponuar n bank sot me interes 10% (p.a.d)
dhe kapitalizim vjetor ashtu q 12 vjett vijuese
t merren renta periodike prej 5,000 C?
Rentat periodike 8
www.e-Libraria.com
Rentat periodike
Prfundim
Vlera e tashme me kapitalizim vjetor. (Vazhdim)
Zgjidhje.
Jan dhn R = 5,000, p = 10, n = 12.
M = R
r
n
1
r
n
(r 1)
r = 1 +
10
100
= 1.1
M = 5,000
1.1
12
1
1.1
12
(1.1 1)
5,000 6.813692 34,068.46.
Rentat periodike 9
www.e-Libraria.com
Rentat periodike
Prfundim
Vlera e tashme me kapitalizim periodik
Shembull
Sa duhet deponuar n bank sot me interes 8% (p.a.d) dhe
kapitalizim semestral ashtu q 12 vjett vijuese t merren nga
4,000 C n fund t do semestri (gjashtmujori)?
Rentat periodike 10
www.e-Libraria.com
Rentat periodike
Prfundim
Vlera e tashme e rentave me kapitalizim periodik
Vlera e tashme e rentave (miza) me kapitalizim periodik
N qoft se n fund t do periudhe, m her n vit,
pr n vite merren nga R C me prqindje interesi p% (p.a.d.)
dhe m kapitalizime n vit,
vlera e tashme (miza) e nevojshme sht
M = R
r
mn
1
r
mn
(r 1)
,
ku tani
r = 1 +
p
100m
.
Rentat periodike 11
www.e-Libraria.com
Rentat periodike
Prfundim
Vlera e tashme me kapitalizim periodik. (Vazhdim)
Zgjidhje.
Jan dhn R = 4,000, p = 8, n = 12, m = 2.
r = 1 +
8
100 2
= 1.04
M = 4,000
1.04
212
1
1.04
212
(1.04 1)
4,000 15.246963 60,987.85.
Rentat periodike 12
www.e-Libraria.com
Rentat periodike
Prfundim
Kohzgjatja e rentave periodike
Shembull
N bank jan deponuar 87,700 C me 6% (p.a.d) dhe kapitalizim
semestral. T llogaritet sa her mund t merren renta periodike
gjashtmujore prej 5,000 C?
Rentat periodike 13
www.e-Libraria.com
Rentat periodike
Prfundim
Kohzgjatja e rentave periodike. (Vazhdim)
Zgjidhje.
Kemi M = 87,700, R = 5,000, p = 6, m = 2,
r = 1 +
p
100m
= 1 +
6
100 2
= 1.03.
87,700 = 5,000
1.03
2n
1
1.03
2n
(1.03 1)
,
877
50
0.03 =
1.03
2n
1
1.03
2n
,
0.5262 1.03
2n
= 1.03
2n
1.
Rentat periodike 14
www.e-Libraria.com
Rentat periodike
Prfundim
Kohzgjatja e rentave periodike. (Vazhdim)
Zgjidhje.
1.03
2n
(1 0.5262) = 1
1.03
2n
=
1
0.4738
2n log 1.03 log 2.110595
2n
log 2.110595
log 1.03
25.27
Pra, 25 < 2n < 26, q d.m.th. se merren 25 renta t plota nga 5,000 C.
Rentat periodike 15
www.e-Libraria.com
Rentat periodike
Prfundim
Rentat periodike 16
www.e-Libraria.com
Rentat periodike
Prfundim
Prfundim
Lidhmria ndrmjet njehsimit t vlers s tashme
t interesit t prbr dhe asaj t rentave periodike.
Zgjidhja e aplikacioneve t rentave periodike
me nj kapitalizim n vit
Rentat periodike 17
www.e-Libraria.com
Huat me anuitete t barabarta
Plani i amortizimit t nj huaje me anuitete t barabarta
Prfundim
Huat
Huat me anuitete t barabarta. Amortizimi
F. M. Berisha
Huat 1
www.e-Libraria.com
Prfundim
T kuptuarit e lidhmris ndrmjet rentave periodike
dhe huave me anuitete t barabarta.
Njehsimi i huave me anuitete t barabarta
me kapitalizim periodik.
Zbatimi n aplikacione praktike.
Prpilimi i planit t amortizimit t nj huaje
me anuitete t barabarta.
Huat 2
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prmbajtja
1
Kstet e huave me anuitete t barabarta
2
Borxhi i paguar dhe borxhi i mbetur i nj huaje
Huat 3
www.e-Libraria.com
Prfundim
Le t jet K vlera e huas (borxhi kryesor) s dhn pr n vite
me prqindje interesi p% (p.a.d) dhe kapitalizim vjetor,
pr tu amortizuar me anuitete vjetore A,
t pagueshm n fund t do viti.
T dhnat:
K vlera e tashme e huas,
A vlera e nj anuiteti,
Vrejm se nj kontrat huaje sht, n fakt,
kontrata e rentave priodike me role t ndrruara
t debituesit dhe kredituesit.
Huat 4
www.e-Libraria.com
Prfundim
Huat me anuitete t barabarta. (Vazhdim)
Sipas formuls mbi rentat periodike, vlera e tashme e huas sht:
K = A
r
n
1
r
n
(r 1)
, ku r = 1 +
p
100
Zgjidhim barazimin sipas vlers A t anuitetit.
Huat 5
www.e-Libraria.com
Prfundim
Huat me anuitete t barabarta. (Vazhdim)
Vlera e anuitetit t huas
N qoft se K sht vlera e tashme e huas s dhn pr n vite
vlera e anuiteteve t pagueshme n fund t do viti sht
A = K
r
n
(r 1)
r
n
1
.
Huat 6
www.e-Libraria.com
Prfundim
Vlera e anuitetit me kapitalizim vjetor
Shembull
Kredia prej 50,000 C amortizohet pr 12 vjet
me 5% (p.a.d) interes (dhe kapitalizim vjetor).
Sa do t jet anuiteti vjetor?
Huat 7
www.e-Libraria.com
Prfundim
Vlera e anuitetit me kapitalizim vjetor. (Vazhdim)
Zgjidhje.
Kemi K = 50,000, p = 5, n = 12,
A = K
r
n
(r 1)
r
n
1
r = 1 +
p
100
= 1 +
5
100
= 1.05.
A = 50,000
1.05
12
(1.05 1)
1.05
12
1
5,641.27.
Huat 8
www.e-Libraria.com
Prfundim
Vlera e tashme me kapitalizim periodik
Shembull
Cila hua mund t shlyhet pr 10 vjet me anuitete mujore
prej 200 C dhe interes 6% (p.a.d) me kapitalizim mujor?
Huat 9
www.e-Libraria.com
Prfundim
Vlera e anuitetit me kapitalizim periodik
Vlera e anuitetit t huas
N qoft se K sht vlera e tashme e huas s dhn pr n vite
me prqindje interesi p% (p.a.d) dhe m kapitalizime n vit,
vlera e anuiteteve t pagueshme m her n vit sht
A = K
r
mn
(r 1)
r
mn
1
,
ku tani
r = 1 +
p
100m
.
Huat 10
www.e-Libraria.com
Prfundim
Vlera e tashme me kapitalizim periodik. (Vazhdim)
Zgjidhje.
Kemi A = 200, p = 6, n = 10, m = 12,
r = 1 +
p
100m
= 1 +
6
100 12
= 1.005.
K = A
r
mn
1
r
mn
(r 1)
= 200
1.005
1210
1
1.005
1210
(1.005 1)
18,014.69.
Huat 11
www.e-Libraria.com
Prfundim
Secili anuitet sht i barabart me shumn e interesit n
borxhin e mbetur dhe t pjess s borxhit kryesor t cilin e
kthen, e q quhet kst.
Meq anuiteti i par A = K
1
+
Kp
100
, ather
K
1
= A
Kp
100
.
Meq anuiteti i dyt A = K
2
+
(KK
1
)p
100
, ather
K
2
= A
(K K
1
)p
100
= A
Kp
100
+
K
1
p
100
= K
1
+
K
1
p
100
= K
1
1 +
p
100
= K
1
r .
Huat 12
www.e-Libraria.com
Prfundim
Kstet e huave me anuitete t barabarta. (Vazhdim)
Meq anuiteti i tret A = K
3
+
(KK
1
K
2
)p
100
, ather
K
3
= A
(K K
1
K
2
)p
100
= A
(K K
1
)p
100
+
K
2
p
100
= K
2
+
K
2
p
100
= K
2
1 +
p
100
= K
2
r = K
1
r
2
.
. . .
Ksti i anuitetit t n-t sht
K
n
= K
1
r
n1
.
Huat 13
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shembull
Huaja prej 300,000 C amortizohet pr 15 vjet
me anuitete t barabarta vjetore dhe interes 10% (p.a.d)
me kapitalizim vjetor.
T caktohet ksti i fundit.
Huat 14
www.e-Libraria.com
Prfundim
Zgjidhje.
Kemi K = 300,000, n = 15, p = 10,
r = 1 +
p
100
= 1 +
10
100
= 1.1.
A = 300,000
1.1
15
(1.1 1)
1.1
15
1
39,442.13,
K
1
= A
Kp
100
39,442.13
300,000 10
100
9,442.13.
K
15
= K
1
r
14
9,442.13 1.1
14
35,856.48.
Huat 15
www.e-Libraria.com
Prfundim
Amortizimit i nj huaje me anuitete t barabarta
Shnojm me
I
i
interesin pr vitin (periodn) i ,
K
i
kstin e i -t,
P
i
borxhin e kthyer (pjesn e paguar) n fund t periods i ,
R
i
mbetjen e borxhit pas anuitetit t i -t.
1
Interesi:
I
i
=
R
i 1
p
100
Vrejm se n rast m tepr kapitalizimesh dhe anuitetesh
brenda vitit, d.m.th. kur m = 1
I
i
=
R
i 1
p
100m
Huat 16
www.e-Libraria.com
Prfundim
Amortizimi i nj huaje me anuitete t barabarta.
(Vazhdim)
1
Ksti:
K
i
= A I
i
2
Borxhi i paguar:
P
i
= P
i 1
+K
i
3
Borxhi i mbetur:
R
i
= R
i 1
K
i
Huat 17
www.e-Libraria.com
Prfundim
Plani i amortizimit
i I
i
K
i
A
i
R
i
P
i
0 K
1
R
0
p
100m
A I
1
A R
0
K
1
P
0
+K
1
2
R
1
p
100m
A I
2
A R
1
K
2
P
1
+K
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
n
R
n1
p
100m
A I
n
A R
n1
K
n
P
n1
+K
n
Huat 18
www.e-Libraria.com
Prfundim
Plani i amortizimit me kapitalizim vjetor
Shembull
Huaja prej 100,000 C amortizohet me anuitete t barabarta vjetore
pr 5 vjet me interes 7% (p.a.d) dhe kapitalizim vjetor. T
prpilohet plani i amortizimit.
Huat 19
www.e-Libraria.com
Prfundim
Plani i amortizimit me kapitalizim vjetor. (Vazhdim)
Zgjidhje. . .
Kemi K = 100,000, n = 5, p = 7,
r = 1 +
p
100
= 1 +
7
100
= 1.07
A = K
r
n
(r 1)
r
n
1
= 100,000
1.07
5
(1.07 1)
1.07
5
1
24,389.07
Huat 20
www.e-Libraria.com
Prfundim
Plani i amortizimit me kapitalizim vjetor. (Vazhdim)
. . . Zgjidhje.
i I
i
K
i
A
i
R
i
P
i
0 100,000
1 7,000 17,389.07 24,389.07 82,610.93 17,389.07
2 5,782.77 18,606.30 24,389.07 64,004.63 35,995.37
3 4,480.32 19,908.75 24,389.07 44,095.88 55,904.12
4 3,086.71 21,302.36 24,389.07 22,793.52 77,206.48
5 1,595.55 22,793.52 24,389.07 0 100,000
Huat 21
www.e-Libraria.com
Prfundim
1
Borxhi i paguar:
P
i
= K
1
+K
2
+K
3
+ +K
i
= K
1
+K
1
r +K
1
r
2
+ +K
1
r
i 1
= K
1
(1 +r +r
2
+ +r
i 1
)
2
Formula:
P
i
= K
1
r
i
1
r 1
3
Borxhi i mbetur:
R
i
= K P
i
Huat 22
www.e-Libraria.com
Prfundim
Borxhi i paguar dhe borxhi i mbetur i nj huaje. (Vazhdim)
Shembull
Huaja prej 400,000 C amortizohet pr 20 vjet
me anuitete t barabarta semestrale dhe interes 8% (p.a.d)
e kapitalizim semestral.
T gjendet:
1
pjesa e shlyer e borxhit pas 30 anuiteteve t paguara,
2
borxhi i mbetur pas 30 anuiteteve t paguara.
Huat 23
www.e-Libraria.com
Prfundim
Huat 24
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prfundim
Lidhmria ndrmjet nj huaje me anuitete t barbarta
dhe rentave periodike
Llogaritja e anuiteteve t barabarta t huave
Prpilimi i nj plani amortizimi t nj huaje
me anuitete t barabarta
vjetore
periodike
Huat 25
www.e-Libraria.com
Huat me anuitete t ndryshueshme
Prfundim
Mnyra t tjera amortizimi huash
F. M. Berisha
Mnyra t tjera amortizimi huash 1
www.e-Libraria.com
Prfundim
Planet e amortizimit t huave me anuitete t ndryshueshme
Amortizimi me kste t dhna
Amortizimi me anuitete progresion gjeometrik
Zbatimi n aplikacione praktike
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prmbajtja
1
www.e-Libraria.com
Prfundim
Le t jet K vlera e huas s dhn pr n vite
pr tu amortizuar me anuitete t pagueshm
n fund t do viti.
T dhnat:
K vlera e tashme e huas,
A
i
vlera e nj anuiteti,
I
i
interesi pr vitin (periodn) i ,
K
i
ksti i i -t,
P
i
borxhi i kthyer pas anuitetit t i ,
R
i
mbetja e borxhit pas anuitetit t i -t.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Supozojm se jan t dhna kuotat pr kstet:
K
1
, K
2
, . . . , K
n
Natyrisht, ashtu q t plotsojn kushtin
K
1
+K
2
+ +K
n
= K.
Llogaritja e I
i
, R
i
, P
i
:
I
i
=
R
i 1
p
100
R
i
= R
i 1
K
i
P
i
= P
i 1
+K
i
Llogaritja e I
i
n rasti m = 1: I
i
=
R
i 1
p
100m
Llogaritja e anuiteteve A
i
:
A
i
= K
i
+I
i
.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shembull amortizimi me kste t dhna
Shembull
Huaja prej 1,000,000 C amortizohet pr 5 vjet
me interes 4% (p.a.d) dhe kapitalizim vjetor,
me kuotat vijuese pr kstet: K
1
= 150,000, K
2
= 180,000,
K
3
= 210,000, K
4
= 230,000, K
5
= 230,000.
T prpilohet plani i amortizimit.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shembull amortizimi me kste t dhna. (Vazhdim)
Zgjidhje. . .
i I
i
K
i
A
i
R
i
P
i
0 1,000,000
1 40,000 150,000 190,000 850,000 150,000
2 34,000 180,000 214,000 670,000 330,000
3 26,800 210,000 236,800 460,000 540,000
4 18,400 230,000 248,400 230,000 770,000
5 9,200 230,000 239,200 0 1,000,000
www.e-Libraria.com
Prfundim
Supozojm se anuitetet zvoglohen (ose rriten) sipas nj
progresioni gjeometrik.
Ather, pr ndonj q = 0,
A
2
= A
1
q, A
3
= A
2
q = A
1
q
2
, . . . , A
n
= A
n1
q = A
1
q
n1
.
Duke mbledhur vlerat e tashme t anuiteteve,
K =
A
1
r
+
A
2
r
2
+
A
3
r
3
+ +
A
n
r
n
=
A
1
r
+
A
1
q
r
2
+
A
1
q
2
r
3
+ +
A
1
q
n1
r
n
=
A
1
r
1 +
q
r
+
q
r
2
+ +
q
r
n1
=
A
1
r
q
r
n
1
q
r
1
= A
1
r
n
q
n
r
n
(r q)
www.e-Libraria.com
Prfundim
Amortizimi me anuitete progresion gjeometrik. (Vazhdim)
Prandaj, anuiteti i par A
1
llogaritet sipas formuls vijuese
A
1
= K
r
n
(r q)
r
n
q
n
.
Llogaritja e anuitetit A
i
:
A
i
= A
i 1
q.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shembull amortizimi me anuitete progresion gjeometrik
Shembull
Huaja prej 1,000,000 C amortizohet pr 5 vjet
me interes 10% (p.a.d) dhe kapitalizim vjetor,
me anuitete vjetore t cilat vit pas viti zvoglohen pr 5%.
T prpilohet plani i amortizimit.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shembull amortizimi me anuitete progresion. (Vazhdim)
Zgjidhje. . .
Kemi: K = 1,000,000, p = 10, n = 5. Meq
A
i
= A
i 1
A
i 1
5
100
= A
i 1

1
5
100
= A
i 1

95
100
,
prfundojm se
q =
95
100
= 0.95.
r = 1 +
10
100
= 1.1,
A
1
= K
r
n
(r q)
r
n
q
n
= 1,000,000
1.1
5
(1.1 0.95)
1.1
5
0.95
5
288,715.32.
www.e-Libraria.com
Prfundim
Shembull amortizimi me anuitete progresion. (Vazhdim)
Zgjidhje. . .
i I
i
K
i
A
i
R
i
P
i
0 1,000,000
1 100,000 188,715.32 288,715.32 811,284.68 188,715.32
2 81,128.47 193,151.09 274,279.56 618,133.59 381,866.41
3 61,813.36 198,752.22 260,565.58 419,381.37 580,618.63
4 41,938.14 205,599.16 247,537.30 213,782.21 786,217.79
5 21,378.22 213,782.21 235,160.43 0 1,000,000
www.e-Libraria.com
Prfundim
www.e-Libraria.com
Prfundim
Prfundim
Plani i amortizimit me kste t dhna t nj huaje
Plani i amortizimit me anuitete progresion gjeometrik
t nj huaje
www.e-Libraria.com

Matematike Biznesi Sllajde F.M.berisha A4 Ek

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Matematike Biznesi Sllajde F.M.berisha A4 Ek

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Matematike Biznesi Sllajde F.M.berisha A4 Ek

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ekuacionet lineare

Sistemet e dy ekuacioneve lineare

sht prcaktori i matrics A t sistemit,

jan prcaktort t cilt formohen nga prcaktori i matrics A

0.9 0.1 0.2 0.1

500 0.1 0.2 0.1

0.9 500 0.2 0.1

0.9 0.1 500 0.1

0.9 0.1 0.2 500

me matricn identike I t rendit 2 2. Gjeni pastaj prodhimit IA.

Pas kapitalizimit t dyt:

n vlera e ardhme e kapitalit.

You might also like