NIEUWSMAGAZINE

Nr. 49 oktober 2007

Inhoud

Pag. 2 Naar het Culemborg Sym-

posium; kom met het OV!!!

Pag. 3 Ten Geleide

Pag. 4 Programma van het 49ste

beleggerssymposium;
Thema ‘Beleggen met voor-
bedachten rade’

Pag. 6 Los van index

Pag. 9 Asset allocatie, ETFís en

Technische analyse

Pag. 13 Methodisch beleggen

Pag. 14 VectorVest, een compleet

systeem voor aandelen
analyse
Pag. 17
De beurs en de rente
Pag. 18
De Vortex Methode
Pag. 21
Weekendbeleggers beleggen
in het weekend
Pag. 23
Beleg in ‘Stijl’ en versla de
EuroStoxx50
Pag. 26
Wat is beursstemming?
Pag. 28
DfbOnline.nl - Risicobe-
heersing door Kennis
Pag. 29
‘Middelen’ is soms zo gek
nog niet
Pag. 30
Wanneer de beste beleggers
verkopen
Pag. 31
Het gebruik van meerdere
aandelenstrategieën ver-
groot uw winstkansen en
reduceert het risico
Pag. 32
Beleggingsstrategie
Pag. 34
Uw pensioen en verschil in
perceptie
Pag. 35
Hcc!Beleggen

Deze Nieuwsbrief is een publicatie van

de HCC Gebruikersgroep Beleggen.

Raadpleeg de internetsite,
www.beleGgersonline.nl voor adressen
en informatie over het lidmaatschap. Beleggen met voorbedachten rade
 2

Naar het Culemborg Symposium; kom met het OV!!!

Naar de scholengemeenschap Lek en Linge

(Multatulilaan 6, 4103 NR Culemborg)

Op een CulemborgSymposium ontmoet u exposanten, sprekers en medebeleggers. Voor trouwe bezoekers is het een bekende weg hoe er te
komen. Gaat u voor het eerst of komt u sporadisch dan is de kans groot dat u de weg er naar toe zult moeten zoeken.

Gezien de grote groep mensen die er elke keer komen
is het niet moeilijk voor te stellen dat als iedereen met
eigen auto komt, een en ander een lichte parkeerdruk-
te oplevert....
Het alternatief is natuurlijk om gebruik te maken van
het openbaar vervoer. Tja zult u zeggen, van waar ik
niet ben: het station in uw eigen woonplaats, naar de
plek waar ik niet naar toe moet het station Culem-
borg. En hoe kom ik dan op de plaats van bestem-
ming? Daar is aan gedacht. Want hieronder vind u
ook plattegrond met daarop het Stationsplein en de
Multatulilaan.... U ziet: met een korte wandeling van
ca. 5 minuten kunt u er al zijn....
Vanaf station Utrecht Centraal en Den Bosch vertrekt
zaterdags om het half uur een stoptrein naar Culem-
borg. Plan uw eigen reis gemakkelijk via www.ns.nl.

Komt u toch met eigen auto dan volgt u via de A2
de afslag (13) Culemborg. Ga na 300 meter linksaf
richting Culemborg op de Rietveldweg (N320). Dan
5,8 kilometer rechtdoor, onder de spoorbaan door. Bij
de eerstvolgende rotonde linksaf de Multatulilaan in
en op nummer 6 vindt u de scholengemeenschap Lek
& Linge, nabij het zwembad.
Scholengemeenschap Lek & Linge beschikt over een
grote aula met autovisuele hulpmiddelen, een ruimte
voor grote parallelsessies en diverse lokalen die als ont-
vangstruimte door bedrijven worden gebruikt. Er zijn
kantinefaciliteiten, waar ook broodjes voor de lunch
verkrijgbaar zijn.

CULEMBORG
 3

Ten Geleide

Door: Patrick Witteveen, Voorzitter

Beleggen in roerige tijden, dus

beleggen met voorbedachten rade...
Het zal u als belegger niet ontgaan zijn dat we leven in roerige tijden. De ene overname volgt de andere op,
consolidatie van bedrijven door geheel Europa zijn aan de orde van de dag. Oude industrieën zoals olies,
industrials en food bestaan naast die van de snelle high tech bedrijven, bedrijven die veel potentie hebben
maar waarvan niemand weet of de technologie de opgang van de autonavigatiesystemen volgt...

Daartegenover staat dat meer en meer bladen, sites Ook nu werden professionals en beleggers zoals u en
en televisie(-reclame) om uw aandacht schreeuwen. ik gevonden die u graag kennis laten maken met hun
Ook zijn er talloze goeroes. Die weten allemaal hoe u dagelijkse praktijk en hen opvattingen. Het belooft
rijk kunt worden, maar zijn het zelf niet. Tegelijker- een interessante en gezellige dag te worden. Daarom
tijd vragen zij voor het bijwonen van hun seminars hoop ik u op het symposium te ontmoeten.
kleine vermogens...
Alvast een leerzame dag toegewenst!
Uw eigen situatie...
Als belegger heeft u de moeilijkheid van de keuze tus- Patrick Witteveen,
sen alle media, alle “weten”-schappers en meer dan Voorzitter Hcc!Beleggen
genoeg theorieën. Daarbij komt dat we niet allemaal
dezelfde uitgangssituatie hebben: de een heeft meer
(voor-)kennis dan de ander, en voelt zich goed bij zeer
volatiele beleggingen die dagelijkse aandacht behoe-
ven. De ander krijgt er letterlijk een hartkwaal van.
Kortom uw eigen situatie geeft de doorslag voor de
keuze van beleggingen en bijpassende instrumenten.

Waan van de dag

Gelooft u in morgen? Dat moet haast wel: immers
anders had u niet gespaard en uw geld geïnvesteerd in
iets wat pas over een bepaalde termijn geld oplevert.
Maar de actualiteit van vandaag is direct van invloed
op de waarde van uw beleggingen van nu. Het gevaar
bestaat dus dat u op korter termijnsignalen totaal an-
ders reageert en verkoopt, op iets wat op termijn juist
een koopmoment zal blijken te zijn geweest (of vice
versa). En achteraf had ook u ook de juiste momen-
ten in de diverse grafieken kunnen aanwijzen....

“Beleggen met voorbedachten rade”

ofwel Strategie.
Gegeven deze overwegingen is besloten om in deze
aflevering van ons Symposium in te gaan op het be-
leggen met voorbedacht rade: het zich vooraf besef-
fen hoe te handelen in een nog onbekende situatie.
Al snel associeert menigeen dit met denken over “stra­
tegie”: vandaar de titel: “Beleggen met voorbedach-
ten rade” ofwel Strategie.
 4
Programma van het 49ste beleggerssymposium;
Thema ‘Beleggen met voorbedachten rade’ •••••••
De lezingen in de aula worden verzorgd
door de volgende sprekers:
Jeroen Vetter, directeur van SNS Fundcoach
Titel presentatie: Los van index
De praktijk toont aan dat het nog niet zo simpel is
voor beleggingsfondsen om het beter te doen dan hun
benchmark. Onderzoeken tonen aan dat het overgrote
deel van de beleggingsfondsen op lange termijn hun
relevante benchmark niet weet te verslaan. Dat komt
met name doordat de meeste beleggingsfondsen zich-
zelf strakke beperkingen hebben opgelegd. Ze moeten
bijvoorbeeld een lage tracking error hebben. Die factor
geeft de afwijking tussen het rendement van het fonds
en de benchmark weer. Hoe lager de tracking error,
hoe dichter het fonds aan de index vastzit.
Actief beheerde beleggingsfondsen met managers die
de index slechts ter kennisgeving aannemen en vol
gaan voor een sterk rendement. Wellicht betekent dat
dat zoín fonds het in bepaalde marktomstandigheden
minder goed doet dan een index, maar daar tegenover
staan talloze jaren waarin de rendementen veel har-
der stijgen dan de index. Jeroen Vetter vertelt ons meer
over actief beheerde fondsen tijdens zijn presentatie.
Meer informatie over deze presentatie is elders opge-
nomen in dit nieuwsmagazine.
•••••••
Juus de Kempenaer, technisch analist bij
Tailergroup in Amsterdam
Titel presentatie:
Asset allocatie, ETF’s en Technische analyse
Een van de belangrijkste vraagstukken, zoniet hèt be-
langrijkste, waar een belegger zich over moet buigen is
de asset allocatie binnen een portefeuille. De verdeling
van het beschikbare kapitaal (assets) over verschillende
soorten beleggingscategorieën en regio’s. De laatste ja-
ren is asset allocatie een ‘hot item’ geworden, zeker nu
partijen ontdekt hebben dat dit ook aangeboden kan
worden in de vorm van ‘overlay’ of additionele pro-
ducten los van traditioneel fund management, en de
ene na de andere ‘asset class’ wordt geboren.
Juus de Kempenaer gaat ons inzicht geven ten aanzien
van het asset allocatie vraagstuk en de wijze waarop
Juus vanuit het oogpunt van de technische analyse in-
vulling geeft aan deze problematiek. Komen tot een
goede asset allocatie is derhalve het uiteindelijke doel,
ETF ‘s zijn een prima middel c.q. instrument om hier-
aan invulling te geven en de technische analyse kan
een prima hulpmiddel zijn bij het maken van de diver-
se keuzes die binnen dit proces noodzakelijk zijn. Meer
informatie over deze presentatie is elders opgenomen
in dit nieuwsmagazine.
•••••••
Mark Leenards, fondsmanager SBS Global
Equity Fund
Titel presentatie: Een logische combinatie van
bewezen strategieën
Iedereen wil graag inspelen op de laatste trends. Door
zich te focussen op een bepaalde groep aandelen, een
regio of sector is dat voor veel beleggers en professio-
nals eigenlijk onmogelijk. Mark Leenards vertelt hoe
hij op simpele wijze continu de wereld afspeurt naar de
meest koopwaardige aandelen en hiermee een bruto
rendement behaalde van circa 500% sinds begin 2003.
Een logische combinatie van bewezen strategieën,
maar toch uniek. Inclusief stock picks.
•••••••
Pierre Dolmans van Vestico
Titel presentatie: Methodisch beleggen
Als beginnend belegger doe je meestal maar wat. Je
krijgt links en rechts wat vage adviezen, doet af en toe
een gokje, en de hele beurs lijkt wel één groot casino.
Met een beetje geluk leer je ook nog van je fouten,
en zijn er dingen waarvan je denkt: “Dat kan ik be-
ter niet meer doen want dat is te riskant”. Langzaam
maar zeker ontwikkel je op die manier een eigen be-
leggingsstijl. De een gaat daarin wat verder dan de
ander, maar iedereen ontwikkelt op den duur wel een
of meerdere methodes om de kans op succes te ver-
groten.
Beleggen volgens een vaste methode geeft een be-
legger een stuk houvast en de mogelijkheid om door
vallen en opstaan de methode steeds verder te ver-
beteren. Via een backtest kan het leerproces van een
dergelijke beleggingsmethode enorm versneld wor-
den, en kan zonder veel leergeld te betalen een beleg-
gingsmethode veel sneller geperfectioneerd worden.
De computer kan daarbij allerlei statistieken leveren
die ons helpen de methode optimaal toe te passen,
bijvoorbeeld in combinatie met andere methodes.
Pierre Dolmans gaat tijdens zijn presentatie in op het

ontwikkelen van beleggingsmethoden. Meer infor-
matie over deze presentatie is elders opgenomen in
dit nieuwsmagazine.
•••••••
Daarnaast worden er zeer attractieve
nevensessies gehouden door de volgende
sprekers:
VectorEU, VectorVestvertegenwoordiger
in Europa
Titel presentatie: Introductie VectorVest
VectorVest is een compleet systeem voor aandelen
analyse dat speciaal ontworpen is om grote winsten te
behalen. Dit systeem is geschikt voor zowel lange ter-
mijn belegger als korte termijn trader.
VectorVest is ontworpen door Dr. DiLiddo, oprichter
en voorzitter van het Amerikaanse bedrijf VectorVest
Inc. Naar aanleiding van zijn onderzoek kwam hij tot
de ontdekking wat de oorzaken zijn van de stijging en
daling van de aandelen koersen: waarde (fundamen-
teel), relatieve veiligheid en timing (technisch).
VectorEU geeft de bezoekers van zijn presentatie in-
formatie over VectorVest en brengt VectorVest in de
Europese markt. Meer informatie over deze presenta-
tie is elders opgenomen in dit nieuwsmagazine.
•••••••
Max Vreedenburg
Titel presentatie: De beurs en de rente
Een van de voornaamste financiële factoren is de rente.
Rente is met de risicopremie dat wat u moet betalen,
wanneer u een lening aangaat. De rentestand is ook
van invloed op de beurzen. Regelmatig verschijnen de
volgende koppen in de kranten: “Plussen op Europese
beurzen na rente-ingreep Fed” of “Beurzen Azië mik-
ken op lagere rente VS”.
De HCC Gebruikersgroep Beleggen wil de kennis van
de leden vergroten. Het onderwerp rente hoort daar
bij. Max Vreedenburg geeft tijdens zijn presentatie
geen tips om iets in ‘rente’ te beleggen. Of toch een
tip: Bestudeer de werking van de verschillend vormen
van beleggingen en bestudeer zeker de werking van de
rente. Meer informatie over deze presentatie is elders
opgenomen in dit nieuwsmagazine.
•••••••
5
Conrad Winkelman van Vortex
Titel presentatie: De Markt Verslaan met de
Vortex methode
De Vortex Methode is een krachtige dynamische beleg-
gingstactiek met een eenvoudige doelstelling: het beha-
len van winst met stapsgewijze aandelentransacties op
cyclische koers variaties, zelfs als de koers gemiddeld
gestaag daalt. Een recentelijk voorbeeld van de kracht
van de Vortex Methode is een rendement van +94%
op jaarbasis voor een belegging waarvoor het Kopen-
Houden rendement ñ14% was!
Conrad Winkelmann gaat tijdens zijn presentatie in op
de Vortex methode. Meer informatie over deze presen-
tatie is elders opgenomen in dit nieuwsmagazine.
•••••••
Michael Groenewoud,
directeur weekendbeleggers
Titel presentatie: Weekendbeleggers beleggen
alleen in het weekend
Weekendbeleggers is een systeem dat wat meer af-
stand van de koersgrafiek door gebruik te maken van
de weekgrafiek. Door niet dagelijks te handelen maar
wekelijks bespaart dit de belegger transactiekosten.
Hierbij is gesimuleerd een hitrate gerealiseerd vanaf
01 januari 1996 tot 31 december 2006 van 79%! En
dat is een ongekend percentage!
De grootste effectiviteit van dit systeem wordt ech-
ter behaald in een bearmarket zoals in de periode
2001/2002. Door tijdig de sluit long signalen uit te
voeren en tevens (eventueel) in te spelen op de dalingen
bij die fondsen waarbij dat mogelijk is, slaat dit systeem
pas echt toe. Kijk en daar wordt elke type belegger vro-
lijk van. Michael Groenewoud gaat ons in zijn presen-
tatie vertellen hoe wij vrolijk kunnen worden. Meer
informatie over deze presentatie is elders opgenomen
in dit nieuwsmagazine.
•••••••
Willem van Heemskerck Düker
Titel presentatie: Computernarigheden
Zowel in de professionele omgeving als bij particu-
lieren komen veel storingen voor in de nieuwe tech-
nieken. Het onderscheid tussen storingen in de elek-
tronica, programmering of het gebruik is niet meer
te onderscheiden. Ook dit geldt voor een PC die we
gebruiken voor onze beleggingen. Juist omdat we dit
onderscheid niet kunnen maken is een goede proce-
 6

dure van Backup en beveiliging nodig. Definitieve programma

Het definitieve programma en de begin- en eindtijden
In de sessie op 13 oktober a.s. gaat Willem van Heems- van de presentaties volgen spoedig op onze website
kerck D¸ker in hoe je een PC voor beleggingen inricht www.beleggersonline.nl.
qua beveiliging en het maken van een backup. Hierbij
ligt de nadruk op procedures van de Backup. Beveili-
ging van een PC verandert bijna maandelijks maar de
filosofie van een Backup nauwelijks.

Contactmogelijkheden (netwerken)
Uiteraard ontbreekt de mogelijkheid niet om contacten
te leggen met medebeleggers en is er gelegenheid om
met de standhouders te praten over hun producten.

Los van index

Weg met de tracking error

Door: Jeroen Vetter

Indexbeleggen de ultieme manier van beleggen? Absoluut niet, want beleggingsfondsen die
een index volgen, voeren een passief beleggingsbeleid. Geef mij maar actief beheerde beleg-
gingsfondsen die een absoluut rendement nastreven. Deze vertegenwoordigen het échte, suc-
cesvolle beleggen.

De meeste beleggingsfondsen hebben een benchmark

(ook wel index) als ijkpunt en mogen daar maar be-
perkt van afwijken. Ze meten niet alleen hun prestaties
relatief af aan de hand van een index, maar onder- of
overwegen hun posities in de beleggingsportefeuille ook
aan de hand van de posities in de index. Ze hopen het
zo beter te doen (outperformance) dan de index. Als de
aandelenmarkt wereldwijd daalt en de MSCI World
Index 15 procent in de min gaat, laten dergelijke fond-
sen eenzelfde daling zien. De fondsbeheerder die dan
min 14 procent laat zien, doet het intern in de organi-
satie dan goed. Bijna elk fonds koopt aandelen die deel
uitmaken van een brede index zoals de MSCI World
Index. Daarmee zijn het aandelen die iedereen kent
of heeft. Zo vertonen fondsen zoals het ABN AMRO
Global Fund, het Postbank Aandelenfonds, Robeco en
het ING Global Fund grote overeenkomsten. Al deze
fondsen beleggen voor vijftig procent in de Verenigde
Staten en voor vijftig procent in Europa en Azië.

Niet zo simpel
De praktijk toont aan dat het nog niet zo simpel is
voor beleggingsfondsen om het beter te doen dan hun
benchmark. Onderzoeken tonen aan dat het overgrote
deel van de beleggingsfondsen op lange termijn hun
relevante benchmark niet weet te verslaan. Dat komt
met name doordat de meeste beleggingsfondsen zich-
zelf strakke beperkingen hebben opgelegd. Ze moe-

ten bijvoorbeeld een lage tracking error hebben. Die
factor geeft de afwijking tussen het rendement van het
fonds en de benchmark weer. Hoe lager de tracking er-
ror, hoe dichter het fonds aan de index vastzit. En daar
zit precies het probleem. Klanten (vooral institutionele
partijen zoals pensioenfondsen en banken) ervaren een
hoge tracking error als een hoog risico, een reden om
geld uit het fonds te halen. Het beleid is gericht op een
lage tracking error en dat kan alleen worden bereikt
door zo dicht mogelijk tegen de index aan te schur-
ken, het zogeheten index hugging. Een groot nadeel
daarvan is dat het universum van aandelen waaruit
een fondsmanager kan kiezen flink wordt beperkt. De
regio’s en de aandelen staan vanaf het begin af aan al
bekend. Terwijl er buiten het cirkeltje van aandelen in
de index natuurlijk prima bedrijven met dito aandelen-
rendementen te vinden zijn.
Fondsen die zich naar de buitenwereld presenteren als
actief beheerde fondsen, zijn dus in wezen niets meer
dan passieve indexvolgers met een beperkte bewegings-
vrijheid. De enige vrijheid die ze wel hebben, is dat ze
een groter belang in een onderneming kunnen nemen
dan de weging in de index. Overigens zijn hier vaak
weer restricties aan verbonden. Conclusie? De beleg-
ger die in het fonds stapt, koopt eigenlijk een duur in-
dexfonds, waarvan op voorhand vaststaat dat het fonds
de index niet kan verslaan of waarvan vaststaat dat de
kans op het verslaan van de index erg klein is.
7
Totaal andere benadering
Absolute beleggers staan in schril contrast met index-
beleggers. De eerste groep volgt niet klakkeloos de
index, maar streeft naar een absoluut rendement. Ze
maken hun prestaties niet afhankelijk van de index.
De fondsmanager van een dergelijk fonds kent weinig
restricties, hij heeft veel vrijheid van handelen. De be-
heerder hoeft niet perse voor de helft in de Verenigde
Staten te beleggen omdat de index dat voorschrijft. Hij
koopt alleen Amerikaanse aandelen als hij van mening
is dat hij daar een goed aandeel kan vinden. Dat is
een totaal andere benadering die ook tot andere resul-
taten leidt. Doen wat iedereen doet, betekent krijgen
wat iedereen krijgt. Absolute beleggers houden zich
daar verre van. Zij houden van aandelen die onder-
gewaardeerd, onpopulair of onontdekt zijn. Als er
solide ondernemingen achter deze aandelen schuilen,
hebben deze aandelen de meeste potentie om de koers
omhoog te vinden. Het is voor fondsmanagers van der-
gelijke fondsen de kunst de krenten uit de pap te halen.
Zij wachten op een gebeurtenis die de daadwerkelijke
waarde van de aandelen van de onderneming ontluikt
en weten daarmee goede rendementen te boeken, on-
geacht de richting van de markt.
De belegger die alleen op basis van de tracking error
zijn beleggingsfondsen uitkiest, komt bedrogen uit.
Want fondsen van aanbieders als Skagen, East Capital,
ODIN en Sparinvest komen niet op zijn radarscherm
voor. Dat is doodzonde. Absolute beleggers hebben
de vrijheid om binnen een bepaald thema – zoals de
opkomst van Oost-Europa of de schaarste aan ener-
giebronnen – hun selectie uit te voeren. Bij Skagen,
marktleider op de Noorse markt van beleggingsfond-
sen, wordt van de fondsbeheerder een gemiddeld jaar-
lijks rendement van 20 procent verwacht, los van wat
de wereldindex doet. Bij ODIN viel in februari 2007
op dat Statoil (de grootste Noorse oliemaatschappij)
niet voorkwam. De fondsbeheerder had een logische
verklaring: dat aandeel was toen relatief gezien veel te
duur. Hij kocht naar eigen zeggen liever voor de helft
van de prijs het Braziliaanse Petroplus. Dat had hij na-
tuurlijk niet kunnen doen als hij de Noorse index als
maatstaf had moeten aanhouden
Groter rendement
Uit de praktijk een vergelijking van vier beleggings-
fondsen: Skagen Global, Carmignac Investissement,
Vanguard Global Stock Index Fund en Robeco. De
eerste twee fondsen worden door absoluut rendement
gedreven. Vanguard is een indexfonds en het Robeco-
fonds is een zogeheten actief beheerd fonds dat als
doel heeft de MSCI World Index te verslaan. Skagen
Global heeft weliswaar een risiconiveau dat de helft
groter is dan Robeco, maar daarvoor krijg je als beleg-
ger vele malen meer rendement. Met andere woorden:
voor iets meer beweeglijkheid, schaf je een aanzienlijk
 8
groter rendement aan. Skagen belegt juist in die on-
dernemingen die niet of weinig worden geanalyseerd.
Age Westbo, adjunct-directeur bij Skagen zei het on-
langs zo: ‘Wie de meeste stenen optilt, vindt de meeste
mogelijkheden – ook al is maar 1 op de 100 aandelen
die je onderzoekt koopwaardig.’
Rendement* 1 jaar 3 jaar 7 jaar
SKAGEN Global 27,3% 114,1% 147,2%
Carmignac Investissement 26,6% 99,3% 67,1%
Robeco Vanguard Global 10,5% 45,0% 26,3%
Stock Index Fund 9,3% 39,2% 15,7%
MSCI The World 9,2% 39,4% 16,0%
* Peildatum: 20 september 2007 Bron: SNS Fundcoach
De Financial Times berichtte eind vorig jaar over de
opkomst van fondsen die zich richten op relatieve ren-
dementen (de indexvolgers). De zakenkrant gaf een
koppeling aan met het feit dat elke zichzelf respecte-
rende bank wel een paar fondsen aanbood. Doel was
volgens het medium om zo snel mogelijk geld in die
fondsen te krijgen, want dan verdient de financiële in-
stelling geld. In de jaren negentig verkochten banken
vooral hun eigen beleggingsfondsen. Nu zijn er andere
aanbieders ontstaan en verkopen banken ook beleg-
gingsfondsen van andere aanbieders. Die open archi-
tecture zorgt ervoor dat er een verschuiving plaats-
vindt. Individuele beleggers kunnen nu zelf hun keuzes
maken en mijn verwachting is dat in de komende jaren
de focus vooral komt te liggen op een absoluut rende-
ment. Door het openbreken van de traditioneel gezien
sterk gesloten markt zien Nederlandse partijen (over
het algemeen indexvolgers) hun marktaandeel langza-
merhand teruglopen. Het geld vloeit naar fondsen die
het échte beleggen voor ogen hebben en een absoluut
rendementen vinden.
Eigenwijs
Conclusie van mijn betoog: geef mij maar een actief
beheerd beleggingsfonds met een manager die de in-
dex slechts ter kennisgeving aanneemt en vol gaat voor
een sterk rendement. Wellicht betekent dat dat zo’n
fonds het in bepaalde marktomstandigheden minder
goed doet dan een index, maar daar tegenover staan
talloze jaren waarin de rendementen veel harder stij-
gen dan de index. Doordat absolute beleggers zoeken
naar ondernemingen die het gewoon goed doen, weten
zij zich zowel in neer- als opgaande markten staande
te houden. Een mooi voorbeeld daarvan is SKAGEN
Globa. Ook beleggingsfondsen van ODIN, East Ca-
pital, Carmignac en het Nederlandse Fortis OBAM
zijn echt actief beheerde fondsen die betere cijfers la-
ten zien dan de index, zonder zich van die index wat
aan te trekken. We mogen met een knipoog zeggen dat
de bijbehorende fondsmanager wat eigenwijs zijn, op
plaatsen zoeken waar anderen nooit komen. Zij vinden
ondergewaardeerde aandelen, van prachtige onderne-
mingen mét potentie. Dat spreekt altijd nog meer aan
dat het klakkeloos volgen van welke index dan ook.
Jeroen Vetter, directeur van SNS Fundcoach, een
supermarkt van beleggingsfondsen zoals AXA Rosen-
berg, BlackRock Merrill Lynch, DWS, East Capital,
Fidelity, HQ Fonder, JPMorgan, ODIN, Robeco en
Skagen.
 9

Asset allocatie, ETF’s en Technische analyse

Door: Juus de Kempenaer

Een van de belangrijkste vraagstukken, zoniet hét belangrijkste, waar een belegger zich over moet
buigen is de asset allocatie binnen een portefeuille. De verdeling van het beschikbare kapitaal (assets)
over verschillende soorten beleggingscategorieën en regio’s. De laatste jaren is asset allocatie een “hot
item” geworden, zeker nu partijen ontdekt hebben dat dit ook aangeboden kan worden in de vorm van
“overlay” of additionele producten los van traditioneel fund management, en de ene na de andere “as-
set class” wordt geboren.

“Vroeger”, in mijn beleving zo’n 15 jaar geleden toen
ik als portefeuillemanager werkte voor Equity & Law
Life Insurance, werden beleggingsportefeuilles vooral
aangestuurd per land en een fonds waarin zowel aan-
delen als obligaties voorkwamen noemden we een “ge-
mengd fonds”. Beleggingen van het eigen vermogen
van de verzekeringsmaatschappij werden vooral ge-
dreven door de “matching” van “assets & liabilities”.
Mooie staafdiagrammetjes met de verwachtte toekom-
stige verplichtingen uit hoofde van levensverzekerin-
gen en de verwachtte rendementen van de bestaande
portefeuille. Wanneer de staafjes op enig punt in de
toekomst ongelijk waren dan werden vooral de looptij-
den van de obligaties in de portefeuille aangepast om
alles weer enigszins in lijn te krijgen.
Dat er in de afgelopen 15 jaar veel veranderd is op
dat gebied is duidelijk. De wereld is, veel meer dan
vroeger, ons speelveld geworden. We maken onder-
scheid tussen developed markets en emerging mar-
kets. Aandelenbeleggers sturen tegenwoordig vooral
op sectoren, regionaal of mondiaal, en nauwelijks nog
op landen. Obligatiebeleggers kunnen kiezen uit “go-
vvies” of “credits” allebei in verschillende gradaties
en leningvormen en uiteraard in verschillende regios.
Naast de traditionele aandelen en obligaties als beleg-
gingsklassen kunnen beleggers tegenwoordig ook uit-
wijken naar commodities, vastgoed (direct of indirect),
private equity, niet te vergeten hedge funds en als we
er nog geen naam voor verzonnen hebben dan zijn het
alternative investments. Overigens liggen die definities
verre van vast want voor de ene belegger zijn hedge
funds een onderdeel van alternative investments terwijl
het voor een andere belegger twee geheel verschillende
beleggingscategorieën zijn. Ook voor het verdelen van
de gelden over de verschillende categorieën, de asset
allocatie, is inmiddels een veelvoud aan benamingen
beschikbaar. GTAA, TAA, DSA(A), SA(A) ofwel Glo-
bal Tactical Asset allocation, Tactical Asset Allocation,
Dynamic Strategic Asset Allocation, Strategical Asset
Allocation …. En waarschijnlijk heb ik er nog wel een
paar gemist. Gelukkig is het uiteindelijke doel van al
deze exercities wel hetzelfde namelijk “keuzes maken
binnen verschillende beleggingscategorieën” en daar
kapitaal aan toedelen. In dit artikel wil ik wat verder
ingaan op met name het maken van keuzes en naar
aanleiding van die keuzes met behulp van ETF’s het
creëren van exposure naar de uitverkoren beleggings-
categorieën.
Vanuit mijn achtergrond zal het geen verbazing wek-
ken dat ik de technische analyse gebruik als hulpmid-
del bij het maken van die keuzes. Binnen die technische
analyse is er één techniek die eruit springt wanneer het
gaat om het maken van keuzes en dat is de relatieve
sterkte analyse. Ook wel RS genoemd en overigens
niet te verwarren met de in de technische analyse veel
gebruikte RSI (relative strength index) die echt iets heel
anders weergeeft.
In tegenstelling tot de klassieke technische analyse
waarbij het koersverloop van een enkel aandeel of een
index etc. wordt bestudeerd, wordt bij een relatieve
sterkte analyse altijd gekeken naar het verloop van
twee prijsseries ten opzichte van elkaar. Dit kan een
aandeel ten opzichte van een index zijn, een sectorin-
dex ten opzichte van een bredere landen- of regionale
index etc. etc. zolang u er maar op let om appels met
appels en peren met peren te vergelijken kunt u het zo
gek maken als u zelf wilt.
Zoals gezegd gaat het bij een RS analyse om het verge-
lijken van twee koersreeksen. De basis-formule is dan
ook eenvoudig:
RS = koers item A / koers item B
Het resultaat van deze formule wordt vervolgens weer-
gegeven in een grafiek. Deze RS lijn laat zich vervolgens
analyseren als ware het een “gewone” koersgrafiek.
Alle gereedschappen en technieken die de technische
analyse in huis heeft mogen en kunnen op deze RS
lijn worden losgelaten. De interpretatie van deze RS
grafiek is in de basis ook erg eenvoudig. Zolang de RS
lijn een stijgend verloop laat zien doet item A het beter
dan item B en moeten we in onze portefeuille dus een
voorkeur hebben voor item A (overwegen of een long
positie) en niet voor item B (onderwegen of een short
positie). Wanneer de RS lijn een dalend verloop laat
zien geldt uiteraard het omgekeerde en wanneer de RS
10
lijn een vlak verloop laat zien dan presteren item A en
item B gelijk. In figuur 1 1. is het verloop weergegeven
van de RS lijn die het koersverloop van de S&P500
in de VS vergelijkt met het koersverloop van de Dow
Jones STOXX 600 index in Europa.
Heel goed is de sterke daling van deze RS lijn te zien
in de periode van eind 2004 tot het eerste kwartaal van
2006. Die de sterke underperformance van de Ame-
rikaanse markt ten opzichte van de Europese goed in
beeld brengt. Inmiddels lijkt daar op dit moment ove-
rigens weer verandering in te komen maar dat even
terzijde.
Dergelijke RS analyses kunnen prima gebruikt worden
in het asset allocatie proces wat volledig gekenmerkt
wordt door het maken van keuzes, “waar ga ik in be-
leggen ?”. Ik heb geprobeerd e.e.a. via een topdown
benadering aan te pakken met als uitgangpunt een
belegger met een wereldwijde portefeuille die een be-
paalde benchmark moet verslaan. Ondanks het feit dat
er weer meer en meer naar absolute resultaten gekeken
wordt, worden nog steeds 7-8 van de 10 beleggers af-
gerekend op relatieve resultaten.
Uiteraard kan het startpunt in deze topdown benade-
ring aangepast worden voor bijvoorbeeld een belegger
met alleen een Europese portefeuille. Een belangrijk
punt in deze exercitie is ook de keuze van de diverse
benchmarks die binnen het geheel gebruikt gaan wor-
den en dus met elkaar vergeleken moeten gaan worden.
Ik heb een aantal veel gebruikte benchmarks gekozen
maar deze kunnen natuurlijk door iedereen naar belie-
ven worden aangepast, bijvoorbeeld naar aanleiding
specifieke inzichten of onder invloed van bepaalde res-
tricties die binnen een portefeuille gelden.
Als startpunt voor het asset allocatie proces heb ik
gekozen voor de MSCI capital markets index. Dit is
een serie die is opgebouwd uit 50% MSCI All coun-
try world index (equities) en MSCI World Sovereign
10+ year bond index. Niet ideaal aangezien deze reeks
slechts twee beleggingscategorieën vertegenwoordigt,
maar op dit moment goed genoeg om de aanpak te
verduidelijken.
Vervolgens moeten onder deze MSCI global capital
markets een aantal beleggingscategorieën (asset clas-
ses) gedefinieerd worden waar in belegd kan worden.
Uiteraard kan dit ook weer door verschillende beleg-
gers op verschillende manieren worden ingevuld. Een
mogelijke aanzet is gegeven in figuur 2.
De eenvoudigste benchmarks zijn voor de beleggings-
categorie vastrentende waarden de MSCI World Sove-
reign 10+ Year TR index en voor het aandelengedeelte
de MSCI World Index. Onder het kopje Commodities
& Alternatives kunnen verschillende categorieën wor-
den geplaatst. Sommige beleggers plaatsen bijvoor-
beeld vastgoed (direct en indirect) hieronder terwijl
anderen vastgoed(-aandelen) als een sector binnen de
categorie aandelen beschouwen. Ook Hedge-funds
en commodities zouden ieder als een aparte categorie
kunnen worden beschouwd. Voor deze beschouwing
maakt de daadwerkelijke indeling niet zoveel uit zo-
lang er maar een goede reeks beschikbaar is die ge-
bruikt kan worden in de analyse en bij voorkeur een
handelbaar instrument om de visie om te zetten in ex-
posure. In het schema in figuur 2 heb ik deze groep
gecombineerd onder Commodities & Alternatives met
als benchmark, ten behoeve van de analyses, de Gold-
man Sachs Commodity Index.
Wanneer bij de verdeling over de diverse categorieën
niet de volle 100% van het beschikbare vermogen
wordt gebruikt dan blijft er een gedeelte cash over.
Dit gedeelte kan natuurlijk in kortlopende deposito’s
of kasgeld worden aangehouden in Euro’s (voor een
Eurobelegger). Meer en meer komen beleggers echter
tot de slotsom dat de cash-component van een porte-
feuille als een beleggingscategorie op zich kan worden
beschouwd, een bron voor Alpha. Aangezien de cor-
relatie van valuta’s met andere beleggingscategorieën
zeer laag is heeft dit een positief (drukkend) effect op
het risico van de totale portefeuille. De invulling van
valuta’s als een aparte beleggingscategorie kan variëren
van het simpelweg aanhouden van de kas-component
in een andere dan de benchmark-valuta tot het uitbe-
steden bij een gespecialiseerde currency-manager.

De keuzes ten aanzien van de verschillende categorie-
ën kunnen nu gemaakt gaan worden door de gekozen
benchmarks te gaan vergelijken met de MSCI Capital
Markets Index. In figuur 3 is de grafiek van de MSCI
World Sovereign 10+ weergegeven met de RS ten op-
zichte van de MSCI Capital Markets
Om de richting, de trend, van de RS lijn te bepalen ge-
bruik ik een combinatie van een 10- en 30-weeks voort-
schrijdend gemiddelde van de RS-lijn. Het gebruiken
van voortschrijdende gemiddelden is een veel voorko-
mende techniek in de technische analyse. De kruisin-
gen van het 10- en 30-weeks gemiddelde worden ge-
bruikt om een trendomslag te signaleren. Zoals te zien
is in de grafiek laat de RS-lijn zelf een nogal grillig
verloop zijn net zoals het koersverloop van een aandeel
of een index. De gemiddelden worden gebruikt om dit
verloop een beetje af te vlakken en de onderliggende
trend aan te geven. Wanneer het 10-weeks gemiddelde
boven het 30-weeks gemiddelde komt wordt ervan uit-
gegaan dat de trend opwaarts is en in het geval van de
RS-lijn dus dat de belegger een voorkeur moet hebben
voor item A ten opzichte van item B. In de grafiek hier-
boven van de Bond index ten opzichte van de MSCI
capital markets index is duidelijk het dalende verloop
van de RS-lijn waar te nemen. De conclusie moet dus
zijn dat vastrentende waarden binnen de asset allocatie
ONDERwogen zouden moeten worden ten opzichte
van de benchmark.
Dezelfde exercitie wordt vervolgens herhaald voor
alle gedefinieerde asset classes met de MSCI capital
markets index als benchmark. Wanneer deze keuzes
gemaakt zijn kan invulling gegeven worden aan de vol-
gende stap in het model.
11
Nu de keuzes gemaakt zijn ten aanzien van de hoofd-
categorieën kan en verdere onderverdeling gemaakt
worden naar regio’s. In de categorie aandelen zou bij-
voorbeeld een onderverdeling gemaakt kunnen wor-
den in de regio’s Verenigde Staten, Europa, Japan en
Emerging Markets.
Om vervolgens weer de noodzakelijke keuzes te maken
binnen deze regio’s worden weer vier Relatieve Sterkte
analyses gemaakt van de diverse regio benchmarks ten
opzichte van de MSCI world index.
Evenzo worden de verschillende regio indices in de
vastrentende categorie afgezet tegen de MSCI world
sovereign 10+. In het schema heb ik daarvoor opge-
nomen de MSCI US Treasury 10+ TR voor de Ver-
enigde Staten en de MSCI Germany 10+ TR voor
Europa. Wanneer men valuta’s als een aparte catego-
rie beschouwt kunnen daar uiteraard ook weer keuzes
gemaakt worden ten aanzien van valuta anders dan
de Euro.
In de categorie Commodities en alternatives staat op
dit moment de Goldman Sachs Commodity Index To-
tal Return (GSCITR) als benchmark maar het zou bij-
voorbeeld ook mogelijk zijn om de rendementen van
individuele hedgefunds af te zetten tegen een hedge-
fund index en zo een keuze maken. Individuele com-
modities zouden dan afgezet kunnen worden tegen de
GSCITR. Er blijft dus genoeg flexibiliteit over voor
een belegger ten aanzien van de keuzes van de ver-
schillende beleggingscategorieën.
Nu we een schematische voorstelling van de asset al-
locatie en de verschillende mogelijkheden hebben en
een methode om tot de keuzes te komen ten aanzien
van de verdeling van het beschikbare vermogen komt
natuurlijk al snel de vraag om de hoek kijken hoe de
invulling van daadwerkelijke posities in de markt kan
gaan plaatsvinden.
ETF’s, Exchange Traded Funds, zijn daarvoor een
prima instrument omdat zij beleggers een uitstekende
mogelijkheid bieden om op een snelle en efficiënte wij-
ze een positie in te nemen in een bepaalde index, een
bepaalde regio en tegenwoordig zelfs ook al in vastren-
tende waarden en commodities. Doordat ETF’s exact
een bepaalde onderliggende index repliceren weet de
belegger precies wat hij daadwerkelijk in positie heeft
zonder dat hij daar naar hoeft om te kijken. Een be-
legger die binnen zijn asset allocatie een positie van
50 miljoen Euro in Europese aandelen wil aanhouden
kan ervoor kiezen om die 50 miljoen in te vullen met
bijvoorbeeld alle aandelen uit de Stoxx 50 index in de
juiste verhoudingen en vervolgens de benodigde aan-
passingen maken die nodig zijn bij alle “corporate ac-
tions” en bij het veranderen van de samenstelling van
de index. hij kan er ook voor kiezen om ter waarde van
12
50 miljoen Stoxx 50 ETF’s te kopen. In geval van pas-
sief beheer van dit gedeelte van de portefeuille zijn de
voordelen evident.
Voor de invulling van het asset allocatie schema zo-
als weergegeven in figuur 4 zouden de volgende ETF’s
kunnen worden gebruikt.
Op deze manier kan al een hele aardige asset allocatie
op een effectieve manier worden bewerkstelligd. Be-
leggers die nog een stapje verder zouden willen gaan
om op die manier nog wat flexibeler te worden in hun
asset allocatie kunnen overwegen om nog een laag toe
te voegen aan het model in figuur 4. Met name onder
de verschillende aandelenregio’s, zeker in de VS en
Europa, zou nog een verdere verdeling gemaakt kun-
nen worden naar sectoren en kan op die manier een
invulling gegeven worden aan aandelenposities in die
regio’s. Barclays Global Investors, State Street, AXA
fund management en Indexchange geven bijvoorbeeld
meerdere sector ETF’s uit die gebruikt kunnen wor-
den om een visie te vertalen naar een positie in een
bepaalde sector.
Evenzo kan ook onder de vastrentende posities nog
onderscheid gemaakt worden tussen verschillende
looptijden. Barclays Global Investors en Indexchange
geven bijvoorbeeld ETF’s uit die obligatieportefeuilles
repliceren op verschillende punten van de yield curve.
Beleggers kunnen hiermee invulling geven aan de ge-
wenste looptijden binnen hun obligatiegedeelte.
Uiteraard kan ook weer voor de allocatie van vermo-
gen aan sectoren of looptijden prima gebruik gemaakt
worden van relatieve sterkte analyses om tot die keuze
te komen.
Ik hoop met dit artikel enig inzicht te hebben gegeven
in mijn inzichten ten aanzien van het asset allocatie
vraagstuk en de wijze waarop ik vanuit het oogpunt
van de technische analyse invulling probeer te geven
aan deze problematiek. Komen tot een goede asset al-
locatie is derhalve het uiteindelijke doel, ETF’s zijn een
prima middel c.q. instrument om hieraan invulling te
geven en de technische analyse kan een prima hulp-
middel zijn bij het maken van de diverse keuzes die
binnen dit proces noodzakelijk zijn.
Met name over het toepassen van technische analyse
technieken en methodes bij het onderscheiden c.q.
ordenen van de elementen binnen een universum,
ook bijvoorbeeld ten behoeve van beleggers met een
absolute in plaats van een relatieve rendementseis, is
nog veel te zeggen/schrijven. Wellicht in een volgend
artikel.
Juus de Kempenaer is werkzaam als technisch analist
bij Kempen & Co in Amsterdam en schrijft dit artikel
op persoonlijke titel. Lezers worden van harte uitgeno-
digd vragen, opmerkingen, suggesties etc te sturen aan
dekempenaer@tailergroup.com.
 13

Methodisch beleggen

Door: Pierre Dolmans van Vestico

Als beginnend belegger doe je meestal maar wat. Je krijgt links en rechts wat vage adviezen, doet af
en toe een gokje, en de hele beurs lijkt wel één groot casino. Met een beetje geluk leer je ook nog van je
fouten, en zijn er dingen waarvan je denkt: “Dat kan ik beter niet meer doen want dat is te riskant”.
Langzaam maar zeker ontwikkel je op die manier een eigen beleggingsstijl. De een gaat daarin wat
verder dan de ander, maar iedereen ontwikkelt op den duur wel een of meerdere methodes om de kans
op succes te vergroten.

Het belang van statistiek
Je kunt alleen maar methodes ontwikkelen door erva-
ring op te bouwen. Hoe vaak gaat het fout? Hoe vaak
gaat het goed? Waar liggen de kansen? Waar liggen de
risico’s? Dat kan dus een langdurig proces zijn, vooral
op het punt van de risico’s... immers, het kan zijn dat
je een systematiek volgt van een groot aantal kleine
winsten, met een kleine kans op een groot verlies. Je
zou dan wel willen weten hoe ‘klein’ die kans is, en hoe
‘groot’ dat verlies is. Daarbij komt nog dat je de me-
thode steeds ‘bijschaaft’, waardoor de ervaringen van
eerdere transacties niet zomaar te vertalen zijn naar de
inmiddels aangepaste methode. Kortom... wat zou het
toch mooi zijn als je niet 10 jaar hoefde te wachten op
voldoende ‘ervaring’, maar op een regenachtige zon-
dagmiddag dezelfde ervaring in een paar uurtjes zou
kunnen opdoen.
De rol van de computer
Tegenwoordig heeft iedere belegger wel toegang tot
historische koersinformatie. Deze is vaak gratis te
downloaden van Internet, of wordt meegeleverd met
allerlei beleggingssoftware. Dus wat let je om met be-
hulp van de computer je methode eens toe te passen
op deze historische koersen? Mits je maar vaste regels
hebt (wanneer kopen, wanneer verkopen) en een beetje
handigheid in Excel, moet het lukken om uit te reke-
nen wat er gebeurd zou zijn als je 10 jaar geleden met
bijv. 2000 euro was begonnen en consequent je me-
thode had toegepast. Een dergelijke aanpak noemen
we een ‘backtest’ omdat we achteraf testen wat we ver-
diend zouden hebben. Naast Excel zijn er een groot
aantal gespecialiseerde beleggingspakketten waarin
zo’n backtest faciliteit aanwezig is.
Voordeel van een backtest
Het belangrijkste voordeel van een backtest is de tijd-
winst. In een paar uurtjes (of een paar weken des-
noods) verzamel je de ervaring die je anders pas na 10
jaar of langer kunt opbouwen. Daarbij komt het niet
geringe voordeel dat een eventuele slechte beleggings-
methode op die manier niet tot grote verliezen leidt;
het is immers allemaal voor ‘spek en bonen’. Je moet er
niet aan denken dat je met zo’n slechte methode echt
op de beurs belegt en dan na wat pijnlijke missers nog
maar de helft van je startkapitaal over hebt. Een ander
groot voordeel is dat je heel eenvoudig kunt zien wat
het effect van een wijziging in je methode is... je past je
formules aan, drukt op de knop en meteen zie je of het
resultaat verbetert of verslechtert.
Is elke methode geschikt voor een
backtest?
Sommige methodes zijn zo complex dat je een heel
uitgebreid programma en enorm veel data nodig hebt
om tot een realistische backtest te komen. Andere me-
thodes zijn te vaag om er harde (objectieve) regels voor
op te stellen, bijv. omdat ze gebaseerd zijn op bepaalde
nieuwsfeiten, en laten zich daardoor moeilijk backtes-
ten. Voor mij zou dat reden genoeg zijn om zo’n me-
thode niet toe te passen: als ik het niet kan backtesten
dan wil ik het ook niet traden.
Nadeel van een backtest
Het zou leuk zijn als er geen nadelen aan een backtest
zitten, maar zo simpel is het leven niet. Het grootste
voordeel van een backtest is namelijk ook meteen het
grootste nadeel: je hebt het traden van 10 jaar geredu-
ceerd tot een druk op de knop. De vele pijnlijke verlie-
zen die je anders als een nooit te vergeten leermoment
zou hebben ervaren worden gereduceerd tot de tekst
“73 winstgevende trades, 18 verliesgevende trades”.
Die drie maanden slecht slapen omdat je kapitaal in
een paar slechte trades met 30% is gereduceerd wordt
door de computer gerapporteerd als “maximale draw-
down 30%”. En het feit dat je je in zo’n drawdown
periode realiseert dat door die paar slechte trades de
winst van anderhalf jaar traden helemaal verdampt
is komt niet eens naar voren uit de statistieken, want
de computer beperkt zich tot de mededeling dat deze
methode in de afgelopen 10 jaar gemiddeld 15% ren-
dement per jaar heeft gemaakt. Het vertalen van sta-
tistieken naar emoties is nu eenmaal niet onze sterkste
kant. Wie nog nooit een drawdown van 50% heeft
meegemaakt kan gemakkelijk de fout maken om te
denken dat 50% drawdown nu eenmaal iets is waar
even doorheen moet bijten in de wetenschap dat je
methode op lange termijn 20% rendement per jaar
oplevert. Helaas... als puntje bij paaltje komt zijn het
14
toch de emoties die er voor zorgen dat we op de bodem
van zo’n drawdown ‘de stekker er uit trekken’ en dus
met verlies de arena verlaten.
Statistieken
U zult het al begrijpen... het gemiddelde rendement
per jaar is zo’n beetje de minst belangrijkste maat-
staf als het gaat om de beoordeling van een backtest.
En niet op de laatste plaats omdat het een kengetal
is wat heel eenvoudig te beïnvloeden is door met een
hefboom te beleggen. De echte belangrijke statistieken
zitten aan de risico kant, zoals de maximale drawdown,
het percentage verliesgevende trades, de grootste ver-
liesgevende trade, het grootste aantal verliesgevende
trades op een rij, etc. Kortom alles wat ons emotio-
neel raakt en het straks moeilijk maakt om de methode
te blijven volgen als er een slechte periode aanbreekt.
Want alleen op die manier kunnen we uiteindelijk het
‘beloofde’ rendement per jaar realiseren.
Spreiding van risico
Wat is beter dan een goed werkende beleggingsmetho-
de? Twee, drie of beter nog: vier goed werkende be-
leggingsmethodes. Door namelijk een aantal methodes
naast elkaar toe te passen realiseren we een spreiding
van het risico. Als dan een van de methodes in zo’n
slechte periode zit, dan worden de verliezen groten-
deels opgevangen door de andere methodes die op dat
moment wel goed functioneren.
Even een rekenvoorbeeld: Stel dat ik twee methodes
VectorVest, een compleet systeem voor aandelen analyse
In dit artikel zal informatie gegeven worden over VectorVest.
Tijdens het culemborgssymposium op zaterdag 13 oktober 2007 a.s. kunt u nader kennis maken met
VectorVest. Tijdens deze dag zal de europese vertegenwoordiger van VectorVest aanwezig zijn om u
hierover te informeren.
1. Wat is VectorVest
VectorVest is een compleet systeem voor aandelen
analyse dat speciaal ontworpen is om grote winsten te
behalen. Dit systeem is geschikt voor zowel lange ter-
mijn belegger als korte termijn trader.
VectorVest is ontworpen door Dr. DiLiddo, oprichter
en voorzitter van het Amerikaanse bedrijf VectorVest
Inc. Naar aanleiding van zijn onderzoek kwam hij tot
de ontdekking wat de oorzaken zijn van de stijging en
daling van de aandelen koersen: waarde (fundamen-
teel), relatieve veiligheid en timing (technisch).
Sinds kort is er een VectorVest vertegenwoordiger in
Europa. De vertegenwoordiger, VectorEU, geeft in-
formatie over VectorVest en brengt VectorVest in de
heb die elk een rendement maken van gemiddeld 20%
per jaar, en beide een maximale drawdown hebben ge-
kend van 35%. Door mijn beschikbare kapitaal over
de beide methodes te verdelen, zal ik nog steeds een
gemiddeld rendement van 20% per jaar maken. De
theoretische maximale drawdown is nog steeds 35%,
maar dat kan alleen zijn als de twee methodes 100%
aan elkaar gecorreleerd zijn, en op exact dezelfde dag
een drawdown van 35% realiseren. In de praktijk zal
dat nooit voorkomen, en mag je eerder verwachten
dat de beide methodes een gezamenlijke maximale
drawdown van 25% of minder realiseren. Hoe meer
methodes naast elkaar toegepast worden, en hoe lager
de onderlinge correlatie, des te beter de demping van
de maximale drawdown. Op die manier krijgt u dus
hetzelfde rendement voor een aanzienlijk lager risico.
Ook hier levert de backtest waardevolle informatie,
met name op het vlak van onderlinge correlaties.
Conclusie
Beleggen volgens een vaste methode geeft een beleg-
ger een stuk houvast en de mogelijkheid om door val-
len en opstaan de methode steeds verder te verbeteren.
Via een backtest kan het leerproces van een dergelijke
beleggingsmethode enorm versneld worden, en kan
zonder veel leergeld te betalen een beleggingsmethode
veel sneller geperfectioneerd worden. De computer
kan daarbij allerlei statistieken leveren die ons helpen
de methode optimaal toe te passen, bijvoorbeeld in
combinatie met andere methodes.
Europese markt.
Bezoek onze website, www.vectoreu.nl.
2. Hoe werkt VectorVest
Er zijn verschillende VectorVest versies:
- Online versie
- Express versie
- Prographics versie
Bij de online en express versies werkt u via internet met
de centrale database waardoor u geen koersen (dage-
lijks) hoeft te downloaden.
De express versie levert beperktere informatie t.o.v.
de online versie echter voor de express versie is slechts
een internet browser nodig. Er hoeft geen vectorvest
 15

software op de PC geïnstalleerd te worden (ideaal bij omslag mee te nemen)

gebruik van publieke internet PC’s)

3. Voordelen
VectorVest heeft de volgende voordelen:

• eenvoudig en gebruikersvriendelijk in gebruik

• levert uitgebreide analyse
• gebruikt zowel fundamentele als technische analyse
• Bij de prijs van het abonnement zijn de koersenge-
gevens inbegrepen
• Keuze uit veel strategieën (zowel voor long als short
posities)
• Backtesten van strategieën mogelijk
• Geeft dagelijks adviezen over meer dan 8200
Amerikaanse aandelen en meer dan 1800 Europese
aandelen
• Geeft de stop waarde voor ieder aandeel
• Geeft ook analyse over (industrie)sectoren 6. Strategieën
• Geeft ook de markt trend aan Er zijn verschillende “kant en klare” strategieën aan-
wezig in VectorVest. U kunt echter
4. Aandelen adviezen
De aandelen in Vectorvest overzicht zijn gesorteerd zelf nieuwe strategieën bouwen met verschillende for-
over hun VST waarde. De aandelen met de grootste mules en indicatoren.
VST waarde worden bovenaan getoond.
Hieronder zullen wij de resultaten van de volgende
VST is een VectorVest indicator (eigendom Vector- strategieen weergeven gedurende de periode 7 septem-
Vest), de waarde kan tussen 0 en 2 liggen (grotere VST ber 2004 tot 6 maart 2007:
waarde is beter). VST waarde is berekend op basis van
3 andere VectorVest indicatoren (eigendom Vector- • Best performing ETF’s (long strategie)
Vest): • High VST newcomers (long strategie)
• Explosive EPS stocks II (long strategie)
• RV (Relative Value, fundamentele indicatie)
• RS (Relative Safety) Bovenstaande long strategieën zullen slechts toegepast
• RT (Relative Timing, momentum tech. indicator) worden als de algemene trend ‘up’ is, er worden geen
posities ingenomen als de trend ‘down’ is (evt. rente
VectorVest Inc. heeft aangetoond dat het kopen van verkrijgen door het geld tijdelijk op een spaarrekening
aandelen met hoge VST waarde meer winst oplevert onder te brengen).
dan het kopen van aandelen met lagere VST waarde.
Hieronder vindt u de resultaten van deze strategieën
5. Algemene markt trend (met behulp van backtest).
(“Market call viewer”)
VectorVest geeft ook de algemene markt trend aan.

Deze indicator (“confirmed markt up” en “confirmed

markt down”) dient ook als basis gebruikt te worden
voor het kopen van aandelen, d.w.z. het is meestal be-
ter om aandelen te kopen als de algemene markt trend
“up” is en het is beter om short te gaan als de algemene
markt trend “down” is.
Per jaar kan de trend enkele keren wijzigen (gemiddeld
2 tot 6 keer). Als voorbeeld keken wij terug naar de
jaren 2005 en 2006. Voor 2005-2006 heeft VectorVest
de volgende data gegeven in de ‘market call viewer’:
(enkele maanden voor 2005 en enkele maanden na Additionele informatie, voor backtest worden de vol-
2006 worden meegenomen om de vorige/volgende gende waarden gebruikt
16

• Start kapitaal is 35000 USD te verdelen in 7 fondsen

• Tijdens de backtest kan het aantal fondsen groeien

tot maximaal 10 fondsen

• Commissie is 0,5% voor cash geld wordt geen rente

ontvangen

• De positie wordt gesloten als het aandeel te veel daalt

dat Vectorvest recommendation op SELL staat (stop
waarde). In zulk geval wordt een nieuwe positie inge-
nomen voor een aandeel dat op dat moment wel aan
de search voldoet.

Hieronder en hiernaast ziet u enkele screenshots van de

backtests, uitgevoerd met het programma ‘Simulator’
van VectorVest. Het Simulator programma is een uit-
breiding op VectorVest. Het basis VectorVest beschikt
ook over backtest faciliteiten maar minder uitgebreid.

Mocht u hierover nog vragen hebben dan kunt u deze

richten aan info@vectoreu.nl.

7. Disclaimer
De schrijver van dit artikel is niet aansprakelijk voor
enige directe of indirecte schade als gevolg van het ge-
bruik van de informatie in dit artikel of de site www.
vectoreu.nl. Het handelen met deze informatie is voor
eigen risico.
 17

De beurs en de rente

Door: Max Vreedenburg

Een van de voornaamste financiële factoren is de rente. De rente stijgt

Rente is met de risicopremie dat wat u moet betalen,
wanneer u een lening aangaat. De rentestand is ook
van invloed op de beurzen. Regelmatig verschijnen de
volgende koppen in de kranten: “Plussen op Europese
beurzen na rente-ingreep Fed” of “Beurzen Azië
mikken op lagere rente VS”.

Hypotheekcrisis VS
Momenteel is er veel aandacht voor de hypotheekcrisis
in de VS, die medio 2007 voor iedereen onmiskenbaar
zichtbaar werd. Vele banken kwamen in de problemen
waardoor banen verdwenen. Dat is ernstig, maar wat
misschien nog wel ernstiger is, is dat banken elkaar niet
meer vertrouwen. De perikelen op de Amerikaanse
subprime hypotheekmarkt laten de Europese financiële
sector niet ongemoeid.
Momenteel daalt de lange rente, maar de korte rente
Dit heeft te maken met het verkopen van de directe en stijgt. Die stijging wordt onder andere veroorzaakt
indirecte (via beleggingen in hypotheken) beleggingen door de risico-opslag die banken elkaar berekenen. De
op deze markt. Vanwege de geleden verliezen is er spread neemt dus af.
onder beleggers nu minder bereidheid om risico’s te
dragen. Inleiding voor mijn presentatie
Het voorgaande is ter introductie voor mijn presentatie.
Dit uit zich in hogere risicopremies en een afnemende Naast de actuele ontwikkelingen op de rentemarkt zal
vraag naar gesecuritiseerde producten. Het gaat hierbij ik de volgende onderwerpen bespreken:
niet alleen om subprime gerelateerde producten, maar
ook om andere complexe of risicovolle transacties. • wie of wat bepaalt de rente;
Dat is een probleem voor banken die gewend zijn om • wat doen de centrale banken;
risico’s door te verkopen, en waar nodig bij elkaar • hoe is de rente opgebouwd;
geld te lenen. Het risico is dat er bij banken nu meer • de relatie tussen aandelen en de rente.
uitstaande kredieten op de balans blijven staan dan is
gewenst omdat ze minder op de ‘tweedehands markt’ De HCC Gebruikersgroep Beleggen wil de kennis van
in gesecuritiseerde vorm kunnen doorverkopen. Ook de leden vergroten. Het onderwerp rente hoort daar
willen banken nu minder geld aan elkaar uitlenen. bij. Ik zal u geen tips geven om iets in ‘rente’ te be­
leggen. Of toch een tip:
Kredietrisico en de liquiditeit op de
kapitaalmarkt Bestudeer de werking van de verschillend vormen van
Het gevolg van het minder kunnen verkopen van risico’s beleggingen en bestudeer zeker de werking van de
en moeilijker geld bij ander banken kunnen lenen is rente.
dat banken afhankelijker worden van de markten
voor kredietrisico en de liquiditeit op die markt. Voor
banken is niet zozeer de rentestand op zich van belang,
maar wel het verschil tussen de korte- en de lange
termijnrente. Banken gebruiken immers korte termijn
geld, bijvoorbeeld uw spaargeld, om het uit te lenen op
de lange termijn, bijvoorbeeld aan gezinnen die een
hypoheek aangaan. Hoe hoger die ‘spread’ tussen de
korte en langetermijnrente, hoe groter de winst van de
banken.
18

De Vortex Methode

De Markt Verslaan
De Vortex Methode is een krachtige dynamische beleggingstactiek met een eenvoudige doel-
stelling: het behalen van winst met stapsgewijze aandelentransacties op cyclische koers va-
riaties, zelfs als de koers gemiddeld gestaag daalt. Een recentelijk voorbeeld van de kracht
van de Vortex Methode is een rendement van +94% op jaarbasis voor een belegging waarvoor
het Kopen-Houden rendement –14% was! Dit uitgebreide voorbeeld 1 kan desgewenst als een
Vortex Excel Datablad besteld worden. Het is uiteraard kinderspel om een veel hoger rende-
ment te kunnen behalen voor een gestaag stijgende cyclische koers.

De Vortex Methode is een krachtige dynamische
beleggingstactiek met een eenvoudige doelstelling: het
behalen van winst met stapsgewijze aandelentransacties
op cyclische koers variaties, zelfs als de koers gemiddeld
gestaag daalt. Een recentelijk voorbeeld van de kracht
van de Vortex Methode is een rendement van +94%
op jaarbasis voor een belegging waarvoor het Kopen-
Houden rendement –14% was! Dit uitgebreide
voorbeeld kan desgewenst als een Vortex Excel
Datablad besteld worden. Het is uiteraard kinderspel
om een veel hoger rendement te kunnen behalen voor
een gestaag stijgende cyclische koers.
De Markt Verslaan is een korte promotie versie van
mijn boek De Vortex Methode. Dit boek is beschikbaar
als e-boek en is en losbladige uitgave waarin mijn
beleggingsmethode in detail wordt behandeld en is
geschikt voor beginnende zowel als redelijk gevorderde
beleggers.
In de huidige vorm bevat het boek alle onderdelen
van de Vortex Theorie/Methode welke
noodzakelijk zijn om de techniek toe te passen op
beleggingsportefeuillebeheer. Voor noodzakelijke
informatie hoeft de lezer dus niet te wachten op de
uitgaven van de toekomstige aanvullingen. Het is
belangrijk te weten dat de toekomstige aanvullingen
niet verplicht zijn en niet aangeschaft hoeven te
worden. Voor e-book bestellingen zie http://www.
vortexcw.nl/vortex/index.html.
de Stadium Methode al dan niet goed aan jou besteedt
is oordeel ik niet over. Wel weet ik uit eigen ervaring
dan na het openslaan van Rila’s handboek het mij
snel duidelijk werd dat je in en zee van regeltjes en
richtlijnen verdrinkt als je niet reeds een bekwaam
zwemmer bent op dit gebied. Als een universitair
opgeleide ingenieur ben ik toch wel iets gewend maar
Rila’s boek schrikte mij af: “Als ik dat allemaal moet
gaan leren kan ik beleggen voorlopig wel vergeten”
dacht ik. Als ik Rila’s boek complex en moeilijk te
bevatten vind zullen beginnende beleggers de Stadium
Methode 2 volgens mij niet direct kunnen behappen.
De Vortex Methode is daarentegen de eenvoud zelve,
als je Hoofdstuk 6 maar niet leest!
Met de Vortex Methode is het mogelijk om het plezier
van het beleggen te ervaren door de markt te verslaan.
Ik ben zelf begonnen met beleggen in vreemde valuta
zoals o.a. girale Amerikaanse dollars. Dat was een fluitje
van een cent! Na uitgestapt te zijn op en behoorlijke
netto koersdaling voor de betreffende periode behaalde
ik nog steeds een netto rendement van 6%. De tweede
belegging enige tijd later resulteerde in een rendement
van maar liefst 25%. Hier was een gemiddelde stijgende
koers gedeeltelijk debet aan de winst. Het punt is echter
dat met de Vortex Methode het maken van winst op
een gemiddeld dalende koers goed mogelijk is zonder
complexe analyse van koersen en zonder inzicht in de
complexe zaken waardoor koersen tot stand komen.
Dat wordt nader verklaard in Hoofdstuk 12.2.

De Vortex Methode is in wezen een eenvoudige
methode. In tegenstelling tot andere methoden
vereist het beleggen met de Vortex Methode geen
veelvoud van indicatoren of complexe analyses. Alleen
koersinformatie en lagere school rekenen is nodig om
aan de slag te kunnen gaan.
Als representatief voorbeeld van de alternatieven
noem in de Stadium Methode van Marcel Rila. Of
Als je deze manier van beleggen eenmaal ervaren
hebt wordt het een leuke hobby en wil je er alsmaar
mee doorgaan. Het verslaan van de markt geeft je een
enorme kick!
Na het aanleren van de eenvoudige Vortex Methode is
er genoeg tijd om je met animo te storten op aanvullende
studies om je beleggingsbeslissingen meer diepgang te
geven. Je kunt de Vortex Methode aanpassen om de
nieuwe leerstof binnen de richtlijnen van de Vortex

Methode gestalte te geven.
Ben je klaar om met een leuk avontuur te beginnen?
2 Uitgangspunten
De Vortex Theorie gaat uit van het eenvoudige principe
dat beleggers geen kennis hebben van waarom koersen
zich gedragen zoals ze doen, maar dat ze zeker weten
dat koersen een van deze drie dingen gaat doen: hebt is dat beslist geen ramp: er komen ongetwijfeld
• stijgen
• gelijk blijven
• dalen
Het staat centraal in de Vortex Theorie dat
koersvorming in het verleden geen enkele informatie
verschaft voor het koersgedrag in de toekomst. Dit
heeft zijn grondslag in de eenvoudige aanname dat
er in de praktijk geen eenvoudig causaal verband te
vinden is tussen gebeurtenissen in het verleden en in
de toekomst.
Deze stellingen vormen de basis een marktgedrag
theorie welke het mogelijk maakt daarmee de markt
te verslaan. De volgende waarheid eis belangrijke
geloofsbrief van elke belegger:
• koop op lage koers
• verkoop op hoge koers
Doe dit vaak. Doe dit telkens als de koers wijzigt!
Het dalen van een koers is normaal.
Indien dit gebeurd is de koers laag.
Kopen dus!
Het stijgen van een koers is normaal.
Indien dit gebeurd is de koers hoog.
Verkopen dus!
Dit is een interessant standpunt maar als beginnende
belegger heb je er niet veel aan. Massa’s mensen weten
uiteraard dat de winst alleen gemaakt kan worden door
het verschil tussen hoge en lage koers. Het probleem is
dat er geen handvat aan zit:
Hoe weet je wanneer de koers laag genoeg is
om te kopen?
Hoe weet je wanneer de koers hoog genoeg is
om te verkopen?
Deze vragen zijn niet belangrijk. Het is soms juist goed
om effecten te kopen waarvan de koers al een tijd hoog
is: dat is als je kwaliteit koopt, maar dat is niet altijd
een juiste aanpak. Het gros van de amateur-beleggers
koopt pas aandelen als de koersen al maanden of zelfs
jaren lang opgejaagd zijn. De hoge instapkoers ziet
men instinctief als laag omdat beleggers geloven dat de
koers binnenkort nog verder zal stijgen. Deze gedachte
19
is vaak een illusie omdat als de koersen zeer hoog zijn
er in principe een forse koersdaling op de loer ligt.
Als je kwaliteitsaandelen beschouwd is het niet nodig
om je af te vragen of de koers laag is. Er komen nog
genoeg koersdalen als de normale gang van zaken zich
ontplooit en als je toevallig een koersdalletje gemist
nog meer koersdalen om de hoek kijken. Met de
Vortex Methode koop je effecten indien je geld hebt,
indien je beleggen wilt en indien de gekozen effecten
koopwaardig zijn. Dit is de sleutel van effectief
beleggen. Koopwaardige effecten zijn koopwaardig
als de koers toevallig hoog of laag staat. Als de koers
vaak heen en weer schommelt is het feest voor Vortex
Beleggers en zijn de noodzakelijke voorwaarden voor
de Vortex Methode aanwezig.
Zo eenvoudig is het.
Details van de Vortex Methode
1 Het laag kopen en hoog verkopen wordt iteratief
toegepast op relatief kleine koers schommelingen
waardoor er telkens een gedeelte van de totale
belegging verhandeld word. In wezen wordt je
belegging in stukken verdeeld die als een aparte
beleggingen beschouwd worden en waarvoor laag
kopen en hoog verkopen geldt;
2 De belegging wordt gestart door een Fractie X van
het beschikbaar gestelde Kapitaal K als Reserve op
te zetten: R = X*K. De reserve is een appeltje voor
de dorst! X is een vrij te kiezen fractie en mag 100%
zijn of 0%. Dit is aan de belegger om naar zijn
keuze te kiezen. Als X=100 gekozen wordt neemt
de belegger een afwachtende houding aan/ Met
X= 0 springt de beleggen met zijn volle vermogen
de markt in. De Reserve wordt opgezet voor twee
reden:
1 Indien de koers daalt is er geld beschikbaar om
effecten te kopen op een relatief lage koers. De
koers is dan laag ten opzichte van een eerder
tijdstip.
2 Indien de koers daalt en er is reden om bezorgd
te zijn kan men uitstappen en dit waarborgt
dat verlies zeer beperkt blijft. Dit is echter een
beveiliging tegen onverwachte ontwikkelingen.
Normaliter wordt een deel van de reserve
gebruikt om extra effecten te kopen als de koers
daalt je begint dan in feite een nieuwe belegging:
de koers is immers laag vergeleken met het
verleden.
3 Als de koers stijgt is het hoog ten opzichte van het
verleden en is er een kans om een deel van de winst
20
te verzilveren en wel voor twee reden:
1 De koers kan elk moment weer dalen en dan
is de winstverzilvering niet meer mogelijk: een
verloren kans om winst te boeken;
2 Een koersdaling wordt gemiddeld steeds
waarschijnlijker naarmate een koersstijging
doorzet. De behaalde winst staat dan onder
een sterke dreiging niet verzilverd te kunnen
worden. Het risico voor een plotselinge daling
stijgt naarmate de koersstijging doorzet: Door
stapsgewijs effecten te verzilveren wordt de winst
vastgelegd.
4 Om de risico’s tegen plotselinge daling af te dekken
en om op lage koersen te kunnen kopen is de
grondslag van de Vortex Methode via gedeeltelijke
verkopen op hoge koers op een structurele
manier kapitaalwinst op te bouwen en deze op
lage koersen weer te herbeleggen. Deze techniek
werkt zeer effectief indien een aantal logische
randvoorwaarden in stelling gebracht worden
(boerenverstand gebruiken).
5 De stappen welke de Vortex Methode ten uitvoer
brengen zijn vrij te programmeren en zijn slechts
afhankelijk van de koers en niets anders. De koop- en
verkoopberekeningen kunnen naar keuze beïnvloed
worden door de belegger. Hierdoor ontstaat een
koop/verkoop tactiek waardoor er een Quantum
ontstaat welke de grootte van het te verhandelen
effectenpakket bepaald. In principe is een Quantum
de op zichzelf staande kleine belegging welke op
lage koers gekocht wordt en op hoge koers verkocht
wordt. De investering bestaat dus uit een opsomming
van een variabel aantal Quanta. Zie hieronder de
koop/verkoop situaties voor de Quanta (de grafiek
geldt voor elke willekeurige belegging);
6 In principe is een quantum een fractie van een
portefeuille. Als er dus een koop of een verkoop
ontstaat is het volgende principe van toepassing:
Een Quantum = y*(waarde van de belegging) met
y eenvoudigweg een fractie die wordt bepaald door
de belegger. Daarover meer later. Waar het nu om
gaat is wat er fundamenteel ontstaat als gevolg van
deze tactiek waardoor de Vortex Methode een
krachtige tactiek is en waardoor het de markt kan
verslaan. Neem even aan dat het stapsgewijs kopen/
verkopen uitgevoerd wordt vanuit een algoritme.
. .een set instructies dat op basis van koersen de
koop- en verkoop adviezen genereert zoals ik later
zal uitleggen. Het algoritme zorgt voor een scheve
verhouding tussen koop-quanta en verkoop-quanta
zodat er structureel een portefeuillegroei (aanwas)
ontstaat door het herhaaldelijk kopen/verkopen op
cyclische koersen;
7 Zie hieronder een sterk overdreven voorbeeld van
de scheve aanwas van gekochte effecten op gedaalde
koers met de winst van verkochte effecten op hoge
koers:
Als de koers bijv. naar € 50 stijgt en je verkoopt 2
effecten dan maak je daarbij € 100 vrij op 20 effecten
op een koers van € 5 terug te kopen! Deze behandelde
uitgangspunten zijn de essentiële grondbeginselen
waarop de Vortex Theorie is gevestigd 3 . Ik herhaal deze
grondbeginselen in een vereenvoudigde samenvatting:
• verkopen van een fractie van je aandelen op hoge
koers, relatief naar het waardeverschil na een koers­
daling verzilvert de winst waarmee op lagere koers
een groter aantal effecten gekocht kan worden;
• het opzetten van een vrij te kiezen reserve X voor
het profiteren van lage koersen en het beschermen
van het beschikbare vermogen K
• koopadvies is F* (Portefeuille waardedaling) waarin
F een vermenigvuldiging factor is (wordt later ge-
definieerd);
Wat deze gegeneraliseerde grondbeginselen bereiken
 21

is het opzetten van de grondbeginselen van de Vortex
Methode waarin de belegger een ruime mate van
invloed heeft op zijn uit te voeren beleggingsbeleid. In
dit beleid is het formuleren van de factor F volledig
afhankelijk van de belegger zelf: er kan gekozen worden
voor een zeer voorzichtige aanpak (lage waarde voor F)
en een agressieve aanpak (hoge waarde voor F).
Specifiek resulteert deze methode in een Koop
Advies op dalende koers en een Verkoop Advies op
stijgende koers door een deel van een portefeuille.
Na een koop of een verkoop ontstaat er geen advies
tot op een moment dat de koers voldoende is gedaald
of voldoende gestegen om tot actie over te gaan. De
beslissing t.a.z.v. wat voldoende koerswijziging is en
hoe groot de koop of verkoop moet zijn wordt door
de beleger zelf bepaald maar wordt via een algoritme
gestandaardiseerd op basis van koersvorming. Dit
houdt in dat de belegger via het kiezen van een aantal
factoren zijn portefeuille agressief dan wel conservatief
kan beheren door middel van dynamisch beleggen
zodat hij de markt kan verslaan.
Voetnoot 1: Vortex Optimalisatie 2002 van het Amerikaanse aandeel SYMC voor
de koersen van 2/01/02 t/m 12/07/02/. Bestellen via e-mail als Excel SYMC
Datablad 12.2.1: Euro 3,50. Bestelling zonder boekbestelling: Euro 5,00. Prijzen Incl.
BTW en op basis van e-mail verzending. Voor normale postverzending Euro 2,50 extra.
Bestellingen sturen naar de uitgever.
Voetnoot 2: Groot Beleggers Handboek, Marcel Rila, ISBN 90 38 90 49 83,
Elmar 1996 4de druk 1997
Voetnoot 3: Dit principe is uiteraard een rekenkundig feit dat voor alle beleggingen
geldt als je met winst op hoge koers effecten gaat bijkopen op lage koers.

Weekendbeleggers beleggen in het weekend

Door: Michael Groenewoud, www.weekendbeleggers.nl

Uit recent wetenschappelijk onderzoek onder 100.000 ALEX beleggers blijkt o.a. dat deze beleggers over
de periode januari 2000 t/m maart 2006 een gemiddeld verlies hebben geleden van bijna 2% per maand.
Oorzaak, het o.a. onvoldoende geïnformeerd zijn (opties) en te vaak handelen (bron: Universiteit van
Maastricht 2007, ALEX leerstoel). Het zou kunnen dat deze beleggers geen gebruik maken van enig be-
leggingssysteem.

Startende technisch analisten zijn bij de keuze van een hoofd.

beleggingstrategie of systeem vaak aangewezen op al-
gemeen bekende indicatoren zoals MA, MACD, RSI
en DMI. Met gebruik van deze hulpmiddelen wordt
vervolgens belegd. Tevens dienen deze nieuwkomers
afwegingen te maken over zijn/haar:
• planningshorizon (maakt men gebruik van uur-,
dag-, week- of maandgrafiek?);
• risicospreiding (voor welk percentage van het belegd
vermogen wordt gebruik gemaakt van beleggings-
fondsen, aandelen en/of hefboomproducten?);
• beleggerbeslissing (behoort men tot de adviesgevoe-
ligen, de gemakzuchtigen, de risicovermijders of de
ambitieuzen? (bron: AFM segmentatietabel 2007).
De wat meer gevorderde analist beschouwt de litera-
tuur of volgt een training. Zij kennen de theorieën
over kop-schouder-formaties, dubbele bodems en an-
dere technische hulpmiddelen. En zij proberen daar
dan naar te handelen. Van gevorderde beleggers wordt
verwacht dat zij goed de risico’s van het handelen in
hefboomproducten beheersen.
De hoogste graad van technische analyse hebben zij
bereikt die een eigen systeem hebben ontwikkeld of
zelfs gebouwd en daarmee tevens geautomatiseerd
handelen. De spoeling wordt bij deze groep echter al
een stuk dunner en is alleen weggelegd voor de happy
few. Deze groep van beleggers kent de risico’s van het
handelen in derivaten bij wijze van spreken uit het
Waar echter vrijwel niemand aan ontkomt, zijn de
menselijke emoties. Zie ik nu wel of niet een dubbele
bodem? Zal ik nu wel of niet handelen, had ik maar
niet gehandeld.., de twijfel slaat toe. Steun- en weer-
standslijnen worden vaak gebruikt om het beste in- en
uitstapmoment te bepalen. Echter, het trekken van
lijntjes langs een koersgrafiek is toch echt een subjec-
tieve handeling. Want hoe vaak zijn deze lijntjes door
menig analist niet aangepast zodat de koers zich weer
keurig in de eerder getekende range zou bevinden?
Herkenbaar?
Veel beginnende en zelfs ervaren beleggers hoppen
door de jaren heen vaak van het ene naar het andere
systeem, omdat de resultaten van hun huidig systeem
toch niet zo goed uitpakte als in eerste instantie werd
gedacht. En vol enthousiasme stort men zich vervol-
gens weer in een ander systeem op zoek naar de hei-
lige graal. Deze bestaat echter niet. Toch ontstaan er
soms spontaan systemen die best ‘s even tegen het licht
gehouden mogen worden. De beleggingstrategie van
weekendbeleggers is zo’n systeem waarbij met voorbe-
dachten rade wordt gehandeld.
Weekendbeleggers beleggen alleen in het weekend
Bij dit systeem wordt gebruikt gemaakt van een indi-
cator die minder algemeen bekend is bij het grote pu-
bliek. Deze indicator werkt op basis van 3 exponentiele
22
moving averages maar presenteert zich door gekleurde
pijltjes. De vertraging die hierdoor optreedt wordt
deels tenietgedaan door het inbrengen van een (ROC)
rate of change.
De toegevoegde waarde van dit systeem ligt echter in
het feit dat deze indicator niet wordt gebruikt in com-
binatie met de gebruikelijke daggrafiek, maar met de
weekgrafiek. Dit maakt het mogelijk om alleen in het
weekend te beleggen. Tegelijkertijd zijn alle Amster-
damse fondsen (en beschikbaar gesteld door Tijd Beurs
Media in Wallstreet Pro) gesimuleerd getest (backward
and forward) m.b.v. 20 jaar koershistorie en door crite-
ria gehaald die de toets der kritiek voor een geautoma-
tiseerd handelsysteem in belangrijke mate weerstaan.
Een van de criteria betreft de hitrate (het percentage
aantal goed afgegeven adviezen op basis van de indi-
catorsignalen uit het verleden). Deze moet in beginsel
per fonds altijd groter zijn dan 50%. Het resultaat is
een systeem dat uitsluitend werkt met een mandje van
geselecteerde beleggingsfondsen, aandelen en indexen,
ongeveer 60 fondsen in totaal. Afhankelijk van het be-
leggingskarakter en -beslissingen bepaalt men uiteraard
zelf in welke fondsen wel of niet wordt gehandeld. Om
nog beter de effectiviteit van het systeem aan te geven
wordt steeds de grafiek gepresenteerd incl. indicator en
TSV (Trend Simulatie Vermogen). Hierdoor ziet men
in een oogopslag hoe deze indicator rendeert op het
belegd vermogen. Eenvoudig, emotievrij en effectief.
Eenvoud(ig)
Weekendbeleggers volgen kinderlijk eenvoudig de ad-
viezen (lees de gekleurde signalen van de indicator).
Deze rekent met de vrijdagslotkoers. Daarmee beho-
ren deze beleggers deels tot de adviesgevoeligen uit de
AFM-segmentatie tabel. Zij weten zich tevens gesteund
door een indicator die zich gemakkelijk laat controle-
ren, over transparantie gesproken. Weekendbeleggers
twijfelen (= emotie) voortaan nooit meer over dub-
bele bodems, KS formaties of het trekken van steun
en weerstandslijnen, want hier wordt gewoon niet mee
gewerkt. Er wordt gewerkt met 1 systeem en niet met
meerdere tegelijkertijd wat bevorderlijk is voor de be-
heersbaarheid. Beleggen is daarom niet moeilijk meer.
Orders worden ingelegd in het weekend die vervolgens
worden uitgevoerd bij de opening van de Amsterdam-
se beurs op maandagochtend. Door alleen te beleggen
in het weekend heeft men de rest van de week meer tijd
voor andere dingen in het leven.
Emotievrij
Koersgrafieken komen tot stand o.a. op basis van
menselijke emoties. Weekendbeleggers handelen ech-
ter emotievrij en met discipline volgens de gekleurde
pijlen. Zij voorspellen niet, maar nemen slechts waar.
Na enige tijd ontstaat als vanzelf vertrouwen in het sy-
steem. Daarna volgen zij bij wijze van spreken ‘blind’
de pijltjes.
Effectief
Weekendbeleggers nemen wat meer afstand van de
koersgrafiek door gebruik te maken van de weekgra-
fiek. Door niet dagelijks te handelen maar wekelijks
bespaart dit de belegger transactiekosten. Hierbij is
gesimuleerd een hitrate gerealiseerd vanaf 01 januari
1996 tot 31 december 2006 van 79%! En dat is een
ongekend percentage!
De grootste effectiviteit van dit systeem wordt ech-
ter behaald in een bearmarket zoals in de periode
2001/2002. Door tijdig de sluit long signalen uit te
voeren en tevens (eventueel) in te spelen op de dalingen
bij die fondsen waarbij dat mogelijk is, slaat dit systeem
pas echt toe. Kijk en daar wordt elke type belegger vro-
lijk van..
Lezers die meer willen weten over dit systeem kunnen
mijn presentatie op 13 oktober a.s. bezoeken of eens
een kijkje nemen op www.weekendbeleggers.nl.
 23

Beleg in “Stijl” en versla de EuroStoxx50

Door: H.P. Kupers, e-mail: hans.kupers@telenet.be

In een eerder artikel (“Meer Rendement uit uw Belegging met Opties”, werd beschreven hoe een beleg-
ger in Europese aandelen, rendement kan toevoegen door het schrijven van call en/of put opties op
de EuroStoxx50. Door “selectief” te schrijven, niet elke periode maar slechts dan als aan bepaalde
criteria is voldaan (bijv. koers > ma of toenemende volatiliteit), bleek het mogelijk een aantrekkelijke
vergroting van het rendement te behalen tegen aanvaardbare risico’s.

Aangetoond werd zelfs dat het (ongedekt) schrijven
van opties een aantrekkelijker rendement kan opleve-
ren (hogere opbrengst, kleinere standaard deviatie en
hogere hitratio) dan een belegging in de index zelf.
De EuroStoxx50 vertoont wat waardeverloop betreft
grote overeenkomst met de Dow Jones Stoxx SX600
(statistisch gezegd: een hoge positieve correlatie). Hoe-
wel de SX 600 een bredere en daarom meer gespreide
index is, werd toch gekozen voor de EuroStoxx50 om-
dat in de producten van die index (opties en futures) nu
eenmaal een groter volumen omgaat en daarmee de
bied-laat spread en de liquiditeit aantrekkelijker is.
Zijn er nu meer mogelijkheden om een beter rende-
ment te maken dan een belegging in de EuroStoxx50
naast het toepassen van opties? We kijken dan eerst
naar de “componenten” van de SX600.
Het Europese Universum
Het Europese universum van Dow Jones Stoxx bestaat
uit de 600 grootste bedrijven. Dit universum wordt
naar verschillende gezichtspunten onderverdeeld. In
feite zijn het verschillende dwarsdoorsneden van het
universum of selecties daaruit. Daarbij worden de vol-
gende categorieën onderscheiden:
• Dow Jones Stoxx Blue Chip Indices
• Dow Jones Stoxx Super Sector Indices
• Dow Jones Stoxx Broad, Size and Style Indices
• Dow Jones Stoxx Specialty Indices
Op www.stoxx.com/indices/types/benchmark.html
vindt u een volledig overzicht van de indices en de sa-
menstellende delen.
Wat de Dow Jones Stoxx indices zo interessant maakt
voor de belegger zijn de relatief lange tijdreeksen die
beschikbaar zijn en die heb je nu eenmaal nodig om
met statistisch zinvolle resultaten te kunnen komen.
Bovendien wordt het aanbod van ETF’s (Exchange
Traded Funds: een soort beleggingsfonds met lage
beheerskosten dat de betreffende index min of meer
nauwgezet volgt) gebaseerd op die indices steeds uit-
gebreider. In principe bieden de ETF’s daarnaast ook
nog eens de gelegenheid om er long of short in te
gaan.
Een fraai overzicht van de beschikbare producten ge-
baseerd op de Dow Jones Stoxx indices kan men als pdf
downloaden van www.stoxx.com/indices/products.
html, zoek naar : “Exchange Traded Products based
on indices of STOXX Ltd. and Dow Jones Indexes”.
Daarin wordt per index aangegeven:
- Index naam
- Product (ETF, optie, future)
- Beurs waar het product verhandeld wordt
- Uitgevende financiële instelling
- ISIN of symbool
Nu kunnen er wel allerlei nieuwe beleggingsmogelijk-
heden ontstaan maar hoe maak je daar als belegger
verantwoord gebruik van? De manier om dat te doen
is een model maken en onderzoeken of elders met
succes toegepaste methodieken ook toepasbaar zijn op
de verschillende indices of combinaties daarvan.
Zo zouden we wel eens willen weten of beleggen in
de “Style and Size” indices middels een momentum
benadering betere resultaten oplevert dan beleggen in
de EuroStoxx50 of de SX600 zelf.
Beleggen op basis van momentum of relatieve sterkte.
Als uit een groep aandelen, het aandeel gekozen wordt
dat over een bepaalde periode het sterkst gestegen is,
dan blijkt dit aandeel ook in de nabije toekomst veelal
beter te presteren dan het gemiddelde van die groep.
De periode waarover de stijging wordt berekend
noemt men wel “formation” of momentum periode.
Naast deze “formation” of momentum periode is van-
zelfsprekend ook nog van belang de tijdsduur die men
het aandeel vervolgens in bezit houdt. Deze tijdsduur
wordt aangeduid als de “hold” periode.
We zouden nu vast willen stellen of een dergelijke be-
nadering toegepast op “Style and Size” indices een
beter resultaat op levert dan een belegging in het uni-
versum zelf (de SX600) of in de EuroStoxx50. We ko-
pen dan elke week de over de afgelopen “formation”
periode sterkst gestegen index van de “Style and Size”
categorie, houden die “hold” weken in portefeuille en
vergelijken dan het rendement met dat van de SX600
en de EuroStoxx50 (onze “benchmarks”) over de over-
eenkomstige periode. Is de opbrengst van de geselec-
teerde index groter dan die van de benchmark dan is
er sprake van outperformance. Is de opbrengst lager
dan spreken we van underperformance.
Voor dat doel maken we een model in Excel waarin we
als data opnemen de diverse “Style and Size” indices
24
die we willen onderzoeken en bovendien ter vergelij-
king ook de SX600 en de EuroStoxx50. In het model
willen we de “formation” of momentum periode kun-
nen varieren en onafhankelijk daarvan ook de ”hold”
periode.
Vanzelfsprekend willen we ook nog weten wat het
resultaat is als we niet de index met de hoogste waarde
selecteren over de momentum periode nemen maar
de op één na hoogste enz. Tenslotte willen we een
statistische indicatie van de betrouwbaarheid van de
uitkomsten. Immers is de uitkomst niet statistisch “sig-
nificant” dan hebben we er niets aan ook al lijkt het
“economisch” wel interessant.
Style indices
Onder een bepaalde “Style” wordt over het algemeen
verstaan een indeling naar “groei” of naar “waarde”
aandelen. Dow Jones Stoxx hanteert daar vanzelfspre-
kend objectieve criteria voor die op hun website ge-
raadpleegd kunnen worden. Aan het onderscheid naar
“Style” kunnen we nog een element toevoegen: een
differentiatie naar “grootte”. Zo zouden we uit kun-
nen gaan van de Total Return- Eurozone indices:
TMI Growth (Total Market Index)
Large Cap Growth
Mid Cap Growth
Small Cap Growth
TMI Value (Total Market Index)
Large Cap Value
Mid Cap Value
Small Cap Value
Historische data van de indices kunnen opgehaald
worden van deze website. De bestandsnamen zijn resp.
“hstygtee.txt” en “hstyvtee.txt”. Ook de benchmarks
moeten geïmporteerd worden (hbrbcte.txt) en wellicht
ook nog de index voor volatility (h_vstoxx.txt).
Nadat de genoemde “txt” bestanden van de Stoxx
website zijn opgehaald, kunnen deze geïmporteerd
worden in Excel.
In het Excel spreadsheet “ggBeleggenStyleSizeData.
xls” werden de gegevens geïmporteerd (zie tabs: GRO,
VAL, IND en VOL). Vervolgens werden de data van de
te gebruiken indices samengevoegd in de tab DATA.
Omdat we liever werken met week data, moeten we
de dag data nog reduceren tot weekdata. Deze bewer-
king vindt plaats in de tab WEEK. In cellen a5 en a6
worden de eerste twee vrijdagen opgenomen van de
reeks. Vervolgens worden deze geselecteerd en wordt
de vulgreep rechts onder de selectie geplaatst. Er ver-
schijnt een plus teken en men kan nu de reeks naar
beneden doortrekken en data van opvolgende vrijda-
gen verschijnen. De zoekopdracht in cel b5 (om de bij
de datum behorende waarde van de index te zoeken)
kan naar rechts worden doorgetrokken en vervolgens,
na selectie van de hele regel, door naar beneden. De
inhoud van tab WEEK vormt de basis voor verdere
bewerking in het model.
Werking van het model
Het model wordt weergegeven in Excel spreadsheet
“ggBeleggenStyleSizeVarMomHld.xls” VarMomHld
staat voor variabel momentum en hold (men kan met
weinig moeite het spreadsheet geschikt maken voor
soortgelijke analyses van andere “universa”).
Het spreadsheet bestaat uit verschillende tabs. Onder
de tab Legend wordt een uitvoerige toelichting gegeven
op de inhoud van de overige tabs. De tab Sys bevat de
variabelen, de overige tabs bevatten de bewerkingen.
De parameter waarden voor “formation” of momen-
tum en “hold” dienen ingetoetst te worden in de tab
Sys in cellen b1 en b2. In cel b3 wordt het rangnum-
mer ingetoetst van de momentum waarde (1 = hoogste
momentum, 2 = op één na hoogste momentum etc.)
waar men de uitkomst van wil weten. De resultaten die
het gevolg zijn van de ingestelde parameter waarden
worden ook in deze tab samengevat: de jaarlijkse out-
performance (als het een positieve waarde betreft, is de
uitkomst negatief dan betreft het underperformance)
in cel c5 , de waarde van de statistische t-toets (resul-
taat significant indien groter dan 1.65) in cel c6 en
tenslotte in cellen c9 en c10 de gemiddelde outperfor-
mance voor de hold periode en de standaard deviatie
van die outperformance.
Tevens is een tabel gemaakt van de jaarlijkse outper-
formance (in %) in d12 tot en met ad25
Voor verschillende combinaties van formation en hold
perioden.
De tab Data geeft de index waarden weer aan het slot
van elke week over de periode van 4-7-97 tot 31-08-
2007. De Style en Size indices treft men aan in de ko-
lommen c tm j, de benchmarks in de kolommen k tm
n en de volatiliteits index in kolom o. De tweede kolom
(b) geeft een oplopende nummering weer vanaf de eer-
ste datum. De waarde in die kolom wordt in volgende
tabs als referentie waarde gebruikt.
In tab Mom wordt voor de ingestelde “formation” pe-
riode het momentum berekend voor alle indices. De
teller in kolom b begint bij de eerste datum met een
waarde gelijk aan (1- formation periode). De eerste (1
–formation periode) waarden in kolom b zijn dan ook
negatief of nul. Het momentum kan pas bepaald wor-
den indien de waarde in kolom b, 1 of meer bedraagt.
De index waarde van een bepaalde rij uit de tab Data
wordt dan gedeeld door de waarde van die index (1-
formation periode) weken geleden.
In tab Rank, wordt aan de Style and Size indices een
rangnummer toegekend op basis van het berekende
momentum in tab Mom. Excel kent hiervoor de in-
structie “=SOM(ALS(C5>=MOM!C5:MOM!J5;1))”
die ingegeven dient te worden als een matrix com-
mando met shift+ctrl+enter.

In tab Fret (forward return) wordt het (toekomstig) ren-
dement over “hold” perioden berekend. Immers als
een index geselecteerd wordt, willen we het rendement
van die index weten over de komende “hold” perioden
ter vergelijking met het rendement van een benchmark
over dezelfde periode. Bij de bepaling van het rende-
ment maken we weer gebruik van kolom b. Ditmaal is
de eerste waarde gelijk aan (1 + hold periode). Vanaf
de eerste datum hebben we een waarde die groter is
dan één. We bepalen het (toekomstig) rendement op
een bepaalde datum door de waarde van de index (1
+hold periode) weken vóóruit te delen door de waarde
van de index op de betreffende datum. Voor de laatste
(1 +hold periode) weken hebben we dan vanzelfspre-
kend geen resultaat.
De tab RankRet geeft voor de gewenste rangorde en
de ingestelde parameter waarden voor momentum
en hold, de selecties per week weer met bij behorende
rendementen. Kolom b dient weer als referentie waar-
de (er is pas dan een selectie als deze waarde groter is
dan “momentum periode” weken). In kolom c wordt
die Style and Size index gekozen die voor de betref-
fende week in tab Rank de rangorde heeft aangegeven
in cel c2. In kolom d wordt daar het rendement over
hold periode (uit tab Fret) bijgezocht en in kolom e het
rendement over die periode van de benchmark (even-
eens uit tab Fret). In kolom f tenslotte wordt de out-
of underperformance berekend als het verschil tussen
kolom d en e.
Enkele resultaten
Uit de tabel in tab Sys van spreadsheet “ggBeleg-
genStyleSizeVarMomHld.xls” is af te lezen dat voor
praktisch alle parameter waarden een outperformance
behaald wordt die tussen 4% en 9% bedraagt op jaar-
basis. Opvallend daarbij is dat rond een momentum
van 26 weken en van 52 weken een relatief hoge out-
performance behaald wordt bij een hold die ongeveer
de helft bedraagt van de formation periode. Zo is een
momentum van 26 weken en een bijbehorende hold
periode van 13 weken een geschikte combinatie. De
waarde van de toets (t-stat) bedraagt dan 7.9 (aflees-
baar in tab Sys in cel c6).
Hoe zit het nu met de style-size indices die niet de
hoogste rang hebben maar een lagere rang (2e plaats,
3eplaats etc.). Voor de combinatie van 26 weken mo-
mentum en 13 weken hold is de jaarlijkse outperfor-
mance als volgt voor style-size indices: (zie afbeelding onderaan
deze pagina.)
25
Een lagere rang komt redelijk overeen met een lagere
outperformance op jaarbasis. Het verschil tussen num-
mer 1 (de hoogste rang) en nummer 8 (de laagste rang)
bedraagt zelfs 12.6% op jaarbasis.
Werkt deze momentum benadering altijd? Om dit te
onderzoeken verdelen wij de waarnemingsperiode in
drie delen. Deze komen overeen met een algemene
stijging van de beurs (tot 10-03-2000), een forse daling
(van 10-03-2000 tot 14-03-2003) en opnieuw een stij-
ging (van 14-03-2003 tot ultimo augustus 2007). In tab
RankRet is af te lezen dat de momentum benadering
niet in elke deelperiode positief was (zie cellen f550,
f554 en f558). Bij een momentum van 26 weken en een
hold van 13 weken was de jaarlijkse outperformance in
de eerste deelperiode (een beurs stijging) – 2.8% (nega-
tief), in de tweede deelperiode (beurs daling) +16.3%
en in de derde deelperiode (wederom een stijgende
beurs) + 7.9%
Nader onderzoek zou nog gedaan kunnen worden
naar de relatieve frequentie van growth versus value in
de verschillende deelperioden en ook naar de relatieve
aantrekkelijkheid van “size” als de beurs een dalende
tendens vertoont ten opzichte van tijden waarin de
beurs stijgt.
Additionele selecties kunnen nog worden toegevoegd
aan de hier gekozen indices. Zo kan men bijvoorbeeld
ook de EuroStoxx Select Dividend index toevoegen.
Conclusie
Een momentum benadering biedt kansen voor de be-
legger die in Europese waarden wil beleggen en daar
niet alleen een ETF in de benchmark (SX 600 of Eu-
roStoxx50) voor wil nemen maar ook een positie in een
Style Size ETF.
Verschillende strategieën zijn dan denkbaar: long de
top style-size en short de bottom style-size. Ook is het
mogelijk de ingenomen long positie in de top style size
index te beschermen met een put op de EuroStoxx50.
Mochten er leden zijn die belangstelling hebben om
een dergelijke aanpak nader uit te werken dan wil ik
daar graag mijn medewerking aan verlenen.
26

Wat is beursstemming?

Door: Eelco Ubbels

In 1983 werd in Nederland de EOE-index geïntroduceerd. Met deze index zou de

beursstemming weergegeven worden. Nu 23 jaar later, een naamsverandering naar
AEX en velen beursstemmingen verder lijkt het er op dat een index geen stemming
weergeeft. Maar wat geeft een index wel aan?
Een index bestaande uit een representatief aantal aandelen met elk een specifieke weg-
ing, mag een marktgemiddelde worden genoemd. Naast de AEX is er ook de MSCI
Netherlands en CBS herbeleggingindex. De laatste twee zijn representatiever vanwege
het hoger aantal aandelen en er wordt rekening gehouden met het dividend. Toch vraagt iedereen zich af wat de
AEX doet, om een indruk te krijgen van de richting van de markt. Of het de beursstemming weergeeft en een
voorspellende kracht heeft, is een andere vraag.

Voorspellende kracht
Er zijn maar weinig indicatoren die een voorspellende
kracht hebben. Met de enorme capaciteit die de com-
puters tegenwoordig hebben, kan elke denkbare in-
dicator getoetst worden op een voorspellende kracht.
Naast koersen zijn er ook fundamentele krachten die
een beursstemming bepalen. Als er een winstwaar-
schuwing gemeld wordt van een toonaangevend be-
drijf, dan heeft dat invloed. Als er meerdere kleinere
bedrijven uit een specifieke sector aangeven dat de
winsten afnemen heeft dat ook invloed.
Strategie
Het komt regelmatig voor dat een strategie die in het
verleden goed leek te werken niet dezelfde resultaten
zal tonen als er echt gehandeld gaat worden. De mo-
gelijkheid van anticipatie op het verleden komt dan
eerder om de hoek kijken dan we aanvankelijk had-
den verwacht. Strategieën die alleen gebaseerd zijn
op de prijs kunnen hier onverwacht last van krijgen.
Een toevoeging aan de strategie die buiten de catego-
rie prijs valt, heeft een sterke voorkeur. Twee verschil-
lende beleggingscategorieën met elkaar in verband
brengen kan de valkuil van anticiperen op het verleden
helpen te omzeilen. Voorbeelden van data die toege-
voegd kan worden uit het arsenaal van de Technische
Analyse zijn volume, put/call ratio en advance/decli-
nes. Natuurlijk kan er ook data toegevoegd worden uit
het Fundamentele kamp. Hierbij kan gedacht worden
aan koers-/winstverhoudingen, winst per aandeel en
een keuze uit jaarverslagen. Een andere categorie die
een toegevoegde waarde kan hebben zijn intermarket
relaties. Hiermee wordt bedoeld om bij een strategie
op aandelenniveau ook bijvoorbeeld indicatoren van
rente toe te voegen. En bij rentestrategieën is het in-
teressant om ook naar goud te kijken. Er zijn naast de
categorie prijs voldoende andere factoren bruikbaar
wat anticipatie op het verleden doet afnemen.
Beschikbaarheid data
De voorkeur voor indicatoren uit de Technische Ana-
lyse spreekt voor zich. Doordat aan het eind van de dag
alle koersen beschikbaar zijn, kunnen deze indicatoren
meteen geactualiseerd worden. Anders is dit voor de
fundamentele waarden. De fundamentele indicatoren
worden misschien ééns per halfjaar geactualiseerd en
dan is de publicatie hiervan ook nog eens later. Inte-
ressanter zijn dan bijvoorbeeld de verwachtingen van
de winst per aandeel van analisten. Van elk aandeel
wordt van alle analisten die het specifieke aandeel vol-
gen, de winstverwachting per aandeel bijgehouden.
Als het gemiddelde van de winstverwachting van een
groep analisten naar boven wordt bijgesteld, dan is dat
een interessanter signaal dan dat de aanbeveling van
analisten van hold naar buy gaat. De beschikbaarheid
van deze data komt langzaam op gang en vergroot de
mogelijkheid om naast een strategie wezenlijk andere
input te gebruiken voor een definitief model.
Stemmingsdata
De mening van één individueel persoon heeft weinig
tot geen invloed op de beurs. Hierbij laat ik directeu-
ren van centrale banken of multinationals even buiten
beschouwing. De mening van een groepje mensen kan
belangrijk zijn. De mening van een grote groep men-
sen heeft zeker invloed op de beurs.
Niemand weet de koers van morgen, maar morgen
aan het eind van de dag weten we de koers wel. Als we
nu allemaal gaan aangeven hoe wij over de koers van
morgen denken dan kunnen we vandaag al weten wat
die koers morgen zal zijn!
Beleggingsexperiment
Met dit uitgangspunt ben ik in mei 2006 gestart om
actieve beleggers te enquêteren door elke week tus-
sen vrijdag en zondag via de website 4 vragen te laten
beantwoorden. Op maandagochtend ontvangt iedere
deelnemer de e-mail met het uitslag.
De doelstelling is om met deze uitkomsten een actieve
indicator ofwel een actieve handelsstrategie te ontwik-
kelen waarmee we kunnen gaan handelen. Momenteel
zijn er al een paar metingen, maar die zijn meestal op
maandbasis en een actieve handelsstrategie is hier nog
 27

niet uit voortgevloeid. De doelstelling is om op week- op eelco@beurs-stemming.nl. U kunt elke vrijdagoch-

basis een actieve strategie te ontwerpen.
Door dit experiment zal blijken of er een voorspellen-
de kracht bestaat. Misschien komt er een geheel ander
resultaat naar voren en blijkt dat er een negatieve cor-
relatie bestaat tussen de verwachte koersontwikkeling
en de werkelijke koersontwikkeling, maar dat maakt
het niet minder interessant. Hier kan ook een handels-
strategie uit voortvloeien.
tend vanaf 8:00 uur tot zondag 12:00 uur uw beurs-
stemming geven op www.beurs-stemming.nl!
Eelco Ubbels is werkzaam als senior vermogensbeheer-
der bij INMAXXA Vermogensbeheer (www.inmaxxa.
nl). Hij schrijft dit artikel op persoonlijke titel en kan
worden bereikt via Eelco.ubbels@inmaxxa.nl.

Deze grafiek wordt verkregen door de optimisten af te zetten tegen de

pessimisten. Als het verschil groter is dan 10-15% is het een significant
signaal.

Doelstelling: het creëren van een actieve

indicator op weekbasis
Het doel is om met al deze gegevens een actieve handels-
strategie te ontwikkelen die gebaseerd is op een grote
groep beleggers. Deze handelsstrategie is op weekba-
sis, wat interessant is voor een grote groep actieve be-
leggers. Momenteel zijn er al wel een aantal metingen,
maar deze zijn op maandbasis. Dit is voor veel beleg-
gers een lange termijnstrategie. Met www.beurs-stem-
ming.nl wordt de weg geopend om op weekbasis een
meting te doen onder een groep actieve beleggers. De
doelstelling mag duidelijk zijn, geen semi-wetenschap- De Long/Short portefeuille, waarbij wekelijks de 4 populairste aandelen
pelijk onderzoek om iets aan te tonen waar niemand Long worden gegaan en de vier minst populaire worden Short gegaan.
iets aan heeft. Door deze meting en aanvullende indi-
catoren komt het uiteindelijk tot een weekstrategie die
echte pecunia oplevert.

Ook uw AEX visie telt!

Door op weekbasis te meten gaat alles vier keer zo snel
als op maandbasis. Op het moment van schrijven zijn
er 70 metingen geweest. Hieruit is geleidelijk aan al
een conclusie te trekken. Dit rapport is binnenkort be-
schikbaar voor alle deelnemers.
Graag nodig ik u uit om aankomend weekend ook uw
beursstemming te geven. Mocht u vragen of opmer-
kingen hebben deze zijn natuurlijk van harte welkom
28
DfbOnline.nl – Risicobeheersing door Kennis
Dat de financiële wereld steeds complexer wordt is
iets dat we allemaal vrijwel dagelijks kunnen er-
varen. Als we naar een wat langere termijn kijken
wordt dat helemaal duidelijk.
Zo’n 30 jaar geleden waren er in Nederland bijvoorbeeld
nog geen derivatenmarkten; alleen werden op de Amster-
damse Effectenbeurs in bescheiden mate premie-affaires
afgesloten. Er werd nog nauwelijks gebruik gemaakt van
de theoretische concepten die in de jaren 60 en 70 (voor-
namelijk in de VS) werden ontwikkeld. Hypotheekleningen
waren er eigenlijk maar in twee smaken: lineaire- en annuï-
teitenleningen. Het leven was voor de belegger (voorname-
lijk professioneel, slechts een bescheiden aantal particulieren
beschikte over voldoende overtollige middelen om een eigen
effectenportefeuille te beheren) dan ook betrekkelijk eenvou-
dig en overzichtelijk. Het aantal beleggingsproducten was
zeer beperkt, van volatiliteit had nog niemand gehoord en
CAPM en speltheorie stonden nog in de kinderschoenen.
Tegenwoordig telt Nederland naar schatting 3,8 miljoen
beleggingsexperts die over hedge funds, trackers, subprime,
rentestructuur, halal bankieren, CDO en private equity
spreken alsof het over (bij mannen) de tactiek van Ajax gaat
of (bij vrouwen) de beste manier voor het opzetten van een
borduurwerk.
Zomaar enkele begrippen die u kunt nazoeken op kennis-
bank www.dfbonline.nl. Om de volledige uitleg van dit zeer
complete beleggers-ABC te kunnen bekijken dient u zich
wel te registreren op deze website (dit is kosteloos):
Amsterdamse Effectenbeurs | annuïteitenlening | CAPM |
CDO | derivatenmarkt | Halal bankieren | hedge fund |
lineaire hypotheek | premie-affaire| private equity | rainbow
option| rentestructuur | reverse convertible| risicoprofiel |
subprime | toezichthouder | tracker | volatiliteit
Dat is weliswaar mooi meegenomen in een tijd waarin toe-
zichthouders en politiek zich zorgen maken over het kennis-
niveau van de Nederlandse consument waar het gaat om de
aanschaf van financiële producten, maar het is de vraag of
al die woordvoerders op verjaardagen en in bedrijfsrestau-
rants ook werkelijk weten waar ze het over hebben en of zij
de onderlinge verbanden zien tussen de gebeurtenissen op
de verschillende financiële markten.
En vooral: of zij een redelijk goed inzicht hebben in het
­risicoprofiel van (bijvoorbeeld) al die complexe beleggings-
mogelijkheden die tegenwoordig worden aangeboden.
­Praten over een reverse convertible of een rainbow option
wil nog niet zeggen dat men het risicoprofiel van een derge-
lijke belegging ook begrijpt; het zonder die kennis beleggen
in die producten leidt vroeg of laat tot onbegrepen en onbe-
heersbare risico’s.
Nu gaan de ontwikkelingen inderdaad zo snel dat het zelfs
voor professionele adviseurs geen schande is om te moeten
ervaren dat zij niet alles doorlopend kunnen bijhouden (hoe-
wel het hun meestal moeite kost om dat toe te geven).
Sinds kort is er een fraaie ondersteuning voor al diegenen
die graag willen weten wat al die vaktermen betekenen: ‘De
Financiële Begrippenlijst’ (‘DFB’). www.dfbonline.nl is een
interactieve website met uitleg over ruim 5.600 financiële
lemma’s. Na een eenvoudige registratie is de website volle-
dig kosteloos toegankelijk voor iedereen met interesse voor
financiële markten en beleggen, zowel professionals als par-
ticulieren en studenten.
DFB is het meest uitgebreide, publiek toegankelijke Neder-
landstalige lexicon op het gebied van financiële markten en
beleggen. De nu reeds gepubliceerde begrippen zijn met
ruim 17.000 hyperlinks met elkaar verbonden, waardoor op
eenvoudige wijze een goed inzicht kan worden verkregen in
gerelateerde begrippen en onderwerpen.
‘De Financiële Begrippenlijst’ is de meest uitgebreide in
zijn soort in de Nederlandstalige markt, kan zich kwalitatief
meten met internationale evenknieën en is niet gelieerd aan
enige financiële instelling of financiële dienstverlener. Het
taalgebruik is toegankelijk en het - vaak Engelstalige - jargon
wordt in helder Nederlands uitgelegd.
De DFB-redactie wordt gevormd door Herman Harbrink
Numan en Eric Schreurs. Zij hebben indertijd een belang-
rijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van de Nederlandse
derivatenmarkten, waren medeoprichters van IFT (Institute
for Financial Training) en vormden de hoofdredactie van
‘Opties & Futures’, een bijna 3.000 pagina’s tellend hand-
boek voor professionele effectenspecialisten.
Met hun gedegen kennis van de materie zullen zij het aantal
definities in deze digitale kennisbank in het komende jaar
opvoeren naar meer dan 7.500 en - met actieve hulp van
gebruikers - zorgdragen voor doorlopende actualisering.
www.dfbonline.nl
• Meer dan 5.600 financiële begrippen
(financiële markten, beurs, beleggen)
• Voortdurend geactualiseerd door een deskundige
redactie, met hulp van gebruikers.
• Gratis toegankelijk na een eenvoudige registratie.
 29

‘Middelen’ is soms zo gek nog niet

Door: Tom Lassing

www.globalenergynewsletter.nl

In de beleggingsliteratuur zijn de deskundigen er nog niet uit of ‘middelen’ een goede methode is. Te vaak wordt
het namelijk door particuliere beleggers gebruikt om mislukte beleggingen toch nog maar een tweede kans te
geven. Dat echter, is de verkeerde manier van middelen. Door die tweede aankoop op veel lagere koersen wordt
de gemiddelde aankoopkoers een stuk lager en zou er een herstel komen, dan is de winst er veel sneller.

Dat lijkt perfect, maar waarom werkt het dan

toch niet?
Het probleem is dat veel beleggers een gokje doen en dan
zien dat hun gokje, in een vaak niet eens winstgevend bedrijf,
slecht uitpakt. Het bedrijf komt met een enorme tegenvaller
en de koers gaat 50% omlaag. Als de belegger op dat mo-
ment gaat middelen, dan koopt hij of zij in feite net zo duur
in. Immers, omdat het bedrijf slechter is gaan presteren, is
de waardering van die aandelen gelijk gebleven, ondanks de
lagere koers. Extra aandelen erbij kopen houdt dus in, net
zo (te) duur bijkopen. Er komt geen herstel van de aande-
lenkoers, want de verwachtingen zijn neerwaarts bijgesteld.
Er zijn daarom enkele heel belangrijke regels
voor succesvol middelen op te stellen
Daarvoor is het van belang dat de daling van de koers niet
terug te voeren is op een bedrijfsspecifiek probleem en op
een vermindering van de winst van het bedrijf.
Stel even, u heeft een bewuste keuze gemaakt voor de aan-
delen van een prachtig winstgevend bedrijf, toonaangevend
in haar sector. We stellen ook dat andere beleggers de koers
ineens drukken door het onverwachts slechte marktsenti-
ment. De koers daalt dus aantoonbaar puur alleen omdat
het algemene beurssentiment even heel erg slecht is, maar
100% zeker niet omdat er iets met het bedrijf zou zijn.
In dat geval is middelen naar mijn idee te overwegen als de
waardering van de aandelen objectief gezien ‘laag’ te noe-
men is. Daarbij denk ik dan snel aan zaken als bijvoorbeeld
een K/W van onder de 10 en de laatste kwartalen steeds een
positieve winstgroei ten opzichte van het kwartaal er voor.
Graag zie ik dan ook een onderwaardering ten opzichte van
andere marktpartijen in die sector. Daarbij zou ik ook graag
hebben dat het bedrijf in kwestie toonaangevend in haar
sector is.
Een voorbeeld
Zo was er bijvoorbeeld in augustus 2007, een
prachtig moment, toen de beurzen wereldwijd tus-
sen de 10 en 15% verloren. Heel veel kwaliteits-
fondsen werden ineens veel goedkoper omdat
fondsen institutionele beleggers die liquide kwal-
iteitsfondsen dumpten om hun verliezen in de sub-
prime sector snel goed te kunnen maken. Wat een
fantastische tijd was dat!
Op zo’n moment baal je uiteraard als belegger van
de koersverliezen die je oploopt, maar in plaats
van met de meute mee tegen veel te lage koersen
te verkopen, ga je dan als kwaliteitsbelegger in de
juiste fondsen tegen afbraakprijzen extra aandelen
kopen, ga je dus middelen. Het herstel was er in au-
gustus weer snel, met name in de kwaliteitsfondsen
die mijn insider abonnees ook keurig getimed bij
konden kopen.
De snelle daling van de beurs was uiteraard heel
vervelend, maar het snelle herstel van de waarde
van de door het middelen uitgebreide portefeuille
maakte het eerdere leed snel goed. Voor ons geen
kater door verkeerd getimede paniekverkopen om
maar niet meer verlies op te lopen. Als u op TV
ziet dat beurzen onder recordomzetten daalden en
u was die dag ook verkoper, dan heb ik maar één
vraag aan u: Wanneer bent u er ooit serieus beter
van geworden door precies dat te doen dat alle an-
deren ook al deden?’

Oplettende lezers herkennen er al een bepaal- Tot slot

de methode in Ik hoop dat ik hiermee goed heb kunnen aangeven wanneer
Immers zou dit zo uit een handboek van Warren Buffett middelen een slimme strategie is, maar ook wanneer u het
kunnen komen. Hij is immers de grootste voorvechter van pertinent niet moet doen.
kwaliteit en de grootste tegenstander van beurssentiment en
handelen op real time koersen. Er valt namelijk wat voor te
zeggen om niet iedere dag te kijken naar de beurskoersen.
u weet ik wel dat we als Hcc!Beleggen leden toch wat nut-
tigs met die PC moeten doen, maar als dat inhoudt dat we
nodeloos verliesgevend handelen, dan kies ik persoonlijk
liever voor passief beleggen en middelen als de buitenkans
zich door marktomstandigheden op de beurs voordoet.
30

Wanneer de beste beleggers verkopen

Door: Hendrik Oude Nijhuis

www.warrenbuffett.nl

Over strategieën voor de aankoop van aandelen zijn talloze boeken beschikbaar. Over het moment van verkoop
daarentegen, is nauwelijks informatie beschikbaar. Terwijl die informatie voor de belegger misschien wel net
zo belangrijk is. Dit is dan ook de reden om eens stil te staan bij een aantal verkoopstrategieën. In dit artikel
geven we een bondige weergave van de verkoopstrategieën van een drietal uiterst succesvolle beleggers: Warren
Buffett, Joel Greenblatt en Mohnish Pabrai. De uiteenlopende verkoopstrategieën van deze beleggers leveren
wellicht een bijdrage voor het aanscherpen van uw eigen verkoopstrategie.

Warren Buffett na exact één jaar te verkopen, en te vervangen door andere,

Bij het bespreken van verkoopstrategieën is Warren Buffett
eigenlijk geen goede kandidaat om mee af te trappen. Buf-
fettís investeringsmaatschappij Berkshire Hathaway beschikt
namelijk over zoveel vermogen dat zij de grootste moeite
hebben om nieuwe posities in te nemen.
Vandaar dat Buffett enkel nieuwe posities aangaat met de
intentie ze voor altijd aan te houden. Overigens geen ver-
keerde intentie, aangezien daarmee het aankoopbeleid ver-
der aangescherpt wordt.
Aangekochte aandelen worden, bij wijze van spreken, voor
‘altijd en eeuwig’ in portefeuille gehouden. Op overgewaar-
deerde aandelen in portefeuille zal daardoor jarenlang nau-
welijks rendement gemaakt worden. Voor de belegger met
een kleinere investeringsportefeuille lijken daarom betere
verkoopstrategieën beschikbaar.
Joel Greenblatt
De uiterst succesvolle value-belegger Joel Greenblatt werd
slechts enige jaren geleden bekend bij een groter publiek
met de publicatie van zijn werk ‘The Little Book That Beats
The Market’. In dit boek bespreekt Greenblatt een uiterst
simpele beleggingsstrategie die in een periode van 20 jaar
jaarlijks gemiddeld meer dan 30% rendement heeft opge-
leverd.
De strategie bestaat eruit relatief goede aandelen (bedri-
jven) aan te schaffen, wanneer die relatief laag gewaardeerd
zijn. De achterliggende gedachte daarbij is dat de relatieve
onderwaardering op termijn zal ophouden te bestaan.
Greenblatt adviseert daarbij een wat groter aantal aandelen
in portefeuille te houden, om daarmee het effect van indivi-
duele aandelen op de totale portefeuille beperkt te houden.
Omdat het vinden van goede verkoopmomenten voor meni-
geen erg lastig is, raadt Greenblatt aan aandelen simpelweg
relatief ondergewaardeerde aandelen.
Deze verkoopstrategie voorkomt extra werk en onzekerheid
en biedt een eenduidig antwoord op het moment van verk-
oop. Of deze verkoopstrategie de meest gunstige verkoop-
punten biedt valt te bezien, vooral voor beleggers die bereid
zijn de nodige inspanning te leveren.
Mohnish Pabrai
Pabrai is een nog relatief onbekende value-belegger, hoewel
zijn resultaten al jarenlang indrukwekkend zijn. Zijn recent
verschenen werk ‘The Dhandho Investor’ is eigenlijk essen-
tiële kost voor iedere beleggers die zijn visie op beleggen ver-
der wil aanscherpen.
Wat Pabrai doet is het volgende: hij tracht allereerst een
bedrijf zo goed mogelijk te waarderen, om daarmee een zo
correct mogelijk beeld van de intrinsieke waarde te krijgen.
Vanaf 40% onderwaardering schaft Pabrai aandelen aan.
Vanaf een niveau van 90% van de door hem berekende in-
trinsieke waarde, worden aandelen verkocht.
Pabrai mist daarmee vanzelfsprekend vaak de absolute
topkoersen, maar beschikt met deze strategie wel over een
duidelijke verkoopstrategie. Het kan daarbij zijn dat hij
aandelen jarenlang in portefeuille houdt, maar ook dat hij
stukken al na enige maanden verkoopt, wanneer de beur-
skoers in korte tijd flink is opgelopen.
In dit artikel zijn de verkoopstrategieën van een drietal
uiterst succesvolle value-beleggers bondig besproken. Al-
len houden een eigen verkoopstrategie aan. Uiteenlopende
strategieën die u wellicht kunnen helpen uw eigen verkoop-
strategie aan te scherpen. Want, het hebben van een goede
verkoopstrategie is wellicht net zo belangrijk als het hebben
van een goede strategie bij de aankoop van aandelen!

Het gebruik van meerdere aandelenstrategieën vergroot uw winstkansen
en reduceert het risico
Door: Gerard Jager
Er is een oud beursgezegde dat luidt: “Hou vast aan een eenmaal ingezette strategie”. Maar wat te doen wan-
neer deze aanpak reeds in de beginfase dreigt mis te gaan? Mijn opvatting: Verandering in de conjunctuurcyclus
vraagt om regelmatige aanpassing van de gekozen strategie.
Een van de meest populaire strategieën is technische ana-
lyse. Het lijkt zo simpel, je beoordeelt een koersgrafiek en
het juiste aan- of verkoopmoment komt er zo uitrollen. Ja
toch?
Nee dus. Technische analyse is populair omdat het zo een-
voudig lijkt, maar alleen al het simpele feit dat er in de afge-
lopen jaren nagenoeg geen beleggingsfondsen zijn opgericht
die op deze wijze beleggen, moet te denken geven. Teveel
false moves dus en daarom niet betrouwbaar genoeg om een
hoog rendement te behalen.
Fundamentele analyse dan? Het is de meest bekende vorm
bij beleggen in aandelen. Een strategie die bankanalisten al
vele jaren toepassen. Maar wat blijkt? Koersen tuimelen naar
beneden op een moment dat menig analist nog in de wolken
zit met zijn winstprognoses over het betreffende beursfonds.
Hij was even vergeten dat beurskoersen een jaar vooruit
lopen op een mogelijke conjunctuuromslag. Hem rest niets
anders dan regelmatig achter de feiten aan te lopen.
Dan maar afgaan op de vele gelikte brochures over de enor-
me winstkansen in de sfeer van teakhout, scheeps- en vast-
goed cv’s dan wel vastgoedobligaties?
Enige jaren geleden schreef ik al dat beleggen in teakhout
verkapte piramidespelletjes zijn, scheepvaart c.v.’s incouran-
te beleggingen met een hoog risico op het moment dat de
conjunctuur omslaat, vastgoed cv’s risicovolle vehikels die
met veel te veel vreemd vermogen zijn gefinancierd en vast-
goedobligaties een zeer speculatieve vorm van beleggen in
plaats van veilige obligaties en tastbaar op het moment dat
de commerciële vastgoedmarkt inzakt. Voor teakfondsen is
eindelijk de dag van de waarheid aangebroken (rien ne va
plus, het geld is niet meer van u), voor de overige beleggings-
vormen is het een kwestie van tijd dat het vele kaf onder het
koren komt bovendrijven in de vorm van krantenartikelen
over verontruste beleggers.
Succesvol beleggen is dus helemaal niet zo eenvoudig als het
lijkt. Om mij te behoeden voor dit soort valkuilen hanteer ik
een aantal stelregels:
A: Hou het conjunctuurverloop scherp in de gaten.
Vooral wanneer beurzen al 3 à 4 jaar in de lift zitten. Met
name de economische vooruitzichten over een jaar zijn be-
langrijk. Professionele beleggers anticiperen immers op ont-
wikkelingen in de verdere toekomst. Niet voor niets luidt het
beursgezegde “een aandelenbaisse (daling) komt als een dief
in de nacht”. Dus nota bene op het moment dat de bedrij-
ven nog steeds hogere winsten laten zien.
B: Volg de beurstrend van Wallstreet nauwlettend.
31
Al jarenlang bepaalt Wallstreet de richting van de aandelen-
markten in West Europa.
C: Beleg in beginsel permanent in opkomende aan-
delenmarkten. Met name op prille beurzen. Hier zijn de
winstkansen het grootst. Spreiding over meer dan één land
reduceert het risico. Met name prille markten trekken zich
weinig aan van een conjunctuuromslag in het westen.
Als voorbeeld noem ik het Middle Europe Investment Roe-
menië & Bulgarije fonds (notering beurs Amsterdam). Ter-
wijl de westerse aandelenmarkten deze nazomer fors onder-
uit gingen heeft het waardeverloop van dit beleggingsfonds
geen krimp gegeven. De koers is zelfs verder gestegen. Re-
den: er wordt veelal in smallcaps belegd, die overwegend
door de plaatselijke bevolking worden gekocht.
Omdat de economische activiteiten in dat land enorm zijn,
trekken deze beleggers zich niets aan van factoren als bij-
voorbeeld een hypotheekcrisis in het westen.
D: Beleg permanent in grondstoffen. Met name basis-
en edelmetalen. China, India, Rusland en Turkije hebben
samen als toekomstige economische grootmachten een klei-
ne 3 miljard inwoners. Op langere termijn aanzienlijk meer
vraag dan aanbod. U heeft de keuze uit turbo’s (long) en een
veilige vorm d.m.v. de onlangs uitgegeven ABN-AMRO Hot
Commodity Notes nr 3 (koers 107%) met 100% hoofdsom-
garantie én een bonus van 75% bovenop een toekomstige
koerswinst van een mandje grondstoffen.
E: In jaren dat beurzen uitpieken en dus risicovol-
ler worden, genieten kansrijke beleggingsproduc-
ten mijn voorkeur. Zeker indien dit vergezeld gaat met
een hoofdsomgarantie. Bijvoorbeeld de ELSA Certificaten
van de Zwitserse grootbank UBS, genoteerd aan Euronext
Amsterdam met 90% hoofdsomgarantie. Hier gaat het om
een long/shortstrategie volgens een specifieke formule, waar-
bij het niet uitmaakt of de beurzen stijgen of dalen. Sinds
het jaar 2000 is de ELSA index met 400% gestegen. Als
belegger van dit zojuist geïntroduceerde product ontvangt
u een bonus van 100% bovenop een mogelijke toekomstige
stijging van de ELSA index. Koers 101%.
F: Hanteer meerdere aandelenstrategieën tegelijk
en leg het accent op die strategieën die het beste
aansluiten bij de actuele beurstrend en het ver-
wachte conjunctuurverloop op dat moment.
Voorbeelden:
- In tijden dat beurskoersen laag staan (2003) en de econo-
mische recessie overgaat in voorzichtig herstel, verdient u
extra veel geld met “fallen angels”. Met name bedrijven die
 32

kopje onder dreigen te gaan maar worden gered door de
banken. Namen: Versatel, Numico, Getronics, enz. Op dit
moment (30/9) acht ik Hagemeyer en Van der Moolen als
laatste nog aantrekkelijk voor aankoop in het kader van een
fallen angels strategie.
- “Buy the Winners” ook wel “Momentum beleggen” ge-
noemd, presteert heel goed in tijden dat beurzen omhoog
tenderen.
Hierbij worden aandelen gekocht die de laatste 1 à 2 maan-
den het beste hebben gepresteerd. Extreme uitzonderingen
daargelaten.
De ABN-AMRO heeft eind vorig jaar een product op de
markt gebracht onder naam Sector Momentum Europa
Certificaat, die deze strategie uitvoert. Niet met specifieke
aandelen maar met Europese sectoren.
Dit product heeft in de periode oktober 2006 tot juli 2007 3
x zoveel gepresteerd als de AEX. Verbluffend dus. Na de zo-
merdip op de beurs heeft dit product meer moeite om mee
te komen. Conclusie: in een dalende / stagnerende markt is
het beter om een Buy the Winners strategie te mijden.
- Deze bank tracht momentum beleggen te combineren met
sector rotation. Sector rotation kan wel onder alle marktom-
standigheden worden toegepast. Zodra de sectoren voeding
en drank langere tijd in de belangstelling staan kan dit een
signaal zijn, dat het einde van een algemene beurshausse op
de beurs is gepasseerd en dat het tijd is om het aandelenbezit
af te bouwen vooruitlopend op een mogelijke economische
teruggang. Men zegt wel eens dat er in tijden van een reces-
sie meer bier gedronken wordt dan normaal. Overdreven
natuurlijk, maar het geeft wel aan dat ook in tijden van laag-
conjunctuur de vraag aanhoudt naar de basisbehoeften van
de mens, dus voeding en drank.
- Waarde- of Hoog Dividend aandelen maken relatief goe-
de tijden door in tijden dat beleggers aandelenmarkten ge-
durende langere tijd mijden. Men prefereert dan dividend
boven de twijfelachtige kans op koerswinst. Dat is geen wet
van Meden en Perzen. In het zeer goede beursjaar 2005
bijvoorbeeld waren het vooral hoog dividendaandelen die
super presteerden.
- Fundamenteel beleggen dient als een rode draad te lopen
door elke beleggingsbeslissing heen en moet voorkomen dat
u belegt in riskante bedrijven. Bedenk daarbij dat bankana-
listen teveel accent leggen op fundamentals en te weinig oog
hebben voor het algemene beursklimaat in de komende tijd.
Immers in jaren dat beurzen dalen, daalt groen en rijp op de
beurs en omgekeerd in tijden van een opgaande beurs. Bij
fundamenteel beleggen is het de kunst om hier in mee te ne-
men het beleggersgedrag van vandaag in specifieke fondsen
of sectoren én de mogelijke situatie van aandelenmarkten
over een jaar.
- Het nut van Technische analyse is algemeen bekend. T.A.
is een van de weinig indicatoren die een mogelijke draai in
de aandelenmarkt kan voorspellen.
Dit is slechts een greep uit de vele strategievormen die toege-
past kunnen worden. Zelf hanteer ik er tien, afhankelijk van
de omstandigheden. Doel: het behalen van een “absolute
return” (jaarlijks positief resultaat) en zomogelijk outperfor-
men van de index.
Gerard Jager is directeur/eigenaar van Advance (www.
amail.nl) en vemogensbeheerder bij Onafhankelijk Vermo-
gensbeheer ’s-Gravenhage (www.OVGbeheer.nl)

Beleggingsstrategie

Door: Kees Rooke

Bij het woord “strategie” denk ik allereerst aan Stratego, het spel dat bestaat uit twee legers van 33 manschap-
pen, zes bommen en het vaandel. Het doel van het spel is met behulp van strategisch inzicht (en een beetje ge-
luk) het vaandel van de tegenstander te veroveren. Tegelijkertijd dient het eigen vaandel te worden beschermd.
Het is dus een combinatie van aanvallen en verdedigen. Zonder aanvallende acties kun je het vaandel van de
tegenstander moeilijk veroveren; het veronachtzamen van de verdediging kan je evenzeer fataal worden. In
mijn woordenboek staat “strategie” omschreven als “plan en beleid om enig doel te bereiken”. Bovengenoemde
begrippen zijn mijns inziens direct in verband te brengen met beleggen!

Bij het woord “strategie” denk ik allereerst aan Stratego, het
spel dat bestaat uit twee legers van 33 manschappen, zes
bommen en het vaandel. Het doel van het spel is met behulp
van strategisch inzicht (en een beetje geluk) het vaandel van
de tegenstander te veroveren. Tegelijkertijd dient het eigen
vaandel te worden beschermd. Het is dus een combinatie
van aanvallen en verdedigen. Zonder aanvallende acties kun
je het vaandel van de tegenstander moeilijk veroveren; het
veronachtzamen van de verdediging kan je evenzeer fataal
worden. In mijn woordenboek staat “strategie” omschreven
als “plan en beleid om enig doel te bereiken”. Bovenge-
noemde begrippen zijn mijns inziens direct in verband te
brengen met beleggen!
Voor men met beleggen begint dient men een “strijdplan”
te maken. Belangrijke vragen die men zich dient te stellen
zijn:
1. Hoeveel liquiditeiten heb ik beschikbaar?
2. Welke beleggingshorizon heb ik?
3. Welke mate van risico wens ik te accepteren?
(“beleggersprofiel”)
4. Heb ik een verwachting wat betreft de koersen?
5. Welke financiële instrumenten ga ik inzetten?
6. Welke verdedigingsstrategie ga ik toepassen?

Bovenstaande drie punten dienen vervolgens gekoppeld te
worden aan een bepaalde investering. Tenslotte dient, op
basis van de uitkomst, een strijdplan te worden gemaakt met
daarin opgenomen noodscenario’s indien een onvoorziene
gebeurtenis (meestal forse daling) plaatsvindt.
Plan van aanpak
Allereerst: hoeveel liquiditeiten zijn er beschikbaar om te
beleggen? Zoals bekend dient bij voorkeur belegd te worden
met gelden die gedurende langere tijd gemist kunnen wor-
den. In dat geval ligt meestal de risico-acceptatie wat hoger.
Indien het de bedioeling is met derivaten te werken dient te
worden vastgesteld welke marginvereisten er gelden en dient
er te worden gezorgd voor speelruimte indien er onverhoopt
margin dient te worden bijgestort teneinde te voorkomen
dat de positie dient te worden gesloten. Verder is het wen-
selijk een zekere spreiding aan te brengen in de portefeuille;
het op één specifieke sector focussen kan als je geluk hebt
een bovengemiddeld rendement opleveren maar indien het
tegenzit leiden tot een enorme zeperd.
Stap twee:
Hoe gaan we te werk? In de eerst plaats dien je te beslissen
of je zelf je beleggingen zelf wilt beheren of dit uitbesteedt.
In het laatste geval is het natuurlijk essentieel dat er een ver-
mogensbeheerder wordt aangezocht welke een goede naam
heeft en waarin je vertrouwen hebt. Verder dient te worden
gelet op het kostenaspect. Sommige vermogensbeheerders
vragen “loon naar prestatie”: voor een slechte performance
wordt minder gerekend dan door een goede. Vanzelfspre-
kend is dit artikel bedoeld voor diegenen die zelf hun be-
leggingen willen beheren maar voor de volledigheid zij het
gezegd dat dit de tweede stap is in ons Plan van Aanpak.
Stap drie:
We hebben besloten zelf onze beleggingen te gaan behe-
ren en weten hoeveel er geïnvesteerd kan worden. Nu één
van de moeilijkste gedeelten van lijst: we gaan over tot het
inrichten van de portefeuille. Er kan in een groot aantal fi-
nanciële instrumenten worden belegd. Hieronder de meest
populaire:
- aandelen
- obligaties
- beleggingsfondsen
- opties
Welke instrumenten worden ingezet en in welke verhouding
is sterk afhankelijk van het gekozen beleggersprofiel en het
streefpercentage winst. Wat dat laatste betreft is het uitgangs-
principe vrij simpel: meer rendement nastreven betekent dat
het noodzakelijk is meer risico te lopen.
Een offensieve portefeuille bestaat zoals bekend voor een
aanzienlijk deel uit aandelen, een defensieve portefeuille zal
grotendeels uit obligaties bestaan.
Als de portefeuille is samengesteld dient te worden bezien
hoe om te gaan met het risico.
Er zijn oneindig veel mogelijkheden om risico af te bakenen,
te beperken of zelfs helemaal uit te sluiten. Ik zal hierna een
aantal aandachtspunten geven waarop u moet letten bij het
managen van uw portefeuille. Dit geldt natuurlijk met name
voor beleggers met een hoog risicoprofiel; een defensieve
33
portefeuille is van zijn aard al risico-avers.
1. Stel vast welk verlies voor u acceptabel is. Indien een aan-
deel beneden een bepaald vooraf vastgesteld niveau daalt:
verkopen of put kopen (eventueel te financieren met ge-
schreven call). Hopen dat het weer goed komt is meestal een
foute keuze. Gebruik eventueel een stop-loss;
2. Verhoog uw rendement door aandelen te kopen welke
een hoog dividend uitkeren;
3. Verhoog uw rendement door gebruik te maken van deri-
vaten. Derivaten bieden een ongekend scala van mogelijk-
heden. Ik noem er een aantal:
(a) Een aandeel dat u wenst te kopen kunt u mogelijk met
een aanzienlijke korting kopen door er een put-optie op te
schrijven. Indien u niet wordt aangezegd verdient u de pre-
mie;
(b) U kunt call-opties schrijven op een aandelenportefeuille.
Dit kunnen aandelenopties zijn maar ook index-opties. Bij
zeer sterke koersstijgingen of –dalingen dient u de opties
door te rollen teneinde het verlies te beperken;
(c) Er zijn enorm veel strategieën mogelijk waarin een com-
binatie van aandelen en opties tot een zogenaamd hefboom-
effect leiden zonder dat daarbij het risico meer toeneemt
dan ingeval er alléén in aandelen zou zijn belegd;
(d) U kunt met optiestrategieën welke uitgaan van het zo-
wel kopen als schrijven van opties op de AEX-index zonder
ook maar één aandeel te bezitten een meer dan gemiddeld
rendement bereiken. Onder meer Jan Breestraat en Peter
Brands hebben hier een model voor opgesteld dat, kort ge-
zegd, uitgaat van een zoveel mogelijk delta-neutrale positie
in (meest geschreven) index-opties.
4. Probeer te handelen op eigen inzicht. Vermijd handelen
op basis van emotie/angst om te verliezen. Kijk met een ze-
kere scepsis naar de meningen van analisten. Zij zitten er
vaak naast. Bij dalingen worden exorbitante koersdoelen ge-
noemd, welke in veel gevallen niet gehaald worden.
Probeer naar eigen inzicht te handelen.
U zult begrijpen dat het in het bestek van dit artikel niet
mogelijk is in detail te beschrijven hoe in specifieke omstan-
digheden dient te worden gehandeld. Hoofdzaak is DAT u,
indien nodig, actief reageert indien uw “krijgsplan” onver-
hoopt met tegenslag te kampen krijgt.
En, helaas, met die tegenslag krijgt iedere belegger van tijd
tot tijd te maken. Veel succes!
 34

Uw pensioen en verschil in perceptie

Door: Philip Zeist

philip.zeist@gmail.com

Een ding waarover deskundologen het eens zijn als uw en mijn pensioenplannen opduiken: De puinhoop die
de mensen jonger dan 55 jaar van hun pensioenoverzicht maken, is fameus. Er is dus duidelijk een verschil in
benadering door de mate van urgentie. Geen interesse totdat ik er achter kom dat pensioen in zicht komt.

Risicoperceptie verandert
Uw risicoperceptie past u vanzelf wel aan naarmate uw leef-
tijd vordert en vergeet vooral niet om de situatie door te pra-
ten met uw partner. Mijn betere helft heeft geen interesse in
ons geld, maar had wel een paar heel goede ideeën toen wij
de zaken op een rijtje zetten. Want tegengestelde karakters
trekken elkaar aan en uw partner heeft een andere hoek van
zien waar u beiden voordeel uit kunt halen.

Welgemeend advies
Mijn advies: Als u geen interesse in pensioenzaken kunt
opbrengen, doe dan waar u sterk in bent. Laat de lopende
pensioenzaken lekker lopen en bedenk dat het beleg op uw
latere boterhammetjes uit uw eigen inspanningen moet ko-
men. Zelfs als u weet dat beleggen niet uw echte interesse
heeft maar dat u het ziet als een noodzaak, kunt u het beleg-
gen beter in eigen hand houden. Zolang de pijltjes gooiende
aap het beter doet dan de beheerder met zijn ì goede sprei-
ding van risicoís ì kan ik mijzelf het meest plezieren met zelf
beleggen.
‘Onafhankelijke’ adviseur
De adviseur van de bank die hun huisfondsen aanbeveelt, is
niet bereid te garanderen dat de kosten van die fondsen zijn
berekening volgen. Want, en niemand kan dat ontkennen,
de eerste 8 % winst van die fondsen is voor de bank, daarna
bent u aan de beurt. Niet waar?
Het verlies is voor u
Het is nog erger. Het hele verlies van die fondsen is allereerst
voor u en niet voor de bank, dan betaalt u nog 8% beheers-
kosten en daarna ziet u op het eind van het jaar waarop
het is uitgedraaid. Een keiharde conclusie, maar na 7 jaar
Robeco loop ik nog steeds 10% achter op mijn oorspron-
kelijke inleg. Commentaar Robeco: ì Mijnheer, u heeft toch
belastingaftrek gehad? ì
Het pyramidefonds van Wijs en Oostveen vermeldde zwart
op wit gekochte putopties. Toch ging onze investering jaar
na jaar achteruit. Smadelijk? Jazeker, ik daag de fondsen uit
mij voor de rechter te brengen.
Conclusie van dit alles:
Doe waar je goed in bent.
Stenen kunt u niet eten
Laat lopende pensioenen lopen en probeer hooguit bij
een overstap van baan naar een pensioenfonds als ABP of
PGGM te muteren, dit in verband met de goede indexa-
tie die zij hanteren. Bedenk dus dat het betere beleg op uw
boterham uit uw eigen handelen moet komen. Steeds een
duurder huis kunnen kopen is prima, alleen als u bereid bent
te verkopen als de behoefte van consumptie ontstaat. Met
een klein pensioen in een duur huis wonen geeft honger,
want uw stenen kunt u niet eten.
Dus beleg zelf.
Houd aanvankelijk een verdeling van uw kapitaal aan van
40% vastrentende waarden, 10% contanten en 50% aande-
len. Koop die aandelen niet, maar verwerf ze door puts te
schrijven. Schrijf bij de huidige lage volatiliteit puts en calls
voor minstens drie maanden. Schrijf alleen puts op geld dat
u bezit en calls op de aandelen in uw bezit.
Neem tijdig winst
Neem r¸cksichtslos winst als u aan 15% zit, aarzel daar niet
mee maar doe het. Echt waar, na de internethype van 7 jaar
geleden heb ik een zwager zien huilen omdat hij 50% winst
niet pakte want het kon nog meer worden. Hij bleef zitten,
want het kon nog wel even lijden en leverde uiteindelijk veel
in. Iedere Nederlander weet van die ene vogel in de hand en
die tien in de lucht. Bedenk dat door het schrijven van calls u
extra winst kunt mislopen, maar dat is iets anders dan verlies
lijden en u hebt de premie al wel in de zak en kunt daar al
mee handelen.
Begin tevreden aan uw pensioen
Als laatste punt, laat de verdeling tussen vastrentende waar-
den en aandelen glijden naarmate uw leeftijd stijgt. Met 55
jaar kunt u rustig 50% hoog renderende obligaties hebben,
met 60 jaar zelfs 60% en gedurende de laatste twee jaren
nam ik zelf nauwelijks nog risico. Mijn oprechte wens is, dat
u net als ik, in financieel opzicht met een tevreden gevoel
aan uw pensioen begint.
 35

HCC Gebruikersgroep Beleggen

Het bestuur ziet als belangrijke hoofddoelstellingen van de GG Beleggen :

• het vergroten van de kennis en vaardigheid van onze leden op beleggingsgebied
• het scheppen van contactmogelijkheden voor leden onderling
• het werven van nieuwe, actief bijdragende leden
Daartoe worden lezingen, cursussen en workshops georganiseerd: veelal door en voor leden. Ook “beroepsmatig” bij beleggen
betrokken sprekers worden dikwijls uitgenodigd. Heeft u een idee voor een “bijdrage” aan onze doelstellingen? Het bestuur
hoort dit graag van U!

Bestuur GG Beleggen
Patrick Witteveen (voorzitter) Interessegroepen (IG)
p.witteveen@hccnet.nl Sommige leden hebben een uitgesproken belangstelling
0541-535393 voor een specifiek onderwerp. Dat kan een pakket zijn of
Hendrik Oude Nijhuis (secretaris) een toepassingsgebied. Men wenst dan veelal als kleinere
oude.nyhuis@hccnet.nl groep bijeenkomsten te organiseren over dat specifieke
053-5384475 onderwerp. De mogelijkheid bestaat om dat binnen de
Frank Huijsser (penningmeester) GG Beleggen te realiseren en daarvoor financiële steun te
frank.huijsser@gmail.com verkrijgen. Belangstelling om een dergelijke groep te organ-
023-5650747 iseren? Neem contact op met een bestuurslid.
Rob van der Maale Op dit moment zijn de volgende interessegroepen actief.
ir.r.g.p.van.der.maale@hccnet.nl Als u gebruik maakt van genoemde pakketten dan kan
0511-473544 deelname aan een IG een waardevolle bijdrage tot effectief
Henk Zwanziger gebruik van het pakket betekenen. Neem dan contact op
h.zwanziger@hccnet.nl met een IG coördinator:
0418-671944
Willem v Heemskerck Düker
wsvhduker@kpnplanet.nl IG Coördinatoren
0115-442376 IG Excel: Patrick Witteveen
p.witteveen@hccnet.nl
Voor berichtgeving en verstrekking van allerlei informatie 0541-535393
op beleggingsgebied wordt een website in stand gehouden. IG Hermes: Leo Rasch
Op onze website wordt ook het programma van de ko- rasch@wanadoo.nl
mende Beleggersdag toegelicht. Leden die een bijdrage aan 030-2625739 na 20.00 uur
onze website willen leveren zijn meer dan welkom. IG Vestics: Kees Jan Lindeman
k.j.lindeman@hccnet.nl
Webmaster www.beleggersonline.nl: 010-5216290
Leo Rash IG Sinus: Pieter Asselbergs
webmaster@beleggersonline.nl asselbergs@heitje.demon.nl
030-2625739 na 20.00 uur IG Stockbrowser: vacature

Regelmatig wordt een Symposium georganiseerd op een

centrale plaats in Nederland. Voorafgaand aan deze Beleg-
gersdag wordt alle leden een digitale Nieuwsmagazine
toegezonden. Daarin staan originele artikelen op beleg- Activiteiten, bijeenkomsten,
gingsgebied veelal van de sprekers van die dag. Kijk op
de website voor de actuele agenda.. Bijdragen van leden lezingen, cursussen
worden zeer op prijs gesteld. Neem daartoe contact op met
de redactie: Kijk voor het overzicht in de hcc! Beleggen
Agenda op de voorpagina van onze website of
Redactie in de kalender op het forum op de site. Door op
Website en het Nieuwsmagazine een van de gebeurtenissen te klikken krijgt meer
Michel Hupkens informatie over de gekozen activiteit.
redactie@beleggersonline.nl
0320-252681
Reacties, ervaringen en commentaar zijn
uiteraard zeer welkom. Suggesties voor nieuwe
Ondersteuning activiteiten en redactie:
Arnout Thomson activiteiten kunt vanzelfsprekend op de site kwijt
athomson@planet.nl of mail ze naar de Website redactie; redactie@
0251-214500 beleggersonline.nl.

Beleggen is risico’s nemen. En beleggen op gevoel maakt
het risico niet kleiner. Daarom heeft Alex de Alex Academy
opgericht, een trainingsprogramma over de theorie en
praktijk van beleggen. Zo leert u de juiste beslissingen
nemen. Want zomaar wat gokken, daar geloven wij niet in.
Alex is onderdeel van de Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Boerenleenbank B.A., geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten te Amsterdam.
Er is altijd wel een Alex Academy bij u in de buurt en een
trainingsniveau dat bij u past. Profiteer nu van ons kennis-
makingsaanbod: twee personen voor de prijs van een. Een
mooi moment om in te stappen! Kijk voor meer informatie op
alex.nl of bel 0800 235 25 39.
Beter beleggen.