Disediakan oleh : Cik Nik Mawar Hanifah Binti Nik Hassan

CHEMICAL FORMULA (FORMULA KIMIA)

Cth : H
2
O ada 3 atom iaitu 2 atom
hydrogen dan 1 atom

ada 1 molekul air
NaCl ada 2 ion iaitu ion Na
+

dan ion Cl
-

(Nak tau ion, mesti antara
logam
dan bukan logam)




NUMBER OF
MOLE (mole)
(BILANGAN MOL)
MASS (g)
(JISIM)
VOLUME
(cm
3
/dm
3
)
(ISIPADU)
NUMBER OF PARTICLES
(bilangan
atom/molekul/ion)
(BILANGAN ZARAH)

X jisim molar (JAR) jisim molar (JAR)
X N
A

N
A

X isi padu
molar
isi padu
molar
Jisim molar: (g/mol)
Isi padu molar:
pd keadaan bilik ; 24 dm
3
pd STP ; 22.4 dm
3

1 dm
3
= 1000 cm
3
No Avogadro (N
A
) : 6.02 x 10
23
mole
-1

Atom / Ion bil ahli kump.
Molekul bil kump.

ANIONS

+1 Na
+
H
+
K
+
Ag
+
Li
+
NH
4
-

Nak Hafal Kimia Agak Liat Nya

+2 Fe
2+
Cu
2+
Ba
2+
Ca
2+
Pb
2+
First Cuba Baca Cari Point

+3 Fe
3+
Al
3+
Formula dpt A

CATIONS

-1 OH
-
NO
3
-
Br
-
Cl
-
F
-
I
-

OH NO Baru Clear Fikiran I

-2 SO
4
2-
S
2-
O
2-
CO
3
2-

SO, Saya Org Cemerlang
TEKNIK RAMA-RAMA utk
membentuk formula kimia.
(tukar ion kat atas shj, kat
bwh,salin semula)
Na
+
OH
-
Ba
2+
Cl
-


-1 +1 -1 +2
NaOH BaCl
2

Ca
2+
CO
3
2-
K
+
SO
4
2-



- 2 +2 -2 + 1
CaCO
2
K
2
SO
4

FORMULA
AWAN
Disediakan oleh : Cik Nik Mawar Hanifah Binti Nik Hassan

Formula empirik= formula kimia yang menunjukkan nisbah terkecil bagi bilangan atom
dalam suatu unsur yang membentuk suatu sebatian

formula molekul = formula kimia yang menunjukkan bilangan atom sebenar bagi setiap
unsur yang membentuk molekul suatu sebatian





Pembakaran Oksigen
MgO, Al
2
O
3
CuO, PbO, FeO, SnO
Contoh soalan :
0.32 g logam X berpadu dengan 0.36 g unsur bukan logam Y. Suatu oksida sulfur mengandungi 60% unsur
Apakah formula empirik bagi sebatian ini? Oksigen berdasarkan jisim. Apakah formula
(Jisim atom relatif : X, 64 ; Y, 35.5) empirik bagi oksida sulfur ini?
(Jisim atom relatif : O, 16 ; S, 32)

Oleh itu, formula empiric sebatian = XY
2
Oleh itu, formula empirik sebatian = SO
3

Apakah formula molekul sebatian tersebut jika
jisim molekul sebatian tersebut ialah 270.

(XY
2
)n = Jisim molekul relatif
n[64+(35.5x2)] = 270
135 n = 270
n = 270
135
= 2
Oleh itu, formula molekul bagi sebatian = (XY
2
)
2
= X
2
Y
4



Unsur X Y
Jisim (g) 0.32 0.36
Bil.mol 0.32 = 0.005
64
0.36 = 0.01
35.5
Nisbah
teringkas
0.005 = 1
0.005
0.01 = 2
0.005
Unsur S O
Jisim (g) (100-60)= 40 60
Bil.mol 40 = 1.25
32
60 = 3.75
16
Nisbah
teringkas
1.25 = 1
1.25
3.75 = 3
1.25
EKSPERIMEN UTK
MENENTUKAN
FORMULA EMPIRIK
Siri
kereaktifan
logam
K
Na
Ca
Mg
Al
C
Zn
Fe
Sn
Pb
H
Cu
Ag
Au



Pembakaran Hidrogen
Tiub pembakaran
60% oksigen
bemaksud 60 g
oksigen dalam 100 g
sebatian

1) 2)
Rujuk exp!!
M
a
k
i
n

r
e
a
k
t
i
f
Disediakan oleh : Cik Nik Mawar Hanifah Binti Nik Hassan

LATIHAN (KONSEP MOL) :

1. Satu sampel gas klorin ditimbang sebanyak 14.2 g. Kira :
i. Bilangan mol atom klorin







ii. Bilangan mol molekul klorin






iii. Isi padu gas klorin pada suhu bilik






2. Satu balang gas mengandungi 240 cm
3
gas karbon dioksida. Kira :
[J.A.R: C, 12; O, 16; isi padu molar: 24 dm
3
mol
-1
pada keaadaan bilik]

i. bilangan mol gas karbon dioksida






ii. bilangan molekul gas karbon dioksida







iii. jisim gas karbon dioksida









Disediakan oleh : Cik Nik Mawar Hanifah Binti Nik Hassan

LATIHAN UJI MINDA

1. Calculate the number of moles in each question :
Hitung bilangan mol bagi setiap soalan:
(a) 10 g Natrium hidroksida
(b) 2 g kuprum(II) sulfat
(c) 4.75 g Magnesium klorida
(d) 2.769 g aluminum nitrat

2. Calculate the mass of :
Hitung jisim bagi:

(a) 0.5 mol natrium oksida
(b) 1.2 mol timah(II) klorida
(c) 0.25 mol kuprum(II) karbonate
(d) 0.125 mol ferum(II) sulfat
(e) 7.2 x 10
23
zinc atom
(f) 7.5 x 10
22
sulfur atom

3. Calculate the number of atoms in :
Hitung bilangan atom didalam:
(a) 4 g oxygen atom
(b) 3 g magnesium
(c) 10.08 g ferum
(d) 0.2 mol sulfur

(e) 0.128 mol nitrogen atom [

4. Calculate the number of ion in :
Hitung bilangan ion didalam:
(a) 4.9 g asid sulfurik cair
(b) 1.8 g magnesium sulfat akues

(c) 17 g zink klorida akues




Disediakan oleh : Cik Nik Mawar Hanifah Binti Nik Hassan

LATIHAN UJI MINDA (OBJEKTIF)





1
2
3 4
5

Disediakan oleh : Cik Nik Mawar Hanifah Binti Nik Hassan

LATIHAN (FORMULA EMPIRIK) :
1. Apabila 11.95 g logam oksida X diturunkan oleh hidrogen, 10.35 g logam X terhasil. Cari formula
empirik bagi logam oksida X [JMR : X, 207; O, 16]

UNSUR X O
Jisim unsur(g)


Bilangan mol atom


Nisbah mol


Nisbah mol teringkas



FORMULA EMPIRIK :

2. Satu sebatian mengandungi komposisi berikut :
Na : 15.23%, Br : 52.98%, O : 31.79% [JMR : O, 16; Na, 23; Br, 80]
(anggap bahan yang digunakan sebanyak 100g)

UNSUR Na Br O
Jisim unsur(g)


Bilangan mol atom


Nisbah mol


Nisbah mol teringkas



FORMULA EMPIRIK :

3. 2.08 g unsur X bergabung dengan 4.26 g unsur Y untuk membentuk sebatian yang mempunyai
formula XY
3
. Cari jisim atom relatif bagi unsur X. [JMR Y = 35.5]

UNSUR
Jisim unsur(g)


Bilangan mol atom


Nisbah mol


Nisbah mol teringkas




Disediakan oleh : Cik Nik Mawar Hanifah Binti Nik Hassan

4. Rajah 4 menunjukkan susunan radas unuk menentukan formula empirik bagi oksida logam M.

(a) (i) Nyatakan nama dua bahan tindak balas untuk menyediakan gas hidogen dalam makmal

(ii) Tuliskan persamaan kimia bagi tindak balas di (a)(i).


(b) Nyatakan satu langkah berjaga-jaga yang mesti diambil semasa menjalankan eksperimen itu.


(c) Jadual 4 menunjukkan keputusan eksperimen itu :

Jisim tiub pembakaran + kertas asbestos 36.50 g
Jisim tiub pembakaran + kertas asbestos + oksida M 37.30 g
Jisim tiub pembakaran + kertas asbestos + M 37.14 g
Jadual 4
(i) Berdasarkan keputusan dalam Jadual 4, tentukan formula empirik bagi oksida M
[Jisim atom relatif ; O = 16, M = 64]











(ii) Tulis persamaan kimia bagi tindak balas antara oksida M dengan gas hidrogen



RAJAH 4
[1 markah]
[3 markah]
[1 markah]
[1 markah]
[1 markah]
Disediakan oleh : Cik Nik Mawar Hanifah Binti Nik Hassan

(d) (i) Formula empirik bagi magnesium oksida tidak boleh ditentukan melalui kaedah di atas.
Terangkan mengapa.


(iii) Lukiskan susunan radas yang sesuai untuk eksperimen bagi menentukan formula empirik
magnesium oksida.






















[1 markah]
[2 markah]
Disediakan oleh : Cik Nik Mawar Hanifah Binti Nik Hassan

LATIHAN (FORMULA MOLEKUL)
1. CONTOH :
Sebatian Formula molekul Formula empirik Nilai n
Air H
2
O H
2
O
Karbon dioksida CO
2
CO
2

Asid Sulfurik H
2
SO
4
1
Etena C
2
H
4
CH
Benzena C
6
H
6
6
Glukosa C
6
H
12
O
6
CH
2
O

2. Formula empirik bagi sebatian X ialah CH
2
dan JMR ialah 56. Cari formula molekul bagi sebatian X.
[JMR : H, 1 ; C, 12]




3. Satu hidrokarbon mempunyai jisim 2.58 g mengandungi 2.16 g karbon. Jisim molekul relatif
hidrokarbon itu ialah 86. [JMR : H, 1 ; C, 12]
(i) Cari formula empirik bagi hidrokarbon itu







(ii) Cari formula molekul bagi hidrokarbon itu.






Disediakan oleh : Cik Nik Mawar Hanifah Binti Nik Hassan

LATIHAN (FORMULA KIMIA BAGI SEBATIAN IONIK)
Contoh : (i) Natrium oksida (ii) Kalium karbonat






(iii) Magnesium klorida (iv) Kalsium sulfat






(iv) Argentum nitrat (vi) Zink hidroksida






(vii) Aluminium nitrat (viii) Ferum (III) sulfat





Ion : Na
+
O
2-
Cas : + -2
Tukar cas : 2 1
Formula : Na
2
O
Ion : K
+
CO
3
2-
Cas : + -2
Tukar cas : 2 1
Formula : K
2
CO
3

Ion :

Cas :
Tukar cas :
Formula :
Ion :

Cas :
Tukar cas :
Formula :
Ion :

Cas :
Tukar cas :
Formula :
Ion :

Cas :
Tukar cas :
Formula :
Ion :

Cas :
Tukar cas :
Formula :
Ion :

Cas :
Tukar cas :
Formula :
Disediakan oleh : Cik Nik Mawar Hanifah Binti Nik Hassan

BINA FORMULA KIMIA DAN JENIS ZARAH BAGI UNSUR / SEBATIAN BERIKUT.
Unsur / sebatian

Formula kimia Jenis zarah
Natrium sulfat


Ammonium karbonat


Magnesium nitrat


Zink sulfat


AgNO
3


Argentum klorida


Kalium iodida


Gas Ammonia


Al
2
(SO
4
)
3


Kuprum (II) nitrat


Gas hidrogen


PbCl
2


NO
2


Zink


Fe(NO
3
)
3


Kalsium hidroksida


Ammonium klorida


NaI


Gas oksigen




Br
2

Aluminium sulfat


Plumbum karbonat


Disediakan oleh : Cik Nik Mawar Hanifah Binti Nik Hassan

PERSAMAAN KIMIA
Terdapat 2 jenis persamaan :
Persamaan dalam perkataan guna nama reaktan dan produk
Persamaan menggunakan simbol reaktan dan produk ditulis dalam bentuk formula kimia yang
mempunyai maksud tertentu

SIMBOL MAKSUD SIMBOL MAKSUD
+ Pemisahan antara 2 reaktan dan produk (g) Keadaan gas
menghasilkan (aq) Keadaan akues
Tindak balas berbalik Gas dibebaskan
(p) Keadaan pepejal Mendakan
(c) Keadaan cecair Pemanasan / haba diserap

Persamaan kimia menerangkan tindak balas kimia yang berlaku secara kualitatif dan kuantitatif.
Kualitatif persamaan kimia yang memberikan maklumat-maklumat seperti jenis bahan tindak
balas