Professional Documents
Culture Documents
Budujemy Dom 01 2014
Budujemy Dom 01 2014
.
Modele Jaczno i Boksze wykoczone s wysokogatunkowym drewnem dbowym
pozyskiwanym zgodnie z zasadami Dobrej Gospodarki Lenej. Dziki zastosowaniu
pyty Dendrolight
KERAMZYTU
w Gniewie. Ale najczciej to lekkie, ceramiczne kruszywo wykorzystuje si
do produkcji keramzytobetonowych elementw sucych do budowy cian,
stropw, przewodw kominowych i wentylacyjnych. Powstaj z nich ciepe,
oddychajce, termoaktywne domy dodaje. Niezawodno keramzytowej
technologii potwierdzaj uytkownicy, ktrzy stosuj gniewski keramzyt ju
prawie od 40 lat. Mae granulki wykorzystuje si podczas projektowania oraz
budowy drg, mostw i innych obiektw inynierskich, szczeglnie w sytu-
acjach nienonych, cikich. Inny sposb na wykorzystanie tego ceramicznego
kruszywa w geotechnice, to tzw. safe stop, czyli pasy bezpieczestwa dla
wytracania prdkoci na torach wycigowych (w przypadku wypadnicia
pojazdu poza tor). Keramzyt Leca
KERAMZYT antypolizgowy.
Stosuje si go do podsypki na oblodzone drogi, chodniki,
schody ipodjazdy. Lekkie granulki keramzytu s niezwykle
wydajne. Mog by uyte rwnie jako filtr w domowym
akwarium albo w wielkotowarowej hodowli ryb albo
do wycierania dinsw.
Wykorzystywanie keramzytu w ogrodnictwie jest jednym z najpopularniejszych
zastosowa. Od lat uywa si go zarwno przy upikszaniu skalniakw, przydo-
mowych ogrdkw, ale take w doniczkach ozdobnych, na balkonach i tarasach.
Jak si okazao, keramzyt moe by wykorzystywany nie tylko w celach
uytkowych, ale te moe sta si rodkiem wyrazu artystycznego. Z okazji
Dnia Bociana Biaego, ponad 100 uczniw z Gniewu i okolic uczestniczyo
wtworzeniu prac wykonanych z tych ceramicznych kuleczek. Mimo e keramzyt
zosta wynaleziony w Kansas City sto lat temu, to jego nowe zastosowania
s stale odkrywane. Kto wie, jakie nowe pomysy przynios
kolejne lata?
Z KERAMZYTEM
PRZEZ WIEK
WYDARZENIA
www.netweber.pl
Zapraszamy inwestorw
planujcych budow
domu energooszczd-
nego do Punktw Edu-
kacyjnych, ktre bd
uruchamiane w ramach
projektu Dom Energooszczdny to si opaca. Najbliszy
Punkt powstanie na Targach Budownictwa Interbud w odzi,
w dniach 1416 lutego 2014 r. W Punktach bdzie mona
porozmawia z ekspertami, wzi udzia w specjalnych
wykadach na temat programu dopat do budowy domu
energooszczdnego z Funduszu Ochrony rodowiska
iGospodarki Wodnej oraz otrzyma atrakcyjne materiay
edukacyjne, w tym Poradnik Inwestora Buduj z gow,
buduj energooszczdnie.
Kampania dofinansowana jest przez NFOiGW. Projekt
wspieraj Partnerzy: Instytut Budynkw Pasywnych,
Politechnika witokrzyska, Lipiscy Domy,
Fakro, Rekuperatory.pl oraz Alpha InnoTec.
NAC jest wycznym dystrybutorem odniearek Murray
i Canadiana z silnikami Briggs&Stratton. W ofercie
znajduj si zarwno odniearki pchane, jak i z na-
pdem. Wszystkie wyposaone w niezawodne silniki
Briggs&Stratton. Maszyny posiadaj szereg funkcji, ktre
uatwiaj prac.
W zwizku z trwajcym sezonem
zimowym, NAC oferuje klientom
swojego sklepu internetowego
a 40% rabat na odniearki Murray
iCanadiana.
PO WIEDZ}
DO ODZI!
NAC ODNIEA CENY!
www.mieszkajenergooszczednie.pl
tel. 22 720 58 00
www.nac.com.pl
25 BUDUJEMY DOM 12/2014
AKTUALNOCI
26 BUDUJEMY DOM 12/2014
Firma JONIEC zmienia identyfikacj wizualn nowy
logotyp zyskuje na lekkoci i nowoczesnoci. W swo-
jej stylizacji zjednej strony jest odzwierciedleniem
rozwoju firmy w kierunku nowoczesnych trendw
rynkowych, azdrugiej zachowuje tradycj silnej i do-
brze ugruntowanej na rynku polskim nazwy JONIEC.
Nowy logotyp bdzie widoczny na stronie interneto-
wej przedsibiorstwa, w materiaach reklamowych,
dokumentach i korespondencji. Firma wdraa take
zmian oznakowania u dystrybutorw i przedsta-
wicieli w caej Polsce. Proces rebrandingu ma by
zakoczony do poowy roku.
JONIEC
ZNOWYM
LOGO
tel. 18 332 55 38
www.joniec.pl
WYDARZENIA
OKNA DOPASOWANE
DOPOTRZEB
W siedzibie firmy Roto Frank Okucia Budowlane w Warszawie ju po raz trzeci odbyy
si specjalne warsztaty przeznaczone dla dziennikarzy z brany budowalnej i okiennej.
I tym razem cieszyy si one duym zainteresowaniem wrd przedstawicieli mediw.
Celem cyklicznych spotka jest promowanie wiedzy na temat rozwiza okuciowych
oraz moliwoci, jakie niesie zasob ich zastosowanie w oknach.
Warsztaty ju po raz kolejny odbyy si w salonie wystawowym Roto, kt-
ry doskonale prezentuje okno jako kompletny element wyposaenie
domu, dopasowany do potrzeb domownikw i funkcjonalnoci poszcze-
glnych pomieszcze. Nowoczesny sposb prezentacji oku okiennych
i drzwiowych, jaki proponuje firma Roto, daje moliwo przekucia teoretycznej
wiedzy w praktyczne wizualizacje, a tym samym lepsze zobrazowanie potrzeb klientw.
Roto Frank Okucia Budowlane Sp. z o.o. ze 100% udziaem kapitau Roto Frank AG
jest jedn z trzech spek reprezentujcych niemiecki koncern w Polsce. Dywizja ta
odpowiedzialna jest za dystrybucj oku do okien i drzwi na terenie Europy rodkowo-
Wschodniej. O sukcesie i popularnoci Roto decyduj nie tylko innowacyjne i funk-
cjonalne rozwizania, ale i sprawna obsuga, czego przykadem jest magazyn Roto
w Warszawie. Napowierzchni magazynowej 2700 m
2
znajduje si ok. 5100 rnych
artykuw umieszczonych na 6500 miejscach paletowych. redni czas realizacji
dostaw to niespena 2 dni (1,8dnia), a wikszo klientw zamawia w cigu roku a
440700 artykuw. Sprawna realizacja zamwie to efekt niezawodnego systemu
zarzdzania magazynem, w ktrym towar nieustannie rotuje, czyli produkty wchodz
i wychodz 11 razy.
tel. 22 567 09 00 do 04
www.roto-frank.com
Osoby planujce budow domu i majce na uwadze jego energooszczdno
oraz niskie opaty za uytkowanie zapraszamy do odwiedzenia nowego portalu
www.oszczednydom.pl. Znajduj si na nim m.in. najczciej popeniane bdy iwska-
zwki specjalistw, jak ich unikn.
Pod adresem www.oszczednydom.pl mona:
zobaczy wizualizacje 3D wraz ze wskazwkami, jak prawidowo wykona wane elementy
konstrukcyjne domu;
uy kalkulatora do oblicze energetycznych i zwizanych z nimi finansowych aspektw
eksploatacyjnych budynkw;
zapozna si z poradami specjalistw.
NOWY PORTAL
INFORMACYJNY
OSZCZEDNYDOM.PL
www.oszczednydom.pl
Podogi Jean Marc Artisan otrzymay
nagrod Dobry Design 2014. Nagrod
t przyznao jury, wktrego skad we-
szo a 120 architektw i projektantw
wntrz. To wanie oni zadecydowali, e
wkategorii Podoga rcznie postarzane deski marki Jean Marc
Artisan to najciekawszy produkt wntrzarski roku.
Cel, jaki przywieca organizatorom, to wyonienie najciekaw-
szych produktw wntrzarskich, a tym samym udowodnienie,
e przestrze, ktra nas otacza, moe by nie tylko estetyczna,
ale i funkcjonalna.
Marka Jean Marc Artisan to dbowe podogi pokryte naturalnymi
olejami, ktre maj celowo, rcznie wykonane drobne uszkodze-
nia mechaniczne: rysy, wgniecenia czy otwory przypominajce
lady kornika! Pod paszczykiem wiekowego wygldu kryje
si jednak bardzo zaawansowana technologicznie konstrukcja
inajwysza dbao odetale wykonania. Cowane, taka podoga
nie wymaga renowacji. Idealnie sprawdza si w prywatnych
domach i mieszkaniach, jak i we wntrzach
publicznych.
www.jeanmarcartisan.com
Firma SECURA B.C., producent filtrw i materiaw filtracyjnych
do oczyszczania cieczy oraz rodkw ochrony indywidualnej,
obchodzi w tym roku XXX-lecie swojej dziaalnoci. SECURA B.C. to
jedyny polski producent wkadw filtracyjnych dysponujcy wpeni
wyposaonym laboratorium pozwalajcym na prowadzenie prac
badawczych w zakresie filtracji oraz gwarantujcym cigy nadzr
nad jakoci produkowanych wyrobw. To rwnie jedyny polski
producent tak szerokiej gamy rodkw ochrony indywidualnej.
Dzikujemy wszystkim klientom za zaufanie i dotychczasow
wspprac. Mamy nadziej na kolejne 30lat owocnej wsppracy
tym bardziej, e cay czas udoskonalamy produkowane przez
nas wyroby jak rw-
nie pracujemy nad
wdroeniem nowych.
PI}KNA
TRZYDZIESTOLETNIA
tel. 22813 45 69
www.secura.com.pl
NAGRODZONE
PODOGI
27 BUDUJEMY DOM 12/2014
Od maja do padziernika 2013 r. trwaa akcja spoeczna Lepszy dach nad
gow, zorganizowana wsplnie przez firm Ruukki Polska i Fundacj
Radia ZET. Dziki niej zostao wymienione pokrycie na trzech dachach,
wyonionych w konkursie wrd Rodzinnych Domw Dziecka i Rodzin
Zastpczych.
Pierwsze prace ruszyy 15 lipca, a ostatni gotowy dach odebrano
23 padziernika. Jako pierwsze wymieniono stare pokrycie na dachu
Rodzinnego Domu Dziecka Ala w Strzelinie. W drugiej kolejnoci zosta
ukoczony dach Rodzinnego Domu Dziecka w Zbrowie, a ostatni domu
Specjalistycznej Rodziny Zastpczej z Zabierzowa Bocheskiego. Kady
znich zyska nowe czekoladowobrzowe pokrycie.
Zazwyczaj przy remontach dachw wykorzystuje si blach. Wybr jej
modelu nie by jednak przypadkowy. Firma Ruukki Polska ufundowaa
pokrycie z oryginalnej blachodachwki Finnera wraz z montaem. Nowy
materia jest na tyle lekki, e nie jest duym obcieniem dla nadwyronej
upywem czasu wiby dachowej. Dziki temu nie byo konieczne jej
wzmacnianie, a niewielki format blachy sprawi, e ukadanie pokrycia
przebiegao szybko i sprawnie. Prace prowadzone byy pod czujnym
nadzorem nie tylko fachowcw, ale take zaciekawionych dzieci, ktre
cieszyy si z ich postpu.
Nowe dachy nie tylko dobrze si prezentuj, ale przede wszystkim s
solidne i trwae. Z pewnoci posu wybranym placwkom dugie lata
i kolejne dzieci znajd w nich schronienie. W cigu najbliszego roku
w dwch domach zaplanowane jest wykoczenie poddaszy. Dla dzieci
ma to bardzo due znaczenie, poniewa pod ciepymi i suchymi dachami
powstan dla nich wymarzone pokoje oraz miejsca do zabaw i rehabilitacji.
Dziki firmie Ruukki Polska motto akcji Lepszy dach nad gow nabrao
wic konkretnych ksztatw.
Wicej informacji o akcji Lepszy dach nad gow mona
znale na stronie www.ruukkidachy.pl i www.radiozet.pl.
ZAKOCZENIE
AKCJI SPOECZNEJ
LEPSZY DACH
NAD GOWk
www.ruukkidachy.pl
BUDUJEMY DOM 12/2014 28
Artyku promocyjny
Opis systemu
MEDITHERM
to
samo orurowanie zim grzeje a latem cho-
dzi. Unika si podwjnego wydatku.
Koszty eksploatacyjne
System ogrzewania MEDITHERM
pracuje
na niskich parametrach zasilania. W instala-
cjach zrealizowanych, przy temperaturze ze-
wntrznej do -10C, zasilanie instalacji nie
przekraczao 30C. Tak niska temperatura za-
silania w poczeniu z bardzo ma bezwad-
noci systemu grzewczego, szybkim i rw-
nomiernym nagrzewaniem pomieszcze oraz
odczuciem temperatury, w wyniku dziaania
promieniowania cieplnego, wyszym do 3C
od rzeczywistej daje wysokie oszczdnoci
dochodzce do 25% w stosunku do syste-
mw tradycyjnych. Zastosowanie automa-
tyki powoduje dalsze zmniejszenie kosztw
eksploatacji.
Koszty wykonania instalacji
Koszt wykonania instalacji w systemie
MEDITHERM
d
z
i
nPytki w salonie? Takie rozwizanie ju
nie dziwi i wynika z upowszechnienia
si ogrzewania podogowego
f
o
t
.
G
e
r
d
a
Wybierajc drzwi,
zwrmy uwag
nie tylko na koszt
samego skrzyda,
ale iwszystkich
niezbdnych
akcesoriw
BUDUJEMY DOM 12/2014 72
Przewodnik dla rozpoczynajcych budow domu
KUCHNIA
Kuchnia jest jednym z najwaniejszych miejsc w domu, szczeglnie
dla tych, ktrzy lubi gotowa. Decyzj o tym, czy bdzie ona oddziel-
nym pomieszczeniem czy czci salonu, inwestor podejmuje zwykle
jeszcze w trakcie projektowania. Ale ju jej urzdzenie to jeden z klu-
czowych etapw wykaczania domu.
PRZEDE WSZYSTKIM ERGONOMIA
Zaleca si, aby kuchni, niezalenie od ksztatu i wielkoci, podzie-
li na kilka stref. Wynika to z zasad ergonomii i pozwala usprawni
proces przygotowywania posikw.
Pierwsza strefa, zlokalizowana najbliej wejcia, to miejsce przecho-
wywania ywnoci. Tu naley zaplanowa spiarni lub wydzielon
cz na produkty ywieniowe, a take lodwk i zamraark. Kolejna
to strefa zmywania, wyposaona w zlewozmywak ikosz na odpadki.
Nastpna przygotowywania posikw zaopatrzona gwnie w wy-
godny blat, na ktrym bdziemy poddawa obrbce produkty spoyw-
cze. Wreszcie strefa gotowania i pieczenia, ktrej sercem jest kuchen-
ka. Tu powinien znale si take piekarnik, mikrofalwka czy toster.
Najlepiej, gdy meble kuchenne ustawione s w ksztacie litery L lub U.
Uatwia to dostp do wszystkich urzdze, akcesoriw i produktw.
Modnym rozwizaniem, wymagajcym jednak wikszego metra-
u, jest kuchnia wyspowa. Usytuowana na jej rodku wyspa, ska-
dajca si z blatu i kuchenki, to szansa na integracj wikszej grupy
osb przy wsplnym gotowaniu.
KUCHNIA W DOBRYM WIETLE
Prawidowe owietlenie kuchni, ze wzgldu na specyfik wykony-
wanych czynnoci, ma bardzo due znaczenie. Co najmniej kilka
rde wiata nie bdzie wic adn przesad.
Wyjtkowo istotne jest odpowiednie owietlenie przestrze-
ni roboczej blatu, kuchenki i zlewozmywaka. Przydatne bdzie
zamontowanie opraw pod wiszcymi szafkami. Wane, aby wia-
to byo jasne i miao odcie moliwie zbliony donaturalnego.
Wkuchni dobrze sprawdz si te energooszczdne tamy LED,
ktre maj rwnie doskonae walory dekoracyjne.
A co z owietleniem oglnym? Zdania na ten temat s podzielo-
ne, niektrzy uwaaj, e wystarczy owietlenie punktowe. Jeli
jednak peni rwnie funkcj jadalni, warto pomyle o tradycyj-
nej lampie sufitowej lub halogenach. Kuchni wyspow mona na-
tomiast owietli wiatem punktowym, osadzonym wokapie lub
wpodwieszanym suficie.
AZIENKA
Urzdzenie azienki jest stosunkowo proste, gdy pomieszczenie jest
wystarczajco due. Przysowiowe schody zaczynaj si w przypadku
metray, na ktrych trudno zmieci wszystkie wymarzone sprzty.
f
o
t
.
P
f
l
e
i
d
e
r
e
r
Jeli marzy nam si kuchnia
z wysp, powinnimy
przeznaczy na to
pomieszczenie co najmniej
15 m
P
A
T
R
O
N
I
P
O
R
A
D
N
I
K
A
Wykaczanie wntrz
BUDUJEMY DOM 12/2014 73
MAY KOPOT
Najpopularniejszym rozwizaniem racjonalizatorskim w maej a-
zience jest rezygnacja z wanny na rzecz kabiny prysznicowej. Zajmuje
ona znacznie mniej przestrzeni, a nowoczesne kabiny szklane bez
brodzika dodaj jeszcze temu wntrzu lekkoci. Te zaopatrzone w dy-
sze do hydromasau mog stanowi nawet namiastk jacuzzi.
W maym pomieszczeniu azienkowym, mae musz by te wszyst-
kie elementy wyposaenia: umywalka, pralka, a w miar moliwo-
ci take sedes. Aby nie tworzy wraenia chaosu, kosmetyki i przybo-
ry kpielowe naley poukrywa w pojemnych szafkach, ktre powinny
by dobrze rozlokowane, np. pod umywalk czy nad spuczk.
Sporo moe zdziaa lustro na ca cian, ktre optycznie powikszy
wntrze. Podobne efekty da jasna kolorystyka, lnice, odbijajce wia-
to powierzchnie podogi lub sufitu, due formaty pytek oraz kilka r-
de rozproszonego wiata.
DUE POLE DO POPISU
Dua azienka daje szerokie pole do popisu podczas urzdzania.
Podstaw jest najczciej obszerna wanna, np. wzbogacona o funk-
cj hydromasau. Jeli pozwala na to miejsce, mona zaplanowa j
na rodku. Dodatkowy komfort zapewni kabina prysznicowa, dru-
ga umywalka, a obok kompaktu bidet. Dobrze bd wyglday nawet
mniejsze meble czy roliny. Wane, aby najelegantsze elementy byy
waciwie wyeksponowane.
Ciekawym pomysem jest podzia tego wntrza na dwie strefy: sa-
nitarno-kpielow oraz such, relaksacyjn, wyposaon w podsta-
wowe sprzty do wicze. W duej azience wietnie sprawdzi si te
maa sauna. Potrzeba na ni ok. 4 m.
Podobnie jak przy aranacji innych pomieszcze, take i tutaj naley
zachowa umiar. Chaotyczne rozlokowanie zbyt duej liczby sprztw
sprawi, e azienka, zamiast przestronna i elegancka, wyda si po pro-
stu zagracona.
f
o
t
.
W
i
e
n
e
r
b
e
r
g
e
r
W duej azience zmieszcz si
wszystkie niezbdne sprzty:
dwie umywalki, wygodna wanna
ipodwjny prysznic
f
o
t
.
A
d
a
m
S
a
u
n
y
Przestronn azienk mona podzieli
na strefy sanitarno-kpielow
irelaksacyjn
BUDUJEMY DOM 12/2014 74
Fundamenty s najwaniejsz
czci domu. Na nich spoczywa
ciar cian, stropw i dachu. To
niemae obcienie musz przekaza
na grunt. Rwnoczenie fundament
ma za zadanie oddzieli reszt
budynku od podoa uniemoliwi
podciganie wilgoci gruntowej oraz
ograniczy straty ciepa.
ABC MkDREGO BUDOWANIA
Fundamenty
Fundament to bez wtpienia najwaniejszy element nony na nim
opiera si caa reszta domu. Zawsze trzeba go dostosowa je do dwch
podstawowych czynnikw:
przewidywanych obcie;
charakteru gruntu na dziace.
Obcienia zale od wielkoci budynku, szczeglnie liczby kon-
dygnacji, oraz technologii budowy. Identycznej wielkoci dom
szkieletowy bdzie kilkakrotnie lejszy, ni wymurowany z penej
cegy ceramicznej lub silikatowej.
Stabilne i none podoa to zwarte skay, wiry i piaski.
Fundamentowanie w takich warunkach nie przysparza problemw.
Z kolei podoa niestabilne i o bardzo sabej nonoci, np. grunty
nasypowe i organiczne (torf) albo w ogle nie nadaj si pod budo-
w, albo wymagaj specjalnych sposobw posadowienia. A to ko-
poty i wysokie koszty. Dlatego badanie gruntu jest nieodzowne, jeli
mamy jakiekolwiek wtpliwoci.
Z tych wzgldw fundamenty zawsze s elementem projektowa-
nym indywidualnie, bo nawet jeli kupujemy projekt z katalogu, to
dostosowanie go do warunkw gruntowych jest obowizkowym ele-
mentem adaptacji. Ponadto dokumentacja musi obecnie zawiera
opini geotechniczn, okrelajc warunki posadowienia.
Gboko posadowienia
Powszechne jest przekonanie, e budynek zawsze musi by posado-
wiony poniej tzw. strefy przemarzania, czyli okoo 1 m poniej po-
ziomu terenu. To jednak nieprawda. Takie fundamentowanie jest ko-
Jarosaw Antkiewicz
fot. Legalett
Fundament to bez wtpienia najwaniejszy element nony na nim
fot. Legalett
Mocne podstawy
Fundamenty
BUDUJEMY DOM 12/2014 75
nieczne tylko na tzw. gruntach wysadzino-
wych, czyli takich, ktre zwikszaj swoj ob-
jto w wyniku zamarzania. Wysadzinowe
s wszystkie grunty zawierajce due ilo-
ci drobnych czstek gwnie gliniaste
oraz z domieszkami organicznymi (np. torf).
Jednak w Polsce bardzo powszechnie wyst-
puj grunty niewysadzinowe, np. grube pia-
ski i wiry. Na takim podou budynek mona
posadowi pytko zwykle 60 cm poniej po-
ziomu terenu.
Jednak takie pytkie posadowienie nie jest
zbyt popularne. Po pierwsze, dlatego e wik-
szo osb w ogle nie wie o takiej moliwoci.
Po drugie, na potrzeby pytkich fundamentw
naleaoby zrobi wiele prbnych wykopw, bo
grunt moe by inny nawet w odlegoci kilku
metrw, pomidzy kracami budowli. Po trze-
cie, w przypadku maych budynkw rnica
w kosztach wykonania pytszego lub gbszego
fundamentu jest niezbyt dua (okoo 0,5 m wy-
sokoci cian fundamentowych).
Jednak w
puj grunt
ski i wiry
posadowi
ziomu tere
Jednak t
zbyt popu
szo osb
Po drugie,
naleaoby
grunt mo
S Gboko przemarzania gruntu w zalenoci
od regionu
S Budowa typowego fundamentu
S Niektre fragmenty awy s ciskane, a inne rozcigane. awa fundamentowa pracuje wic jako nierwnomiernie obciona belka z wieloma punktami
podparcia. Dlatego potrzebne jest zbrojenie przejmujce siy rozcigajce, bo sam beton jest odporny tylko na ciskanie
aw zbroi si podunie przynajmniej
4 prtami o rednicy 12 mm. Zbrojenie
powinno by otulone warstw betonu
(ok. 5 cm), tak by nie ulego korozji
Jeli poziom wd gruntowych jest wysoki mona
wok fundamentw uoy drena opaskowy.
Konieczne jest wwczas zapewnienie odpywu wody,
np. do studni chonnej
Kilkucentymetrowa warstwa chudego
betonu (np. klasy C 8/10) stabilizuje
podoe i poprawia rozkad napre na
grunt
Humus,
czyli yzn
warstw ziemi
wymienia si
na zagszczony
piasek, pospk
lub wir
Na gruncie ukada si
10 cm sabego betonu
stabilizujcego (zwykle
C 8/10). Popularnie
nazywa si go
chudziakiem. Na
nim ukada sie izolacj
przeciwwilgociow
z papy lub folii
Izolacja cieplna podogi z twardego
styropianu lub weny mineralnej
Wylewka podogowa
czyli jastrych
Posadzka (warstwa wykoczeniowa),
np. parkiet lub pytki ceramiczne
ciany nadziemia
ciany fundamentowe
wznosi sie najczciej
z bloczkw betonowych
lub jako betonowe
wylewane
Pozioma izolacja pomidzy
cian fundamentu oraz
nadziemia to najwaniejsza
izolacja przeciwwilgociowa
w domach bez piwnic. Jeli
jest skuteczna to ewentualne
zawilgocenie czci podziemnej
budynku nie przenosi si na
reszt domu
Najlepiej jeli termoizolacja
cian fundamentu oraz
nadziemia tworzy cig
warstw. Dziki temu
straty ciepa zostaj
zminimalizowane
Termoizolacja poniej
poziomu gruntu wymaga
osonicia (zabezpieczenia).
W cianach trjwarstwowych
zapewnia to mur,
w dwuwarstwowych za
gwnie folia
Na awie fundamentowej
spoczywa cay ciar
budynku. Wykonuje si
j ze zbrojonego betonu
konstrukcyjnego
Od gry na awy fundamentowe dziaa sia wynikajca
z ciaru budynku. ciany s jednak obcione w rnym
stopniu, a wic i nacisk na grunt te nie jest wszdzie taki sam
Reakcja gruntu zaley np. od jego spoistoci
w poszczeglnych miejscach. Wcale nie jest
jednolita pod caym fundamentem
BUDUJEMY DOM 12/2014 76
ABC mdrego budowania
Dlatego pytkie fundamentowanie spotyka si przede wszystkim
w konstrukcjach, w ktrych niewielkie ruchy gruntu nie powoduj
szkd i ktrych posadowienie poniej strefy przemarzania znacznie
podniosoby koszty budowy. To przede wszystkim drewniane bu-
dynki gospodarcze i tarasy chtnie posadawiane na fundamentach
punktowych, czyli tzw. stopach oddalonych od siebie o 12 m. Tak
samo osadza si w gruncie murowane lub elbetowe supy ogrodze-
niowe, gdy przsa pomidzy nimi tworz deski lub metalowe pa-
nele. Taka konstrukcja moe si bez szkody nieco odksztaca, pod-
czas gdy mur by popka.
f
o
t
.
L
e
g
a
l
e
t
t
S Szersza awa nie musi wcale by lepsza (a). Wsza ale rwnomiernie
obciona jest korzystniejsza (b). Poszerzenie awy fundamentowej
powiksza jeszcze nierwnomierno obcienia
S Budowa pyty fundamentowej
S Pyta fundamentowa to nie tylko sposb na posadowienie. Uzyskujemy od
razu pyt podogow parteru, w ktrej mona rozprowadzi instalacje
Termoizolacj cian nadziemia wykonuje
si tak samo, jak w budynkach na
tradycyjnych fundamentach
Izolacja cieplna strefy cokoowej jest
rwnoczenie izolacj brzegu pyty
Strefa o szerokoci ok. 1 m wok budynku
rwnie powinna by izolowana cieplnie.
Dziki temu grunt w ssiedztwie pyty nie
przemarza
Jastrych
Posadzka
Przed wykonaniem pyty naley uoy instalacje,
ktre maj si znale w gruncie poniej niej. To
przede wszystkim woda i kanalizacja
Wierzchni, yzn
warstw gruntu trzeba
usun i zastpi
wirem, tuczniem lub
zagszczonym piaskiem.
wir peni rwnie rol
warstwy drenujcej
Jako termoizolacj
najlepiej zastosowa
polistyren
ekstrudowany, bo
ma bardzo du
wytrzymao i bardzo
ma nasikliwo
Na pycie bardzo czsto ukada si
ogrzewanie podogowe. Jej gruba
elbetowa konstrukcja jest wietnym
akumulatorem ciepa
elbetow pyt non zbroi si wedug
indywidualnego projektu, uwzgldniajc
w szczeglnoci przebieg cian nonych
b a
Fundamenty
BUDUJEMY DOM 12/2014 77
Fundament typowy
W przypadku wikszoci domw, fundament skada si z dwch zasad-
niczych elementw awy oraz ciany fundamentowej. awa to pozio-
ma belka spoczywajca na gruncie, zwykle wykonana ze zbrojonego be-
tonu. Dlaczego zbrojonego? Grunt pod budynkiem nigdy nie jest absolut-
nie jednolity w jednym miejscu ustpuje pod naciskiem nieco mniej,
w innym nieco wicej. A i nacisk wywierany przez nadziemn cz bu-
dowli nie jest jednolity. W efekcie awa pracuje niczym belka spoczywa-
jca na wielu podporach, w niektrych miejscach ciskana, w innych
rozcigana. A beton bez zbrojenia jest odporny tylko na ciskanie. Bez
zbrojenia awa by popkaa. Pkayby te mury na niej spoczywajce.
ciany fundamentowe to mury czciowo zagbione w ziemi. Na
nich, oddzielone izolacj przeciwwilgociow, spoczywaj ciany nad-
ziemia. Zasadnicza rnica w budowie cian fundamentowych wynika
z tego, czy budynek jest bez piwnicy, czy jest podpiwniczony. W tym
drugim przypadku ciany s oczywicie znacznie wysze (o przynaj-
mniej 1 m), ale to nie wszystko. W wersji bez piwnicy ciany funda-
mentowe s obustronnie obsypane ziemi. Napr gruntu si wic rw-
noway. Z kolei na ciany piwnic ziemia napiera tylko z jednej strony
od zewntrz. Dlatego takie przegrody zwykle wymagaj wzmocnie-
nia w postaci zbrojenia.
Pyta nona
Zamiast tradycyjnego fundamentu, mona zastosowa pyt wyko-
nan ze zbrojonego betonu. Posadowienie jest wwczas bardzo pyt-
kie, co ogranicza zakres prac ziemnych. Dla domu posadowionego na
pycie, zamiast na tradycyjnym fundamencie, mniej grone s ruchy
gruntu lub jego nierwnomierne osiadanie. Pyta uatwia te posa-
dowienie domu na gruncie o sabej nonoci. Czsto jest wic najlep-
szym rozwizaniem w niesprzyjajcych warunkach.
Odpowiednio ocieplona pyta fundamentowa jest te zarazem go-
tow podog na gruncie. Pyt fundamentow mona wykorzysta
take do zrobienia ogrzewania podogowego elbetowa pyta o du-
ej masie, oddzielona od gruntu grub warstw izolacji jest wiet-
nym akumulatorem ciepa.
Pyta fundamentowa musi by indywidualnie zaprojektowana,
z uwzgldnieniem nonoci gruntu, a take ukadu cian wewntrz-
S Gdy poziom wd gruntowych jest wysoki, izolacja piwnicy musi tworzy
szczeln wann
S Drena ma za zadanie obniy poziom wd poniej poziomu aw
Izolacja cian oraz podogi w piwnicy
musi by ciga. Inaczej nie uzyskamy
szczelnoci
S Prawidowa izolacje ciany piwnicznej
Ciga izolacja
podogi piwnicy
oraz awy
fundamentowej
Izolacja
przeciwwilgociowa
ciany piwnicy.
Jej dobr jest
indywidualny,
w zalenoci od
poziomu wd
gruntowych
i stopnia ich
agresywnoci
Dziki skosowi z zaprawy lub
twardego styropianu izolacji
nie trzeba zagina pod ostrym
ktem. Na takim zaamaniu
mogaby pkn
Siatka z wkna
szklanego zatopiona
w warstwie zaprawy
klejowej zabezpiecza
termoizolacj
Tynkuje si
tylko cz
nadziemn.
Poniej
poziomu
gruntu tynk
i tak ulega
szybko
zniszczeniu
Aluminiowa listwa startowa
zabezpiecza od dou pyty ocieplenia
Dren
odwadniajcy
stref
w pobliu
fundamentu
Warstwa
przepuszczalna
najlepiej ze wiru
lub tucznia
BUDUJEMY DOM 12/2014 78
ABC mdrego budowania
nych i innych elementw budynku (supy, kominy), ktre bd si
na niej opiera, gdy w miejscu ich oparcia konieczne jest dodatko-
we zbrojenie.
Przeciw wilgoci i stratom ciepa
W domach bez piwnicy najwaniejsza jest przeciwwilgociowa izo-
lacja pozioma. Oddziela ona cian nadziemia od majcej kontakt
z gruntem ciany fundamentowej. Chroni w ten sposb przed pod-
ciganiem wilgoci z gruntu. Po wyrwnaniu grnej powierzchni
ciany fundamentowej, izolacj t ukada si z dwch warstw papy
na lepiku lub z folii izolacyjnej.
Izolacja pionowa chroni przed przenikaniem wilgoci przez cia-
n fundamentow. W domu bez piwnicy, o ile uyto izolacji cieplnej
o znikomej nasikliwoci, np. polistyrenu ekstrudowanego (XPS),
jej wykonanie w zasadzie nie jest potrzebne. Najczciej pokrywa
si jedynie cian fundamentow dwiema warstwami preparatu bi-
tumicznego, by zmniejszy jej nasikliwo. Jeli uyto dobrej jako-
ci szczelnego betonu, nawet to nie jest konieczne. Natomiast osa-
niajca izolacj ciepln folia toczona (kubekowa) peni raczej rol
zabezpieczenia przed uszkodzeniami mechanicznymi.
W budynkach podpiwniczonych potrzebna jest za to szczelna
izolacja cian. W zalenoci od poziomu wd gruntowych, wykonu-
je si rnej gruboci izolacje z papy bitumicznej, specjalnych mas
uszczelniajcych, ukada drena itd.
Taka izolacja powinna by wykonana wedug indywidualnego pro-
jektu. Jej realizacja musi by bardzo staranna, bo z pozoru drobne za-
niedbanie moe by przyczyn nieszczelnoci i zniweczy cay trud.
Z kolei izolacja cieplna powinna tworzy cig warstw na cia-
nie fundamentowej oraz opartej na niej cianie zewntrznej. Dlatego
najlepiej, jeli ciana fundamentowa jest izolowana po stronie ze-
wntrznej (warstw polistyrenu ekstrudowanego lub twardego sty-
ropianu o obnionej nasikliwoci), a jej izolacja czy si z izolacj
ciany nadziemia.
W domach z piwnic naley ociepli ca cian fundamento-
w. Jeli piwnicy nie ma, wystarczy ocieplenie samej strefy cokoo-
wej ciany fundamentowej nad ziemi i do 20 cm poniej pozio-
mu gruntu.
S Dlaczego izolacja termiczna fundamentu od zewntrz jest mniej skuteczna
ni od rodka? Poniewa przez brak cigoci ocieplenia powstaje duy
mostek termiczny
S Ksztatki styropianowe jako szalunek tracony to prosty i szybki sposb
wykonania ocieplonych cian fundamentowych
Ocieplenie fundamentu
uoone od rodka
Ciepo przenika przez warstw
konstrukcyjn ciany nadziemia,
fundament oraz pyt podogi. Powstaje
mostek termiczny. ciana nadziemia na
styku z fundamentem bdzie przemarza
f
o
t
.
T
h
e
r
m
o
d
o
m
S W budynkach bez piwnic izolacj pionow wykonuje si najczciej z 23
warstw lepiku lub innej masy bitumicznej
f
o
t
.
B
o
t
a
m
e
n
t
Artyku promocyjny
BUDUJEMY DOM 112/2015 79
Rozpoczynajc budow domu warto wiedzie, e niewaciwe, niedo-
kadne wykonanie, za grubo, niecigo izolacji pomieszcze nad
piwnicami nieogrzewanymi, a przede wszystkim zamknicie wody tech-
nologicznej powoduje penetracj ujemnych temperatur i wilgoci do cz-
ci pod ociepleniem.
Niestety problem ten jest bardzo powany, gdy stosujc kolejn izolacj
na stropie, pod warstw posadzki, a niejednokrotnie rwnie paroizolacj
nie mamy moliwoci, by wilgo ta samoistnie si uwolnia dlatego te
do szybko zawilgocenie moe pojawi si na cianach wyszej kondy-
gnacji. Z kolei zupeny brak ocieplenia od strony zimnej powoduje pene-
tracj niskich temperatur i wilgoci poprzez strop i ciany tyle, e wolniej.
Niestety oba warianty w konsekwencji prowadz do pojawienia
si wykwitw wilgoci na cianach wewntrznych, powstawania za-
rodnikw pleni i grzybw, a ostatecznie do przyspieszania i znacz-
nego poszerzenia prac remontowo-naprawczych. Naprawy nie pole-
gaj wwczas na naprawie samej izolacji, ale rwnie na remoncie in-
nych elementw uszkodzonych przez jej brak w zakres tych prac moe
wchodzi np. osuszenie przegrd budynku, czasami skucie tynku i od-
grzybianie ciany przy zaawansowanym rozwoju korozji biologicznej
itd. Moesz unikn tych problemw i polepszy komfort uytkowa-
nia, stosujc zasady i dobre praktyki opracowane przez specjalistw
zwizanych z portalem Oszczdny Dom.
Przygotowujc si do wykonania izolacji pomieszcze nad nieogrze-
wan piwnic pamitaj o tym, e:
izolacja termiczna powinna znale si od strony chodniejszej
czyli na podniebieniu, suficie piwnic;
izolacja musi by wykonana w sposb cigy i szczelny na caej po-
wierzchni przegrody;
wane jest, by ograniczy do minimum przebicia izolacji (o ile nie jest
to wymagane w ST systemu docieplenia) najlepiej przez zastosowa-
nie klejw, ktre dopuszczaj eliminacj cznikw czyli kokw ka-
de punktowe przebicie izolacji powoduje bowiem lokalne osabienie
ocieplenia;
prace powinny by wykonywane w taki sposb i w takim czasie, by
nie dopuci do zamknicia wody technologicznej nie wolno ukada
izolacji termicznej (szczeglnie styropianu) na mokry strop lub tynk,
dotyczy to rwnie wykroplenia pary wodnej na tynku w przypadku
wykonywania izolacji np. w okresie zimowym przy sabo ogrzewanym
budynku.
Waciwa kolejno wykonywania prac oraz ich opis i porady eks-
pertw mona znale na portalu www.oszczednydom.pl. Osoby pla-
nujce budow domu znajd w nim rwnie wizualizacj 3D elementw
konstrukcyjnych, zestawienie bdnych i prawidowych rozwiza oraz
nowatorski kalkulator do oblicze energetycznych i zwizanych z nimi
finansowych aspektw eksploatacyjnych budynkw.
Portal Oszczdny Dom
www.oszczednydom.pl
Instytut Ekonomii rodowiska
Czy wiesz jak prawidowo wykona izolacj pomieszcze
nad piwnicami nieogrzewanymi, by nie traci ciepa?
Dofinansowano ze rodkw
Na ro do wego Funduszu Ochrony
ro do wi ska i Gospodarki Wodnej
S Najczstsze bdy:
1. Zamknicie wody technologicznej w stropie
2. Zbyt maa grubo izolacji termicznej stropu od strony zimnej
(lub brak jakiejkolwiek izolacji)
3. Brak izolacji termicznej
S Najwaniejsze skadowe elementu budowlanego:
1. Izolacja termiczna
2. Wkadka izolacyjna
3. Izolacja przeciwwilgociowa
4. Izolacja termiczna
5. Izolacja przeciwwilgociowa
6. Izolacja termiczna
7. Strop betonowy nad piwnic
8. Materia konstrukcyjny ciany zewntrznej
9. Izolacja termiczna ciany zewntrznej
Klinkier Pyta climowool
KD3/V 032, KD2/V 034, KD1/V 037
Pyty z mineralnej weny szklanej pokryte welonem z wkna szklanego.
Doskonaa izolacja bez kompromisw do cian trjwarstwowych
z elewacj klinkierow lub kamienn.
Najszersza oferta O
D
do jednej aplikacji od
super ciepych do optymalnych.
Najszersza gama gruboci pyt od 50 a do 200 mm.
Dobre parametry ciany: akustyka, izolacja termiczna, ognioodporno,
super wytrzymao w czasie.
Zastosowanie:
Do izolacji cieplnej:
cian trjwarstwowych;
pyta z mineralnej weny szklanej pokryta jasnym welonem z wkna
szklanego climowool;
szczeglnie polecana do murw trjwarstwowych ze cian osonow
z cegy klinkierowej.
Waciwoci:
materia niepalny, klasa reakcji na ogie A1 wg EN 13501-1
Certykat CE:
K1-0751-CPD-008.0-02-03/12 (D)
Pyta Fasadowa climowool
FD3/V 032, FD2/V 034, FD1/V 037
Pyty z mineralnej weny szklanej pokryte czarnym welonem z wkna
szklanego.
Doskonaa izolacja bez kompromisw do fasad wentylowanych
z okadzin aluminiow, szklan lub kamienn
Pyty fasadowe climowool to a 3 lambdy 0,032; 0,034; 0,037.
Bardzo szeroka gama gruboci pyt od 40 a do 200 mm.
Wena z pen gam certykatw ekologicznych.
Zastosowanie:
Do izolacji cieplnej:
fasad wentylowanych;
szczeglnie polecana do fasad pokrytych pytami szklanymi lub kamien-
nymi.
Waciwoci:
materia niepalny, klasa reakcji na ogie A1 wg EN 13501-1
Certykat CE:
K1-0751-CPD-008.0-02-03/12 (D)
climowool sp. z o.o.
ul. Kociuszki 5,
66-008 widnica
e-mail: biuro@climowool.pl
www.climowool.pl
Dzia Obsugi Klienta
tel.: +48 68 323 99 42-44
fax: +48 68 323 99 49
e-mail: dok@climowool.pl
Produkty climowool zostay wyrnione ju czterokrotnie! Oznaczenie produktu Der Blaue Engel,
certyfikat Eurofins Indoor Air Comfort, deklaracja rodowiskowa EPD przyznana przez stowarzyszenie
Institut Bauen und Umwelt e.V. oraz znak jakoci RAL dla produktw z weny mineralnej s niezbitymi
dowodami na pozytywny wkad produktw climowool w ekorozwj.
BUDUJEMY DOM 12/2014 82
Nie ma cian idealnych doskonale
nadajcych si dla kadego budynku.
Gdyby istniay nie trzeba by
niczego wybiera. Przegrody
mog by jedynie lepiej lub
gorzej dopasowane do konkretnej
sytuacji. I tu trzeba sobie
odpowiedzie na pytanie, na czym
nam najbardziej zaley. Czy ciana
ma mie przede wszystkim jak
najlepsz izolacyjno ciepln,
czy moe dobrze chroni przed
haasem? A moe priorytetem
jest krtki czas budowy?
ABC MkDREGO BUDOWANIA
ciany zewntrzne
Podane cechy
ciany odgradzaj nas od rodowiska zewntrznego. Chroni wic
przed deszczem, wiatrem, chodem czy haasem. Rwnoczenie ciany
s bardzo wanym elementem konstrukcyjnym. Obciaj je przecie
stropy i dach, parcie wiatru, a ciar wasny take jest niemay.
W efekcie ciany musz speni wiele warunkw, a cz z nich
jest wzajemnie sprzeczna.
Wytrzymao
Na szczcie domy jednorodzinne to stosunkowo mae obiekty,
a wic i wystpujce obcienia s wielokrotnie mniejsze, ni w bu-
dynku wysokim na kilkanacie piter. Dziki temu ciany konstruk-
cyjne mona wznosi np. z betonu komrkowego, ktrego wytrzy-
mao na ciskanie wynosi zaledwie okoo 5 MPa (5 N/mm
2
). Dla
porwnania, wytrzymao betonu zwykego wynosi zwykle ok.
20 MPa. W cianach s jednak miejsca szczeglnie mocno obcio-
ne wskie filary midzyokienne, nadproa i wiece. Tam potrze-
ba duej wytrzymaoci i dlatego wykonuje si je powszechnie z be-
tonu zbrojonego.
Jest jeszcze inny aspekt wytrzymaoci materiaw ciennych,
o ktrym zwykle nie mylimy na etapie budowy. Nie na kadej cia-
nie bez trudu powiesimy cik szafk lub karnisz. Jeli bdzie
wzniesiona z silikatw, penej cegy lub betonu (materiay pene
o duej wytrzymaoci) wystarcz standardowe koki rozporowe.
Za do betonu komrkowego oraz ceramiki poryzowanej potrzebne
s specjalne koki albo kotwy chemiczne.
Jarosaw Antkiewicz
fot. ZCB Owczary
Najwaniejsze
przegrody
ciany zewntrzne
BUDUJEMY DOM 12/2014 83
Trwao
Niekorzystne czynniki dziaaj na ciany
domu gwnie od strony zewntrznej. To
deszcz, nieg, mrz, wiatr upa. Materiay
uyte do wykoczenia elewacji musz by
wic nienasikliwe, mrozoodporne i odpor-
ne na powienie koloru spowodowane dziaa-
niem soca. Za najlepsze pod tym wzgldem
uchodz ciany trjwarstwowe, zwaszcza
te wykonane z cegy klinkierowej. Elewacja
to w tym przypadku 12 cm muru z materia-
u, ktry bez odnawiania wytrzymuje kilka-
dziesit lat. Istotn zalet cian trjwarstwo-
wych jest te ich odporno na uszkodzenia
mechaniczne. Ponadto nawet jeli taki mur
nieco si po latach przebarwi, to i tak wygl-
da szlachetnie.
Najpopularniejsze obecnie tynki cienko-
warstwowe nakadane na styropian lub we-
n mineraln, cho trwae, nie s ju tak
dugowieczne. Zwykle co kilka do kilkuna-
stu lat trzeba je odmalowa. Ponadto naley
dba o moliwie szybk napraw uszkodze
(pknicia, ukruszenia). A tynki cienkowar-
stwowe s niestety podatne na uszkodzenia
mechaniczne nawet dzieci grajce w pik
mog narobi szkd.
Tradycyjne tynki cementowo-wapien-
ne jako zewntrzne najczciej stosuje si
obecnie na cianach jednowarstwowych.
Zaprawa tynkarska nie ma wprawdzie ta-
kiej odpornoci na czynniki atmosferyczne,
jak nowoczesne tynki cienkowarstwowe,
jednak rekompensuje to jej kilkakrotnie
grubsza warstwa. Fachowo przygotowa-
ny i naoony tradycyjny tynk jest w efek-
cie trway. Szczeglnie jeli pomalujemy go
dobr farb. Tradycyjny tynk na jednowar-
stwowej cianie jest odporny na uszkodze-
nia mechaniczne.
Estetyka
eby ciany wyglday dobrze, musz by
przede wszystkim starannie wykonane i w do-
brym stanie technicznym. Nierwno wymu-
rowana i poznaczona zaciekami zaprawy albo
wykwitami elewacja z klinkieru bdzie wy-
glda o wiele gorzej, ni najzwyklejszy bia-
y tynk.
Nieodzowna jest te dbao o elewacje. Jeli
np. cian zalewa woda z uszkodzonej rynny,
to jej zy stan i wygld jest nieunikniony.
Jeli cz cian pokryto drewnem, to pa-
mitajmy, e jego impregnacja co kilka lat
jest nieodzowna.
Ciepochronno
Ciepochronno przegrd zewntrznych, to
cecha, do ktrej wikszo inwestorw przy-
wizuj ogromn wag. Nic w tym dziwne-
S Silikaty to jedne z najwytrzymalszych
materiaw do wznoszenia cian
f
o
t
.
X
e
l
l
a
(
S
i
l
k
a
)
S Budowa ciany trjwarstwowej z wentylowan szczelin powietrzn
Kotwy cz warstwy ciany. Powinny
by wykonane ze stali zabezpieczonej
przed korozj. W cianach ze
szczelin wentylacyjn najlepiej
zastosowa stal nierdzewn
Talerzyki dociskaj wen mineraln
do warstwy nonej zapewniajc
utrzymanie dronej szczeliny
powietrznej
Warstw elewacyjn wznosi si zwykle
z odpornych na czynniki atmosferyczne
materiaw niewymagajcych tynkowania
cegie klinkierowych, silikatowych lub
dekoracyjnych bloczkw betonowych
Pomidzy termoizolacj
i warstw elewacyjn
pozostawia si wentylowan
szczelin powietrzn szerokoci
34 cm. Dziki niej wilgo moe
odparowa z weny
S Prawidowy sposb izolacji nadproy i wiecw w cianach dwu- i trjwarstwowych
Kotwy cz
warstwy ciany
Szczelina
wentylacyjno-
-odpywowa
Fartuch z papy
lub grubej folii
PVC zbiera
ewentualn
wilgo ze
szczeliny
Ciga warstwa
termoizolacji po
zewntrznej stronie
ciany praktycznie
niweluje wpyw
nadproa na
ciepochronno
Dziki zastosowaniu
ksztatki nadproowej
z tego samego
materiau co reszta
ciany przyczepno
tynku i termoizolacji
jest taka sama na caej
powierzchni
elbetowe nadproa
i wiece bardzo
dobrze przewodz
ciepo. Bez izolacji
byyby potnymi
mostkami
termicznymi
BUDUJEMY DOM 12/2014 84
ABC mdrego budowania
go, bo mae straty ciepa to niskie rachun-
ki za ogrzewanie. Nie zawsze jednak podjte
decyzje daj efekt zgodny z oczekiwaniami.
Bardzo dobr izolacyjno ciepln naj-
atwiej uzyska w cianach wielowarstwo-
wych. Wykonanie warstwy izolacji ze sty-
ropianu lub z weny mineralnej gruboci
1520 cm, nie powoduje problemw tech-
nologicznych, a zapewnia uzyskanie wsp-
czynnika przenikania ciepa U, wynoszce-
go nie wicej ni 0,190,24 W/(m
2
K), nawet
jeli warstw non jest zaledwie 18-cen-
tymetrowy mur z bloczkw wapienno-pia-
skowych o znikomej termoizolacyjnoci.
ciana jednowarstwowa z betonu komr-
kowego lub ceramiki poryzowanej bdzie
nieco grubsza, ni mur nony wraz z termo-
izolacj, a pomimo to jej ciepochronno
nie bdzie tak dobra.
Rozwaajc ciepochronno nie zapomi-
najmy te o mostkach termicznych. To pod
wzgldem ciepochronnoci sabe miejsca
cian, przez ktre ucieka szczeglnie duo cie-
pa. Najatwiej unikn mostkw termicznych
w cianach dwuwarstwowych, a najtrudniej
w jednowarstwowych. Dlaczego tak si dzieje?
Najczciej wystpujce mostki cieplne to el-
betowe wiece stropowe oraz nadproa okien
i drzwi. S elementem warstwy nonej, kt-
r w przypadku cian dwu- i trjwarstwowych
otula izolacja cieplna. Ich wpyw na ciepo-
chronno jest wic marginalny. Z kolei w cia-
nach jednowarstwowych takie elementy trzeba
izolowa specjalnymi systemowymi ksztatka-
mi, docieplonymi wen lub styropianem.
Dlaczego z kolei ciany trjwarstwowe
s pod wzgldem mostkw cieplnych gor-
sze od dwuwarstwowych? To konsekwen-
cja zastosowania stalowych kotew do po-
czenia ciany nonej i osonowej. A stal to
bardzo dobry przewodnik ciepa. Jedna ko-
twa to oczywicie niewiele, ale jest przy-
najmniej 4 szt./m
2
, w naronikach i wzdu
okien i drzwi wicej.
Szczelno
Zgodnie z obowizujcymi przepisami,
ciany i inne przegrody zewntrzne powin-
ny by wznoszone w sposb zapewniajcy
ich jak najlepsz szczelno na przenikanie
powietrza. Ma to bardzo due znaczenie dla
wentylacji, bo jeli powietrze przechodzi
w niekontrolowany sposb przez przegrody,
to nie sposb zaprojektowa i wykona do-
brze dziaajc wentylacj. Za mechanicz-
na wentylacja nawiewno-wywiewna z odzy-
skiem ciepa w ogle traci sens. Co z tego, e
kupimy central o bardzo wysokiej spraw-
noci, jeli poowa powietrza i tak przejdzie
poza ni?
Niekontrolowany przepyw powietrza
oznacza take wiksze straty ciepa. Dom
jest po prostu przewiewany. Szczelno lub
jej brak zaley przede wszystkim od sta-
rannoci wykonawcw. Uzyskaniu szczel-
nych murw sprzyja dokadne wypenienie
wszystkich spoin zapraw. Co w takim ra-
zie zrobi, gdy pustaki lub bloczki muruje
si na piro i wpust, bez wypeniania spoin
pionowych? Najlepiej zastosowa tradycyjny
grubowarstwowy tynk wewntrzny.
Paroprzepuszczalno
W powszechnym przekonaniu, ciany ze-
wntrzne powinny przepuszcza par wod-
na, co ma zapewni korzystny mikroklimat
we wntrzach. To jednak nieprawda. Nie
chodzi wcale o to, aby przez ciany przecho-
dzio jak najwicej pary wodnej. Celem jest
takie zaprojektowanie wszystkich warstw
tej przegrody, aby para nie skraplaa si we
wntrzu ciany. A jeli ju nie da si tego
unikn, to skroplona wilgo powinna od-
parowa w sezonie letnim.
Projektant musi uwzgldni opr, jaki
przepywowi pary wodnej stawiaj r-
ne materiay. To, e przez wen mineral-
S Ocieplenie metod lekk mokr (a) oraz lekk such (b)
b a
Warstwa nona
muru z dowolnego
materiau murowego
o wystarczajcych
parametrach
wytrzymaociowych
Przyklejona do muru
warstwa termoizolacji
ze styropianu lub weny
mineralnej
Wena mineralna ukadana
dwuwarstwowo w polach
rusztu
Listwy dystansowe
dziki ktrym powstaje
szczelina wentylacyjna
Folia
wiatroizolacyjna
zabezpieczajca
wen przed
przewiewaniem
Poszycie z desek
sidingu itp.
Drewniany lub stalowy
ruszt nony
Tynk cienkowarstwowy
Siatka z wkna
szklanego zatopiona
w zaprawie klejowej
ciany zewntrzne
BUDUJEMY DOM 12/2014 85
R
E
K
L
A
M
A
n przechodzi ona atwo, przez styropian za bardzo sabo wik-
szo inwestorw wie. Ale ilu orientuje si, jaki opr dyfuzyjny
maj rne rodzaje tynkw i farb, albo jak na dyfuzj wpynie
zmiana gruboci termoizolacji? Dlatego wanie analiza cieplno-
wilgotnociowa budowy przegrd jest wanym zadaniem projek-
tanta. Wpisanych do projektu materiaw nie wolno zmienia bez
konsultacji z nim.
atwo wznoszenia
Najszybciej muruje si ciany jednowarstwowe. Nie tylko dlate-
go, e nie maj odrbnej warstwy ocieplajcej, ale take dlatego,
e elementy na takie ciany s do due, a przy tym stosunkowo
lekkie i atwe w obrbce.
Rwnoczenie to rodzaj ciany wymagajcy od murarzy duej sta-
rannoci, dlatego wcale nieatwo o fachowcw, ktrzy chc i potra-
fi stawia takie ciany zwaszcza uywajc zaprawy klejowej do
cienkich spoin.
Najbardziej pracochonne s natomiast ciany trjwarstwowe.
Najczciej nie ma raczej kopotu ze znalezieniem murarzy znaj-
cych t technologi, bo jest ona do rozpowszechniona. Wbrew
pozorom nie jest to te szczeglnie trudny sposb wznoszenia
cian, jednak fachowy nadzr jest konieczny, bo w tym przypadku
ewentualne bdy bardzo trudno jest naprawi, jako e dostp do
warstwy izolacyjnej jest utrudniony.
ciany dwuwarstwowe s w tej kategorii niezupenie jedno-
znaczne nie s ani szczeglnie pracochonne, ani trudne. S
te bardzo popularne (zwaszcza ocieplane metod lekk mokr
z uyciem styropianu), a to znaczy, e nietrudno o dobrych wy-
konawcw.
Warto take wiedzie, e metod lekk such (z izolacj na rusz-
cie) mona ociepla domy nawet podczas mrozw. Jest to na tyle
proste, e waciciele niekiedy sami wykonuj takie ocieplenia.
Wznoszenie cian dwuwarstwowych jest czsto rozkadane na
dwa etapy w jednym sezonie warstwa nona, w kolejnym izo-
lacja i wykoczenie.
Materiay na ciany
Warstwa nona
Warstwa nona cian dwu- i trjwarstwowych musi spenia
przede wszystkim wymagania wytrzymaociowe. Przewanie to
ceramika, beton komrkowy lub silikaty.
Elementy warstwy nonej muruje si na zwykej zaprawie ce-
mentowo-wapiennej. Nie opaca si uywa do tego zaprawy cie-
pochronnej, bo w znikomym stopniu poprawiaby ona izolacyj-
no ciany, za to znacznie zwikszya jej koszt.
Od kilku lat stosuje si powszechnie nie tylko tradycyjne pu-
staki ceramiczne, ale i ceramik poryzowan. Po prostu kosztuje
niewiele wicej.
Z kolei warstwa nona cian jednowarstwowych decyduje rw-
nie o jej termoizolacyjnoci. Trzeba wic szuka kompromisu mi-
dzy tymi cechami. ciany jednowarstwowe to spojone zapraw kle-
jow lub ciepochronn bloczki lub pustaki, obustronnie pokryte
tynkiem. ciana moe by wykonana z nastpujcych materiaw:
betonu komrkowego;
ceramiki poryzowanej;
bloczkw z termoizolacyjnymi wkadkami (najczciej ze sty-
ropianu).
BUDUJEMY DOM 12/2014 86
ABC mdrego budowania
Termoizolacja
Na naszym rynku ocieplenie cian to przede
wszystkim zastosowanie styropianu i weny
mineralnej.
ciany dwuwarstwowe ociepla si, wyko-
rzystujc jedn z dwch metod lekk mo-
kr lub lekk such.
Metoda lekka mokra do warstwy no-
nej mocuje si pyty ze styropianu lub
twardej weny mineralnej, wykorzystujc
klej i koki. Zewntrzn powierzchni cia-
ny najczciej wykacza si, nakadajc
tynk cienkowarstwowy na siatce z wkna
szklanego.
Metoda lekka sucha do ciany konstruk-
cyjnej przytwierdza si ruszt drewniany (rza-
dziej metalowy), ktrego pola wypenia si
wen mineraln (moe by bardziej mikka,
ni w poprzednim wariancie). Nastpnie po-
wsta konstrukcj osania si paroprzepusz-
czaln foli wiatroizolacyjn, a do rusztu
mocuje oblicwk, zwykle wykonan z desek
lub tzw. siding z tworzywa sztucznego.
Z kolei w cianach trjwarstwowych sto-
suje si jedno z dwch rozwiza.
W ocieplonych wen mineraln pozosta-
wia si szczelin wentylacyjn pomidzy
wen a murem osonowy. Dziki temu ter-
moizolacja jest doskonale chroniona przed
deszczem i wiatrem, a rwnoczenie moe
z niej swobodnie odparowa wilgo, pocho-
dzca z wntrza domu.
W cianach ocieplonych styropianem zwy-
kle nie zostawia si szczeliny wentylacyjnej,
bo styropian i tak jest barier dla pary wod-
nej. Jednak o tym, czy szczelina jest potrzeb-
na czy nie decyduje projektant, na podstawie
oblicze cieplno-wilgotnociowych.
Warstwa wykoczeniowa
Ostatni, elewacyjn warstw mog stano-
wi bardzo rne materiay.
Tynk cienkowarstwowy jest obecnie naj-
czciej stosowany, z powodu popularnoci
cian dwuwarstwowych ocieplanych meto-
da lekka mokr. Wystpuje w wielu odmia-
nach rnicych si paroprzepuszczal-
noci, podatnoci na zabrudzenia, palet
barw czy cen. Jego rodzaju nie wolno zmie-
nia bez zgody projektanta.
Tynk cementowo-wapienny stosuje si
gwnie na cianach jednowarstwowych,
czasem na mao popularnych cianach trj-
warstwowych wykaczanych tynkiem.
Mur z cegie elewacyjnych moe by wy-
konany z cegie klinkierowych, silikato-
wych (gadkich lub upanych). To materia-
y bardzo trwae i estetyczne, ale drosze
od tynku. Nie zapominajmy te, e mur trj-
warstwowy trzeba oprze na fundamentach.
A to wymaga np. szerszych aw.
Drewno w postaci oblicwki zwykle po-
krywa tylko fragment cian zewntrznych.
W przypadku metody lekkiej suchej oraz
w cianach szkieletowych jest bardzo wane
dla zabezpieczenia termoizolacji. Na pozo-
staych typach cian ma tylko funkcj deko-
racyjn. Drewno wymaga co kilka lat pokry-
cia impregnatem.
Pytki kamienne, betonowe, klinkiero-
we albo mocuje si na specjalnym stelau
(konstrukcji nonej), albo przykleja do cia-
ny. Cienkie pytki, przede wszystkim klin-
kierowe mona przykleja do termoizolacji
w cianach dwuwarstwowych.
Pytki wygldaj bardzo dekoracyjnie, a te
wykonane z betonu mog dobrze udawa na-
turalny kamie.
ZDANIEM EKSPERTA
Jakie s zalety zastosowania mineralnej weny szklanej przy budo-
wie cian trjwarstwowych?
Z myl o izolacji cian trjwarstwowych ze cian osonow z cegy klin-
kierowej stworzony zosta innowacyjny i zaawansowany technologicznie
produkt pyty z mineralnej weny szklanej pokryte welonem z wkna
szklanego, charakteryzujce si najszersz ofert wspczynnika przeni-
kania ciepa O od super ciepych 0,032 i 0,034 do optymalnej 0,037.
Stosowanie pyt z mineralnej weny szklanej pokrytych welonem z wkna
szklanego zapewnia odpowiedni, przyjemny mikroklimat w pomieszcze-
niach, co zostaje osignite dziki paroprzepuszczalnej przegrodzie.
Wena pozwala na swobodn dyfuzj pary wodnej, a ewentualnemu zawil-
goceniu termoizolacji zapobiega wentylowana szczelina powietrzna w cia-
nie trjwarstwowej. A tylko sucha termoizolacja zachowuje swoje katalogowe parametry.
Tak zbudowana ciana z cik warstw elewacyjn, szczelin powietrzn oraz elastyczn
warstw termoizolacji ma najlepsz zdolno do tumienia haasu.
Oprcz doskonaych parametrw izolacyjnych i akustycznych, pyty pokryte jasnym welonem
z wkna szklanego s rwnie atwe w montau. Dziki temu, e s sztywne ukadaj si le-
piej. Pyty s te bardziej odporne na rozerwanie. Ponadto zgodnie z klasyfikacj ogniow
maj klas A1 czyli s cakowicie niepalne.
Elbieta apkin
Customer Service
Department
Specialist,
Climowool sp. z o.o.
S Drewnem najczciej wykacza si tylko fragmenty cian, tak aby oywi elewacj
f
o
t
.
D
Q
M
S Wena mineralna jest elastyczna, dziki czemu
poprawia rwnie izolacyjno akustyczn
przegrd
fot. Climowool
BUDUJEMY DOM 12/2014 88
Nowoczesne trendy budowy domw miesz-
kalnych i obiektw uytecznoci publicznej
koncentruj si wok optymalnego wykorzy-
stania waciwoci materiaw uywanych
do ich wznoszenia. Umoliwia to znaczc
redukcj kosztw eksploatacji. Doskonaym
przykadem jest ciana trjwarstwowa zbu-
dowana przy zastosowaniu materiaw ce-
ramicznych i/lub betonowych. Ten rodzaj
konstrukcji ju od kilkudziesiciu lat jest
w Europie jedn z najpopularniejszych me-
tod wznoszenia cian zewntrznych.
ciana trjwarstwowa skada si z trzech
warstw zbudowanych z materiaw rnego
rodzaju. Kada warstwa ciany ma do spe-
nienia inn funkcj: cz wewntrzna jest
cian non, cz rodkowa to izolacja ter-
miczna. Warstwa zewntrzna to warstwa
elewacyjna, ktra z jednej strony jest ochro-
n wewntrznej konstrukcji przed uszko-
dzeniami i warunkami atmosferycznymi
a z drugiej strony stanowi o wygldzie
i charakterze budynku.
Bloczki elewacyjne TOM firmy JONIEC
doskonale sprawdzaj si jako ostatnia war-
stwa ciany trjwarstwowej. S one solid-
ne i trwae a jednoczenie estetyczne i sty-
lowe. upana struktura powierzchni umo-
liwia uzyskanie niepowtarzalnego wygl-
du elewacji. Wieloletnia trwao bloczkw
TOM pozwala unikn kosztw zwizanych
z koniecznoci regularnego malowania i re-
nowacji cian zewntrznych. W klimacie,
w ktrym zanieczyszczenie powietrza i wa-
runki klimatyczne powoduj cige bru-
dzenie cian ma to kolosalne znaczenie.
Elewacj TOM mona szybko i skutecznie wy-
czyci za pomoc zwykej myjki cinienio-
wej. Ta metoda byskawicznie przywrci jej
pierwotn wieo. Odporno na uszkodze-
nia mechaniczne to dodatkowa zaleta, ktr
trudno przeceni w codziennej eksploatacji.
Bloczki TOM mona rwnie wykorzy-
sta do budowy cian garau lub innych ele-
mentw przydomowej aranacji. atwo ich
ukadania znaczco upraszcza i przyspiesza
czas budowy. Elementy nadproowe i blocz-
ki narone uatwiaj wykoczenie trudnych
zaama i wgbie. Rozmaite kolory (piasko-
wy, stalowy oraz Multi-color: piryt, vera i cy-
tryn) doskonale wpasuj si w kade otocze-
nie, ktre chcemy zaaranowa. Atrakcyjna
cena dodatkowo zachca do ich zakupu.
Do wyboru mamy dwie gruboci bloczkw
TOM. Te o gruboci 20 cm wietnie spraw-
dzaj si w przypadku elewacji budynkw
uytecznoci publicznej, natomiast te o gru-
boci 10 cm mona zastosowa w sytuacji,
gdzie nie chcemy straci powierzchni uyt-
kowej oraz gdy wane jest dla nas mniejsze
obcienie cian.
Jedn z dodatkowych moliwoci wyko-
rzystania bloczkw TOM s wntrza domw
i lokali. Bloczki te wietnie sprawdzaj si
jako element dekoracyjny. Zbudowana przy
ich pomocy cianka dziaowa jest ju z jed-
nej strony wykoczona, co znacznie obni-
a koszty remontu. Urozmaicona struktura
bloczkw nadaje wntrzu charakteru i stylu.
Niepowtarzalna powierzchnia upania spra-
wia, e osignity efekt i wygld ciany jest
jedyny w swoim rodzaju.
Artyku promocyjny
Bloczki elewacyjne
i dekoracyjne TOM
FIRMA JONIEC Mieczysaw Joniec
34-650 Tymbark 109
tel./faks 18 332 55 38
tel.kom. 602 539 182
www.joniec.pl
Artyku promocyjny
BUDUJEMY DOM 112/2015 89
Przygotowujc si do wykonania stropu nad ostatni kondygnacj bu-
dynku (stropodach, inaczej dach paski) naley mie wiadomo e pe-
ni on zoon funkcj. Po pierwsze, jest stropem pomieszcze mieszkal-
nych pooonych poniej, po drugie stanowi dach, czyli chroni budynek
przed wpywami atmosferycznymi a ponadto uksztatowany jest pozio-
mo. Dlatego te, jest to jeden z najwraliwszych elementw, ktre musz
zosta precyzyjnie wykonane w obiekcie.
Niewaciwe, niedokadne wykonanie, za grubo, niecigo izo-
lacji, a przede wszystkim zamknicie wody technologicznej powodu-
je penetracj wody, a co za tym idzie ujemnych temperatur i wilgoci
do czci pod ociepleniem.
Niestety, problem ten jest bardzo powany, gdy stosujc hydroizolacj
stropodachu oraz paroizolacj nie mamy moliwoci, by wilgo ta samoist-
nie si uwolnia. Dlatego te, do szybko zawilgocenie moe pojawi si
na cianach niszej kondygnacji, a take na stropie mao tego, w dowol-
nym miejscu niekoniecznie w tym, w ktrym wystpuje nieszczelno.
Moesz unikn tych problemw i zabezpieczy swj dom na lata
stosujc zasady opracowane przez specjalistw zwizanych z porta-
lem Oszczdny dom.
Aby waciwie wykona stropodach nad pomieszczeniami miesz-
kalnymi naley przestrzega nastpujcych zasad:
Zasada podstawowa wszelkie prace powinny by wykonywane w okre- 1.
sie suchym, ponadto nie wolno dopuci do zamknicia jakiejkolwiek
wody technologicznej stropodach ten stanowi tzw. przegrod pen,
a ponadto podwjnie izolowan przeciw wodzie od strony pomiesz-
czenia nie mona dopuci do penetracji wilgoci do warstw wewntrz-
nych, a od strony zewntrznej do penetracji wody pochodzcej z opa-
dw. Tak wic, jeeli jakakolwiek woda znajdzie si wewntrz warstw
stropodachu, praktycznie nie ma moliwoci si wydosta.
Wszelkie prace izolacyjne i warstwy musz by wykonane 2. zgod-
nie z instrukcj techniczn produktu i w sposb cigy. Aby wa-
ciwie wykona hydroizolacj naley zapozna si ze specyfikacj
produktu oraz waciwym sposobem ich montau, a nie zakada,
e wszystkie montowane s w taki sam sposb.
3. W kadej warstwie naley zapewni waciwe odprowadzenie ewen-
tualnej wody (powstaej z drobnych bdw wykonawczych) po-
przez zastosowanie spadkw na warstwach, przekadek drenao-
wych itp. Zaleca si, aby wszystkie warstwy zostay wykonane
zgodnie z przebadanym i sprawdzonym systemem wykonywania
stropodachw bez wprowadzania wasnych innowacji i redukcji.
Izolacja termiczna powinna zosta tak dobrana, by przenie do- 4.
datkowe obcienia pionowe warstwy hydroizolacyjne, nieg itp.
najlepiej do tego celu nadaj si styropiany XPS.
Aby izolacja termiczna speniaa swoj funkcj musi zosta po- 5.
czona z kadej strony do izolacji cian.
Zabronione jest wykonywanie jakichkolwiek prac podczas desz- 6.
czu (chyba e przy specjalnym zabezpieczeniu), a ponadto w okre-
sie wzmoonej wilgotnoci i w niskich temperaturach na elemen-
tach zimnych moe pojawi si wyszronienie, a sztuczne, najczciej
bardzo intensywne, osuszanie usunie tylko wilgo powierzchniow.
Wicej informacji i wizualizacji 3D prawidowych rozwiza mona
znale na portalu www.oszczednydom.pl. Na portalu istnieje rwnie
moliwo skorzystania z forum, na ktrym na pytania uytkownikw do-
tyczce waciwego wykonania izolacji elementw konstrukcyjnych budyn-
ku odpowiadaj specjalici. Osoby planujce budow domu znajd w Portalu
Oszczdny dom rwnie porady ekspertw budowlanych oraz nowatorski
kalkulator do oblicze energetycznych i zwizanych z nimi finansowych
aspektw eksploatacyjnych budynkw.
Portal Oszczdny Dom
www.oszczednydom.pl
Instytut Ekonomii rodowiska
Czy wiesz jak prawidowo wykona dach paski,
by zminimalizowa utrat ciepa i przenikanie wilgoci?
Dofinansowano ze rodkw
Na ro do wego Funduszu Ochrony
ro do wi ska i Gospodarki Wodnej
S Dach paski stropodach odwrcony-zielony
Najwaniejsze skadowe elementu budowlanego:
1. Pyta konstrukcyjna
2. Warstwa spadkowa
3. Hydroizolacja
4. Izolacja termiczna np. pyty XPS
5. Geowknina
6. Warstwa balastowa min. 5 cm ze wiru pukanego 16/32 mm lub pytki
kamienne 4 cm
7. Geowknina
8. Warstwa ziemi uprawnej
S Dach paski stropodach tradycyjny. Najwaniejsze skadowe
elementu budowlanego:
1. Pyta konstrukcyjna
2. Warstwa spadkowa
3. Paraizolacja
4. Termoizolacja np. pyty XPS
5. Pokrycie dachu
BUDUJEMY DOM 12/2014 90
Stropy to jeden z najwaniejszych elementw
domu. Maj ogromne znaczenie konstrukcyjne
dla caego budynku, dwigaj cianki dziaowe,
sprzty itd. Dlatego nie wolno ich samodzielnie
zmienia. Zwykle chcemy jeszcze, aby
separujc kondygnacje, nie przenosiy przy tym
dwikw i chroniy przed ucieczk ciepa.
ABC MkDREGO BUDOWANIA
Stropy
Rne funkcje
Strop to nie tylko pozioma przegroda, dzie-
lca budynek na kondygnacje. Strop jest
zwykle rwnie tarcz usztywniajc ca
konstrukcj, bo spina wszystkie ciany no-
ne i przenosi cz si wywieranych przez
dach (np. rozpr krokwi). Dlatego jego ro-
dzaju, rozpitoci czy sposobu zbrojenia nie
wolno zmienia bez zgody konstruktora.
Strop musi sprosta odmiennym wymo-
gom, zalenie od tego, jakie kondygnacje
rozdziela.
Strop pomidzy kondygnacjami miesz-
kalnymi musi mie odpowiedni nono.
Przenosi rozmaite obcienia, wynikajce
z masy materiaw zastosowanych do jego
budowy, rodzaju i gruboci wylewki, ci-
aru opartych na nim cianek dziaowych,
mebli, poruszajcych si osb itd. Za typo-
we obcienie uytkowe (ludzie, sprzty)
uznaje si 1,5 kN/m
2
, czyli okoo 150 kg/m
2
.
Ponadto strop powinien dobrze tumi
dwiki. Chodzi zarwno o dwiki uderze-
niowe, np. odgos krokw lub upuszczonej
zabawki, jak i dwiki powietrzne muzy-
ka, rozmowa itp.
Strop rozdzielajcy wntrza mieszkalne
nie musi natomiast mie dobrej izolacyjno-
Jarosaw Antkiewicz
fot. Wienerberger
gow
Pod
nogami
i nad
Stropy
BUDUJEMY DOM 12/2014 91
ci cieplnej. Temperatura po jego obu stro-
nach jest taka sama lub bardzo zbliona,
wic nie ma ucieczki ciepa.
Strop pomidzy piwnic i kondygnacj
mieszkaln take powinna cechowa dua
nono.
Ponadto podana jest dobra ciepochron-
no, bo piwnice s przewanie ogrzewa-
ne znacznie sabiej lub wcale. Najlepiej jeli
izolacja cieplna znajdzie si po chodniejszej
stronie (od piwnicy). Wwczas cay przekrj
stropu nie jest naraony na przemarzanie.
Tak umieszczony strop nie musi za to za-
pewnia izolacji akustycznej odgos kro-
kw nie bdzie przecie nikomu prze-
szkadza. Wyjtkiem jest sytuacja, gdy
w piwnicy pracuje jakie gone urzdzenie,
np. zestaw hydroforowy. Wystarczy jednak
zapewni izolacj tylko jednego pomiesz-
czenia piwnicznego z gono dziaajcym
sprztem. Mona np. zrobi sufit podwiesza-
ny izolowany wen mineraln.
Strop pomidzy nieuytkowym podda-
szem i kondygnacj mieszkaln moe mie
znacznie mniejsz nono. Chyba e do-
puszczamy adaptacj strychu w przyszoci.
Nie dotyczy to z pewnoci domw z dacha-
mi o bardzo maym spadku (np. 20C) i ta-
kich, ktrych wykorzystanie uniemoliwia-
j wizary kratownicowe wiby.
Izolacyjno termiczna stropu oddziela-
jcego nieogrzewany strych jest niezwy-
kle wana. Ruch ciepa ku grze, czyli wa-
nie przez strop, jest bardziej intensywny
ni przez ciany, a tym bardziej podog na
gruncie. Ciepochronnych waciwoci nie
musi mie jednak sama konstrukcja tej po-
ziomej przegrody. Od zimnej strony, czyli
od poddasza, na stropie mona atwo i szyb-
ko uoy wen mineraln rozwijan z rol-
ki lub inny materia izolacyjny.
Z kolei izolacyjno akustyczna jest
w przypadku takiego stropu nieistotna.
Wyjtkiem jest oczywicie sytuacja, gdy
na strychu lokujemy jakie gone urzdze-
nie, np. central wentylacyjn. Rol izolacji
dwikochonnej bardzo dobrze peni ww-
czas warstwa weny mineralnej.
S Strop gstoebrowy
S Wymian wok otworu w stropie
komin
podwjne belki stropowe wzdu
krawdzi otworu to one przejmuj
zwikszone obcienia
zbrojenie wok
otworu
Pustaki s jedynie
wypenieniem i nie
maj znaczenia
konstrukcyjnego.
Produkuje si je
z betonu, ceramiki,
keramzytobetonu,
a nawet styropianu
Gwny element nony
to zbrojone, elbetowe
belki prefabrykowane.
Przede wszystkim od ich
wytrzymaoci zaley
dopuszczalna rozpito
stropu oraz jego nono
ebro rozdzielcze to elbetowa belka
leca w poprzek belek stropowych.
Bez niego kada belka uginaaby si
niezalenie od innych, powodujc
pkanie tynku na suficie. Takie zjawisko
nazywa si klawiszowaniem
Ten sam materia na dolnej
stopce belek i pustakw
zapewnia rwnomiern
przyczepno tynku
Wierzchnia
warstwa betonu
konstrukcyjnego
nazywana jest
nadbetonem. Wie
ona poszczeglne belki
stropu i tworzy pyt
non
Do montau pyt
kanaowych o szerokoci
60 cm wystarczy lekki dwig
samochodowy (HDS)
f
o
t
.
K
o
n
b
e
t
BUDUJEMY DOM 12/2014 92
ABC mdrego budowania
Wielko i ksztat
Powierzchnia wcale nie jest najistotniej-
sz cech stropu. Pod wzgldem konstruk-
cyjnym, liczy si przede wszystkim rozpi-
to pomidzy podporami (cianami nony-
mi lub podcigami). Z tego wzgldu atwiej
wykona strop wski i dugi (np. 4 10 m),
ni zbliony do kwadratu (np. 7 7 m).
Dlatego elementy none (belki, zbrojenie)
bywaj ukadane w rnych kierunkach,
tak aby odlego pomidzy punktami pod-
parcia bya moliwie maa. To bardzo wa-
ne, bo wymagania wytrzymaociowe ro-
sn proporcjonalnie do kwadratu rozpito-
ci (dwukrotne zwikszenie odlegoci po-
midzy podporami powoduje a czterokrot-
ny wzrost obcienia).
Najpopularniejsze w domach jednorodzin-
nych stropy pozwalaj osign rozpito:
7,5 m gstoebrowe (np. teriva);
Ile to kosztuje?
Jednak rnice mog by due, ze wzgldu na koszty transportu oraz rozpito stropu. Wzrost
rozpitoci oznacza konieczno znacznego wzmocnienia konstrukcji, w efekcie zuywamy
np. wicej drogiej stali zbrojeniowej.
Rodzaj stropu Materiay [z/m
2
] Robocizna [z/m
2
] Uwagi
Gstoebrowy 120150 2030
Monolityczny 100140 4050 + koszt deskowania
Typu filigran 150200 2030 + koszt dwigu 100 z/h
Z pyt kanaowych 100130 56 + koszt dwigu 100 z/h
Drewniany 6080 1015 bez poszycia z pyt g-k
S Pyta stropowa
Zbrojenie zawsze projektuje si
indywidualnie. Wykonawca za
musi cile trzyma si projektu
okrelajcego gatunek uytej
stali, rednic i rozstaw prtw
Wieniec stropowy to elbetowa opaska
wszystkich cian nonych. Wieniec
usztywnia konstrukcj budynku. Prty
zbrojeniowe stropu s w nim zakotwione,
w efekcie strop staje si tarcz cile
wsppracujc ze cianami
Beton konstrukcyjny i zbrojenie z prtw
stalowych tworz razem sztywn tarcz
o duej wytrzymaoci. Jednak wbrew
powszechnemu przekonaniu na takim stropie
nie mona dowolnie zmienia pooenia
cikich (murowanych) cian dziaowych
S Strop elbetowy monolityczny
W grnej strefie pyty stropowej
beton jest poddany napreniom
ciskajcym. Na takie obcienia
beton jest bardzo odporny i nie
wymaga zbrojenia
W dolnej czci na pyt
stropow dziaaj siy
rozcigajce. A wytrzymao
betonu na rozciganie jest
wielokrotnie mniejsza ni na
ciskanie. Dlatego wanie
beton w tym miejscu wymaga
wzmocnienia stalowym
zbrojeniem
S Staranne uoenie nadbetonu to jeszcze nie
koniec prac. Przynajmniej przez tydzie beton
powinien by stale wilgotny (zrasza si go i/lub
nakrywa foli). Inaczej nie osignie wymaganej
wytrzymaoci i popka
f
o
t
.
R
e
c
t
o
r
Stropy
BUDUJEMY DOM 12/2014 93
12 m z pyt kanaowych oraz monoli-
tyczne elbetowe;
6 m drewniane (wiksze rozpitoci do-
puszczalne przy specjalnych konstrukcjach,
np. z belek kratowych).
Oczywicie im wiksza rozpito, tym
wysza cena, bo trzeba gciej ukada belki
none, zuy wicej stali zbrojeniowej itd.
W wikszoci domw wystarcza niewiel-
ka rozpito okoo 6 m. Zdarzaj si jednak
projekty z duymi, jednoprzestrzennymi
wntrzami. Jednak nawet wwczas warto
w pierwszym rzdzie pomyle o zastosowa-
niu podcigw.
Najatwiejsze do wykonania i najpopular-
niejsze s stropy na rzucie prostokta. A co
jeli musimy przykry np. pokrgy wy-
kusz? elbetowe pyty monolityczne i tak
projektuje si indywidualnie, a ksztat nada-
je im deskowanie. Belki none innych stro-
pw mona odpowiednio przyci. A co
jeli zdecydowalimy si na strop z prefa-
S Przekrj wieca stropowego
zbrojenie podune
strzemiona
co 2030 cm
belka stropowa
S Pyta stropu typu filigran jest szalunkiem traconym. Dziki niej nie potrzeba deskowania
Zbrojenie prefabrykowanej
pyty wykonuje si ju
w fabryce. Zwykle jest to
gwne zbrojenie none
Zbrojenie uzupeniajce (dodatkowe)
najczciej suy jedynie poczeniu
ze sob poszczeglnych fragmentw
pyty stropowej
Zbrojona pyta stropu filigran jest
elementem konstrukcyjnym, a rwnoczenie
szalunkiem traconym, dziki czemu nie jest
potrzebne deskowanie
Beton wie zbrojenie i ma bardzo
due znaczenie konstrukcyjne. Jego
klasa wytrzymaoci zawsze jest
okrelana w projekcie
S Strop z pyt kanaowych S Oparcie pyt kanaowych
W miejscach
pomidzy
kanaami
pyta
stropowa
jest
zbrojona.
Ten obszar
odgrywa
tak sam
rol co belka
nona
Dziki kanaom pyta jest
znacznie lejsza ni zwyky
strop elbetowy o tej samej
gruboci
cita krawd
pyty uatwia
wykonanie
wieca
stropowego.
Kanay trzeba
zasklepi, aby
mieszanka
betonowa
nie wnikaa
niepotrzebnie
do rodka
Minimalna
wielko
oparcia pyt na
murze to 8 cm
Z powodu cicia krawdzi pyt
wieniec na wewntrznych cianach
nonych ma ksztat klina
Zbrojenie wieca to
przynajmniej 4 prty
podune powizane
strzemionami co
ok. 25 cm
Spojenia pyt to newralgiczne miejsce.
Staranne wypenienie betonem o duej
wytrzymaoci gwarantuje, e w tych
miejscach nie pojawi si rysy
BUDUJEMY DOM 12/2014 94
ABC mdrego budowania
brykowanych pyt? Wyprodukowanie spe-
cjalnych pyt na wymiar jest wprawdzie
moliwe, ale popularniejsze jest po prostu
wykonanie tego fragmentu w innej techno-
logii, np. jako pyty elbetowej betonowanej
w deskowaniu.
Wymagania montaowe
Wybierajc strop, przede wszystkim naley
uwzgldni moliwoci transportu i jego
koszt. Jeeli droga dojazdowa jest wska
i krta, to duy samochd ciarowy z 12 m
pytami prefabrykowanymi po prostu nie do-
jedzie na posesj. O odrzuceniu jakiego roz-
wizania moe zadecydowa rwnie dua
odlego pomidzy zakadem produkcyjnym
a dziak. Konsekwencj tego s wysokie
koszty dowozu. Dotyczy to np. prefabryko-
wanych pyt typu filigran. Wytwarzajcych
je zakadw jest niestety mao.
Do montau pyt filigran oraz kanaowych
potrzebny jest dwig. Taki sprzt nie wsz-
dzie da si go wynaj w pobliu, ewen-
tualnie droga dojazdowa moe by nieod-
powiednia. Jako osobn kategori naley
potraktowa stropy z wskich (60 cm) i lej-
Wena mineralna
peni funkcj
izolacji cieplnej
i akustycznej
Listwy maskuj
poczenie boazerii
lub szalwki z belkami
stropowymi Deski ukadane na pododze maj zwykle
grubo od 25 do 40 mm, w zalenoci od
rozstawu legarw. Zwyke deski zostawia si
jako ostatni warstw gwnie na strychach.
W pozostaych pomieszczeniach ukada
si jeszcze bardziej dekoracyjn warstwe
posadzki
X Strop drewniany
Legary uoone
poprzecznie do belek
stropowych poprawiaj
izolacyjno akustyczn
i termiczn, bo midzy
nimi mona uoy
kolejn warstw weny,
a powierzchnia styku
z belkami stropowymi
jest niewielka
Sufit wykacza si drewnem lub
pytami gipsowo-kartonowymi
W miejscu oparcia legarw
na belkach warto uoy
elastyczne przekadki z gumy
lub filcu. Wstrzsy i odgos
krokw nie bd si przenosi
na konstrukcj stropu
Od strony pomieszcze na
dolnej kondygnacji ukada si
foli paroizolacyjn. Zapobiega
ona zawilgoceniu weny
ZDANIEM EKSPERTA
Dlaczego warto stosowa keramzytobetonowe pustaki stropowe?
Leca
b
r
o
w
s
k
i
106
BUDUJEMY BEZ B}DW B
3
BUDUJEMY DOM 12/2014
Zewzgldw montaowych najistotniejsze
jest to, czy jest ona przeznaczona do montau
ciennego czy na urzdzeniu sanitarnym jako
bateria stojca.
Baterie stojce najczciej s jedno-
otworowe (mocowane w jednym otworze
na przyborze) lub dwuotworowe (monto-
wane wdwch otworach). Produkowane s
rwnie baterie wielootworow z odrbnym
wyprowadzeniem na prysznic, wylewk
iuchwyt sterowania. Baterie rni si te
sposobem sterowania wypywem i tempera-
tur wody przy uyciu pojedynczej dwi-
gni (tzw. baterie jednouchwytowe z mie-
szaczem) bd za pomoc dwch pokrte
(baterie dwuuchwytowe).
Baterie stojce osadzane s na umywalkach,
wannach, zlewozmywakach, bidetach i wyma-
gaj mniejszej precyzji w lokowaniu kocwek
zasilajcych, gdy s podczane do instalacji
za pomoc elastycznych wykw. Przy ustala-
niu miejsca wyprowadzenia kocwek, naley
wic zwrci uwag jedynie na wygod pod-
czenia i niekolidowanie z innymi elementami
instalacji oraz na moliwo estetycznego za-
krycia przyczenia.
Standardowe umiejscowienie wyprowadze
do umywalki czy zlewozmywaka to symetrycz-
ne ich rozstawienie wzgldem osi odpywu do
kanalizacji, w odlegoci ok. 10cm midzy nim
i na wysokoci ok. 50 cm od wykoczonej po-
sadzki. Podczenie osania najczciej szafka,
postument bd ppostument, zatem estetyka
tego fragmentu instalacji nie jest istotna.
Niektre baterie stojce przystosowane s do
podczenia za pomoc sztywnych rurek mie-
Bateria stojca: wannowa, trzyotworowa
zwylewk prysznicow chowan w obudowie (a),
umywalkowa, jednootworowa z mieszaczem (b)
i zlewozmywakowa, jednootworowa z wycigan
wylewk (c)
f
o
t
.
K
l
u
d
i
f
o
t
.
K
l
u
d
i
a a
b b
c
Bateria nacienna, wannowa dwuotworowa (a)
iumywalkowa, dwuotworowa (b)
Uwaga na bdy
spowoduje nieestetyczne wystawanie ich na ze-
wntrz ciany. Czoo kocwki przyczeniowej
ma wystawa z lica surowego muru, nie wicej
ni na 1,5cm. W przypadku gbszego osadze-
nia, odlego t mona skorygowa za pomo-
c wkrcanej przeduki.
Wykonanie zmiany kierunku rur w niewaci-
wy sposb. Zmiany kierunku prowadzenia rur
sztywnych powinny by realizowane z zastoso-
waniem kolanek, za rur elastycznych przez ich
wyginanie. W obu przypadkach na zakrtach na-
ley pozostawi pewien luz midzy cian a rur,
umoliwiajcy swobodny przyrost dugoci rury
przy wzrocie temperatury pyncej w niej wody.
Rur elastycznych nie wolno wygina o promie
mniejszy, ni zalecany przez producenta najcz-
ciej odpowiadajcy piciokrotnej rednicy rury.
Niedopuszczalne s ostre zaamania, powstae
w wyniku nieumiejtnego gicia, ktre oprcz
zmniejszenia wytrzymaoci rury, mog powo-
dowa haas w miejscu przewenia.
Nieuywanie odpowiednich kolanek do wy-
prowadze instalacji pod zawory, baterie itp.
Wszelkie kocwki przyczeniowe na rurach
sporzdza si przy uyciu tzw. kolanek ustalo-
nych, stabilnie zamocowanych do podoa. Takie
kolano wyposaone jest w tzw. uszy, przysto-
sowane do montau na listwach ustalajcych.
Zapobiega to przenoszeniu obcie na po-
czenie z rur podczas montowania zaworu czy
baterii, co mogoby doprowadzi do osabienia
lub rozszczelnienia zcza.
Za krtkie lub za dugie wyki przycze-
niowe. Ich dugo ma by dobrana tak, by po
zamontowaniu nie byy napite ani zaamane.
Istotny jest te sposb ich dokrcania w ko-
cowej fazie mocowania mog ulega skrcaniu
cignite przez nakrtk. Podczas montau na-
ley przytrzyma obcgami metalowe okucie w-
yka, aby zablokowa jego obrt.
Brak naczynia rozszerzalnego, w instalacji
c.w.u. zasilanej z zasobnika lub duego pod-
grzewacza pojemnociowego. Wtakiej insta-
lacji naley wprowadzi naczynie rozszerzalne,
ktre umoliwi przejcie zwikszonej objtoci
wody na skutek jej podgrzewania. Obowizkowo
montowane zawory antyskaeniowe nie pozwa-
laj na cofnicie si objtoci wody do sieci,
skutkiem czego jest wzrost jej cinienia uru-
chamiajcy zawr bezpieczestwa bd uszka-
dzajcy instalacj.
f
o
t
.
K
l
u
d
i
f
o
t
.
K
l
u
d
i
f
o
t
.
D
u
r
a
v
i
t
dzianych. Takie wersje armatury wykorzystu-
je si gwnie przy montau otwartym, gdy
widoczne s elementy przyczeniowe. W po-
czeniu z chromowanym syfonem, zaworami
odcinajcymi i rurkami przyczeniowymi, roz-
wizanie takie pozwala na uzyskanie estetycz-
nego wygldu. W takim wariancie zakoczenie
rur naley wyprowadzi symetrycznie wzgl-
dem osi otworu do osadzenia baterii. Rury cie-
pej i zimnej wody musz znajdowa si po
waciwych stronach ciepa z lewej, zimna
z prawej, natomiast nie jest to konieczne przy
podczeniach wykami. Mona je bowiem
skrzyowa, co czsto uatwia bezkolizyjne
przeprowadzenie rur zasilajcych.
Lokalizacja poczenia baterii do wanny
powinna uwzgldnia szans dostpu do nie-
go przez otwr rewizyjny w obudowie, jeli
nie zakadamy zdejmowalnej osony. Copraw-
da obmurwk wanny mona wykona po
podczeniu baterii, ale w razie konieczno-
ci jej wymiany, bdziemy musieli rozebra
obudow. Rozwizaniem tego problemu
zwaszcza przy montowaniu wannowej bate-
rii wielootworowej jest umoliwienie dost-
pu doprzestrzeni podwannowej z ssiedniego
pomieszczenia, przez duy otwr wcianie,
doktrej przylega wanna.
Sposb podczania panelu prysznicowe-
go wkabinie natryskowej natomiast moe wy-
maga wyprowadzenia przyczy na jednej
zecian lub wprzypadku kabin czterostron-
nie zabudowanych uoenia podczenia
wnaroniku.
Baterie nacienne najczciej dwuotwo-
rowe wymagaj dokadnego rozmieszcze-
nia kocwek przyczeniowych do uzyskania
wymaganego ich rozstawienia (standardowo
150mm) oraz wypoziomo-
wania. Napewn korekt
rozstawu pozwalaj mi-
morodowe zczki przy-
czeniowe, ale wikszych
odchyle nie da si popra-
wi bez zmiany prowadze-
nia rur.
Przy montau nad wan-
n wylewka powinna znaj-
dowa si w odlegoci ok.
1/3 dugoci wanny od stro-
ny otworu spustowego do
kanalizacji, ina wysoko-
ci 2030cm nad brzegiem
wanny.
107
BUDUJEMY DOM 12/2014
Instalacja wodna
Ciepa woda
rednie zuycie ciepej wody
(otemperaturze 55C) na mieszka-
ca wcigu doby to 50 l. Korzystamy
zwykle z baterii mieszajcych, co
wymaga doprowadzenia do nich
wody zimnej iciepej. Podgrzewanie
wody uytkowej mona zrealizowa
centralnie z dwufunkcyjnego ko-
ta grzewczego, zasobnika c.w.u.
lub indywidualnie dla kadego
przyboru lub grupy punktw czer-
pania z podgrzewaczy pojemno-
ciowych lub przepywowych.
W przypadku centralnego pod-
grzewania wody, rury c.w.u. pro-
wadzi si rwnolegle z rurami
wody zimnej. Warto uoy rw-
nie dodatkow rur cyrkulacyjn,
co daje szans wypywu ciepej
wody natychmiast po odkrceniu
kranu.
Instalacja c.w.u. z cyrkulacj
pociga jednak za sob dodatko-
we straty energii, gdy w obiegu
cyklicznie lub na stae kry ciepa
woda, ktr trzeba stale podgrze-
wa, aby utrzyma wymagan
temperatur. Przy zasilaniu w cie-
p wod punktw znacznie odda-
lonych od rda ciepa, warto
zatem zastosowa rozwizanie
mieszane centralnie podgrzewa-
na gorca woda dopywa do elek-
trycznego podgrzewacza przepy-
wowego, zapewniajc natychmia-
stowy wypyw ciepej wody, a gdy
do niego dopynie, podgrzewacz
przepywowy samoczynnie si wy-
czy, nie pobierajc ju energii
elektrycznej. Eliminuje to potrzeb
montowania ukadu cyrkulacyjne-
go, zapewniajc jednoczenie
komfort korzystania z ciepej
wody. Alternatywnie, zamiast do-
datkowego podgrzewacza przepy-
wowego, mona wprowadzi elek-
tryczny podgrzewacz pojemno-
ciowy (515-litrowy), co zmniej-
szy obcienie instalacji elektrycz-
nej, ale te spowoduje pewne
straty energii cieplnej w czasie
przestoju. Wicej na temat cyrku-
lacji c.w.u. w instalacji wodnej
piszemy na str. 169.
Trzy sposoby prowadzenia instalacji wody zimnej i ciepej,
wzalenoci od sposobu jej podgrzewania
do baterii
doprowadzona
jest tylko woda
zimna
woda ciepa dostarczana
zpodgrzewaczy,
zamontowanych
bezporednio przed
bateriami
woda zimna i ciepa
(ogrzana przez kocio c.o.
izgromadzona
wzasobniku c.w.u.)
prowadzona jest pionem
do baterii
do instalacji z kotem
izasobnikiem c.w.u.
dodano rur cyrkulacyjn
Prysznicowy panel
nacienny z hydromasaem
f
o
t
.
I
n
v
e
n
a
108
BUDUJEMY BEZ B}DW B
3
BUDUJEMY DOM 12/2014
W kabinie prysznicowej wylewk zakada
si na wysokoci ok. 110 cm od dna brodzika.
Do montau naciennego przystosowane s
te podtynkowe baterie prysznicowe. Do ich
zamocowania wykorzystuje si puszki przy-
czeniowe osadzone w murze, do ktrych do-
piero po wykoczeniu ciany podcza si ze-
wntrzn cz baterii. Przy doprowadzeniu
rur do baterii naciennych, trzeba pamita
o waciwym pooeniu rur z ciep i zimn
wod z lewej strony ma dochodzi rura cie-
pej wody, a z prawej zimnej.
Inne urzdzenia sanitarne
Wymagania dotyczce umiejscowienia i przy-
gotowania podcze do innych urzdze za-
silanych wod s do liberalne, gdy wik-
szo z nich czy si za pomoc wy
elastycznych. Kierujemy si jedynie zasad
uzyskania moliwie krtkich podcze i wy-
godnego dostpu do zaworu odcinajcego.
Jedynie przy doprowadzeniu wody do spucz-
ki sedesu podwieszanego, musimy zapewni
wyprowadzenie przycza w konkretnym miej-
scu. Dlatego z reguy kocowy odcinek insta-
lacji prowadzimy po wierzchu ciany i dopa-
sowujemy wyjcie po zamontowaniu sedesu
obudowa stelaa osoni cae podczenie.
Odpowiednie rury
Tradycyjne instalacje z ocynkowanych rur sta-
lowych praktycznie nie s ju montowane
izastpuj je rury z tworzyw sztucznych lub
miedziane. Pocztkowy odcinek systemu do-
prowadzajcy wod zimn montujemy najcz-
ciej z rur polietylenowych PE o rednicy 25
32 mm, ktre zaciskane s przez dokrcenie
rk nakrtki w zczce, umoliwiajcej po-
czenie z armatur hydrauliczn.
Na dalszych odcinkach o mniejszych red-
nicach wykorzystujemy przewanie rury war-
stwowe PEX-Al-PE, ktre mona monto-
wa zarwno do wody zimnej, jak i ciepej.
Zapewniaj one niewielkie opory przepywu
iatwo ksztatowania przez wyginanie, co eli-
minuje konieczno uywania kolanek igwa-
rantuje stosunkowo niewielk rozszerzalno
ciepln (ok. 0,25 mm na 1 m dugoci rury,
przy rnicy temperatury 10C). Do pocze
wybiera si zczki zaciskane lub zaprasowa-
ne, przy czym te ostatnie mog by montowane
pod jastrychem podogowym.
Mniej popularne gwnie ze wzgldu na
wysze koszty s instalacje z rur miedzia-
nych. Na ich ograniczone stosowanie ma
wpyw rwnie wraliwo korozyjna miedzi
na niektre parametry wody. Rury miedziane
nie powinny by uywane do rozprowadzenia
wody mikkiej o niskim pH (kwanym odczy-
nie), wystpujcej przede wszystkich wrejo-
nach podgrskich oraz zawierajcej dwutle-
nek wgla. Rury miedziane mog by mikkie
mona je wygina itwarde wymagaj-
ce wstawiania ksztatek przy zmianie kierun-
ku przebiegu instalacji. Kolejne odcinki czy
si przez lutowanie kapilarne bd przy uyciu
zczek zaciskowych. W praktyce rury miedzia-
ne wykorzystywane s zwykle przy montau
skomplikowanych i ciasnych odcinkw insta-
lacji oraz na podczeniach do niektrych urz-
dze grzewczych.
Rozprowadzenie instalacji
Rury wodocigowe do wody ciepej izimnej
maj niewielkie rednice, najczciej
1620 mm, mona je wic atwo ukry
wpytkich bruzdach wykutych w cianie, po-
prowadzi pod pokryciem podogowym lub
osoni ekranem razem z rurami kanalizacyj-
nymi.
W nowych instalacjach decydujemy si
najczciej na rozprowadzenie rur w systemie
mieszanym, z jednym lub dwoma rozdzie-
laczami oraz trjnikami w poszczeglnych
wntrzach. Naodgazieniach zrozdzielacza
montuje si wokrelonych miejscach trj-
niki pozwalajce na doprowadzenie wody
Sposoby ukadania rur wodocigowych:
wukadzie rozdzielaczowym (a) i trjnikowym (b)
f
o
t
.
W
i
e
l
a
n
f
o
t
.
W
a
v
i
n
a
b
Rury stosowane w domowych instalacjach
wodnych: z tworzyw sztucznych (a) i miedziane (b)
a
b
Elastyczne we
przyczeniowe
uatwiaj
doprowa-
dzenie wody
do sanitariatw.
Dostpne s
wrozmiarach
od 3/8 cala
do 2 cali
f
o
t
.
O
r
a
s
f
o
t
.
A
r
k
a
do urzdze sanitarnych. System ten spraw-
dza si zwaszcza w rozlegych instalacjach,
wktrych punkty poboru wody s znacznie
od siebie oddalone oraz gdy rury prowadzo-
ne s wpododze. Przy niewielkiej odlego-
ci pomidzy wyprowadzeniami rur, mona
te wykorzysta tzw. trjniki ustalone, po-
zwalajce na bezporednie poczenie pomi-
dzy kolejnymi kocwkami. Wwczas rury
prowadzone s wcianie poziomo na wyso-
koci baterii. Warto zanotowa ich przebieg,
aby przy osadzaniu np. pki czy uchwytu
narcznik ich nie uszkodzi.
Prace przy ukadaniu instalacji wodnej
rozpoczynamy od wytyczenia linii jej prze-
biegu pomidzy punktami poboru i rdem
zasilania hydroforem lub wodomierzem.
Trasa przebiegu powinna by jak najkrt-
sza, aby nie powodowa nadmiernych spad-
kw cinienia. Najprostszym rozwizaniem
jest poprowadzenie rur w kanaach przypo-
dogowych, wktrych zmieszcz si te rury
kanalizacyjne. Jedynie krtkie odcinki do-
prowadzajce wod do przyborw ukada si
wbruzdach pod tynkiem. W domach pod-
piwniczonych, rury mona ulokowa pod
sufitem wpiwnicy, a podczenia wykona
przez otwory wykute wstropie.
Monta
Najwygodniejsze w ukadaniu i najczciej wy-
bierane s plastikowe rury warstwowe, ktre
mona dowolnie wygina, co znacznie uatwia
ich uoenie i ogranicza liczb potrzebnych z-
czek i kolanek. Ich zaleta jest poza tym monta
bez uycia specjalistycznych narzdzi i moli-
wo wielokrotnego demontau pocze zaci-
skanych.
Zczki zaciskane montuje si, zaczyna-
jc od sfazowania wewntrznej krawdzi rury,
couatwia wciniecie jej w zczk z piercie-
niami uszczelniajcymi. Przed zoeniem, ko-
niec rury naley pokry past polizgow
(wostatecznoci pynem do mycia naczy),
izaznaczy flamastrem zalecan przez pro-
ducenta gboko wsunicia rury w zczk.
Narur zakada si nakrtk oraz piercie za-
ciskowy, a po wciniciu rury na zaznaczon
gboko dokrca nakrtk zaciskow.
Do zaoenia zczek zaprasowanych ko-
nieczne jest uycie specjalnej zaciskarki zna-
pdem rcznym lub elektrycznym, wypo-
saonej w szczki o odpowiedniej rednicy.
Popodczeniu jednego koca rury, rozwija-
my zkrgu potrzebn dugo, ktr mona
odrazu wciska w przygotowane wczeniej
zatrzaskowe uchwyty mocujce. Po odciciu
potrzebnego odcinka najlepiej uy do tego
noyc do rur osadzamy na jej kocu drug
zczk, czc j z trjnikiem lub kolanem
ustalonym.
Rury prowadzone w kanaach instalacyjnych
przytwierdzamy do podoa obejmami za-
trzaskowymi, rozmieszczonymi co ok.1,5m.
Najlepiej od razu zamontowa obejmy podwj-
ne, co pozwoli na rwnolege prowadzenie rur
do ciepej izimnej wody.
Jeli rury maj by ukryte w cianie, to przed
ich osadzeniem naley naoy na nie koszul-
ki ochronne karbowane rury typu peszel, kt-
re umoliwi swobodne wyduanie si rur in-
stalacyjnych pod tynkiem. Rury ciepej wody
i cyrkulacyjne powinny mie otulin cie-
pochronn o gruboci cianki przynajmniej
20mm, co trzeba uwzgldni przy wykonywa-
niu bruzd instalacyjnych.
Przy wyprowadzeniu podej do baterii na-
ciennych, bardzo istotne jest zachowanie wy-
maganego rozstawu rur ciepej i zimnej wody,
a take umieszczenie ich na jednym poziomie.
Najlepszym rozwizaniem jest wykorzystanie
pytki montaowej, gwarantujcej precyzyjne
istabilne zamocowanie rur.
Po zmontowaniu caej instalacji wodocigo-
wej, wskazana jest prba jej szczelnoci. W tym
celu wszystkie wyloty przyczeniowe zamy-
kamy specjalnymi korkami ipowoli napenia-
my instalacj, jednoczenie odpowietrzajc j
wnajwyszym punkcie. Przy prawidowo prze-
prowadzonym tecie, cinienie w instalacji ma
by wysze o50% od cinienia eksploatacyjne-
go (praktycznie do 0,6 MPa). Po sprawdzeniu
szczelnoci instalacji, rury zakrywa si warstw
tynku, aotwory przyczeniowe zalepia kor-
kami. Naley je pozostawi do czasu wyko-
czenia cian, gdy zapobiegaj one przedosta-
niu si zanieczyszcze do instalacji i uatwiaj
przykrycie ciany wok nich tynkiem lub pyt-
kami ceramicznymi.
109
BUDUJEMY DOM 12/2014
Rozdzielacz zimnej i ciepej wody mona
zamontowa ewentualnie pod stropem w piwnicy
Rury warstwowe nie maj tzw. pamici
ksztatu, czyli po wygiciu nie maj tendencji do
prostowania si. Mona je wygina w doniach.
Przy mniejszych promieniach zaamania powinna
by jednak uywana gitarka lub spryna,
zapobiegajca deformacji cianek, a promie
gicia nie moe by mniejszy, ni piciokrotna
rednica rury
Szczelne zaprasowanie zczki przy pomocy
zaciskarki
Instalacja wodna
f
o
t
.
K
i
s
a
n
f
o
t
.
V
i
e
g
a
Zczki
zaciskowe do rur
miedzianych (a)
iz tworzywa (b) i (c)
a
b
c
f
o
t
.
F
e
r
r
o
f
o
t
.
F
e
r
r
o
f
o
t
.
T
e
c
e
f
o
t
.
R
e
s
p
o
l
Podwjna obejma z wyguszeniem z PVC
do rwnolegego prowadzenia rur z wod zim
iciep
110 BUDUJEMY DOM 12/2014
Sposb odprowadzenia ciekw w nowo bu-
dowanym domu okrelony jest w pozwoleniu
na budow. Jeli zapisany jest w nim obowi-
zek podczenia domu do sieci kanalizacyjnej
musimy dostosowa si do tego wymagania.
W przypadku braku dostpu do takiej sieci, mo-
emy wybra budow szamba bd zdecydo-
wa si na przydomow oczyszczalni ciekw.
Jednak szansa budowy oczyszczalni uzalenio-
na jest od szeregu uregulowa formalno-praw-
nych oraz technicznych, ktrych spenienie nie
na kadej dziace bdzie moliwe.
Zanim jednak cieki odprowadzimy poza
dom, musimy je zebra przez wewntrzn in-
stalacj kanalizacyjn do jednego przewodu
odpywowego.
Prosto do sieci
Szansa podczenia budynku do sieci kana-
lizacyjnej sprawi, e problem pozbycia si
ciekw przestanie dla nas istnie i jedynie
rachunki za ich odprowadzenie bd otym
przypomina.
Przyczenie do sieci kanalizacyjnej
wpostaci tzw. przykanalika wykonu-
je si na podstawie projektu uzgodnione-
go z zarzdc sieci najczciej gminnym
lub miejskim zakadem wodno-kanaliza-
cyjnym. Projekt okrela m.in. miejsce i spo-
sb poczenia z sieci oraz lokalizacj stu-
dzienki rewizyjnej praktycznie nie mamy
wpywu na przebieg podczenia. Poniewa
przycza powstaj najczciej podczas roz-
budowy sieci, sprawy formalne z reguy
przejmuje waciciel sieci, nasze dziaania
sprowadzaj si do podpisania stosownych
dokumentw i wniesienia opaty za przy-
kanalik. Czsto ma ona charakter zrycza-
towany i zawiera rwnie udzia w realiza-
cji inwestycji, co jednak zwalnia waciciela
posesji od naliczenia przez gmin tzw. opa-
ty adiacenckiej (od wzrostu wartoci nieru-
chomoci w wyniku rozbudowy infrastruk-
tury).
Koszty odprowadzenia ciekw okrela-
ne s na podstawie iloci zuywanej wody,
pobieranej z instalacji wodocigowej (prze-
citnie 57 z/m
3
). W przypadku uywania
wody niewracajcej do kanalizacji (np. sto-
sowanej do podlewania ogrodu), warto po-
stara si o zaoenie drugiego wodomierza,
zliczajcego wod tzw. niekanalizacyjn,
cho nie zawsze bdzie to moliwe.
Oczyszczalnia
Kiedy mona budowa?
O moliwoci budowy przydomowej oczysz-
czalni ciekw decyduj przede wszystkim
BUDUJEMY BEZ B}DW B
3
Kady dom musi zosta wyposaony w sprawnie
dziaajc instalacj, odprowadzajc cieki
zewszystkich sanitariatw, pralki i zmywarki.
Optymalne rozplanowanie i uoenie rur
skomplikowane nie jest, ale wymaga fachowej wiedzy
idowiadczenia, nieatwo bowiem ustrzec si wielu
bdw. Problematyczne bywa rwnie odprowadzenie
ciekw z domowej instalacji. Jeli w pobliu istnieje
sie kanalizacyjna, sprawa jest prosta. Jeeli jej
nie ma, pozostaje zbudowanie oczyszczalni ciekw
lubszamba.
Cezary Jankowski
Co zrobi
ze ciekami
f
o
t
.
E
k
o
b
u
d
e
x
Doprowadzenie wody
do budynku97
Instalacja wodna104
Kanalizacja, szambo,
oczyszczalnia ciekw
Kanalizacja, szambo, oczyszczalnia ciekw
111
uregulowania formalno-prawne, dotycz-
ce konkretnej nieruchomoci. Lokalne wa-
dze samorzdowe ustalaj, w jaki sposb maj
by gromadzone i odprowadzane cieki z go-
spodarstw domowych na okrelonym terenie.
Teregulacje prawne zamieszczane s w miej-
scowym planie zagospodarowania przestrzen-
nego (MPZP) lub w formie uchway samorz-
du gminy. Powysze dokumenty dostpne s
w urzdzie gminy i przed podjciem decyzji
ozaoeniu oczyszczalni, koniecznie trzeba
si z nimi zapozna. Jeli oczyszczalnia bdzie
powstawa w ramach jednego przedsiwzicia
inwestycyjnego z budynkiem mieszkalnym,
to w dokumentacji projektowej powinien te
znale si jej projekt oraz lokalizacja na pla-
nie zagospodarowania dziaki. W takim przy-
padku pozwolenie na budow domu obejmuje
oczyszczalni i niepotrzebne s inne formal-
noci zwizane z jej urzdzeniem.
Przepisy prawa budowlanego dopuszczaj
realizacj przydomowej oczyszczalni ciekw
na podstawie zgoszenia, jeli dobowy prze-
pyw ciekw nie przekracza 7,5 m
3
. Naley
je zoy w starostwie przynajmniej na 30 dni
przed zamierzonym terminem rozpoczcia
robt. Zgoszenie powinno zawiera conaj-
mniej:
Uwaga na bdy
Brak napowietrzania pionu. W instala-
cji kanalizacyjnej przynajmniej jeden pion
powinien mie naturalne napowietrzenie
wyprowadzone ponad dach. Na pozosta-
ych mona montowa napowietrzacze
samoczynne, niedaleko przyborw sani-
tarnych. Brak napowietrzania prowadzi
do wysysania wody z syfonw irozchodze-
nia si nieprzyjemnych zapachw po ca-
ym domu.
Nieprawidowe zamocowanie rur kanaliza-
cyjnych do ciany. Rury instalacji kanaliza-
cyjnej powinny by stabilnie przytwierdzone
do ciany, zwaszcza w pobliu podczenia
do przyborw oraz w miejscach zmiany kie-
runku przepywu ciekw. Przy intensywnym
przepywie moe bowiem doj do rozcze-
nia si pocze wykonywanych na wcisk.
Uycie rur elastycznych, tzw. harmonij-
kowych. Naley unika pocze przy uy-
ciu takich rur w rejonach o utrudnionym do-
stpie, poniewa do atwo gromadz si
w nich zanieczyszczenia, co moe doprowa-
dzi do niedronoci instalacji kanalizacyjnej.
Podczenie innych odpyww do pozio-
mych odcinkw rur odprowadzajcych
cieki z sedesu. Intensywny ich przepyw
moe powodowa wysysanie wody z innych
syfonw, podczonych do tej samej rury.
Odprowadzenie ciekw z przyborw
znajdujcych si poniej poziomu gruntu
(wpiwnicy). Grozi to cofniciem si ciekw
w razie zatkania odpywu lub gwatownego
wzrostu ich poziomu w sieci kanalizacyjnej
na skutek intensywnych opadw. Dlatego
na odpywie z tych urzdze trzeba zamon-
towa zasuwy zwrotne, uniemoliwiajce
przepyw ciekw w odwrotnym kierunku
lub co jest rozwizaniem pewniejszym
podczy urzdzenia do pompy cieko-
wej przetaczajcej je wyej.
Niewaciwe poczenia rur i ksztatek.
Poczenia te musz zapewnia wsposio-
we ustawienia elementw, bez napre wy-
ginajcych zcze. W przypadku problemu
z uzyskaniem podanego kta zaamania
instalacji, zamiast typowych kolanek, nale-
y zaoy kolanko nastawne, umoliwiaj-
ce jego pynn regulacj.
BUDUJEMY DOM 12/2014
Podczenie domowej instalacji do miejskiej sieci kanalizacyjnej
Wymagane przepisami minimalne odlegoci przydomowej oczyszczalni ciekw od ogrodzenia,
studni i budynkw, znajdujcych si na dziace
co najmniej 15 m od studni
(osadnik gnilny) i 30 m
(drena rozsczajcy)
nie mniej ni 5 m od budynku
(drena rozsczajcy)
nie mniej
ni 2 m od
granicy
dziaki
i 3 m od
drogi
osadnik gnilny
studnia
drena rozsczajcy
kana uliczny
przykanalik
przycze kanalizacyjne,
gdy jest na nim studzienka
przycze kanalizacyjne,
gdy nie ma na nim studzienki
poziom kanalizacyjny
pion kanalizacyjny studzienka
rewizyjna
ogrodzenie
112
BUDUJEMY BEZ B}DW B
3
BUDUJEMY DOM 12/2014
plan lokalizacji tego obiektu na mapie za-
sadniczej dziaki;
dokumentacj techniczn oczyszczalni
wraz z certyfikatem dopuszczenia do uyt-
ku;
owiadczenie o prawie dysponowania nie-
ruchomoci.
Istotnym ograniczeniem w moliwoci bu-
dowy oczyszczalni przydomowych jest rw-
nie konieczno zachowania wymaganych
odlegoci od granicy dziaki, budynku oraz
uj wody (studni). Szczeglnie trudnym do
spenienia warunkiem jest utrzymanie odle-
goci 30 m midzy studni a miejscem odpro-
wadzenia ciekw (cigiem drenarskim, stud-
ni chonn), co w przypadku maych dziaek
w praktyce eliminuje szans na tak inwesty-
cj.
Nie na kadym gruncie
Spenienie wymaga formalno-prawnych nie
oznacza, e bez problemu mona bdzie wy-
budowa oczyszczalni, gdy to warunki wod-
no-gruntowe na dziace zadecyduj o kosztach
i opacalnoci jej sporzdzenia oraz dobo-
rze rodzaju systemu oczyszczania ciekw.
Podstawowy problem zwizany z urzdze-
niem takiego obiektu to zagospodarowanie
ju po oczyszczeniu duej objtoci ciekw.
Musz one pozosta w granicach nieruchomo-
ci, aodprowadzenie poza obszar dziaki wy-
maga uzyskania pozwolenia wodno-prawnego
i nie zawsze bdzie realne. W korzystnych wa-
runkach gruntowych oczyszczone cieki prze-
sikaj do gleby podobnie jak woda deszczo-
wa i nie ma potrzeby jej odprowadzania.
Optymalne warunki do budowy oczyszczalni
to grunt przepuszczalny o poziomie wd grun-
towych poniej 2 m. Na takim podou mona
Uwaga na bdy
Umieszczenie szamba zbyt daleko od ogro-
dzenia posesji. Zbiornik bezodpywowy naj-
lepiej zlokalizowa w takim rejonie, aby od-
bir ciekw nie wymaga wjazdu beczkowozu
na teren posesji. Dobrym rozwizaniem jest
zamontowanie w ogrodzeniu przycza do
rury sscej wozu asenizacyjnego, co pozwo-
li te na oprnianie szamba podczas naszej
nieobecnoci. Rura powinna by uoona ze
spadkiem w kierunku szamba, co umoliwi
samoczynne ciekanie resztek z rury sscej
i zapobiegnie rozchodzeniu si nieprzyjem-
nych zapachw.
Nieodpowiednie prowadzenie pionw
kanalizacyjnych i kanaw wentylacyj-
nych. Przewody te naley ukada rwnole-
gle, co uatwi ich obudowanie i wyprowadze-
nie ponad dach odcinka napowietrzajcego.
Unikniemy wtedy koniecznoci wykonania do-
datkowego przejcia przez poa dachu iza-
pewnienia jego starannego uszczelnienia.
Uoenie ogrzewania podogowego w po-
bliu wypustw podogowych. W miejscach
tych nie mona ukada podogwki, gdy
powoduje ona szybkie odparowanie wody
zsyfonu i w efekcie przenikanie nieprzyjem-
nych zapachw. Takiego ogrzewania nie na-
ley rwnie ka pod syfonami brodzikw
i wanien.
Brak trjnikw rewizyjnych na pionach ka-
nalizacyjnych w pobliu odprowadzenia
ciekw do instalacji zewntrznej. Wstre-
fach tych naley zamontowa czyszczaki (trj-
niki rewizyjne), dajce szans na udronienie
rur w razie ich zapchania. Przy dugich od-
prowadzeniach, do szamba czy oczyszczal-
ni ciekw, warto urzdzi blisko domu stu-
dzienk rewizyjn, tzw. kinet, ktra uatwi
czyszczenie instalacji.
Oczyszczalnia z drenaem rozsczajcym (a). Przekrj przez dren (b), sposb uoenia drenw (c)
a
b c
osadnik gnilny
studzienka
rozprowadzajca
(rozdzielajca)
perforowane rury
drenaowe
zwierciado wody gruntowej
wir
kominek wentylacyjny
(napowietrzajcy)
min. 1,5 m
min. 35 cm
perforowana rura
drenaowa
warstwa
wiru
geowknina
Monolityczny zbiornik
(o pojemnoci 2200 lub
3600 l) z polietylenu,
do przydomowej
oczyszczalni ciekw
ze zoem biologicznym
i osadem czynnym.
W zalenoci od
liczby mieszkacw
dostpne s systemy
jedno-, dwu-, trzy- lub
czterozbiornikowe
Wntrze
zbiornika
oczyszczalni
ze zoem
biologicznym
f
o
t
.
J
F
C
f
o
t
.
P
r
o
x
zaoy stosunkowo tani i wygodn w uyt-
kowaniu oczyszczalni z drenaem rozs-
czajcym. Zajmuje ona jednak do du
powierzchni (ok. 100 m
2
dla 4-osobowej
rodziny) dreny co prawda schowane s
wgruncie, ale ograniczaj w pewnym stop-
niu swobod zagospodarowania dziaki
nie powinny nad nimi przebiega podjazdy,
a gboko korzenic si rolinno mona
sadzi w odlegoci powyej 3 m. Jeli po-
ziom wd gruntowych jest wysoki, to dreny
musz by uoone w warstwie filtracyjnej,
w formie nasypu owysokoci zapewniajcej
odstp przynajmniej 1,5m midzy rur dre-
narsk anajwyszym poziomem wd grun-
towych.
Na maych dziakach o niekorzystnym wa-
runkach wodno-gruntowych alternatywnym
rozwizaniem bd oczyszczalnie ze zo-
em biologicznym lub sekwencyjne (SBR).
Proces oczyszczania w tych systemach wy-
maga doprowadzenia energii elektrycznej,
koniecznej do zasilania pomp i napowie-
trzaczy, a zainstalowane urzdzenia mecha-
niczne wpywaj na wiksz ich awaryjno.
Zajmuj jednak mao miejsca, a oczyszczo-
ne cieki mona odprowadza bezporednio
do wd powierzchniowych (rzeki, jeziora)
bd studni chonnej. Bardzo dobr zdol-
noci oczyszczania ciekw charakteryzu-
j si te oczyszczalnie rolinne, wktrych
rol zoa biologicznego peni system korze-
niowy odpowiednio dobranych gatunkw
rolin. Wporwnaniu z systemem drenau
rozsczajcego, zajmuj dwa razy mniejsz
powierzchni, ale s do kapryne w dzia-
aniu, zwaszcza przy nierwnomiernym do-
pywie ciekw.
Wszystkie rodzaje oczyszczalni wymagaj
okresowego (przecitnie raz w roku) usuwania
osadw staych ze zbiornika wstpnego, ewen-
tualnie czyszczenia lub wymiany wkadw fil-
tracyjnych, a w oczyszczalniach wyposaonych
w urzdzenia mechaniczne biecej ich kon-
serwacji. Okres eksploatacji oczyszczalni wy-
nosi przecitnie 1520 lat i po tym czasie ko-
nieczna moe by wymiana z filtracyjnych
ibiologicznych, przeoenie drenw rozscza-
jcych.
Skazani na szambo
Jeli nie mamy innej moliwoci pozbycia
si ciekw, pozostaje nam zamontowanie
szczelnego zbiornika na nieczystoci, ktry
bdzie okresowo oprniany przez firm ase-
nizacyjn. Warto jednak pamita, e gmina
ma prawo odmwi zgody na budow szam-
ba, jeeli plany gminy przewiduj przycze-
nie naszej dziaki do sieci kanalizacyjnej.
Dobr wielkoci zbiornika zaley od po-
jemnoci wozw asenizacyjnych, dziaa-
jcych wrejonie przewanie 810m
3
.
Dla4-osobowej rodziny oznacza to zamawia-
nie usugi wywozu nie czciej, ni raz na
miesic. Jednorazowy przyjazd takiego wozu
to, w zalenoci od regionu, 140200z.
Mniejszy zbiornik bdzie wymaga czstsze-
go oprniania (przy tych samych kosztach
wywozu), azazbyt duy zapacimy niepo-
trzebnie wicej.
Uwaga! Zbiornik musi mie certyfikat
szczelnoci, nie mona wic kupowa dowol-
nego zbiornika, oferowanego przez lokalne wy-
twrnie. Wcelu kontroli stopnia napenie-
nia powinien by on wyposaony w widoczny
Oczyszczalnia ze zoem biologicznym
Monta zbiornika na szambo wytworzonego
zlaminatu
Monta betonowego zbiornika na szambo.
Osadzenie zbiornika w wykopie (a), przyklejenia
pyty wierzchniej (b) i kominkw (c)
113
BUDUJEMY DOM 12/2014
a
b
c
f
o
t
.
M
i
c
i
s
k
i
f
o
t
.
S
z
a
m
b
o
E
k
o
Kanalizacja, szambo, oczyszczalnia ciekw
zoe
biologiczne
osadnik
gnilny
114
BUDUJEMY BEZ B}DW B
3
BUDUJEMY DOM 12/2014
zzewntrz wskanik napenienia lub system
sygnalizacji, gdy poziom ciekw zblia si
do grnej granicy. Niezbdne jest rwnie jego
odpowietrzanie w postaci rury wyprowadzo-
nej ponad poziom terenu, przy czym nie po-
winna by ona umieszczona bliej, ni 5 m od
okien idrzwi budynku. Ten warunek nie obej-
muje pomieszcze nieprzeznaczonych na sta-
y pobyt ludzi, np. kotowni i garau. Przy za-
sypywaniu zbiornika trzeba zwrci uwag
na to, aby woda opadowa nie przedostawaa
si dorodka. Dlatego wok pokrywy naley
utworzy niewielkie wzniesienie.
Jaki zbiornik wybra?
Gotowe. Najpopularniejsze s zbiorniki el-
betowe. S atwe w montau, wystarczy jedy-
nie opuci je do przygotowanego wczeniej
wykopu, nie wymagaj te dodatkowego tzw.
dokotwienia i docienia. Gboko posado-
wienia musi wynika z zapewnienia wymaga-
nego spadku dla rury odprowadzajcej cieki,
a jego lokalizacj okrela plan zagospodaro-
wania dziaki, doczony do projektu domu.
Zbiorniki betonowe s trwae, odporne na ko-
rozj iuszkodzenia mechaniczne, adodatko-
wo zaimpregnowane su bezawaryjnie na-
wet 30lat. Na rynku znajdziemy take rzadziej
stosowane zbiorniki ztworzyw sztucznych
ilaminatw. Do ich niewtpliwych zalet na-
le lekko, dua szczelno i odporno na
agresywne rodowisko chemiczne. Niestety s
podatne nauszkodzenia mechaniczne i pro-
blemy zestabilnoci (w przypadku wyso-
kiego poziomu wd gruntowych). S rwnie
drosze od betonowych.
Betonowane. Betonowanie zbiornika na
miejscu to kolejne rozwizanie. Prace przepro-
wadza si na podstawie indywidualnego pro-
jektu, ktry moe zakada nietypowe kszta-
ty irozmiary zbiornika. Dodatkow zalet
jest brak koniecznoci angaowania cikiego
sprztu, wic prace mog by prowadzone na-
wet w miejscach, doktrych trudno dojecha.
W wykopie wykonuje si podbudow zpiasku,
anastpnie zbetonu klasy C8/C10 (odpornego
na na dziaanie agresywnego rodowiska che-
micznego). Na zastygym betonie ukada si fo-
li izolacyjn i montuje si zbrojenie, na kt-
re wylewa si waciw warstw betonu (klasa
betonu nie moe by ona nisza ni C30/37).
Dnozbiornika naley pielgnowa przez okres
12tygodni. Do wykonania cian (gruboci
min. 15cm) niezbdne jest deskowanie, we-
wntrz ktrego ustawia si zbrojenie, a potem
Pokrywa szamba wyposaona we wskanik
napenienia i sygnalizator, informujcy
okoniecznoci oprnienia zbiornika
f
o
t
.
P
r
o
b
u
d
Jakie rury?
W obecnie montowanych wewntrznych instalacjach kanalizacyjnych, wykorzystujemy wycz-
nie rury tworzywowe najczciej z PVC, rzadziej z polipropylenu. Zalenie od przeznaczenia,
musimy dobra odpowiedni rednic nominaln rur:
160 mm do uoenia bezporednio w gruncie w odcinkach kanalizacji zewntrznej i podpodo-
gowej (w odrnieniu do rur przeznaczonych do instalacji wewntrznej produkowane s wkolorze
pomaraczowym);
110 mm piony i odprowadzania ciekw zsedesw;
75 mm piony nieodprowadzajce ciekw z sedesw;
50 mm odgazienia do umywalek, wanien, brodzikw, zlewozmywakw;
40 mm krtkie podczenia do pojedynczych umywalek i brodzikw;
32 mm bardzo krtkie podczenia bezporednio do syfonw umywalkowych.
Oprcz rur, produkowany jest bogaty asortyment trjnikw, kolan staych i nastawnych, oraz
dodatkowe akcesoria, takie jak zczki rewizyjne, napowietrzacze i gitkie rury przyczeniowe.
Poniewa przed montaem instalacji kanalizacyjnej trudno z gry przewidzie, jakie kolana
bd nam niezbdne, powinnimy kupi je zpewnym zapasem i o zrnicowanych ktach zaa-
mania. Trzeba te zaopatrzy si w rury o ronych dugociach, gdy np. 3-metrowa rura po
skrceniu do 1,5 m pozostawi bezuyteczny odpad, pozbawiony kielicha poczeniowego.
Przekrj szamba (betonowego) wykonywanego na miejscu
Niskoszumowe rury kanalizacyjne z PVC
f
o
t
.
P
i
p
e
l
i
f
e
zbrojenie
wcianach
bocznych
chudy beton
piasek
betonowa
pyta
zbrojeniowa
folia izolacyjna
grunt rodzimy
betonuje mieszank o tej samej klasie, co dno
zbiornika. Pamitajmy, aby przygotowa otwr
na przewd kanalizacyjny, ktrym cieki bd
spyway do zbiornika, a w pycie przykrywa-
jcej zbiornik otwr na waz. Wszystkie po-
czenia oraz wntrze zbiornika naley dodat-
kowo uszczelni specjalistyczn wodoszczeln
mas, a cay zbiornik dwukrotnie pomalowa
przeznaczonym do tego impregnatem, powo-
k bitumiczn lub substancj zabezpieczaj-
c konstrukcj przed wilgoci. Powyschniciu
wszystkich warstw izolacji, zbiornik mona za-
sypa. Nie wymaga on dodatkowego kotwienia,
poniewa masa mieszanki betonowej sprawia,
e cinienie wd gruntowych nie jest w stanie
wyprze go z wykopu.
Kanalizacja wewntrzna
Zapewnienie odprowadzenia ciekw od po-
szczeglnych urzdze wymaga zamontowa-
nia systemu rur tworzcych piony oraz tzw.
podejcia prawie poziome odcinki pod-
czeniowe. Mimo prostej budowy, instalacje
kanalizacyjne do czsto przysparzaj pro-
blemw na skutek zapchania rur bd roz-
chodzenia si nieprzyjemnych zapachw.
Moemy ich unikn, jeli przebieg instalacji
zostanie prawidowo rozplanowany, a mon-
ta starannie wykonany.
Zaplanowanie instalacji
Przy planowaniu montau wewntrznej insta-
lacji kanalizacyjnej musimy uwzgldni wie-
le wymaga zarwno technicznych, jak ieste-
tycznych, czsto trudnych do jednoczesnego
spenienia. W instalacji tej uywane s bo-
wiem rury o duej rednicy, kopotliwe do
ukrycia np. w cianach, a ich ukad musi za-
pewnia grawitacyjny przepyw ciekw.
Niekiedy, ze wzgldu na niekorzystne roz-
mieszczenie przyborw sanitarnych, koniecz-
ne moe by wprowadzenie zestawu pompo-
wego, jeli nie ma moliwoci odprowadzenia
ciekw na zasadzie samospywu. Dlatego pla-
nujc rozmieszczenie urzdze sanitarnych,
musimy bra pod uwag tras doprowadzenia
do nich rur kanalizacyjnych imoliw lokali-
zacj pionw.
Jeli w projekcie budowlanym nie zawar-
to przynajmniej uproszczonego schematu prze-
biegu instalacji kanalizacyjnej, powinnimy za-
sign porady instalatora, ktry okreli, czy
planowane przez nas miejsce ustawienia sede-
su czy wanny zapewni szans odprowadzenia
ciekw. Zdarzaj si bowiem projekty archi-
tektoniczne przewidujce np. umieszczenie a-
zienki nad duym salonem, comoe wymaga
dokonania zmian w konstrukcji stropu czy roz-
stawaniu cian dziaowych.
W domach niepodpiwniczonych o wykona-
niu instalacji kanalizacyjnej powinnimy po-
myle ju na etapie prac konstrukcyjnych,
poniewa rury umieszcza si pod podog par-
teru i po wylaniu posadzki trudno bdzie je
przesun w razie potrzeby. W przypadku roz-
legej instalacji, lepiej zrezygnowa z cze-
nia odlegych punktw odprowadzenia cie-
kw pod podog domu i wyprowadzi je poza Schemat domowej instalacji kanalizacyjnej
115
BUDUJEMY DOM 12/2014
Wymagane przepisami minimalne odlegoci szamba od ogrodzenia, studni, drzwi oraz okien
Kanalizacja, szambo, oczyszczalnia ciekw
nie mniej ni
15 m od studni
dostarczajcej
wod pitn
studnia
szambo
nie mniej ni 2m od drogi,
ulicy lub cigu pieszego
min. 2m
od granicy
dziaki
co najmniej 5 m od okien
idrzwi zewntrznych
jednorodzinnego
budynku mieszkalnego
(z wyjtkiem pomieszcze
nieprzeznaczonych na stay
pobyt ludzi, np. kotowni
igarau)
wywiewka wentylacyjna
wyprowadzona ponad dach,
dostosowana do rednicy pionu
podejcie kanalizacyjne
do umywalki;
rednica 50 mm
podejcie kanalizacyjne
do pralki;
rednica 50 mm
podejcie kanalizacyjne
do miski ustpowej;
rednica 110 mm
podejcie kanalizacyjne
do wanny;
rednica 50 mm
pion kanalizacyjny
przewd odpywowy; rednica 110160 mm czyszczak (rewizja) na pionie kanalizacyjnym
116
BUDUJEMY BEZ B}DW B
3
obrys budynku, czc je w pewnej odlegoci
wjeden odpyw.
W domach podpiwniczonych instalacj ka-
nalizacyjn moemy zaj si dopiero po wy-
budowaniu stanu surowego. W takich (parte-
rowych) obiektach doprowadzenia do pionw
prowadzi si bowiem pod sufitem piwnicy.
Wytyczenie instalacji
Przebiegu instalacji kanalizacyjnej do-
stosowujemy do rozmieszczenia urz-
dze, z ktrych odprowadzane bd cie-
ki. Powinnimy rozpocz od zaznaczenia
miejsc ustawienia przyborw sanitarnych
zwaszcza sedesu, wanny czy brodzi-
ka. Pozwoli to na wstpne ustalenie punk-
tw podczenia syfonw i odpyww oraz
sprawdzenie, czy mona bdzie uzyska
wymagane spadki rur, gdzie umieci trj-
niki i piony. Poniewa rozprowadzenia in-
stalacji dokonujemy w niewykoczonym
domu, musimy bra pod uwag grubo
warstw wykoczeniowych przy wyznacza-
niu wysokoci podczenia. Szczeglnie do-
kadnie powinnimy okreli punkt pod-
czenia rury odpywowej sedesu, gdy dua
rednica rury utrudni ewentualna korekt
jego pooenia.
Najatwiej przebieg instalacji kanalizacyj-
nej wyznaczy poprzez wstpny monta po-
szczeglnych odcinkw i odgazie. Wtym
celu, z kielichw wyjmujemy uszczelki, co
uatwi skadanie i rozkadanie pocze.
Wpierwszej kolejnoci formujemy elemen-
ty pionw i odcinkw o duej rednicy, od-
prowadzajcych cieki z sedesw. Przy
instalacji popularnych sedesw podwiesza-
nych, powinnimy najpierw zamocowa
stela montaowy z odcinkiem rury przy-
czeniowej. Rury instalacji kanalizacyjnej,
zewzgldu na due rednice, prowadzimy
najczciej po wierzchu ciany lub za ekra-
nami maskujcymi. Takie rozwizanie po-
zwala na atwy dostp, w razie jej awarii.
Jedynie ciesze rury odprowadzajce cieki,
np. z umywalek, umieszczamy wbruzdach
przykrytych tynkiem. Niekiedy zachodzi
konieczno ulokowania rury odpywowej
pod pokryciem podogowym, ale wtedy po-
winna by ona przykryta warstw jastrychu
o gruboci przynajmniej 4cm i owinita
elastyczn oson, np. zpianki polietyleno-
wej.
Konieczne zasyfonowanie
Wszystkie urzdzenia podczane do in-
stalacji kanalizacyjnej musz mie tzw. za-
mknicie wodne w postaci syfonu. Dziki
wypenieniu syfonu wod, tworzy ona ko-
rek uniemoliwiajcy przenikanie nieprzy-
jemnych zapachw do wntrza domu. Wse-
desach syfon jest integraln czci tego
urzdzenia (odpowiednio uksztatowany
wewntrzny kana odpywowy), ale inne
przybory sanitarne wymagaj zamontowa-
nia syfonu zewntrznego. Oczywicie ro-
dzaj i wymiar syfonu musi by dostosowa-
ny do odpywu z umywalki czy wanny, co
te musimy uwzgldni przy rozplanowa-
niu instalacji kanalizacyjnej, szczeglnie
gdy rura odpywowa bdzie zamocowana
w cianie pod tynkiem. Typowa wysoko
jej wyprowadzenia dla zlewozmywakw
iumywalek wynosi ok. 50 cm nad wyko-
czon podog, ale w pewnym zakresie sy-
fon mona dopasowa do innego wymiaru.
Syfony do wanien z reguy atwo podczy
do rury odpywowej, gdy umoliwiaj one
wielokierunkow regulacj ustawienia wy-
BUDUJEMY DOM 12/2014
Stela podtynkowy do mocowania sanitariatw umoliwia ukrycie rur w obudowie
Decydujc si na paski brodzik, musimy
najpniej na etapie wykonywania posadzki
zdecydowa oumieszczeniu w niej rur
odprowadzajcych brudn wod do kanalizacji
(a) lub wybra stela podtynkowy ze ciennym
odpywem (b)
f
o
t
.
R
o
c
a
a
b
f
o
t
.
G
e
b
e
r
i
t
f
o
t
.
G
e
b
e
r
i
t
f
o
t
.
R
o
c
a
f
o
t
.
G
e
b
e
r
i
t
f
o
t
.
G
e
b
e
r
i
t
BUDUJEMY DOM 12/2014
117
Kanalizacja, szambo, oczyszczalnia ciekw
lotu. Trzeba jednak zwr uwag, czy na
drodze odpywu nie bd przeszkadza np.
nki, na ktrych stoi wanna.
Zarwno przy podczeniu wanny, jak
ibrodzika warto wprowadzi syfony po-
zwalajce na czyszczenie ich od gry, dziki
czemu unikniemy kopotliwego demontau
obudowy w razie ich zapchania.
Jak montowa?
Cho monta instalacji kanalizacyjnej pro-
wadzony jednoczenie z instalacj wodn
z reguy zlecamy hydraulikowi, to jednak
warto wiedzie, jak prawidowo powinien
by on zrealizowany. Wstpny monta in-
stalacji kanalizacyjnej pozwala na dopaso-
wanie trasy jej przebiegu, jak te na wyzna-
czenie miejsc zamocowania rur.
Przy ustalaniu rozmieszczenia rur, po-
winnimy przestrzega zasady zachowania
przynajmniej 2 nachylenia odcinkw rur
w kierunku odpywu (spadek 2 cm na 1 m
dugoci) i prowadzenia instalacji z moli-
wie najmniejsz liczba zaama. uki o k-
cie zaamania ok. 90 (zwaszcza w miej-
scach trudno dostpnych) naley skada
zdwch kolan o kcie zaamania 45, a nie
montowa jednego o zaamaniu pod katem
prostym.
W adnym razie nie moe wystpowa
winstalacji zmniejszenie rednicy rury
wkierunku odpywu redukcje ich prze-
kroju mona montowa jedynie przy przej-
ciu ze rednicy mniejszej na wiksz.
Powinnimy te zwrci uwag na za-
chowanie zalecanej maksymalnej dugo-
ci odgazienia od pionu. Nie powinna ona
przekracza 3 m, a przy wikszych odlego-
ciach moe by konieczne zamontowanie
na kocu odgazienia dodatkowego zaworu
napowietrzajacego.
Gdy ustalimy ju wstpny przebieg insta-
lacji, demontujemy prowizoryczne pocze-
nia i w kielichach przywracamy uszczelki.
Monta ostateczny rozpoczynamy od miej-
sca poczenia instalacji wewntrznej z od-
prowadzeniem do sieci zewntrznej.
Wykonanie poszczeglnych pocze po-
lega na wciniciu (tzw. bosego koca rury
czy ksztatki) w kielich drugiego elementu.
Przed poczeniem, wntrze uszczelki oraz
koniec rury smarujemy past polizgow.
Uwaga! Nie wolno stosowa adnych
smarw czy tuszczy, gdy spowoduj one
zniszczenie uszczelki.
Rury, ktre przy montau wymaga-
y skrcenia powinnimy sfazowa na ob-
citym kocu pod ktem ok. 30. Krawd
ipowierzchnia stokowa maj by gadkie
irwne na caym obwodzie. Naley te za-
znaczy gboko osadzenia koca rury
wkielichu, tak aby zachowa ok. 5 mm
luzu od czoa rury do dna kielicha.
Poziome i pionowe odcinki rur musimy
przytwierdzi do podoa za pomoc spe-
cjalnych obejm. W pionie rury mocujemy
co 23 m, a w pobliu osadzenia trjnikw
w poziomie co ok. 1,5 m oraz wmiejscach
podczenia odpyww z przyborw sani-
tarnych.
Kontrola szczelnoci zmontowania insta-
lacji kanalizacyjnej jest trudna i w praktyce
zakada si, e nie powinny wystpi ad-
ne nieszczelnoci. Niemniej przed ostatecz-
nym zakryciem rur kanalizacyjnych ekra-
nami czy tynkiem, warto przeprowadzi
prb odprowadzenia wody z poszczegl-
nych przyborw, co pozwoli na wykrycie
ewentualnych przeciekw w strefie wod-
nej przekroju rur. Jednak oprcz wycieku
wody, nieszczelna instalacja moe powodo-
wa wydostawanie si nieprzyjemnych za-
pachw, ale lokalizacja takiej usterki jest
praktycznie niemoliwa i w razie podejrze-
nia jakiego odcinka, naley go rozebra
izmontowa na nowo. Syfon do brodzika (a), umywalki (b) i wanny (c)
f
o
t
.
P
r
a
k
t
i
k
e
r
a
b
c
Pralnia w piwnicy, z wpustem podogowym i przepompowni ciekw do instalacji podpodogowej
Obejmy do pionw kanalizacyjnych redukuj
drgania i tumi dwiki
f
o
t
.
K
e
s
s
e
l
f
o
t
.
R
e
h
a
u
BUDUJEMY DOM 12/2014 118
Domy jednorodzinne
to nie tylko
budynki murowane
w tradycyjny sposb.
Na czym polegaj
i czym wyrniaj
si alternatywne
technologie? Dla jakiej
grupy inwestorw
i dlaczego s one
atrakcyjne?
PRZEGLkD RYNKU
Alternatywne
technologie
budowlane
Alternatywne, czyli jakie?
Najczciej stosowane alternatywne techno-
logie budowy s nastpujce:
szkielet drewniany, tzw. kanadyjski;
szkielet stalowy;
domy z bali;
tracony szalunek z pyt zrbkowo-cemen-
towych z ociepleniem, wypeniany betonem
(beton tworzy rdze nony);
ksztatki styropianowe wypeniane mie-
szank betonow (ksztatki s szalunkiem
traconym i ociepleniem);
prefabrykowane, czyli przygotowane w fa-
bryce, ciany z lekkiego betonu na kruszy-
wie keramzytowym.
ciany z keramzytobetonu zawsze s pre-
fabrykowane. Konstrukcje szkieletowe oraz
z bali mog za zosta przygotowane w hali
produkcyjnej, a na budowie jedynie zoo-
ne w cao, ale rwnie dobrze domy w tej
technologii da si te wykona na placu bu-
dowy. Natomiast pyty zrbkowo-cemento-
we i ksztatki styropianowe przywozi si na
miejsce i z nich skada szalunek.
Co daje prefabrykacja?
Domy prefabrykowane to w wiadomoci
wikszoci Polakw budynki z wielkiej py-
ty brzydkie, pozbawione indywidualne-
go charakteru i bardzo zej jakoci. Jednak
wspczesne technologie prefabrykacji nie
maj z nimi nic wsplnego.
Obecnie mona zrealizowa kady budy-
nek wedug indywidualnego projektu. Rzecz
nie polega na tym, by postawi cae osiedle
identycznych domw, lecz by jak najwik-
sz cz prac zrealizowa w hali fabrycz-
nej. Na placu budowy jedynie skada si wy-
konane wczeniej elementy.
Dziki przeniesieniu wykonawstwa do fa-
bryki:
mona korzysta z maszyn dajcych nieosi-
galn w innych warunkach jako wykonania;
za pogoda (deszcz, mrz, nieg) nie wstrzy-
muje pracy;
Aleksander Rembisz, Jarosaw Antkiewicz
Niestandardowe
budowanie
f
o
t
.
F
i
n
n
d
r
e
w
n
o
Alternatywne technologie budowlane
BUDUJEMY DOM 12/2014 119
elementy budynku powstaj znacznie
szybciej;
przygotowanie elementw mona rozpo-
cz jeszcze przed uprawomocnieniem si
pozwolenia na budow. Wystarczy mie
projekt;
czas potrzebny na ich wytworzenie mo-
na cile okreli;
dokadne koszty s znane z gry.
Prefabrykacja ma te pewne wady:
transport duych i cikich elementw
w miejsce oddalone od zakadu produkcyj-
nego jest kosztowny;
na niektre dziaki trudno wjecha du-
ym samochodem ciarowym z dwigiem;
po wykonaniu elementw nie da si ju ich
zmieni. Przy tradycyjnych metodach mona
jeszcze na etapie budowy np. przesun drzwi
i okna, podnie ciank kolankow itp.
Ile to kosztuje?
Koszty wzniesienia domu murowanego tra-
dycyjnie oraz w technologiach alternatyw-
nych s obecnie zblione. Jednak w przyszo-
ci technologie alternatywne bd relatywnie
tanie. To zjawisko ma kilka przyczyn.
Tradycyjne murowanie wymaga due-
go wysiku od wykonawcw i jest czaso-
chonne. A robocizna cigle droeje. To
zjawisko ju teraz wietnie wida w bogat-
szych od nas krajach, np. w Niemczech.
Przerzucenie jak najwikszej czci pracy
na maszyny w fabryce, a za to ograniczenie
liczby pracownikw na placu budowy sta-
je si po prostu opacalne. Czsto te kupno
nawet droszego materiau, ale pozwalaj-
cego przyspieszy i uproci prace, jest bar-
dziej uzasadnione ekonomicznie. Typowym
przykadem s nakadane z agregatu gotowe
masy tynkarskie.
Rosnce wymagania odnonie jakoci
budynkw coraz trudniej speni w techno-
logii tradycyjnej. Nowe domy musz mie
coraz lepsz izolacyjno ciepln. Wymaga
si te poprawy szczelnoci powietrznej
przegrd, bo bez tego stosowanie np. wen-
tylacji mechanicznej z odzyskiem ciepa
po prostu traci sens. Wiele alternatywnych
technologii jest (w porwnaniu z tradycyj-
nymi) po prostu superenergooszczdnych
w domu szkieletowym albo wznoszonym
z ksztatek styropianowych bez kopotu zej-
dziemy ze wspczynnikiem U cian poniej
0,15 W/(m
2
K), a przegroda wcale nie bdzie
gruba. Znacznie atwiej jest te zapewni
szczelno i wyeliminowa mostki cieplne.
W domach tradycyjnych te da si to zrobi,
ale wykonawcy musz mie wysokie kwalifi-
f
o
t
.
P
r
a
e
f
a
S Alternatywne technologie pozwalaj skrci czas budowy do kilku tygodni
ZDANIEM EKSPERTA
Jaka jest trwao drewnianych konstrukcji prefabrykowanych? Co
wpywa na trwao takich budynkw?
Trwao prefabrykowanych domw drewnianych mona pki co oceni
tylko na podstawie dowiadcze krajw, gdzie takie domy budowane s znacz-
nie duej ni w Polsce i maj swoj zasuon renom, co przekada si na
ich udzia w oglnym wolumenie budowanych domw.
W Skandynawii udzia domw prefabrykowanych drewnianych w oglnej licz-
bie stawianych domw jednorodzinnych siga 80%. W Niemczech i Austrii
udzia ten jest mniejszy, lecz wynosi (w poszczeglnych landach) od 10 do
25%. W Polsce udzia takich budynkw w oglnej iloci domw szacuje si
na ladowym poziomie 12%.
Firmy polskie, stosujce t technologi produkcji domw (jest ich w Polsce kilkanacie) gros
swojej produkcji wysyaj na eksport (gwnie Niemcy, Austria i kraje skandynawskie), co wyma-
ga uzyskania odpowiednich certyfikatw instytutw europejskich. Uzyskanie EAT (Europejska
Aprobata Techniczna) lub Certyfikatu Zachodniego Instytutu Kontroli Jakoci wymaga stosowa-
nia wymagajcego reimu technologicznego w produkcji prefabrykatw oraz stosowania mate-
riaw i wyrobw najwyszej jakoci.
Produkcja prefabrykatw w maksymalnym moliwym zakresie (kompletne ciany z wstawion
stolark okienn, wykonana warstwa elewacyjna poza ostatni warstw tynku, wyszpachlowa-
ne powierzchnie wewntrzne cian, gotowe ocieplone panele stropowe i dachowe itd.) w dobrze
wyposaonych i ogrzewanych halach fabrycznych, w poczeniu z opisan wyej certyfikacj pro-
dukcji, wymagajc staej kontroli jakoci to czynniki majce zasadniczy wpyw na uzyskanie
moliwie najwyszego parametru trwaoci budynkw wykonanych tak metod.
W umowach na realizacj domw w tej technologii, dajemy gwarancj na konstrukcj na 30 lat.
Faktyczna trwao przy zachowaniu reimu technologicznego w produkcji i montau domw
oraz przy dbaoci uytkowania o utrzymywanie waciwych parametrw cieplno-wilgotnocio-
wych jest o wiele, wiele wiksza.
Budynki wykonane w technologii szkieletu drewnianego w wersji niemieckiej Fachwerk zwanej
w Polsce murem pruskim stoj u nas od kilkuset lat (na lsku, w Wielkopolsce, na Pomorzu) i s
dalej uytkowane. W Niemczech najstarsze domy w tej technologii istniej od prawie 1000 lat, a obec-
na technika wykonywania domw ma si do tej sprzed wiekw tak, jak komputer do liczyda.
Kazimierz Cios
prezes zarzdu
VARIOHAUS PL
Sp. z o.o.
Przegld rynku
Poszycie wodoodporne pyty
OSB 3, mfp, wirowe V-100, sklejka
wodoodporna, pyty Fermacell.
Usztywniaj szkielet i stanowi
podoe pod okadziny elewacyjne oraz
ewentualne docieplenie
Folia wiatroizolacyjna
Elewacja oblicwka
z desek drewnianych,
siding lub inne
okadziny elewacyjne
mocowane do
poszycia z desek;
opcjonalnie styropian
ryflowany jako
warstwa izolacyjna
dla BSO
Ruszt drewniany
lub stalowy
mocowany
od wewntrz
stanowi
poszycie dla
suchych tynkw
wewntrznych
Folia paroizolacyjna
Belka podwalinowa
element poziomy,
do ktrego mocuje si
supy
Ocieplenie fundamentw
np. z polistyrenu
ekstrudowanego XPS;
ocieplenie nie jest
potrzebne w domach
bez piwnicy, konieczne
w domach
podpiwniczonych
Pozioma izolacja przeciwwilgociowa
fundamentw podwjny pas papy
lub folii hydroizolacyjnej, ktry oddzieli
belk podwalinow od betonu
Pionowa izolacja przeciwwodna
fundamentw (masy bitumiczne, papy
itp. w zalenoci od poziomu wd
gruntowych); jest konieczna tylko
w domach podpiwniczonych
ciana konstrukcja szkieletowa ze
supkw drewnianych o przekroju
3,8 x 14 cm w rozstawie 4060 cm;
cianki dziaowe wykonane rwnie
jako szkieletowe z obustronnym
poszyciem z pyt g-k lub
drewnopochodnych
Izolacja termiczna cian np. wena
mineralna, szklana, drzewna, wkna
celulozowe ktre ukada si (lub
wtacza) midzy supami
Dodatkowa izolacja termiczna,
umieszczana pod suchym tynkiem
w polach rusztu ma za zadanie
zwikszy izolacyjno termiczn
przegrody
Pyty OSB stosowane jako podkad
podogowy, przybijane s do belek
stropowych
Folia paroizolacyjna
Izolacja stropu wena mineralna,
szklana, drzewna, wkna celulozowe,
pyty pilniowe porowate ukadane
midzy belkami
Belki stropowe z drewna litego lub
prefabrykowanych belek dwuteowych.
Belka dwuteowa idealnie nadaje
si rwnie do konstrukcji dachw
i cian, a jej nono pozwala
przenosi wiksze ciary na duych
rozpitociach. Dziki maemu
ciarowi wasnemu, monta belek
wymaga mniej czasu, ni w przypadku
belek z penego drewna. Od spodu
stropu robi si tzw. podsufitk
(najczciej z pyt g-k). Belki s wskie
(najczciej 38 mm), za to wysokie
i gsto rozstawione. Odlego
pomidzy nimi zaley od rozpitoci
stropu
Suche tynki wewntrzne pyty g-k
lub drewnopochodne
Belki podogowe
Druciana siatka podtrzymujca
warstw izolacji, ktra jest uoona
midzy belkami podogowymi (nad
przestrzeni wentylacyjn)
Poszycie podogi wykonane z pyt
drewnopochodnych
Folia paroizolacyjna ogranicza
maksymalnie przepyw pary wodnej
z pomieszcze w kierunku izolacji
termicznej
Folia wiatroizolacyjna, ktra
dodatkowo zabezpiecza
podog przed wychodzeniem
r
y
s
.
n
a
p
o
d
s
t
a
w
i
e
w
w
w
.
k
r
o
n
o
p
o
l
.
p
l
Szkieletowe domy drewniane
Alternatywne technologie budowlane
BUDUJEMY DOM 12/2014 121
r
y
s
.
n
a
p
o
d
s
t
.
w
w
w
.
a
m
t
e
c
h
.
c
o
m
.
p
l
Domy o stalowej konstrukcji szkieletowej
Elewacja to najczciej tynk cienkowarstwowy
mineralny. Na ciany moe by uyty w zasadzie
dowolny materia elewacyjny cega klinkierowa
i pytki elewacyjne, siding, PVC, deski lub listwy
drewniane itp.
Na pycie wirowo-cementowej,
ktra poszywa konstrukcj od
zewntrz, mocowane jest ocieplenie:
styropian lub wena mineralna
elewacyjna
Pen sztywno konstrukcji uzyskuje
si poprzez pokrycie cian pyt
wirow lub wirowo-cementow
Pola midzy supkami wypeniane s pytami
z wen szklan gr. 10 cm (lub 14 cm)
o gstoci ok. 12 kg/m
3
Szkielet stalowy zbudowany jest z ceownikw
C 90 i C 140 oraz profili U 90 i U 140
ciany wewntrzne i sufit wykacza si
pytami gipsowo-kartonowymi. We wszystkich
zewntrznych przegrodach budynku pod warstw
tynku umieszcza si warstw paroizolacji
Podwalina
Dach w stanie surowym jest poszyty pyt wirow. Nastpna warstwa to papa, na ktrej ukada si
pokrycie dachwki bitumiczne. Mona rwnie zastosowa pokrycie blach lub blachodachwk w takim
przypadku dwigary osania si foli wiatroizolacyjn, a pokrycie dachu mocowane jest do at drewnianych
Oczep
Konstrukcj non dachw oraz stenia wykonuje si z ceownikw stalowych C 90 i C 140.
Typowy rozstaw dwigarw dachowych to 60 cm. Poddasze uytkowe wymaga zastosowania
ukadu krokwiowo-jtkowego, gdzie krokwie poczone s z belkami stropowymi. W budynku
z dachem krokwiowo-jtkowym wszystkie ciany wewntrzne na poddaszu to wycznie
niezalene od konstrukcji cianki dziaowe. Ocieplenie poddasza stanowi wena
szklana. Wane jest wykonanie przestrzeni wentylowanej midzy warstw
ocieplenia a poszyciem dachu. W budynku parterowym caa przestrze
midzy dwigarami dachu jest przestrzeni wentylowan, dlatego
wane jest zapewnienie dostpu powietrza na dugoci
okapw. Rozwizanie mog stanowi np. kratki
wentylacyjne, umieszczane w podbiciach okapw
oraz wentylacja kalenicowa liniowa lub
wywietrzniki poaciowe, usytuowane
w rejonie kalenicy
kacje i pracowa bardzo staranie (w praktyce
duej). A takie usugi nie s tanie.
Upowszechnienie dzi alternatywnych
technologii obniy ich cen. Kade nowe
rozwizanie z pocztku jest drogie, lecz gdy
staje si popularne, skala produkcji ronie,
a koszty malej.
Czas to pienidz
Alternatywne technologie nie s moe wy-
ranie tasze, ale za to znacznie szybsze
w realizacji. Tradycyjna budowa zwykle
trwa duej ni rok, a tu do ju wykoczone-
go domu moemy si wprowadzi nawet po
kilku tygodniach. Zwykle duo szybsze jest
przede wszystkim samo wznoszenie cian,
ale rwnie prace instalacyjne i wykocze-
niowe mog zajmowa o wiele mniej czasu.
Jeli np. ca cian wykonuje si jako pre-
fabrykat z keramzytobetonu, to od razu s
w nim bruzdy pod rury instalacyjne, puszki
elektryczne itd. Ponadto wystarcza tylko na-
oenie cienkiej warstwy gadzi, a nie trady-
cyjnego tynku.
Zgodnie ze znanym powiedzeniem, czas to
pienidz. A szczeglnie dla osb, ktre sprze-
S Konstrukcje prefabrykowane powstaj gwnie w fabryce. Dziki temu atwiej utrzyma reim
technologiczny i nie trzeba si martwi warunkami pogodowymi
fot. Variohaus
BUDUJEMY DOM 12/2014 122
Przegld rynku
Poczenie pomidzy elementem a krokwi
realizowane jest poprzez dyble montaowe, osadzone
w specjalnie zaprojektowanych rurkach. Na szczycie
prefabrykatu znajduje si 5 cm weny mineralnej, co
stanowi zabezpieczenie przed przemarzaniem
r
y
s
.
n
a
p
o
d
s
t
a
w
i
e
w
w
w
.
p
r
a
e
f
a
.
c
o
m
.
p
l
Dom z elementw keramzytobetonowych
Murata
Elementy cienne poddasza wykonywane
s ze skosami dostosowanymi
do indywidualnego projektu i do
zaprojektowanej wiby dachowej.
W miejscach oparcia patwi wykonywane
s supy z markami stalowymi. ciany
kolankowe produkowane s z wiecem,
z zamocowanymi mufami gwintowanymi
i poczone ze sob specjalnymi zamkami.
Dla zmniejszenia rozpitoci wieca,
zamek taki znajduje si rwnie w cianie
prostopadej. cianka kolankowa jest
kadorazowo projektowana pod okrelon
wib dachow
Prty zbrojenia podunego wieca
Gwintowane kotwy w wiecu ciany
kolankowej umoliwiaj zamocowanie
muraty
Stropy wykonywane s z betonw
konstrukcyjnych C20/25 i C30/37 (w
zalenoci od wynikajcych obcie)
jako stropy pene. Stosowane s
w rnych grubociach, zalenych
od rozpitoci stropu oraz jego
obcienia. Specjalnie wyprofilowana
krawd stropu zabezpiecza przed
klawiszowaniem (zarysowaniem
stropu na styku ze cian).
W przypadku, gdy odlego midzy
cianami nonymi jest wiksza
ni 5,70 m lub jest bardzo due
obcienie, stosuje si podcigi
(profil stalowy lub belka
elbetowa)
Izolacja termiczna
osonita ciank z cegy
licowej, tynkiem itp.
Kotwy montaowe
umoliwiajce zespolenie
elementw ciennych
Pyta lub ciana fundamentowa
ciany zewntrzne maj grubo 15 cm (beton na
kruszywie keramzytowym gstoci 12001600 kg/m
3
)
i wysoko zalenie od indywidualnego projektu (maks.
3,6 m). Dugo cian wynika z podziau na prefabrykaty
i moe wynosi od 5008500 mm. W cianach mog by
zaprojektowane otwory o dowolnym ksztacie. Zbrojenie
konstrukcyjne cian zewntrznych i wewntrznych
wykonywane jest z siatki stalowej. Elementy cienne
przygotowane do wykoczenia elewacyjn ceg
klinkierow maj zamocowane kotwy ze stali
nierdzewnej. ciany przygotowane do montau stolarki
maj zespolone ociea konstrukcyjne
Nadproe zintegrowane z elementem
ciennym, wykonane z materiau
analogicznego do cian lub wyszej klasy
(np. ciana wykonywana jest z LC 12/13,
a nadproe z C 20/25). W szczeglnych
przypadkach ciany produkowane s
z otworami okiennymi bez nadproa
konstrukcyjnego
ciany nie wymagaj tynkowania. Elementy s
gotowe do tapetowania, ukadania glazury lub do
malowania po zrobieniu przecierki gipsowej
Lizena (pionowy wystajcy przed lico element muru)
zwiksza grubo ciany wok okna, umoliwiajc
osadzenie okna bliej ciany zewntrznej
Bruzda instalacyjna (wod.-kan., c.o.) pozwala na
podczenie mediw prowadzonych w posadzce.
Gboko bruzdy nie moe przekracza poowy
gruboci ciany
Puszki do instalacji elektrycznej. Poczenie rurk
PVC 25 mm daje moliwo poprowadzenia
przewodw do okrelonej puszki
Paski papy izoluj elementy cienne
od awy fundamentowej i zapobiegaj
podciganiu kapilarnemu wody
daj mieszkanie, aby sfinansowa budow, za-
ledwie 23 miesice na postawienie budynku
jest ogromn zalet. Wane jest rwnie, e
czas realizacji jest przewidywalny i w duej
mie rze niezaleny od warunkw pogodowych.
Troch tradycji, troch
nowoczesnoci
Warto sobie uwiadomi, e tradycyjne i al-
ternatywne technologie budowy mona -
czy. Fakt, e ciany budynku bd wyko-
nane jako szkieletowe albo z bali wcale nie
oznacza, e nie moemy mie typowej pod-
ogi na gruncie i ogrzewania podogowego.
W domach o lekkiej konstrukcji, szczeglnie
szkieletowych, wprowadzenie do wntrza
masywnych cikich elementw podogi
z grub wylewk albo wewntrznych cian
murowanych ma istotne zalety. Akumuluj
one ciepo, stabilizujc temperatur we wn-
trzach i pozwalaj wykorzysta zyski ciepa
sonecznego.
Bywa te, e dom szkieletowy z wygldu
jest zupenie nie do odrnienia od tradycyj-
nego, bo od zewntrz ciany osania elewa-
cyjny mur z klinkieru czy upanego silikatu.
W zupenie tradycyjnie murowanych do-
mach take niejednokrotnie stosuje si ele-
menty technologii alternatywnych, przede
wszystkim prefabrykacj. Prefabrykowana
moe by np. wiba dachowa gotowe wi-
zary przywozi si na plac budowy. Z niekt-
rymi elementami prefabrykowanymi oswoili-
my si za na tyle, e w ogle nie zwracamy
uwagi na ich charakter. Od kilkudziesiciu lat
stosowane s np. prefabrykowane pyty stro-
powe kanaowe oraz filigran. Czym innym,
jeli nie prefabrykatem, s te belki none naj-
popularniejszych w kraju stropw Teriva?
Alternatywne technologie budowlane
BUDUJEMY DOM 12/2014 123
Domy z pyt zrbkowo-cementowych
VELOX WS i VELOX WSD jednowarstwowe pyty
zrbkowo-cementowe o podwyszonej masie
objtociowej i sztywnoci, szczeglnie przydatne
do wznoszenia cian wewntrznych i zewntrznych
o zwikszonej izolacji dwikowej. Wymiary: dugo
2000 mm, szeroko 500 mm, grubo 25, 35 i 50 mm.
Pyty VELOX ciany dziaowe gr. 50 i 75 mm do
wykonywania nienonych, wewntrznych cianek
dziaowych. Mona te uzyska grubsze, sklejajc
dwie pyty 50 mm zapraw cementow
Zbrojenie wieca i stropu
Pasy krawdziowe odcinki pasw z pyt zrbkowo-
-cementowych o gruboci 50 mm do wykonania ociey
okiennych i drzwiowych. Wymiary: dugo 2000 mm,
szeroko do 165, 165248, 249340 (zalenie od
gruboci rdzenia pomidzy pytami deskowania),
grubo 50 mm
Nony rdze betonowy gr. 15 cm
Zbrojenie wieca i stropu
Konstrukcje stropw. Spodnia powierzchnia
stropu to pyta zrbkowo-cementowa, penica
rol szalunku traconego. Pyty podpiera si
stemplami. Na pycie ukada si prostoktne
ksztatki stropowe, penice rol wypeniacza,
podobnie jak pustaki stropowe w innych
stropach gstoebrowych. Pomidzy ksztatkami
umieszcza si zbrojenie w postaci belek
kratowych. Cao wypenia si mieszank
betonow. Jako alternatyw, na takim samym
szalunku, mona wykona elbetowy strop
monolityczny
Izolacja pozioma fundamentu
Pyty izolacyjne ukadane na krokwiach
aty i kontraty
Pokrycie dachowe
Murata zakotwiona w cianie
kolankowej
Zbrojenie nadproa
Pyty dwuwarstwowe VELOX WS-EPS,
skadajce si ze zrbkowo-cementowej
pyty o gruboci 35 mm i naklejonej
warstwy styropianu. Wymiary: dugo
2000 mm, szeroko 500 mm, grubo
85, 95, 115, 135, 185 mm
Zestaw klamer czcych
z przyspawanymi poprzeczkami
dystansowymi: stosowane s do
ustalenia dystansu midzy cian
wewntrzn i zewntrzn oraz do
czenia pyt w pionie podczas
wznoszenia ciany i zalewania betonem.
Wymiary klamer zale od gruboci
izolacji cieplnej, betonowego rdzenia
i pyt do szalowania ciany (cakowita
dugo klamry zaley od gruboci ciany
i wynosi od 150 do 400 mm)
r
y
s
.
n
a
p
o
d
s
t
a
w
i
e
w
w
w
.
v
e
l
o
x
.
c
o
m
.
p
l
Fundament
Krokwie
Co rni lekki beton na kruszywie keramzytowym od zwykego?
Lejsze kruszywo keramzytowe pozwala na produkcj lekkich, termoizolacyjnych betonw. Produkuje si z nich gw-
nie pustaki cienne i stropowe, bloczki, obudowy kominw, nadproa itp. Lekki beton bardzo czsto wykorzystywany
jest jako warstwa wypeniajca i wyrwnujca strop. Ostatnio z betonu na bazie keramzytu chtnie wykonuje si war-
stwy spadkowe na stropodachach. Z keramzytu moliwe jest rwnie wykonywanie betonw konstrukcyjnych o wy-
trzymaoci 20 MPa.
Lekki beton co sugeruje ju jego nazwa ma mniejsz gsto ni zwyky. Lejsza konstrukcja domu to zmniejsze-
nie obcie na awy fundamentowe i grunt. Tym sposobem mona poczyni oszczdnoci na stali i iloci tradycyj-
nego betonu potrzebnego do ich wykonania. Popularny strop Teriva z pustakw keramzytobetonowych zamiast zwy-
kych betonowych oraz z warstw wyrwnujc z keramzytobetonu, ma nie tylko mniejszy ciar wasny, ale i lepsze
parametry termoizolacyjne.
Istotny jest rwnie fakt, e lekko elementw z keramzytu oznacza nisze koszty ich transportu oraz atwiejszy monta.
Obecnie jednym z najlejszych kruszyw lekkich produkowanych w Polsce jest Leca
c
z
y
n
n
i
k
s
p
r
a
w
n
o
c
i
f
o
t
.
V
i
e
s
s
m
a
n
n
Podajemy ceny brutto
GASPOL Prima
Energy
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 2,09
netto (pow. absorbera)
[m
2
]: 1,827
Absorber
materia: aluminium-
-mied
grubo [mm]: 0,40
stopie absorpcji [%]: 95
Kolektor/rura
materia: szkoo strukturalne
Masa [kg]: 37
950 z
VAILLANT
auroTHERM VFK 155
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 2,51
netto (pow. absorbera)
[m
2
]: 2,33
Absorber
materia: aluminium
grubo [mm]: 0,5
stopie absorpcji
[%]: 95
Kolektor/rura
materia: szko antyre-
eksyjne
grubo [mm]: 3,2
Masa [kg]: 38
od 2990 z
VIESSMANN
Vitosol 200-T SP2A
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]:
4,62
netto (pow. absor-
bera) [m
2
]: 3,03
Absorber
materia: mied
stopie absorpcji
[%]: 95
Kolektor/rura
materia: szko
borokrzemowe
z powok antyreeksyjn
grubo [mm]: 2
Masa [kg]: 79 (bez czynnika roboczego)
3375 z
IMMERGAS EP 2.6
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 2,65
netto (pow. absorbera) [m
2
]: 2,57
Absorber
materia: mied
grubo [mm]: 2
stopie absorpcji [%]: 95
Kolektor/rura
materia: szko solarne
grubo [mm]: 4
Masa [kg]: 49
2336 z
FAKRO
SKW 114 x 206
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 2,36
netto (pow. absor-
bera) [m
2
]: 2,07
Absorber
materia: mied
grubo [mm]: 0,2
stopie absorpcji
[%]: 95
Przeszklenie kolektora
materia: hartowana szyba solarna pryzmatyczna
grubo [mm]: 4
Masa [kg]: 42
3100 z
VIESSMANN Vitosol
200-F SVK
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 2,18
netto (pow. absorbera)
[m
2
]: 2,01
Absorber
materia: aluminium
stopie absorpcji [%]: 95
Kolektor/rura
materia: szko hartowane
o niskiej zawartoci elaza
grubo [mm]: 3,2
Masa [kg]: 37 (bez czynni-
ka roboczego)
9450 z (pakiet: 2 kolektory, zbiornik 250 l, osprzt
instalacyjny)
IMMERGAS EV 3.0
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 3,027
netto (pow. absorbe-
ra) [m
2
]: 1,46
Absorber
materia: aluminium
(Napylone Aluminium
nitrite)
grubo [mm]: 1,6
stopie absorpcji [%]: 92
Kolektor/rura
materia: szko borokrzemowe
grubo [mm]: 3,3
Masa [kg]: 62
2951 z
INFO RYNEK Ile kosztuj kolektory soneczne?
PASKIE
HEWALEX KSR10
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 1,823
netto (pow. absorbera) [m
2
]:
1,014
Absorber
materia: mied, warstwa
typu PVD
grubo [mm]: 0,2
stopie absorpcji [%]: 9
Kolektor/rura
materia: hartowane, nisko-
elazowe, antyreeksyjne
grubo [mm]: 1,8
Masa [kg]: 30
2365 z
NIBE BIAWAR
Hevelius SCM-15
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]:
2,44
netto (pow.
absorbera) [m
2
]:
1,805
Absorber
materia: mied
stopie absorpcji
[%]: 92
Kolektor/rura
materia: szkoo
borokrzemowe
grubo [mm]: 8
Masa [kg]: 49,6
2800 z
HEWALEX KS2000 TLP
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 2,095
netto (pow. absorbera) [m
2
]:
1,818
Absorber
materia: mied, warstwa
typu PVD
grubo [mm]: 0,2
stopie absorpcji [%]: 95
Kolektor/rura
materia: szko strukturyzo-
wane, hartowane
grubo [mm]: 3,2
Masa [kg]: 40
1565 z
FAKRO
SKC 114 x 206
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]:
2,54
netto (pow.
absorbera) [m
2
]:
2,07
Absorber
materia: mied
grubo [mm]: 0,2
stopie absorpcji [%]: 95
Przeszklenie kolektora
materia: hartowana szyba solarna pryzmatyczna
grubo [mm]: 4
Masa [kg]: 42
3100 z
PRNIOWE typu mokrego
PRZYDATNE ADRESY
FAKRO 800 100 052 www.fakro.pl
GASPOL 800 190 190 www.gaspol.pl
HEWALEX (32) 214 17 10 www.hewalex.pl
IMMERGAS (42) 649 36 00 www.immergas.com.pl
VAILLANT 801 804 444 www.vaillant.pl
VIESSMANN (71) 360 71 00 www.viessmann.pl
WATT Watt CPC 9+
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 2,14
netto (pow. absorbera) [m
2
]:
1,92
Absorber
materia: aluminium
stopie absorpcji [%]: 95
Kolektor/rura
materia: szkoo borokrze-
mowe
grubo [mm]: 3,3
Masa [kg]: 49,6
2919 z
Wicej... ceny, firmy, produkty, kalkulatory, artykuy. Kliknij na www.budujemydom.pl.
Jako jedyni publikujemy aktualne RANKINGI PRODUKTW!
PRNIOWE typu heat pipe
Artyku promocyjny
BUDUJEMY DOM 12/2014 139
Kolektory soneczne przyczyniaj si bezpo-
rednio do obnienia wydatkw zwizanych
przede wszystkim z podgrzewaniem ciepej
wody uytkowej. Zakada si, e rocznie
oszczdnoci z tego tytuu w budynku jedno-
rodzinnym mog siga do 60%, co oznacza,
e w najkorzystniejszych miesicach letnich
pokrycie potrzeb signie 100% i kocio grzew-
czy bdzie mg by wyczany z pracy.
Kolektory soneczne najtaszy sposb
podgrzania ciepej wody uytkowej CWU
Zapewnienie niskich kosztw podgrzewa-
nia CWU jest istotne dla osignicia niskich
cakowitych kosztw eksploatacji caego bu-
dynku. Najnisze koszty bd osigane z pra-
cy instalacji solarnej, w ktrej pobr mocy
przez pomp obiegow wynosi jedynie oko-
o 4050 W.
Kolektor paski czy prniowy?
Wydajno cieplna kolektorw prniowych
moe by wysza ni dla paskich, pod wa-
runkiem zastosowania 1-ciennych rur pr-
niowych, zapewniajcych wysok przepu-
szczalno promieniowania sonecznego
do wntrza rury. Kolektory prniowe
o 2-ciennych rurach szklanych ograniczaj
przenikanie promieniowania sonecznego do
wntrza. Nawet przy atrakcyjnej cenie bd
one drosze w zakupie od kolektorw pa-
skich. Za wysz cen nie zawsze idzie w pa-
rze wysza sprawno i wydajno kolektora
prniowego. Ciepo uzyskiwane z kolekto-
rw paskich jest od 2 do 5 razy tasze ni
z prniowych, co skraca okres zwrotu po-
niesionych kosztw inwestycji.
Sens stosowania kolektorw prniowych
bdzie istnia wwczas, gdy bdzie on mg
zapewni wyranie wysze efekty ni kolek -
tor paski. W warunkach naszego klimatu
i uwzgldniajc koszty inwestycji oraz pniej-
sze efekty, w peni uzasadnione jest stosowanie
przede wszystkim kolektorw paskich.
Bezpieczestwo eksploatacji ochrona
przed przegrzewaniem
Kluczowym czynnikiem odgrywajcym
wpyw na ochron glikolu oraz elementw in-
stalacji solarnej przed przegrzewaniem, jest
konstrukcja absorbera. Rozrnia si kilka ro-
dzajw ukadu przewodw absorbera, wrd
ktrych jedynie cz zalicza si do atwo
oprniajcych si z glikolu.
Przegrzewanie powoduje w duszej per-
spektywie uszkodzenie glikolu. W instalacji
solarnej nastpuje wzrost cinienia i przy zbyt
maej pojemnoci naczynia wzbiorczego moe
nastpowa otwieranie zaworu bezpiecze-
stwa. Powoduje to niepotrzebne ubytki gliko-
lu z instalacji i konieczno jego uzupenia-
nia. Ochron przed przegrzewaniem w peni
zapewniaj kolektory z dolnymi przycza-
mi. Wwczas para wodna rozszerzajc si do-
prowadza do swobodnego wypierania glikolu
z dolnej czci absorbera. Dodatkow ochron
zapewniaj funkcje sterownika, np. tryb urlo-
powy dla schadzania w nocy wody w pod-
grzewaczu pojemnociowym.
Gwarancje, trwao, niezawodno...
Niezmiernie istotne jest zwrcenie uwagi
na kwestie jakoci i trwaoci urzdze.
Kolektory Hewalex s objte standardowo
10-letni gwarancj, z opcj wyduenia o ko-
lejny rok (w sumie 11 lat), przy zakupie kom-
pletnego zestawu solarnego. Gwarancja ley
w tym przypadku po stronie producenta, a nie
importera. Co szczeglnie wane, gwarancja
nie jest obwarowana dodatkowymi zapisami
trudnymi do spenienia przez uytkownika
instalacji solarnej.
Kolektory soneczne Hewalex
HEWALEX Sp. z o.o. Sp.k.
www.hewalex.pl
infolinia 801 000 810
S Porwnanie kosztw podgrzania c.w.u. w iloci 300 litrw dziennie (rdo: solarblog.pl)
Na jakie aspekty naley zwraca uwag przy wyborze rozwizania?
Koszty podgrzania 300 litrw ciepej wody uytkowej (45C)
(dzienne komfortowe potrzeby 4-osobowej rodziny)
BUDUJEMY DOM 12/2014 140
Koty na paliwa stae przez
lata traktowane byy jako
urzdzenia, stosowane niejako
z musu, a wic przez ludzi
pozbawionych dostpu do
gazu ziemnego i nie do
zamonych, by ogrzewa dom
olejem opaowym czy te
gazem pynnym. Od kilku lat
dziki nieustannemu rozwojowi
technicznemu, w tym przede
wszystkim doskonaleniu
automatyki sterujcej wracaj
jednak do ask i mog by
bardzo dobrym wyborem
jako gwne lub dodatkowe
(awaryjne) rdo ciepa
w domowej instalacji grzewczej.
PRZEGLkD RYNKU
Osprzt elektroinstalacyjny
Z punktu widzenia uytkownikw, osprzt
dzieli si na dwie zasadnicze grupy.
Widoczny w pomieszczeniach. To przede
wszystkim gniazda i czniki instalacyjne
do zaczania owietlenia. Przy ich wybo-
rze gwnym kryterium jest wygld. Z ko-
lei cena rnych modeli jakiego elementu
moe si rni kilkakrotnie, cho funkcje
s w zasadzie te same.
Ukryte w rozdzielnicy, ew. w puszkach
instalacyjnych. Ta grupa obejmuje wszel-
kiego rodzaju zabezpieczenia (wyczni-
ki nadmiarowoprdowe, rnicowoprdowe
itd.) oraz rozmaite elementy sterujce (zega-
ry, wyczniki zmierzchowe). S ukryte na
co dzie przed naszym wzrokiem, ponad-
to jest to tzw. osprzt moduowy o ujedno-
liconych wymiarach i ksztacie (wielko
rozdzielnicy to wielokrotno takich mo-
duw). Nie znaczy to wcale, e osprzt si
nie rni podobne z zewntrz urzdzenia
mog mie zupenie inne charakterystyki
i zastosowanie. Rnice w cenie, ale i w ja-
koci s bardzo due.
We wntrzach
Gniazda wtyczkowe i czniki do sterowa-
nia owietleniem s podstawowym osprz-
tem, bez ktrego nie da si korzysta z in-
stalacji elektrycznej. A zasilane prdem
urzdzenia s w naszym otoczeniu tak po-
wszechne, e z ich znaczenia zdajemy so-
bie spraw najczciej dopiero wwczas, gdy
prd zostaje wyczony, np. w wyniku ze-
rwania linii. Powszechno urzdze elek-
trycznych powoduje, e musimy mie we
wntrzach mieszkalnych wiele gniazd do
ich zasilania, czniki do sterowania owie-
tleniem czy roletami oraz rozmaite gniaz-
da instalacji teletechnicznych (telefonicz-
ne, komputerowe itd.). A trudno uwierzy,
e kilkadziesit lat temu nikogo nie dziwi
Jarosaw Antkiewicz
Osprzt elektroinstalacyjny
Prd pod kontrol
fot. Ospel
BUDUJEMY DOM 12/2014 146
brak gniazd w azience i zaledwie 12 w po-
kojach.
Dzi takich elementw jest wiele i w zwiz-
ku z tym po prostu rzucaj si w oczy. Tym
bardziej, e musz by dla nas dostpne, scho-
wanie ich za meblami czy w jaki zakamar-
kach nie ma sensu.
Jak Ci widz
Gniazda i czniki s widoczne, wic wy-
bieramy je kierujc si gwnie wygldem.
Wybr jest ogromny proste i dyskretne,
ozdobne, a moe wykonane z drewna, sk-
ry lub porcelany? Trudno dyskutowa o gu-
stach, ale jeli ju co doradzi, to przede
wszystkim sprawdzenie, czy wybrana seria
stylistyczna producenta obejmuje wszyst-
kie potrzebne nam elementy. Wiele z nich
nie obejmuje mniej popularnych elementw,
np. przyciskw do sterowania roletami czy
gniazd gonikowych. Jeli za chcemy kilka
gniazd lub cznikw umieci jedno przy
drugim sprawdmy, czy da si je estetycz-
nie umieci w ramkach wielokrotnych.
Warto przy tym pamita, e niekt-
re czniki skadaj si ze swoistych modu-
w cz funkcyjna umieszczana w pusz-
ce instalacyjnej, ramka maskujca (czsto
w wielu kolorach) oraz akcesoria w rodzaju
zestaww uszczelniajcych (zmieniajcych
zwyky cznik w bryzgoszczelny).
Nie zapomnij o funkcji
Ostatecznie jednak nawet wyeksponowa-
ny osprzt musi przede wszystkim spenia
dobrze funkcje uytkowe. Nie zapominaj-
my o tym, bo bdziemy si mczy niczym
w adnych, ale niewygodnych butach.
W niektrych pomieszczeniach osprzt po
prostu musi mie pewne cechy praktyczne.
Przykadowo w azienkach musi by bry-
zgoszczelny. Gniazda maja wic charaktery-
styczne klapki. Takie same warto rwnie
zaoy w kuchni nad blatami roboczy-
mi. Potwierdzi to kady, kto cho raz w y-
ciu czyci zwyke gniazdo z rozchlapanego
sosu. Wzgldy uytkowe w oczywisty spo-
sb maj pierwszestwo we wszelkich po-
mieszczeniach technicznych (gara, kotow-
nia pralnia) oraz na zewntrz domu (taras,
ogrd). Jednak w tym przypadku do zasad-
noci zastosowania odpornego na wilgo,
py itp. osprztu i opraw owietleniowych
nie trzeba chyba nikogo przekonywa.
Zagadnienie praktycznoci i funkcjonal-
noci siga jednak duo dalej. Wchodzc
do ciemnego korytarza, docenimy banalnie
proste rozwizanie cznik podwietlany
diod. W takim miejscu problem z urucha-
mianiem owietlenia moemy te rozwiza
radykalnie, zakadajc czujnik ruchu za-
czajcy lamp. Wybr naley do nas, niemal
kad funkcj da si zrealizowa.
Przede wszystkim powinnimy przemy-
le nie tyle, jaki ma by styl osprztu, ale
jakie i gdzie czniki zaoy. Powinny by
tak umieszczone, bymy trafiali na nie intu-
icyjnie. cznik uruchamiajcy owietlenie
w pomieszczeniu zwykle umieszcza si po
tej samej stronie drzwi, po ktrej znajduje
si klamka. Standardowa wysoko wyno-
si 130140 cm nad podog. Ze wzgldu na
wygod dzieci, popularna jest te wysoko
90 cm, ale pamitajmy, e wiele szafek i ko-
md jest wyszych.
Gdy drzwi s dwuskrzydowe, dobrze
sprawdzi si tzw. cznik schodowy, kt-
rym mona zapala i gasi wiato z dwch
miejsc (np. po obu stronach naszych drzwi).
Takie czniki przydaj si take w po-
mieszczeniach z wicej ni jednym wej-
ciem, np. salonach. Dobrze sprawdzaj
si take w dugich korytarzach i oczywi-
cie na schodach. Jeli doda do nich cz-
niki krzyowe, to wiato mona bdzie
zapala i gasi z dowolnej liczby miejsc.
Alternatywnym rozwizaniem jest zasto-
sowanie tzw. przecznikw bistabilnych
(montowanych zwykle w rozdzielnicy) oraz
dowolnej liczby cznikw impulsowych
(tzw. dzwonkowych).
W rozdzielnicy
Kada instalacja elektryczna powinna by
przede wszystkim bezpieczna. Dlatego
w pierwszym rzdzie omwimy montowa-
ne w rozdzielnicy urzdzenia zabezpiecza-
jce. Ponadto obecnie to wyposaenie obo-
wizkowe w nowych domach. Wymogw
bezpieczestwa nie wolno lekceway, bo
S cznik schodowy podwietlany diod. Bez
trudu znajdziemy go w ciemnoci
f
o
t
.
S
c
h
n
e
i
d
e
r
E
l
e
c
t
r
i
c
f
o
t
.
H
a
g
e
r
S czniki to ju nie tylko tworzywo sztuczne.
Mona wybra model z ramk ze szka, drewna lub
metalu
T Uzupenieniem tradycyjnego osprztu moe by nawet stacja
dokujca i radio
f
o
t
.
O
s
p
e
l
Osprzt elektroinstalacyjny
BUDUJEMY DOM 12/2014 147
wbrew do rozpowszechnionemu przeko-
naniu, domowe 230 V to do, aby zabi lub
powanie okaleczy. Najwicej ofiar porae-
nia prdem miao wypadek wanie w domu
lub mieszkaniu. Trzeba wzi pod uwag
jeszcze, e wikszo uytkownikw nie jest
wcale obeznana z zasadami bezpiecznego
korzystania z instalacji, za dzieci mog za-
chowywa si w sposb zupenie nieodpo-
wiedzialny.
W rozdzielnicy montuje si te wiele in-
nych urzdze, poza zabezpieczeniami.
Zwikszaj one funkcjonalno instalacji,
suc naszej wygodzie.
Wyczniki nadmiarowoprdowe
Wyczniki nadmiarowoprdowe, nazywa-
ne te nadprdowymi, to podstawowe za-
bezpieczenie obecne w kadym obwodzie.
Kady obwd musi mie odrbne zabezpie-
czenie.
Ten rodzaj wycznika przerywa dopyw
prdu, gdy w obwodzie dojdzie do zwarcia
lub zostanie on przeciony w wyniku pod-
czenia urzdze o zbyt wysokiej mocy.
Bez takiej ochrony, w wyniku wzrostu tem-
peratury przewodu mogoby doj do zw-
glenia izolacji, stopienia y przewodu, a na-
wet poaru.
Wczniki peni wic te same funkcje, co
tradycyjne bezpieczniki topikowe. Niestety
po zadziaaniu tradycyjnego bezpiecznika
ulega on przepaleniu i trzeba wymieni jego
wkadk. W wyczniku nadprdowym za
opuszcza si jedynie dwignia mechanizmu
wystarczy j unie, aby w obwodzie po-
pyn prd. Dlatego wyczniki s znacz-
nie wygodniejsze i bezpieczniejsze dla nie-
fachowego uytkownika.
Wyczniki rnicowoprdowe
Przerywaj dopyw prdu do obwodu, gdy
nastpi jego upyw, np. wskutek dotkni-
cia przez kogo przewodu bez izolacji, albo
gdy uziemiona metalowa obudowa jakiego
urzdzenia znajdzie si pod napiciem.
Kady wycznik rnicowoprdowy re-
aguje dopiero wtedy, gdy zostanie przekro-
czona pewna graniczna warto upywu
prdu.
Zwyky uytkownik spotyka si najcz-
ciej z wycznikami wysokoczuymi o pr-
dzie znamionowym 30 mA. Mniej czue
wyczniki (100 mA lub wicej) montu-
je si jako zabezpieczenie przeciwpoaro-
we. Bardzo czuymi wycznikami (poniej
30 mA) zabezpiecza si niekiedy instala-
cj na zewntrz domu, bo gdy stoimy bez-
porednio na ziemi, skutki poraenia mog
by szczeglnie grone.
Jeden wycznik rnicowoprdowy nie
powinien chroni wszystkich obwodw.
Wprawdzie speni swoje zadanie jako zabez-
pieczenie, ale gdy zadziaa lub si po pro-
stu zepsuje, cay dom zostanie pozbawiony
prdu. Dlatego w rozdzielnicy jest ich zwy-
kle kilka. Obowizkowo zabezpiecza si
wycznikami rnicowoprdowymi ob-
wody gniazd wtyczkowych w pomieszcze-
niach o zwikszonym zagroeniu porae-
niem w azienkach, pralniach, kuchniach
itp. Warto jednak chroni take reszt insta-
lacji. Wycznik moe uratowa ycie w razie
poraenia. S jednak sytuacje, gdy wiado-
mie rezygnuje si z zabezpieczenia rnico-
woprdowego. Przykadowo pompy obiegowe
centralnego ogrzewania, kocio, zamraar-
k, czyli urzdzenia, ktrych wyczenie by-
oby bardzo kopotliwe (szczeglnie w cza-
sie naszej duszej nieobecnoci) zasila si
kade z osobnego obwodu, bez rnicwek.
Oczywicie ich pozostae zabezpieczenia
(nadprdowe, uziemienie) wymagaj wwczas
wykonania ze szczegln starannoci.
Uwaga! Wyczniki rnicowoprdowe
psuj si rzadko, ale i tak znacznie czciej
ni nadprdowe. Producenci zalecaj ich
kontrolowanie za pomoc przycisku test,
znajdujcego si na obudowie, nie rzadziej,
ni raz w miesicu. Inaczej nie wiemy wca-
le, czy zabezpieczenie zadziaa w krytycz-
nej sytuacji.
Ograniczniki przepi
Zabezpieczaj instalacj i urzdzenia elek-
tryczne przepiciami, czyli przepywem pr-
du o znacznie wyszym napiciu ni normal-
ne, sieciowe. Przyczyn przepi s wyado-
wania atmosferyczne (bliskie uderzenie pio-
runa) oraz rozmaite nieprawidowoci w sa-
mej sieci zasilajcej. Dziki ogranicznikom
f
o
t
.
L
e
g
r
a
n
d
S Wszystkie wyczniki rnicowoprdowe maj
przycisk sprawdzajcy (testowy) na obudowie. To
jedyny osprzt, ktry wymaga regularnej kontroli
przez uytkownika
S Rozdzielnica to centrum sterowania domow
instalacj. Tu dzieli sie j na obwody, montuje
zabezpieczenia i urzdzenia sterujce
fot. Eaton Electric (Moeller)
f
o
t
.
S
c
h
n
e
i
d
e
r
E
l
e
c
t
r
i
c
S Wielofunkcyjne przyciski to element
charakterystyczny dla instalacji inteligentnych
BUDUJEMY DOM 12/2014 148
Przegld rynku
taki niebezpieczny prd zostaje skierowany do
uziomu. Jeli brak skutecznego uziemienia, to
i ograniczniki nie speni swojej roli.
Jest kilka klas ogranicznikw, montuje si
je w rnych miejscach:
I (B) w zczu; w budynkach zasilanych
z sieci napowietrznej, a z sieci kablowej, je-
li budynek ma instalacj odgromow;
II (C) w rozdzielnicy, w odlegoci przy-
najmniej 10 m od ogranicznika klasy B, albo
w zczu, jeli budynek zasilany jest z linii
kablowej i nie ma instalacji odgromowej;
III (D) bezporednio przed chronionym
urzdzeniem. Najczciej s to specjalne
przeduacze (listwy przeciwprzepiciowe).
Uwaga! Sam ogranicznik klasy III nie jest
skutecznym zabezpieczeniem. Za ogranicz-
nik klasy II mona stosowa, nie poprzedza-
jc go ogranicznikiem I, jeli dom nie ma
instalacji odgromowej, a przycze jest wy-
konane jako podziemne (kablowe).
Bardzo popularne s ograniczniki przepi
klasy I+II (B+C), ktre mona instalowa
w rozdzielnicy, bez zachowania odstpu.
Jeli ogranicznik przepi zadziaa, to ko-
nieczna moe by wymiana jego wkadki.
Zdarza si te, e ogranicznik zostaje ww-
czas wyrwany z szyny montaowej. Dlatego
po burzy naley sprawdzi stan ograniczni-
kw. Na ich obudowie zwykle jest wskanik
uszkodzenia.
Ograniczniki przepi to drogie urzdzenia,
jednak warto kupowa tylko te pochodzce od
uznanych wytwrcw. Na rynku jest te wiele
chiskich produktw, o niskiej cenie i jeszcze
niszej jakoci. Wiele z nich okazuje si jed-
nak nieskutecznych i pod wpywem przepi
spowodowanych przez piorun ulega zniszcze-
niu. Szczeglnie naley si wystrzega takich
urzdze klasy I+II (B+C).
Ograniczniki przepi to nie jedyny spo-
sb zmniejszenia ich dotkliwych skutkw.
Wszystkie metalowe rurocigi oraz kabel sie-
ci energetycznej powinny by wprowadzone
do budynku w tym samym miejscu, trzeba
wykona pomidzy nimi tzw. poczenia wy-
rwnawcze oraz poczy je z szyn uziemia-
jc budynku (poczenie z uziomem).
Automatyka i sterowanie
Instalacja elektryczna moe dziaa praktycz-
nie bez naszego udziau, jeli tylko zastosu-
jemy odpowiednie czujniki, elementy wyko-
nawcze oraz sterujc tym wszystkim elektro-
nik. To ju obszar tzw. inteligentnych budyn-
kw. Czsto uywa si tej nazwy bardzo na
wyrost (marketingowo brzmi piknie), ale rze-
czywicie da si zautomatyzowa dziaanie
wszystkich domowych instalacji, a co najwa-
niejsze zintegrowa je w jeden spjny sys-
tem. Niestety bdzie to sporo kosztowa i ma
sens w budynku, w ktrym jest co integrowa,
Jaka rozdzielnica?
Dobra rozdzielnica musi by przede wszystkim wy-
starczajco dua. Warto zostawi nieco wolnego miej-
sca na zapas. Z czasem zechcemy pewnie doda jaki
osprzt, a dziki temu nie trzeba bdzie jej wymienia
lub dodawa drugiej.
Rozdzielnice mog by natynkowe lub przystoso-
wane do montau we wnce ciennej. Te pierwsze
bardziej rzucaj si w oczy, ale atwiej je zainstalo-
wa i wymieni.
Rozdzielnica powinna znale si w pobliu wejcia
do budynku, w widocznym miejscu i nie wyej, ni na
wysokoci wzroku dorosego czowieka. To bardzo
wane ze wzgldw bezpieczestwa, bo pozwala w ra-
zie zagroenia, np. poaru, szybko wyczy napicie.
Umieszczenie rozdzielnicy wysoko, powyej drzwi, jest fatalnym pomysem, utrudniaj-
cym czy wrcz uniemoliwiajcym do niej dostp zwaszcza osobom starszym i niepe-
nosprawnym.
Uwaga! Urzdzenia w rozdzielnicy naley czytelnie opisa. Dziki temu da sie atwo zi-
dentyfikowa poszczeglne obwody i ich zabezpieczenia.
f
o
t
.
S
a
t
e
l
S Czujnik ruchu sterujcy owietleniem schodw jest przykadem prostej ale bardzo uytecznej automatyki
f
o
t
.
L
e
g
r
a
n
d
S Wszystkie aparaty umieszczone
w rozdzielnicy powinny by czytelnie
opisane
S Wszelkie urzdzenia elektryczne naraone
na dziaanie wody i wilgoci, np. montowane
na zewntrz musz spenic zaostrzone normy
szczelno
f
o
t
.
P
r
a
k
t
i
k
e
r
BUDUJEMY DOM 12/2014 150
Przegld rynku
np. wentylacj mechaniczn, klimatyzacj,
nowoczesn instalacj grzewcz.
Zawsze jednak warto pomyle o przynaj-
mniej prostych elementach automatyki, ktre
przy niewielkich kosztach daj bardzo uy-
teczne moliwoci. To przede wszystkim:
zegary sterujce prac podgrzewaczy
wody, piecw akumulacyjnych, pomp cyrku-
lacyjnych ciepej wody uytkowej. W przy-
padku dwutaryfowego rozliczania, czaso-
we sterowanie urzdzeniami grzewczymi po-
winno by standardem. Wyczenie cyrku-
lacji c.w.u. w niektrych godzinach to za po
prostu oszczdno ciepa i prdu;
wyczniki pierwszestwa, zapobiegaj-
ce przecieniu instalacji i jej wyczaniu
przez zabezpieczenia. Mona np. chwilowo
wyczy elektryczne ogrzewanie podogo-
we, gdy korzystamy z kuchenki;
czujniki ruchu oraz czujniki zmierzcho-
we poczone z lampami na zewntrz domu;
czujniki ruchu wsppracujce z lampami
owietlajcymi w godzinach nocnych scho-
dy i korytarze wewntrz domu. Nie musz
one uruchamia zasadniczych rde wia-
ta, lecz jedynie sabsze (dodatkowe), kt-
rych wiato nie olepia osb wstajcych
w nocy, np. do azienki.
Koszty
Ceny osprztu elektroinstalacyjnego s bar-
dzo zrnicowane. Najlepiej to wida na przy-
kadzie gniazzd i cznikw owietleniowych.
Gniazdo moemy kupi zarwno za kilkana-
cie, jak i ponad 100 z. Oba bd dobrze spe-
nia swoje funkcje ale ich wygld i uyte ma-
teriay bd zupenie inne. Chodzi oczywicie
gwnie o materiay widoczne z zewntrz
w rodku wielkich rnic nie bdzie.
Inaczej jest w przypadku aparatw zabez-
pieczajcych, czyli wyacznikw nadprdo-
wych, rnicowoprdowych i ogranicznikw
przepi. To urzdzenia montowane w roz-
dzielnicy, majce ustandaryzowane rozmia-
ry. Dla laika wygldaj niemal identycznie.
Jednak jako ich elementw wewntrznych
od ktrych zaley sprawne dziaanie i na-
sze bezpieczestwo bywa skrajnie rna.
Zdecydowanie najtasze aparaty zabez-
pieczajce, to wyczniki nadmiarowopr-
dowe. Te jednomoduowe (do obwodw jed-
nofazowych) kosztuj kilkanacie zotych,
a ceny u rnych producentw s zblione.
Wyczniki rnicowoprdowe to ju wy-
datek ok. 100 z. Przynajmniej tych od reno-
mowanych wytwrcw, bo importowane
z Chin s o poow tasze. Jednak za ich ja-
ko trudno rczy. A czy warto oszczdza
na sprzcie, ktry potencjalnie ma uratowa
nam ycie?
Jednak zdecydowanie najdrosze s ogra-
niczniki przepi. Za urzdzenie klasy B+C
(I+II) zapacimy od 500 do ponad 1000 z.
Oczywicie da sie kupi taniej wyroby z Da-
lekiego Wschodu, ale ich jako jest wtpliwa.
A te aparaty zabezpieczajce musz by na-
prawd doskonale wykonane, aby znie dzia-
anie prdu piorunowego. Praktyka wykazuje,
e zakup byle jakich ogranicznikw przepi
nie ma sensu nie wytrzymuj przepywu
prdu nawet znacznie mniejszego ni zgodnie
z deklaracj producenta powinny i nie zapew-
niaj skutecznej ochrony. Niestety za jako
trzeba zapaci.
S Ogrzewacze przepywowe to urzdzenia o najwikszym chwilowym poborze prdu. Aby nie przecia
instalacji mona zastosowa tzw. wyczniki pierwszestwa, ktre na czas poboru wody wycz inne
urzdzenia np. grzejniki
S Ograniczniki przepi zabezpieczaj cenne
urzdzenia elektryczne i elektroniczne przed
zniszczeniem
f
o
t
.
E
a
t
o
n
E
l
e
c
t
r
i
c
(
M
o
e
l
l
e
r
)
f
o
t
.
K
o
s
p
e
l
Kod IP
Umieszczony na oprawach, cznikach i innym sprzcie dwucyfrowy kod IP informuje o stopniu
odpornoci na wnikanie cia staych (w tym pyu) pierwsza cyfra, oraz wody druga cyfra.
Kod IP oznacza ochron przed wnikniciem zanieczyszcze do obudowy:
Pierwsza cyfra kodu Druga cyfra kodu
0 brak ochrony 0 brak ochrony
1 przedmioty o rednicy t 50 mm 1 krople wody padajce pionowo
2 przedmioty o rednicy t 12 mm 2 krople wody padajce pod ktem do 15
3 przedmioty o rednicy t 2,5 mm 3 krople wody padajce pod ktem do 60
4 przedmioty o rednicy t 1 mm 4 bryzgi wody z dowolnego kierunku
5 py i kurz 5 strugi wody z dowolnego kierunku
6 cakowita pyoszczelno 6 fale
7 cakowite zalanie
8 dugotrwae zanurzenie
Podjazd na 5 sposobw
BUDUJEMY DOM 12/2014 151
Z czego najlepiej zrobi podjazd do garau? Budowa go samemu czy
wynaj firm? Lepszy bdzie beton czy klinkier? A moe wystarczy
dobrze ubite kruszywo? Na te oraz inne pytania odpowiemy w niniejszym
artykule.
PRZEGLkD RYNKU
Podjazd na 5 sposobw
Zanim przystpimy do prac, zastanwmy
si, jak zaaranowa t nawierzchni, by
bya funkcjonalna, estetyczna i wspgra-
a z otoczeniem domu. Podjazd to inwestycja
na lata, warto wic powici nieco uwagi
na jego zaplanowanie. Projekt zwykle otrzy-
muje si za darmo w firmie, w ktrej doko-
nuje si zakupu kostki. Dokumentacja taka
usprawnia prace, szczeglnie gdy inwestor
decyduje si na samodzielne ich wykonanie.
Architekt powinien uwzgldni w niej bo-
wiem przebieg rur czy kabli pod nawierzch-
ni. Dziki temu na etapie przygotowywania
podbudowy nie zapomnimy o wykona-
niu w odpowiednich miejscach wykopw
pod instalacj elektryczn, kanalizacyjn
lub odwadniajc. Projekt musi te okrela
poziom i spadek nawierzchni, z uwzgld-
nieniem jej otoczenia (powinna znajdowa
si nieco powyej poziomu gruntu, ale je-
li ssiaduje z trawnikiem na rwni z nim,
by nie utrudnia pracy kosiark). Spadek
za ksztatuje si tak, by woda nie spywaa
w kierunku ciany domu. Nie mona te za-
pomnie o tym, e podjazd ma zapewnia
swobodne manewrowanie. Jego szeroko
zaplanujmy zatem na co najmniej 3 m.
Od czego zacz prace? Budowa nawierz-
chni zawsze wymaga przygotowa, bo ko-
stek, betonu ani pyt nigdy nie ukada si
bezporednio na ziemi. Ponadto, aby wytrzy-
mywaa due obcienia, jej podbudowa musi
by bardzo solidnie wykonana (w zwizku
Magorzata Kolmus
Midzy bram a domem
fot. Libet
BUDUJEMY DOM 12/2014 152
z tym prace najlepiej powierzy profesjona-
listom). Utwardzanie kadego podjazdu roz-
poczyna si od wytyczenia jego granic za
pomoc linki. Z zaznaczonego obszaru naj-
pierw usuwa si yzn ziemi, a nastp -
nie wykonuje wykop rcznie lub za pomo -
c spycharko-adowarki. yzne podoe przy-
da si podczas sadzenia rolin na dziace,
a to z gbszych warstw do modelowania te-
renu (nie bdzie trzeba go wywozi). Po wy-
rwnaniu i ubiciu zagszczark dna wykopu,
na awie z gstego betonu osadza si obrzea
(mog wystawa ponad powierzchni podjaz-
du lub by na rwni z ni). Po zwizaniu be-
tonu, krawniki od zewntrz obsypuje si
ziemi, a od rodka materiaem podbudo-
wy. Potem ukada si poszczeglne warstwy
nawierzchni zalene od jej typu.
Kruszywo ekologicznie
i ekonomicznie
Wok domw jednorodzinnych najczciej
moemy zobaczy kostk brukow. Jednak
duo tasz opcj jest utwardzenie tymcza-
sowo nawierzchni za pomoc kruszywa
moemy zrobi z niego atrakcyjne cieki
i do trway podjazd do garau. Wbrew po-
wszechnej opinii, nawierzchnia wykoczo-
na kruszywem jest wystarczajco wytrzy-
maa, by mogy jedzi po niej samochody.
Musi by jednak wykonana z trzech lub
czterech warstw kruszywa o rnym uziar-
nieniu im wyej, tym drobniejsze aby
dobrze si zagcio i klinowao (rys. 1).
Budowa takiego podjazdu jest do atwa,
a koszty najnisze w porwnaniu z na-
wierzchniami innego typu. Niedroga i pro-
sta bdzie te jego ewentualna naprawa.
Nawierzchnia z kruszywa przepuszcza
wod deszczow, ale niestety podczas du-
gotrwaych opadw i roztopw moe roz-
mika. Zarasta te rolinnoci.
Na wierzchni warstw trzeba uy kru-
szywa o ostrych krawdziach (grys, kliniec,
pospka, tucze, wir), ktre dobrze si
klinuje. W trakcie eksploatacji naley uzu-
penia materia. Co roku wiosn podjazd
warto natomiast dokadnie ubi.
Podczas ukadania poszczeglnych warstw
(w wykopie o gbokoci 1530 cm), kolejno
polewa si je wod i zagszcza tak dugo, a
podoe przestanie ustpowa. Na kadej
z warstw mona ewentualnie rozoy 23 cm
warstewk cementu z piaskiem i pola wod,
co zamuli przestrzenie midzy ziarnami.
Jeeli grunt jest sabo przepuszczalny, wyko-
nuje si grubsz podbudow, w wykopie
o gbokoci 2540 cm (rys. 2).
Beton wylewany
Niezbyt drogi podjazd mona te zbudowa
poprzez wybetonowanie wyznaczonego
fragmentu powierzchni (rys. 3). W wykopie
o gbokoci ok. 30 cm montuje si szalunek.
Nastpnie co 2,5 m ustawia listwy dylata-
cyjne, dzielc podjazd na mniejsze pola. Na
tak przygotowanym podou ukada si po-
szczeglne warstwy podbudowy:
tucze (lub gruz);
beton najpierw wylewa si tak ilo
tzw. rzadkiego betonu, by po wypenieniu
wolnych przestrzeni w kruszywie utwo-
rzy na nim 5 cm warstw. Po jej zwiza-
niu wylewa si 10 cm warstw z betonu kla-
sy C16/20. Mona zatopi w niej siatk zbro-
jeniow z 4 mm prtw. Nastpnie beton
naley zagci mechanicznie. Nadmiar
materiau ciga si desk po listwach sza-
lunkowych. Po trzech godzinach od uoe-
nia przystpuje si do zacierania i wyga-
dzania za pomoc pacy.
Uwaga! Wierzchni warstw przez kilka
dni chroni si przed wysychaniem. Mona
przykry j foli albo zrasza. Po nawierzch-
Koszt podjazdu z kruszywa i betonowanego
(powierzchnia 50 m
2
5 x 10 m)
Rys. 1. Nawierzchnia z kruszywa
na gruncie przepuszczalnym
Rys. 2. Nawierzchnia z kruszywa
na gruncie nieprzepuszczalnym
Warstwa Ilo
materiau
Koszt
[z]
wir cznie
8 cm (50 z/t)
8 t 400
Tucze
15 cm (50 z/t)
15 t 750
cznie 1150
Warstwa Ilo
materiau
Koszt
[z]
wir cznie
15 cm (50 z/t)
15 t 750
Tucze
15 cm (50 z/t)
15 t 750
cznie 1500
Warstwa Ilo
materiau
Koszt
[z]
Siatka
zbrojeniowa
4 mm (20 z/3 m
2
)
60 m
2
400
Beton klasy
C16/20 10 cm
(300 z/m
3
)
5 m
3
1500
Rzadki beton
cznie 10 cm
(240 z/m
3
)
5 m
3
1200
Tucze 15 cm
(50 z/t)
15 t 750
cznie 3850
Rys. 3. Nawierzchnia betonowana
beton (1520 cm)
tucze (15 cm)
wir lub mia
kamienny
(23 cm)
wir lub grys
(5 cm)
tucze (1020 cm)
wir lub mia
kamienny (23 cm)
wir lub grys o grubszym
uziarnieniu (10 cm)
wir lub grys o drobniejszym
uziarnieniu (25 cm)
tucze (1020 cm)
Podjazd na 5 sposobw
BUDUJEMY DOM 12/2014 153
ni mona chodzi po 24 godzinach, nato-
miast wjeda samochodem po dwch ty-
godniach.
Kostka kostce nie rwna
Poszczeglne rodzaje kostki brukowej
znacznie rni si midzy sob tak cen,
jak waciwociami.
Betonowa. Popularna, niedroga, o rno-
rodnych kolorach i ksztatach. Producenci
przecigaj si w tworzeniu nowych kolek-
cji z elementw o rnym ksztacie i kolo-
rze, ktre w poczeniu ze sob tworz spj-
n cao. Wiele wyrobw wyglda bardzo
efektownie dziki tzw. pukaniu, obijaniu
lub szczotkowaniu powierzchni. Beton ma
jednak niezbyt trway kolor i zwykle wyma-
ga impregnacji.
Klinkierowa. Na podjazdach bezkonku-
rencyjny jest klinkier jeden z najtrwal-
szych z materiaw na nawierzchni. Jako
materia ceramiczny, nawet przy intensyw-
nym uytkowaniu nie odpryskuje. Jest od-
porny na dziaanie benzyny, olejw, kwa-
sw, detergentw. Przez lata zachowuje
kolor (rozmaite barwy uzyskuje si przez za-
stosowanie rnych glin, a nie dziki barw-
nikom). Ma minimaln cieralno i bardzo
wysok odporno na polizg, zarwno na
sucho, jak i po deszczu (to dlatego, e jego
powierzchnia nie ulega polerowaniu pod-
czas uytkowania).
Kamienna. Na podjazdy stosuje si kamie
w formie kostki oraz amany i upany war-
stwowo (o nieregularnym ksztacie). W ka-
dym przypadku wyglda szlachetnie i jest
bardzo odporny na obcienie, a take cie-
ranie. Podjazd z popularnego granitu w od-
cieniach szaroci, czerwieni, beu, ci
i zieleni warto oywi kilkoma elementami
czarnego bazaltu.
Wszystkie rodzaje bruku ukada si po-
dobnie (rys. 4). Wykop pod podjazd powi-
nien mie 3040 cm gbokoci. Podbudow
stanowi kolejno:
tucze (lub pospka) tworzy warstw
non i filtracyjn;
piasek z cementem to warstwa wyrw-
nawcza. Najpierw rozsypuje si piasek, a na-
stpnie cement 1 worek na 10 m po czym
materiay miesza si ze sob i wyrwnuje za
pomoc aty, z uwzgldnieniem spadku na-
wierzchni.
Bruk ukada si ciasno, wedug wybra-
nego wzoru. Elementy dobija si do podo-
a gumowym motkiem, w celu uzyskania
rwnej nawierzchni. Co jaki czas poziom-
nic naley sprawdzi ich uoenie i w ra-
Podbudowa kluczowy element
Podbudowa podjazdu, cho ostatecznie niewidoczna, ma decydujcy wpyw na jego trwa-
o i estetyk. Odpowiada za przenoszenie obcie nawierzchni na grunt rodzimy, odpro-
wadzanie wody deszczowej w gb podoa oraz wyprofilowanie podjazdu. Warto zatem do-
pilnowa, aby wykonawca wszystkie prace przeprowadzi starannie i fachowo. Na pewne
kwestie naley zwrci szczegln uwag:
podbudowa powinna by warstw przepuszczaln. Do jej budowy odpowiednie (i najcz-
ciej uywane) s: tucze, grys, wir oraz mieszanka wiru i piasku;
aby nawierzchnia bya stabilna, bez kolein, kruszywo naley ukada warstwami, kad
z nich kolejno zagszczajc mechanicznie. Oglna zasada mwi, e im wyej, tym uziarnienie
kruszywa powinno by mniejsze. Non warstw spodni najczciej wykonuje si z tucz-
nia. Na nim za ukada si grys lub wir. Warstw podkadow pod kostk lub pyty zwykle
stanowi piasek;
grubo podbudowy dostosowuje si do planowanego obcienia. W przypadku cieek
wystarczy 1020 cm, ale nawierzchnie, po ktrych bd jedzi samochody musz by zbu-
dowane na 1540 cm warstwie kruszywa;
podbudow mona dodatkowo ustabilizowa poprzez zastosowanie warstwy separacyj-
nej z geowkniny (maty z wkien syntetycznych). Uniemoliwia mieszanie si kruszywa
z gruntem rodzimym bd przenikanie kruszywa z warstw lecych wyej do niszych (moe
si tak dzia z powodu jego wypukiwania lub pod wpywem obcie).
SX Krawniki wok podjazdu musz by
osadzone na warstwie betonu. Dokadne
wytyczenie linii osadzenia obrzey uatwi sznur
rozcignity midzy kokami (a). Jeli podjazd
bdzie wyoony brukiem lub pytami, elementy
wykoczeniowe ukada si na wyrwnanej
podsypce piaskowo-cementowej (b i c). Potem
materia ubija si wibratorem powierzchniowym (d)
f
o
t
.
D
r
e
a
m
s
t
i
m
e
f
o
t
.
D
r
e
a
m
s
t
i
m
e
f
o
t
.
L
a
f
a
r
g
e
f
o
t
.
L
i
b
e
t
a b
c d
BUDUJEMY DOM 12/2014 154
Przegld rynku
zie potrzeby podsypa lub usun nieco
piasku. Po wykonaniu caego podjazdu,
kostk stabilizuje si za pomoc wibratora
powierzchniowego z gumow nakadk. Na
koniec fugi trzeba wypeni piaskiem (na
mokro szlamowanie lub na sucho pia-
skowanie).
Panele z PVC trwae
i niewidoczne
Wbrew pozorom s bardzo trwaym materia-
em konstrukcja przypominajca plaster
miodu zapewnia du wytrzymao. Nie od-
ksztacaj si pod wpywem wysokiej tempe-
ratury ani na skutek mrozw, a specjalne wy-
Koszt podjazdu z kostki, paneli i pyt
(powierzchnia 50 m
2
5 x 10 m)
Rys. 4. Nawierzchnia z kostki
betonowej
kostka betonowa
piasek z cementem
(35 cm)
tucze lub pospka
(2030 cm)
Warstwa Ilo
materiau
Koszt
[z]
Bruk
uszlachetniony
(50 z/m
2
)
50 m
2
2500
Cement
5 workw (10 z/
worek 25 kg)
125 kg 50
Piasek 5 cm
(30 z/t)
5 t 150
Tucze 25 cm
(50 z/t)
25 t 1250
cznie 3950
Rys. 5. Nawierzchnia z paneli PVC
wypenionych kruszywem
wir
(2030 cm)
panele PVC
piasek ze wirem
(35 cm)
geowknina
Warstwa Ilo
materiau
Koszt
[z]
Panele 50 x 50 x
5 cm (10 z/szt.)
200 szt. 2000
wir biay
dekoracyjny 5
cm (150 z/t)
5 t 750
Geowknina
(200 z/rolk 1,5 x
50 m)
1 rolka
75 m
2
200
Piasek 3 cm
(30 z/t)
3 t 90
wir 25 cm
(50 z/t)
25 t 1250
cznie 4290
Rys. 6. Nawierzchnia z betonowych
pyt aurowych wypenionych
kruszywem
pyty aurowe
tucze lub
pospka (2030 cm)
piasek z cementem
(35 cm)
Warstwa Ilo
materiau
Koszt
[z]
Pyty 60 x 40 x
10 cm (10 z/szt.)
210 szt. 2100
wir biay
dekoracyjny
2 m
3
(150 z/t)
4 t 600
Cement
5 workw (10 z/
worek 25 kg)
125 kg 50
Piasek 5 cm
(30 z/t)
5 t 150
Tucze 25 cm
(50 z/t)
25 t 1250
cznie 4150
Podjazd bez niegu
i lodu
Dziki nowoczesnym rozwizaniom, na-
wet podczas ostrej zimy podjazd do ga-
rau moe by wolny od niegu i lodu.
Zalegajca zmarzlina nie tylko utrudnia
poruszanie si po nawierzchni, ale i moe
j uszkodzi. Dziki instalacji przeciwoblo-
dzeniowej, unikamy koniecznoci stosowa-
nia, nie zawsze skutecznych i zawierajcych
sl, mieszanek do usuwania lodu. System
nie tylko rozmraa, ale te chroni przed po-
nownym oblodzeniem nawierzchni.
Monta ogrzewania. Polega na uoeniu
mat lub kabli grzejnych pod nawierzchni
(betonow, ceramiczn czy kamienn) na
caej jej powierzchni lub tylko pod pasami,
gdzie przejeda si koami samochodu.
Kable wybierane s czciej od mat. Maj
mocn konstrukcj i s gitkie, wic atwo
je uoy. Montuje si je przed wykocze-
niem nawierzchni, w warstwie piasku lub
betonu, na siatce z cienkich prtw stalo-
wych (pod nawierzchni wykoczon bru-
kiem) lub siatce zbrojeniowej (w przypadku
podjazdu z pyt kamiennych czy wylewa-
nego betonu).
Sterowane automatycznie. W bardziej
zaawansowanych rozwizaniach, regula-
tor z czujnikiem temperatury i wilgotnoci
wcza ogrzewanie, gdy warunki sprzyjaj
oblodzeniu. Taszy regulator, z czujnikiem
temperatury, uruchamia system wtedy, gdy
spada ona poniej zaprogramowanej.
f
o
t
.
E
l
e
c
t
r
a
f
o
t
.
T
h
e
r
m
o
v
a
l
S Na podjazdach najczciej montuje si
kable grzejne (a), ale odpowiednie s te
maty (b)
b
a
Podjazd na 5 sposobw
BUDUJEMY DOM 12/2014 155
Galeria pomysw
S Specjalny kolorowy beton, z wyeksponowanym
kruszywem ozdobnym, idealnie sprawdza si na
podjazdach i chodnikach
S Klinkier funkcjonalny materia
wykoczeniowy czsto ma klasyczny
czerwony kolor. Ale producenci oferuj te bruk
o barwie tej, grafitowej, a nawet cieniowany
f
o
t
.
L
a
f
a
r
g
e
f
o
t
.
S
e
m
m
e
l
r
o
c
k
S Kostka betonowa ma wyjtkowo zrnicowane wzornictwo. Wybierajc jej model, pamitajmy jednak, e gadka nawierzchnia podjazdu uatwia odnieanie,
za na ciemnej plamy z oleju silnikowego s mniej widoczne
S Zbrojone pyty z otworami powszechnie
spotyka si w kolorze szarym, ale produkowane
s rwnie czerwone i grafitowe
f
o
t
.
S
e
m
m
e
l
r
o
c
k
f
o
t
.
L
i
b
e
t
f
o
t
.
B
u
s
z
r
e
m
f
o
t
.
P
o
l
b
r
u
k
f
o
t
.
B
u
s
z
r
e
m
f
o
t
.
L
i
b
e
t
f
o
t
.
S
e
m
m
e
l
r
o
c
k
BUDUJEMY DOM 12/2014 156
Przegld rynku
pusty dobrze stabilizuj je w gruncie. Monta
paneli jest atwy i szybki. Ostatecznie nie
rzucaj si w oczy, bo przestrzenie w nich
wypenia si kruszywem albo yzn ziemi,
w ktrej sadzi si byliny odporne na dep-
tanie albo sieje traw (potem bez problemu
mona kosi j za pomoc kosiarki). Podjazd
taki zapewnia szybkie odprowadzanie wody
deszczowej.
Cho panele mona ukada bezpored-
nio na zagszczonym gruncie, najlepiej wy-
kona 3040 cm wykop i zbudowa trwa,
przepuszczaln podbudow (rys. 5).
Betonowe pyty aurowy
podjazd
Na podjazdach wietnie sprawdzaj si te
betonowe, zbrojone pyty z otworami (te sa-
me, ktre umacniaj skarpy i brzegi zbiorni-
kw wodnych). Otwory znacznie zwikszaj
przyczepno nawierzchni, co szczeglnie li-
czy si zim. Ponadto przepuszczaj wod do
gruntu, zapobiegajc tworzeniu si kau.
Wykop pod nawierzchni powinien mie
gboko 3545 cm. Podbudowa jest taka
sama, jak w przypadku bruku (rys. 6). Po
uoeniu pyt, otwory podobne jak w pane-
lach z PVC naley wypeni wirem bd
yznym podoem, a nastpnie zagci na-
wierzchni.
Rady architekta
Bdy wykonawcze zwizane z budow pod-
jazdu najczciej dotycz jego podbudowy
(uformowana z niewaciwych materiaw
lub le zagszczona skutkuje powstawaniem
kolein bd zapadaniem si fragmentw na-
wierzchni. Jej naprawa jest natomiast bar-
dzo kosztowna i pracochonna). Czsto rw-
nie le dobierany lub niewaciwie ukada-
ny jest materia wykoczeniowy.
W miejscach przebiegu rozmaitych in-
stalacji pod nawierzchni, czsto dochodzi
do jej zapadania. Trzeba wic pamita, e
wzdu przebiegu rur grunt powinien by
bardzo starannie zagszczony.
Bardzo istotne jest prawidowe wyprofi-
lowanie podjazdu. Niewielki spadek (co naj-
mniej 2%) zapewni szybkie odprowadzanie
ze wody. Nie moe ona jednak spywa w
stron ciany domu. Jeli nawierzchnia jest
rozlega, moe wymaga montau odwod-
nienia liniowego, ktre odprowadza wod
specjalnymi korytkami, montowanymi na
etapie wykonywania podbudowy.
Podczas ukadania kostki, pyt lub pa-
neli nie naley chodzi po przygotowa-
nej podsypce ukadanie rozpoczyna si
od krawdzi podjazdu, a kolejne fragmen-
ty utwardza, klczc na gotowej ju na-
wierzchni. Tylko starannie wyrwnane
i wyprofilowane podoe zapewni uoenie
rwnego podjazdu.
Szpary pomidzy kostkami wypenia si
samym piaskiem. Nie wolno dodawa do nie-
go cementu, bo w poczeniu z wod moe
spowodowa powstanie na kostce trudnych
do usunicia plam.
W obrbie nawierzchni, po ktrych po-
ruszaj si samochody osobowe, grubo
bruku betonowego i kamiennego powinna
wynosi min. 6 cm, a klinkierowego 5,2 cm.
W przypadku cikich samochodw cia-
rowych, kostka powinna mie 810 cm gru-
boci. Betonowe pyty aurowe zawsze maj
wymiary 60 x 40 cm, ale ich grubo bywa
rna na podjazdy dla samochodw osobo-
wych powinna wynosi min. 10 cm.
Decydujc si na kolor i wzr kostki pa-
mitajmy, e na og ukada si j na sporej
powierzchni. Intensywna barwa bruku lub
intrygujcy wzr mog przymi kolorysty-
k elewacji lub odwrci uwag od budynku.
Na pewno nie o taki efekt chodzi dom i jego
otoczenie musz gra w jednej orkiestrze.
Wierzchniej warstwy podjazdu z kru-
szywa nie naley tworzy z mikkich, py-
lcych si ska, np. dolomitu, ani pokruszo-
nych cegie. Nieodpowiedni bdzie te wir
rzeczny, bo le si klinuje, co utrudnia po-
ruszanie si po nawierzchni.
Pamitajmy, e uytkowanie lub zagsz-
czanie podjazdu wykoczonego niewype-
nionymi pytami aurowymi lub pustymi
panelami z PVC grozi ich uszkodzeniem.
INFO RYNEK Ile kosztuje budowa podjazdu?
Robocizna:
uoenie warstwy wykoczeniowej (kostki lub pyt) 25100 z/m
2
;
osadzenie krawnikw 1033 z/mb.;
wykonanie podbudowy min. 12 z/m
2
;
kompleksowa usuga 85170 z/m
2
(obejmuje projekt nawierzchni, wykop, dowz
materiaw, uoenie warstw nawierzchni i sprztanie po zakoczeniu prac; dodat-
kowo dostajemy gwarancj na wykonane prace i na materia wykoczeniowy).
Materiay:
tucze ok. 50 z/t;
wir ok. 50 z/t;
wir biay dekoracyjny ok. 150 z/t;
piasek 2040 z/t;
cement portlandzki ok. 10 z/worek (25 kg);
beton 220300 z/m
3
;
siatka zbrojeniowa (drut o gruboci 4 mm) ok. 20 z/m
2
;
geowknina 160230 z/rolk (1,5 x 50 m);
bruk betonowy o standardowym ksztacie, barwiony powierzchniowo od 35 z/m
2
;
bruk betonowy z uszlachetnion powierzchni od 50 z/m
2
;
bruk klinkierowy od 80 z/m
2
;
bruk granitowy 400950 z/t (tona materiau wystarczy na ok. 9 m
2
);
pyty aurowe 715 z/szt. (60 x 40 x 10 cm);
panele z PVC 915 z/szt. (50 x 50 x 5 cm).
ceny brut t o
PRZYDATNE ADRESY
BRUK:
BRUK-BET 801 209 047 www.bruk-bet.pl
CRH KLINKIER 32 239 41 45 www.crh-klinkier.pl
DREWBET 34 317 39 97 www.drewbet.pl
LIBET 71 335 11 01 www.libet.pl
POLBRUK 58 554 59 45-48 www.polbruk.pl
POZ BRUK 61 814 45 00 www.pozbruk.pl
SEMMELROCK 25 756 21 00 www.semmelrock.pl
PANELE Z PVC:
EKO-BORD 61 810 71 60 www.ekobord.pl
GEOPRODUKT.PL 61 893 82 28 www.geoprodukt.pl
JESTIC 61 813 43 05 www.kratka-trawnikowa.pl
PYTY AUROWE:
GESTO 32 603 70 70 www.gesto.pl
MARO 32 238 73 05 www.malro.com.pl
BASTIAN 24 277 92 15 www.wyroby-betonowe.pl
Wicej... ceny, firmy, produkty, kalkulatory, artykuy. Kliknij na www.budujemydom.pl.
Jako jedyni publikujemy aktualne RANKINGI PRODUKTW!
S Poszczeglne kolekcje kostki betonowej
obejmuj dopasowane stylistycznie elementy
brzegowe
f
o
t
.
P
o
l
b
r
u
k
f
o
t
.
B
u
s
z
r
e
m
BUDUJEMY DOM 12/2014 157
Kostka brukowa doskonale kompo-
nuje si z zielonymi przestrzeniami
wok domu. Firma Libet w swojej
ofercie posiada specjalnie zaprojek-
towane produkty, ktrych wyko-
rzystanie sprawia, e cieki ogro-
dowe, podjazdy, tarasy czy schody
staj si wygodnym, trwaym i es-
tetycznym dopenieniem domowej
oazy spokoju. Kostki z segmentu pre-
mium to nie tylko wyjtkowy kom-
fort uytkowania, trwao i funk-
cjonalno, ale rwnie niezwyky
design oraz szeroka gama kolorw
i ksztatw. Dziki wykorzystaniu
produktw Libet cieki ogrodowe
nabior wyjtkowego charakteru,
idealnie wspgra te bd z resz-
t aranacji domu czy tarasu.
Na lini Libet Decco skadaj si
cztery grupy produktw: Aspero,
Elegante, Antico i Colormix, ka-
d z nich wyrniaj inne walory
estetyczne i uytkowe. Szeroki wy-
br ksztatw i rozmiarw otwie-
ra ogromne moliwoci aranacji
nawierzchni. Kostki z linii Libet
Decco to propozycja dla osb, kt-
re ceni sobie poczenie pikna
i najwyszej jakoci materiaw.
Ich dodatkow zalet jest unika-
towy system ochrony nawierzch-
ni Anty Liquid System.
ANTICO
Dziki unikalnej fakturze i kolory-
styce kostki Antico nawizuj do
modnego ostatnio w architekturze
i wzornictwie stylu rustykalnego.
Dobrze wspgraj z materiaami
tradycyjnymi, jak kamie i drew-
no, tworzc stonowane kompozy-
cje. Rnorodno kolorw i kszta-
tw kostek Antico zwielokrotnia
moliwe rozwizania aranacyjne.
Dostpne kolory wrd nich ma-
lowniczy torfowy brz wietnie
pasuj do otoczenia, materiaw bu-
dowlanych, a take do innych pro-
duktw nawierzchniowych.
ELEGANTE
Elegante to przede wszystkim bo-
gactwo kolorw i ksztatw, dobra-
nych tak, by doskonale wspgray
z otoczeniem. Szeroka gama kolo-
rystyczna niezmienne oddaje bar-
wy natury. Dziki fakturze wzbo-
gaconej szlachetnymi kruszywami
kostki Elegante maj powierzch-
ni porowat, s zatem bezpieczne
i wygodne w uytkowaniu. Atutami
kostek tej serii s take: atwo
ukadania i obecno praktycznych,
ciemnych kolorw.
COLORMIX
Colormix to ciekawe melane kolo-
rystyczne i a siedem rnych pro-
duktw, a w obrbie kadego z nich
naturalna kolorystyka i bogactwo
rozmiarw ta seria pozwala na
prawdziw projektow swobod!
W ofercie Colormix znajdu-
j si kolory naturalne i mod-
ne, a rwnomierne ich rozoenie
w wybranych kostkach uzyskano
w technologii Color Flex. Colormix
to barwy malownicze i praktyczne
kolory takie jak kasztanowy spraw-
dzaj si m.in. na podjazdach. Co
wicej, delikatnie porowata faktura
tych kostek sprawia, e uytkowni-
kowi nie grozi polizgnicie, a meble
ogrodowe mona na nich rozstawia
bez obaw. Oczywicie Colormix spe-
niaj te wszystkie wymogi wytrzy-
maociowe i jakociowe.
ASPERO
Nawierzchnia produktw Aspero
w pewnym stopniu przypomina
kostki Elegante. Szlachetne kru-
szywo zostao zastosowane take
w tej grupie, cho faktura Aspero
jest mniej chropowata w dotyku.
Ekskluzywno powierzchni zo-
staa dodatkowo podkrelona ko-
lorystycznie dziki technologii
Co lor Flex. Uroda kostek idzie w parze
z ich wytrzymaoci. Wzmocnione
w procesie wytwrczym kostki zo-
stay uszczelnione od wewntrz sys-
temem ALS. Ponadto ze wzgldu
na niejednorodny rysunek faktury
na kostkach prawie nie wida
ewentualnych zabrudze, s wic
wyjtkowo praktyczne.
BETON ARCHITEKTONICZNY
Beton, szary, o chropowatej po-
wierzchni by materiaem, ktry
przez wiele lat budzi negatywne
skojarzenia. Jednak dziki wsp-
czesnej technologii ten niedocenia-
ny materia wrci w zupenie nowej
odsonie. Ma rne formy i faktu-
ry, cieszy si wrd inwestorw co-
raz wiksz popularnoci. Beton
architektoniczny za spraw gad-
kiej i jednolitej struktury nie wy-
maga dodatkowych zabiegw wy-
koczeniowych ani malowania,
a faktura powierzchni betonowych
stanowi ciekawe to dla innych na-
turalnych materiaw, takich jak
drewno czy kamie.
Elementy z betonu architekto-
nicznego to nowa kolekcja w ofer-
cie Libet.
Kostki, pyty, kule i donice oraz
inne produkty linii Libet STAMPO
mog by wykorzystane jako aw-
ki, siedziska, pyty tarasowe, chod-
nikowe oraz jako elementy deko-
racyjne.
Kostki premium Libet Decco
i beton architektoniczny
Libet S.A.
ul. Powstacw lskich 5
53-332 Wrocaw
tel. 71 335 11 01
libet@libet.pl
www.libet.pl
AKROPOL SOLARO
LIBET DECCO ELEGANTE
IMOLA JASNOSZARY
LIBET DECCO ASPERO
MERANO TORFOWY BRkZ
LIBET DECCO ANTICO
VIA CASTELLO PASTELLO
LIBET DECCO COLORMIX
KULA LIBET STAMPO
Artyku promocyjny
BUDUJEMY DOM 12/2014 158
Sprztanie duego domu to spore wyzwa-
nie, gdy trzeba taszczy za sob odkurzacz,
przecza go z gniazda do gniazda i czsto
wymienia worek. Do tego kurz i haas... Kto
chce sprzta z przyjemnoci, wybiera od-
kurzacz centralny. W Polsce zaczto mon-
towa je w latach 90. Dziki wygodzie, jak
funduj domownikom, szybko zyskay po-
pularno. W czasie sprztania posugujemy
si jedynie lekkim, elastycznym wem
z wybran ssawk lub szczotk. Pracy sil-
nika nie sycha (znajduje si w pomiesz-
czeniu gospodarczym). Sprztanie jest za
skuteczniejsze, bo urzdzenie stacjonarne
wytwarza wiksze podcinienie (ma silnik
o wysokiej mocy i duy wentylator w sys-
temach przenonych priorytetem jest za
niewielki rozmiar i cicha praca). To si liczy
dla alergikw (cho kady zasuguje na czy-
sty dom, wolny od kurzu).
Odkurzacz centralny moe nie jest jesz-
cze standardem, ale na pewno stanowi wy-
znacznik nowoczesnego domu. Niestety nie
mona go kupi w sklepie, rozpakowa i od
razu uytkowa. Naley o nim pomyle
wczeniej. Jeli planujemy budow domu,
mamy doskona okazj, by wprowadzi
system najniszym kosztem.
Jaki system, taki odkurzacz
Odkurzacz centralny, czyli jednostka cen-
tralna, to agregat stacjonarny standardowo
montowany w garau, wytwarzajcy podci-
nienie w caej instalacji, czyli zapewniaj-
cy przepyw w systemie. Jednostka musi by
precyzyjnie dobrana, by zapewni sprawne
dziaanie odkurzania. Jej najwaniejszym
parametrem jest sia ssania. Przy zbyt ma-
ej, cisze mieci z rozlegej instalacji nie
bd dociera do jednostki (przewody bd
si zatyka). Moc silnika mniej nam mwi,
bo w rnych urzdzeniach inaczej przeka-
da si na si ssania. Jednostki typu split
w osobnej obudowie maj silnik, w osobnej
filtry i zbiornik na zanieczyszczenia. Z ko l-
ei odkurzacze kompaktowe charakteryzuje
to, e wszystkie elementy znajduj si w jed-
nej obudowie.
NASZ WYBR
Wielu chciaoby
posiada centralny
odkurzacz, ale
mao kto wie, e
go na niego sta.
Modele tradycyjne
bywaj drosze od
centralnych. To nie
luksus (jak kiedy),
tylko praktyczne
wyposaenie domu.
Oczywiste jest
dla nas centralne
odprowadzanie
ciekw czy
doprowadzanie wody
pitnej. Podobnie
powinno by
z usuwaniem kurzu.
Jednostka
centralnego
odkurzania
Magorzata Kolmus
temach przenonych priorytetem jest za
niewielki rozmiar i cicha praca). To si liczy
montowany w garau, wytwarzajcy podci-
nienie w caej instalacji, czyli zapewniaj-
Cicho wszdzie...
f
o
t
.
B
e
a
m
Porwnanie 25 jednostek centralnych
BUDUJEMY DOM 12/2014 159
Podsumowujc, jednostki centralne rni si wzajemnie para-
metrami technicznymi, rozwizaniami konstrukcyjnymi, metod
filtracji powietrza, wielkoci, okresem gwarancji oraz cen.
Co kryj ciany?
W pomieszczeniach mieszkalnych elementy instalacji s zupenie
niewidoczne. Wyglda to tak, jakby odkurzacz zosta zminima-
lizowany do wa, ktry wychodzi ze ciany. Oczywicie sprawa
jest bardziej zoona. W cianach i podogach ukryte s rury oraz
biegnce wzdu nich elektryczne przewody sterujce. Rury cz
jednostk z gniazdami ssawnymi montowanymi na powierzch-
ni cian. W zamiast do odkurzacza, wkada si do gniazda.
Zassane powietrze jest przez jednostk oczyszczane i wydmuchi-
wane na zewntrz budynku.
Instalacj buduje si z rur i ksztatek (ko-
lanek, ukw, trjnikw) przeznaczo-
nych specjalnie do odkurzaczy
centralnych, z PVC z antysta-
tyczn powok, o rednicy 50
55 mm.
ciany kryj te rnego typu
gniazda ssawne. Najczciej w
formie kontaktw cienne, pod-
ogowe, gospodarcze (montowa-
ne np. w garaach) rzadziej jako
szufelki automatyczne, umiesz-
czane w cianach przedsion -
kw i jadalni albo w cokoach
szafek kuchennych.
Wszystkie one dostp -
ne s w wielu kszta-
tach i kolorach, jako
plastikowe lub metalo-
we. Automatyczna szu-
felka to dua wygoda
wystarczy podmie
do niej mieci i naci-
sn przycisk nog.
S Odkurzacze kompaktowe mog mie worek papierowy jednorazowego
uytku lub cykloniczn separacj zanieczyszcze (z wykorzystaniem siy
odrodkowej)
f
o
t
.
V
a
r
i
o
v
a
c
S W moduowych jednostkach, zwanych
split, silnik jest oddzielony od pozostaych
elementw urzdzenia
f
o
t
.
S
a
n
t
e
c
h
R
E
K
L
A
M
A
f
o
t
.
B
e
a
m
BUDUJEMY DOM 12/2014 160
Nasz wybr
Pakiet akcesoriw
Producenci centralnego odku-
rzania nieustannie podaj
za potrzebami uytkownikw.
Oferuj im akcesoria, dzi-
ki ktrym instalacja staje si
jeszcze bardziej funkcjonalna.
Umoliwia sprztnicie po-
piou z kominka, mokrych li-
ci z tarasu, dokadne czysz-
czenie aluzji, odkurzanie
wntrza samochodu, szczot-
kowanie ubra, a nawet cze-
sanie zwierzakw pomyla-
no o wszystkich lokatorach.
W standardowym zesta-
wie akcesoriw (w komplecie
z jednostk centraln) znaj-
dziemy w, teleskopow rur,
ssawki, szczotk uniwersaln,
wieszak na w i torb na ak-
cesoria. Ostatecznie to wystar-
czy w parterowym domu, ale
kto ma poddasze, powinien ku-
pi drugi zestaw, wraz z w-
em (zamiast nosi go z gry
na d). Tzw. zestaw garaowy
to oprzyrzdowanie dobrane
specjalnie do sprztania samo-
chodu i garau uywajc od-
dzielnych wy i szczotek, nie
bdziemy si martwi, e za-
brudz si od podogi. Komplet
akcesoriw dla posiadaczy
zwierzt zawiera kocwki
do czesania pupili i usuwania
sierci z tapicerki i dywanw.
fot. Scanpol
S Gniazda ssawne mona dobra i zamontowa tak, by nie rzucay si w oczy
fot. Beam
R
E
K
L
A
M
A
Odkurzacze centralne
IZZY & AQUA MATIC
Solidne
z
Innowacyjne
z
Produkowane w UE
AQUA MATIC
Aspilusa Poland, dystrybutor: Ecomax
ul. Jackowskiego 4, 89-100 Nako nad Noteci
tel. 52 561 04 09, fax 52 385 21 46
www.aspilusa-poland.com
ss
fo
A
IZZY 400
IZZY 550
IZZY 250
IZZY 300
IZZY 600
S Rury i ksztatki do budowy
przewodw centralnego odkurzania
maj wewntrz antystatyczn powok
fo
t. D
o
m
in
u
j
c
e
S
y
s
te
m
y
Porwnanie 25 jednostek centralnych
BUDUJEMY DOM 12/2014 161
f
o
t
.
S
c
a
n
p
o
l
f
o
t
.
S
c
a
n
p
o
l
f
o
t
.
S
c
a
n
p
o
l
S Producenci odkurzaczy centralnych oferuj ogromny wybr kocwek
(szczotek, ssawek) umoliwi one wyczyszczenie rnych powierzchni oraz
trudno dostpnych miejsc
R
E
K
L
A
M
A
f
o
t
.
B
e
a
m
BUDUJEMY DOM 12/2014 162
Nasz wybr
W zestawie maych szczotek znajdziemy ak-
cesoria do czyszczenia klawiatury, kaloryfe-
rw, aluzji albo miotek do kurzu. Mona
te dokupi turboszczotk do dywanw, wy-
kadzin, tapicerek czy szczotk-mopa do po-
wierzchni twardych.
Najkrtsze we ssawne maj 7,5 m, naj-
dusze 15 m, a standardowe 9 m. Im krt-
sze, tym mniej problemw z przenoszeniem
i przechowywaniem. Przy duszych mona
zaplanowa mniej gniazd ssawnych. Wad
tych ostatnich jest za wikszy opr prze-
pywu powietrza. Mona te kupi w roz-
cigany, ktry kilkakrotnie zwiksza sw
dugo bez problemu schowamy go na-
wet do szuflady. Wewntrz szafki kuchen-
nej lub w garau montuje si kasety z po-
rcznym 57 m wem. Za pomoc wa
(poprzez woenie go do gniazda) albo
przecznika w jego rczce, najczciej uru-
chamia si odkurzanie. W rczce moe
znajdowa si te elektroniczny regulator
mocy. Doprowadzenia instalacji elektrycz-
nej nie wymaga za pneumatyczny system
wczania poprzez wyduanie telesko-
powej rczki. Moliwa jest rwnie obsu-
ga pilotem.
Separator podczony do wa ssawnego
pozwala na sprztanie, bez szkody dla silnika,
popiou z kominka albo rozlanej wody. Jego
pojemno moe by rna. Zastosowanie te
najpopularniejsze s separatory uniwersal-
ne, ale produkuje si rwnie urzdzenia do
jednego typu zanieczyszcze.
Mity kontra fakty
Czy system jest czysty?
Wbrew obiegowej opinii tak. Dua prd-
ko przepywu powietrza przez rury (po -
nad 100 km/h) nie daje szans, by zanieczysz-
czenia pozostaway wewntrz nich. Gdyby
nawet tak si stao, to gniazda s szczelne
i dobrze izoluj przewody od wntrza domu.
Ponadto w przeciwiestwie do instalacji kli-
matyzacyjnej bd wentylacyjnej (wprowa-
dzaj powietrze, ktrym oddychamy), cen-
tralne odkurzanie wydmuchuje powietrze
na zewntrz, nie powodujc jego ruchu w po-
mieszczeniach (to wane dla alergikw).
Czy instalacja moe si zapcha?
Prawidowo wykonany system, z oryginal-
nych elementw i dobrze dobran jednost-
k centraln, nie ma prawa si zapcha.
Odkurzacz wytwarzajcy odpowiedni si
ssania przeciwdziaa zapychaniu si rur
ciszymi mieciami. Zreszt do instalacji
nie mog by zassane zbyt due przedmioty
(ktre mogyby w niej utkwi), bo s bloko-
wane ju w gniedzie ssawnym (w specjal-
nym przeweniu) i w ostrym zaamaniu
S Pamitajmy, e kaseta z wem musi mie
podczenie do orurowania
f
o
t
.
V
a
c
u
f
l
o
f
o
t
.
L
.
J
a
m
p
o
l
s
k
a
S Separator mona kupi wraz z innymi
akcesoriami u dystrybutora centralnych
odkurzaczy
S Sprztajc wem z zaoonym pokrowcem,
nie zarysujemy mebli ani innych delikatnych
przedmiotw
f
o
t
.
L
.
J
a
m
p
o
l
s
k
a
S Wcznik odkurzania w rczce wa to proste
i wygodne rozwizanie
f
o
t
.
V
a
r
i
o
v
a
c
S W cokole szafki, ktry jest standardowym miejscem montau automatycznej szufelki, atwo zmieci
elastyczny przewd przyczeniowy szufelki
f
o
t
.
T
o
p
V
a
c
f
o
t
.
U
S
T
-
M
Porwnanie 25 jednostek centralnych
BUDUJEMY DOM 12/2014 163
Po oooooooor rrrrrrrrr wn wnn wn wnn wn wnn wnnnnnnnnnn wnnnnnnnnnn wn wwwwn wn wnan an an an aaaan an ann an an an an aannnn aannn aannn an an aaannn aaann an aan aannn aaa iee ieee iee ieee iiiiieee ie iiiee ie ieeee iee ie ie ie iee ie ie iiee iee 2 222222222222222222222222222222222222222222222555 55555555555555555555555555555555555 je je je je jeee je je jee jee jeee jee je jee je jee je je je je je je je jeee jeee jee jje jeeeee jje jeeee j dn dn dn dn dn dn ddn dn ddn dn dn dnnn dn dn dn dn dn dnn dddn dddn dn dn ddn dddn dn dddddddddn dddnn ddnn dn dn ddnnn dnnnoos os oos oos os ossss os oosss oss oos ooosssss osssss osss os oos oos osssssssssste te te te tte te te tee te te tee te te te tee te teeeeeeeek kkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk ce ce cce cceeeeeee ce ceeeee cceeee ceeeeee ceeee ce ccee ceeeeeeeent nt nt nnt nt nt nt nt nt nt nt nt nnt nt nt ntt nt ntt nt nt ntt nt nt nt ntt nttt nt ntt nnt nt nttttttt nt ntt n ra rra ra ra raaaa ra rraa ra ra ra rrraa ra ra ra ra rraa raa ra ra ra ra rrra raln llnnnnn ln ln ln lnnnnn llnn ln lnnnnnnnnnnnn lllnnnnnn ll yc yc yc yyyyyyc yyyyyyyc yc yc yc yyc yyc yc yyyyyyyyyyyyyy h
BUDUJEMY DOM 12/2014 163
za gniazdem. agodne uki w dalszej czci
systemu przeciwdziaaj za zatorom.
Czy centralne odkurzanie jest drogie?
Jego koszt jest w zasigu przecitnego in-
westora. Instalacja moe by te niejako in-
westycj na raty najczciej na etapie prac
instalacyjnych podczas budowy domu mon-
tuje si rurocig i przewody sterujce (co nie
kosztuje wiele 10001500 z), a reszt po
zamieszkaniu, a nawet pniej. Jednostka,
gniazda i akcesoria to przecitnie wyda-
tek rzdu 20004000 z (sam odkurzacz
moe kosztowa kilka tysicy zotych, cho
s i tasze modele). Inwestycja w central-
ne odkurzanie popaca, bo system nie tyl-
ko uatwia sprztanie, ale i podnosi warto
domu.
Przemylane decyzje
Pamitajmy, e instalacj montuje si wedug projektu. Idealnie, gdy powstaje on rwnolegle
z projektem domu nieraz wystarczy mae przesunicie ciany, by zaplanowa mniej gniazd
ssawnych. Opracowanie mona zamwi w firmie sprzedajcej odkurzacze centralne. Powinno
wyszczeglnia wszystkie elementy systemu (co oznacza rwnie dobr jednostki centralnej),
a take okrela lokalizacj wyrzutni powietrza czy trasy przebiegu rur (prowadzi si je jak naj-
krtsz drog, po liniach prostych, wystrzegajc si ostrych zakrzywie).
Planujc jednostk w garau, kotowni, piwnicy lub innym pomieszczeniu gospodarczym, uwzgld-
nijmy, e powinna znajdowa si jak najniej w stosunku do instalacji przepyw zanieczyszcze
bdzie efektywniejszy ale jed-
noczenie na wysokoci zapew-
niajcej atwe odpinanie pojem-
nika na mieci.
Due znaczenie ma lokali-
zacja wylotu rury wydechowej
przede wszystkim wpywa na
dziaanie instalacji (wylot musi
by wic niedaleko odkurzacza
rura dusza ni 6 m znaczco
zwiksza opr przepywu po-
wietrza). Wpywa te na nasz
komfort wylot blisko okien
i drzwi, na frontowej cianie
domu, na duej wysokoci to
najgorsze z moliwych rozwi-
za. Odpowiednie bdzie 30 cm
nad gruntem. Dla zminimalizo-
wania haasu, na wydechu war-
to zamontowa tumik.
Na kondygnacji zazwyczaj
umieszcza si 12 gniazda w
przedpokoju (tak, by w do-
sign wszystkich pomiesz-
cze wraz z zakamarkami), na
tej samej wysokoci, co gniaz-
da elektryczne (ok. 25 cm nad posadzk), w stylistyce zblionej do nich.
Im wicej gniazd, tym wysze koszty i wiksze straty cinienia. Gniazdo
w garau jest jednak nieodzowne.
Szufelki przypodogowej lepiej nie planowa w szafce ze zlewem, bo tu a-
two j przypadkiem uruchomi. A jeli woda przedostanie si do rur, moe
doprowadzi do ich zagrzybienia. Newralgicznym miejscem jest i wiatroap,
jeli szufelka ma by blisko drzwi zewntrznych, bo oprcz wody i bota, do
rurocigu mog wpa ostre kamienie, ktre porysuj gadkie przewody.
S Przykadowe rozplanowanie elementw instalacji (rur, gniazd,
jednostki) w parterowym domu
X Przy planowaniu wyrzutni powietrza, warto pamita, e gniazdo
wylotowe (montowane na jej zakoczeniu) bdzie widoczne
na elewacji domu. Umiemy je w jak najmniej widocznym miejscu
f
o
t
.
L
.
J
a
m
p
o
l
s
k
a
orurowanie
wyrzutnia
powietrza
jednostka
centralna
gniazda
ssawne
automatyczna
szufelka
zasig wy
ssawnych
BUDUJEMY DOM 12/2014 164
Nasz wybr
Producent
ELECTROLUX
LINDSAY
MANUFACTURING INC.
Marka Beam AeroVac
Model
BM265 + akcesoria
Standard
SR11
Typ kompakt kompakt
Rodzaj filtracji worek papierowy
cyklon z workiem
odwrconym
Pojemno zbiornika na kurz [l] 23 (worek) 23,6
Wydajno [m
3
/h] 201,6 214
Podcinienie [kPa] 29,2 23
Moc [W] 1800 1570
Poziom haasu [dB] 63 58
Wymiary [cm] 63 x 28 99 x 31
Gwarancja [lata] 2 2
Cena [z netto] 943 (z akcesoriami) 1300
J
E
D
N
O
S
T
K
I
C
E
N
T
R
A
L
N
E
Producent
TROVAC
LINDSAY
MANUFACTURING INC.
Marka Cyclo Vac AeroVac
Model E211 + akcesoria Ultra SC15
Typ kompakt kompakt
Rodzaj filtracji
podwjny filtr materiaowy
+ filtracja cykloniczna
cyklon z filtrem
kartrydowym
Pojemno zbiornika na kurz [l] 22 23,6
Wydajno [m
3
/h] 214 215
Podcinienie [kPa] 34 35,5
Moc [W] 1528 1700
Poziom haasu [dB] 54 64
Wymiary [cm] 90 x 30 99 x 31
Gwarancja [lata] 10 5
Cena [z netto] 2250 (z akcesoriami) 2438
Producent
ENKE DISAN
Marka Enke Disan
Model CM018I ZSA 25/2
Typ kompakt kompakt
Rodzaj filtracji
tkaninowy filtr wstpny
+ poliestrowy filtr
dokadny
podwjny cyklon
+ poliestrowy filtr
dokadny
Pojemno zbiornika na kurz [l] 25 45
Wydajno [m
3
/h] 235 225
Podcinienie [kPa] 37 32,5
Moc [W] 540 660
Poziom haasu [dB] 59 60
Wymiary [cm] 105 x 32 97 x 32
Gwarancja [lata] 5 5
Cena [z netto] 3454 3576
Podczas montau pamitaj...
System jest do atwy do zamontowania, bo najczciej tworzy nieskompli-
kowany ukad rur. Nie trzeba tu specjalnych narzdzi i umiejtnoci. Liczy si
za staranno i dziaanie zgodne z instrukcj. Zarwno projekt, jak i monta
instalacji mona jednak zamwi w firmie sprzedajcej odkurzacze centralne
na przeprowadzone prace udziel gwarancji i wykonaj testy szczelnoci.
W budowanym domu sprawny instalator w cigu jednego dnia zamontuje
rurocig. Ukryty w cianach domu moe spokojnie czeka na monta jednost-
ki (t podcza si w wykoczonym domu, by w midzyczasie nie uszkodzi
jej py). Tylko wloty gniazd trzeba zalepi, aby brud budowlany nie dosta
si do rurocigu. Co innego w zamieszkanym budynku. Monta rur w wyko-
czonych cianach oznacza konieczno ich remontu. O kolizj z przewoda-
mi instalacji elektrycznej te nietrudno. W zwizku z tym prace instalacyjne
najlepiej przeprowadzi podczas generalnego remontu.
Bruzdy cienne i piony instalacyjne (z rurami wodnymi) to miejsca, w kt-
rych lokuje si pionowe odcinki orurowania. Poziome za ukrywa si w war-
stwie izolacyjnej podogi albo w przestrzeni stropowej (w piwnicy i na poddaszu
mona je podwiesi do stropu). Rury i ksztatki klejone s tak, by poczenia
byy idealnie szczelne i gadkie (w nierwnociach gromadz si nieczysto-
ci). Jeli w trakcie eksploatacji systemu pojawiaj si problemy, najczciej
dotycz nieprawidowego montau rur. Warto wic, by po uoeniu instalator
sprawdzi od razu szczelno pocze.
Gniazdo ssawne przytwierdza si do pytki montaowej. Osadza si j dopie-
ro po wykonaniu podejcia do niej, a wkleja tak, by licowaa si z murem (ina-
czej gniazdo bdzie odstawa od ciany). Na koniec przykrca si j kokami.
Gniazda ssawne potrzebne s dopiero po zainstalowaniu jednostki central-
nej. Do tego czasu w ich miejsce wstawia si klapki monterskie (przykryw-
ki). Chroni rury przed zanieczyszczeniem i uatwiaj otynkowanie ciany
dookoa gniazd (te za podczas wykaczania cian mogyby si zniszczy).
S Sposb podczenia jednostki centralnej w pomieszczeniu gospodarczym
przewd
sterujcy
wyrzutnia
powietrza
gniazdo
elektryczne
tumik
gniazdo
ssawne
ciana nona
jednostka
centralna
rura z PVC
ELECTROLUX VARIOVAC NIEMCY DRAINVAC CANADA ASPILUSA ELECTROLUX ENKE DISAN
AEG Variovac Drainvac IZZY Beam Enke Venton
AEG855 Classic 120 SE1007 700AW IZZY 300
SC335 + akcesoria
Progression
CM012IS VN 160
kompakt kompakt kompakt cyklon kompakt kompakt kompakt
cyklon z workiem
odwrconym/papierowym
cyklon + filtr (zmywalny
poliestrowy wielokrotnego
uytku)
filtr stay Silverclear
+ moliwo uywania
worka do higienicznego
oprniania
filtr zmywalny, poliestrowy
cyklon + filtr materiaowy
samoczyszczcy
tkaninowy filtr wstpny
+ poliestrowy filtr dokadny
podwjny cyklon
+ poliestrowy filtr dokadny
31 14 17 30 15 25 24
182 190 315 210 209,5 220 170
29 24 38,8 34 29,7 31 27,8
1625 1200 1561 570 1850 490 457
64 65 58 60 62 58 58
103,2 x 46,5 70 x 40 x 30,5 58 x 30 74 x 30 89 x 28 85 x 32 70 x 32
5 do 20 5 5 5 5 3
1706 1959 1992 2032 (bez zestawu) 2113 (z akcesoriami) 2191 2194
LINDSAY
MANUFACTURING INC.
ASPILUSA DISAN DISAN H-P PRODUCTS USA DRAINVAC CANADA
VacuMaid IZZY Venton Disan Vacuflo Drainvac
S1570 Split IZZY 400 VN 250 EVO 200 True Cyclonic 488Q Cyclonik DF1R10FL
split cyklon kompakt kompakt kompakt kompakt
cyklon z filtrem
elektrostatycznym
i separacj wosw
filtr zmywalny, poliestrowy
podwjny cyklon
+ poliestrowy filtr dokadny
podwjny cyklon
+ poliestrowy filtr dokadny
pena filtracja cykloniczna CFT
peen cyklon, brak filtrw
i workw
25,6 30 24 20 23 46
185 193 192 175 205 255
28,7 38 32 29 31,75 33
1570 614 480 459 1560 1760
66 63 58 58 61 66
95,5 x 31; 32,5 x 31 93 x 30 70 x 32 92 x 32 97,5 x 32,1 95 x 38
5 5 3 5 7 7
2600 2600 (bez zestawu) 2601 2763 2764 3309
VARIOVAC NIEMCY H-P PRODUCTS USA ASPILUSA H-P PRODUCTS USA DRAINVAC CANADA ASPILUSA
Variovac Vacuflo IZZY Vacuflo Drainvac Aqua Matic
Premium 200 VIP True Cyclonic 780 IZZY 600 True Cyclonic Max Air Automatik DF1A150 Aqua Matic 400
kompakt kompakt
cyklon, split, moliwo odkurzania
w dwch miejscach jednoczenie
kompakt kompakt wodny, bezobsugowy
cyklon + filtr (zmywalny
poliestrowy, wielokrotnego
uytku)
pena filtracja cykloniczna CFT filtr zmywalny, poliestrowy pena filtracja cykloniczna CFT
peen cyklon, automatyczne
oprnianie do kanalizacji, brak
filtrw i workw
bezfiltrowy
32 23 30 23 18 (1 cykl) 30
210 367 400 209 315 193
40 29,21 33 52,83 36,05 38
2000 (cznie oba silniki) 2400 1159 2450 1760 614
58 67 65 70 66 63
111 x 46 x 39 107 x 32,1 90/74 x 30 111,8 x 32,1 93 x 30 113 x 30
do 20 7 5 7 5 lub 7 5
4302 4407 4553 (bez zestawu) 5387 5619 6000 (bez zestawu)
166 BUDUJEMY DOM 12/2014
Zasadniczy problem w budowie waci-
wej instalacji stanowi fakt, e kominek jest
przez przepisy traktowany jak kady kocio
na paliwa stae, a zatem powinien funkcjo-
nowa (tak do niedawna stanowiy przepi-
sy o tym za chwil) w instalacji c.o. typu
otwartego, czyli z przelewowym naczy-
niem wzbiorczym. Z kolei niemal wszyst-
kie wspczesne koty gazowe i olejowe
(a w szczeglnoci wszystkie gazowe ko-
ty wiszce) naley montowa w cinie-
niowych instalacjach typu zamknitego
(zprzeponowym naczyniem wzbiorczym).
Zastosowanie wymiennika
ciepa w ukadzie otwartym
Sposb na rozwizanie tego konfliktu in-
teresw wymylono ju dawno i jest on po-
wszechnie wybierany take w przypadku
koniecznoci wczenia do jednego uka-
du grzewczego kota gazowego oraz kla-
sycznego kota staopalnego (np. popularne-
go mieciucha). Oba rda ciepa mona
wykorzystywa w jednej instalacji (rys. 1),
dziki uyciu wymiennika ciepa. Pozwala
on przekazywa ciepo z kominka funkcjo-
nujcego wukadzie otwartym do instalacji
zamknitej, wktrej pracuje kocio gazowy.
Przy uyciu prostych ukadw automatyki
(bazujcych choby na zwykym termosta-
cie zamontowanym na wymienniku ciepa),
mona przy tym sprawi, e kocio gazowy
bdzie otrzymywa sygna o dziaaniu ko-
minka isamoczynnie wycza palnik, nie
zaprzestajc przy tym obsugi innych urz-
dze po stronie odbioru ciepa (ewentual-
nych obwodw z mieszaczami czy te uka-
du adowania zasobnika c.w.u.).
Zastosowanie wymiennika ciepa w mi-
nimalny sposb wpywa na sprawno cae-
go ukadu (przy prawidowej izolacji cieplnej
straty s marginalne), ale podnosi koszty bu-
dowy instalacji (wymiennik, dodatkowa pom-
pa za wymiennikiem, dopasowany sterownik
kominka). Std te nie od dzi prbuje si ta-
kie instalacje uproci, najczciej po prostu
pomijajc wymiennik ciepa. Do niedawna ta-
kie dziaania byy sprzeczne z prawem, jednak
(zczym nie wszyscy si zgadzaj!) obecnie jest
to moliwe dziki zmianom, jakie wprowa-
dzono w przepisach w 2009 r.
Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury
zdnia 12.03.2009 r. (Dz.U. 2009 nr 56, poz.
461 133.7) zmienio brzmienie odpowied-
DYLEMATY INWESTORA
Kominek sta si ju w nowo budowanych
domach wyposaeniem niemal
standardowym. Coraz czciej wybieranym
rozwizaniem jest przy tym kominek
zpaszczem wodnym, pozwalajcy nie tylko
naogrzanie salonu, ale za porednictwem
instalacji c.o. caego domu. Jednoczenie
gwnym rdem ciepa w budynku pozostaje
zwykle kocio gazowy lub olejowy. Jak naley
zainstalowa oba urzdzenia, by byo to zgodne
z przepisami, a take nie powodowao
problemw podczas eksploatacji?
Kocio i kominek
w jednej
instalacji
Adam Jamiokowski
Zgodna
wsppraca
f
o
t
.
D
o
v
r
e
BUDUJEMY DOM 12/2014 167
niego fragmentu poprzedniego rozporzdze-
nia wtej sprawie na nastpujce: Zabrania si
stosowania kota na paliwo stae do zasilania
instalacji grzewczej wodnej systemu zamkni-
tego, wyposaonego w przeponowe naczynie
wzbiorcze, za wyjtkiem kota na paliwo sta-
e o mocy nominalnej do 300 kW wyposaone-
go w urzdzenie do odprowadzania nadmiaru
ciepa. Wedug wikszoci producentw ko-
minkw (i niektrych wytwrcw kotw sta-
opalnych), pozwala to na monta odpowied-
nio skonstruowanych urzdze w instalacjach
cinieniowych z przeponowym naczyniem
wzbiorczym. Dodajmy od razu, e zdaniem
czci ekspertw sprawa wcale nie jest oczy-
wista, gdy jeli uznamy, e kominek to ko-
cio, to jego miejsce jest w speniajcej waci-
we przepisy kotowni, a nie wsalonie Jeli
ju przymkniemy na to oko, to powinnimy
uwaniej przyjrze si warunkom, pod jakimi
kominek moe zosta wykorzystany w uka-
dzie zamknitym.
Przepis prawa mwi o wyposaeniu
wurzdzenie do odprowadzania nadmiaru cie-
pa. Jest to interpretowane raczej jednoznacz-
nie: w wypadku kominka chodzi o chodnic
paszcza wodnego (wownic schadzajc)
oraz automatyczny zawr dopuszczajcy zim-
n wod w sytuacji zagroenia przegrzaniem.
Czy to jednak wszystkie ograniczenia, ktre
powinnimy uwzgldni?
Wemy przede wszystkim pod uwag po-
wd, dla ktrego obowizuje generalny zakaz
montowania kotw na paliwa stae w instala-
cji zamknitej chodzi o szans utraty kontro-
li nad dziaaniem urzdzenia, ktre raz zaa-
dowane paliwem bdzie pracowa a do jego
wypalenia (nie ma moliwoci, jak w przypad-
ku kota gazowego czy olejowego, natychmia-
stowego odcicia dopywu paliwa i zgaszenia
pomienia). Wprawdzie wyposaenie komin-
ka w urzdzenie do awaryjnego schadzania
chroni przed ewentualnymi tragicznymi kon-
sekwencjami nazbyt mocnego rozbuchania,
ale czy warto naraa jego uytkownikw na
stresy spowodowane zadziaaniem zaworw
dopuszczajcych, zaworw bezpieczestwa
itd.? Kto mia do czynienia ztak sytuacj, ten
wie, e to nic przyjemnego!
Jeli to uwzgldni, to na funkcjonowanie
kominka wukadzie zamknitym warto si
decydowa wycznie w sytuacji, gdy urzdze-
nie nie tylko spenia wymogi prawne, ale zo-
stao wielostopniowo zabezpieczone przed
ewentualnym przegrzaniem. Warunki doty-
czce takiej instalacji opisujemy poniej.
Wymagania dotyczce
kominka
pracujcego
winstalacji
zamknitej
1. Urzdzenie musi by prze-
znaczone przez producenta do
pracy w ukadzie zamknitym,
awic wyposaone wchod-
nic paszcza wodnego i zawr
dopuszczajcy do pracy pod
okrelonym maksymalnym
cinieniem roboczym.
2. Kominek powinien by zaopatrzony
wukady automatyki zmniejszajce prawdo-
podobiestwo przegrzania w razie niedopa-
trze uytkownika (oprcz sterowanej auto-
matycznie przepustnicy powietrza, moe by
to na przykad ukad kierujcy nadmiar ciepa
do instalacji c.o. nawet w sytuacji, gdy uyt-
kownik aktywowa tylko obwd adowania
zasobnika c.w.u.).
3. Naley wyposay kominek w zasilacz
awaryjny (UPS), zapewniajcy cigo pracy
automatyki i wszystkich pomp.
4. Kominek naley traktowa jak kade inne
urzdzenie grzewcze, a wic w szczeglnoci
cile przestrzega instrukcji producenta do-
tyczcej sposobu instalacji, ktra moe zawie-
ra istotne ograniczenia (np. maksymalne ci-
nienie robocze do 1,5 bara) oraz wymagania
wzgldem montau (np. konieczno wpro-
wadzenia dodatkowego, duego naczynia
wzbiorczego, wymg zapewnienia cinienia
1,5 bara na wlocie do instalacji schadzajcej).
Jeli podsumowa to wszystko, to atwo za-
uway, e prawidowe wczenie komin-
ka do zamknitego systemu grzewczego moe
okaza si o wiele bardziej kosztowne, ni
skorzystanie ze sprawdzonego rozwizania
zwymiennikiem ciepa. A nie tylko jako cie-
kawostk warto doda, e czasem zwaszcza
podczas remontw domw zotwart insta-
lacj grzewcz wdobrym stanie
warto pokusi si o odwrcenie sy-
tuacji z rys. 1, tzn. o bezporednie
wmontowanie do tej instalacji ko-
minka (albo pozostawienie starego,
ale wci sprawnego kota na pali-
wa stae) iprzyczenie do niej za
pomoc wymiennika ciepa kota
gazowego dziaajcego w miniatu-
rowym ukadzie zamknitym (ska-
dajcym si tylko zkota i pierwot-
nego obiegu wymiennika).
Rys. 1. Schemat podczenia wkadu kominkowego z paszczem wodnym z kotem gazowym
Mity, fakty i praktyka
f
o
t
.
H
a
j
d
u
k
f
o
t
.
S
p
a
r
t
h
e
r
m
Wkad kominkowy
zpaszczem wodnym
wylot spalin
sterowany
elekt. wlot
powietrza
rura wzbiorcza
min. 25 mm
rednicy
pompa c.o.
rura przelewowo-
-spustowa do kanalizacji
rura przelewowa
pompa c.o.
kocio c.o.
zasilanie
zwodocigu
centralka
sterujca
wymiennik
ciepa
zasilanie
instalacji c.o.
grzejniki
cienne
rozdzielacz c.o.
powrt
zinstalacji c.o.
zawr zwrotny
otwarte
naczynie
wzbiorcze
automatyczne
uzupenianie
wody
rura bezpieczestwa min. 25 mm
rednicy
wkad
kominkowy
Obudowany wkad z paszczem wodnym wizualnie
niczym si nie roni od wkadu bez paszcza
BUDUJEMY DOM 12/2014 169
Zasada dziaania obiegu cyrkulacji jest pro-
sta (rys. 1). Dziki pompie cyrkulacyjnej,
ciepa woda pobierana z zasobnika przepy-
wa w pobliu wszystkich punktw poboru,
a potem wraca do niego, najczciej kr-
cem oznaczanym jako powrt cyrkulacji
(rzadziej, gdy zasobnik nie jest we wypo-
saony, tym samym krcem, ktrym do
zasobnika dopywa zimna woda z instalacji
wodocigowej). Rura powrotna prowadzo-
na jest zwykle rwnolegle do rury zasilaj-
cej punkty poboru, co minimalizuje straty
ciepa. Dziki cigemu kreniu ogrzanej
wody w rurach (nawet wtedy, gdy wszyst-
kie krany pozostaj zamknite) po otwarciu
ktregokolwiek z punktw poboru wypy-
wa ona niemal natychmiast.
Wydatki s uzasadnione
Stay przepyw podgrzanej wody w prze-
wodach wodnych powoduje nieuniknione
straty energii, co podnosi koszty eksploata-
cyjne. Instalacja z cyrkulacj jest te ze
wzgldu na konieczno uoenia rury po-
wrotnej i montau pompy cyrkulacyjnej
drosza w budowie. Czy komfort wyni-
kajcy z natychmiastowego dostpu do cie-
pej wody w kadym punkcie poboru uza-
sadnia te wydatki? Ot tak, tym bardziej
e nie o komfort tylko chodzi. Po pierwsze
krtki czas oczekiwania na ciep wod
oznacza brak koniecznoci bezsensowne-
go spuszczania do kanalizacji wody zim-
nej, ktra nie jest bynajmniej dobrem do-
stpnym za darmo. Po drugie krenie
wody w instalacji c.w.u. zapobiega powsta-
waniu zastoin na odcinkach przed rzadziej
uywanymi punktami poboru, ktre to za-
stoiny w najlepszym przypadku prowa-
dzi mog do zamiardnicia si wody,
awgorszym np. do powstania kolonii
bakterii Legionella.
W praktyce przyjmuje si, e instala-
cje bez cyrkulacji c.w.u. sprawdzaj si tyl-
ko w domach, w ktrych odlego kota
c.o. (w tym wypadku dwufunkcyjnego) lub
ewentualnie tzw. termy (piecyka kpielo-
wego) od wszystkich punktw poboru nie
przekracza kilku metrw. W duych do-
mach z kilkoma punktami poboru ciepej
wody (kuchnia, dwie azienki, toaleta itd.)
oddalonymi od siebie i od kotowni, cyr-
kulacja c.w.u. staa si rozwizaniem stan-
dardowym. Projektantom i instalatorom
zostawmy dylematy, czy w domu dwukon-
dygnacyjnym lepiej jest zastosowa jed-
n ptl, czc wszystkie punkty poboru
ciepej wody, czy te np. rozdzieli obie-
gi parteru i pitra (na uytek tego tekstu
ograniczmy si do informacji, e wikszo
producentw urzdze grzewczych zale-
DYLEMATY INWESTORA
Jeli rdo ciepa (kocio, terma) lub
zasobnik ciepej wody uytkowej (c.w.u.)
znajduj si dalej ni 35 m od kranu, to
na dopynicie ciepej wody trzeba czeka
od kilku do kilkunastu sekund. Dlatego wanie
wymylono instalacje z cyrkulacj c.w.u.
Cyrkulacja zapewnia pojawienie si ogrzanej
wody w punkcie poboru (baterii nad umywalk
czy wann) prawie natychmiast lub najpniej
23 sekundy po otwarciu zaworu.
Cyrkulacja
ciepej wody
uytkowej
Adam Jamiokowski
Lepiej nie
wyczaj!
f
o
t
.
K
l
u
d
i
170 BUDUJEMY DOM 12/2014
Dylamaty Inwestora
ca, aby dugo przewodw c.w.u. nie prze-
kraczaa 30 m, a dugo powrotnego prze-
wodu cyrkulacyjnego 20 m. Przewody
cyrkulacyjne nie musz mie przy tym
rednicy wymaganej dla przewodw do-
prowadzajcych wod do punktw pobo-
ru, ale ich rednica wewntrzna powinna
wynosi co najmniej 10 mm). Wybierajc
projekt wasnego domu, warto za to zwr-
ci uwag na to, by moliwie krtkie byy
przewody czce ptl cyrkulacyjn z kra-
nem nad zlewozmywakiem i prysznicem
(kilkusekundowa zwoka w dopywie cie-
pej wody do kranu nad wann czy w pral-
ni nie ma bowiem wikszego znaczenia,
natomiast w przypadku zlewu czy pryszni-
ca staje si utrapieniem).
Do niedawna instalacje z cyrkulacj
wody uytkowej zarezerwowane byy nie-
mal wycznie dla domw, w ktrych
prcz stanowiska dla gazowego (lub in-
nego) kota grzewczego znalazo si miej-
sce na zasobnik c.w.u. o pojemnoci co
najmniej 120150 l. W praktyce monta
takiego zestawu moliwy by wycznie
wsytuacji, kiedy przestrze na kocio i za-
sobnik przewidziano w wydzielonej ko-
towni. To ju jednak przeszo. Niemal
wszyscy wiodcy producenci kotw ga-
zowych oferuj wiszce koty z wbudo-
wanymi (najczciej warstwowymi) za-
sobnikami c.w.u. o pojemnoci 3060 l
pozwalajcymi na przyczenie ptli cyr-
kulacyjnej. A to szansa na wykonanie in-
stalacji zcyrkulacj c.w.u. take wtedy,
gdy kocio musi zosta zamontowany np.
na cianie wkuchni albo w przedpokoju.
ale przepaca nie trzeba
Bardzo wiele osb obawia si dodatkowych
kosztw, wynikajcych ze strat energii b-
dcych nastpstwem krenia podgrza-
nej do 5055C wody w ptli cyrkulacyjnej.
Obawy te s po czci uzasadnione, ale ist-
niej metody minimalizowania zbdnych
wydatkw.
1. Pierwszy i najwaniejszy sposb moliwy
jest do realizacji na etapie projektowania i wy-
konania (remontu) budynku, a polega po pro-
stu na rozsdnym rozplanowaniu przewodw
c.w.u. i starannej izolacji termicznej wszyst-
kich rur, ktrymi bdzie pyn ciepa woda.
Straty ciepa na przewodach wodnych bd
miay bowiem decydujcy wpyw na tempo
wychadzania zbiornika c.w.u. podczas funk-
cjonowania obwodu cyrkulacji.
2. Drugi sposb to zegarowe i/lub tempe-
raturowe sterowanie prac ukadu cyrkula-
cji, majce na celu zarwno ograniczenie strat
ciepa na przewodach wodnych, jak i zmniej-
szenie wydatkw na energi elektryczn po-
trzebn do zasilania pompy cyrkulacyjnej.
Sterowanie zegarowe wynika ze spostrzee-
nia, e ciepa woda zwykle nie jest nam po-
trzebna przez ca dob. Jeli np. wszyscy
mieszkacy w dni robocze wychodz zdomu
przed godzin sm, a wracaj po siedemna-
stej, to trafnym rozwizaniem bdzie ustawie-
nie czasowego sterowania pomp cyrkulacyj-
n tak, by dziaaa ona np. od 6 do 7.30, od 16
do 18 oraz od 20 do 22. Zapewni to komforto-
wy dostp do ciepej wody podczas porannej
toalety, po powrocie do domu oraz przed uda-
niem si na spoczynek.
Temperaturowe sterowanie cyrkula-
cj oznacza to, e pompa cyrkulacyjna wca-
le nie musi pracowa bez przerwy, by w kra-
nach bya ciepa woda. Jeli przewody wodne
s dobrze zaizolowane termicznie, wystarczy,
e ogrzana woda raz obiegnie ca ptl, by co
najmniej przez kilka minut z kadego kranu
mona byo pobra wod o zadowalajcej tem-
peraturze. A jeeli na przykad dana tem-
peratura c.w.u. wynosi 50C zainstalowa
termostat na powrocie ciepej wody do zasob-
nika (element T na rys. 1) i ustawi go na 45C.
Termostat podczamy do sterownika pom-
py cyrkulacyjnej, ktry wcza j tylko wte-
dy, gdy temperatura powrotu spadnie poniej
45C. Dziki temu pompa bdzie uruchamiana
jedynie wtedy, gdy przewd powrotny cyrku-
lacji zostanie wychodzony.
Odmian sterowania temperaturowego
jest sterowanie czasowe interwaowe, ozna-
czajce, e pompa cyrkulacji pracuje np.
przez 5minut, a potem 15 minut pozostaje
wyczona. Chodzi oczywicie o to samo, co
w przypadku sterowania temperaturowego,
czyli oto, by woda w obiegu cyrkulacji bya
stale wystarczajco ciepa, ale bez potrzeby
cigego dziaania pompy. W praktyce do
atwo mona tak okreli okresy zaczenia/
wyczenia pompy, by obej si bez termo-
statu, ktry jest niezbdny dla prawidowe-
go funkcjonowania sterownika temperaturo-
wego.
Rys. 1. Zasada dziaania obiegu cyrkulacji c.w.u.
wlot wody zimnej
wanna
pompa cyrkulacji c.w.u. zawr zwrotny
termostat
f
o
t
.
J
u
n
k
e
r
s
Wiszcy kocio z zasobnikiem c.w.u.
zmoliwoci podczenia cyrkulacji
Uwaga!
W hipermarketach dostpne s tanie cy-
frowe programatory czasowe dla urzdze
elektrycznych, ktre pozwalaj na precyzyj-
ne ustawianie czasw wczenia/wycze-
nia na wszystkie dni tygodnia. Niestety,
urzdzenia te le wsppracuj z wikszo-
ci pomp cyrkulacyjnych na og nasta-
wy s gubione co kilka dni. Jeli chcemy
kupi urzdzenie tanie, to zwykle lepszym
rozwizaniem bdzie prosty programator
mechaniczny (z obrotow tarcz).
zasobnik
c.w.u.
krciec ciepej zimnej
krciec powrotu cyrkulacji
sterownik pompy cyrkulacyjnej
umywalka
kabina
zlew
Mity, fakty i praktyka
171 BUDUJEMY DOM 12/2014
Wikszo regulatorw nowoczesnych
kotw c.o., zarwno gazowych, jak i na
paliwa stae, zawiera sterownik pompy
cyrkulacji c.w.u. pozwalajcy na zarzdza-
nie jej prac wedug przynajmniej jednego
z powyszych schematw. Najczciej jest
to sterownik zegarowy, dajcy szans na
wskazanie godzin, w ktrych pobr c.w.u.
ma odbywa si w sposb komfortowy (nie-
kiedy jest to poczone z okrelonymi cza-
sami adowania zbiornika c.w.u.). Zpunktu
widzenia ekonomiki eksploatacji instalacji,
ideaem byoby poczenie sterowania ze-
garowego z temperaturowym lub interwa-
owym, ale to potrafi tylko nieliczne regu-
latory. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie,
by zainstalowa sterowanie temperaturowe
samodzielnie. Wystarczy przyczy pom-
p cyrkulacyjn do regulatora za pored-
nictwem termostatu przylgowego (zamon-
towanego tak, jak na rys. 1), stosowanego
zwykle do ograniczenia temperatury w ob-
wodzie ogrzewania podogowego (rozcza
on styki robocze, gdy zmierzona tempera-
tura przekroczy zadan warto, np. 45C).
Pompa, mimo wysterowania przez zegar,
nie bdzie wtedy pracowaa, gdy powrt
bdzie gorcy.
A co zrobi, gdy kocio nie zosta wypo-
saony w sterownik pompy cyrkulacyjnej?
Ot na pewno nie rezygnowa z cyrkula-
cji na stae! Grozi to bowiem konsekwen-
cjami wspomnianymi na pocztku arty-
kuu, tzn. zastoinami wody, mogcymi
prowadzi do zakae bakteryjnych oraz
radykalnego pogorszenia jej walorw sma-
kowo-zapachowych. Woda w obiegu cyr-
kulacyjnym powinna kry przynajmniej
raz na dob! Jeli cyrkulacj nie moe ste-
rowa automatyka kota, naley w skle-
pie hydraulicznym zakupi akcesoryjny
sterownik pompy cyrkulacyjnej, a w osta-
tecznoci wsklepie elektrycznym zaopa-
trzy si wprosty wycznik zegarowy, po-
zwalajcy na uruchamianie podczonego
do urzdzenia (wtym przypadku pompy
cyrkulacyjnej) wcyklu dobowym bd ty-
godniowym. Towzupenoci wystarczy,
awskojarzeniu z termostatem przylgowym
zamontowanym tak, jak opisano w po-
przednim akapicie, moe z powodzeniem
zastpi nawet najbardziej wyrafinowane
regulatory kotowe.
Trzy praktyczne rady
f
o
t
.
E
u
r
o
s
t
e
r
Akcesoryjny sterownik pompy cyrkulacyjnej
(sprzedawany niezalenie od kota)
1. Cyrkulacja na danie
Co zrobi, jeli nie chcemy rezygnowa z komfortu ciepej wody, a w domu pojawiamy si nie-
regularnie, o rnych porach? W takim przypadku warto poleci wariant, ktry moemy na-
zwa cyrkulacja na danie. Wystarczy zainstalowa, np. w azience czy przedpokoju, cznik
dziaajcy na zasadzie cznika owietlenia na klatce schodowej w bloku, tzn. uruchamiajcy
pomp cyrkulacyjn na kilka minut po naciniciu przycisku. O takie rozwizanie mona po-
prosi instalatora lub zrealizowa je samodzielnie, wykorzystujc wyczniki czasowe dostp-
ne w sklepach elektrycznych (inny wariant tego rodzaju rozwizania to wczanie pompy cyr-
kulacyjnej np. wraz z owietleniem azienki, podobnie jak zainstalowanego tam wentylatora).
Ten system sterowania obiegu cyrkulacyjnego dostpny jest w kotach kilku producentw.
2. Cyrkulacja i zawr przeciwoparzeniowy
Obwd cyrkulacji c.w.u. wymaga szczeglnego potraktowania, gdy woda w zasobniku (naj-
czciej solarnym, ale te np. podgrzewanym przez kominek z paszczem wodnym) bywa
nagrzewana do temperatury przekraczajcej 60C. Dobra praktyka hydrauliczna wymaga,
by w takim wypadku na przewodzie prowadzcym do punktw poboru instalowa tzw. za-
wr przeciwoparzeniowy, mieszajcy wod gorc z zimn w taki sposb, by do kranw
trafiaa woda o temperaturze bezpiecznej, czyli okoo 55C. Jak to pogodzi z cyrkulacj
c.w.u.? Sposobw jest kilka, jeden nich przedstawia rys. 2. Rozwizanie takie proponuj
niektrzy producenci kotw c.o. Nie jest to, niestety, tanie, ale nie o tanio w tym mo-
mencie chodzi
3. Problem odlegej azienki
Wiele problemw i projektowych, i eksploatacyjnych nastrczaj niekiedy punkty poboru
wody znajdujce si z dala od optymalnego przebiegu ptli cyrkulacyjnej (np. azienka przy
rzadko uywanym pokoju gocinnym). Prowadzenie tam przewodu cyrkulacji jest czsto rze-
czywicie pozbawione sensu ekonomicznego. Rozwizanie? Przepywowy, elektronicznie ste-
rowany elektryczny podgrzewacz wody uytkowej, zamontowany na przewodzie ciepej wody.
Dlaczego powinien by to podgrzewacz elektronicznie sterowany? Dlatego, e kiedy do od-
legego punktu poboru dopynie ju ciepa woda z instalacji c.w.u., podgrzewacz taki wy-
czy si automatycznie, co ochroni gocia przed poparzeniem, a gospodarza przed marno-
waniem energii elektrycznej.
Obieg cyrkulacyjny z zaworem przeciwpoparzeniowym. Przykad prawidowego montau
zimna woda z sieci
odbiorcy c.w.u.
zawr termostatyczny
pompa cyrkulacji
zasobnik
c.w.u.
Budujcy nowe domy wolni s od
tego dylematu. Od 1995 r. przepisy
prawa nakazuj wykonywanie do-
mowych instalacji elektrycznych
(niech elektrycy wybacz mi
uproszczenia) w ukadzie TN-S
(schemat B na rys. 1). Oznacza to,
e do jednofazowego odbiornika
prdu przemiennego biegn trzy
przewody:
fazowe (L),
neutralny zwany dawniej zerowym
(N),
ochronny (PE).
Do kadego odbiornika trjfazo-
wego biegn natomiast 3 przewody
fazowe (L1, L2, L3), ochronny PE
i ewentualnie neutralny N. Samo
urzdzenie 3-fazowe, np. silnik nie
potrzebuje przewodu N do dziaania,
ale czsto ma dodatkowo 1-fazowe
lampki sygnalizacyjne, wentylator
itp. A ten dodatkowy osprzt bez
przewodu N nie zadziaa.
Wczeniej byo inaczej domowe
instalacje elektryczne wykony-
wano z reguy w ukadzie TN-C
(schemat A na rys. 1), w ktrym
przewd neutralny (zerowy) by
tosamy zprzewodem ochronnym
(PEN). Do odbiornika trjfazowego
biegy wic cztery przewody, a do
jednofazowego tylko dwa (fazowy
i neutralny). Nawet jeeli gniazdo
miao styk ochronny (bolec), to by
on poczony elektrycznie zprzewo-
dem neutralnym.
Ukad TN-C ma kilka wad;
jedn z bardziej istotnych atwo po-
kaza na przykadzie ilustrowanym
na rys. 2. W razie przerwy wprze-
wodzie neutralnym na stykach
ochronnym gniazd wtykowych
(czyli wanie na bolcach uziemia-
jcych), moe pojawi si pene
napicie sieciowe! Jeli bowiem
w powyszej sytuacji wczymy
odbiornik R wymagajcy styku
ochronnego np. pralka, lodwka,
to przewd PEN, a w konsekwencji
styki neutralne i uziemiajce innych
gniazd mog znale si pod penym
napiciem fazowym (a do miejsca
przerwania). Wad instalacji typu
TN-C jest te brak moliwoci in-
stalowania wycznikw rnico-
woprdowych. Aby wytumaczy,
o co chodzi, musimy na moment
cofn si do wyjanienia podstaw
ochrony przeciwporaeniowej.
Ochrona podstawowa polega
na zabezpieczeniu przed dotykiem
przez czowieka (zwierz) czci
instalacji elektrycznej (urzdze
elektrycznych) pozostajcych pod
napiciem w normalnych warun-
kach pracy. Su temu takie rodki
ochrony, jak izolowanie przewodw
bdcych pod napiciem, stosowa-
nie oson ochronnych itp. S to bez
wtpienia zabiegi zrozumiae dla
wszystkich.
Ochrona dodatkowa zwana
inaczej ochron przy uszkodzeniu,
ma na celu zabezpieczenie przed
skutkami uszkodzenia izolacji
podstawowej i pojawienia si
napicia na tzw. czciach prze-
wodzcych dostpnych, czyli
mwic prociej np. na obudowie
urzdzenia niebdcej normalnie
pod napiciem, ktra moe jednak
znale si pod napiciem, jeli
zawiedzie izolacja podstawowa.
Na uytek naszego tekstu moemy
przyj, e ochrona dodatkowa
realizowana jest przede wszystkim
przez stosowanie samoczynnego
wyczenia zasilania, czemu su
dobrze znane wszystkim bezpiecz-
niki oraz to wynalazek nowszy
wyczniki nadmiarowoprdowe
(nadprdowe).
Nie wolno zapomina, e wyczniki
nadmiarowoprdowe peni jeszcze
jedn wan funkcj. Rozczaj
obwd w razie obcienia go zbyt
duym poborem mocy (zbyt wiele
Wielu inwestorw remontujcych starsze (niekoniecznie naprawd sta-
re) budynki zadaje sobie pytanie: wymieniamy instalacj elektryczn
naukad nowego typu czy te nie? Odpowied powinna by zawsze taka
sama: tak, wymieniamy. Oczywicie, pociga to za sob niemae koszty,
ale tam, gdzie chodzi o bezpieczestwo, oszczdza nie wolno.
Adam Jamiokowski
BUDUJEMY DOM 12/2014 172
WANY DETAL
Wyczniki
rnicowoprdowe
inadprdowe
Rys. 1. Ukady sieci elektrycznych
Legenda:
L1, L2, L3 przewody fazowe prdu
przemiennego
N przewd neutralny
PE przewd ochronny
PEN przewd ochronno-neutralny
E przewd uziemiajcy
a) ukad sieci TN-C
b) ukad sieci TN-S
c) ukad sieci TN-C-S
Rys. 2. Przerwa w przewodzie ochronno-neutralnym PEN kolorem czerwonym zaznaczono
przewody, przez ktre przedostaje si napicie na styki ochronne gniazd
gniazda
wtyczkowe
odbiornik
odbiornik odbiornik
odbiornik odbiornik
odbiornik odbiornik
BUDUJEMY DOM 12/2014 173
przyczonych urzdze). Inaczej
przewody nadmiernie by si rozgrzay.
Grozioby to ich spaleniem, a nawet
poarem budynku.
Krtko mwic: gdy na skutek
uszkodzenia izolacji podstawowej poja-
wi si napicie np. na obudowie pralki,
to jeli jest ona (jak powinno by) po-
czona z przewodem ochronnym PE
lub ochronno-neutralnym PEN, mamy
sytuacj opisywan popularnie jako
zwarcie nastpuje przepyw prdu
o duym nateniu, ktry powoduje
zadziaanie (stopienie) bezpiecznika
lub rozczenie wycznika nadmia-
rowoprdowego. Tak samo zadziaa
ten system ochrony w przypadku
podczenia do sieci uszkodzonej
lampy czy czajnika. Znacznie gorzej
bdzie jednak w sytuacji, gdy (wracajc
do pierwszego przykadu) obudowa
pralki nie bdzie uziemiona (np. na
skutek przetarcia odpowiedniego prze-
wodu bd przyczenia do gniazda
sieciowego, w ktrym styk uziemiajcy
nie jest poczony z przewodem PE.
Uytkownik zostanie wtedy poraony
i w praktyce znikome s szanse, by
bezpiecznik obroni go przed skut-
kami poraenia. Ptl zwarcia tworzy
wwczas wiele elementw stawiajcych
duy opr przepywowi prdu (w tym
ludzkie ciao). Prd zwarciowy bdzie
zbyt may aby wycznik nadprdowy
zadziaa.
Dlatego wanie wymylono tzw.
ochron uzupeniajc w przypadku
domw mieszkalnych sprowadza si
ona przede wszystkim do stosowania
wycznikw rnicowoprdowych,
ktrych zasad dziaania przedstawia
rys. 3. Przewody zasilajce (na ry-
sunku dwa, ale rwnie dobrze mog
by cztery w przypadku odbiornikw
prdu trjfazowego) przechodz przez
piercie zmateriau ferromagnetycz-
nego, zwany fachowo przekadnikiem
Ferrantiego. W czasie normalnej pracy
odbiornika prdu suma geometryczna
prdw w dwch (lub czterech) przewo-
dach rwna jest zeru (w uproszczeniu:
taki sam prd pynie do odbiornika, jak
i wraca od niego). Jeli jednak wchro-
nionym obwodzie pojawi si upyw
prdu na przykad przez przewd
ochronny PE lub ciao czowieka do
ziemi to suma prdw pyncego
i wracajcego od odbiornika bdzie
rna od zera. Spowoduje to zadzia-
anie wycznika, ktry rozczy styki
zasilajce obwodu chronionego.
Waciwie dobrane wyczniki
rnicowoprdowe stanowi bardzo
skuteczn ochron przed poraeniem
prdem elektrycznym. S one w stanie
zabezpieczy nawet osob, ktra np.
stojc na mokrej pododze w azience,
dotknie znajdujcej si pod napiciem
czci urzdzenia elektrycznego. Jest
jednak jedno wane ograniczenie:
jak wida na rys. 3, wycznik r-
nicowoprdowy mona zamonotwa
tylko w instalacji ukadu TN-S, tzn.
majcej oddzielne przewody neutralny
i ochronny. W ukadzie sieci TN-C nie
ma takiej moliwoci.
Wracajc wic do pytania posta-
wionego na wstpie modernizacja
instalacji elektrycznej do stosowa-
nego wspczenie ukadu TN-S jest
zca pewnoci wskazana, poniewa
zapewnia o wiele wiksze bezpie-
czestwo mieszkacom budynku.
Oczywicie, wie si to z wydatkami
wynikajcymi z koniecznoci wy-
miany przewodw dwuyowych na
trjyowe w obwodach zasilajcych
gniazda iowietlenie domu, ale rzecz
na pewno warta jest zachodu. W osta-
tecznoci mona te zdecydowa si
na wariant mieszany, oznaczany przez
elektrykw jako TN-C-S (schemat C
na rys. 1). Pozostawiamy wtedy dwu-
przewodow instalacj TN-C w po-
mieszczeniach, w ktrych zagroenie
poraeniem jest umiarkowane (salon,
sypialnie), a zmieniamy instalacj na
typ TN-S we wszystkich obwodach
gniazd wtyczkowych, w ktrych
prawdopodobiestwo poraenia jest
szczeglnie due, a wic:
w kuchni, pralni i azienkach;
w kotowni, przydomowym warsz-
tacie, piwnicy, garau i obiektach
gospodarczych;
w obwodach przeznaczonych do
zasilania przenonych urzdze elek-
trycznych, uytkowanych na wolnym
powietrzu (np. gniazda dla kosiarki,
myjki wysokocinieniowej).
Pamitajmy bezpieczestwo warte
jest kadych wydatkw!
Rys. 3. Ochrona uzupeniajca zapobiegajca gronemu poraeniu przy: ominiciu ochrony podstawowej (a); uszkodzeniu izolacji przy jednoczesnym
przerwaniu przewodu ochronnego PE (b)
O tym trzeba pamita!
Kady wycznik rnicowopr-
dowy wyposaony jest w ozna-
czony liter T (lub napisem test)
przycisk testujcy, ktrego
dziaanie polega na zwarciu ob-
wodu fazowego wycznika (od
strony odbiornika) z przewodem
neutralnym (od strony zasilania)
przez wbudowany opornik (naj-
czciej o rezystancji 10 kilo-
omw). Prd pyncy tylko prze-
wodem fazowym powinien w tej
sytuacji spowodowa zadziaanie
wycznika i wyczenie obwodu
chronionego, tak jak w przypad-
ku upywu prdu. Jeli jest ina-
czej, wycznik naley wymieni
na nowy o odpowiednich para-
metrach.
Uwaga!
Wyczniki rnicowoprdowe
bywaj rwnie nazywane prze-
ciwporaeniowymi, co jest okre-
leniem mylcym. Wycznik nie
zapobiega bowiem poraeniu, ale
jego zadziaanie moe w takiej sy-
tuacji uratowa ycie.
Wycznik nadmiarowoprdowy
f
o
t
.
E
a
t
o
n
Wycznik rnicowoprdowy cztero-
biegunowy z przyciskiem testowym
f
o
t
.
E
a
t
o
n
a b
Uwaga! Dziaanie wycznika
rnicowoprdowego powinno
si sprawdza przynajmniej raz
wmiesicu.
BUDUJEMY DOM 12/2014 174
Stare, wypaczone, nieszczelne okna maj
bardzo niekorzystny wpyw na komfort
mieszkania oraz koszty eksploatacji domu.
S przyczyn znacznych strat ciepa, dla-
tego warto rozway ich wymian. Czas
zwrotu takiej inwestycji zaley gwnie od
sposobu ogrzewania budynku.
Na rynku jest wiele rnych rozwiza,
producenci przecigaj si w oferowaniu co-
raz doskonalszych wyrobw. Co powinni-
my wiedzie o oknach, aby dokona opty-
malnego wyboru?
Jakie parametry?
Waciwoci stolarki okiennej okrela kilka
parametrw. Oto najwaniejsze z nich:
Izolacyjno cieplna
Kluczow cech jest stopie przenikalnoci
cieplnej okna. Okrela go wspczynnik U,
ktry wskazuje strumie energii przenika-
jcej przez przegrod okienn o powierzchni
1 m przy rnicy temperatury na zewntrz
i wewntrz budynku wynoszcej 1 Kelwin.
Od pocztku tego roku warto U w nowych
oknach nie moe by wysza ni 1,3 W/(m
.
K).
Generalnie im wspczynnik jest niszy, tym
korzystniej, cho naley zachowa umiar,
poniewa lepsze parametry maj swoj cen.
Przy wyborze okien nie dajmy si zwie.
Wikszo producentw podaje parametry
Wybr nowych okien nie jest zadaniem, ktre moe nas przerosn,
pod warunkiem, e uzbro imy si w niezbdn wiedz. Co innego
monta ten wymaga ju kompetencji i dowiadczenia wykonawcy.
Nowy widok
Wymiana okien
Norbert Skupiski
REMONT/MODERNIZACJA
fot. Oknoplast
Wymiana okien
BUDUJEMY DOM 12/2014 175
termiczne dla okna referencyjnego: jednoskrzydowego
o wymiarach 123 148 cm. Tymczasem niektrzy sprze-
dawcy podaj parametr dla okna o zawyonych wymiarach
lub odnoszcy si do samej szyby, a ten jest zawsze duo
niszy. Energooszczdno okna zaley natomiast od pa-
rametrw caego systemu: pakietu szybowego, profili oraz
uszczelnienia.
Dwikoszczelno
Ten parametr (R
w
) okrela zdolno okien do tumienia ha-
asw dobiegajcych z zewntrz budynku. Podawany jest
w decybelach (dB). Im wspczynnik jest wyszy, tym zapew-
nia skuteczniejsz izolacyjno akustyczn. W domach poo-
onych w spokojnej okolicy wystarczy okno o R
w
=3032 dB.
Przy ruchliwej drodze duo lepiej sprawdz si okna o R
w
rwnym co najmniej 35 dB.
Przepuszczalno powietrza
Im szczelniejsze jest okno, tym lepiej chroni przed haasem
i utrat ciepa. Za wymian powietrza odpowiadaj nawie-
trzaki (nawiewniki), ewentualnie wentylacja mechanicz-
na. Szczelno okien okrelaj klasy od 1 do 4. Im wy-
sza, tym okna przepuszczaj mniej powietrza. W Polsce do
sprzeday dopuszcza si okna klasy 3 i 4.
Odporno na wamanie
Wikszo wama do do-
mw i mieszka odbywa
si poprzez sforsowanie
drzwi balkonowych lub
okien. Najbardziej narao-
ne s oczywicie okna na
parterze i atwo dostpne
balkony. Bezpieczestwo
okna zaley od rodzaju
zastosowanych oku, so-
lidnoci profilu, rodzaju
oszklenia i dodatkowych
zabezpiecze, np. w po-
staci klamek z zamkiem
(to dobre rozwizanie
S Dodatkow ochron okien
zapewni specjalne folie
antywamaniowe
f
o
t
.
W
a
r
s
t
f
o
l
l
S O waciwociach termoizolacyjnych okna decyduj parametry
pakietu szybowego, profili oraz uszczelnienia
f
o
t
.
M
&
S
W
i
c
e
j
n
i
O
k
n
a
R
E
K
L
A
M
A
BUDUJEMY DOM 12/2014 176
Remont/modernizacja
rwnie w pokojach dziecicych utrudnia
samodzielne otwarcie okna). Odporno na
wamanie okrela sze klas od 1 do 6.
W przypadku najniszej, bariera praktycz-
nie nie bdzie stawiaa oporu. Do sforso-
wania okna o najwyszej klasie wamy-
wacz bdzie potrzebowa za ok. 20 minut.
Bezpieczestwo moe poprawi zainstalo-
wanie zewntrznych rolet.
Wspczynnik przepuszczalnoci energii
Okrela jaka cz energii promieniowania
sonecznego padajcego na szyb zostanie
przepuszczona do wntrza. Im wysza jest
jego warto, tym wiksze bd zyski ciepa
od soca. W zimie to korzystne, bo mniej za-
pacimy za ogrzewanie. Za to latem naley
pomyle o zacienieniu okien na nasonecz-
nionych elewacjach. Rnice w wartociach
wspczynnika g s due od niespena 40
do ponad 60%.
Wspczynnik przepuszczalnoci wiata
Wspczynnik L
t
wskazuje, ile wiata so-
necznego docierajcego do szyby zespolonej
wpada do pomieszczenia. Wyraany jest
S Wiksza liczba komr w profilu nie zawsze
gwarantuje lepsz izolacyjno ciepln
f
o
t
.
M
&
S
W
i
c
e
j
n
i
O
k
n
a
f
o
t
.
A
l
u
p
l
a
s
t
Rolety zewntrzne
Przy okazji wymiany okien warto rozway monta (lub wymian) rolet zewntrznych.
Rozwizanie to ma wiele zalet. Pozwala zmniejszy straty ciepa w budynku, chroni przed
haasem, nadmiernym nasonecznieniem oraz stanowi barier antywamaniow.
Rolety produkowane s z aluminium lub PVC. Skadaj si z kasety (o rnym przekroju: kwa-
dratowym, prostoktnym lub pokrgym) zawierajcej rur nawojow, ruchomego pancerza
oraz pionowych prowadnic. Najczciej blokuje si je za pomoc rygli lub zamkw. Rolety rni
si sposobem sterowania. Prostsze modele zwija si za pomoc tamy lub korbki umieszczonej
po wewntrznej stronie okna. Te bardziej zaawanso-
wane wyposaone s natomiast w silnik elektryczny
ze zdalnym sterowaniem. Niektre rolety maj do-
datkowo moskitier, ktra stanowi barier dla uci-
liwych insektw. Dziki bogatej gamie kolorystycz-
nej, jak oferuj producenci, mona dopasowa je
do kadej elewacji.
Spord czterech typw rolet, dwa przeznaczone
s do montau w istniejcych budynkach:
elewacyjne (natynkowe) kasety montowane s
na cianie lub we wnce okiennej; pokrywa rewizyj-
na umieszczona jest od przodu kasety; rolety te prze-
znaczone s zarwno do nowych, jak i istniejcych ju
budynkw;
naokienne kaseta (z pokryw rewizyjn od tyu lub
dou) i prowadnice montowane s na ramie okiennej
jeszcze przed jej osadzeniem; mona je cakowicie za-
budowa; znajduj zastosowanie zarwno w nowym bu-
downictwie, jak i podczas wymiany stolarki okiennej.
S Rolety chroni nie tylko przed
nieproszonymi gomi, ale take przed
haasem i utrat ciepa
S Nawiewniki peni bardzo istotn rol
w domach z wentylacj grawitacyjn
Przy wikszych przeszkleniach, istotne znaczenie ma sztywno profili
f
o
t
.
I
n
t
e
r
n
o
r
m
Uwaga na zmiany!
Zgodnie z nowym rozporzdzeniem Mi-
nistra Transportu, Budownictwa i Go spo-
dar ki Morskiej, maksymalna warto
wspczynnika U, okrelajcego stopie
przenikalnoci cieplnej okna, bdzie stop-
niowo obniana. Ju od 1 stycznia br. nie
moe by wysza ni 1,3 W/(m
.
K), od
1 stycznia 2017 r. maksymalny poziom to
1,1, a od pocztku 2021 r. 0,9.
f
o
t
.
A
l
u
p
l
a
s
t
Wymiana okien
BUDUJEMY DOM 12/2014 177
w procentach im wyszy jest ten wskanik, tym pomieszczenie
bdzie lepiej dowietlone. Rnice mog siga nawet 25%.
Wybr profili
Po zapoznaniu si z podstawowymi waciwociami okien, mona
przystpi do wyboru konkretnych rozwiza. Z reguy najwi-
cej czasu powica si profilom okna. W Polsce najczciej spoty-
kane s profile drewniane i PVC. Ramy aluminiowe s znacznie
drosze, dlatego znajduj zastosowanie gwnie w duych prze-
szkleniach lub w domach pasywnych. Jakie s zalety i wady profi-
li drewnianych i z PVC?
Okna drewniane w niczym nie przypominaj stolarki monto-
wanej kilka dekad temu. Przede wszystkim nie pacz si, ponie-
wa wykonywane s z kilku warstw drewna, dokadnie impre-
gnowane i malowane. Cenione s przede wszystkim za elegancj
i naturalno. Drewniane profile s masywne, stabilne i sztywne
lepiej od plastikowych nadaj si do duych przeszkle. W ra-
zie drobnych usterek atwo je naprawi.
Najwiksz wad okien z drewna jest ich cena, rednio 3050%
wysza w stosunku do okien z PVC o podobnych parametrach.
Wynika to z rnicy w koszcie samych surowcw oraz ze znacz-
nie duszego i bardziej skomplikowanego procesu produkcji profili
drewnianych. Wyroby z drewna wymagaj te konserwacji i malo-
wania, a plastikowe nie. Niektrzy nie uznaj jednak koniecznoci
malowania za du uciliwo, poniewa w przypadku przemalo-
wania cian mona atwo dopasowa do nich take stolark.
Okna z PVC jak wspomniano s tasze od drewnianych
odpowiednikw i to ich najwiksza, obok atwoci konserwa-
cji, zaleta. Kolejn jest waga s lejsze, dlatego mniej obcia-
j konstrukcj ociey. Niestety, s te mniej sztywne, wic nie
sprawdz si przy bardzo duych powierzchniach. Ich wad jest
wysoka rozszerzalno cieplna. Cho PVC jest materiaem trud-
nopalnym i samogasncym, to podczas poaru wydziela toksycz-
ny chlorowodr. Profile z PVC oferowane s w szerokiej gamie
kolorystycznej, ale jeli ich barwa nam si znudzi, bdziemy mo-
gli je przemalowa za pomoc specjalnych farb do PVC.
S Przy wyborze ekipy montaowej najlepiej skorzysta z rekomendacji
producenta
f
o
t
.
M
&
S
W
i
c
e
j
n
i
O
k
n
a
R
E
K
L
A
M
A
BUDUJEMY DOM 12/2014 178
Remont/modernizacja
Szyby, okucia, nawiewniki...
Materia, z ktrego wykonane s profile, nie
przesdza o waciwociach caego okna.
Energooszczdno, izolacyjno akustycz-
na czy bezpieczestwo zale te od pozo-
staych rozwiza w oknach.
Szyby produkowane s w kilku odmia-
nach. Oprcz standardowych dostpne s
take grubsze dwikochonne, antywama-
niowe, absorpcyjne chronice przez prze-
grzaniem, ciepochronne z powok odbija-
jc promienie soneczne do wntrza domu,
bezpieczne, ktre rozsypuj si na drobinki,
czy samooczyszczajce z powok, na ktrej
krople deszczu nie pozostawiaj ladw.
Liczba komr w profilu ma wpyw na izo-
lacyjno ciepln stolarki okiennej. W sprze-
day s zarwno dwu-, jak i omiokomoro-
we okna. Parametru tego nie naley jednak
przecenia, poniewa poprawa waciwoci
cieplnych nastpuje tylko przy odpowiedniej
szerokoci komory. Tymczasem zdarza si,
e wytwrcy sztucznie dziel profil o stan-
dardowej szerokoci. W katalogu wyglda to
efektownie, ale w takim przypadku wiksza
ilo komr nie speni swego zadania.
Okucia cho niewidoczne, to od nich za-
ley sposb otwierania okna, a tym samym
nasz komfort uytkowania. Stanowi te za-
Jakie parapety?
Wymiana okien czsto wie si z zakupem i montaem nowych parapetw. Na co zwrci
uwag, wybierajc ten element wykoczenia cian?
Parapety zewntrzne
Ich gwnym zadaniem jest ochrona przed wilgoci fragmentu ciany, znajdujcego si pod
oknem. Podokienniki zewntrzne produkowane s z kilku rodzajw materiaw. Najpopularniejsze
i najtasze s parapety z powlekanej blachy stalowej. Mog by pokryte kolorowym lakie-
rem. Nie najlepiej tumi haasy wywoane opadami deszczu, s te mocno naraone na koro-
zj. Szlachetniejsza wersja to wyroby z aluminium. S grubsze i mniej podatne na korozj, ni
parapety stalowe. Du trwaoci charakteryzuj si parapety z PVC. Ich zalet jest dostp-
no praktycznie w dowolnym kolorze, ktry mona dopasowa do stolarki okiennej i elewa-
cji. Podokienniki kamienne wytwarzane s przede wszystkim z granitu i piaskowca. S bardzo
trwae i stanowi ciekaw ozdob okna. Rwnie dugowieczne s parapety ceramiczne i klin-
kierowe oraz wykonane ze zbrojonej wknem szklanym ywicy.
Montujc parapety zewntrzne, naley pamita o kilku zasadach. Ich nachylenie musi wy-
nosi przynajmniej 5 stopni w kierunku zewntrznym, aby umoliwi odpyw wody opadowej.
Podokiennik musi by te wysunity ok. 5 cm poza lico ciany, a jego zewntrzna krawd musi
by sformowana w kapinos (zakoczenie wymuszajce na spywajcej wodzie opadanie przed
licem ciany).
Parapety wewntrzne
W przeciwiestwie do parapetw zewntrznych nie s niezbdne, ale peni bardzo istotn
rol. Wspomagaj mieszanie si ciepego powietrza, pyncego z grzejnika, z zimnym docho-
dzcym z okna, a jako element wykoczenia otworu okiennego maj funkcj dekoracyjn. Dla
niektrych stanowi idealne miejsce do postawienia rolin doniczkowych.
Tradycyjnym budulcem parapetw wewntrznych jest drewno. To ponadczasowy materia,
cho obecnie stosuje si przewanie parapety z drewna klejonego warstwowo, a nie jak daw-
niej z litego, ktre ma skonnoci do paczenia si. Warstw ochronn stanowi lakier. Ich sub-
stytutem s parapety z materiaw drewnopochodnych (np. pyty wirowej), obustronnie la-
minowane foli. Powodzeniem ciesz si te podokienniki z kamienia, wykonywane gwnie
z bardzo odpornego granitu lub efektownego, ale podatnego na uszkodzenia marmuru. Ich lej-
szym, cho trwaym, odpowiednikiem s parapety z kamienia syntetycznego z domieszk y-
wic i pigmentw. Ciekawym rozwizaniem s podokienniki z masy akrylowej z wypeniaczami.
Cechuj si twardoci i odpornoci na dziaanie rodkw chemicznych wykorzystywanych
w domach. W przypadku pomieszcze pokrytych pytkami, warto rozway zastosowanie para-
petw z pytek ceramicznych. Mona je dobrze dopasowa do wntrza, s atwe do utrzymania
w czystoci i odporne na wilgo. T sam cech wykazuj parapety z PVC. Ich wad jest niska
odporno na wysok temperatur pod jej wpywem mog si odksztaca.
Montujc parapet wewntrzny, naley wsun jego krawd pod ocienic okna na gbo-
ko min. 1 cm, a miejsce styku wypeni mas uszczelniajc. Podokiennik powinien by te
zaklinowany w otworach, wycitych w cianach po obu stronach okna, na gboko 35 cm.
Odlego parapetu od grzejnika 1020 cm zapewni waciw cyrkulacj powietrza.
Nakadki parapetowe
Chcc zaoszczdzi i zrezygnowa z wymiany podokiennikw wewntrznych, moemy zdecy-
dowa si na rozwizanie porednie. Jest nim instalacja na starych parapetach nakadek parape-
towych, tzw. parapetw renowacyjnych. S one wyko-
nane najczciej z tworzywa sztucznego, wykoczonego
oklein imitujc drewno. atwo je dopasowa do kolo-
ru okien, s te proste w montau przykleja si je do
starego starego parapetu klejem montaowym.
X Nachylenie parapetu zewntrznego
musi wynosi minimum 5 stopni
w kierunku zewntrznym
f
o
t
.
R
h
e
i
n
z
i
n
k
S Aplikacja tam rozprnych jest jednym
z elementw montau warstwowego
f
o
t
.
A
l
u
p
l
a
s
t
S Ze wzgldu na konieczno wykoczenia
ociey zapraw, nie zaleca si prowadzenia robt
w temperaturze poniej 0C
f
o
t
.
O
k
n
o
p
l
a
s
t
BUDUJEMY DOM 12/2014 180
Remont/modernizacja
bezpieczenie antywamaniowe. Obecnie stan-
dardem s okucia obwodowe zawiasy i me-
chanizm ryglujcy s ze sob poczone
i wpra wiane w ruch obrotem klamki.
Uszczelki okienne chroni przed haasem,
utrat ciepa, wod opadow i kurzem. Wik-
szo wytwarzana jest z EPDM. Warto zwr-
ci uwag na ich kolor np. czarne nie bd
si komponoway z biaymi profilami.
Nawiewniki. Nowe okna charakteryzuj si
du szczelnoci, dlatego w domach z wenty-
lacj grawitacyjn konieczny jest monta na-
wiewnikw doprowadzajcych powietrze do
wntrz, ktre umieszcza si na ramach ocie-
nic i skrzyde okiennych. Wyrnia si trzy
podstawowe grupy nawiewnikw:
samoregulujce higrosterowane stru-
mie powietrza jest uzaleniony od zawar-
toci pary wodnej w pomieszczeniu;
cinieniowe samoregulujce; dziaaj
w powizaniu z rnic cinienia na zewntrz
i wewntrz pomieszczenia;
sterowane rcznie samodzielnie musi-
my regulowa przyson.
Okazja do zmian
Dobierajc nowe okna, powinnimy przemy-
le, czy wszystkie dotychczasowe rozwi-
zania dotyczce stolarki okiennej dobrze si
sprawdziy. Jej wymiana bdzie dobr oka-
zj do korekty.
Dokucza nam haas od strony ruchliwej
jezdni? Moe warto zmniejszy powierzch-
ni okien i zamurowa cz ocienic? Taki
krok zalecany jest rwnie wwczas, gdy chce-
my zmniejszy rachunki za ogrzewanie. Due
przeszklenia s modne, ale przez okna ucieka
kilka razy wicej ciepa, ni przez ciany. Jeli
czujemy si niepewnie i chcemy zwikszy po-
czucie bezpieczestwa, zainwestujmy w okna
antywamaniowe, ze wzmocnionymi okucia-
mi, szybami i klamkami zamykanymi na klu-
czyk. A gdyby na nowo podzieli przeszkle-
nia? Te oferowane obecnie, maj szersze ramy,
a wic wpuszczaj mniej wiata. Pozbycie si
czci profili moe to zmieni, a przy okazji po-
zwoli zaoszczdzi (im mniej profili, tym ni-
sza cena). Podobny efekt da zabieg zamiany
okna dwu- na jednoskrzydowe (bdzie nawet
o 1/3 tasze) oraz otwieranego na nieotwierane
(drugie o ok. 1/5 tasze).
Monta kluczem do sukcesu
Optymalny wybr okien to nie wszystko. Na
ostateczny sukces skada si jeszcze ich pra-
widowy monta.
Pierwszym krokiem po ustaleniu dostawcy
okien, sprawdzeniu warunkw gwarancji
i ser wisu, jest wybr ekipy montaowej. Naj-
prostszym rozwizaniem jest skorzystanie
z rekomendacji producenta/dostawcy, ktry
poleci nam sprawdzonych fachowcw. Naley
dokadnie omwi z nimi zakres robt, spo-
sb montau i czas pracy. Potem pozostaje ju
tylko zabezpieczenie pomieszcze i rozpocz-
cie robt.
Wanie metoda jest kwesti kluczow.
W przeciwiestwie do niezmiennych zasad
przygotowania ociey (ich wyrwnanie
i oczyszczenie po zdjciu starych okien,
umieszczenie w naronikach klinw monta -
owych, proporcjonalne rozlokowanie ele-
mentw mocujcych itp.), podlega on ewolu-
cji. Do niedawna najbardziej rozpowszechnio-
na bya tradycyjna instalacja okien z uyciem
samej pianki montaowej. Obecnie zaleca si
monta warstwowy z tamami rozprnymi
i ciepymi parapetami. Jest on droszy i wy-
maga wikszej wprawy, ale znacznie popra-
wia parametry izolacyjne miejsca styku okna
ze cian. Polega na dodaniu od wewntrznej
strony pomieszczenia tamy paroszczelnej,
ktra uniemoliwi wnikanie w piank mon-
taow pary wodnej i wilgoci z wntrza bu-
dynku. Od zewntrz piank zakrywa si na-
tomiast specjaln foli lub rozprn tam
paroprzepuszczaln i wodoodporn, ktra b-
dzie chroni szczelin przed wilgoci i po-
dmuchami wiatru. Dodatkowe uszczelnie-
nie przestrzeni pod oknem zapewni osadzenie
tzw. ciepych parapetw. S to odpowiednio
wyprofilowane ksztatki z twardego polistyre-
nu lub styropianu EPS. Zmniejszaj ucieczk
ciepa i s oparciem dla parapetu wewntrz-
nego i zewntrznego.
Dobrze przeprowadzone prace montaowe
pozwol cieszy si nowymi oknami przez
wiele kolejnych lat.
INFO RYNEK Ile kosztuje wymiana okien?
Nowe okna o cznej powierzchni 30 m do domu
o powierzchni 150 m:
Okna dwuszybowe z PVC o wspczynniku prze-
nikania ciepa U=1,3 W/(m
.
K) bd kosztowa okoo
13 00016 000 z. Drewniane bd 3050% drosze.
Okna trzyszybowe o wspczynniku U=0,8 to
koszt rzdu 18 00020 000 z.
Profile podparapetowe (pene pod parapet wew.
i zew.) 5990 z/m.
Pprofile podparapetowe (pod parapet zew.)
4369 z/m.
Monta
Zalenie od sposobu zamontowania okna, koszty robo-
cizny wraz z materiaami ksztatuj si nastpujco:
monta standardowy na piank montaow
(metoda mao skuteczna, nie gwarantujca szczel-
noci poczenia okna z ocieem) 20 z/m obwo-
du otworu okiennego (do tego pianka montaowa
1012 z/szt.);
monta warstwowy z uyciem rozprnych
tam paroszczelnych i paroprzepuszczalnych
40 z/m obwodu otworu okiennego (plus tama
rozprna 1215 z/szt.).
Szacunkowo mona zaoy, e na warstwowy mon-
ta okien z ciepymi parapetami wydamy ok. 3000
4000 z.
ceny br ut t o ( 8% VAT)
Wicej... ceny, firmy, produkty, kalkulatory, artykuy.
Kliknij na www.budujemydom.pl. Jako jedyni
publikujemy aktualne RANKINGI PRODUKTW!
S Due przeszklenia s modne i efektowne, ale pamitajmy, e przez okna ucieka kilka razy wicej
ciepa, ni przez ciany
f
o
t
.
A
l
u
p
l
a
s
t
W naszym klimacie domy ogrzewa
si przez ponad p roku. Z tego po-
wodu zaopatruje si je po pierwsze
w solidn termoizolacj, po drugie
w efektywne urzdzenia i instalacje
grzewcze. Coraz wicej uytkownikw
jednorodzinnych domw chce mie
koty bezobsugowe, wytwarzajce
duo ciepa, ale zuywajce moliwie
najmniejsze iloci paliwa.
KONDENSACYJNY
ZAMIAST
TRADYCYJNEGO?
Hitem ostatnich lat niewtpliwie
stay si koty kondensacyjne. Ich
coraz wiksza popularno wynika z
faktu, e w porwnaniu z gazowymi
kotami niekondensacyjnymi (tra-
dycyjnymi), zuywaj mniej paliwa
do wytworzenia takiej samej iloci
ciepa. Takie urzdzenia wykorzy-
stuj rwnie ciepo ze skraplania
pary wodnej zawartej w spalinach,
co powoduje, e do atmosfery
ulatuj spaliny o znacznie niszej
temperaturze (spada ona z ponad
100C do 50C.). W jaki sposb si
to odbywa? Ciepo od spalin w kotle
kondensacyjnym odbiera specjalny,
rozbudowany wymiennik ciepa,
wykonany ze stali kwasoodpornej
lub stopu aluminiowo-krzemowe-
go. Wytworzone podczas spalania
gazu gorce spaliny, zanim dostan
si do komina, najpierw opywaj
wymiennik, a podczas tego procesu
ich temperatura wci si obnia.
Poniej 57C nastpuje kondenso-
wanie spalin, czyli wykraplanie si
znich pary wodnej i oddawanie cie-
pa wodzie wwymienniku. Dziki
temu procesowi, sprawno kota
wzrasta nawet okilkanacie procent.
Jest to wytumaczenie, niezrozu-
miaego dla wielu potencjalnych
uytkownikw, wzrostu wskanika
sprawnoci kotw kondensacyjnych
a do 106110% (sprawno trady-
cyjnych kotw siga tylko 9396%).
Koty kondensacyjne. Takie
urzdzenia s drosze od tradycyj-
nych. Wysz cen rekompensuj
jednak niskie opaty za gaz, krtka
amortyzacja zakupu (rednio wcigu
4 lat), bezpieczniejsze uytkowanie
wynikajce z zamknitej komory
spalania oraz emisja do atmosfery
mniejszej iloci szkodliwych spalin.
Jednoczenie trzeba wiedzie, e
zamontowanie kota kondensacyj-
nego jest obwarowane koniecznoci
odprowadzenia kwanego kondensatu
do kanalizacji, ktrego w cigu doby
powstaje 78 litrw. Wnowo budowa-
nych domach, wykonanie przewodu
odprowadzajcego skropliny nie jest
kopotliwe robi si to, uywajc
rury z tworzywa sztucznego (nigdy
z miedzi!). Wane jest, eby za miej-
scem ich odpywu, umieci syfon
zatrzymujcy gazy z kanalizacji.
Wistniejcych domach najlepiej jest
wykorzysta syfon zlewu lub umy-
walki. W pozostaych przypadkach
niestety, trzeba ku ciany i posadzk.
Warto podkreli, e pene wy-
korzystanie moliwoci kota kon-
densacyjnego nastpuje przy niskich
parametrach instalacji grzewczej
Lilianna Jampolska
Ci waciciele, ktrych domy maj dogodny dostp do gazu z sieci, zwykle od razu wybieraj to paliwo do
ogrzania. Wikszy kopot maj na og z dobraniem odpowiedniego kota gazowego, poniewa paradoksalnie nie
uatwia tego wyjtkowo bogata oferta rnych producentw. Wsprzeday znajduj si koty jedno- i dwufunk-
cyjne, wiszce i stojce, kompaktowe i z osobnym zasobnikiem c.w.u., z otwart i zamknit komor spalania,
tradycyjne i kondensacyjne. W jaki sposb wybrnli z tego gszczu propozycji nasi rozmwcy?
Bezcenne dowiadczenia uytkownikw
Kacper Czytelnik Budujemy Dom, uytkuje nowy kocio od roku,
poprzedni od 2000 do 2012 r.
Parametry domu: murowany, 7 pkondygnacji, powierzchnia 300 m
2
,
ogrzewana 200 m
2
. ciany trjwarstwowe; dach ocieplony wen mineraln
ogr. 20 cm. Kotownia o kubaturze powyej 8 m
3
. Komin wymurowany zcegy
ceramicznej z wkadem ceramicznym.
Charakterystyka kota: wiszcy, dwufunkcyjny, z otwart komor spalania.
Model: moc 9,624 kW, sprawno 93%. Kocio wsppracuje ze stojcym
zasobnikiem c.w.u. o poj. 120 l. Instalacja c.o. tylko z aluminiowymi grzejnikami.
Automatyka i sterowanie: poprzedni kocio poczyem z regulatorem
pokojowym, a dodatkowo ciepo w poszczeglnych wntrzach regulowaem
termostatami na grzejnikach naciennych. Po zamontowaniu nowego kota,
wykorzystuj tylko termostat sterujcy na kotle oraz termostaty na grzej-
nikach. Zrezygnowaem z regulatora pokojowego.
Paliwo: gaz ziemny.
Gwarancja: 3 lata.
Decyzja: w 2000 r. zamontowaem w nowo wybudowanym domu dwufunkcyjny
kocio z otwart komor spalania i osobny zbiornik na c.w.u., bo mamy kilka
azienek. Przez ponad 12 lat oba urzdzenia dziaay bezawaryjnie. Latem
2012r. podczas burzy piorun spali czu elektronik kota. Wymian panelu
sterowania na kotle wyceniono na ponad 900 z, wic zdecydowaem si naby
zupenie nowy kocio, a ten istniejcy pozostawi na czci. Poniewa byem
zadowolony z poprzedniego urzdzenia, zamieniem je na nastpc modelu
nowszej generacji. Dziki temu niczego nie musiaem poprawia w istniejcej
instalacji c.o.
Porady i przestrogi:
Po burzy, ktra zniszczya elektronik kota i mocno uderzya nas po kie-
szeni, kupiem za 400 z ogranicznik przepi. Zamontowaem go w skrzynce
elektrycznej. Mam nadziej, e zdoa ochroni wszystkie urzdzenia domowe.
Nowego kota nie poczyem z wczeniej uywanym regulatorem pokojowym.
O wiele lepsze efekty dawao sterowanie termostatami na wszystkich
grzejnikach. Wanym elementem byo dokoczenie prac ociepleniowych
domu, przykadowo: ocieplenie ganku przy gwnym wejciu, zaoenie rolety
zewntrznej na duym wyjciu tarasowym, ocieplenie stropw w piwnicy ina
strychu. Temperatur c.w.u. ustawiam tylko na kotle na 47C. Temperatur
powietrza we wntrzach reguluj przez: zadanie na kotle 60C ipodczas mrozw
okresowo j zwikszam oraz przez manualne odkrcanie, bd przykrcanie
termostatw w pokojach. Obecnie mieszkamy zon sami, asynowie odwiedzaj
nas od czasu do czasu, wic termostaty bardzo czsto si przydaj. Dziki
nim aluminiowe grzejniki nacienne szybko nagrzewaj ich pokoje, a kiedy synw
nie ma, pozwalaj obniy temperatur w nieuywanych wntrzach. Dziki
temu oszczdzamy zuycie gazu z sieci i obniamy koszty utrzymania domu.
Manualne sterowanie najbardziej si sprawdza. Odkd solidniej ociepliem
dom, zanotowaem najwikszy spadek zuycia gazu!
Koszty zakupu i montau: 2700 z.
Koszty roczne ogrzewania i przygotowania c.w.u.: 5000 z.
Koty
gazowe
PRAKTYKA EKSPLOATACYJNA
u
k
a
s
z
u
k
f
o
t
.
H
u
s
q
v
a
r
n
a
f
o
t
.
P
o
l
b
r
u
k
Trejae, pergole i kratownice nie tylko stanowi
podpor dla pnczy. Czsto tworz zaciszny
kcik, gdzie ustawia si fotele ogrodowe.
Paskie konstrukcje mog rwnie dzieli ogrd
na wntrza albo zasania cz gospodarcz
f
o
t
.
D
r
e
a
m
s
t
i
m
e
BUDUJEMY DOM 12/2014 190
Poradnik urzdzania ogrodu
gbienie na pomp lub donice z ro linami
strefy gbokiej. Pki ksztatowane w cian-
kach powinny mie przynajmniej 30 cm szero-
koci, aby bez problemu umieci na nich ko-
sze z rolinami.
6. Zielone wykoczenie
Roliny sadzi si prawie na koniec, by nie
uszkodzi ich podczas montau nawadniania
albo budowy nawierzchni czy placu zabaw.
Gleb w dobrym stanie wystarczy przekopa
i w razie koniecznoci dopasowa odczyn
(wikszo gatunkw preferuje pH 6,07,0). Na
nieurodzajnej rozsypuje si za 510 cm y-
znej ziemi i miesza z podoem.
Architekt krajobrazu dobierze roliny tak,
by dobrze rosy, a efekt zadowoli inwesto-
ra. Gdy sami planujemy ziele, sprawa mo-
e nie wydawa si ju taka prosta. Przede
wszystkim trzeba pamita, e:
gatunki dobrane waciwie do rodzaju gleby
i nasonecznienia bd wymaga mniej piel-
gnacji. Aby nie przysparza sobie pracy, wy-
bierzmy te, ktre uchodz za odporne i atwe
w uprawie i posadmy je w duych grupach,
ale nie za gsto (bo bd musiay konkuro-
wa o wiato, wod i substancje odywcze).
Krzewy zimozielone (nie zamiecajce ogro-
du limi), dugowieczne byliny i gatunki za-
darniajce (alternatywa dla trawnika) nie b-
d potrzeboway z naszej strony wiele uwagi;
kompozycj rolin opiera si na drzewach
(w maym ogrodzie to krzewy stanowi jej
szkielet);
w gbi sadzi si drzewa i wysokie krze-
wy, przed nimi byliny, a najbliej obserwa-
tora roliny poce taki wielopitrowy
ukad wyglda najefektowniej;
w ogrodach nowoczesnych unika si r-
norodnoci kolorw, stosujc 23 barwy
przewodnie (odwrotnie w ogrodach wiej-
skich mienicych si wielobarwnymi byli-
nami). Ale liczy si nie tylko kolor kwiatw
rwnie lici;
korzystnie wyglda zestawienie gatunkw
o odmiennym pokroju np. strzelistych
z tymi o przewieszajcych si pdach.
7. To dla rolin
Poa trawnika wprowadza do ogrodu ad, sta-
nowi doskonae to dla rolin i jest miejscem
zabaw. Cho murawa wymaga sporo piel-
gnacji, nie rezygnujmy z niej. Moemy j za-
oy tradycyjnie przez siew lub ukada-
jc dar sprzedawan w rolkach, ktra da-
je natychmiastowy efekt. Ale nie jest ona po-
lecana do kadego ogrodu. Choby dlatego, e
na trawnik z siewu mona wybra nasiona ta-
kich traw, ktre s bardziej odporne na zacie-
nienie lub mniejsz wilgotno podoa (dar
z rolki produkuje si najczciej z gatunkw
traw o typowych
wymaganiach
pene naso-
necznienie i wil-
gotna gleba).
Ponadto na du-
ych dziakach
zazwyczaj za-
kada si traw-
niki z siewu, ze
wzgldu na ni-
sze koszty. Na
skarpach za le-
piej sprawdzi si
trawa z rolki, bo
nasiona mogyby tu zosta wypukane (przez
deszcz i podczas podlewania).
Najlepsze terminy siewu trawy to przeom
kwietnia i maja oraz sierpnia i wrzenia, bo
najodpowiedniejsza jest wtedy wilgotno gle-
by i temperatura powietrza, a ryzyko wystpie-
nia przymrozkw i suszy bardzo gronych
dla kiekujcych nasion niewielkie. Muraw
z rolki najlepiej zakada we wrzeniu lub pa-
dzierniku (niska temperatura i czste deszcze
sprzyjaj korzenieniu si trawy).
f
o
t
.
D
r
e
a
m
s
t
i
m
e
f
o
t
.
D
r
e
a
m
s
t
i
m
e
f
o
t
.
A
q
u
a
e
l
S Budow oczka uszczelnionego foli PVC (najpopularniejszy materia, o ywotnoci 1520 lat) rozpoczyna si od utworzenia wykopu z zagbieniem na
pomp i donice. Wykop powinien by nieco wikszy od planowanego oczka, bo pod foli musi si znale ok. 20 cm warstwa piasku. Brzegi zbiornika mona
zamaskowa poprzez utworzenie kamiennej lub wirowej opaski, piaszczystej play lub drewnianego pomostu
S Zanurzalna lampa do
oczka wodnego,
z kolorowymi wymiennymi
filtrami
f
o
t
.
A
q
u
a
e
l
S Ziemi pod upraw rolin najatwiej przekopa
i spulchni za pomoc glebogryzarki
S Jeli grunt w miejscu przyszych rabat lub
trawnika nie jest urodzajny, naley nawie yznej
ziemi, tworzc 510 cm warstw, i wymiesza j
z podoem
S Dar w rolkach najlepiej ukada wkrtce po
przywiezieniu. Trawa preferuje lekkie, prchniczne,
lekko kwane podoe (bezporednio przed
rozoeniem murawy naley je podla). Rolki rozwija
si tak, by dba w kadej z nich byy skierowane w
t sam stron, a miejsca pocze w ssiadujcych
rzdach mijay si, a nie znajdoway w jednej linii
f
o
t
.
H
o
n
d
a
f
o
t
.
w
w
w
.
s
o
r
t
e
d
.
w
a
w
.
p
l
f
o
t
.
w
w
w
.
s
o
r
t
e
d
.
w
a
w
.
p
l
Prenumerata, czyli BD za 6,60 z
Najprociej dokonujc wpaty
Najatwiej
wypeniajc formularz w Internecie
(przez stron www. budujemydom.pl)
tu mona zapaci kart lub szybkim przelewem
Najwygodniej
A nawet
wysyajc na numer 0663 889 884 SMS-a
o treci PREN oddzwonimy i przyjmiemy
zamwienie (koszt SMS-a wg Twojej taryfy)
zamawiajc telefonicznie, e-mailem, faksem lub listownie
Dzia Prenumeraty Wydawnictwa AVT, ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa
faks: 022 257 84 00, tel.: 257 84 22, e-mail: prenumerata@avt.pl
5/2008
Prenumerat zamawiamy:
Zamw prenumerat na 18 wyda (2 lata*), a otrzymasz
Po prostu pacisz za 12 kolejnych numerw, a dostaniesz ich 18.
Kosztuje Ci to wic 12 9,95 z = 119,40 z oszczdzasz 59,70 z
i dodatkowo otrzymujesz prezent!
Skorzystaj z rocznej* prenumeraty promocyjnej: zapa za sze
kolejnych numerw, a dostaniesz ich 9. Twoje koszty sprowadz si
do kwoty 6 9,95 z = 59,70 z, czyli rwnie
redukujesz cen do 6,60 z/egz. i oszczdzasz 29,85 z.
6 GRATIS i prezent
Wolisz co skromniejszego na prb?
3 GRATIS i prezent
Pamitaj tylko Prenumeratorzy mog otrzyma 50% rabatu na wydania
specjalne BD, tj. Dom Polski i Wntrza (patrz prenumerata specjalna)
* BD ukazuje si 9 razy w roku, gdy numery 12, 78 oraz 1112 s czone. Ponadto
w cyklu rocznym ukazuj si dwa wydania specjalne BD Dom Polski i Wntrza
PRENUMERATA ZWYKA SPECJALNA
dwuletnia
18 wyda BD
w cenie 119,40 z
(18 wyda BD + 2 wydania
Domu Polskiego
+ 2 wydania Wntrz) w cenie
139,30 z
(119,40 z + 2 x 9,95 z)
roczna
9 wyda BD
w cenie 59,70 z
(9 wyda BD + Dom Polski
+ Wntrza) w cenie 69,95 z
(59,70 z + 9,95 z)
PREZENT
Kady, kto wykupi prenumerat BD do koca lutego 2014, otrzy-
ma gratis wybrany przez siebie prezent:
z Dom Energooszczdny numer specjalny
Miesicznika Budujemy Dom o tym, jak zbu-
dowa dom z pomp ciepa
lub
z 3-miesiczn prenumerat Czas
na Wntrze pisma powiconego naj-
lepszym trendom w wykaczaniu wntrz.
Informacj, jaki prezent wybierasz, przeka nam e-mailem (pre-
numerata@avt.pl), telefonicznie (22 257 84 22) lub listownie
(Wydawnictwo AVT, Dzia Prenumeraty, ul. Leszczynowa 11,
03-197 Warszawa).
E-prenumerata Budujemy Dom
Nasz magazyn dostpny jest rwnie w wersji cyfrowej w postaci PDF.
Roczna e-prenumerata BD kosztuje 44,10 z, za 2-letnia 84,20 z.
Prenumeratorzy patnej wersji papierowej BD i aktywni czonkowie
Klubu Budujch Dom maj prawo do 80% zniki:
za prenumerat roczn pac tylko 9,50 z, a za 2-letni 19,00 z
Zamwienia na www.budujemydom.pl/eprenumerata
z
M
d
lu
ame-mailem(pre-
192 BUDUJEMY DOM 12/2014
Na lenej skarpie
REPORTA
Barbara uwzgldnia specyficzne warunki
wietlne oraz glebowe i sprawia, e leny
ogrd jest rwnie poyteczny, jak te zlep-
sz gleb i lokalizacj. Na dziace opo-
wierzchni 3068 m
2
najwicej jest miejsc
pcienistych i cakowicie zacienionych
przez korony sosen. Wacicielka posadzi-
a tam gwnie roliny ozdobne, znoszce
rozproszone wiato albo specyficzne mi-
gotanie wiata i cienia. Natomiast wszyst-
kie, deficytowe na tym terenie, rejony na-
sonecznione wykorzystaa na trawnik ido
uprawy rolin uytkowych. Na obrzeu
lasu uprawia aromatyczne lene poziomki
oraz aronie i pigwowce, z ktrych robi na
zim pene witamin syropy i przeciery.
Wwarzywnikach, znajdujcych si w kil-
ku miejscach ogrodu, dojrzewaj nie tylko
swojskie pomidory i cukinie, ale nawet
sodkie melony! Jeszcze ciekawsze jest to,
e Barbara, oprcz owocw i warzyw, wy-
korzystuje wkuchni rwnie ich licie,
ktre miksuje w zielonych koktajlach.
Z piaszczyst skarp
Waciciele kupili t posesj gwnie ze
wzgldu na sosnowy las i skarp. Cignie
si ona przez ca dugo dziaki i oddziela
jej wntrze, gdzie stan pniej parterowy
dom, od asfaltowej drogi. Rnica wysokoci
midzy zupenie pask czci parceli
askarp o szerokoci okoo 20 metrw,
wynosi 180 cm. Dziki temu uksztatowanie
posesji ju na starcie wygldao zachcajco
i ciekawie.
Kiedy znalelimy z mem t dziak,
wiksz jej cz porasta sosnowy las
opowiada Barbara. Jego podszyt tworzyy
jarzbiny, gogi, czarne bzy, ale gwnie krze-
wy arnowcw miotlastych. arnowce akurat
kwity i byy obsypane tymi kwiatami, wic
cay las wyglda przecudnie. Wysokie sosny,
Lilianna Jampolska
Zaoenie ogrodu w cieniu sosen i na piaszczystym kwanym
gruncie wielu wacicielom sprawia powane kopoty. Ale nie
Barbarze! W tych niewdzicznych warunkach zaoya, oprcz ozdob-
nego, sporych rozmiarw ogrd uytkowy i plonami z dziaki zasila
spiarni oraz pozyskuje produkty do miksowania zielonych koktajli.
Ogrody Czytelnikw
193 BUDUJEMY DOM 12/2014
to kwitnce arnowce i zrnicowana
wysoko terenu od razu nas zauroczyy.
Kupilimy go bez wahania. Szkoda, e obecnie
ju nie ma tu anu arnowcw, bo wymarzy.
Karczujc je, nie bez ogromnego wysiku,
zobaczylimy, jak ubog mamy ziemi na
dziace! Pod zaledwie kilkoma centymetrami
lenej ciki zalega gruba warstwa tego
sypkiego piachu. Coprawda uatwia nam
zaoenie przydomowej oczyszczalni ciekw,
jednak dla wikszoci rolin ozdobnych
stanowi sabe podoe. Nieprzejmujc si
tym, od razu sprowadziam z poprzedniego
miejsca zamieszkania trzy przyczepki yzne-
go, wasnorcznie sporzdzonego, kompostu.
Zuyam go, sadzc pierwsze roliny na
skarpie i w lesie za domem.
Ogrd w cieniu sosen
Wacicielka, ktra nie jest zawodow
ogrodniczk, z ogromn intuicj zagospo-
darowaa poronit sosnami cz posesji.
Due poacie naturalnego runa od pocztku
potraktowaa jako dekoracj ogrodu, widzc
mnstwo szyszek z szeroko otwartymi u-
skami. Nie chciaa zanadto narusza ciki
rwnie z tego powodu, e las rodzi
mnstwo czarnych jagd oraz grzybw,
midzy innymi kurki i podgrzybki. Zaka-
dym razem, kiedy zamierzaa pod drzewami
posadzi roliny ozdobne, najpierw deli-
katnie rozgarniaa cik, wykopywaa
odpowiedniej wielkoci doki i wypeniaa
je kompostem zmieszanym zmacierzystym
piaskiem. Potem na powrt ukadaa cik
i w ten sposb lene podoe wyglda jak
nienaruszone. Rozproszone wiato i lekko
uyniona lena ziemia wietnie suy ogro-
dowym odmianom jaowcw i wierkw.
Blisko domu, na zboczu skarpy, Barbara
wprowadzia wiele pocych ikarowych
odmian tych iglakw. Przetkaa je kwitncy-
mi bylinami i krzewami liciastymi, lubi-
cymi pcie iziemi o kwanym odczynie,
np. urawkami, hortensjami, azaliami
iranecznikami. Strzelisto wysokich pni
sosen podkrelia, sadzc przy kilku znich
pncza: zimozielony bluszcz, hortensj
pnc, winobluszcz.
Im dalej od domu, tym mniej ingerowaa
w naturaln struktur lasu. W gbi dziaki
chciaa utrzyma zastan szat rolinn.
Tylko wzdu asfaltowej drogi nadal tworzy
z liciastych i iglastych krzeww bufor,
majcy za zadanie apa kurz i tumi haas
przejedajcych samochodw. S w nim
m.in. perukowce podolskie, kaliny, jami-
nowce, brzozy omszone, pcherznice, ber-
berysy. Spywajca ze skarpy woda pozwala
rosn tam nawet cisom, potrzebujcym jej
wicej, ni sucholubne sosny i jaowce.
Tam, gdzie dociera soce
Teren przed tarasem wypoczynkowym
waciciele przeznaczyli na trawnik.
Potrzebowali w tym miejscu otwartej prze-
strzeni, ktrej brakuje w lesie oraz widoku
soczystej zieleni, optycznie agodzcej
due poacie brzowej ciki. O kolor
igsto murawy Barbara dba od wiosny
do jesieni, systematycznie j koszc, pod-
lewajc inawoc. Co ciekawe, zaoenie
trawnika na naturalnej polance pord lasu
nie byo trudne. Podczas budowy domu
wacicielka zagrabia macierzyste podoe
i zasiaa mieszank trawnikow. Chodzio
jej wtedy tylko o dorane uporzdkowanie
frontowej czci parceli. Ale trawnik
adnie wyrs iztrosk dogldany, zdobi
do dzi. Obyo si bez dowoenia ziemi, bo
kilkucentymetrowa wierzchnia warstwa
okazaa si dostatecznie yzna. Trawie suy
piaszczyste podoe, bo nie lubi wody pod
korzeniami. Lekko kwany odczyn gleby te
jej odpowiada.
Od strony zachodu, w niezadrzewionej
czci dziaki, Barbara urzdzia warzyw-
niki. Tu postpia odwrotnie poprosia
ma o staranne uynienie macierzystego
gruntu. Zuy do tego a pidziesit taczek
kompostu, a co jaki czas dorzuca si tam
iprzekopuje obornik. I roliny rosn jak
szalone! Wacicielka sprytnie ukrya
grzdki z fasolk, saat, buraczkami
iwieloma pospolitymi warzywami, zanisk
obwdk z berberysw formowanych
wkulki oraz zpachncej lawendy i maciej-
ki. Wnajcieplejszym i zacisznym miejscu
rabaty posadzia melony. Za domem nato-
miast krzaczki pomidorw. Nieco dalej
umiecia pokany jagodnik z kilkudzie-
sicioma krzewami borwki amerykaskiej
ipigwowca.
Uprawy na zielone koktajle
Barbara ju od 10 lat uprawia przy domu
warzywa i owoce nie tylko na potrzeby
letnich obiadw i przetworw na zim.
Potrzebuje ich rwnie do miksowania
na zielone koktajle. Robi je na przykad
zlici: poziomki, truskawki, dyni, pokrzy-
wy, babki lancetowatej, mlecza. Czsto
dodaje nai korze buraka lub marchwi.
Waciciele pij takie napoje co drugi dzie
na niadanie.
Nie odwayabym si zrobi zielonych
koktajli z rolin kupionych w hipermarkecie.
Kiedy uprawiam je sama, wiem, e s
naprawd zdrowe i nieskaone chemi.
Dlasmaku nieraz wkadam do zielonego
musu suszone morele albo liwki. To bomba
witaminowa, dajca nam od rana duo
energii. Ide picia zielonych koktajli zarazia
nas crka, mieszkajca w Szwecji. Tam od
dawna dba si o ekologi i zdrowe ywienie.
Przez Internet zamwia dla nas ksik
zrecepturami pt. Rewolucja zielonych kok-
tajli. Aledopracowaam si ju wasnych
receptur z rolin, ktre uprawiam w swoim
ogrodzie izbieram w okolicznym lesie.
W nasonecznionej
czci dziaki
wacicielka utworzya
miejsca dowypoczynku
Len cik
na skarpie pod
wysokimi sosnami
zdobi poce formy
jaowcw
Przed tarasem
rozpociera si
obszerny trawnik
W najsoneczniejszym
i zacisznym miejscu
warzywnika co roku
dojrzewaj sodkie
arbuzy
Strzelisto pni sosen
Barbara podkrelia,
sadzc pod kilkoma
drzewami pncza, m.in.
winobluszcz trjklapowy
Wraenia z uytkowania ogrodu
Posiadanie ogrodu w sosnowym lesie ma wiele zalet. Las to rdo
specyficznych kojcych zapachw oraz leczniczego mikroklimatu.
Inaczej tu pachn drzewa i cika w socu, inaczej w deszczu. Las
chroni dom przed wiatrem i mrozem.
Ogrd do 2009 r. nie mia systemu podlewania. Gromadzilimy desz-
czwk w beczkach ustawionych pod rynnami i podlewalimy ni ro-
liny w caym ogrodzie. Niestety, wizao si to z dwiganiem cikich
konewek. Cho od pocztku przyzwyczajalimy roliny do oszczdnego
podlewania, zmuszajc je do gbszego iszerszego ukorzeniania si,
musielimy regularnie podlewa gleb nie potrafic kumulowa wody.
Kiedy brakowao deszczwki, uywalimy wody z wodocigu. Obecnie
warzywnik i skarp podlewamy mikrozraszaczami i liniami kroplujcy-
mi, a trawnik zraszaczami wynurzanymi. Nadal wykorzystujemy wod
z dachu, tyle e teraz odbieraj j rury z perforacj, ktre wkopalimy
pytko pod powierzchni gruntu. Sukces w uprawie ogrodu z piaszczy-
stym gruntem gwarantuje podlewanie, a dopiero na drugim miejscu
nawoenie. Polecamy robienie wasnego kompostu ze skoszonej tra-
wy, lici, resztek z kuchni. U nas si sprawdza.
Zauwaylimy, e roliny ozdobne dobrze radz sobie w specyficz-
nych lenych warunkach. Do brzegowej czci lasu od strony pou-
dnia i zachodu wiosn i jesieni, kiedy soce operuje pod innym k-
tem ni w lecie, wpada duo wiata. Tym wicej, im wyszej znajduj
si korony drzew. wiata wystarcza nawet do uprawy jukki, wymaga-
jcej penego soca!
Budujc fundament pod ogrodzenie, wylalimy go w taki sposb,
eby przy trawniku mia pk, po ktrej mona jedzi koami kosiar-
ki. Dziki temu nie trzeba uywa dodatkowo podkaszarki.
Ogrd pielgnuje tylko wacicielka, poniewa znajduje w pracach
ogrodowych przyjemno i utrzymuje dziki nim dobr kondycj fi-
zyczn. M konserwuje narzdzia i sprzt ogrodniczy. Warzywniki
nawoone s wasnorcznie sporzdzonym kompostem oraz oborni-
kiem (dostarczanym w workach na dziak), natomiast trawnik iroli-
ny ozdobne wieloskadnikowymi nawozami mineralnymi o krtkim
terminie dziaania. Trawnik jest corocznie na wiosn wertykulowa-
ny. W ogrodzie nie uywa si chemicznych rodkw ochrony rolin,
jedynie preparaty zioowe. Na przykad przdziorki zwalczane s na-
parem z piounu. Najbardziej wymagajce opieki re zostay usuni-
te z ogrodu. Barbara lubi roliny o pokroju stokowatym i kulistym,
dlatego strzye wiele krzeww w nasonecznionej czci ogrodu.
Najczciej uywa sekatora z akumulatorem.
Nawozy do trawnika i rolin ozdobnych 200 z.
Podlewanie ogrodu wod z wodocigu do 350 z rocznie.
Jakiej pielgnacji wymaga ogrd
i ile to kosztuje?
Ogrd powstaje od 2004 r. Zakadaa go samodzielnie Barbara. Dla
ograniczenia kosztw zagospodarowania dziaki, kupowaa mae
itanie krzewy, a kiedy podrosy, pozyskiwaa z nich kolejne sadzon-
ki. Wten sposb rozmnoya np. bukszpan. Roliny kupowane przez
10lat kosztoway okoo 10000 z. Materiay zuyte w systemie na-
wadniania 3000 z (robocizna wasna). Obecne wydatki to:
wiosenny zakup rolin jednorocznych i sadzonek warzyw 200 z;
dosadzane roliny ozdobne do 300 z.
Koszty zaoenia ogrodu
cika z igie sosnowych
i szyszki dekoruj rwnie
rabaty
Do 2009 r. deszczwk
gromadzono w beczkach,
obecnie rozprowadzaj
j rury perforowane,
zakopane pod trawnikiem
Warzywnik znajduje si
wgbi rabaty, za obwdk
zkulistych bukszpanw,
szawii iaksamitek
BUDUJEMY DOM 12/2014 195
Ogrody Czytelnikw
Reporta
BUDUJEMY DOM 12/2014 196
AKTUALNOCI Stawki wykonawcw
Pracownia Analiz Rynku Budowlanego (PARB) systematycznie monitoruje stawki wykonawcw na terenie caego kraju. Dane s zbierane
w postaci ankiet, wypenianych przez czonkw KBD (Klubu Budujcych Dom). Wartoci skrajnie niskie i skrajnie wysokie s odrzucane.
Aktualne stawki wykonawcw na podstawie 2134 ankiet
z listopada 2013 r.
Rozpito
od... do...
Najczciej
podawane
kCIANY, SUFITY, DACH
Lp. Rodzaj robt J.m.
5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95
krednie
1.
Murowanie ycian zewntrznych
jednowarstwowe
m
2
25,50
2.
Murowanie ycian zewntrznych
dwuwarstwowe (bez ocieplenia)
m
2
32,70
3.
Murowanie ycian zewntrznych
trjwarstwowe
m
2
42,10
4.
Ukadanie pokrycia dachowego
gonty bitumiczne
m
2
25,20
5.
Ukadanie pokrycia dachowego
blacha lub blachodachwka
m
2
28,95
6.
Ukadanie pokrycia dachowego
dachwka ceramiczna lub cementowa
m
2
39,00
7. Ocieplenie poddasza (folia-wena-folia) m
2
28,75
8. Ocieplenie poddasza (folia-2 wena-folia) m
2
26,80
9.
Ocieplenie ycian (dla ycian
dwuwarstwowych) z tynkiem
m
2
33,20
10.
Wewntrzne tynki cementowo-
-wapienne, gipsowe
m
2
18,20
11.
Gad| gipsowa przetarcie ze
szlifowaniem
m
2
17,20
12. Tynki suche z pyt gipsowo-kartonowych m
2
24,20
13.
kcianki dziaowe z pyt gipsowo-
-kartonowych
m
2
27,80
14. Malowanie jednokrotne farb emulsyjn m
2
7,50
15. Malowanie dwukrotne farb emulsyjn m
2
12,10
16. Tapetowanie m
2
16,30
17. Panele ycienne lub boazerie m
2
25,00
18.
Sufit podwieszany z pyt g-k na stelau,
przygotowany do malowania
m
2
37,90
19.
Glazura 20 25 cm na ycianach
uoenie i fugowanie
m
2
37,70
20.
Glazura 10 15 cm na ycianach
uoenie i fugowanie
m
2
40,25
21.
Glazura 10 10 cm na ycianach
uoenie i fugowanie
m
2
44,10
z
OKNA I DRZWI
Lp. Rodzaj robt J.m.
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200 210 220 230 240 250 260 270 280 290
krednie
32. Monta okien
m.b.
obw.
okna
26,30
33.
Renowacja dwustronna drewnianych okien
(skrobanie, szpachlowanie i malowanie)
m
2
46,00
34. Monta drzwi szt. 158,90
35.
Renowacja dwustronna drewnianych drzwi
(skrobanie, szpachlowanie i malowanie)
m
2
83,30
36. Monta parapetw wewntrznych m.b. 27,60
z
PODOGI I SCHODY
Lp. Rodzaj robt J.m.
5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95
krednie
22. Wylewka cementowa posadzki z izolacj m
2
30,80
23. Posadzka samopoziomujca m
2
18,50
24. Podoga terakota uoona w kwadrat m
2
36,10
25. Podoga gres uoony w kwadrat m
2
36,50
26. Panele podogowe m
2
18,10
27.
Parkiet uoenie z cyklinowaniem
i lakierowaniem
m
2
48,75
28.
Mozaika uoenie z cyklinowaniem
i lakierowaniem
m
2
50,80
29. Wykadzina podogowa m
2
16,00
30. Listwa podogowa m.b. 9,10
31. Schody oboone terakot m.b. 40,00
z
INSTALACJE
Lp. Rodzaj robt J.m.
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200 210 220 230 240 250 260 270 280 290
krednie
37. Instalacja elektryczna pkt 33,75
38. Instalacja wodocigowa pkt 77,30
39. Instalacja kanalizacyjna pkt 53,80
40.
Biay monta (podczenie umywalki,
wanny, sedesu, bidetu, brodzika)
pkt 55,00
41. Obmurowanie brodzika prostego pkt 80,80
42. Obmurowanie brodzika naronego pkt 98,70
43. Obmurowanie wanny prostej pkt 104,50
44. Obmurowanie wanny naronej pkt 130,00
45. Wkucie rur w ycian z cegy pkt 85,80
46. Instalacja c.o. pkt 98,20
47. Monta grzejnikw pkt 86,40
48. Demonta grzejnikw pkt 30,00
z
BUDUJEMY DOM 12/2014 198
INSTALACJE
Istniejce kominy murowane mona take przy-
stosowa do wsppracy z kotami z zamknit
komor spalania. Wprowadzany w komin wkad
kominowy ma z reguy rednic 80100 mm, po-
zostaje wic do przestrzeni wewntrz kanau,
aby swobodnie mogo tam przepywa powie-
trze. Warunkiem jest jednak cakowita gad-
ko i czysto cianek wewntrznych, ktre
bd miay kontakt z doprowadzanym do ko-
ta powietrzem.
Innym sposobem bdzie zastosowanie tzw.
adaptera rozdzielajcego przewd spalinowy
od powietrznego. W takim przypadku do ko-
mina wprowadza si jedynie rur spalinow,
a powietrze niezbdne do spalania dopywa
oddzieln rur wyprowadzon na zewntrz np.
przez cian domu. Przy instalowaniu kotw
z zamknit komor spalania o mocy do
21 kW mona rwnie zrezygnowa z budowy
komina, a spaliny odprowadza rur dwucien-
n przez cian domu. Rozwizanie takie jest
szczeglnie korzystne, gdy instalujemy kocio
w pomieszczeniu bez dostpu do komina lub
w nowym domu bdziemy instalowa wenty-
lacj mechaniczn nawiewno-wywiewn, kt-
ra nie wymaga wyprowadzenia kanaw wen-
tylacyjnych ponad dach.
PODkCZENIE KOTA DO KOMINA
Kupiem gazowy kocio kondensacyjny, ktry bdzie zamontowany w miejscu dotych-
czasowego kota wglowego. Zastanawiam si, jak najprociej rozwiza problem odpro-
wadzenia spalin z nowego kota, wykorzystujc np. istniejcy wolny kana wentylacyjny.
Czy musz wprowadzi tam rur spalinowo-powietrzn, czy te wystarczy podczy tyl-
ko przewd spalinowy?
NASI E KSPE RCI
W tej rubryce na pytania Czytelnikw
odpowiadaj eksperci BD. Dzielcie
si Pastwo swoimi wtpliwociami
i problemami z innymi Czytelnikami.
Jeli za potrzebujecie pilnej porady, do
dyspozycji jest dyurny numer redakcyjny
22 257 84 78 (poniedziaek, roda,
pitek) od 10.00 do 14.00 oraz forum
na stronie www.forum.budujemydom.pl.
MAGORZATA
SZYMASKA
porady ogrodnicze
MAGORZATA WOJCIUK
porady architektoniczne
CEZARY JANKOWSKI
porady budowlane,
instalacyjne
Do takiego typu ogrzewania najlepiej nada-
j si maty grzejne montowane bezporednio
pod pytkami ceramicznymi. Maty te maj umo-
cowany kabel grzewczy na siatce ustalajcej
jego rozstaw, a moc grzejna nie ma tu wiksze-
go znaczenia, gdy temperatur podogi powi-
nien sterowa termostat z czujnikiem podo-
gowym. Wikszo dostpnych mat ma moc
100150 W/m
2
, co znacznie przekracza potrze-
by przy takim zastosowaniu, ale dziki termo-
statowi bd si one wcza jedynie na krt-
ki czas, potrzebny do osignicia nastawionej
temperatury podogi.
Przewody grzejne s tasze od mat, ale ich uo-
enie jest bardziej kopotliwe. Czy ostatecznie b-
dzie wic opacalne zaley od wielkoci powierzch-
ni. W takiej sytuacji zupenie wystarczajca bdzie
moc 50 W/m
2
, jednak ze wzgldu na rwnomier-
no rozkadu temperatury lepiej by odlego
pomidzy przewodami wynosia poniej 20 cm.
Lepiej wic wybra przewody o mniejszej mocy
na 1 m dugoci, za to uoy je gciej.
CIEPA PODOGA
Chciabym w azienkach i korytarzu prowadzcym do nich z sypialni uzyska ciep pod-
og. Chodzi mi tylko o to, by terakota nie bya zimna w dotyku, bo ogrzewanie i tak za-
pewni grzejniki. Myl, e najprociej i najtaniej bdzie zatopi kable grzewcze w wylew-
ce, ale jaka powinna by w tej sytuacji ich moc i rozstaw?
Uoenie mat elektrycznych to zdecydowanie
najatwiejszy sposb uzyskania ciepej podogi
f
o
t
.
J
u
n
k
e
r
s
Gazowy kocio kondensacyjny
f
o
t
.
E
l
e
k
t
r
a
BUDUJEMY DOM 12/2014 199
Rury instalacyjne mona ukada pod podog,
w ciankach instalacyjnych, w bruzdach wy-
kutych w murze, za ekranami lub listwami ma-
skujcymi. Oczywicie, rne fragmenty insta-
lacji wodno-kanalizacyjnej mona prowadzi
w odmienny sposb, dostosowany do rodzaju
i miejsca zamontowania zasilanego urzdzenia.
Monta podpodogowy umoliwia atwe dopro-
wadzenie rur w dowolne miejsce domu. Podczas
prac remontowych moe by z powodzeniem
przeprowadzony podczas wymiany lub ukada-
nia izolacji cieplnej podogi. Trasa przebiegu rur
moe by prawie dowolna, byleby nie byy one
naraone na uszkodzenia mechaniczne.
Trzeba rwnie wczeniej dokadnie okreli
miejsca podczenia poszczeglnych urzdze
pniejsze zmiany mog okaza si trudne do
przeprowadzenia. Do ukadania rur w pododze
wykorzystuje si rury elastyczne z miedzi lub
polietylenowe. Nie powinny mie pocze pod
podog, bo zawsze istnieje niebezpieczestwo
ich rozszczelnienia. Nakada si na nie osony
z rury karbowanej tzw. peszle, a w przypadku
rur c.w.u. rwnie otulin izolujc cieplnie.
Rury montuje si w ciankach instalacyjnych
gwnie wtedy, gdy przewiduje si zainstalo-
wanie sedesu lub bidetu wiszcego, zamoco-
wanego do odpowiedniego stelaa. Ca insta-
lacj montuje si wtedy na istniejcej cianie,
a nastpnie zakrywa ciank szkieletow, kt-
r wykacza si pytami gipsowo-kartonowymi.
Rury w bruzdach ukada si najczciej przy do-
prowadzeniu wody do naciennych baterii czer-
palnych. Tak prowadzone wymagaj ochrony
przed bezporednim kontaktem z zapraw, dla-
tego osania si je peszlami, otulin ciepln lub
tektur falist.
Zagbienie rur w murze powinno umoliwi
naoenie warstwy tynku o gruboci co naj-
mniej 2 cm. Przy szerokich bruzdach pod tyn-
kiem umieszcza si wzmacniajc siatk tyn-
karsk. Czoa kocwek doprowadzajcych
wod musz by na jednym poziomie w roz-
stawie 155 mm i zagbione na ok. 1 cm od
lica ciany gdy mocowane bd do nich ba-
terie nacienne.
Za osonami prowadzi si gwnie piony in-
stalacyjne oraz przewody w kanale przypodo-
gowym. Tak prowadzone rury musz by zamo-
cowane do podoa w odstpach zalecanych dla
danego materiau. Uchwyty mocujce musz
zapewnia rurom moliwo przesuwania si
w nich i nie mog kaleczy ich powierzchni.
Przymierzam si do przeprowadzenia wymiany rur instalacji wodnej, gdy stare, stalowe, za-
rosy ju kamieniem i znacznie zmniejszy si przez to przepyw wody. W jaki sposb popro-
wadzi nowe rury, aby zbytnio nie rujnowa wyremontowanych niedawno pomieszcze?
PROWADZENIE RUR WODNYCH
PODOGWKA I STROP DREWNIANY
Najlepszym rozwizaniem bdzie w tej sytuacji
wykonanie na drewnianym stropie typowej wy-
lewki, w ktrej zostan zatopione rury wodnego
ogrzewania podogowego. Jednak oznacza to
do znaczne obcienie, ktre musi uwzgld-
ni projektant stropu. Warto pomyle o wyko-
rzystaniu gciej uoonych rur o niewielkiej
rednicy i cieszej, a wic i lejszej wylewki,
oczywicie z odpowiedniej mieszanki do wy-
konywania jastrychw.
Mona te wykorzysta specjalne systemowe
pyty styropianowe przeznaczone do ukadania
rurek ogrzewania podogowego, a nastpnie do
przykrycia pytami wknowo-cementowymi
lub wknowo-gipsowymi, czyli tzw. suchym
jastrychem. Taka konstrukcja bdzie stosun-
kowo lekka.
Natomiast monta ogrzewania podogowego
na typowym stropie drewnianym nie jest do-
brym pomysem. Wynika to przede wszystkim
z duego oporu cieplnego podkadu i pokry-
cia podogowego wykonywanego najczciej
z pyt OSB lub desek, co sprawia, e ciepo
z trudem przenika przez te warstwy. Instalacja
taka nie zapewnia te rwnomiernego roz-
kadu temperatury w miejscu przebiegu rur
grzewczych podoga bdzie wy-
ranie cieplejsza ni na pozostaej
powierzchni, co negatywnie wpy-
wa rwnie na prac elementw
drewnianych. Mog te wystpi
problemy z utrzymaniem stabil-
nej temperatury w pomieszcze-
niu, gdy niewielka bezwadno
cieplna ukadu wymaga bdzie
zasilania wod o znacznym zr-
nicowaniu temperatury, do czego
potrzebny bdzie oddzielny ukad
sterowania obiegiem grzewczym.
Porednim niekorzystnym efek-
tem zainstalowania podogwki na
stropie drewnianym bdzie trudne
jego wyciszenie, gdy pod poszyciem podo-
gowym musi pozostawa wolna przestrze.
Jeli jednak kto uprze si przy takim roz-
wizaniu, to na konstrukcji stropowej naley
uoy ocieplenie z weny mineralnej pokry-
tej warstw folii aluminiowej, a na belkach
zamocowa grzebie np. z at drewnianych,
w ktrego wyciciach uoone bd rury grzew-
cze. Efektywno i rwnomierno ogrzewa-
nia poprawi umieszczenie na rurach radiato-
rw np. z blachy aluminiowej.
Zamierzam wybudowa dom drewniany i chciabym zarwno na grze jak i na dole zrobi ogrzewanie podogowe. D to nie problem,
bo tam planuj typow podog na gruncie, ale jak zrobi podogwk na stropie drewnianym?
Zagbienie rur w murze powinno umoliwi
naoenie tynku
f
o
t
.
A
q
u
a
t
h
e
r
m
P
o
l
s
k
a
Systemowe pyty przeznaczone do pokrycia suchym jastrychem
znacznie mniej obciaj strop ni tradycyjna wylewka
f
o
t
.
R
e
h
a
u
BUDUJEMY DOM 12/2014 200
ARCHITEKTURA I WN}TRZA
CEGLANY DOM NA PRZEDMIECIACH
Niedawno postanowilimy przenie si na przedmiecia duej aglomeracji
i szczliwie znalelimy niewielki domek. Jest to jednopoziomowy, cegla-
ny powojenny budynek, z czterema przechodnimi pokojami, kuchni, du
azienk, dodatkowym oddzielnym WC, kotowni, niewielk sieni oraz ta-
rasem prowadzcym do ogrodu. Pomieszczenia s dosy wysokie, bo maj
290cm. Przed wprowadzeniem si, bardzo chcielibymy przebudowa wntrze
domu, tak aby stao si ono dla nas bardziej funkcjonalne. Jestemy 4-oso-
bow typow rodzin nietypowe jest to, e dzieci s bliniakami i nie wy-
obraaj sobie mieszka w oddzielnych pokojach. Z mem bardzo si zte-
go cieszymy, gdy planujemy jedn z istniejcych sypialni zaadaptowa na
jadalni bardzo chciaabym znale miejsce na duy st do biesiadowa-
nia, bo uwielbiam gotowa i przyjmowa goci. Jako e czsto przychodzi do
nas duo znajomych, zaley nam, by oddzieli stref dzienn od strefy spa-
nia. Obecnie aby przej do sypialni trzeba wej do salonu. Chcielibymy
rwnie eby do naszego domu wpadao wicej wiata kuchni mamy od
wschodu, za sypialnie w ktrych tak naprawd spdza si najmniej czasu
znajduj si od poudnia. Bardzo bymy si cieszyli, gdyby mona przecho-
dzi z salonu na taras w obecnej sytuacji poczony jest on jedynie z sy-
pialni i tym samym nie ma do niego swobodnego dostpu.
STREFA SYPIALNA: Prawa strona domu wydzielona zostaa
na cz sypialn. Pomidzy czci dzienn proponujemy
wybudowa cian, w ktrej zamontowane bd szerokie drzwi
przesuwne. W razie wizyty goci, pozwol one na dyskretne
poruszanie si domownikw midzy sypialniami, za na co dzie
mog pozostawa otwarte i tym samym optycznie powiksza
wntrze.
STREFA DZIENNA: Z listu wynika, e Pani domu uwielbia gotowa, dlatego te
aby nie spdzaa ona samotnie czasu w oddzielnym pomieszczeniu proponujemy
poczy kuchni z reszt domu. Wie si to z wyburzeniem fragmentu
ciany iwykonaniem podcigw podtrzymujcych belki stropowe (podcigi
zaznaczono przerywan, pomaraczow lini). Taki sam zabieg bdzie trzeba
wykona pomidzy nowo zaaranowan jadalni a salonem, ktry powsta
na skutek likwidacji jednej z sypialni. Jadalni proponujemy umieci tu przy
kuchni, za salon nieco dalej, tak aby mona byo wyj z niego na taras. Dziki
wyburzeniu cian i poczeniu trzech pokoi w jedno, do wntrza budynku wpadnie
zdecydowanie wicej wiata.
Po wyburzeniu cian sugerujemy
wykona obustronny kominek, ktry
bdzie stanowi centralne miejsce
domu. Dziki temu mieszkacy
iich gocie bd mogli cieszy si
z ognia zarwno odpoczywajc na
kanapie, jak i biesiadujc przy stole.
Proponujemy poczy korytarz
zreszt wntrza. Stanowi on bdzie
wwczas jego integraln cz, nie
za oddzielone cianami idrzwiami
ciemne pomieszczenie.
Wielko azienki pozostaje
bez zmian. Pomieszczenie jest
obszerne proponujemy urzdzi tu
wygodny pokj kpielowy zdwoma
umywalkami, sedesem, bidetem,
naronym prysznicem inaron
wann. Proponujemy pozostawi
swobodny dostp do okien,
amiejsce to podkreli designerskim
fotelem, ktry bdzie stanowi
mebel-rzeb.
Dziki cofniciu cianki dziaowej
pomidzy sieni a kotowni za
lini okna do pomieszczenia
wpada bdzie dzienne wiato.
Powikszenie sieni pozwolio
rwnie znale miejsce na szaf na
wierzchnie ubrania i buty. Kotownia
nieco si zmniejszya, ale wci
jest w niej miejsce na piec gazowy.
Jako e pomieszczenie to ssiaduje
zazienk, proponujemy umieci
wnim pralk, a nawet suszark.
Nadurzdzeniami, na suficie, bdzie
mona umieci spuszczane linki
dosuszenia prania.
PARTER PRZED
ZMIANAMI
Wersja A
OGRODY
OZDOBNE BRZOZY ZIMk
Poprosz o podpowied, ktre gatunki brzz ma-
j najbardziej intensywnie bia kor i tym sa-
mym s bardzo ozdobne w stanie bezlistnym?
DODATKOWA PIERZYNA
Czym najlepiej okrywa zim rabaty bylinowe i cebulowe? Czy jest jaka rnica midzy iglastymi gazkami sosnowymi a wierkowymi
czy jodowymi?
Brzoza poyteczna
(bardzo wczesn wiosn)
Brzoza biaa chiska Fascination
w stanie bezlistnym w szkce
Wszystkie rabaty obsadzone bardziej wraliwymi rolinami nie bd
bujnie rozkwita na wiosn, gdy pozostan bez okrycia w bezniene
zimy, przy dugo utrzymujcym si silnym mrozie. Najbardziej nara-
one na przemarzanie s roliny mode, zimozielone i te pochodz-
ce z cieplejszych rejonw. Do zabezpieczania rabat polecam nast-
pujce materiay:
licie wykorzystywane tam, gdzie czci naziemne rolin, np. ce-
bulowych, znikaj na zim. Pod grub warstw lici trudno o powie-
trze, dlatego nie powinno si nimi okrywa rolin zimozielonych (np.
barwinka czy bluszczu);
stroisz to gazki drzew iglastych (wierk, joda, sosna). S bar-
dzo atrakcyjne wizualnie, naturalnie wtapiaj si w ogrodowe rabaty.
Ponadto przepuszczaj powietrze, dlatego nadaj si do osaniania
wszystkich wraliwych rolin, rwnie zimozielonych. Jedyna rnica
pomidzy stroiszami z gazek wierkowych, sosnowych czy jodo-
wych jest w wygldzie. wierk i joda maj gazki paskie, bardziej
regularnie rozoone i uporzdkowane od gazek sosny;
wknina czciej do osony przed wiatrem wyszych krzeww
idrzewek (rzadziej rozpociera przy gruncie);
soma stanowi lepszy materia ni licie, przepuszcza powietrze.
Mona stosowa przy wyszych krzewach i drzewkach, tworzc cho-
choy, a take rozkada na ziemi;
kora suy gwnie do usypywania kopczykw, ktre bd chroni
korzenie i dolne pdy poszczeglnych rolin.
Proponuj dwa gatunki brzz najbardziej cha-
rakterystyczne ze wzgldu na intensywne zabar-
wienie kory.
Brzoza poyteczna (Betula utilis) drzewo po-
chodzi z Himalajw i std jego dua tolerancja na
mrz. W Polsce dorasta do wysokoci ok. 10 m,
nie ma specjalnych wymaga glebowych, prefe-
ruje stanowiska soneczne. nienobiaa kora po-
jawia si na dwuletnich pdach, a sercowate licie
adnie przebarwiaj si jesieni na zototy kolor.
Popularne odmiany to Doorenbos i Jacquemonta.
Brzoza biaa chiska Fascination (Betula albo-
sinensis) jest to wyjtkowa odmiana o uszczcej
si korze w przepiknym kolorze pomaraczowo-
-rowo-kremowym. Drzewo dorasta do wysoko-
ci ok. 12 m, najlepiej ronie na wilgotnej, ale do-
brze zdrenowanej glebie, w socu.
Stroisz jodowy, szczelnie pokrywajcy powierzchni rabaty Gazki sosnowe wok pnia drzewa
POMPA CIEPA. FAKTY I MITY
204 BUDUJEMY DOM 12/2014
Pompa ciepa to co, co wielu inwestorw chciaoby mie, ale nie bar-
dzo wiedz, jak si do tego zabra. I wanie t luk w wiedzy bdzie
uzupenia nasz roczny cykl artykuw.
Pompy ciepa z pewnoci bd si w Polsce upowszechnia, bo na
ich korzy dziaa utrzymujca si wci tendencja wzrostu cen pa-
liw i energii. Mona powiedzie, e obowizuje tu zasada: im gorzej
(na rynku paliw), tym lepiej (dla pomp ciepa).
Rwnie nieufno przecitnego Kowalskiego, ktry postrze-
ga pomp ciepa jako niesprawdzon nowink, z czasem zniknie.
W kocu Polacy dali si przekona np. do kotw kondensacyjnych.
A koty kondensacyjne pojawiy si na rynkach Europy Zachodniej
znacznie pniej, ni pompy ciepa.
W pytaniach i odpowiedziach przedstawiamy podstawowe infor-
macje na temat tych urzdze.
Oto tytuy kolejnych artykuw w tym cyklu:
BD 12/14 Dlaczego pompa ciepa?
BD 3/14 Wybr dolnego rda. Najwaniejsza decyzja
BD 4/14 rdo grne jakie wybra?
BD 5/14 Wybieramy pomp ciepa przegld oferty rynkowej
BD 6/14 Ciepa woda (c.w.u.) w systemie z pomp ciepa
BD 78/14 Pompa ciepa w klimatyzacji
BD 9/14 Pompa ciepa a technologia budowy domu
BD 10/14 Eksploatacja i konserwacja systemu z pomp ciepa
BD 1112/14 Wymiana kota c.o. na pomp ciepa
Pompy ciepa s tanie w eksploatacji, banalnie atwe w obsudze, trwae i niezawodne.
Jednak przecitny inwestor nie ma pojcia, jakie urzdzenie bdzie pasowa do jego domu,
a nawet jak ono dziaa. Brak wiedzy to gwna przeszkoda w ich upowszechnieniu.
ompy ciepa s tanie w eksploatacji, banalnie atwe w obsudze, trwae i niezawodne.
ednak przecitny inwestor nie ma pojcia, jakie urzdzenie bdzie pasowa do jego domu,
t j k d i B k i d t k d i h h i i
Pompa ciepa
Fakty i mity
f
o
t
.
V
a
i
l
l
a
n
t
Pompy ciepa dla pocztkujcych
205 BUDUJEMY DOM 12/2014
POMPA CIEPA. FAKTY I MITY
Co to jest pompa ciepa?
Pompa ciepa to urzdzenie przeznaczone
do zasilania w ciepo instalacji centralnego
ogrzewania (c.o.) i/lub podgrzewania ciepej
wody uytkowej (c.w.u.). W domowej insta-
lacji grzewczej peni tak sam rol, jak ko-
cio wglowy, gazowy czy elektryczny, wyko-
rzystuje za ciepo zmagazynowane w ziemi,
wodzie lub powietrzu oraz energi elektrycz-
n. Nazwa pompa ciepa obrazuje w pogldo-
wy sposb zasad dziaania urzdzenia: su-
y ono do przetaczania darmowej energii
cieplnej, dostpnej w naszym otoczeniu, do
wntrza budynku (czy te zasobnika c.w.u.).
Pompy ciepa zdobywaj popularno
z powodw:
ekonomicznych koszty ogrzewania bu-
dynku i przygotowania ciepej wody uyt-
kowej s nawet o poow nisze, ni przy
uyciu gazu ziemnego (nie mwic o oleju
opaowym czy gazie pynnym);
eksploatacyjnych pompa ciepa jest bezob-
sugowa, nie wymaga komina, wykonywania
przycza gazowego ani skadowania opau
w jakiejkolwiek postaci. Ponadto nie ma mowy
o zagroeniach zwizanych z nieszczelnociami
w instalacji gazowej czy z otwartym ogniem;
f
o
t
.
V
i
k
e
r
s
o
n
n
Pompy ciepa dla pocztkujcych
Pompy ciepa to wynala-
zek nienowy, ale z powodu
barier techniczno-ekono-
micznych, na szersz skal
wykorzystywany w Polsce
dopiero od kilkunastu lat.
Cho maj ju tysice za-
dowolonych uytkownikw,
wiedza o nich ma wci
bardzo ograniczony zasig
w naszym spoeczestwie.
Co wicej o pompach cie-
pa kry wiele szkodliwych
mitw. Czytelnikom, ktrzy
nie mieli do tej pory okazji
zapozna si z podstawami
funkcjonowania i wykorzy-
stania tych urzdze, przy-
bliamy najwaniejsze infor-
macje na ich temat.
POMPA CIEPA. FAKTY I MITY
Wci nie do koca znane
Adam Jamiokowski
POMPA CIEPA. FAKTY I MITY
206 BUDUJEMY DOM 12/2014
PATRONI CYKLU
ekologicznych wikszo energii, dostar-
czanej przez pomp do domowej instalacji
grzewczej, to energia odnawialna, pozyskana
z otaczajcego budynek rodowiska (do ktre-
go zreszt szybko wraca).
Jak to moliwe, by ciepo
przepywao z miejsca, gdzie
jest zimniej, do tego, gdzie
jest cieplej?
Nie ma w tym nic tajemniczego, nauko-
we podstawy techniki chodniczej opra-
cowano jeszcze w XIX wieku, a od dzie-
sicioleci wszyscy korzystaj z urzdzenia
zwanego lodwk, ktra te przecie prze-
pompowuje ciepo z miejsca, gdzie jest
zimniej, do cieplejszego otoczenia. Oto za-
sada funkcjonowania obiegu chodnicze-
go: ozibiony czynnik chodniczy wpywa
do pierwszego wymiennika ciepa, zwane-
go parownikiem, gdzie na skutek ogrzania
paruje, pobierajc tym samym ciepo. Para
o podwyszonej temperaturze trafia do
sprarki napdzanej energi elektryczn.
Przyrostowi cinienia towarzyszy wzrost
temperatury czynnika chodniczego (nawet
do 90C), ktry w postaci tzw. przegrzanej
pary wpywa do drugiego wymiennika cie-
pa, zwanego skraplaczem. Tam dochodzi
do kondensacji pary, w wyniku ktrej wy-
dziela si ciepo. Ochodzony ju czynnik
w postaci ciekej trafia do zaworu rozpr-
nego (rozprajcego), w ktrym nastpuje
gwatowny spadek temperatury i cinienia
czynnika. Potem trafia on do parownika
i cykl si zamyka.
System grzewczy oparty na pompie cie-
pa skada si z trzech obiegw, z ktrych
rodkowy to jakby agregat chodniczy, tyl-
ko o znacznie wikszej mocy, ni te wyko-
rzystywane w lodwkach. Zadaniem pierw-
szego obiegu jest dostarczanie do parownika
ciepa rozproszonego w ziemi, wodzie lub
powietrzu w obiegu tym kry zazwyczaj
wodny roztwr glikolu (ochrona przed za-
marzaniem). Pompa ciepa przekazuje ciepo
do skraplacza, skd odbiera je woda kr -
ca w trzecim obiegu, zaopatrujcym dom
w ciepo (grzejniki lub podogwka).
Czy tak skomplikowany
system moe pracowa
efektywnie?
Tak, i to bardzo. Okazuje si bowiem, e
w przypadku przecitnej pompy ciepa, na
kady 1 kW energii potrzebnej do napdza-
nia sprarki, przypadaj a 3 kW pobrane
z otoczenia (rys. 1). I to wcale nie jest magia,
tylko fakt wynikajcy z praw termodynami-
ki. W rezultacie, przy poborze mocy z sieci
elektroenergetycznej wynoszcym 1 kW, uzy-
skujemy a 4 kW uytecznej mocy cieplnej.
Sprawia to, e pompa ciepa pod wzgldem
kosztw eksploatacji jest praktycznie najta-
szym rdem ciepa, znacznie taszym od
gazu ziemnego, a ju bezkonkurencyjnym
w stosunku do innych urzdze grzewczych,
niewymagajcych cigej obsugi.
Co to jest dolne rdo ciepa?
Jest to rezerwuar ciepa, ktre pompa po-
biera z otoczenia. Zasobnikiem tym moe by
grunt, woda lub otaczajce dom powietrze.
W przypadku gruntu, moliwe s dwa
rozwizania. Pierwsze to kolektor grun-
towy (rys. 2), wykorzystujcy ciepo so-
neczne zmagazynowane w powierzchnio-
wej warstwie ziemi. Wykonywany jest
w formie ukadu rur polietylenowych, za-
kopanych nieco poniej strefy przemarza-
nia dla danego rejonu, czyli w Polsce prze-
wanie na gbokoci 180 cm. Kolektor taki
jest do tani w wykonaniu, wymaga jed-
nak posiadania przy domu sporej dziaki.
Powierzchnia ta nie moe by potem zabu-
dowana ani pokryta nawierzchni, ktra
utrudniaaby regeneracj kolektora (czyli
S Rys. 1. Bilans energetyczny dziaania pompy ciepa
f
o
t
.
V
a
i
l
l
a
n
t
S Rys. 2. Kolektor gruntowy
f
o
t
.
D
a
n
f
o
s
s
S Rys. 3. Sonda pionowa
f
o
t
.
D
a
n
f
o
s
s
Pompy ciepa dla pocztkujcych
207 BUDUJEMY DOM 12/2014
REKLAMA
ogrzewanie go w porze letniej przez soce
i wody opadowe). W praktyce budowa ta-
kiego kolektora jest moliwa tylko w przy-
padku nowych budynkw, bo mao kto
zdecyduje si na rujnowanie zagospodaro-
wanego terenu.
Drugi rodzaj dolnego rda, pobierajcego
ciepo z gruntu, to kolektor pionowy (rys. 3),
wykonywany w postaci rur umieszczanych
w odwiertach o gbokoci od 50 do 130 m.
Jest to rozwizanie do drogie w realizacji
(cho ceny tego rodzaju usug szybko spada-
j), ale znakomite pod wzgldem eksploata-
cyjnym. Poniej gbokoci 20 m temperatura
gruntu jest bowiem niemal staa (ronie nawet
o 2C/100 m). Wykonanie takiego kolektora nie
niszczy przy tym dziaki, a jeli zdecydujemy
si na to przed budow domu, kolektor mo-
na wykona nawet pod budynkiem (mniejsze
bd wtedy straty ciepa na drodze od kolekto-
ra do pompy).
Dobrym rezerwuarem ciepa mog by te
wody gruntowe lub gbinowe (rys. 4) dol-
ne rdo ciepa ma wtedy posta dwch
odwiertw, z ktrych jeden suy do po-
boru, a drugi do zrzutu schodzonej wody.
Warunkiem jego waciwego dziaania jest
odpowiedni wydatek ujcia wody oraz wa-
ciwy jej skad chemiczny, niepowodujcy
zanieczyszczenia instalacji osadami. Z ko-
lei wody powierzchniowe mona podob-
nie jak grunt, jeli tylko w pobliu domu
mamy zbiornik (jeziorko, staw) majcy po-
nad 3 m gbokoci. Na jego dnie ukada si
ptle z rur polietylenowych i jest to rozwi-
zanie bardzo efektywne, bowiem temperatu-
S Rys. 4. Pompa wykorzystujca wody gruntowe
f
o
t
.
D
a
n
f
o
s
s
S Rys. 5. Pompa wykorzystujca powietrze
f
o
t
.
D
a
n
f
o
s
s
POMPA CIEPA. FAKTY I MITY
208 BUDUJEMY DOM 12/2014
ra wody w pobliu dna utrzymuje si na sta-
ym poziomie 4C (woda o tej temperaturze
ma najwiksz gsto).
Trzeci rodzaj dolnego rda ciepa to po
prostu powietrze (rys. 5). Jest to rdo naj-
mniej kopotliwe w wykorzystaniu bo do-
stpne tu za cian domu ale te majce
najgorsze waciwoci (najnisz temperatu-
r) zim, kiedy ciepo jest nam najbardziej
potrzebne.
Czy stosowanie powietrznych
pomp ciepa ma w tej
sytuacji sens?
Jak najbardziej, a co wicej s one coraz
czciej spotykane. Ogromnym ich atutem
jest brak koniecznoci wykonywania jakich-
kolwiek robt ziemnych, co zdecydowanie
obnia koszty montau oraz pozwala bezpro-
blemowo wykorzystywa je do modernizacji
instalacji grzewczych w istniejcych budyn-
kach (bez ingerencji w ogrd). Postp tech-
niczny spowodowa, e s ju dostpne mo-
dele pracujce efektywnie przy temperaturze
zewntrznej nawet -15C, a przecie spadki
temperatury poniej tego poziomu nie s
w naszym klimacie a tak czste. Z tego
wzgldu s bardzo czsto wykorzystywane
do modernizacji ju istniejcych kotowni,
w szczeglnoci tych zasilanych olejem opa-
owym lub gazem pynnym (oszczdnoci
sigaj wtedy 50% w skali roku).
W ostatnim czasie coraz popularniejsze
staj si te mae, kompaktowe (zintegro-
wane z 300-litrowym zasobnikiem) pom-
py typu powietrze-woda, przeznaczone do
wytwarzania ciepej wody uytkowej we
wsppracy z klasycznym kotem grzew-
czym (a czsto rwnie z panelem kolek-
torw sonecznych, co wietnie si spraw-
dza, gdy zim mrz czsto idzie w parze
z pikn, soneczn pogod, a zachmurze-
nie z odwil. Pozwala to pompie i kolek-
torom wspiera si nawzajem). Co ciekawe,
ozibione powietrze, wyrzucane przez tak
pomp, mona latem wykorzysta do cho-
dzenia domu, co czyni z niej niedrogi kli-
matyzator. Urzdzenie sprawdza si te
jako osuszacz nieogrzewanej latem piwnicy.
Drugi hit rynkowy to pompy grzewcze typu
split, charakteryzujce si rozdzieleniem
urzdzenia na dwie czci: instalowany na
zewntrz budynku modu z parownikiem
i wentylatorem, sucy do pobierania cie-
pa z powietrza, oraz montowany np. w piw-
nicy, niemal bezgony, ukad hydrauliczny
do zasilania instalacji c.o.
Na co naley zwraca uwag
przy wyborze pompy ciepa?
Podstawowym parametrem pompy ciepa
jest tzw. wspczynnik COP, pokazujcy,
ile energii cieplnej jest w stanie wytworzy
urzdzenie przy zuyciu 1 kW energii elek-
trycznej. Oblicza si go wg wzoru:
Przykadowo, wspczynnik rwny 4 ozna-
cza, e pobierajc 1 kW mocy z sieci elektro-
energetycznej, urzdzenie jest w stanie do-
starczy 4 kW mocy cieplnej, z czego 3 kW to
czysty zysk.
Pompy korzystajce z ciepa zawartego
w gruncie i wodach maj zazwyczaj COP
od 4 do nawet 5, za w przypadku pomp po-
wietrznych, wskanik ten wynosi zazwy-
czaj ok. 3,5. Porwnujc poszczeglne urz-
dzenia ze sob, trzeba jednak zwrci uwag
na to, dla jakich warunkw wyliczony zo-
sta podany przez producenta COP, gdy jego
warto bardzo zaley od rnicy temperatu-
ry midzy dolnym rdem ciepa, a tempe-
ratur wody instalacji odbiorczej (im wik-
sza jest ta rnica, tym COP jest mniejszy).
Porwnywalne s wic tylko wskaniki jasno
opisane, np. COP = 4, dla pracy przy tempe-
raturze dolnego rda wynoszcej 2C i in-
stalacji odbiorczej typu 40/30C (ogrzewanie
podogowe zasilanie/powrt).
Czy pompa ciepa moe
by jedynym urzdzeniem
grzewczym w domu?
Tak, ale zwykle nie jest to rozwizanie
najkorzystniejsze, i to pomijajc fakt, e uza-
lenianie si od jednego urzdzenia grzew-
czego, ktre przecie zawsze moe ulec awa-
rii, jest w naszym klimacie ryzykowne.
Zacznijmy od tego, e zdecydowana wik-
szo producentw zaleca, by przy dobo-
rze urzdzenia dla domu jednorodzinnego,
przyj moc pompy na poziomie 80% mak-
symalnego zapotrzebowania na ciepo (tzn.
mocy potrzebnej podczas najwikszych
mrozw). Przyjmowanie wyszego wsp-
czynnika jest niecelowe, bowiem instalacja
o wikszej mocy wicej kosztuje (duszy
jest wic okres zwrotu inwestycji). Bardziej
ju si opaca, by przez kilka dni duych
mrozw dom dogrzewaa grzaka elektrycz-
na (praca przy COP = 1) wbudowana
w pomp ciepa. Rozwizanie to czsto wy-
biera si w przypadku nowych instalacji.
Znacznie korzystniejszym rozwizaniem,
(stosowanym zwykle w przypadku moder-
nizacji istniejcych budynkw, a czsto nie-
zbdnym w przypadku powietrznych pomp
ciepa) jest tzw. instalacja biwalentna, tzn.
wspdziaanie pompy ciepa z kotem na
gaz ziemny (tam, gdzie jest to moliwe), ko-
lektorami sonecznymi czy choby komin-
kiem albo kotem wglowym. Odpowiednia
automatyka w takiej instalacji lub wiadome
dziaanie uytkownika (np. napalenie w ko-
minku) zagwarantuje, e dom bdzie ogrze-
wany przy uyciu tego rda energii, ktre
jest w danym momencie najoszczdniejsze,
co zdecydowanie podnosi tzw. sprawno
rednioroczn.
Pamitajmy, e monta pompy ciepa za-
wsze wymaga starannej analizy i precyzyj-
nego zaplanowania caej instalacji grzew-
czej budynku. Tylko caociowe podejcie
do tego zagadnienia gwarantuje komfort
i niskie koszty eksploatacji.
Czy monta pompy ciepa
wymaga uzyskiwania
pozwole budowlanych?
Zamiar wykonywania kolektorw grun-
towych poziomych naley zgosi w staro-
stwie, najczciej za porednictwem urzdu
gminy. W przypadku kolektorw pionowych
(odwiertw), formalnoci jest wicej, ale
zwykle nie stanowi to problemu, bowiem
z reguy uzyskaniem odpowiednich pozwo-
le zajmuje si firma wykonujca odwier-
ty (innej nie warto angaowa). Najatwiej
jest oczywicie w przypadku pomp po-
wietrznych nie jest wymagana adna zgo-
da, cho oczywicie zimnym powietrzem
nie powinnimy dmucha w okno ssiada,
ani mczy go haasem pracujcych wenty-
latorw.
S Jeli dziaka jest za maa na uoenie poziomego
kolektora gruntowego lub wykluczone jest wykonanie
sond pionowych albo studni wody gruntowej, mona
zastosowa powietrzn pomp ciepa
f
o
t
.
C
l
i
m
a
K
o
m
f
o
r
t
COP =
zuyta energia pozyskana energia
elektryczna
+
z otoczenia
zuyta energia elektryczna
BUDUJEMY DOM 12/2014 209
Artyku promocyjny
Odnawialne rda energii ciesz si obec-
nie du popularnoci i s coraz czciej
stosowane. Jednym z urzdze wykorzystu-
jcym odnawialne rda energii jest pom-
pa ciepa powietrze-woda. Gwnym zada-
niem tego urzdzenia jest pobranie energii
cieplnej z przestrzeni o niskiej temperaturze,
przeniesienie do grnego rda ciepa (in-
stalacja c.o. lub zasobnik c.w.u.) i oddanie go
do odbiornikw przy wyszej temperaturze.
Wychodzc naprzeciw zapotrzebowaniu na
tego typu urzdzenia firma Immergas wpro-
wadzia na rynek dwie rodziny pomp po-
wietrze-woda o nazwach IMMERWATER
i AUDAX.
Rodzin pomp ciepa IMMERWATER de-
dykowan tylko do przygotowania c.w.u. two-
rz dwa modele: IMMERWATER 190 i IM-
MER WATER 300 v.2 INOX, charakteryzujce
si bardzo prost obsug i estetycznym wy-
gldem. Do ich produkcji zastosowano mate-
riay wysokiej jakoci i trwaoci. Pompy cie-
pa pracuj z wysok wydajnoci, poniewa
wpywa na ni jedynie temperatura powietrza
zasysanego. Wspczynnik efektywnoci pra-
cy pompy (COP) wynosi dla obu tych pomp
3,6 (dla temperatury powietrza = 15C, tem-
peratury wody = 45C). Oznacza to, e z 1 kW
pobranej energii elektrycznej otrzymujemy a
3,6 kW energii cieplnej. IMMERWATER s
przystosowane do pracy w szerokim zakre-
sie temperatur zewntrznych od -7C do
+43C. W temperaturach poniej -7C, ciepa
woda uytkowa jest przygotowywana przez
znajdujc si w zbiorniku grzak elektrycz-
n o mocy 3 kW. Pompy IMMERWATER 190
i IMMERWATER 300 v.2 INOX to urzdze-
nia o bardzo niskim poziomie emitowane-
go dwiku. Posiadaj funkcj automatyczne-
go wygrzewu antybakteryjnego oraz funkcj
wakacje, ktra umoliwia zaprogramowanie
cyklu czasowego, podczas ktrego pompa b-
dzie utrzymywaa temperatur wody na po-
ziomie 15C, nastpnie wykona jednorazowo
wygrzew antybakteryjny i wrci do trybu nor-
malnej pracy. Pompa IMMERWATER 190 po-
siada zasobnik emaliowany o pojemnoci
190 litrw, natomiast 300-litrowy zasobnik
pompy IMMERWATER 300 v.2 INOX wy-
konany jest ze stali nierdzewnej INOX i wy-
posaony w dodatkow wownic o po -
wierzchni 0,7 m
2
umoliwiajc wsppra-
c pompy z dodatkowym rdem ciepa,
np. z kotem grzewczym.
Drug rodzin pomp ciepa firmy Immergas
tworz pompy AUDAX o mocy: 6, 8, 10, 16 i 18 kW,
przeznaczone do wspomagania instalacji c.o.
i c.w.u. Zbudowane z materiaw wysokiej ja-
koci i trwaoci s przeznaczone do instalacji
na zewntrz budynku. Kontrolowanie i stero-
wanie prac pompy oparte jest o pomiar tem-
peratury w siedmiu punktach obiegu czynnika
roboczego. Automatyka zostaa wyposaona
w funkcje autodiagnostyki i sygnalizacji uste-
rek. Pompy AUDAX mog pracowa w dwch
trybach pracy: grzania i chodzenia. Ze wzgl-
du na warunki klimatyczne i dolne rdo cie-
pa powietrze, pompa ciepa nie moe by je-
dynym rdem ciepa w instalacji. Pompy
ciepa AUDAX musz pracowa w zintegrowa-
nym systemie, w ktrego skad wchodz inne
rda ciepa: kocio grzewczy (gazowy, olejo-
wy itp.) lub grzaka elektryczna.
Zastosowanie technologii inwerterowej
w pompach zwiksza ich efektywno w po-
rwnaniu z tradycyjnymi rozwizaniami. Po-
zwala na prac pompy ze zmienn moc, w za-
kresie modulacji 25100% przystosowujcej
si do aktualnego zapotrzebowania.
Pompy ciepa IMMERGAS
IMMERGAS POLSKA Sp. z o.o.
93-231 d
ul. Dostawcza 3a
tel. 42 649 36 00
faks 42 649 36 01
www.immergas.com.pl
Pompy ciepa IMMERWATER
Pompy ciepa AUDAX
BUDUJEMY DOM 11/2014 210
Artyku promocyjny
Powietrze jest darmowe.
Dlaczego tego nie
wykorzysta?
Nibe oferuje obecnie najwikszy na rynku wy-
br powietrznych pomp ciepa dostosowanych
do pokrycia rnego rodzaju potrzeb grzew-
czych, niezalenie czy jest to may domek,
blok mieszkalny czy duy budynek z basenem.
Urzdzenia te jako rdo ciepa wykorzystuj
powietrze zewntrzne, w zwizku z czym wy-
konywanie dolnego rda w postaci sond pio-
nowych lub kolektora gruntowego jest zbd-
ne, a produkcja ciepa jest moliwa nawet, gdy
temperatura na zewntrz spada do -25C.
Oferta powietrznych pomp ciepa NIBE w
2013 r. przesza rewolucj. W segmencie pomp
ciepa typu monoblok, NIBE oferuje aktualnie
pompy powietrze/woda
NIBE F2030 o mocy 7
i 9 kW o niewiarygodnie
wysokim wspczynni-
ku sprawnoci, porwny-
walnym z pompami grun-
towymi. COP pompy cie-
pa NIBE F2030-7kW wy-
nosi a 4,81 dla A7/W35
wg EN14511. Do oferty
pomp powietrznych do-
czyy rwnie pompy cie-
pa typu monoblok z mo-
dulowan moc grzew-
cz i wbudowan funkcj
chodzenia NIBE F2040
o mocy do 8, do 12 i do
16 kW, ktre z kolei ciesz
inwestorw nisk cen
(NIBE F2040-8kW kosztu-
je tylko 18 000 z netto!).
Pompy ciepa NIBE F2040
w poczeniu ze sterownikiem SMO 20 i zbior-
nikiem multiwalentnym BUZ s wietnym roz-
wizaniem do budynkw modernizowanych,
przyczyniajc si do redukcji kosztw ogrze-
wania do 60%. W tym przypadku NIBE oferuje
gotowe rozwizania do podczenia pompy cie-
pa z kotem staopalnym, kominkiem z pasz-
czem wodnym, kolektorami sonecznymi, ko-
tem olejowym (Rys.1) czy gazowym.
NIBE wprowadzio rwnie nowe monobloki
o wikszej mocy grzewczej NIBE F2300-14,20
kW oraz NIBE AP-AW30 o mocy 35 kW, osi-
gajcych w kaskadzie do 180 kW (przy A7/W35
wg EN14511), polecane do obiektw o duym
zapotrzebowaniu na ciepo, ktre ju znala-
zy swoich fanw wrd zarzdcw spdzielni
mieszkaniowych.
Powietrzne pompy ciepa NIBE zapewniaj
a 65C na zasilaniu systemu grzewczego, co
czyni je idealnym rozwizaniem do termomo-
dernizacji budynkw, w ktrych uytkowni-
cy chc zachowa istniejcy system grzejniko-
wy. Pompy ciepa NIBE instalowane s na ze-
wntrz budynku i dziki nowej wysokowydaj-
nej sprarce spiralnej, pracujcej w oparciu
o technologi EVI, zapewniaj temperatur 63C
nawet przy temperaturze -25C!!! Wysza efek-
tywno w stosunku do poprzednich mode-
li i niski poziom haasu (37/45 dB w odlegoci
2 m odpowiednio przy wysokiej/niskiej prd-
koci wentylatora) stawia pompy ciepa NIBE
MONOBLOK na najwyszej pce, pord naj-
lepszych pomp ciepa dostpnych na wiecie.
Nowoci w ofercie
gruntowych pomp ciepa NIBE
Pompa ciepa NIBE F1155 (bez zbiornika c.w.u.)
oraz NIBE F1255 (z wbudowanym zbiornikiem
c.w.u.) to cakowicie nowy produkt w segmen-
cie gruntowych pomp ciepa NIBE. Jest to in-
teligentne urzdzenie, wyposaone w inwer-
terowo sterowan sprark i elektroniczne
pompy obiegowe z pynn regulacj prdkoci.
Urzdzenie dopasowuje si automatycznie do
zmiennego zapotrzebowania na ciepo w cigu
roku, bez skokw poboru energii, co powodu-
je jeszcze nisze rachunki za ogrzewanie i cie-
p wod. Nowa budowa i zastosowana tech-
nologia sprawia e pompa ciepa NIBE F1155
i F1255 osiga bardzo wysoki rednioroczny
wspczynnik sprawnoci SCOP, ktry zgodnie
z now norm EN 14825, przy 0/35 dla klimatu
zimnego i mocy obliczeniowej 12 kW, wynosi
a 5,5!!! Oznacza to, e rachunki za ogrzewa-
nie przecitnego domu mog wynosi nawet
poniej 150 z miesicznie.
Wolno zawsze
i wszdzie, czyli zdalne
sterowanie
Pompa ciepa jest jedynym na wiecie rozwi-
zaniem, w ktrym za pomoc jednego kompak-
towego urzdzenia uzyskuje si ogrzewanie,
chodzenie, ciep wod i wentylacj z odzy-
skiem ciepa, ktrego prac mona sterowa za
pomoc systemu zarzdzania budynkiem BMS,
Internetu czy sieci GSM. Do zdalnego sterowa-
nia systemem z pomp ciepa NIBE, mona za-
stosowa modu komunikacyjny NIBE SMS40,
ktry umoliwia sterowanie komfortem grzew-
czym przez telefon komrkowy. Jeszcze lepsz
kontrol osigniemy w domu wyposaonym
w inteligentny system zarzdzania budynkiem,
z ktrym pompa ciepa NIBE wsppracuje za
pomoc moduu NIBE MODBUS 40. Nowoci
w zakresie systemw zdalnego sterowania, jest
nowy portal internetowy NIBE Uplink, przez
ktry mona w przyjemny sposb monitorowa
i zarzdza pomp ciepa NIBE przez Internet,
z dowolnego miejsca na Ziemi.
dr in. Magorzata Smuczyska
NIBE najwiksza oferta pomp ciepa
NIBE-BIAWAR Sp. z o.o.
al. Jana Pawa II 57, 15-703 Biaystok
tel. 85 662 84 90, infolinia 0801 003 066
faks 85 662 84 09
www.biawar.com.pl
pompyciepla@biawar.com.pl
Rys. 2. Pompa ciepa NIBE MONOBLOK F
2030/2300
Rys. 1. Schemat podczenia pompy ciepa NIBE F2040 w instalacji
z kotem olejowym
Co miesic renomowane Biura Projektowe
prezentuj w tym dziale swoje najlepsze
projekty. Na kady projekt przeznaczamy
1 lub 2 strony (rozkadwk), przy czym
poszczeglne Biura Projektowe nadaj
swoim prezentacjom wasn, oryginaln
form graficzn.
PROJEKTY
MIESIkCA
Jeli ktry z prezentowanych projektw
zainteresowa Ci szczeglnie, to skorzystaj
z Karty Informacji Zwrotnej (KIZ) i zakrel na niej
odpowiedni numer (wedug legendy objanionej
nastr. 218).
Poprosimy w Twoim imieniu pracownie o przesanie
bezporednio na Twj adres katalogu z projektem,
ktry wzbudzi Twoje zainteresowanie.
Zainteresowanych zakupem projektw zapraszamy na
www.wybieramydom.pl
Archon 212-213
Dobre Domy 214-215
MTM Styl 216-217
212
PROJEKTY MIESIkCA
BUDUJEMY DOM 12/2014
PROJEKTY MIESIkCA
213 BUDUJEMY DOM 12/2014
214
PROJEKTY MIESIkCA
BUDUJEMY DOM 12/2014
PROJEKTY MIESIkCA
215 BUDUJEMY DOM 12/2014
216
PROJEKTY MIESIkCA
BUDUJEMY DOM 12/2014
PROJEKTY MIESIkCA
217 BUDUJEMY DOM 12/2014
218 BUDUJEMY DOM 12/2014
SPIS REKLAM
nazwy reklamujcych si firm
i numery stron
AEROVAC (SANTECH) .....................................161
ALUPLAST .....................................................181
ALUPROF ........................................................11
ARCHON + .......................................... 212-213
BEAM ...........................................................159
BIERNACKI DOMY Z BALI .............................128
CB (SECCO) .................................................. 65
CLIMOWOOL ..................................................81
DAIKIN ............................................. II OKADKA
DARCO ........................................................168
DEN BRAVEN EAST .......................................175
DOBRE DOMY ....................................... 214-215
DOMASKI .................................................... 23
DOMINUJkCE SYSTEMY ...................................163
DQM .........................................................127
ECOMAX ......................................................160
ECOPOL-SYSTEM .......................................... 207
FAKRO .......................................................... 45
FUNDACJA ZIEMIA I LUDZIE .............................. 29
GASPOL .......................................................137
HADWAO ...................................................... 28
HEWALEX ....................................................139
IMMERGAS .................................................. 209
IZODOM 2000 POLSKA ................................. 85
JONIEC ......................................................... 88
LEGALETT ........................................................ 3
LIBET ...........................................................157
M&S WI}CEJ NI OKNA ............................... 177
MILLER ...........................................................15
MTM STYL ........................................... 216-217
NIBE-BIAWAR ...............................................210
OSPEL ..........................................................149
PGNIG ........................................... IV OKADKA
RECTOR ........................................................ 95
RBEN ........................................................... 5
RUUKKI ......................................................... 55
SAINT GOBAIN CONSTRUCTION PRODUCTS
POLSKA ................................................. 130-131
SAS..............................................................143
SATEL............................................................ 63
SCHODY PRUDLIK............................................17
SECURA .......................................................103
STOWARZYSZENIE INSTYTUT EKONOMII
RODOWISKA............................................79, 89
SUNEX ............................................. III OKADKA
THERMODOM ...............................................129
VARIOHAUS ..................................................126
VEKA .............................................................. 7
VELUX .......................................................... 43
VERANO.......................................................... 9
VETREX ........................................................179
XELLA ........................................................... 53
ZCB OWCZARY ............................................ 87
Czytelnicy chtnie korzystaj z moliwoci otrzymania materiaw informacyjnych (katalogi, cenniki) bezporednio z firm.
Szczegln form tej usugi jest zbiorcza pocztwka, tzw. Karta Informacji Zwrotnej (KIZ). Na pocztwce naley zaznaczy
numery stron, na ktrych znajduj si reklamy interesujcych Pastwa produktw. Pocztwk KIZ wydrukowan na
oddzielnym kartoniku (wrzutce) mona przesa do redakcji poczt (znaczek jest ju opacony). Mona te korzysta
z formularza wydrukowanego powyej na tej stronie, powielajc go na ksero i wysyajc po wypenieniu faksem
22 257 84 88, 22 676 89 86 do redakcji BD.
imi
nazwisko
nazwa firmy
ul./nr
kod, miejscowo
tel./fax lub e-mail*
* (pole obowizkowe)
podpis data
Wyraam zgod na umieszczenie udzielonych wyej informacji
w bazie danych firmy AVT-Korporacja i na ich dalsze przetwarzanie
w celach statystycznych i marketingowych oraz ich przekazanie
wskazanym przeze mnie firmom w celu umoliwienia im jednorazo-
wego przesania mi materiaw informacyjnych. Mam prawo wgldu
do swoich danych i do ich poprawiania na warunkach okrelonych
ustaw z dn. 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych.
KARTA INFORMACJI ZWROTNEJ
12/2014
I
N
F
O
R
M
A
C
J
A
O
P
R
O
D
U
K
T
A
C
H
B
D
1
2
/
2
0
1
4
(
m
a
k
s
y
m
a
l
n
i
e
2
5
s
k
r
e
l
e
)
Zainteresoway mnie produkty reklamowane na stronach:
Projekty miesica
Zainteresowa mnie projekt na stronie:
212 213 214 215 216 217
3 5 7 9 11 15 17 23 28 43 45
53 55 63 65 81 85 87 88 95 103 126 127
128 129 130 137 139 143 149 157 159 160 161 163
168 175 177 179 181 207 209 210
II okadka
Daikin
III okadka
Sunex
IV okadka
PGNiG
KI Z KARTA I NFORMACJ I ZWROTNEJ
W nastpnym numerze...
OKNA DACHOWE
Warto zadba o wygodny dostp do
okna dachowego, wtedy bez proble-
mu mona je otwiera i zamyka,
regulowa nawiewnik i akcesoria,
my szyby.
ELEWACJE
Elewacja domu ma przede wszyst-
kim chroni ciany przed nieko-
rzystnym dziaaniem deszczu,
niegu, wiatru i ujemnej tempera-
tury. Sposb jej wykoczenia w naj-
wikszym stopniu zaley od tech-
nologii w jakiej zbudowano ciany
zewntrzne.
f
o
t
.
F
a
k
r
o
f
o
t
.
D
o
m
a
s
k
i
f
o
t
.
R
b
e
n
SCHODY
Schody stanowi wany element wystroju wn-
trza, warto wic dobrze przemyle ich ksztat
i sposb wykoczenia.