09 juli 2014, pag.

26
Megamolens verandere en de horizon
ATZE JAN DE VRIES
Megamol e horiz
It binne de
grutste mnen
fan Europa.
Dat lkt ek
wer minsken
Terwijl Friezen te
hoop lopen tegen
windmolenparken
in hun woonomge-
ving, verrijst in de
Noordoostpolder
een cluster van
reusachtige mo-
lens.
Megamol
V
anuit hun achtertuin net
buiten Oudemirdum zien
Jaap Kroijenga en zijn
echtgenote Martine in de
verte de masten een voor een verrij-
zen. De wiekenzittener nog niet aan
vast, maar dat zal hooguit nog enke-
le maanden duren. ,,De Rnestd
achterfolget s, zegt hij - ze hebben
lang in Amsterdam gewoond.
Hun horizon verandert voorgoed.
De molens maken deel uit van het
plan Windpark Noordoostpolder,
ruwweg tussen Lemmer en Urk. Het
omvat 86 molens, waarvan er 48 in
het water komen en 38 op het land.
Die laatste, op het land, zijn de
grootste van Europa. Kroijenga zag
het: ,,Tsjonge, blinder. Dat wurde
hiele grutten. De ashoogte bedraagt
135 meter. Als de wiek recht bovende
mast staat, is de hoogte tot aan het
einde van de wiek 198,5 meter. De
grootste mobiele kraan ter wereld is
nodig om de onderdelen op grote
hoogte in elkaar te hijsen.
Vergelijk dat eens met karakteris-
tieke bouwwerken in Friesland. De
hoogste kerktoren, die van Tzum,
reikt 72 meter de hoogte in. De Olde-
ATZE JAN DE VRIES hove meet 40 meter hoog, de toer
van Spannenburg 118 meter en het
Achmea-kantoor in Leeuwarden 115
meter.
Of zet de superturbines eens naast
de grootste molens die er momenteel
in Friesland te vinden zijn: de vier
exemplaren van Windpark A7 tussen
Zurich en Witmarsum. ,,De mast is 78
meter hoog en daar komt nog 41 me-
ter wiek bij, vertelt Jos Duindamvan
de stichting Dorpmolens Pingjum,
een van de aandeelhouders in Wind-
park A7. De maximale hoogte is dus
119 meter.
Het verschil in vermogen is nog
groter. De reuzen in de polder zijn
goedvoor 7,5 megawatt vermogen. De
molens in Windpark A7 leveren elk 2
megawatt. Debeoogdeturbines inhet
windpark bij Makkum in het IJssel-
meer zijn maximaal 4 megawatt.
Aandeoverkant vanhet IJsselmeer,
bij Medemblik, staat al zon megamo-
len van 7,5 megawatt. De Ambtenaar
genaamd. ,,Ik heb eronder gestaan,
vertelt Duindam. ,,Dan is hij ontzet-
tendgroot enmassaal. Maar hij draait
heel rustig. En als ik er op weg naar
Amsterdam langs rij denk ik: wat een
mooi stuk techniek. Maar je ziet m
wel. Dat heb je met molens: je ziet ze.
Megamolens
Je kunt ze niet verstoppen.
De 48 molens in het water waar-
van 6 in het Friese deel van het IJssel-
meer zijn een slag kleiner: de as-
hoogte is 95 meter en met de wieken
erbij is de maximale hoogte 148,5 me-
ter. Dat is vergelijkbaar met sommige
joekels op de projectenlijst van de
stichting Frysln foar de Wyn. Een
plan op de kop van de Afsluitdijk bij-
voorbeeld bevat molens met een
hoogte van 158 meter (100 meter as-
hoogte, rotordiameter van 116 me-
ter).
Waar inMakkumenwijde omstre-
ken massaal verzet heerst tegen mo-
gelijke molens in het IJsselmeer, is
het in Lemmer vrijwel stil nu de gro-
te molens zo zichtbaar verrijzen.
,,Het is hier geen issue, zegt Wim
Koster, oud-fractievoorzitter vanhet
CDA. ,,Straks bij het sktsjezeilen
misschien, of op het strand. Dan zie
je ze.
Zelf kijkt hij er vrijwel dagelijks te-
horizon
genaan vanuit zijn appartement aan
de rand van het dorp. Hij vreest de
nachtelijke verlichting en hoopt dat
de wieken synchroon gaan draaien.
Dan kan hij er best mee leven.
,,It is hjir gjin preferint nder-
werp, meldt Jaapde Jong, voorzitter
van de stichting Horeca Promotie
Lemmer. ,,It libbet net sa as de nije
rnwei.
,,Ik bin der hiel bliid mei, rea-
geert Ren Engwerda van Beachclub
Lemmer, een horecagelegenheid
met een naar eigen zeggen fenome-
naal uitzicht over het IJsselmeer.
,,Wy hearre der hast net ienoer, ver-
telt Engwerda. Hij ziet economische
kansen. ,,Dit is de foartgong. Grut
en heech. It binne de grutste mnen
fan Europa. Dat lkt ek wer min-
sken.
Vanaf de Gaasterlandse kust is het
zicht volgens hem ingrijpender.
,,Dr lykje se wol twa kear sa grut as
hjir. Fant de Hege Gerzensjochst se
yn in rige, mar hjir yn Lemmer sjog-
ge wy se yn it ferlingde fan mekoar
stean.
Inderdaad zien in Oudemirdum
Jaap en Martine Kroijenga hun hori-
zon flink veranderen. Vooral als s
avonds zon laag staat, lichten de
on
masten op. ,,Het ongerepte ver-
dwijnt, zegt zij. Hij: ,,De Rnestd
rukt op.
Het is slikken en wennen tegelijk.
De Randstad hoeft van Kroijenga
niet op afstand te blijven. Nieuwe
ontwikkelingen bieden ook weer
nieuwe kansen. ,,It kin nije fitaliteit
opsmite. Mar as dy wat moais fpakt
wurdt, tinkst wol fan:fergemy!
Verzet tegen
Windpark tevergeefs
Meerdere lagere overheden (waar-
onder de toenmalige gemeente
Lemsterland), belangenorganisaties
(waaronder Stichting Gaasterln
Natuerln) en particulieren hebben
geprobeerd het Windpark Noord-
oostpolder in deze vorm tegen te
houden. Tevergeefs.
In twee bedrijven is het goedge-
keurd. Eerst politiek. Windpark
Noordoostpolder heeft een opge-
teld vermogen van 450 megawatt,
waarmee het onder de rijkscordi-
natieregeling valt. Zodra een cluster
molens groter is dan 100 megawatt
grijpt Den Haag de regie. Provincies
en gemeenten staan dan buiten-
spel.
Vervolgens juridisch. Tegenstan-
ders van het park hebben op alle
mogelijke fronten gevochten: van
Windpark teverge
natuur, economie, landschap, vis,
vogels en geluid tot slagschaduw,
nachtelijke verlichting, scheep-
vaart, landbouw en veiligheid. En
nog meer. Maar geen van hen
slaagde er bij de Raad van State in
om het plan tegen te houden.
Het Friese provinciebestuur hoorde
niet bij de bezwaarmakers. Het
windpark raakt Friese belangen: er
komen zes molens op Fries gebied
en het park zou wellicht de recrea-
tieve waarde van de IJsselmeerkust
kunnen schaden. Zon benadeling
is echter niet aangetoond.
,,Wolst wat dwaan oan skjinne
enerzjy, dan heart dit derby. As ik
kieze moat tusken fossile enerzjy
of in hoarizon dyt net mear frij is,
dan kies ik foar it lste, zegt gede-
puteerde Hans Konst.
ergeefs
In de Noordoostpolder tussen Lemmer en Urk verrijzen enorme windmolens die van verre te zien zijn. FOTO JILMER POSTMA
verandere
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
150
160
170
180
190
200
210
Nie
mol
Noo
asho
Staa
bov
Mol
land
Windmolen
langs A7, bij
Witmarsum:
ashoogte 78
meter, met
wiek
erboven: 118
a 119 meter
Toren van
Spannenburg,
118 meter
Oldehove
Leeuwarden,
40 meter
Achmeatoren
Leeuwarden,
115 meter
Johanneskerk
Tzum,
72 meter
en de
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
150
160
170
180
190
200
210
euw: Grootste
lens Windpark
ordoostpolder:
oogte 135 meter.
at wiek er recht
ven: 198,5 meter.
lens verrijzen op
d, vlakbij IJsselmeer.
Ook nieuw: Kleinere
molens in dit
windpark: ashoogte 95
meter. Met wiek er
recht boven: 148,5
meter. Molens verrij-
zen in water, vlakbij
kust Noordoostpolder.
LC 080714 | Andr Broere