Professional Documents
Culture Documents
Literaturuli Meskheti - Juli 2014
Literaturuli Meskheti - Juli 2014
7 (187)
2014
40
,
Zvirfaso megobrebo,
ar minda Tqveni yuradReba gadavRalo
im sakiTxebiT, ra muSaobasac samcxe-ja-
vaxeTis regionuli organizacia eweva da
ra keTdeba mxareSi qarTuli mwerlobis
ganviTarebisaTvis. amitom reglaments
gadavuxvev da Tqvens yuradRebas sxva
umniSvnelovanes sakiTxebze gadavitan.
mogexsenebaT, komunisturi epoqidan
moyolebuli, araerTxel daisva sakiTxi
_ rusTavelis naakvnarze rusTavelis
saxlis _ muzeumis mSeneblobis Tao-
baze, Tumca, araviTari reagireba ar
mohyolia, Tu ar CavTvliT imas, rom Ze-
gl-nakrZal varZiis 800 wlis saiubileo
dReebSi _ 1987 wels sazogadoebriv
sawyisebze Seiqmna rusTavelis saxalxo
muzeumi, patara, magram mniSvnelovani
kulturuli kera, romelic araerTi
cnobili adamianis yuradRebis centrSi
moeqca. samwuxarod, droTa ganmavloba-
Si, Senobis avariulobis gamo, muzeumis
Senoba daingra da unikaluri eqsponan-
tebis erTi nawili ganadgurda.
mogexsenebaT, 2016 weli SoTa
rusTavelis 850 wlis saiubileo welia.
cxadia, es weli rusTavelis wlad ga-
mocxaddeba da am dRisaTvis mzadeba
amTaviTve unda daviwyoT. Sesabamisad,
yvelaferi unda gavakeToT imisaTvis,
rom, erTxel da samudamod, mesxeTSi
aSendes rusTavelis muzeumi, rasac
ara marto kulturuli, aramed _ didi
politikuri datvirTvac aqvs.
qalbaton mayvala gonaSvilTan er-
Tad ramdenime wlis win vcadeT xorci
Segvesxa am ideisaTvis. Seiqmna rusTave-
lis saxalxo muzeumis fondic, survili
gvqonda finansebis mozidvis mizniT
gagvemarTa telemaraToni, Sesabamis
instanciebTan mivaRwieT SeTanxmebas
da erTi dRiT gadmogveca rusTave-
lis Teatris Senobac, magram pirdapiri
2014 wlis 21 ivniss akaki xoravas
saxelobis Tbilisis msaxiobTa saxlSi
Catarda saqarTvelos mweralTa XXIV
yriloba. igi gaxsna gamoCenilma qarT-
velma poetma da sazogado moRvawem,
saqarTvelos mweralTa XXIV yriloba
rusTavelis premiis laureatma, baton-
ma jansuR Carkvianma.
xmaTa absoluturi umravlesobiT
yrilobas Tavmjdomareobda poeti
badri quTaTelaZe.
xuTi wlis ganmavlobaSi gaweuli
muSaobis Sesaxeb saangariSo moxsenebiT
gamovida saqarTvelos mweralTa kav-
Siris gamgeobis Tavmjdomare mayvala
gonaSvili. TanamoxsenebebiT _ revaz
miSvelaZe da baRaTer arabuli. ganix-
iles yvela is sakiTxi, romlebic yril-
obis monawileTa interesebSi Sedioda.
yrilobam dadebiTad Seafasa maT
mier gaweuli muSaoba.
sityvaSi gamovidnen: uxucesi mwera-
li vasil gvetaZe, geno kalandia, Temur
lanCava, jemal injia, murman TavdiSvi-
li, manana cxvediaSvili, farnaoz rain-
auli, Tamaz xmalaZe, vaxtang xarSilava,
avTandil beriZe, nodar kobaiZe, Tamaz
wivwivaZe, rezo adamia, koba arabuli,
Sarlota kvantaliani da sxvebi.
yrilobis gadawyvetilebiT, mwer-
alTa kavSirs nacvlad gamgeobis Tavm-
jdomarisa, axali redaqciiT, xuTi ka-
cisagan Semdgari biuro uxelmZRvane-
lebs (biuros TiToeuli wevri erTi
wliT).
faruli kenWisyris safuZvelze
mweralTa kavSiris biuroSi arCeuli
iqnen _ mayvala gonaSvili, revaz
miSvelaZe, baRaTer arabuli, soso
sigua, Temur CalabaSvili.
sapatio Tavmjdomared _ jansuR
Carkviani.
gamgeobis SemadgenlobaSi arCeu-
li arian: daviT TedoraZe, Teimuraz
lanCava, geno kalandia, jemal in-
jia, soso sigua, murman TavdiSvili,
irakli SamaTava, baRaTer arabuli,
Tamaz xmalaZe, avTandil beriZe, ma-
rine cxvediani, ana erisTav-ratiani,
koba arabuli, ramaz beraZe, farnaoz
rainauli, mayvala gonaSvili, re-
vaz miSvelaZe, rezo WeiSvili, badri
quTaTelaZe, vaJa egriseli, gulnazi
xaraiSvili, demiko lolaZe, iza
jaWvaZe, daviT tiginaSvili, dali
yaraulaSvili, daviT Semoqmedeli,
irakli SamaTava, nodar koberiZe,
rezo adamia, zaal botkoveli, Tamaz
Caduneli, miron xergiani.
Catarda axladarCeuli biuros
pirveli sxdoma. biuros gadawyvetile-
biT pirveli erTi wlis saangariSo pe-
riods uxelmZRvanelebs batoni revaz
miSvelaZe.
amiT saqarTvelos mweralTa XXIV
yrilobam muSaoba daamTavra.
sak. informacia
saqarTvelos mweralTa kavSiris samcxe-javaxeTis regionuli
organizaciis Tavmjdomris avTandil beriZis sityva
saqarTvelos mweralTa kavSiris XXIV yrilobaze
translaciisaTvis SeuZlebeli gaxda
sazogadoebrivi mauwyeblis saqvelmoqm-
edo aqciaSi CarTva. aseve ver mivaRwieT
kulturisa da ZeglTa dacvis saminis-
tros mier, arsebuli kanonmdeblobis
safuZvelze, dawesebuliyo latariis
bileTebis gaTamaSeba da mogebuli
Tanxa moxmareboda rusTavelis muzeu-
mis mSeneblobas. jer kidev araa gvian _
Tuki axali xelisuflebis keTili neba
iqneba, am sakiTxis gadawyveta sruliad
SesaZlebelia.
xazs vusvam erT garemoebasac: mogex-
senebaT, wina xelisuflebis pirobebSi
restavracia Cautarda axalcixis raba-
Tis kompleqss, romelzedac 70 milionze
meti lari daixarja. CvenTvis `vefxisty-
aosani~ Zeglic aris, taZaric, cixesi-
magrec, meore bibliac da, gana ra aris
saxelmwifosaTvis imisTana SeuZlebeli,
rom mis Semqmnels davamadloT maqsimum
5 milioni lari da aRaravisi salapara-
ko aRar gavxadoT es Tema?! jer erTi,
muzeumi Cajdeba turistul marSrutSi,
dasaqmdeba ramdenime aTeuli adamiani,
garkveulwilad Seiqmneba kulturuli
kera da imden ukugebas mogvcems, rom igi
Tavis Tavs Tavisuflad Seinaxavs. mx-
olod saxelmwifo nebaa saWiro da meti
araferi! ramdeni umizno xarji gagviw-
evia da ramdeni milioni gadagviyria wy-
alSi, gana amas mtkiceba unda?!
cxadia, kulturis saministros aq-
tiuri Careva met efeqts mogvcems. sxva
Tu araferi, igi movalecaa! ise ki, Cvens
samezobloSi, evropul qveynebze rom
araferi vTqvaT, gana rusTavelis donis
mweralze dRis wesrigSi dadgeboda ms-
gavs sakiTxebze saubari? igi didi xnis
gadawyvetili iqneboda da ra doneze, es
Tavad gansajeT!
rusTavelis mSobliur mxareSi am
muzeumis mSenebloba prestiJis saqmea!
amitom mimaCnia, mweralTa kavSiris ax-
ladarCeulma gamgeobam Tavis erT-erT
mTavar sazrunavad gaixados es saqme.
amasTan, rusTavelis premiis yvela
laureats yrilobis saxeliT vTxov, Ta-
visi sityva sTqvas am sakiTxze. vfiqrob,
masobrivi sainformacio saSualebebis
meSveobiT, farTod unda gavSaloT saa-
gitacio muSaobac.
imeds gamovTqvam _ Tuki seriozu-
lad mivudgebiT am saqmes, idea warmate-
biT Seisxams frTebs.
aqve Semovdivar winadadebiT _ ga-
davaqcioT `poeziis dRe _ SoTaoba~
qveynis upirveles saxalxo dResas-
waulad. misi avtoritetis amaRlebis
mizniT mimaCnia, rom mweralTa kavSiris
aqtiurobiT xelisuflebasTan miRweu-
li iqnas _ literaturisa da xelovnebis
dargSi rusTavelis da saxelmwifo pre-
miaze wardgenili yvela laureatis da-
jildoebisa da saqarTvelos mweralTa
kavSiris mier yvela literaturuli
premiis gadacemis sazeimo ceremoniali
gaimarTos poeziis saxalxo dResas-
waulze.
da, bolos. Cveni mzadyofna
rusTavelis muzeumis SeqmnisaTvis
modiT aqedanve daviwyoT, kerZod,
vTxov yvela mwerals, mecniers, pub-
licistsa Tu nebismier Semoqmeds,
rusTavelis muzeumis momavali bib-
lioTekisaTvis sakuTari avtografe-
biT, TiTo ekzemplari Tavisi wignisa
gadasces amJamad aspinZaSi moqmed
rusTavelis muzeums, xolo gardacv-
lilTa wignebi _ memkvidreebma sa-
kuTari avtografebiT, riTac Seiqm-
neba precendenti avtografebiani bib-
lioTekisa.
2
2014 ,
mainc masze vocnebob...
arada, sxvis TvalSi, Cven ideal-
uri wyvili varT, yvelafriT uzrun-
velyofili, aseTi ojaxis Seqmnaze
xom yvela qali ocnebobs! yvela imas
fiqrobs, Tavad saxlSi ijdes da qmari
emsaxurebodes, me ki, ra memarTeba, ra
momdis? gaugebaria, Tanac is ufro magi-
Jebs, rom nikos verasodes Seviyvareb,
Cemi Tavi mezizReba, cxovreba wvalebad,
koSmarad meqca. aRar vici, rogor mov-
iqce, ra gavakeTo, dedaCemTan rom
gadavide,niko sul gadaireva, Cemi xasi-
aTi rom vici, qmars alimentis gadaxdas
ver movTxov, mSoblebis pensiiT ki ver
vicxovreb, Zalian gamiWirdeba. es ki ar
mawyobs, radgan maTxovrad ver viqcevi...
o,RmerTo Cemo, ra vqna, ra wyalSi Cav-
varde. xom amboben, amqveynad bediswera
ar arsebobso!? Zalian mikvirs, ra qalur
xriks ar mivmarTe, rom gia Cemi gamx-
dariyo, magram, araferma gasWra, aman
sul gadamria, SurisZiebiT ganmsWval-
uli colad nikos gavyevi da, ra miviRe?
_ usiyvarulo ojaxi. ra saSinelebaa,
autanelia, roca qmari ar giyvars da
masTan cxovrob... minda, Zalianac min-
da, sxva rameze, raime gansxvavebulze,
amaRlebulze vifiqro, magram araferi
gamomdis, es degenerati gia ar amom-
dis Tavidan (saocaria, ara?), mboWavs,
maxrCobs gancda, rom man ase damamcira
da Tavidan momiSora, magram Tavs ve-
rafers vuxerxeb! _ amis gafiqrebaze
Tinikom amoioxra, baliSi gaiswora da
kvlav fiqrebs misca Tavi, igrZno, rom
Tvalebi cremliT aevso, Ramis perangis
saxeloTi moiwminda, loginidan wamod-
ga, saZinebeli oTaxis kari gamoaRo da
bavSvebis oTaxSi Sevida. Svilebs mS-
vidad eZina. orives Sublze eambora da
gaifiqra, _ amaT raRa daaSaveso! kvlav
amoioxra da oTaxidan frTxili nabijiT
samzareuloSi gavida, televizori Car-
To, cota guls gadavayolebo, magram...
gadacemas guli ver daudo. isev gamor-
To, skamidan wamodga da kvlav saZineb-
elSi dabrunda, sarkeSi Caixeda da saku-
Tari anarekli SeaTvaliera, amoixvneSa,
isev logins daubrunda da meramdened
am saRamos kvlav qmarze daiwyo fiqri,
_ sacaa mova da sjobs droze daviZino,
Tu amas ver SevZleb, Tavs movikatuneb,
4
2014 ,
marad keTilad mosagonari
biologiur mecnierebaTa doqtori, profesori bo-
ris lomsaZe gamoCenili gaxldaT Tavisi maRali pro-
fesionalizmiTa da erudiciiT. igi umaRles ganaTle-
bas ruseTSi, moskovSi, gamoCenil mecnierTa Soris
eziara. imTaviTve SeniSnes mizanswrafuli, gonieri
axalgazrda da did momavals uwinaswarmetyvelebdnen
mas. mniSvnelovani iyo is faqti, rom boris lomsaZis
saqmianobis gacnobis Semdeg maRal Sefasebas aZlevda
mas didi qarTveli mecnieri da sazogado moRvawe, aka-
demikosi ilia vekua. swored ilia vekuas TaosnobiT
iqna batoni borisi TbilisSi mowveuli da ivane javax-
iSvilis saxelobis saxelmwifo universtetSi dasaqme-
buli. universitetis farglebSi boris lomsaZe far-
To mecnierul saqmianobas eweoda. igi male kaTedris
gamged iqna arCeuli. mecnierma axalgazrdebis metad
saintereso wre Semoikriba da maTTan erTad eweoda
kvleviT saqmianobas. batoni borisi metad principuli
pirovneba iyo. gansakuTrebiT momTxovni _ axalgaz-
rda mecnierebisadmi. igi samarTlianad Tvlida, rom
mecnierebis WeSmariti ganviTarebisaTvis mecnierTa
axalgazrduli masis arseboba iyo aucilebeli.
farTo iyo boris lomsaZis interesebi. Rrma mec-
nierul moRvaweobas igi sxvadasxva sazogadoebriv
saqmianobas uxamebda. metad didi iyo mecnieris zrunva
Tavisi kuTxisadmi - javaxeTisadmi. mosaxleobis bevri
gulis tkivili axlo mihqonda da xSirad Tavdadebuli
ibrZoda javaxeTis, am ulamazesi regionis, misi xalxis
mSromeli da patiosani xalxis, problemebis qveynis
doneze gadasawyvetad. misi yuradRebis arealSi iyo
sofel fokis dedaTa da mamaTa monastrebi. boris
lomsaZe aqtiuri iyo, rogorc universitetis didi sa-
mecniero sabWos wevri.
siamovnebiT minda avRniSno, rom me, rogorc uni-
versitetis reqtors, axlo saqmiani urTierToba mqon-
da baton borisTan. bevr sakiTxze davTaTbirebulvar
da obieqturi pasuxi mimiRia. maSinac ki, roca qveyanas
da universitets erTgvarad uWirda (gasuli sauku-
nis 90-iani wlebi maqvs mxedvelobaSi) boris lomsaZis
kaTedraze aqtiuri muSaoba midioda, igi maragdeboda
sxvadasxva saWiro masaliTa da literaturiT. ase rom,
studentobac enTuziazmiT eufleboda praqtikul
codnas.
boris lomsaZe mZime avadmyofobis gamo adre wav-
ida am qveynidan; saamayoa, rom man datova Rirseuli
mecnieris, aqtiuri leqtoris da sazogado moRvawis
saxeli.
SevTxov ufals, naTelSi amyofos boris lomsaZis,
qveynis am saxelovani Svilis, suli.
saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli
akademiis vice-prezidenti
roin metreveli
boris lomsaZis saxelis xsenebis dros me xSirad ma-
gondeba 1964 wlis agvisto-seqtemberi. maSin me Tbili-
sis saxelmifo universitetis fizikis fakultetis
meore kursis studenti viyavi da erT megobarTan er-
Tad visvenebdi ucxo enebis pedagogiuri institutis
studentTa banakSi _ biWvinTaSi. xelSi Camivarda no-
belis premiis laureatis albert sent-diordis wigni
submolekuluri biologia, romelmac Zalian gami-
taca da vocnebobdi kidevac, iq ,zRvaze, gamecno vinme
Camosuli profesori moskovisa Tu leningradidan,
romelic SemomTavazebda swavlis gagrZelebas ru-
seTSi _ biofizikis specialobiT. ra Tqma unda, aseTi
aravin gamoCnda da seqtemberSi isev fizikis fakulte-
tze gavagrZele swavla. warmoidgineT, Tu rogor
avReldi me, rodesac seqtembris Sua ricxvebSi Cemma
Tanakurselebma miTxres, rom Camosulia moskovidan
erTi adamiani da eZebs moskovSi biofizikis ganxriT
swavlis gagrZelebis msurvelebs. maSinve avedi meo-
Txe sarTulze _ kibernetikis laboratoriaSi da vi-
kiTxe, Tu vis unda gavsaubrebodi am gadasvlasTan da-
kavSirebiT. ase Sevxvdi baton boris lomsaZes. saubari
Zalze mokle iyo. man momca germaneli
avtoris _ baieris biofizikis saxelmZ-
Rvanelo da miTxra, gavcnobodi mas da
sam dReSi mivsuliyavi masTan ufro de-
taluri gasaubrebisaTvis. amas Sedegad
mohyva is, rom 1964 wlis 16 oqtombers
me da kidev erTi Cemi Tanakurseli, vi-
tali javaxia, aRmovCndiT moskovSi da
ukve iq kvlav SevxvdiT baton boriss,
rogorc iq mivlinebuli studentebi.
momdevno wels batonma borisma ax-
algazrdebis ufro mravalricxovani
jgufi Camoiyvana _ 4 studenti, rom-
lebsac Cvens momdevno kursze unda
eswavlaT da ramdenime aspiranti,
romelTagan sami darCa CenTan mWidro
kavSirSi. ai ase Sekra batonma boris
lomsaZem is sawyisi jufi, romelsac
1970 wlidan mouwia biofizikis kaT-
edris saqmianobis gaZRola.
batoni borisi iyo SesaniSnavi or-
ganizatori. man umokles droSi, sul
raRac 5-7 weliwadSi, moaxerxa kaTe-
dris aRWurva im droisaTvis saukeTeso
aparaturiT. amis misaRwevad mas araer-
Ti Sexvedris Catareba mouxda maSin-
del reqtorTan, baton ilia vekuasTan,
romelsac kargi gamocdileba hqonda
miRebuli novosibirskis, praqtikulad
axali universitetis, Camoyalibebasa
da ganviTarebaSi, aseve sakavSiro sx-
vadasxva uwyebasTan, romelTac exebodaT sazRvarga-
reTuli aparaturis moZieba da SeZena. meore mxriv,
batonma borisma kvlav araerTi axalgazrda miavlina
moskovSi samecniero kvlevis sxvadasxva meTodis asaT-
viseblad da TbilisSi dasanergad.
am aqtivobas Sedegad mohyva is, rom studentebis
didi ricxvi irCevda biofizikis specialobas meoTxe-
mexuTe kursze swavlis gasagrZeleblad da mravali
sakurso da sadiplomo naSromi iyo Sesrulebuli.
didi iyo aspiranturaSi swavlisa da samecniero kv-
boris lomsaZe _ 80
ama wlis 30 ivniss axalqalaqis mxareTmcodneobis
muzeumSi uCveulo xalxmravloba iyo. madlieri ax-
alqalaqelebi sazeimod aRniSnavdnen didi qarTveli
mecnieris, javaxeTis mkvidris, saqarTvelos mecnire-
baTa akademiis akademikosis boris lomsaZis dabadebi-
dan 80 wlis iubiles.
saiubileo saRamos eswrebodnen mecnieris axlo-
blebi, megobrebi, Tsu-is biofizikis kaTedris mecni-
er-TanamSromlebi da misi niWis damfaseblebi.
saintereso mogonenebiT gamovidnen Tsu-
is geofizikis kaTedris profesorebi _ da-
viT gamrekeli, nana kotrikaZe, zurab lom-
TaTiZe, sulxan cagareli, samcxe-javaxeTis
saxelmwifo universitetis reqtori, peda-
gogikis mecnierebaTa akademiis akademikosi,
merab beriZe, axalqalaqis municipalitetis
axladarCeuli gamgebeli eduard aRasari-
ani, boris lomsaZis Tanaklaselebi, megobre-
bi da axlo naTesavebi _ slava meliqiZe, ar-
tuS ambarcumiani, bela da serJ golaniane-
bi, caro da Teimuraz lomsaZeebi da sxv.
gamomsvlelebma udidesi Sefaseba misces
profesor boris lomsaZis did Rvawlsa da
damsaxurebas samSoblos winaSe, somexi da
qarTveli erebis megobrobis ganmtkicebis
saSviliSvilo saqmeSi Setanil uaRresad did
wvlilze da xazgasmiT aRniSnes, rom batoni
borisi amavdroulad iyo axalqalaqis sapa-
saiubileo saRamo axalqalaqSi
tio moqalaqe da qalaqis erT-erT quCas unda mieniWos
misi saxeli.
aseve iTqva, rom SemodgomiT, iv.javaxiSvilis sax-
elobis Tbilisis saxelmwifo universitetSi sazeimod
aRiniSneba didi mecnieris 80 wlis iubile.
saiubileo saRamos uZRveboda axalqalaqis mxareT-
mcodneobis muzeumis mecnier-TanamSromeli, qalba-
toni firuza ter-grigoriani.
sak.informacia
boris lomsaZis gaxseneba
levis msurvelTa ricxvic. Tamamad SeiZleba iTqvas,
rom samocdaaTian da oTxmocian wlebSi biologiis
fakultetis biofizikis kaTedra erT-erTi wamyvani
iyo mTels universitetSi.
amas unda davumatoT isic, rom saqmianobis gafar-
Toebas mohyva kvleviTi laboratoriebis Seqmna da
oTxmocdaaTiani wlebisTvis ukve 4 laboratoria muS-
aobda aqtiurad. eseni iyvnen qimiuri kancerogenezis
problemuri kvleviTi laboratoria, fizikur-qimi-
uri biologiis samecniero-kvleviTi laboratoria,
bioenergetikis samecniero-kvleviTi laboratoria
da ekologiuri biofizikis samecniero-kvleviTi lab-
oratoria. yvela maTgans, cxadia, Tavisi xelmZRvaneli
hyavda, magram maTi saqmianobis saerTo koordinacias
batoni borisi uwevda, rac imis ueWveli dasturia, rom
baton boriss samecniero interesTa Zalian farTo
diapazoni hqonda. isic unda iTqvas, rom 10 welze met
xans kaTedra sameurneo xelSekrulebiT awarmoebda
sxvadasxva masalaTa biodazianebis meqanizmebis kvl-
evas.
xazgasmiT aRniSvnis Rirsia is garemoeba, rom ba-
toni borisi, mTeli Tavisi cxovrebis manZilze, aqti-
ur mxardaWeras uwevda axalgazrdobas da maT inicia-
tivebs. biofizikis kaTedris TaosnobiT Catarda mra-
vali respublikuri da sakavSiro konferencia, sadac
axalgazrdebs saSualeba eZleodaT warmoedginaT Ta-
vianTi kvlevis Sedegebi, gascnobodnen sxva centrebis
warmomadgenelTa naSromebs da mWidro kontaqtebi
daemyarebinaT maTTan.
batoni borisi aqtiurad aviTarebda biofizikis
kaTedris saerTaSoriso kontaqtebsac. 1975 wlidan
moyolebuli, araerTi ucxoeli mecnieri Camosula
kaTedraze saqmiani vizitiT. amaTgan gansakuTrebiT
unda gamovyoT kontaqti didi britaneTis bristo-
lis dasavleT inglisis universitetTan. 1990 da
1991 wlebSi studentTa ori 5-kaciani jgufi Cveni
fakultetidan stumrobda bristols saqmiani vizitiT
Tvenaxevriani periodebiT. es iyo
Sedegi baton borisis uSualo aq-
tivobisa, rac gamoixata rogorc
bristolidan profesor henri
paris araerT mowvevaSi, moyole-
buli 1986 wlidan, aseve TviTon
baton borisis mier bristolSi
ganxorcielebul or vizitSi.
batoni borisis avtoritetiT es
kontaqtebi gagrZelda misi gar-
dacvalebis Semdegac da bristo-
lis dasavleT inglisis univer-
sitetis xelSewyobiT biologiis
fakultetze amJamad moqmedeben
axal principebze agebuli sa-
bakalavro da samagistro progr-
amebi.
batoni borisi Zalian yur-
adRebiani iyo adamianebis mimarT.
is yovelTvis interesdeboda
TanamSomelTa problemebiT
ara mxolod samsaxurTan daka-
vSirebiT, aramed maTi piradi
cxovrebis garTulebebiTac da,
sadac SeeZlo, iq yovelTvis aR-
mouCenda Tanadgomas da uwevda
aqtiur daxmarebas. aris iseTi
adamianebic, visac man imdenad
didi daxmareba gauwia, rom maT
cxovrebaSi miaRwies iseT simaR-
leebs, romlebzec batoni bori-
sis gareSe isini verasodes verc iocnebdnen. da amas
batoni borisi uangarod, ubralod, Tavisi kacTmoyva-
reobiT akeTebda.
boris lomsaZes uyvarda saqarTvelo, uyvarda Ta-
visi mSobliuri mxare, axalqalaqis raioni, romelzec
xSirad fiqrobda da romlisTvisac bevri sikeTe gaa-
keTa. RmerTma naTelSi amyofos misi siyvaruliT savse
suli da umravlos saqarTvelos misnairi mamuliS-
vilebi.
daviT gamrekeli
2014 ,
5
bevri iTqva, iTqmeba da daiwereba saqarTvelos mecnierebaTa akademiis aka-
demikosze, warmatebul mkvlevarsa da mecnierze, boris lomsaZeze, magram, me mis
megobars, am sevdanarev da mainc saamo mogonebaSi, minda visaubro masze, rogorc
mamuliSvilze, patriotze, Rirseul moqalaqesa da pirovnebaze, mamacTa Soris
mamac qarTvel vaJkacze, Tanac mesxze. is iyo WeSmaritebis maZiebeli, marTali
kaci da ara zogierTiviT Tavisi axirebuli azrebis gaWeSmaritebisaTvis fu-
Wad damSvrali mkvlevari, Tu e.w. politikani, rogorebiTac, samwuxarod, gadait-
virTa dRevandeli saqarTvelo. mas ara marto uyvarda gamoTqma _ sokrate Cemi
didi megobaria, magram WeSmariteba ufro didi megobaria! _ aramed es cxovrebis
da moqmedebis wesad hqonda gaTavisebuli. didi energiis da Sromismoyvareo-
bis wyalobiT, riTac yvelas gvaocebda, aswrebda da axerxebda yofiliyo metad
produqtiuli, warmatebuli mecnieri da pedagogi, Wirsa da lxinSi axloblebTan
mdgari da maTi moWirnaxule. mas xSirad naxavdiT samcxe-javaxeTis soflebSi Tu,
rogor exmareboda maT sasmeli Tu sarwyavi wylis sistemis mowyobaSi, ramdenime
sofels ki, Tavisi saxsrebiT, SeuZina da daumontaJa moZravi satumbi agregati,
axalcixis mexuTe da axalqalaqis qarTul saSualo skolebs saSefo xelSek-
rulebis safuZvelze TvalsaCino saswavlo masalebiTa da saSualebebiT mouwyo
klas-kabinetebi da saskolo laboratoriebi, Sigasaskolo radiosadgurebi. ver
itanda sibriyvesa da usamarTlobas, saqmis ucodinarobas da upasuxismgeblobas,
umadurobasa da mliqvnelobas, arakacur qcevas. rogorc mesxisTvis sityvis ka-
coba, usamarTlobisadmi Seurigebloba da erTguleba, rac mTavaria, patrio-
tizmi gaxldaT misTvis kacobis sazomi. am Tvisebebs miiCnevda vaJkacobad.
TiTqmis yovel mariamobas (28 agvistos) gvewveoda xolme axalcixel mego-
brebs da erTad vxvdebodiT am didebul dResaswauls safaris monasterSi. im
wels ki ara marto TviTon, aramed siZesTan, dis qmarTan, didebul vaJkacTan,
zaza kaciaSvilTan erTad gveaxla.
dResaswaulis meore dRes boriam, zazam da misma meuRlem (borias dam), umS-
venieresma qalbatonma carom, moindomes axalqalaqSi, lomsaZeebis mamapap-
iseul sofelSi asvla. imxanad, sofel gokiasa da azmanaSi mimdinareobda aWaris
damewyrili soflebis mosaxleobis Camosasaxleblad binebis mSenebloba. me, ro-
gorc gazeT komunistis sakuTar korespondents samcxe-javaxeTSi, isedac meva-
leboda am procesebis Sesaxeb redaqciisaTvis cnobebis miwodeba, da, bunebrivia,
maT ar Camovcilebivar.
avediT. didebuli ram vixileT. aSenebuli iyo da swrafi tempiT mimdinareob-
da SesaniSnavi aivniani, kopwia oda-saxlebis, didebuli quCebisa da moednebis
mSenebloba, saxlebidan moSorebiT, TiTqmis 200-300 metris moSorebiT, aseve
Sendeboda damxmare saTavsoebi: boslebi, saqaTmeebi da bakebi, romlebic moSore-
biT miecaT, rom maTi damaxasiaTebeli suniT ar Sewuxebuliyvnen oda-saxlebSi
mcxovrebni _ am nagebobaTa patronebi. rodesac vikiTxe, gairkva, rom aseTi
saxlebis mSenebloba xorcieldeboda saqarTvelos ministrTa sabWos kontrol-
iTa da dakveTiT. aseTi saxlebi marTlac kargi iqneboda aSenebuliyo dasavleT
saqarTveloSi, xolo axalqalaqis pirobebSi, sadac zamTarSi yinva minus ocdaaT
gradusamde ecema da iseTi qarbuqi icis, rom saxlis karebis gamoRebac ki Seu-
Zlebeli xdeba, igi arapraqtikulia. warmoidgineT _ ianvar-Tebervalsa Tu sxva
TveebSi iq xom susxiani dReebi, TiTqmis eqvsi Tve grZeldeba. gamodis aWareli
qali aivniani odidan da, 15-20 gradusi yinvis pirobebSi, vedroTi xelSi midis
Zroxis mosavlelad da mosawvelad saxlidan 300 metris moSorebul boselSi.
yovelive aRniSnulis Sesaxeb kritikuli werili gamoaqveyna gazeTma komu-
nistma Cemi avtorobiT. am werilis Taobaze ministrTa sabWodan usayvedures
gazeTis maSindel redaqtors, didebul vaJkacs, baton mindia surgulaZes da
mosTxoves, _ gazeTis korespondents, gazeTisave furclebze, bodiSi moexada
aseTi daufiqrebeli da arakompedenturi korespodenciisaTvis. baton mindias
es moTxovna arc gakvirvebia da arc Seusrulebia, magram, rodesac boriam es
yvelaferi gaigo, me Semaqo, megobrulad gadamkocna da iseTi ambavi daawia Cven-
gan bodiSis momlodine pirebs, maT krinti aRar dauZravT am Temaze.
kategoriuli toniT saubari icoda mopirdapire mxareze mdgom mosaubres-
Tan, Tumca, ase maSin xdeboda, roca gansakuTrebiT ukmayofilo iyo mis Tu raimes
mTxovnelis utifrobiT da uvicobiT. umetesad ki lakonurad da aRelvebis gar-
eSe axerxebda epasuxa da simarTle eTqva nebismierisaTvis.
maxsovs, saaRdgomod, axalcixeSi yofnisas, erTma Cvenma saerTo megobar-
ma moikiTxa da sTxova, _ biWi universitetSi _ ekonomikis fakultetze minda
moewyos da damexmare, Seni xmali da Cemi kiserio. borias gaeRima (sxvaTaSoris
Rimili uxdeboda), kio, _ uTxra, _ vecdebi, rom codna ar daukargon da niSani
ar daaklono. pauzis Semdeg ki gaagrZela _ ingliselebisganaa naTqvami, _ TviT
udabur kunZulzec ki aRmoCndeba erTi megomari mainc, rom uxerxul mdgomareo-
baSi Cagayenoso. gpirdebi, sworad Seafaseben, aravin arafers daaklebso. ise,
sjobia, ukeT iswavlos da moemzados, codnas, garwmuneb, ar daukargaveno.
bunebiT disidenti ufro iyo, xelisuflebisa da xelisufalTa qeba misgan ar
momismenia, garda erTi gamonaklisisa. jer kidev aspirantma, sofel diliskaSi
yofnisas, miTxra, rom kargi kacia vasil pavloviCi (saubaria vasil mJavanaZeze),
samcxe-javaxeTi miwuri saxlebidan SesZlo gamoeyvanao. es iyo da es, misgan aRta-
ceba da ZlierTa ama qveynisaTa, qeba-dideba arasodes momismenia.
Tbilisis Semdeg eTnikurad uaRresad Wreli mxarea samcxe-javaxeTi. borias
aq didi samegobro hyavda, vinc kaci iyo, mas pativs scemda da endoboda, suler-
Tia, Tu is vin iyo: qarTveli, berZeni, rusi Tu somexi, mas adamianebTan urTier-
Toba namdvilad ar uWirda. samwuxaroa, rom boris lomsaZe adre wavida wuTi-
soflidan. mas, rogorc mecniers, gulanTebul qarTvels, patriots, exelmwife-
boda sikeTe da dideba moetana samSoblosaTvis, risTvisac is muxlCauxrelad
iRvwoda mTeli ZalisxmeviT.
elguja kopaZe
boris lomsaZe _ 80
gasuli saukunis 80-iani wlebidan moyolebuli, Cems mexsierebas SemorCa aka-
demikos boris lomsaZis pirovneba da misi xSiri yofna mSobliur mxareSi _ samcxe-
javaxeTSi.
ar gamarTula arc erT saxalxo dResaswauli Tu sxva mniSvnelovani movlena
Cvens mxareSi, rom batoni borisi mis epicentrSi ar yofiliyo, Tavisi dasabuTebuli
da argumentirebuli azri ar gamoeTqva, igi Tavisi samsaxureobrivi mdgomareobi-
dan gamomdinare, Camosasvlelad dros yovelTvis gamonaxavda xolme, xolo saSveb-
ulebo dReebSi xom sul aq iyo da mosaxleobisTvis saWiro sakiTxebis gadawyvetaSi
xalisiT monawileobda.
poeziis saxalxo dResaswauls _ SoTaobas, batoni borisi aseve saqveynod cno-
bil istorikossa da poetTan, baton SoTa lomsaZesTan erTad eswreboda xolme.
igi Tavisi mowodebiT da saqmianobiT zedmiwevniT praqtikuli adamiani iyo _ is
erTnairad sasurveli da misaRebi pirovneba gaxldaT rogorc maSindel centralur
da adgilobriv xelisuflebaSi, ise parlamntsa Tu calkeul saministrosa da uwye-
baSi.
vin mosTvlis,
ramdeni ucnob-
n a c n o b i s T v i s
gauwevia uangaro
da daumadlebeli
daxmareba, ramdeni
Cveneburi studen-
tisTvis gaumar-
Tavs xeli swavlasa
da Semdgom dasaqme-
baSi. marto Tavis
mSobliur sofel
CunCxaSi ganxor-
cielebuli araer-
Ti keTili saqmis
gaxseneba sakmarisi
iqneba naTqvamis
dasadastureblad,
romelTa CamoT-
vlasac me aRar
Sevudgebi.
batoni borisis monacemebi, rogorc msoflioSi gamoCenili da aRiarebuli aka-
demikos-mecnierisa, biofizikis dargSi, Setanili iyo 2000 wels gamocemul saerTa-
Soriso mniSvnelobis naSromSi _ 100 saxelovani mecnieri.
igi gansakuTrebiT Seyvarebuli iyo Tavis qveyanaze, mis ZirZvel, istoriul
kuTxeze _ samcxe-javaxeTze, sadac mas megobrebTan erTad da TanamoazreebTan er-
Tad yofna zeimad eqceoda xolme.
mas eamayeboda, rom hyavda uamravi megobari rogorc qarTvel, ise somex mo-
saxleobaSi. isini dResac gulTbilad igoneben baton boriss, rogorc misi niWisa da
avtoritetis Tayvanismcemlebi.
mis studentTa da aspirantTa Soris iyo Cemi ufrosi qaliSvili Tamar tabataZec,
romelmac, batoni borisis uSualo xelmZRvanelobiT, daamTavra Tsu biologiis
fakultetze bakalavriati da aspirantura.
baton boris lomsaZis mier ganvlili didi da saxelovani gza momavali Taobebi-
saTvis misabaZi magaliTia.
Salva tabataZe
boris lomsaZe _ aRiarebuli mecnieri
profesor boris lomsaZis gaxseneba
boris lomsaZes 80 weli Seusruldeboda. igi daibada axalqalaqis raionis
sofel CunCxaSi.
es ubralo adamiani samudamod yvelas dagvamaxsovrda, vinaidan Cveni Sexve-
drisa da gacnobis Semdeg kavSiri da urTierToba arasodes gagviwyvetia.
Cveni urTierToba daiwyo maSin, rodesac batoni borisi axali Camosuli iyo
moskovidan da Tbilisis saxelmwifo universitetis maSindeli reqtoris, aka-
demikos ilia vekuas rekomendaciiTa da mowveviT universitetSi sruliad axali _
bio-fizikis kaTedra daaarsa da TviTonve Caudga mas saTaveSi.
batoni borisi daarsebul kaTedras sicocxlis bolomde xelmZRvanelobda da,
SemiZlia siamayiT vTqva, rom muSaobis periodSi, biofizikis kaTedram, udides sa-
mecniero saqmianobasTan erTad, gazarda ramdenime aTeuli axalgazrda, romleb-
mac, misi xelmZRvanelobiT, daicves samecniero xarisxi da dResac nayofierad
moRvaweoben qveynis sakeTildReod.
mecnierebis garda misTvis udidesi sazrunavi iyo Tavisi mSobliuri mxaris _
javaxeTis aRorZineba, misi momavali da iq mcxovrebTa keTildReobaze zrunva.
misTvis araviTari gansxvaveba ar hqonia erovnebas, vinaidan igi daibada da gaiz-
arda axalqalaqSi, daamTavra rusuli saSualo skola da rodesac moskovis sax-
elmwifo universitetSi Caabara da swavlobda, mas materialurad exmareboda amave
skolis direqtori, aw gansvenebuli gulaniani. igi yovelTvis aRfrTovanebuli
ixsenebda am faqts da yofili direqtoris ojaxSi xSiri stumari iyo. univerisite-
tis damTavrebis Semdeg batoni borisi didi pativiscemiT ixsenebda qarTvelebTan
erTad Tavis somex megobrebs. es ubralo mesaaTe xelosani iyo Tu radio, eleqtro
SemkeTebeli, mezobeli Tu Tanaqalaqeli. igi yvelasTan megobrobda da Tbili urT-
ierToba hqonda.
oTxmociani wlebi axalqalaqis raionisTvis didad mniSvnelovani wlebi iyo _
aSenda marabda-axalqalaqis rkinigza, dasrulda Tanamedrove danadgarebiT aR-
Wurvili sabagiro gzebis mowyobilobaTa qarxana, sadac dasaqmebuli iqna 350 ada-
miani. ganviTarda soflis meurneobis dargebi, iseTi, rogoricaa mecxoveleoba,
mekartofileoba da sxv.
boris lomsaZe yovelTvis Camodioda mSobliur mxareSi dasasveneblad, ma-
gram, ara Tu ar isvenebda, aramed, mosvenebas aravis gvaZlevda da masTan erTad
mravalTaTvis saWirboroto sakiTxebs agvarebda.
sofel CunCxaSi sasmeli wylis gaWirveba iyo. moitana miwis saburRi special-
uri manqana da daviwyeT javaxeTis zeganze sasmeli wylis Zieba. sadac daiburRa,
garkveul siRrmeze amoxeTqa wyalma, magram, wiaRSi arsebuli myife qanebis gamo,
igi ikargeboda. maSin movifiqreT, sofel CunCxis ZirSi, wisqvilTan, qarafidan sa-
smeli wylis amoyvana. man piradad TbilisSi navTob saZiebo sammarTveloSi xelmZ-
Rvanelobas sTxova maRali wnevis specialuri satumbi mowyobiloba Tavisive
milebiT da Camoatanina sofelSi. Cven dagvavala eleqtroenergiis qarafze _ 2,5
kilometrze Cayvana. Semdgom, gaWirvebiT, TokebiTa da cxenebiT CavitaneT igi sa-
calfexo bilikiT xevSi. didi wvalebiT danadgari avkrifeT xevSi da avamuSaveT.
TiTqmis vertikalurad _ 80-90 metri siRrmidan, maRali wnevis tumboebma sasmeli
wyali amoqaCa da javaxeTis ZirZvel miwaze, ori soflis _ CunCxisa da ptenis mo-
saxleobis sixaruli da zeimi didxans gagrZelda.
Cemi borisi,
Cemi javaxi boria!
-6 .
6
2014 ,
30 ivniss boris lomsaZes 80 weli Seusruldeboda.
Znelia ilaparako sakuTar Zmaze, magram, Tavs movaled
vTvli, oriode sityviT gavixseno igi.
maxsendeba is mware dReebi, rodesac boria maradul
sasufevelSi gadavida. Znelbedobis Jami idga maSin,
Tumca mis gamosamSvidobeblad vin ar modioda... max-
sendeba panaSvidze mosulma saxelganTqmulma kom-
pozitorma vaJa azaraSvilma rogor Tqva: aseTebi iS-
viaTad ibadebiano. boria iwvoda Tavisi samSoblos
siyvaruliT, aqtiurad icavda Cveni qveynis intere-
sebs, gansakuTrebiT guli stkioda da awuxebda samcxe-
javaxeTis problemebze, romlebic uxvad gvqonda da,
samwuxarod, dResac bevri gvaqvs.
axalqalaqSi 12 ojaxi Cveni ezos wyliT sarge-
blobda. zamTarSi ki gza wylamde Zalze miuvali xde-
boda. mamaCemi gzas gakvalavda, idga vedroebis rigi,
zogs fexi ucuravda da ver avsebda wyals. boria, sanam
skolaSi wavidoda, yvelas wyliT savse vedros miutan-
da. bavSvobidan sikeTis mTesveli iyo. ar damaviwydeba
_ bevri naTesav-mokeTe axalgazrda sigaretis mow-
evas gadaaCvia. misi adamianuri Rirseba ZmisSvilebTan
da disSvilebTan pirovnuli urTierToba iyo. arafers
iSurebda maTTvis.
Zalze Znelia CamoTvalo is axalgazrdebi,
romelTac gza gaukvala cxovrebaSi, saukeTesoTa So-
ris saukeTesoebi amoarCia da moskovSi waiyvana Tavis
yofil profesor-akademikosebTan, aRarafers vam-
bob, ramdens Seuwyo xeli aq, Tsu-Si swavlis periodSi,
daafrTiana da cxovrebis farTo gzaze gaiyvana. is
cxovrobda da suldgmulobda Tavisi TanamSromle-
biT da studentebiT.
didma mecnierma, Tsu-is reqtorma ilia vekuam
icoda ra borias, rogorc mecnieris, mamuliSvilisa
da patriotis fasi, gverdSi daudga mas da misTvis spe-
cialuri kaTedrac ki gaxsna. marto is rad Rirs, rom
manve, misdami mxardaWeris mizniT, samcxe-javaxeTidan
momzadebis mizniT 25 miwveul axalgazrdas, calke au-
ditoria dauTmo, romelTagan 17 konkursgareSec Car-
icxa, raTa sakuTari kadrebiT uzrunveleyo borias
mSobliuri kuTxe.
ubinao boriam gabeda da baton ilia vekuas
gancxadebiT mimarTa, aeyvanaT igi sabinao aRricxvaze.
reqtorma gansakuTrebuli gulisxmiereba gamoiCina
da aseTi rezolucia daado am gancxadebas: univer-
sitetis winaSe gansakuTrebuli damsaxurebisaTvis
gamoeyos universitetis fondidan sam oTaxiani bina.
da es ucolo, axalgazrda kaci saswrafo wesiT daak-
mayofiles biniT. es maSin saswauls udrida!
qveynis winaSe mravali damsaxurebis garda, igi saqa-
rTvelos parlamentis wevric gaxldaT. dasamali araa,
rom Tavis saparlamento talons erT cnobil mwerals
uTmobda im mosazrebiT, rom mravalsuliani ojaxi iyo
da parlamentaris privilegiebiT, faqtiurad, arc ki
batonma borisma male axali davaleba mogvca:
soflis mosaxleobam rodemde unda iwvalos da qa-
rafis qvemoT arsebuli baRebidan da bostnebidan
dovlaTi da baraqa zurgiTa da saxedrebiT amoitanos,
saWiroa gakeTdes mdinare Tafaravanze xidi da saman-
qano gza baRebamde.
am saqmis mogvarebaSi aqtiurad Caeba amave soflis
mcxovrebi, aw gansvenebuli Salva meliqiZe da axalqa-
laqis samxedro nawilidan didi xvewnis Semdeg malu-
lad gamovitaneT samxedro saWiroebisaTvis foladis
dasakeci xidi, romelic, burjebis gakeTebis Semdeg,
mdinaris sigrZeze _ 25 metrze gavdeT. gavWeriT gza
da didxans emsaxureboda aRniSnuli xidi da gza am mo-
saxloebas.
batoni boris lomsaZe oTxmocdaaTian wlebSi gax-
da saqarTvelos parlamentis wevri da Cveuli Tavisi
pirdapirobiT, saqarTvelos xvalindeli dRisaTvis
da momavlisaTvis, mravali saWirboroto sakiTxebis
gadawyvetaSi aqtiurad monawileobda. momentiT
isargebla da Tavisi mSobliuri soflisTvis, maSin-
deli sagzao mSeneblobis ministris boris salariZis
darwmuneba SesZlo da misive TanadgomiT daaproeqte-
bina da aaSenebina mdinare faravanze axali xidi da so-
flamde misasvlli gza, romelic dRemde emsaxureba
soflis mosaxleobas.
Zalian Znelia gaixseno boris lomsaZe da misi ga-
keTebuli mravali keTili saqme da warmoidgino, rom
igi Cvens gverdiT aRaraa da rom igi 80 wlisa gaxde-
boda.
minda am striqonebiT kidev erTxel didi pativi
mivago ara marto saqarTveloSi cnobil akademikos
baton boris lomsaZis xsovnas, aramed msoflios
araerTi didi universitetis sapatio wevrs, javaxeTis
ZirZveli miwis Rirseul Svils.
aqve minda mivmarTo samcxe-javaxeTis guberna-
tors, axalqalqis municipalitetis gamgeobas, raTa
ganixilon sakiTxi _ qalaq axalqalaqis erT-erTi
quCisTvis boris lomsaZis saxelis miniWebis Taobaze.
aseTi keTilSobili adamianis pativiscema, gaxsene-
ba da ukvdavyofa saWiroa Cveni momavali TaobebisaT-
vis da CvenTvis, vinc vicnobdiT mas da urTierToba
gvqonda masTan, es, misi ukvdavebis tolfasi iqneba.
eduard mesxiZe
-5
Tbilisis saxelmwifo samedicino universiteti
erTi wlis win davamTavre, bolo 17 wlis ganmavlobaSi
Zalian bevr rTul saqmes SeveWide, Tumca, aRmoCnda,
rom CemTvis yvelaze rTuli am teqstis akrefa iyo,
akrefa imdenad ara, ramdenadac emociebisaTvis Tavis
moyra da yvelafris Tavidan gancda. amboben, _ dro
yvelafris mkurnaliao, Tumca, sastikad ar veTanx-
mebi am gamoTqmas. es tkivili qronikuli daavadebaa,
romelic ar ikurneba, magram droTa ganmavlobaSi
SeiZleba gadavides remisiaSi, riTac, raRac etapze,
aucileblad gamwvavdeba da sadRac Tavs gamoiCens.
patara rom viyavi, kiTxvaze: _ deda ufro giyvars
Tu mama, _ daufiqreblad vpasuxobdi: orive! erTx-
el mainc moaxerxes Cemi gatexva da mainc maTqmevines
_ mama!
bavSvobidanve mamas gogo viyavi. vgiJdebodi
mamaCemTan drois gatarebaze da isic mouclelobis
miuxedavad (mudmivi mouclelobis), yovelTvis cdi-
lobda CemTvis drois gamonaxvas. cdilobda yvelgan
Tan waveyvane _ parlamentSi, universitetSi, Sexve-
drebze, manqanaSi sawvavis Casasxmelad, manqanis ga-
sakeTeblad. swored amitom avtomanqana, benzingasa-
marTi sadgurebi da avtomanqanis SesakeTebeli fard-
ulebi, dRemde, Cems sayvarel adgilebs Soris, pirvel
adgilebs ikaveben. am siaSi Tsu-is biologiis korpu-
sic Sedis, sadac, yovelTvis, yvelaze patara stumari
viyavi da yvela cdilobda Cems ganebivrebas.
borias uyvarda yvela da yvelaferi. isic bevrs
uyvarda, amitomac misi gayofa Zalian bevr adamianTan
miwevda.
maSin es mwyinda, magram axla am siyvaruliT vamayob.
Tan zustad vici, rom misi ori yvelaze didi siyvaru-
li me da saqarTvelo viyaviT.
mamaCemTan arasodes vgrZnobdi Tavs bavSvad. yov-
mamaCemi _ boris lomsaZe
elTvis Camoyalibebuli adamianiviT melaparakeboda
da yvelfers srulfasovnad mixsnida. magaliTad,
roca 6 wlis asakSi davinteresdi, miwisZvris fenome-
niT da vkiTxe, ratom xdeboda, pasuxi iyo daaxloebiT
samsaaTiani da moicavda yvela patara detalsac ki
dedamiwi Senebaze, miwis qanebze, energiaze
da seismur talRebze. mindoda CemiT eamaya,
amitom yoveli patara da bavSvuri aRmoCeniT
aRfrTovanebuli mamasTan mivrbodi da vuyve-
bodi, isic amayi saxiT mismenda.
arasodes meCxubeboda. mSvidi saxiT da
argumentirebulad mixsnida _ ra iyo kargi
da ra cudi, ra unda gamekeTebina da ra ara.
erTaderTi kamaTis epizodi maxsovs _ 2002
wlis msoflio Cempionatis finali. me ger-
manias vgulSematkivrob, Cemi germanuli enisa
da oliver kanisadmi didi siyvarulis gamo,
mamaCemi _ brazilias. germania agebs, me vnerv-
iulob, borias nervebi eSleba Cems nerviulo-
baze da meubneba: tyuilad nerviulob, bra-
zilia fexburTis qveyanaa da mainc moigebs!
amaze me ufro metad meSleba nervebi da Cvens Soris
iwyeba argumentebis gacvla-gamocvla. bolos, roca
yvela myar argumentze gaveci pasuxi, nervebi aeSala
da miTxra: germanelma nacistebma ebraelebi amoxoce-
so! razec Cemma pasuxmac ar daayovna: ra SuaSi arian
germaneli nacistebi Tanamedrove germanelebTan an,
saerod, fexburTTan? razec far-xmali dayara da Sem-
deg TviTonve aRiara, rom uazrod viCxubeT.
yvela argunmentirebuli kamaTiT cdilobda gave-
Zlierebine, rom Semdeg, roca CemTan aRar iqneboda,
aravis daveCagre. ar undoda Cemi brZolebi vinmes Cems
magivrad gadaetana an vinmeze damokidebuli vyofili-
yavi, rac me mgoni, gamouvida.
Zalian minda Cemze Tqvan, rom vgavar mamas. ara mx-
olod garegnobiT, aramed, siZlieriT, simaRliT, si-
yvaruliT da qveynis erTgulebiT. minda odesme imis
naxevari mainc gavakeTo Cemi qveynisaTvis, rac mamaCem-
ma Tavisi cxovrebis manZilze moaswro.
zogadad, vTvli, rom bednieri adamiani var. dedam
da mamam cxovrebaSi yvelaze mniSvnelovani _ siyvar-
uli maswavles adamianebis, sxva sulieri arsebebis,
cxovrebis... bevr kiTxvaze gamces pasuxi da vici, rom
momavalSi gaCenili kiTxvebis sapasuxod yovelTvis
mzad aris deda, romelic bolo 11 welia Tavdauzo-
gavad cdilobs mZafrad ar vigrZno mamis danaklisi
da bevr rameze vTqva uari amisaTvis. Tumca, aris is-
eTi kiTxvebic, romlebic 12 wlis funTuSas (am zed-
metsaxelis daZaxebis ufleba mxolos mamas hqonda
da mis garda aravis eqneba) ar uCndeboda da axla 23
wlis qeTas awuxebs. kiTxvebi bevria, suleluri da se-
riozuli. mainteresebs, ugulSematkivrebda Tu ara
barselona-s CemTan erTad, mainteresebs, kmayofili
iqneboda Tu ara Cems mier gadadgmuli patara Tu didi
nabijebiT, var Tu ara iseTi adamiani, rogoric mas un-
doda vyofiliyavi.
12 weli didi dro ar aris, magram Cemi bavSvobaa,
romelic im dRes damTavrda, roca mamaCemma bolojer
Semomxeda TvalebSi, Jangbadis niRabi moixsna, gamiRi-
ma da xeli damiqnia.
dRes me 23 wlis var, aRar vgulSematkivrob ger-
manias, ratomRac mgonia, rom wels Tass braziliis na-
krebi aiRebs da mainc vgulSematkivrob espaneTs. vici,
rom, roca Cemi Svili dainteresdeba miwisZvis fenome-
niT, aucileblad movuyvebi dedamiwaze, mis Senebaze,
qanebze, energiaze da seismur talRebze.
qeTevan lomsaZe
saamayoc da saTuTad mosapyobic
sargeblobda.
q. orjonikiZis qarTul saSualo skolas 100 weli
rom Seusrulda, biofizikis kaTedram aCuqa labora-
toriis Zvirfasi mowyobiloba. analogiuri daxmareba
gauwia axalqalaqis qarTul da axalcixis me-5 saSualo
skolebs. igi dReniadag zrunavda regionis da, gan-
sakuTrebiT, Tavisi raionis socialur-ekonomikuri
mdgomareobis gaumjobesebisa da qarTuli mosaxleo-
bis adgilze damagrebisaTvis. rogorc ityvian, rki-
nis qalamnebi Caicva da karebi autalaxa respublikis
zemdgom instanciebs, sxvaTa da sxvaTa daxmarebiTa da
xelSewyobiT imas miaRwia, rom Cvens sofels saSviliS-
vilo saqme gaukeTa _ mdinare faravanze aigo SesaniS-
navi _ 25 metri sigrZis xidi, ramac zustad amdenive
kilometriT Seamcira manZili soflis centralur
saavtomobilo gzasTan.
im weliwads saSineli sicxe iyo. borias am klde-
RreSi siaruli yovel dRe uwevda da metismeti daZabu-
lobisa da gadaRlilobis gamo, xSirad cxviridan sisx-
li sdioda. saqmes mainc ar nebdeboda. undoda, radac
ar unda dasjdomodaT, droulad daemTavrebinaT es
samuSaoebi. gadauWarbeblad SeiZleba iTqvas, marTla
iseT sicxe iyo, rom cementiT datvirTul saxedarsac
ki (teqnikis muSaoba SeuZlebeli iyo) guli wauvida.
boriam jibeze gaikra xeli da... ra Rirs saxedario! _
wamoiZaxa.
_ Tqven saSviliSvilo saqmes gvikeTebT, me sax-
edris safasurs rogor gamogarTmevo? _ iuxerxula
saxedris patronma.
boriam Sexeda sawylad momziral glexkacs da upa-
suxa: gamomarTvi, aq saxedari volgas udriso! amaso-
baSi wyali miasxes cxovels da sacodavi fexze wamoxta.
soflisaTvis wylis gayvanaSi ki axalqalaqeli so-
mexi megobrebi exmarebodnen TavdadebiT.
boria araCveulebrivi Svili iyo. igi did pativs
scemda mSoblebs. rogorc ki moenatreboda, miuxeda-
vad imisa, rom xSirad stumrobda Tavis mxares, mainc
SuaRamisas daadgeboda Tavze maT, vinaidan, meore
dRes, TbilisSi saqmeebi elodeboda. xSirad metyoda
xolme: caro, mSoblebis winaSe damnaSave var, gvian rom
davqorwindio.
lamazi ojaxis patroni iyo Cemi Zma. borias qaliS-
vilma samedicino universiteti daamTavra _ xuTi ena
icis SesaniSnavad.
borias aryofna Cvens gverdiT, ufro da ufro mZim-
deba, radgan misi gazrdili var. Cemi Zmis gardacva-
lebidan 11 weli gavida, magram dResac mirekaven misi
megobrebi da meubnebian _ bednieri qali xar, rom ase-
Ti Zmebi gyavdao.
marTlac didi bednierebaa rom var boris lomsaZis
da, _ saamayocaa da saTuTad mosapyrobic.
caro lomsaZe
boris lomsaZe _ 80
2014 ,
7
qadagebis mosasmenad mosul xalxs, iesom erTxel
aseTi igavi uambo mTesvelze: gamovida mTesveli da-
saTesad da nawili Tesli daucvivda gzis piras,
romelic umalve akenkes frinvelebma. Teslis nawili
kldeze daucvivda kacs da aRmocenda, magram gaxma,
radgan kldeSi fesvi ver gaidga. nawili Tesli ekal-
bardebSi moxvda; iq ekalma ar axara yana, xolo Teslis
danarCeni nawili nayofier miwaSi Cacvivda; gaizarda
yana da asmagi nayofi gamoiRo.
_ visac yurebi aqvs sasmenad, moisminos!_
daasrula iesom.
mowafeebma hkiTxes, ras niSnavda es igavi.
macxovarma auxsna, rom maT moniWebuli aqvT RvTis
saidumloebaTa codna, rac yvelas ar gaaCnia. swored
amitom saubrobda maTTan igavebiT. am igavSi Tesli
RmerTis sityvaa.
gzaze daTesili maTzea, visac esmis sasufevelis
Sesaxeb da gonebiT ver swvdeba mas; aseTs
boroti mostacebs gulSi daTesils. kldeze
daTesili ki maszea, romelic sasufevlis
Sesaxeb RvTis sityvis mosmenisTanave six-
aruliT aitacebs mas, magram sityva fesvs ver
idgams mis gulSi, dRemoklea da rogorc ki
gasaWiri an devna daiwyeba, umalve cdundeba.
ekalSi Cacvenili Tesli im kaczea, vinc sity-
vas ismens, magram wuTisoflis sazrunavi un-
ayofos xdis im sityvas.
noyier niadagSi moxvedrili Tesli
maszea, vinc gonebiT swvdeba gagonil sity-
vas. ai, swored is iZleva nayofs asmagad.
mivida macxovari Tavis mamulSi da aswavl-
ida sinagogaSi; ukvirdaT da ambobdnen masze:
vin misca mas esodeni sibrZne da Zala?
gana Cveulebrivi xalxis Svili ar aris? cxa-
dia, isini cdebodnen, xolo iesom maT uTxra:
ar aris winaswarmetyveli pativis gareSe,
Tu ara Tavis mamulSi da Tavis saxlSi. da ar
mouxdenia iq mravali saswauli maTi urw-
munoebis gamo.
im xanad, mefe herodes sapyrobileSi hyav-
da naTlismcemeli da misi mokvlac ki undo-
da, magram eSinoda xalxis, romelTac winas-
warmetyvelad miaCndaT ioane.
herode mtrad imitom moekida ioanes, rom
am ukanasknelma urCia, Tavi daenebebina Tavi-
sive Zmis herodiadais colisaTvis.
herodes dabadebis dRes, herodiadais
asulma cekviT moxibla herode, romelmac
aRuTqva mas, mogcem, rasac isurvebo; dedis-
gan winaswar darigebulma asulma, langarze
dadebuli ioanes Tavi mosTxova mefes.
Sewuxda herode, magram raRas izamda,
sityvas xom ver gatexda da Seusrula sur-
vili.
ioanes uTavo neSti ki, misma mowafeebma mi-
was miabares.
Seityo es ambavi iesom, damwuxrebuli
navSi Cajda da iqaurobas gaecala; xalxi
fexdafex mihyva. da gamovida ieso, ixila
didZali xalxi da Seebrala isini, da gankurna maTi
sneulni.
amasobaSi Sebindda kidec da mowafeebma saWmlis
uqonlobis gamo, xalxis gaSveba sTxoves macxovars. ie-
som moatanina maT, rac ram sakvebi ebadaT: xuTi puri
da oriode Tevzi. da Wama yvelam, da gaZRnen; narCen-
ebiT gaavses Tormeti kalaTi. xolo iyo mWameli ase
xuTiaTasamde kaci, qalebisa da bavSvebis garda.
iesom gaistumra xalxi da mTaze salocavad ganmar-
tovda, xolo misi mowafeebi naviT zRvaSi gavidnen.
moulodnelad Zlieri qari amovarda.
mowafeebma zRvaze momavali macxovari dainaxes,
SeZrwundnen da SiSiT Sehyvires. myisve SeexmianaT
ieso: mxned iyaviT, me var, nu geSiniaT.
miadgnen genesaretis mxares.
iqaurebma icnes ieso da evedrebodnen, xeli Seg-
vaxebine Seni samosis kalTisTviso; da vinc Seaxo,
ganikurna, radgan WeSmaritad morwmune iyo uflisa.
erTxel, mwignobrebma da farisevlebma macxovars
hkiTxes: ratom arRveven Seni mowafeebi uxucesTa
gadmocemas? vinaidan xels ar ibanen puris Wamisas.
iesom maT kiTxvas, kiTxviTve upasuxa: ki magram, Tqven
ratomRa arRvevT RmerTis mcnebas Tqveni gadmoce-
miT? roca ambobT: yvela, vinc etyvis Tavis mamas
an Tavis dedas: RmerTs vwirav imas, rac Cemgan unda
migeRoT, pativs ara scems arc mamas da arc dedas;
da amrigad, Tqveni gadmocemiT arRvevT RmerTis mc-
nebas; da iqve dasZina:
marTlad iwinaswarmetyvela TqvenTvis esaiam,
romelmac Tqva: moaxlovdeba es xalxi Tavisi eniT,
da madidebs Tavisi bagiT, magram misi guli Sorsaa
Cemgan.
ieso mowafeebsa da xalxs aswavlida, rom piriT Se-
mavali ki ar Sebilwavs kacs, aramed piridan gamoma-
valia is, rac Sebilwavs kacs.
amas ki imiT xsnida, rom piriT Semavali, muclis
gavliT gareT gamodis, xolo piridan gamomavali
gulidan modis. swored amitom, yvela siborote, ka-
cis kvla, parva, ciliswameba, gulidan gamomavalia da
Sembilwvelia kacis, xolo xeldaubanelad Wama ar bil-
wavs kacs.
amis Semdeg, galileis zRvis piras, mTaze avida
macxovari.
iqac didZali sneuli xalxi mieZala da manac yvela
gankurna, Tan gaaZRo isini, sul raRac Svidi puriTa
da cotaodeni TevziT; sul iyo mWameli oTxi aTasi
kaci, qalebisa da bavSvebis garda. da gaistumra
xalxi, TviTon ki navSi Cajda da miadga magdalas
sazRvars.
macxovari mowafeebs unergavda farisevelTagan
ganridebas.
roca macxovari filipes kesariis mxareSi Sevida,
hkiTxa sakuTar mowafeebs: ras ambobs xalxi, vin
vgonivarT me, Ze kacisa? maT miuges, rom zogs ioane
naTlismcemeli, zogs elia, zogs ieremia da zogs sxva
winaswarmetyveli hgonia igi. maSin kvlav hkiTxa maT:
Tqven TviTon vinRa ggonivarT me? simonma, imave pe-
trem miugo: Sena xar qriste, Ze cocxali RmerTisa.
iesom mowafeebs sTxova aravisTan gaeTqvaT, rom
is aris ieso qriste da gaumxila, rom ierusalims
unda wasuliyo, moeTmina mravali tanjva, sasikvdil-
od mieca Tavi da aRmdgariyo mesame dRes. iqve br-
Zana, rom visac surda masTan yofna, sakuTar Tavs unda
gandgomoda, aeRo jvari da gahyoloda, radgan visac
surs sulis xsna, hkargavs mas; da vinc Cemi gulisT-
vis dahkargavs suls, is hpovebs mas. ras gamorCeba
kaci, Tu moigebs mTels qveyanas, da suls ki waagebs?
anda ras miscems kaci Tavisi sulis sanacvlod?
ramdenime dRis Semdeg, iesom petre, iakobi da ioane
maRal mTaze aiyvana da maT winaSe feri icvala:
mzesaviT gabrwyinda misi saxe, da naTeliviT gas-
petakda misi samosi. mowafeebma dainaxes iesosTan
mosaubre mose da elia.
uecrad, Rrublebidan moisma xma: es aris Ze Cemi
sayvareli, romelSic keTilad gamovCndi me. mas
usmineT.
gaognebuli mowafeebi pirqve daemxnen. iesom xeli
Seaxo maT da uTxra:
adeqiT, nu geSiniaT; mTidan Camosvlisas ki
mowafeebs uTxra, ar gaemxilaT es xilva, vidre Ze ka-
cisa ar aRsdgeboda mkvdreTiT.
erTma kacma mTvareuli Svili miuyvana macxovars
gansakurneblad da uTxra, rom misma mowafeebma ve-
raferi mouxerxes avadmyofs, xolo iesom pasuxad
Tqva: o, urwmuno da ukuRmarTo modgmav; rodemdis
viqnebi TqvenTan? rodemdis mogiTmenT Tqven? aq
momgvareT. da Serisxa iesom da gavida eSmaki mis-
gan; da ganikurna ymawvili imave wams. amis Semyure
mowafeebma hkiTxes, ratom maT ver SeZles im kacis
gankurneba? macxovarma upasuxa, rom damnaSavea
maTi urwmunoeba, es modgma ki mxolod locviTa da
marxviT ganidevneba.
galileaSi yofnisas macxovarma mowafeebs gaumxi-
la, rom Ze kacisa miecema kacTa xelSi, da moklaven
mas, da mesame dRes aRdgeba. da didad damwuxrdnen
isini.
ieso xalxs mouwodebda, guliT mietevebinaT erT-
maneTisaTvis Secodebani, raTa mamazeciers samagier-
od, aseve mietevebina maTTvisac da erTi aseTi igavic
uambo maT:
mefes erTi kaci warudgines, romelsac misi aTasi
talanti emarTa, magram ver ixdida. maSin mefem im ka-
cis mTeli ojaxisa da sabadeblis monad gayida brZana.
amis gamgone kaci fexebSi Cauvarda mefes da Sebraleba
sTxova.
mefem Seiwynara, gauSva da valic apatia.
wamovida is kaci da Tavis amxanags, romelsac misgan
sul raRac asi dinari emarTa, yelSi swvda, Cemi vali
damibruneo.
amxanagi Seevedra, cota xani macale da mTels vals
gagistumrebo, magram kacma ar ismina misi da valis
gadaxdamde cixeSi Caasmevina igi.
es ambavi mefis yuramdec mivida. daibara mefem is
kaci da hkiTxa, ratom ar Seibrala sakuTari amxanagi
iseve, rogorc Tavad man Seibrala is? swored amitom,
ganrisxda mefe da mtanjvelebs misca xelSi, vidre
ar gadaixdida mTel Tavis vals.
ai, ase moeqca umadur da daunaxav
adamians, samarTliani da mowyale
mefe.
macxovari Tavis mowafeebs bavS-
vebiviT simdablesa da aseTsave mo-
qcevas unergavda; amasTan, brZanebda,
rom caTa sasufevelSi ufro didia
is, vinc daimdablebs Tavs, rogorc
bavSvi da, vinc Tundac erT bavSvs
mainc Sewyinarebs misi saxeliT.
gzas acdenilTa gamosworebazec
fiqrobda ieso, radgan, miiCnevda,
rom Ze kacisa movida, raTa ixsnas
daRupulni. kacs, romelsac asi cx-
vari hyavs da erTi daekargeba, valde-
bulia miatovos oTxmocdacxrameti
da im erTi gzaabneulis saZebrad gae-
Suros da roca is ipovis mas ufro
metad Sehxaris, vidre im oTxmoc-
dacxramets, romlebic ar dahkarg-
via.
galileadan ieso, iudeis mxareSi,
iordanes gaRma Cavida.
kvlav didZali xalxi gankurna.
farisevlebi ki aqac dasdevdnen
sacduneblad da aTasgvar xrikebs
mimarTavdnen.
erTxel, macxovars hkiTxes, aqvs
Tu ara ufleba kacs nebismieri miz-
eziT gauSvas coli; razedac aseTi
pasuxi miiRes: rom SeuRlebis Semdeg,
col-qmari orni ki aRar arian, ara-
med erT xorc. amrigad, vinc RmerT-
ma SeauRla, dae, nu ganaSorebs
kaci da mxolod siZvis SemTxvevaSi
amarTlebda meuRleTa kanonierad
ganSorebas.
erTi mdidari Wabuki mivida
iesosTan da hkiTxa: ra sikeTe vqna,
rom saukuno sicocxle mqondes?
daicavi mcnebani: ara kac-hkla,
ara imruSo, ara iparo, ara cili
swamo; pativi eci mamasa Sensas da dedas; da Seiyvare
moyvasi Seni, viTarca Tavi Seni, _ upasuxa iesom.
gaxarebulma Wabukma maSinve warmosTqva: es yove-
live damicavs Cemi siyrmidan; raRa maklia kidev?
macxovarma miugo, rom Tu survili hqonda gamxdari-
yo srulqmnili, mTeli Tavisi simdidre daerigebina
gaWirvebulTaTvis da Semdeg gahyoloda mas.
ver Seelia Wabuki simdidres da daRonebuli wavi-
da.
maSin iesom Tavis mowafeebs uTxra: WeSmaritad
geubnebiT Tqven: mdidari Znelad Tu Seva caTa sas-
ufevelSi, aqlemis gaZroma ufro iolia nemsis yun-
wSi, vidre mdidris Sesvla RvTis sasufevelSi.
maS vinRa cxondeba? _ hkiTxes mowafeebma. Sexe-
da iesom da uTxra maT: es SeuZlebelia kacTaTvis,
RmerTisTvis ki yvelaferi SesaZlebelia.
erTxel, petrem hkiTxa iesos, Tu ra elodaT mis
mowafeebs, romlebmac yvelaferi miatoves da gahyvnen
mas rTul gzaze.
macxovarma upasuxa, rom yvela, vinc mis gzas
gahyveba, asmagad miiRebs sazRaurs da saukuno sico-
cxles daimkvidrebs meored Sobisas, magram mravali
pirveli iqneba ukanaskneli, da ukanaskneli pir-
veli da aseTi igavi uambo maT:
ojaxis patroni dilauTenia gamovida saxlidan,
raTa Tavis venaxSi samuSaod daeqiravebina muSebi.
moZebna kidec da TiToeuls TiTo dinarad gaurig-
da.
sami saaTis Semdeg, damatebiT kidev daiqirava axa-
li muSebi.
dRis bolos ki, dainaxa sruliad uqmad mdgomi sxva
muSebi da hkiTxa maT, ratom iyvnen uqmad. maT uTxres:
imitom, rom aravin dagviqirava. xolo man Tqva: wa-
diT Tqvenc Cems venaxSi da rac gergebaT mogcemT.
yvelam erTad daamTavra samuSao da venaxis pa-
tronmac, dapirebisamebr, TiToeuls TiTo dinari
Camouriga.
gagrZeleba. dasawyisi me-6 nomerSi
dasasruli Semdeg nomerSi
8
2014 ,
orhan beriZe,
stamboli
maS, vcnoT, rom erTi varT,
erTi mamis SvilTa-Svili,
saqarTvelos Svilebi varT,
erT ZuZuze gamozrdili.
neba momeciT yvelas mogesalmoT. me
var orhan beriZe, TurqeTSi mcxovre-
bi adgilobrivi Cveneburi qarTveli.
qarTuli Cemi deda enaa, saubari ise
kargad ar vici, rogorc minda rom vi-
code. wera-kiTxva viswavle stambolis
qarTul asociaciaSi, axla ki qarTul
enas SeZlebisdagvarad Cveneburebs sia-
movnebiT vaswavli, magram saubars kar-
gad ver vaxerxeb.
me davibade TurqeTSi q.giresunSi.
25 wlis Semdeg wavedi stambulSi da
vcxovrob stambulSi. saqarTvelo Cemi
mSobliuri samSobloa. Cemi deda Turqi
iyo, xolo mama _ originaluri qarTve-
li. getyviT, ratom iyo originali qa-
rTveli. mamam Turquli saerTod ar
icoda, misTvis ucxo ena iyo Turquli.
mxolod 15 wlis asakSi uswavlia da si-
cocxlis bolomde cudi kiloiT sau-
brobda Turqulad. samagierod, roca
qarTulad ityoda rames, mis mosmenas
araferi sjobda. maSin CemTvis qarTu-
li da saqarTvelo arafers ar meubne-
boda. mxolod ramdenime sityva vicodi
qarTulad. mama qarTvelobis Sesaxeb
yvelafers miyveboda, meubneboda, rom
yvela qarTveli Cveni naTesaviao, qar-
Tulia Cveni mSobliuri enao. samwux-
arod, 1994 wels mama gardaicvala.
2004 wels davaarseT qarTuli aso-
ciacia.zogebi, qarTvelebi, aqauri ki-
loTi saubroben qarTulad, magram,
umetesobam, ar vicodiT qarTuli. vi-
poveT erTi maswavlebeli da viswav-
leT, vnaxoT rogoria es Cveni qarTuli
enao. ase mobrZanda CvenTan qalbatoni
manana gurgeniZe, romelmac gvaswavla
Cveni mSobliuri ena, ai-ia. Cemma mego-
brebma swavla datoves, magram me ga-
vagrZele da, bolos, ise viswavle, 3
weli gakveTilebi me Cavatare. bednieri
var, rom bevrs vaswavle qarTuli, Tum-
ca maTgan erTi laris fuli ar amiRia
safasurad. am saqmes wmindad vuyureb,
rogor SeiZleba adamians sakuTari ena
aswavlo da fuli gamorTva?! Cvens mas-
wavlebels, qalbaton manana gurgeniZes,
didi Sroma aqvs gaweuli. qalbatonma
mananam TurqeTeli qarTvelebisTvis,
qarTuli enis ukeT Seswavlis mizniT,
moamzada gramatikuli sqemebi, sasau-
bro dialogebi da sakiTxavi teqstebi.
is dResac agrZelebs qarTuli enis mas-
wavleblad, moxalised muSaobas qarTu-
li kulturis centrSi. gakveTilze rom
vnaxe Cveni aso-bgerebi, Zalian ucxo
iyo CemTvis, magram siTbos vgrZnobdi
am bgerebidan. Zalian Wkvianad vuyure-
bdi aso-bgerebis swavlas da Seviyvare.
Cum-Cumad, winaswar vswavlobdi xolme
gakveTilebs da xandaxan mibrazdeboda
maswavlebeli, rom Zalian gauswreb
megobrebso. erTxel saxlSi movedi, ga-
vaRe deda-ena da momavali gakveTili
iyo _ x. marto viyavi da xmamaRla davi-
wye kiTxva T-T-T-ox-i da rom gaviazre
es sityva, gamatira, cremlebi wamomi-
vida. gulCvili adamiani ara var, mama
ro wavida, maSinac ki ar mitiria, magram
Tox sityvam gamatira, radgan Cemi wi-
napari gamaxsenda. Cveni ufrosi Taoba
aWaruli kiloTi ambobda xolme _ Toxi
ameitaio da es gamaxsenda. erTxel, Sua
Rame iyo, dawolil viyavi da meZina, siz-
marSic ki gakveTils vmuSaobdi da erTi
sityva ver gavixsene, imdenad gavwval-
di, rom gameRviZa. avdeqi loginidan,
mivedi meore oTaxSi, wignSi vnaxe es
sityva da isev davweqi. rodesac Cam-
eZina, sadac Sevwyvite, zustad iqidan
gavagrZele sizmari. bednieri kaci var,
rom deda-ena vTargmne Turqul enaze.
deda-ena saqarTvelos bavSvebisT-
visaa momzadebuli da me aqaurebisTvis
qarTuli sityvebi davwere laTinuri
bgerebiT, rom advili wasakiTxi yofil-
iyo. ise magrad vaswavli, rom pirvelive
gakveTilze kompiuterze dawera Cemma
moswavlem _ ai-ia. kidev erTxel
avedi mamas saflavze da, ase megona, pi-
radad velaparake, radgan qarTulad
velaparakebodi. vuTxari: mama, Sen rom
bavSvobisas qarTulad saubrobdi bi-
ZaebTan, maSin arafer mesmoda, axla
me kiTxvac vici da werac, laparakic
gamarTulad SemiZlia. vuTxari: babue-
bo, mama, erTi saaTiT adeqiT, qarTu-
lad visaubroT da mere erTad davwveT
saflavSi-meTqi. minda yvelas madloba
movuxado, vinc qarTulad mesaubreba.
amdenad, saubari dauswrebeli swavliT
viswavle. sadac ki sityvis Tqma miwevs
televizorebSi, bevri konferenciebSi
da sxv. yvelgan xmamaRla vambob, rom me
var qarTveli. Cemi qarTvelobis gamo
yvela pativs mcems da mixaria. Cems bavS-
vobaSi saqarTvelo ar Tqva, ruseTi am-
bobdnen da sarfis iqeTa mxarze Zalian
cud raRaceeb vicodiT. ambobdnen _
msoflioSi rac ki cudia, iqiTaao. al-
baT mandeT piriqiT ambobdnen Turqe-
Tze.
sabednierod, dRes ase aRaraa, Cven
Zmebi varT. Cven Zalian gviyvars saqa-
rTvelo. qarTveloba Cveni qolgaa, re-
ligiebi, kuTxeebi, ferebi, kulturebi
da sxv. es yvelaferi qarTvelobis mere
mova. SarSan Cemi Svili myavda saqa-
rTveloSi, welsac Svili da meuRle
myavda da meCeTSi miviyvane, es Cveni
samlocveloa-meTqi da mere eklesiaSi
waviyvane da es Cveni Zmebis religiaa-
meTqi, _ vuTxari. ar aqvs mniSvneloba,
Tu sad vcxovrobT, Cven Zmebi varT,
radgan qarTvelebi gvqvia. TurqeTis
qarTveli, saqarTvelos qarTveli,
iranis qarTveli da sxv. ar aqvs mniSvn-
eloba _ qarTveli qarTvelia. Zalian
gvaxarebs isic, rom saqarTvelo Cveni
amJamindeli samSoblos _ TurqeTis
keTili mezobeli da megobari qveyanaa.
gvjera, rom kavSirebi saqarTvelosa da
TurqeTs da msoflioSi mcxovreb qar-
Tul sazogadoebebs Soris kidev ufro
ganmtkicdeba da msgavsi gadacemebebi
Tavis wvlils Seitans am keTilSobilur
saqmeSi. Cven, TurqeTSi mcxovrebi qa-
rTvelebi, saqarTvelosa da qarTveli
xalxis megobrebi, naTesavebi varT. Cven
varT erTi sisxli da xorci!
TurqeTSi mcxovrebi adgilobrivi
Cveneburi qarTvelebi Zveli aWaruli,
imeruli da maWaxluri kiloTi saubro-
ben, wera-kiTxva ar ician. marTalia,
bolo wlebSi bevrma adamianma iswavla
qarTuli, magram yvelas swavlisTvis
qarTuli enis Semswavleli kursebi
sWirdeba. SarSan, TurqeTis parlament-
ma miiRo axali kanoni, romlis mixedvi-
Tac, survilis SemTxvevaSi, skolebSi
SesaZlebeli gaxdeba qarTuli enis
swavleba. amisaTvis saWiroa 10 moswav-
lis ganacxadis Setana. Cven, TurqeTSi
mcxovrebma adgilobrivma Cveneburma
qarTvelebma, am Temaze unda vimuSaoT,
ufro metad qarTul ubnebSi 10-mo-
swavliani jgufebi unda davaarsoT.
saqarTvelos ganaTlebis saministroc
gakveTilebis programebis Seqmnaze
unda dagvexmaros. ase, yvela TurqeTSi
mcxovrebi adgilobrivi Cveneburi qa-
rTveli iswavlis dedaenas da ar dai-
kargeba qarTuli ena. dRes ramdenime
aTeuli wlis win saqarTvelodan wamo-
suli qarTveli emigrantebi mSobliur
enas kargaven, Cven ki 1,5 saukunemde de-
dasamSoblos mowyvetili vcxovrobdiT
da qarTuli ar dagvviwyebia. amis gamo
winaprebisagan davalebulebi varT. qa-
rTuli enis Cveni SvilebisaTvis Sesan-
arCuneblad, aseTi da msgavs gadacemebs
didi mniSvneloba aqvs. saqarTvelodan
TurqeTSi Camosuli axali emigrant-
ebisTvis Turquli kursebis daarsebas
didi mniSvneloba aqvs. ucxoeTSi uenod
cxovreba da muSaoba Zalian Znelia da
problemebs qmnis.
TurqeTis parlamentSi ramdenime
wlis win, kidev erTi saintereso kanoni
miiRes, kerZod, is saxelmwifo moxele,
romelic ucxo enaSi saxelmwifo ga-
mocdas Caabarebs, xelfass moumateben.
am enaTa siaSi qarTulic Sevida. esec
damatebiTi motivaciaa qarTuli enis
Sesaswavlad.
TurqeTSi mcxovrebi adgilobrivi
Cveneburi qarTvelebi umciresoba ara
varT. Cven varT TurqeTSi mcxovrebi
adgilobrivi Cveneburi qarTvelebi.
TurqeTi Cveni samSobloa, magram Cven
qarTvelebi varT. gvinda, rom ar dai-
kargos Cveni ena da kultura. Cveni
bavSvebi Turqulis garda qarTulsac
unda swavlobdnen. Cven, TurqeTis qa-
rTvelebi, axlandeli samSoblos _
TurqeTisTvis da mSobliuri samSob-
los _ saqarTvelosTvis, istoriis wi-
naSe pasuxismgeblebi varT. ori qveynis
megobrobisaTvis megobrobis xidiviT
unda davdgeT. istoriulad cnobilia,
rom bevri qarTveli wasula emigrantad
sxva qveynebSi. dRes msoflios 37 qveya-
naSi cxovroben qarTvelebi _ TurqeT-
Si, ruseTSi, azerbaijanSi, iransa da
sxv. rac Seexeba TurqeTs, Cemi azriT _
4-5-6 milioni qarTveli cxovrobs. es
ricxvebi imitom vTqvi, rom bevri maT-
gani sxva eris adamianebze daqorwind-
nen. zogis bebia qarTvelia, zogis babua,
zogi dedis mxridan aris qarTveli da,
zogic _ mamis mxridan. magaliTad, me
deda Turqi myavs, mama _ qarTveli. ba-
buas babua gadmosula saqarTvelodan.
TurqeTSi mosaxleobis aRwera ofi-
cialurad rom ar xdeba, amitom, am Te-
maze saubari Znelia. zustad ar viciT,
ramdeni qarTveli cxovrobs qveyanaSi.
xSirad mekiTxebian am sakiTxTan dakav-
SirebiT da amitom, msurs mayurebelsac
vuTxra, rom TurqeTSi is qarTvelebi,
visac, cotad Tu bevrad qarTulad sau-
bari SeuZlia, daaxloebiT 1-1,5 milioni
adamiania. TurqeTis 2/3 (ori mesamedi)
teritoriaze, 65-ze met qalaqSi cxov-
roben muhajiri qarTvelebi.
maSindelma osmaleTis mmarTvelma,
mefe abdulhamiTma, am muhajir qarTve-
lebs Zalian didi daxmareba gauwia. mag-
aliTad, axlandeli stambolis centrSi
arsebul galaTas xidze, gadasaxadi
dauwesebia, rom saqarTvelodan Camo-
sul muhajirebs daxmarebodnen. osma-
leTis arqivebSi, bevri msgavsi doku-
menti arsebobs. Zveli qarTuli droSe-
bi, qarTvel mefeebis baraTebi, beWdebi
da a.S.
qarTvelebi msoflios sxvadasxva
qveynebSi davibadeT da sxvadasxva kul-
turebis wiaRSi gavizardeT da sxvadasx-
va mentalitetis matareblebi varT.
esec normaluria. ras geubnebiT: Cven
erTmaneTis mimarT ufro metad tol-
erantuli unda viyoT da erTmaneTs
pativi vceT. magaliTad; politikurad,
me piradad, yvela partiebisagan Sorsa
var da yvelas pativs vcem. saqarTvelos
politikaze msjeloba saqarTvelos
moqalaqeebis uflebaa. sityvaze, saqa-
rTveloSi xmis micema saqarTveloSi
mcxovreb moqalaqeebis uflebaa. vinc
saqarTveloSi apirebs politikas, 6 Tve
unda icxovros da mere miiRos ufleba.
TurqeTSi mcxovrebi qarTvelebi
mudmivad Tvals vadevnebT saqarT-
veloSi mimdinare movlenebs. qarTvel
da-ZmebTan erTad gvaxarebs miRweuli
warmatebebi da guls gvtkens jer kidev
arsebuli problemebi. rac Seexeba saqa-
rTvelos momavals, Zalian imedianad
varT, rom saqarTvelo sabolood Cam-
oyalibdeba, rogorc erTiani, Zlieri,
demokratiuli saxelmwifo. didad
gvaxarebs bolo wlebSi saqarTvelosa
da msoflioSi mcxovrebi qarTveli
Tanamemamuleebis TurqeTSi mcxovrebi
adgilobriv Cvenebur qarTvelebTan
urTierToba. gvsurs Cveni garkveuli
wvlili SevitanoT saqarTvelos aRm-
Seneblobis saqmeSi. Cven varT erTi
ojaxi!
aseve gvsurs, saqarTvelo ekonomi-
kurad, demokratiurad gaZlierdes.
SveicariasaviT msoflios finansuri
centri iyos saqarTveloc. saqarTve-
lo-TurqeTs Soris savizo reJimi ar ar-
sebobs. TurqeTis moqalaqeobis piradi
mowmobiT wasvla mxolod saqarTvelo-
Si aris SesaZlebeli. piradi mowmobiT,
uvizod, SesaZlebelia saqarTveloSi 3
Tve darCe turistulad. sxva qveynebT-
an aseTi kanoni ar gvaqvs. turistuli
kvlevebis mixedviT, saqarTvelodan
TurqeTSi SemosulTa raodenoba 25%-
ia. es xalxi mxolod turistebi ar arian,
bevri maTgani samuSaod Camodis aqamde.
es adamianebi, aralegalurad muSaoben.
SarSan ki TurqeTis mTavrobam kanoni
miiRo da axla ukve, oficialurad
cxovrebisa da muSaobis ufleba aqvT,
qarTvelebis muSaoba TurqeTSi gaad-
vilda. stambolSi iseTi quCebic arse-
bobs, sadac sul qarTulad saubroben,
gansakuTrebiT aRsaniSnavia, aqsarai da
laleli. Zalian bevri qarTveli qal-
batoni muSaobs TurqeTSi, Zalian wesi-
eri adamianebi arian da Zalian patios-
nad muSaoben. qarTveli qalbatonebze
nataSas kultura, anu arapatiosani
cxovrebis wesi, ar vrceldeba. magali-
Tad, qarTveli rZlisaTvis dedamTil-
mamaTilisa da ded-mamis pativiscema da
movla Zalian mniSvnelovania. amitom,
saxlSi damxmared samuSaod, qarTvel
qalbatonebs arCeven, radgan sandoe-
bad miaCniaT. bevri Turqi biznesmeni
saqarTveloSi muSaobs. amas imitom vam-
bob, rom saqarTvelo da TurqeTi axlo
da megobari qveynebia. es megobruli
urTierToba, Cvens mtrebs ar moswonT.
gansakuTrebiT ki maT xelmZRvanelebs.
magaliTad, saqarTveloSi, socialur
qselebSi, zogierTebi, rukebs aziare-
ben, sadac amboben, rom giresunamde
Cveni teritoria iyoo. zogierTebi,
TurqeTSic aziareben aseT rukebs,
TiTqos aWara da baTumi, TurqeTis far-
glebSi rCeba, TiTqos baTumi, TurqeTis
miwa-wyalia. 1920 wels baTumi TurqeTis
SemadgenlobaSi rom yofila, amis gamo
Tvlian ase. es arasworia. saqarTvelo
damoukidebeli qveyanaa. baTumi saqa-
rTvelos miwa-wyalia. arTvini Turqe-
Tis qalaqia. minda gagiziaroT Cemi mo-
sazreba, am sakiTxis Sesaxeb: am xalxs or
jgufad vyof. pirveli _ es is xalxia,
visac TurqeTsa da saqarTvelos So-
ris mSvidoba ar surs. aseTebi nebis-
Cven erTi
sisxli da
xorci
varT!
-10 .
2014 ,
9
merab beriZe
Zvirfaso mkiTxvelo, saqarTveloSi proble-
mebs ra gamolevs, miT ufro iseTs, romelic eris
TviTmyofadobas safrTxes uqmnis. arada, erTia
ekonomikuri problemebis mogvareba da, meore _
erovnul problemebze zrunva.
dRevandel interviuSi SevecdebiT zogierT maT-
ganze sajarod vimsjeloT, SemogTavazoT mo-
sazrebebi, momavalSi ki iqneba es saubrebi ufro
konkretuli gavxadoT da SeZlebisdagvarad avx-
snaT am problemebis mogvarebis SesaZleblobebi,
rac, garkveulwilad, xels Seuwyobs maT daZlevas.
am sakiTxebze sasaubrod moviwvieT samcxe-javax-
eTis saxelmwifo universitetis reqtori, profe-
sori merab beriZe
_ batono merab, upirvelesad, dagvianebiT, ma-
gram mainc minda mogilocoT, a(a)ip-is axalcixis
saxelmwifo saswavlo universitetis samcxe-javaxe-
Tis saxelmwifo universitetad gadakeTeba. cxadia,
rom ara Tqveni Zalisxmeva, igi, albaT, SeuZlebeli
iqneboda. msgavsi gadawyvetileba regionul univer-
sitetebSi xom mxolod aq ganxorcielda. iqneb Cveni
gazeTis mkiTxvelebi ufro Rrmad CavaxedoT uni-
versitetis arsSi. ra mogvitana am cvlilebam?
_ regionebis universitetebidan sami _ zugdi-
dis, gorisa da Cveni universiteti iyvnen saxelmwifo
saswavlo universitetebi. axla ganvmartav, ras niSnavs
saswavlo da saxelmwifo universitetebi.
saxelmwifo saswavlo universiteti niSnavs, rom
universitets aqvs swavlebis ori safexuri. es aris
bakalavriati da magistratura. aseTi iyo Cveni uni-
versitetic. xolo saxelmwifo universiteti niSnavs,
rom gvaqvs mesame safexuric _ doqtorantura. e.i.
SegviZlia swavla SevTavazoT studentebs bakalavri-
atSi oTxi wlis ganmavlobaSi, magistraturaSi _ 2 da
doqtoranturaSi _ sami wlis ganmavlobaSi. e.i., Tu
CvenTan Semova studenti, mas SeuZlia 10 wlis ganmav-
lobaSi iswavlos da Semdeg daicvas sadoqtoro dis-
ertacia. abiturientobidan _ doqtoranturamde, _
es gza students SeuZlia gaiaros samcxe-javaxeTis
saxelmwifo universitetSi. ras gvaZlevs es, zoga-
dad? universiteti niSnavs mecnierebas da swavlebas,
swavlebas da mecnierebas, e.i. mecnieri, romelic mec-
nierul saqmianobas eweva ama Tu im dargsa Tu mimar-
TulebaSi, Semdeg is Tavis naazrev-nakvlevs gadascems
studentebs, aseT SemTxvevaSi, axlos aris samecniero
da saswavlo procesi erTmaneTTan. Cveni universiteti
sruli datvirTviT CaerTveba am ori komponentis _
swavlebis da mecnierebis erTobliobaSi. am ori kom-
ponentiT imuSavebs studentebTan. da kidev: yvela
universitets qveyanaSi Tavisi garkveuli saxe aqvs.
tiraJireba universitetebisa aRar xdeba. yvelam rom
gaimeoros erTmaneTi, amJamad aseTi ram aRar xdeba
da arc sasurvelia. TiToeul universitets aqvs Ta-
visi profili, saxe, riTac is gansxvavdeba sxva univer-
sitetebisagan.
riT SeiZleba gansxvavdebodes samcxe-javaxeTis
saxelmwifo universiteti sxva universitetebisagan?
pirvel rigSi, SemiZlia vTqva, rom is ori programa,
riTac Cven gavediT saxelmwifo universitetis sta-
tusze, sainteresoa Tavisi arsiT: pirvel rigSi, Cven
erTaderTi universiteti varT, sadac iqneba sado-
qtoro sabWo, romelzec daicaven disertacias as-
tronomiis mimarTulebaSi. aseTi sabWo dRemde ar ar-
sebobda da iqneba mxolod CenTan. igi warmodgenilia
sxva mecnierebiTac, kerZod, i. WavWavaZis saxelo-
bis da iv.javaxiSvilis saxelobis Tsu-is mecniere-
biT. Seiqmneba erTgvari gaerTianeba, romelic maRal
kvalificiur doqtorebs gamouSveben. aris Tu ara es
garkveulad gansxvavebuli saxe sxva universitetebi-
sagan? ra Tqma unda, aris! amasTan, Cveni meore sabWo
aris humanitarul mecnierebaTa sadoqtoro sabWo,
sadac oTxi mimarTulebiT moxdeba disertaciebis
dacva. es gaxlavT _ lingvistika, literaturaTm-
codneoba, eTnologia, istoria. erTi SexedviT, am ti-
pis sabWo bevr universitets aqvs, magram Cven princi-
pulad doqtoranturaSi Cveni sadoqtoro programa
regionis problematikidan gamomdinarea Seqmnili da
ZiriTadad lingvistur-dialeqtur, istoriul-di-
aleqtur, onomastikur, eTnologiur-istoriul Tu
Tanamedrove zogad problemebs moicavs. esaa Cveni
kvlevis obieqti. vgulisxmob amJamindel samcxe-ja-
vaxeTs da istoriul mesxeTs Tavis istoriul farg-
lebSi. e.i. samcxe-javaxeTs plus _ tao-klarjeTi. ra
Tqma unda, TurqeTi aris am nawilis kulturuli mem-
kvidre, magram Cven varT im istoriis Semqmnelebi da
ar viqnebiT marTlebi, Tuki Cvenc ar gamovikvlevT am
nawils. axla sakiTxi ase davsvaT: rodesac Cven pre-
tenzias vacxadebT vinmes mimarT, es xom ar aris maTi
SezRudva? araviTar SemTxvevaSi! piriqiT, Cven kor-
dinirebas gavuwevT da yvelafers gavakeTebT imisaT-
vis, rom am problematikasTan dakavSirebuli sxva mec-
nierebic aqeT movizidoT, an maTTan erTad SevqmnaT
samecniero produqcia da gamocemiTac SevuwyoT xeli,
rom kidev ufro win wavwioT es saqme. esaa is siaxle,
rac, ra Tqma unda, axlavs samcxe-javaxeTis saxelm-
wifo universitets. kidev erTi: es yvelaferi iqneba
studentebisTvis, mecnieruli kvlevebi aisaxeba im
leqciebSi, romlebsac vkiTxulobT studentebTan da
im magistrantebTan, visTanac amJamad vmuSaobT.
_ rogorc TqviT, Tqveni, rogorc umaRlesi sagan-
manaTleblo dawesebulebis
ZiriTadi mizani, ara marto
studentTa aRzrda-swavle-
baa, aramed, upirvelesad,
momavali kadrebiT uzrunve-
lyofa, romelzec damokide-
bulia qveynis bedi da momava-
li. modiT, zogadad SevexoT
im problemebs, romelic re-
gionisa da qveynis winaSe dgas
kvalificiuri kadrebis ro-
gorc momzadebis, aseve re-
spublikidan maTi gadinebis
gamo.
_ SeiZleba iTqvas, rom
Cveni universitetis Camoya-
libebis erT-erTi mTavari,
ZiriTadi mizezi, faqtori
Tu argumenti, swored es
saqme iyo. jer kidev 1990
wels, rodesac Tsu-is fili-
alad CamovyalibdiT, mTa-
vari mizani regionisaTvis
da sruliad saqarTvelosT-
vis maRalkvalificiuri
kadrebis momzadeba gax-
ldaT. dRes es sakiTxi ase dgas: aRvzardeT Tu ara
kvalificiuri kadrebi?
dRes kadrebis momzadebisas nebismieri mimarTule-
biT, pirvel rigSi, vikvlevT bazars _ gvesaWiroeba
Tu ara es Tu is kadri? aris zogierTi specialoba,
romelsac kvleva ar sWirdeba, tradiciuli sauniver-
siteto dargebi unda arsebobdes, igi bazars sWirdeba
Tu ara. dRes, Cven, yvela SemTxvevaSi, vikvlevT bazars.
ase iyo adrec, rodesac siaxleebi Semogvqonda univer-
sitetis istoriaSi. sxvadasxva mimarTulebiT me xSirad
miwevs regionis saganmanaTleblo, samxareo Tu adgil-
obrivi TviTmmarTvelobis organoebTan urTierToba,
vikvlevT meore mxaresac, ramdenad saqmdebian Cveni
universitetis kursdamTavrebulebi? Tqven warmoid-
gineT, didi sicariele darCeboda, samcxe-javaxeTSi,
rom ar yofiliyo Cveni universiteti! es sicariele
riT Seivseboda, ver getyvi, magram, rom ar gvqonoda
iuridiuli fakulteti, Cven didi problema dagvidge-
boda Zalovan sturuqturebSi, aseve problema gveqne-
boda kompiuterul sistemaSi, bankebSi, administra-
ciebSi, saswavlo dawesebulebebSi. aq, TiTqmis yvel-
gan, Cveni kursdamTavrebulebi arian dasaqmebulebi.
ra Tqma unda, arian ufrosi Taobis warmoamadgenle-
bic, magram ukve sakmaod didi nawilia Cveni kursdam-
Tavrebulebisa am sferoebSi. problema Seiqmneboda
xelovnebis mimarTulebiTac _ ar gveyoleboda qvis,
liTonis, xis masalis damuSavebisa da restavraciis
mimarTulebiT kadrebi. zemoT astronomiis mimar-
Tulebaze mogaxsenebdiT, romelic erTaderTia Cven-
Tan, wels ki ukve maTematikis mimarTulebiT sruli
jgufi gvyavda, momaval saswavlo wels gvinda fizika-
Sic analogiur Sedegs mivaRwioT. e.i. ZiriTadad ise
vmuSaobT, rom regionis problemebisagan gamomdinare,
kadrebis problema gadawyvetili iqnas. axla gvaqvs
axali specialoba _ iuridiul fakultetze gadavita-
neT sajaro marTvelobis specialoba, sadac momavali
administratorebi, marTvis organoebis TanamSrom-
lebad unda gaizardon, es aprobirebuli specialobaa
mTel msoflioSi. isini dasaqmdebian samxareo da ad-
gilobrivi TviTmmarTvelobis organoebSi. faqtia, am
sistemaSi iseTi kadrebia dasaqmebuli, romlebsac ar
ZaluZT Sesabamisad Seasrulon TavianTi movaleobebi.
Cven am sferoSi movamzadebT kvalificiur kadrebs.
ra Tqma unda, amas sxva komponentic sWirdeba, magram,
yovel SemTxvevaSi, winaswari saganmanaTleblo statia
ganvlili eqneba.
_ axlaxan damTavrda evropasTan asocirebis
xelSekrulebaze xelmoweris oficialuri ceremo-
niali. ras unda velodoT am xelSekrulebis gafor-
mebiT? Tqveni azriT, kidev ufro xels Seuwyobs Tu
ara igi kadrebis gadinebas evropaSi?
_ bolodan daviwyeb. saqarTvelodan midis
ori kategoria: gaWirvebuli adamianebi, romlebic
msoflios sxvadasxva qveyanebSi eZeben samsaxurs,
welebze fexs idgamen, dRe da Ram Sromoben, rom ara
marto Tavi gadairCinon, aramed saqarTveloSi dar-
Cenili ojaxebi gamokvebon; meore _ warmatebul ada-
mianTa kategoriaa, romelTac ar aqvT arena sakuTar
samSobloSi Tavisi ideebis, Tavisi profesionaliz-
mis realizaciisa da amitomac midian sxva did qvey-
nebSi miznis misaRwevad. am orive gadinebul kadrebs
erTi umTavresi Sedegi mohyveba: mapatios yvela sxva
erovnebis adamianma, isini Cveni moqalaqeebi arian,
me ZiriTadad qarTvelebze mogaxseneb, samSoblodan
gasuli qarTveli kaci midis saqarTvelodan da da-
brundeba Tu ara ukan, esaa umTavresi problema. da
kidev, is adamiani, romelic evropasa Tu amerikaSi
Seqmnis ojaxs, Tavis STamomavals gazrdis ki im prin-
cipiT, rasac qarTveli hqvia? ecodineba Tu ara qa-
rTuli ori Reri mainc, rom fesvebs ar moswydes? es
nuravis nu gaukvirdeba. zogi fiqrobs _ ra saWiroa
fesvebi, Cveni warsuli, dRevandeloba, Tu kaci kargad
icxovrebs? ara, batonebo! dRes amerikelebi Tavi-
anT fesvebs evropaSi eZeben, vin saidanaa wasuli, ro-
dis, romel saukuneSi, moZebnian TavianT Zirebs da es
maTTvis didi bednierebaa. ase rom, Cven mere saZebari
rom ar gagvixdes igi, am problemaze fiqri dReidan-
vea saWiro. ra moxdeba Tuki Cven, iseTi ganviTarebuli
teqnologiebi da im donis samecniero-teqnikuri baza
gveqneba, an ganaTlebis is sistema, romelic miscems
warmatebul mecniers saSualebas, adgilze moaxdinos
Tavisi SesaZleblobebis realizacia? ratom wava ma-
Sin is ucxoeTSi? _ rodesac midis ucxoeTSi aseTi
donis adamiani, rom ar wavides, es iqneba danaSauli,
imitom, rom masStaburi tvini am kategoriis adamian-
ebisa, ekuTvnis mTel msoflios. maT TavianTi Tavis
SesaZleblobebi maqsimalurad unda moaxmaron mTel
dedamiwas, romelic sikeTiT daubrundeba Tavis sam-
Soblos. rac Seexeba meore kategorias, gaWirvebuli
kacis problemebs, romelic CvenTvis umTavresia,
Cvens irgvliv mcxovrebTagan ramdenia aseTi da kidev
ramdeni emzadeba wasasvlelad, vin icis. Tuki maT adg-
ilze SevuqmniT saTanado pirobebs, wavlen ki isini sx-
vagan? ras iReben iq, gana 300-400 dolarze meti gamo-
muSaveba aqvT? ara! erTeulebia, visac gaumarTla da
500-600 dolaris farglebSi iReben gasamsjelos. am
farglebSi Tu maT xelfasi eqnebaT aq, adgilze, Tavis
saxlSi, maSin es xalxi ratom wava ucxoeTSi samuSaod?
saxelmwifos sWirdeba regulireba bevr rameSi. aq
ojaxidan gasuli kacis adgili garedan mosulma sxva
ucxo adamianma ar unda daikavos, imitom, rom is ueWve-
lad daubrundeba Tavis samSoblos, ojaxs. amitom
vfiqrob, rom piriqiT, Tu sazRvrebis gaxsnam mTel
evropas uSvela, Cven ratom unda dagvaqcios?! erTi
ramaa, yvelafers isev da isev erovnuli safuZveli
sWirdeba da ara ura patriotizmi, rac xSirad uazro
yvirilia da sxva araferi. gasuli kacisTvis adgili
unda iyos aq. gasvlis saSualebac hqondes da nebismier
dros _ ukan dabrunebisac, radgan mas sxva samSoblo
ar gaaCnia. SeiZleba sxva eTnikuri jgufis warmomad-
genlebi Cveni qveynisa, rolebic CvenTan cxovroben,
aqedan samudamod wavides, moiaron mTeli msoflio da
Tavis qveyanaSi sxvagan dabrundnen, magram, rogorc
aRvniSne, qarTveli kaci sxvagan sad unda dabrundes?
_ weRan Cven kadrebis momzadebas SevexeT. Tqveni
azriT, regionidan kadrebis gadinebas ZiriTadad
ra iwvevs da ra unda gakeTdes imisaTvis, rom isini
damagrdnen adgilebze. cxadia, yvelas saxelmwifo
ver daasaqmebs, arada, inteleqtualuri kadrebis
gadineba katastrofulad izrdeba da faqtiurad
regionebi maT mwvave deficits ganicdian. gansa-
kuTrebiT es problema exeba sofels da munici-
palur centrebs; regionuli centrebi STanTqven am
kadrebs, dedaqalaqi ki _ regionebisas.
_ axla erTmaneTSia gadaxlarTuli es problema:
esaa dasaqmeba, samuSao da ganaTleba. aris procesebi,
romlebsac verafriT SeaCereb. ras vgulisxmob amaSi?
me-19 saukunis dasawyisSi, daaxloebiT 1860-ian wlebSi
Seni papis papa da Cemi papis papa eruSeTis mTebSi cxov-
robdnen, beriebSi da mag periodSi Camodian isini cota
dabla _ dadeSSi; me-20 saukuneSi dadeSidan Camo-
dian aspinZaSi, 21-e saukuneSi _ zogi aspinZaSia, zogi
_ axalcixeSi, zogi _ TbilisSi. es iseTi bunebrivi
procesia, romelic damokidebulia bunebriv cvlile-
bebze, zogadad _ bunebaze, klimatze, progresze da
a.S. aq axla garkveuli saxelmwifoebrivi midgomebia
saWiro. weRan vTqvi, rom Tu adamians ucxoeTSi ukeTes
pirobebSi mouxdeba cxovreba, am pirovnebas msoflio
masStabebi eqnebao. wava es pirovneba, ar daikargeba. is
iqidan ufro bevrs gaakeTebs Tavisi qveynisaTvis, vi-
dre aq rom yofiliyo. danarCeni _ simravlea saWiro,
_ eris gamravleba, genofondis Seqmna! verafers izam,
sofels soflis kadri sWirdeba, municipalitets _
Tavisi kadri da dedaqalaqs _ Tavisi. Tu es etapo-
brivad xdeba da soflidan midis municipalitetSi, mu-
nicipalitetidan _ dedaqalaqSi da safexurebrivad
adis maRla da Tanamdebobrivad iwevs win, e.i. karieras
ikeTebs, aseT rames mivesalmebi, magram Tuki samsar-
Tuliani saxlis patroni raionidan wava TbilisSi an
romelime sxva did qalaqSi da naxevar oTaxs, sardafs
qiraobs, iq rom suli gaitanos raRaciT da imuSaos, ra
Tqma unda, amas ar mivesalmebi. dRes sofels rom mixe-
dos adamianma da Wkvianurad moiqces, rac gasakeTebe-
lia, gaakeTos, imdeni proeqtia soflis ganviTarebaze,
damerwmumneT, stumaric bevri eyoleba da maspinZel-
ic, TviTonac icxovrebs da sxvasac acxovrebs.
_ evrointegracia uqmnis Tu ara saSiSroebas
CvenisTana patara qveynebis erovnul TviTmyofado-
bas?
problemebi,
romelsac
erTad
unda
vebrZoloT
-10 .
10
2014 ,