HZ.

MUSA
(s.a.v)



HARUN YAHYA



HYRJE


Historia e njerzimit do t mund t konsiderohej si histori e profetve. Zoti iu ka kumtuar Shpalljet
e Tij Hyjnore njerzve prmes t drguarve t Tij gjat historis. Kta t drguar ju treguan njerzve pr
Zotin dhe ua komunikuan atyre fjalt e Zotit ton.
Lufta me t ciln nj numr prej t drguarve u prballn n prhapjen e porosis sht prshkruar
hollsisht n Kuran. Vshtirsit q ndeshn, zgjidhjet q bn dhe sjellja shembullore jan t
prshkruara t gjitha n mnyr t qart. Zoti na njofton me far sfida u desht t prballen ata si nj
shembull pr njerz, sepse lufta e tyre dhe karakteri i mir i tyre jan gjithashtu t zbatueshme pr njerzit
sot.
N Kuran, tregimet dhe prvojat e profetve t ndryshm, prve Profetit Muhamed (saas), sikur
ato pr Profetin Isa (J ezus), Sulejman (Solomon), J usuf (J ozef), Nuh (Nou), Ibrahim (Abraham), dhe
shum t tjer (paqja qoft mbi t gjith ata), jan t prcjellura si shembuj. Pr shembull, ka msime t
shumta pr ne n sjelljen e drejt t Profetit J usuf, si edhe n njohjen e thell t psikologjis njerzore dhe
shoqrore n marrdhenien e J usufit me vllezrit e tij, hudhja e tij n pus nga ata, shitja e tij si rob, rrnia
e tij n burg gjersa ishte rob n pallatin mbretror pr shkak t akuzave t rrejshme dhe emrimi i tij si
autoritet i arks shtetrore.
Ekziston me t vrtet nj shembull i rndsishm pr ne tek Profeti Ibrahim, i cili prmendet nga
Zoti n Kuran si nj shembull i shklqyeshm pr ju, pr shkak t ndrgjegjshmris dhe butsis
s tij, pr mbshtjetjen e tij n Zotin dhe pr kthimin e tij kah Zoti kur po e hudhnin n zjarr.
Profeti i cili m s shpeshti prmendet n Kuran si shembull sht Profeti Musa (Mojsiu) (as).
Emri i Musait prmendet n 34 sure (kapituj) t ndryshme. Mund t gjejm informacion t gjer pr jetn
e Musait n tri prej sureve m t mdha (al-Araf, Ta Ha dhe al-Qasas). Gjith kto sure dhe vargje
ofrojn shpjegime t hollsishme pr vshtirsit e tij me Faraonin, duke filluar nga fmijria e tij, sjellja
e lig e njerzve t tij dhe lufta e tij pr tua prcjellur atyre porosin. Guximi i tij i palkundur n
rrethanat m t vshtira paraqitet me qllim q t jet shembull pr njerzit.
N kt libr do ta hulumtojm jetn e Profetit Musa si sht prshkruar n Kuran. Do ti
hulumtojm ndodhit q ai ka prjetuar ashtu si jan prshkruar. N thelb, ndodhit n jetn e Profetit
Musa nuk duhet t merren thjesht si ndodhi t s kaluars s lasht, por m shum si ndodhi dhe shembuj
pr t ndriuar vet jetrat tona sot.

SOVRANITETI I FARAONIT N EGJIPT
dhe
GJENDJA E BIJVE T IZRAELIT


Prve qyteteve shtete t themeluara n Mesopotami, qytetrimi Egjiptian ishte nj prej
qytetrimeve m t lashta n histori. Egjipti i vjetr dihet t ket pasur rregullimin m t organizuar
shoqror dhe politik t kohs. Zbulimi i tyre i shkrimit, 3000 vite para ers s re, prdorimi i lumit Nil,
shkrettirat q rrethonin vendin dhe q shrbenin si nj mbrojtje e fort ndaj krcnimeve t jashtme ishin
faktort kryesor pr prparimin e suksesshm t Qytetrimit Egjiptian.
Megjithat, ky qytetrim madhshtor sundohej nga Faraoni, sundimi i t cilit prshkruhet n
mnyr t qart n Kuran si nj shembull i kokfortsis (kryeneqsis). Ky popull vepronte me
mendjemadhsi kundr Zotit, duke kmbngulur n mnyr t vazhdueshme n mohimin e s vrtets.
Si pasoj, madje edhe qytetrimi i tyre i prparuar, rregullimi shoqror dhe politik dhe t arriturat
ushtarake, sarritn ti mbrojn ata nga shkatrrimi.
Ndodhit m t rndsishme t historis s Egjiptit patn lidhje me pranin e bijve t Izraelit n
kt vend.
Izrael sht emri tjetr i Profetit J akub (J akobi) (as). T bijt e J akubit formuan fisin e t bijve t
Izraelit, fisin i cili me koh u b i njohur si ifutt (J ahudit apo Hebrenjt). T bijt e Izraelit s pari
erdhn n Egjipt gjat kohs s Profetit J usuf, djalit m t ri t J akubit. N Kuran, n Suren J usuf, sht
dhn nj prshkrim i hollsishm i jets s J usufit. Duke filluar q nga vitet e para t jets s tij, J usufi
ishte prballur me vshtirsi t shumta dhe i ishte nnshtruar sulmeve dhe shpifjeve t shumta. N
periudhn e mvonshme t jets, pas lirimit nga burgu ku e kishin futur pr shkak t nj akuze t
rrejshme, J usufi u emrua prgjegjs pr arkn shtetrore t Egjiptit. Emrimi i tij u prcoll me dyndjen e
bijve t Izraelit n Egjipt. Kjo n Kuran prshkruhet kshtu:

Pastaj kur ata hyn te Jusufi, ai i mori prindrit e tij pran vetes dhe u tha: Hyni n Egjipt
t sigurt, nse dshiron Zoti. (Kuran, 12:99)

Si shpjegohet n Kuran, t bijt e Izraelit, q banuan n paqe dhe siguri n Egjipt, prfundimisht
humbn pozitn e tyre n shoqri dhe me koh u robruan. Nga vargjet e cekura n Kuran msojm se
bijt e Izraelit ishin n at gjendje kur Musai u paraqit n sken. Si prshkruhet n Kuran, Musai shkoi
te Faraoni si pjestar i nj fisi t robruar. Prgjigja arrogante q pasoi, q Faraoni dhe paria e tij ia bn
Musait (as) dhe Harunit (as), na e bn t ditur kt fakt:

Ata than: A t besojm ne n dy njerz si vet ne dhe duke qen populli i tyre nn robrin
ton? (Kuran, 23:47)

Si prshkruhet n kto vargje, Egjiptiant i kishin robruar t bijt e Izraelit dhe i kishin br ata
shrbtor t vet. Pr t mbajtur dhe imponuar kt sistem t robris, Egjiptiant prdorn metoda t
shtypjes. Kjo shtypje u ushtrua gjer n shkalln e vnies nn kontroll t tr popullats Izraelite. Shtimi i
popullats mashkullore i konsideruar si nj sfid e mbijetess s vet Egjiptianve, u pengua, gjersa
popullata femrore u shfrytzua pr tu shrbyer atyre. Kjo gjendje prshkruhet n vargjet n t cilat Zoti
iu drejtohet bijve t Izraelit:

Prkujtoni kur Ne ju shptuam nga populli i Faraonit. Ata po ju sprovonin me dnimin m t
rnd duke ju vrar bijt tuaj dhe duke ln gjall grat tuaja. Ktu pati nj sprov t madhe pr
ju nga Zoti juaj. (Kuran, 2:49)

Prkujtoni kur Ne ju shptuam nga populli i Faraonit, i cili po ju sprovonte me dnimin m t
rnd, duke vrar bijt tuaj dhe duke ln gjall grat tuaja. Ktu pati nj sprov t madhe pr ju
nga Zoti juaj. (Kuran, 7:141)

Religjioni mbizotrues n tokn Egjiptiane ishte trashgimia e zakoneve t adhurimit t idhujve t
paraardhsve t Faraonit. Ky religjion i padrejt besonte n ekzistencn e zotrave t shumt. Faraoni n
ann tjetr besohej t ishte nj zot i gjall. Ishte pikrisht ky besim q iu dha faraonve nj fuqi t till
mbi njerzit q ishin nn sundimin e tyre. Faraoni dhe paria sunduese e tij e pan Musain si nj krcnim
pr mnyrn e jets s tyre t diktuar nga religjioni i paraardhsve t tyre, pasiq sipas ktij religjioni,
ishte Faraoni ai q zotronte gjith fuqin dhe madhshtin. Arroganca e Faraonit, prpjekja e tij pr t
ruajtur kontrollin dhe konsiderimi i Musait dhe Harunit si rival t tij dshmohen me kto fjal t Faraonit
dhe paris s tij, me t cilat ata i drejtohen Musait dhe Harunit:

Ata i than: A ke ardhur te ne q tna largosh nga ai besim t cilin i gjetm baballart ton
ta ndjekin dhe q ju t dy t mund t fitoni madhshti n tok? Ne nuk do tju besojm ju t dyve.
(Kuran, 10:78)

N pajtim me religjionin e paraardhsve t tij, Faraoni pohonte se ishte zot. Ai shkoi aq larg sa t
pohonte se ishte zoti i tyre m i lartsuar:

(Faraoni) duke thn: Un jam zoti juaj m i lart! (Kuran, 79:24)

Pr shkak t bestytnis s tyre, Faraoni dhe paria e tij e konsideronin veten si qenie hyjnore.
Arroganca e tyre buronte nga fakti se ata ishin shum larg dashuris, prkujdesjes dhe mshirs, q jan
norma t urdhruara nga religjioni i ri. Si rrjedhoj e arrogancs s tyre, ata besonin se kishin t drejt ti
japen mizoris. Zoti i referohet mendsis s tyre n vargun vijues:

tek Faraoni dhe krert e tij. Por ata u solln me paturpsi dhe qen popull arrogant e
mburravec. (Kuran, 23:46)
Faraoni kishte ndikim aq t madh tek njerzit e Egjiptit sa q t gjith i nnshtroheshin plotsisht
atij. Ata besonin se Faraoni ishte i vetmi zotrues i tr toks s Egjiptit dhe lumit Nil:

Faraoni iu drejtua njerzve t tij duke thn: O populli im! A nuk m takon mua sundimi i
Egjiptit dhe i ktyre lumenjve q rrjedhin posht meje? A nuk shihni pra? (Kuran, 43:51)

Me t drejt thuhet se Nili don t thot jet pr Egjiptin. I tr Egjipti mvarej nga Nili pr bujqsi.
Nili ujiste t lashtat, furnizonte me uj t pijshm si kafsht ashtu edhe njerzit. Sipas Faraonit dhe paris
s tij, i vetmi pronar i ujrave t Nilit dhe i vet toks ishte Faraoni. Secili n Egjipt pranonte n heshtje
fuqin e tij dhe i bindej sundimit t tij.
Pr t siguruar pushtetin e tij dhe pr ti nnshtruar njerzit e tij, Faraoni i kishte prar ata n
grupe t veuara dhe me ndihmn e kshilltarve t besuar t tij nga mesi i tyre, i sundonte kto grupe t
dobsuara. N nj varg, Zoti na trheq vmendjen pr kt gjendje:

Faraoni ngriti veten shum lart n tok dhe i ndau njerzit n t n sekte, duke dobsuar
(shtypur) nj grup prej tyre duke vrar bijt e tyre dhe duke ln gjall grat. Vrtet q ai qe prej
shtypsve (tiran). (Kuran, 28:4)

Para lindjes s Musait, Egjipti ishte nj vend i mkatshmris dhe oroditjes. Duke u bazuar
krejtsisht n dallime racore njerzit robroheshin dhe torturoheshin. Pa ndonj arsyetim t qart, Faraoni
urdhroi t vriteshin q t gjith fmijt e gjinis mashkullore t Izraelitve q ishin nn sundimin e tij.
Pr m tepr, i zhytur n mendjemadhsi dhe mizori, ai e konsideronte veten zot n tok. Me an t
vendosjes s nj sistemi t sundimit, Faraoni mbante do gj nn kontrollin e tij dhe i bnte njerzit ti
nnshtroheshin atij.
N kto rrethana Musai u drgua atje si i drguar i Zotit pr ti dhn fund shtypjes dhe mizoris,
pr tju prkujtuar njerzve se Zoti yn sht Allahu, pr tju msuar atyre fen e re dhe pr ti shptuar t
bijt e Izraelit nga robria.


LINDJA E MUSAIT (AS)

Si u tha n kapitullin e mparshm, Musai lindi n nj koh fatkeqe. Madje edhe n momentin e
lindjes s tij, jeta e tij ishte n rrezik. Faraoni urdhroi q t gjith femijt e gjinis mashkullore t vriten
dhe femrat t kursehen pr tu robruar. I zn n grack nn rrethana t tilla, Musai ishte i shtyer t
jetonte nj jet t vshtir n mesin e robrve nn krcnimin e vazhdueshm me vdekje. Nna e tij ishte
shum e brengosur pr t deri n momentin kur u frymzua nga Zoti:

Dhe Ne e frymzuam nnn e Musait (duke i thn): Jepi gji atij por kur t kesh frik pr t,
ather hidhe n lum (det) dhe mos ke frik dhe as mos u pikllo. Sigurisht q Ne do ta sjellim at
prsri tek ti dhe do ta bjm at prej t Drguarve Ton. (Kuran, 28:7)
Zoti e udhzoi nnn e Musait dhe i tha asaj q ta vendoste at n nj ark dhe ta lshonte t
lundroj n lumin Nil, poqese ushtart e Faraonit kurdoher do t msonin pr lindjen e tij. Pasiq
friksohej pr jetn e djalit t saj, ajo veproi sipas asaj q iu frymzua. Duke mos ditur se ku dhe si do ta
kishin bartur ujrat djalin e saj, ajo e vendosi Musain n nj ark dhe e lshoi n ujrat e Lumit Nil.
Mirpo, me frymzimin nga Zoti, ajo e dinte se ai n fund do ti kthehej asaj dhe do t bhej i drguar i
Zotit. Zoti, Krijuesi dhe Gjithprfshirsi, krijoi Musain dhe nnn e tij dhe i lejoi t din pr fatin e tyre.
M von, Zoti prkujtoi Musain pr faktet e fmijris s tij t hershme n kt mnyr:

Kur Ne e frymzuam nnn tnde (duke i thn): Vendose n ark dhe hidhe n lum (det),
pastaj lumi (deti) do ta nxjerr n breg dhe atje, ai q sht armik i Imi dhe i tij do ta marr
(Kuran, 20:38-39)

N kt pik, do t duhej t shtjellonim n hollsi temn e fatit. Zoti, si tregohet n vargun m
lart, i tha nns s Musait ta lshonte djalin n uj dhe e bri me dije at se Faraoni m von do ta gjente
dhe se Musai n fund do ti kthehej asaj si nj i drguar i Zotit. Me fjal t tjera, se Musai do t vendosej
n ark dhe do t lshohej n lum, se at do ta gjente dhe pr t do t prkujdesej Faraoni dhe se ai
prfundimisht do t bhej njri prej profetve, t gjitha ishin t ditura q m par. Kjo pr arsye se t
gjitha kto ngjarje ishin paraprcaktuar nga Zoti, n pajtueshmri me vullnetin e Tij dhe q Ai i lejoi
nns s Musait t msoj pr kt para se kjo t kishte ndodhur.
Ktu duhet t prmendim se t gjitha hollsit q kan t bjn me jetn e Musait ishin t
paracaktuara n syt e Zotit dhe se t gjitha ishin jetsuar sikurse ishte paracaktuar. Prmbushja e
frymzimit hyjnor q iu shfaq nns s Musait ishte e mundur me an t zhvillimit t kushteve t
panumrta t paracaktuara nga fati.
Shmangja e ushtarve t Faraonit dhe arritja e Musait n pallatin e Faraonit pa u fundosur
mvareshin nga prmbushja e disa kushteve. Kto jan ato kushte:
1. Arka n t ciln ishte vendosur Musai foshnje duhej t ishte e paprshkueshme nga uji.
Prandaj, ai q e konstruktoi arkn duhej ta punonte n at mnyr q ajo t mund t lundronte. Pr m
tepr, forma e arks ishte nj faktor i rndsishm sa i prket shpejtsis s lundrimit n uj, sduhej as t
lundronte shum shpejt dhe ta kalonte pallatin e Faraonit, e as shum ngadal, duke u ndalur kshtu para
se t arrinte tek Pallati. Arka duhej t ishte punuar pikrisht n formn e duhur q t mund t lundronte
me shpejtsin e duhur. Gjith kta faktor prbnin hollsit e shumta t paracaktuara si pjes e fatit t
zdrukthtarit, i cili e punoi arkn tamam ashtu si duhej.
2. Rryma e ujit q e kishte bartur arkn sduhej t ishte as shum e shpejt e as shum e
ngadalshme, por t kishte shpejtsin e duhur. Kjo do t ishte e mundshme vetm me llogaritjen e sakt t
sasis s rreshjeve t shiut q formuan sasin e ujrave t Nilit pr minut. Kjo sasi e ujit bn gjithashtu
pjes n hollsit e ndrlikuara t fatit t paracaktuar nga Zoti.
3. Errat gjithashtu duhet t ken ndikuar n mnyr t prshtatshme n lvizjen e arks.
Domethn, errat gjithashtu fryn n prputhje me nj fat t paracaktuar. Ato duhet t ken fryer as
shum shpejt q ta largonin arkn, as n drejtim t kundrt q tia ndrronin drejtimin dhe as shum
ngadal q tja ngadalsonin shpejtsin.
4. Gjersa arka ishte n lum, askush sdo t mund ta gjente. Domethn, askush prve atij q
duhej t haste n t apo ta vrente at. Rrjedhimisht, n pajtim me nj fat t prcaktuar, secili q jetonte
prgjat lumit Nil nuk kishte qen afr apo se kishte vn re arkn. N fakt, kto rrethana ishin t gjitha
pjes e fatit t paraprcaktuar nga Zoti.
5. Sikurse jeta e Musait, jetrat e Faraonit dhe t familjes s tij gjithashtu u rregulluan n
pajtim me nj fat t paracaktuar. Ata duhej t ishin pikrisht n vendin e duhur dhe n kohn e duhur n
mnyr q t gjenin Musain. Familja e Faraonit do t mund t kishte planifikuar t vinte te bregu i lumit
m heret. Ajo q i kishte shtyer ata t shkojn atje pikrisht n at koh ishte fati i tyre.
Kto jan vetm disa prej rrethanave q lejuan Faraonin t gjej Musain. T gjitha kishin ndodhur
pikrisht ashtu si i ishte frymzuar nns s Musait. N t vrtet, premtimi q Zoti i dha nns s
Musait dhe t gjitha ngjarjet tjera q kishin ndodhur, kishin ndodhur t gjitha dhe ishin prmbushur
pikrisht si ishin paracaktuar tashm nga Zoti.
Ngjarjet q kishin t bjn me fatin e Musait nuk ishin t kufizuara vetm me ato ngjarje q i
rrfyem gjer m tani. Secili moment i jets s tij ishte me kujdes i paracaktuar n pajtim me nj fat t
veant. As vendi as viti i lindjes s tij, as njerzit me t cilt ishte i rrethuar ai, as nna apo babai i tij nuk
ishin prcaktuar sipas zgjidhjes s tij. Ishte Zoti q paracaktoi gjithka dhe krijoi secilin prej tyre. Ky fakt
u shpall gjithashtu nga Profeti Muhamed (saas) i cili tha: Gjithka bhet me urdhr madje edhe
paaftsia dhe aftsia (Muslim)
Nj vlersim m i thell i ktyre ngjarjeve do tna mundsoj q t kuptojm m mir se si secili
moment i jetrave tona sht i lidhur ngusht me fatin ton. Prmes shembujve t shumt, tregimi pr
Musain na mundson t mendojm pr kuptimin dhe thurrjen e fatit t tij. Me hollsit e llojllojshme t
tregimit pr Musain, Zoti na prkujton se jeta e nj individi, sikurse edhe jetrat e gjith njerzimit dhe e
tr gjithsia, jan t lidhura ngusht me fatin q Ai ka paracaktuar.
Poashtu sikur q Musai lundroi n Nil n pajtim me fatin e tij, ashtu edhe Faraoni dhe familja e tij u
shtyn t arrijn tek vendi ku do t takonin Musain. Nga vargjet q kan t bjn me kt tem, msojm
se familja e Faraonit ishte sjellur pikrisht sikurse i ishte frymzuar m par nns s Musait, domethn,
ata e kishin marr Musain nn prkujdesjen e tyre pa qen t vetdijshm se far bartte e ardhmja pr ta:

Pastaj at e mori familja e Faraonit, q ai t mund t bhej pr ta nj armik dhe burim I
pikllimit t tyre. Me t vrtet q Faraoni dhe Hamani dhe pasuesit (trupat) e tyre ishin mkatar.
Dhe gruaja e Faraonit tha: Nj burim knaqsie pr mua dhe pr ty. Mos e vrisni at, mbase
mund t jet i dobishm pr n ose mund ta birsojm at si djalin ton. Dhe ata nuk e kuptonin
dot (prfundimin e ksaj pune). (Kuran, 28:8-9)

Dhe kshtu Faraoni dhe familja e tij, plotsisht t pavetdijshm se far do tju sjellte fati, gjetn
Musain dhe e birsuan si djalin e tyre. N t vrtet, ata kishin vendosur ta mbajn at me shpres se
fmija nj dit do tju sjellte prfitim.
N ndrkoh, nna e Musait ishte e brengosur pr djalin e saj sepse nuk e dinte se far i kishte
ndodhur atij. Pr ta prballuar kt situat, Zoti ia forcoj zemrn asaj:

Dhe zemra e nns s Musait mbeti e zbrazt. Ajo qe gati ta zbulonte (t vrtetn) po tmos e
kishim forcuar Ne zemrn e saj q ajo tmund t mbetej prej besimtareve. Dhe ajo i tha motrs s
tij (Musait): Ndiqe at. Kshtu ajo e prcjellte at nga larg fshehtas, ndrsa ata nuk e shihnin dot.
Dhe Ne s pari e bm at (Musain) ti refuzoj t gjitha mndeshat, derisa erdhi ajo (motra e
Musait) dhe tha: A tju tregoj un pr nj familje q do ta ushqej at dhe do ta rrit at pr ju dhe
q do t kujdeset mir pr t?
Ksisoj Ne e kthyem at te nna e tij q asaj t mund ti qetsoheshin syt e tmos pikllohej
dhe q t mund t kuptonte se premtimi i Zotit sht i vrtet. Por shumica e tyre nuk e din kt.
(Kuran, 28:10-13)

Musai foshnje refuzoi t gjitha mndeshat, domethn, nuk piu qumshtin e tyre, sepse sipas fatit t
prcaktuar pr t, Zoti kishte urdhruar q ai t pinte vetm qumshtin e nns s tij. Kjo ndrion faktin se
gjithcka njerzit dshirojn sht gjithashtu n pajtim me fatin e paracaktuar nga Zoti. Si i ishte
frymzuar nns s tij, Profeti Musa m n fund u kthye tek familja e tij.
N tregimin pr Musain, Zoti sqaron se Ai shpesh krijon situata q duken t jen t vshira dhe pa
rrugdalje t dukshme dhe se ngjarjet q perceptohen si fatkeqsi shum leht mund t ndodh t jen
bekime t mrekullueshme. Nj nn e friksuar nga krcnimi q foshnja e saj mund t vritet nga ushtart
mizor, pr ta shptuar at, e lshon foshnjn t lundroj n ujrat e nj lumi. E njjta foshnje mandej
birsohet nga familja m e fuqishme e vendit, e cila n fund e kthen foshnjn tek familja e saj, sepse
foshnja refuzon t gjitha mndeshat tjeraSecila nga kto ngjarje sht nj mrekulli n vetvete q
demonstron prsosmrin e skajshme t fatit t urdhruar nga Zoti. Pr besimtart, secili detal i fatit t
njeriut n fund rezulton t jet nj bekim. Si mund t shihet n shembullin m lart, nganjher Zoti
prgatit aso t mira pr ne prmes rrethanave m t papritura.


MUSAI (AS) IK NGA EGJIPTI

N Kuran rrfehet ngjarja n vazhdim nga jeta e Musait:

Dhe ai (Musa) hyri n qytet kur banort e tij qen t pavmendshm dhe gjeti atje dy burra
q po ziheshin, njri nga pala e tij, ndrsa tjetri nga armiqt e tij. Njeriu i pals s tij i krkoi atij
ndihm kundr armikut t tij, kshtuq Musai e qlloi at me grusht dhe e mbyti at. Ai tha: Kjo
sht pun prej punve t Shejtanit. Ai me t vrtet sht armik orientues dhe humbs i qart.
(Kuran, 28:15)

Ngjarja e sipr prmendur na shfaq nj situat n t ciln Musai ishte dshmitar i nj znke n t
ciln merrte pjes nj njeri nga fisi i tij, pas s cils, pa vlersuar se kush kishte t drejt, ai muar an duke
goditur tjetrin. Edhepse qllimi i tij sishte ta mbyste at, ai vdiq nga goditja. Profeti Musa e pa se bri
mkat. Parimi moral i ksaj ngjarjeje sht se kur nj person sht n gabim, sht e padrejt t prkrahet
vetm pse i takon ans (pals) s njjt. Musai e quan veprimin e tij t gabuar, domethn pandehjen e tij
t eprsis s njeriut nga vet fisi i tij si pun prej punve t Shejtanit.
Me t vrtet, shtja e prfolur ktu sht nj shtje q i ka sjell urrejtje dhe luftra njerzimit
gjat historis dhe kshtu vazhdon t jet gjer n ditt tona. Obsesioni patriotik i njeriut ndaj familjes s
tij, fisit, shokve apo racs dhe refuzimi i asaj q sht e drejt pr kt qllim kan qen shkaktart
kryesor t shumics s konflikteve dhe mizorive t kryera n histori.
I alarmuar nga ndrgjegja e tij, Musai prnjher kuptoj se kjo ndjenj ishte nj e keqe q vinte nga
ndikimi i Shejtanit, dhe prandaj krkoi strehim (mbrojtje) nga kjo tek Zoti dhe u pendua. N vargjet
vijuese, lexojm pr qasjen shembullore dhe t ndrgjegjshme t prvetsuar nga Musai:

Ai tha: Zoti im! I bra keq vetes sime. M fal. Pastaj Zoti e fali at. Vrtet q Ai sht
gjithnj Fals i Madh, i Gjithmshirshm. Ai tha: Zoti im! Pr at q ti m ke nderuar, un kurr
m sdo t jem ndihms i keqbrsve. (Kuran, 28:16-17)

Musai pranoi gabimin e tij, at t mbrojtjes s nj njeriu, n kundrshtim me drejtsin, vetm pse
ai ishte nga fisi i tij. Megjithat, ky lloj qndrimi paragjykues ishte i zakonshm pr njerzit e Egjiptit. Me
t dgjuar pr vrasjen e paqllimt t Musait, njerzit e fisit tjetr t shtyr nga ndenja raciste mund t
ishin hakmarr duke vrar Musain. Ishte frika q kjo mund t ndodhte ajo q e shqetsoi Musain:

Mngjezi e gjeti at n qytet, t friksuar dhe n pritje t asaj q do t ndodhte (i friksuar
pr pasojat e vrasjes), kur t shoh! Njeriu q i kish krkuar atij ndihm nj dit m par, krkoi
prsri ndihm nga ai. Musai i tha atij: Me t vrtet q ti je humbs dhe ngatrrestar i qart.
(Kuran, 28:18)

Pra, Musai smund t mbante m vendin e tij n shoqrin e Faraonit. I brengosur pr sigurin e tij,
Musai kaloi natn duke u ruajtur nga fardo e keqe e mundshme nga Faraoni dhe njerzit e tij. T
nesrmen, ngjarja e cila rrfehet n vargun e msiprm ndodhi; njeriu i cili krkoi ndihmn e Musait nj
dit m par erdh tek ai me nj krkes t ngjashme, kt her kundr nj njeriu tjetr. Si bhet e ditur n
kt varg, ai shpresonte q Musai ti ndihmonte edhe njher tjetr, duke u bazuar n faktin se ishte
pjestar i fisit t tij. Megjithat, Musai iu shmang prsritjes s gabimit t njjt. I vetdijshm se
shoqruesi i tij nuk kishte t drejt, ai refuzoi ti ndihmonte. Ather shoqruesi i Musait prnjher u
kthye kundr tij dhe filloi ta kritikonte. Ai prmendi kundr Musait vrasjen e paqllimt q Musai kryejti
nj dit m par:

Por kur po mundohej ta kapte njeriun q ishte armiku i atyre t dyve, burri tha: O Musa! A
don tm vrassh edhe mua sikur e mbyte nj njeri dje? Ti vetm dshiron t bhesh tiran n tok
dhe nuk don t jesh prej atyre q bjn mirsi e drejtsi. (Kuran, 28:19)

Sidoqoft, edhepse vrasja u krye pa qllim, Musai merrej si nj njeri q kishte vrar nj Egjiptian.
Ndrkoh, Faraoni dhe krert e tij diskutuan dnimin e Musait, madje edhe mundsin e ekzekutimit t tij.
Dikush q dgjoi bisedn erdh t paralajmroj Musain. I brengosur pr thurrje t komplotit ndaj tij, Musai
u largua nga Egjipti:

Nj njeri erdh duke vrapuar nga skaji m i largt i qytetit, duke thn: O Musa! E vrtet se
krert jan mbledhur t kshillohen s bashku pr ty, pr t vrar ty, prandaj largohu! Vrtet q
jam prej atyre q t kshillojn pr t mir. Kshtu ai u largua prej aty i friksuar dhe duke u
ruajtur, duke thn: Zoti im! M shpto prej popullit keqbrs! (Kuran, 28:20-21)

Kto fakte pr jetn e Musait na japin njohuri pr personalitetin e Musait gjithashtu. Duket q ai t
ket qen nj njeri mjaft gjaknxeht. Gjat prleshjes ai menjher muar ann e njeriut nga fisi i tij dhe
pastaj goditi dhe paqllim mbyti kundrshtarin. N fund, duke u friksuar pr jetn e tij, ai iku nga
Egjipti. Mund t fitohet prshtypja se Musai duhet t ket qen gjithnj gjaknxeht gjat gjith kohs n
t ciln ndodhn kto ngjarje. Sidoqoft, pas biseds me Zotin, Musai msoi t ket frik vetm nga Zoti
dhe t krkoj mbrojtje (strehim) vetm tek Ai. Ky sht nj shembull shum i mir pr mnyrn se si
Zoti forcon karakterin e njeriut.


IKJA PR N MEDJEN dhe VENDOSJA E TIJ ATJE

Musai la pas vetes Faraonin, njeriun i cili e kishte rritur, sikurse edhe popullin e Faraonit dhe shkoi
n Medjen (Medjeni sht nj rajon prtej shkrettirs s Sinait n lindje t Egjiptit, q korrespondon me
skajin jugor t J ordanit t sotm.)
Tek ujrat e Medjenit, Musai takoi dy gra q nuk mund tu japnin pr t pir uj tufs s tyre t
deleve duke dashur tju shmangeshin barinjve t tjer. Por si rrfejn vargjet e Kuranit, nga pamja e
jashtme, Musai dukej si nj njeri tejet i edukuar dhe i besueshm. Pra, grat nuk ngurruan ti afrohen atij.
Ato i shpjeguan se ato duhej t kullotnin tufn e deleve t babait t tyre ngase ai ishte nj njeri i thyer n
mosh, por skishin mundur ta bjn kt pr shkak t barinjve. Ather Musai ju ndihmoi atyre duke
quar tufn e tyre t deleve pr tu dhn uj:

Dhe kur arriti te ujrat e Medjenit, gjeti aty disa burra q po u japnin uj bagtive dhe aty
pran pa dy gra q po e ndalonin prapa tufn e tyre. Ai u tha: Si sht puna me ju? Ato than:
Ne nuk mund ti japim uj tufs son, derisa barinjt ti ken larguar tufat e tyre. Dhe babai yn
sht burr tepr i thyer n mosh. Kshtu ai u dha pr to uj tufs s tyre (Kuran, 28:23-24)

Vargjet ofrojn nj shembull t karakterit t sjellshm dhe mirdashs t Musait; ai iu afrohet dy t
huajave, i ndihmoi ato dhe fitoi respektin e tyre. N ann tjetr, duhet t nnkuptohet se njerzit, t
prmendur si barinj, japnin prshtypjen e nj qndrimi krejtsisht t kundrt me at t Musait. Kjo
sht e qart nga fakti se femrat me sa duket iu shmangeshin atyre ndonse zgjodhn t bisedojn me
Musain. Kta njerz mund t jen dukur t dyshimt pr nga pamja e tyre (Zoti di m s miri.)
Mund t arrijm n prfundimin se nj Musliman duhet me kujdes ti shmanget sjelljes
karakteristike pr njerzit e prmendur ktu si barinj. Muslimant duhet t jen shembull si Musai, i
cili u soll me mirsi, modesti dhe iltrsi. Si sugjeron shembulli i Musait, nj Musliman duhet t
zhvilloj sjellje tejet t kultivuar dhe t jet i besueshm, cilsi kto q duhet t jen menjher t
dallueshme n t.
Gjithashtu duhet t prmendim faktin se Musai gjithnj shfaq nj temperament q shrben si
shembull i nnshtrimit t sinqert ndaj Zotit. Duke ln gjithka t dashur n tokn e Egjiptit ku ishte
rritur, ai nuk e kishte fare iden se far i sillte e ardhmja. E vetmja gj e sigurt ishte se asgj n jetn e tij
m sdo tishte si m par. Megjithat, edhepse ai nuk e dinte, Zoti tashm kishte paracaktuar se far do
ti ndodhte. Musai u lut ksisoji:

dhe pastaj u ktheu shpinn dhe shkoi nn nj hije dhe tha: Zoti im! Sigurisht q un kam
nevoj pr fardo mirsie q Ti mund tm dhurosh. (Kuran, 28:24)

Sinqeriteti i njeriut n lutje sht dshmi e t kuptuarit t tij t faktit se Zoti ka fuqi t bj do gj,
se t gjitha t mirat dhe fatkeqsit vijn vetm prej Tij dhe se njeriu ska tjetr ndihmues a mbrojts
prve Zotit. Lutja e Musait e cituar n vargjet e msiprme sht nj lutje e br n nnshtrim t plot
ndaj Zotit, nga dikush q ka vetdije t plot pr kt t vrtet. Me t vrtet, Zoti iu prgjigj lutjes s
sinqert t Musait dhe derdhi prej mshirs s Tij mbi t.
Mirsia q tregoi Musai ndaj dy grave rezultoi me nj fillim t nj jete plotsisht t re pr t. Gjersa
Musai ishte duke pushuar, njra prej dy grave iu afrua dhe e njoftoi pr ftesn e babait t saj n shenj
falnderimi pr ndihmn e tij:

Pastaj atij iu afrua njra nga dy grat duke ecur e turpruar dhe tha: Babai im t fton q t
mund t t shprblej pr at q u dhe uj pr ne tufs son. Kshtu kur shkoi tek ai dhe i tregoi
gjithka i kishte ndodhur, ai tha: Mos u frikso. Ti ke shptuar prej nj populli keqbrs.
(Kuran, 28:25)

Musai iu lut Zotit ton me sinqeritet, duke iu lutur pr fardo mirsie q Ai do ti dhuronte. Zoti iu
prgjigj lutjes s tij dhe pas krcnimit q iu kanos pr jet e udhzoi at tek njerzit q do ti ndihmonin
dhe ofronin siguri. Musai kishte karakter t fort dhe ishte njeri i besueshm pr shkak t sjelljeve t tij.
Me t vrtet, femrat, pavarsisht nga ajo q ishin t kujdesshme ndaj barinjve, i besuan Musait dhe i
foln atij. Pr m tepr njra nga femrat e luti babain e saj q t punsonte Musain duke e par se ishte i
fort dhe i besueshm:

Dhe njra prej tyre tha: Punso at, baba! Vrtet q njeriu m i mir pr tu punsuar sht
dikush q sht i fort dhe mund ti besosh. (Kuran, 28:26)

Me kto fjal, vajza n mnyr t qart i shprehi babait t saj se ajo e konsideronte Musain si nj
njeri t besueshm. I bindur pr besueshmrin e tij, plaku vendosi q t martoj vajzn e tij me Musain.
Mirsjellja e dallueshme e Musait ishte faktori kryesor q ndikoi n vendimin e plakut, i cili ia bri kt
propozim atij:

Ai i tha: Vrtet q un dshiroj q ti t marrsh pr grua njrn prej ktyre dy bijave t
mia me kusht q ti tm shrbesh mua pr tet vjet t plota, por nse i mbush dhjet vjet, do t jet
nj mirsi prej teje. Por nuk kam pr qllim q t v n vshtirsi. Nse do Allahu, ti do tm gjesh
mua prej t drejtve. Ai (Musai) tha: Kjo u vendos mes meje dhe teje. Cilindo prej afateve q un
i prmbush, nuk prbn padrejtsi pr mua. Allahu sht dshmitar pr far po themi. (Kuran,
28:27-28)

Musai pranoi propozimin e plakut, i cili si kuptojm nga Kurani duhet t ket qen prej
besimtarve t vrtet dhe filloi jetn e tij n Medjen. Kshtu Zoti s pari e siguroi Musain duke br q
ujrat e Nilit ta bartin at tek Pallati i Faraonit pa u fundosur. Mandej, gjersa kishte jetn n rrezik n
Egjipt, Ai e shptoi at pr t dytn her dhe e udhhoqi n nj jet t qet n Medjen.

Ata q bjn vepra t mira do t shprblehen me mirsi m t mdha dhe sdo t ken pse t
friksohen n at Dit. (Kuran, 27:89)


ARRITJA E TIJ N LUGINN TUVA
dhe
FRYMZIMI I PAR

Musai respektoj marrveshjen q bri me plakun dhe qndroi n Medjen pr shum vite. N fund t
kohs s prcaktuar, domethn, kur marrveshjes i erdh fundi, Musai dhe familja e tij u larguan nga
Medjeni. Gjat udhtimit, Musai pa nj zjarr n largsi, n njrn an t Malit Sinai, kah i cili po kalonte
me familjen e tij. Musai mendoi se do t mund t sjellte nj deg t ndezur nga zjarri pr tu ngrohur ose t
merrte ndonj lajm q andej:

Pasiq Musai e kishte prmbushur afatin e prcaktuar dhe po udhtonte me familjen e vet,
vrejti nj zjarr n njrn an t Malit Tur. Ai i tha familjes s vet: Qndroni ktu, kam par nj
zjarr. Mbase mund tju sjell q andej ndonj lajm ose ndonj deg t ndezur nga zjarri q t mund
t ngroheni. (Kuran, 28:29)

(Kujto) kur Musai i tha familjes s vet: Vrtet q pash nj zjarr. Un do tju sjell q andej
ndonj lajm ose s paku nj deg t ndezur q t mund t ngroheni. (Kuran, 27:7)

Kujto) kur ai pa nj zjarr dhe i tha familjes s tij: Pritni ktu! Vrtet q shoh nj zjarr.
Mbase mund tju sjell nj deg q andej ose mbase gjej ndonj udhzim atje. (Kuran, 20:10)
Kjo ngjarje sht treguese e edhe nj tipari tjetr t karakterit shembullor t Musait. Musai sht nj
person shum i vmendshm, i cili me kujdes vlerson do gj q ndodh rreth tij. Ai e din q Zoti
paracakton t gjitha ndodhit n pajtim me nj fat t caktuar dhe me urtsin hyjnore. Pr kt arsye,
Musai gjithmon i mirpret ngjarjet apo rrethanat e ndryshme duke shpresuar t nxjerr ndonj prfitim
prej tyre. Vrejtja e zjarrit n mal dhe vlersimi i situats nga ai sht mnyr e t menduarit t veant t
nj besimtari vigjilent. Vendimi i tij q t shkoj vetm duke ln familjen prapa pr tu siguruar pr
sigurin e tyre sht gjithashtu nj urtsi shembullore q iu dhurua nga Zoti.


BISEDA E ZOTIT ME MUSAIN (AS)

Kur Musa shkoi te zjarri n mal ai u mirprit nga nj ngjarje e mrekullueshme. Atij iu drejtua Zoti
nga nj shkurre. Aty, Zoti rrfen pr kt frymzim t par n Kuran si vijon:

Por kur arriti aty nj z e thirri at nga ana e djatht e lugins s bekuar, nga nj shkurre:
O Musa! Un jam Zoti yt, Zoti i gjith botrave. (Kuran, 28:30)

Dhe kur arriti aty, nj z e thirri n emr: O Musa! Un jam Zoti yt. Zbathi kpuct
(sandalet), se ti me t vrtet q ndodhesh n luginn e shenjt Tuva. Dhe Un t kam zgjedhur ty,
kshtuq dgjo mir se far t frymzohet ty. Sigurisht q Un, vrtet Un jam Allahu. Nuk ka
zot tjetr pos Meje, kshtuq M adhuro dhe plotso rregullisht faljen e namazit pr Prkujtimin
Tim. (Kuran, 20:11-14)

Ky ishte frymzimi i par q Musai pranoi, q e nderonte at si t drguar t Zotit, rangu m i lart
q nj qenie njerzore mund t arrij n kt bot.
Nj pik e rndsishme meriton vmendje ktu; Zoti i drejtohet MusaitZoti e thrret Musain nga
nj dru. Zoti ishte mjaft afr Musait sa ti drejtohej atij drejtprdrejt. E vrteta megjithat sht, Zoti sht
gjithnj aq afr sa pr tju drejtuar kujtdo. Pr shembull, gjat leximit t ktyre rreshtave, Zoti sht afr
teje. sht aq afr sa t flas me ty, t dgjoj zrin tnd dhe tju bj t dgjoni zrin e Tij. Ai mund tna
dgjoj edhe nse ne pshprisim. Zoti rrfen kt fakt n Kuran me kt varg Zoti sht m afr
njeriut se sa vet vena e qafs s tij. (Kuran, 50:16)
Pasiq i tha Musait se zri q dgjon i takon Zotit t tij, Zoti e pyeti at pr shkopin e tij:

Dhe sht ajo q ke n dorn tnde t djatht, o Musa? Ai u prgjigj: Ky sht shkopi im
mbi t cilin un mbshtetem, me t cilin shkund gjethe nga pemt pr delet e mia dhe m shrben
edhe pr pun t tjera. (Kuran, 20:17-18)

Ska dyshim se Zoti e dinte far Musai mbante n dor. Megjithat pr ta udhzuar Musain dhe
pr tia njoftuar atij urtsin e Tij, Zoti i tha q ta hudh shkopin:

Hidhe shkopin tnd! Por kur ai e pa at t prdridhej si t ishte gjarpr u kthye dhe iku
dhe nuk shiqoi prapa(Kuran, 27:10)

Kur Musai pa shkopin e tij t shndrrohej n gjarpr e pushtoi frika. Megjithat, kjo ngarje ishte
parapar t jet nj msim me an t cilit Zoti msoi Musain t mos friksohej ndaj askujt prve Tij dhe
t mos i nnshtrohej askujt tjetr pos Tij:

Mos ke frik Musa! Vrtet q t Drguarit nuk friksohen para Meje. (Kuran, 27:10)
Ai tha: Kape at dhe mos ke frik, Ne do ta kthejm n gjendjen e mparshme. (Kuran,
20:21)

N pajtim me urdhrin, Musai muar shkopin e tij. Ky shkop m von do t bhet nj mrekulli q do
t prdoret kundr Faraonit. Pas ksaj, Zoti i dha Musait mrekullin e dyt:

Fute dorn tnde n gji, do t dal plotsisht e bardh dhe e padmtuar fare(Kuran, 28:32)

Si na njoftojn vargjet e msiprme, dora e Musait u shfaq plotsisht e bardh, si nj mrekulli nga
Zoti. Musai u shqetsua dhe u ndje i friksuar nga kto gjra. Megjithat, Zoti e urdhroi t merrte veten
dhe t shkonte me kto mrekulli te Faraoni:

Dhe vri duart n ije q t lirohesh nga frika. Kto jan dy dshmi nga Zoti yt pr
Faraonin dhe krert e tij. Vrtet q ata jan nj popull n rrug t gabuar. (Kuran, 28:32)


MUSAI (AS) KRKON HARUNIN (AS)
SI SHOQRUES T TIJ

Prgjigjet e Musait ndaj frymzimeve t Zotit jan prplot me shembuj t shumt t sinqeritetit t
tij. Musai i tha Zotit sinqerisht se kishte frik, se ngurronte dhe ndjente pasiguri dhe krkoi udhzimin e
Zotit. Pr shembull, ai shprehi brengn e tij se do t mund t vritej nga ndonj Egjiptian q krkon
hakmarrje, pr shkak se kishte vrar nj Egjiptian tjetr. Ai gjithashtu tha se ishte i brengosur pr
paaftsin e tij q t shprehej rrjedhshm, duke u friksuar se sdo t mund ti drejtohej Faraonit ashtu si i
takonte nj t drguari. Pr kt arsye krkoi q vllau i tij Haruni, q fliste m rrjedhshm se ai, ta
shoqronte:

Ai tha: Zoti im! Un kam vrar nj njeri prej tyre dhe kam frik se do tm vrasin. Dhe
vllaun tim Harunin q sht m i aft n t shprehur se un, drgoje pra edhe at me mua si
ndihmues pr tm vrtetuar mua. Vrtet se kam frik se do tm quajn gnjeshtar. (Kuran,
28:33-34)

Harunin, vllaun tim. Ma shto fuqin me t dhe bje t ket pjes n detyrn time, q ne t
lavdrojm Ty shum dhe t prkujtojm Ty shum. (Kuran, 20:30-34)

Prandaj, duhet t kuptojm se arsyeja tjetr pse Musai krkoi q Haruni t ishte shoqruesi i tij ishte
q ti ndihmonte q m mir t prkujtonte Zotin. Ai mendoi se shoqrimi nga nj person tjetr do ta
shtynte at q ta lavdronte dhe ta lartsonte At m shum. Me t vrtet, shoqrimi me besimtar tjer
dhe inkurajimi shpirtror reciprok i tyre jan thelbsore n shmangjen e pavmendshmris, pr t ciln
arsye, n shum vargje t Kuranit, Zoti i kshillon besimtart t jen t bashkuar. Ky sht nj msim
tjetr q besimtart duhet ta nxjerrin nga tregimi pr Musain.
Krkesat e Musait u pranuan nga Zoti. Zoti shpalli se Harunit i ishte lejuar ta shoqronte Musain n
mnyr q ta mbshteste at n misionin e tij te Faraoni si edhe pr ti dhn forc atij:

Ai (Zoti) tha: Padyshim q Ne do ta forcojm krahun me vllaun tnd dhe me an t
Shenjave Tona do tju japim t dyve fuqi, q ata t mos jen n gjendje tju dmtojn ju. Ju t dy
dhe ata q do tju ndjekin pas, do t jeni fitimtar. (Kuran, 28:35)

Edhe nj varg tjetr na rrfen t njjtn ngjarje si vijon:

Ai i tha: O Zoti im! Ma hap mua gjoksin dhe lehtsoma detyrn time. Dhe zgjidhma nyjen
nga gjuha (ma largo mangsin e t shprehurit), q ata t kuptojn fjaln time. M cakto nj
ndihms nga familja ime. (Kuran, 20:25-29)

(Musai i tha): Vrtet q Ti je pr ne gjithnj Gjithvzhgues . Ai (Zoti) i tha: T sht
pranuar tashm krkesa, o Musa! (Kuran, 20:35-36)

Me vlersimin e krkesave t Musait, shohim se ai i shfaqi t gjitha dobsit e tij vetjake me iltrsi
para Zotit dhe se u lut dhe krkoj udhzim nga Zoti. iltrsia e lutjes s tij sht shembull pr gjith
njerzit. Njeriu duhet ti lutet Zotit me prulje dhe me sinqeritet duke qen i vetdijshm se sht i dobt
dhe i kufizuar n pranin e Zotit, i Cili prmban gjithka nn kontrollin e Tij t prgjithshm. Zoti din
gjithka dhe dshmon pr seciln vepr n t ciln prfshihet njeriu. Pr m tepr, Ai din edhe mendimet
e njeriut. Duke qen kshtu, ska nevoj q t mbahet fshehur kadoqoft nga Zoti.
Si prfundim, secili duhet ti drejtohet Zotit me sinqeritetin dhe zemrdlirsin q ai prndryshe
sdo tia shfaqte njerzve t tjer.


HISTORIA E MUSAIT (AS)
dhe
FSHEHTSIA E FATIT

N Malin Sinai, Zoti i dha Musait lajmin e mir se Ai do ta lejonte vllaun e tij Harunin ta
shoqronte. Pastaj, Zoti ia prkujtoi Musait mirsit q Ai m par ia kishte dhuruar atij:

Dhe sigurisht q Ne t dham mirsi ty edhe nj her tjetr m par, kur Ne frymzuam
nnn tnde, duke i thn: Vendose at n ark dhe hidhe n lum (det), pastaj lumi (deti) do ta
nxjerr n breg, ku nj armik i Imi dhe i tij do ta marr at. Dhe Un t brumosa ty me dashuri
prej meje me qllim q ti t rritesh nn mbikqyrjen (syrin) Time. Kujto kur motra jote shkoi dhe
tha: A tju tregoj un nj grua q do t kujdeset pr t? Kshtu Ne t rikthyem te nna jote, q
asaj ti qetsoheshin syt dhe tmos pikllohej. Pastaj ishe ti qe e mbyte nj njeri dhe Ne t
shptuam nga nj fatkeqsi e madhe dhe t sprovuam me shum sprova. Pastaj ti qndrove disa vite
n mesin e popullit t Medjenit. Pastaj ti erdhe n kohn e prcaktuar q Un urdhrova pr ty, o
Musa! Dhe Un t zgjodha ty pr Veten Time. (Kuran, 20:37- 41)

Kto vargje shfaqin fshehtsin e fatit, pr t cilin mjaft njerz jan t pavetdijshm ose mezi e
kuptojn. Q nga koha kur ishte foshnje gjer n kohn kur ai ishte zgjedhur si i drguar, Musai kaloi do
moment t jets s tij n pajtim me at q Zoti paracaktoi pr t n t kaluarn e prjetshme. Prbrenda
ktij fati nuk ka asgj tjetr prve prmbushjes s vullnetit t Zotit. Pr shembull, si e tham edhe m
heret, me mijra hollsi t astit t paracaktuara nga Zoti pr fatin e Musait bn t mundshme arritjen e
arks tek familja e Faraonit.
sht gjithashtu e mundshme pr t par shtrirjen n t ciln fazat e mvonshme t jets s Musait
ishin prbrenda kufinjve t fatit t tij. Musai prfshihet n nj znk dhe ik nga qyteti pr n Medjen, ku
ai takon dy gra. Kto gra smund tu japnin deleve t pijn uj sepse iu shmangeshin barinjve. N kt
situat, Musai iu ofroi ndihm. Musai fitoi besimin e ktyre grave dhe si shprblim pr mirsin e treguar,
filloi nj jet t re n Medjen pas propozimit t babait t tyre plak. Kur erdh koha e prcaktuar, Musai
lshoi Medjenin me familjen e tij. Duke u kthyer, pa nj zjarr ku atij iu drejtua Zoti dhe u zgjodh si i
Drguar i Zotit.
Arka q bartte Musain foshnje duke lundruar me hamendje npr lumin Nil, marrja e tij nga familja
e Faraonit, rritja e tij n pallat, vrasja e paqllimt q ai kryejti, ikja e tij nga Egjipti, takimi i tij me dy
vajzat, shum vite t kaluara me plakun, mnyra se si krijoi familje, kthimi n Egjipt, drejtimi i Zotit atij
dhe hollsi tjera t panumrta t cilat nuk prmenden n Kuran, t gjitha ndodhn n pajtueshmri me
fatin e Musait, q Zoti vese kishte paracaktuar para lindjes s tij. As edhe nj ngjarje e vetme nga kto
ngjarje ska mundur t mos ndodhte apo t ndodhte ndryshe. Sepse jetrat tona jan t ngjashme me nj
film t xhiruar n nj video kaset; sht e pamundshme t largohet edhe nj tablo e vetme nga fati i nj
njeriu, sikur q smund t bhet kjo me nj tablo nga shiriti filmik. Fati i nj njeriu, me secilin moment t
veant n t, sht nj trsi e pacenueshme.
Gjithashtu n vargjet e cituara m lart, prmendet fakti se udhtimi i Musait n luginn e shenjt t
Tuvas ishte n pajtueshmri t plot me fatin e tij:

Pastaj ti erdhe ktu n kohn e prcaktuar q Un urdhrova pr ty, o Musa! (Kuran,
20:40)

Kjo shtje krkon ti dhurohet vmendje e posame. Fati pr t cilin bhet fjal ktu nuk sht nj
gj e veant vetm pr Musain. Lindja e Musait ishte pjes e fatit t nns s Musait. Q ajo do t lindte
Musain n nj dit t caktuar dhe bile edhe n nj or t caktuar, ishte gjithashtu pjes e fatit t saj. Por
nna e Musait kishte prindr gjithashtu. Ishte fati i nns s nns s Musait ta lindte at. Kjo mnyr e t
menduarit gjithashtu vlen edhe pr babain e Musait dhe pr antart e tjer t familjes s tij.
Zdrukthtari i cili punoi arkn q barti Musain teposht lumit gjithashtu konstruktoi at sepse n
fatin e tij ishte paracaktuar q ai ta bnte kt. Punimi i arks nga ai ishte paracaktuar pr t para se ai t
lindte. Prindrit e ktij zdrukthtari gjithashtu jetuan jett e tyre n harmoni me nj fat t caktuar.
Le t marrim parasysh znkn n t ciln u prfshi Musai. Kjo znk ndodhi po n at moment kur
Musai ndodhi t ishte aty. Nga nj pikpamje m e thjeshtsuar, njeriu do t mund t thoshte, po t
kishte ndodhur kjo n nj koh tjetr, Musai sdo t kishte qen atje dhe ngjarjet do t kishin marr nj
rrjedh krejt tjetr. Megjithat ky do t ishte nj vlersim i gabueshm. Znka ndodhi po n at moment
q duhej t ndodhte dhe u zhvillua n at mnyr si duhej t zhvillohej. Arsyeja pr kt sht se edhe
znka ishte e paracaktuar nga Zoti. E njjta rregull e fatit gjithashtu vlen edhe pr pjesmarrsit e tjer n
znk, arsyet q shkaktuan znkn, si edhe njeriu q e kshilloi Musain t ik nga qyteti, duke i treguar se
po bhej konspiracion kundr tij. N fund t fundit, edhe barinjt afr lumit t Medjenit, si edhe dy femrat
q Musai i takoi, t gjitha kto prbnin pjest e domosdoshme t ktij fati.
J an profett e Zotit ata q m s miri kuptuan faktin se gjithka ndodh sipas urdhrave t
paracaktuara nga Zoti. Profeti Muhamed (saas), i cili sht nj shembull i shklqyeshm pr t gjith
besimtart ka thn:
Nse t ndodh ndonj fatkeqsi, mos thuaj: Vetm po t kisha vepruar n kt apo n at mnyr,
do t kishte qen kshtu apo ashtu; por m mir thuaj: Zoti e ka urdhruar (kt) dhe ka br far Ai
ka dashur, sepse vrtet, (fjala) (nse) i hap udhn t brave t Shejtanit. (Muslim)
Kur t vlersohen t gjitha kto s bashku, bhet e qart se jo vetm Musai, por gjithashtu edhe
gjithka q kishte t bj me jetn e tij e krijoi nj pjes t fatit t tij. Nj vlersim m i thell dhe m i
detajuar do tna ndihmonte t kuptojm se ne t gjith jemi pjes t t njjtit fat. N jetrat tona, ne
gjithashtu i ekspozohemi ngjarjeve t paracaktuara n t kaluarn e prjetshme nga Zoti i gjithfuqishm.
Ne t gjith ishim t lidhur me fatin e paracaktuar pr ne. Momenti i vdekjes son do t jet gjithashtu
pjes e t njjtit fat. Fati sht n realitet nj dituri hyjnore q rrethon gjithka ekziston. Sikurse t gjitha
hollsit e jets s Musait, duke prfshir edhe brjen e tij t drguar, ishin t paracaktuara pr t, t gjitha
hollsit q lidhen me jetrat e gjith njerzimit, sikur edhe vet jetrat tuaja, t gjitha jan t paracaktuara.
Pr m tepr, fakti q ju do ta lexonit kt libr dhe t informoheshit pr jetn e Musait ishin t gjitha t
paracaktuara pr ju shum koh para se t lindte Musai. Fati sht nj trsi n vetvete dhe mbulon
gjithka. I lir nga vullneti i fardo qenieje tjetr prve Allahut, fati prcaktohet vetm nga Ai. (Pr m
shum informacion ju lutemi ti referoheni librit Prjetshmria dhe Realiteti i Fatit dhe Prjetshmria
tashm ka filluar t t njjtit autor).


PRCJELLJA E POROSIS FARAONIT
dhe MNYRA E DUHUR
N T CILN KJO DUHET T BHEJ

Zoti paralajmroi Musain dhe Harunin para se t vizitonin Faraonin dhe ju trhoqi vmendjen q
gjithnj ta prkujtonin At dhe q tmos prajn s prkujtuari At:

Shko, ti dhe vllau yt, me Shenjat e Mia dhe mos u bni t plogsht e t dobt n t
prmendurit Mua. (Kuran, 20:42)

Zoti urdhroi Musain dhe Harunin q t shkonin te Faraoni, sunduesi i Egjiptit. Zoti ju shpjegoi
atyre se Faraoni ishte i pacip dhe grindavec, por megjithat, Ai i urdhroi ata t prdornin nj mnyr t
but t komunikimit t porosis s Tij tek ai:

Shkoni t dy te Faraoni, se vrtet ai i ka tejkaluar gjith kufijt (n mosbesim). Dhe i flisni
atij but e shtruar, mbase mund t marr qortim ose t friksohet (prej Meje). (Kuran, 20:43-44)

Si u theksua n vargjet m lart, prdorimi i nj gjuhe t kndshme sht nj qasje tejet e
dobishme q do t duhej gjithnj t prdorej gjat komunikimit t fes. N shum vargje t Kuranit,
rndsia e zgjidhjes s fjalve t buta theksohet si nj rregull i prgjithshm. N t vrtet, Zoti e
urdhron njeriun t flas me butsi bile edhe kur ai me t cilin flet sht mendjemadh, duke e br t qart
rndsin e prdorimit t sjelljes s till n komunikimin e porosis s Zotit.
N kt urdhr t Zotit, Musai edhe njher hapur shprehi frikn q ndjente n zemr. Ai i tha Zotit
pr brengosjen e tij, domethn, pr frikn se mund t vritej nga Faraoni:

Ata i than: Zoti yn. N t vrtet ne kemi frik mos ai shpejton tna ndshkoj ose se mos i
tejkalon kufijt (n mosbesim apo kundr nesh). (Kuran, 20:45)

Ai (Musai) tha: Zoti im! Un kam vrar nj njeri prej tyre dhe kam frik se do tm vrasin.
(Kuran, 28:33)

Ktu Zoti edhe njher e prkujtoi Musain se Ai ishte me t, duke shikuar dhe dgjuar gjithka q
ai bnte. Pr m tepr, Zoti i urdhroi Musait dhe Harunit t shkojn te Faraoni dhe t krkojn prej tij q
ti lejoj bijt e Izraelit t largohen:

Shkoni pra te ai dhe thuani: Me t vrtet q ne jemi t Drguarit e Zotit tnd, kshtuq lre
fisin e Izraelit t vij me ne dhe mos i ndshko ata. Ne t kemi sjellur ty nj Shenj nga Zoti yt. Paqja
qoft mbi ata q ndjekin udhzimin. (Kuran, 20:47)

Vlen t prmendim se nuk sprovohej ktu vetm Faraoni. Kjo gjithashtu ishte edhe sprov pr
Profetin Musa. Musai i friksohej mundsis s vrasjes nga Faraoni. Megjithat, far krkonte Zoti nga
Musai ishte m shum se thjesht nj vizit te Faraoni; Musai do t shkonte t krkonte nga Faraoni q t
gjith Izraelitt t largoheshin me t. T shkosh para sunduesit t padiskutueshm t Egjiptit, t cilit i
gjith kombi i nnshtrohej si nj hyjnie, ishte me t vrtet nj detyr shum e rrezikshme. Edhe m e
rrezikshme ishte ti thuhej Faraonit n mnyr t qart se ai ishte n rrug t gabuar dhe pastaj ti krkohej
ti japte lirin nj kombi t robruar, domethn t bijve t Izraelit. Sidoqoft, t vetdijshm se ishin nn
mbrojtjen e plot t Zotit, Musai dhe Haruni vazhduan detyrn e tyre me sigurin dhe lehtsin q Zoti
yn ua dhuroi atyre. Zoti i prkujtoi ata pr kt t vrtet, duke i urdhruar q tmos friksoheshin:

Ai (Allahu) u tha: Mos u friksoni. Padyshim q Un jam me ju duke dgjuar dhe shikuar
do gj. (Kuran, 20:46)

Ftoji n Udhn e Zotit tnd me urtsi dhe me thirrje t ndershme dhe t bukur dhe bisedo me
ta n mnyrn m t mir. Nuk ka dyshim se Zoti yt e di m s miri se kush sht larguar e ka
humbur nga Rruga e Tij dhe Ai sht me i Dituri pr ata q jan udhzuar. (Kuran, 16:125)


GJYKIMI I SHTREMBRUAR I FARAONIT

N Malin Sinai, s bashku me frymzimin, Musait iu dhurua nj urtsi e madhe nga Zoti yn. Atje
Zoti ia ndrioi mendjen Musait n veanti n lidhje me dy shtje: fatin dhe mbshtetjen e njeriut n
Zotin. Musai kishte kuptuar se e gjith jeta e tij kishte qen prbrenda kufijve t nj fati t prcaktuar dhe
kishte ndjekur rrugtimin e tij n pajtim me at fat. Gjithashtu, ai kishte kuptuar se sduhej t kishte frik
nga Faraoni, por duhej t kishte besim n Zotin sepse Zoti sht me t, e sheh at dhe i ndihmon atij. Me
kt bindje, Musai dhe Haruni kishin shkuar te Faraoni dhe paria e tij e ngusht, t cilve Kurani iu
referohet si nj popull keqbrs:

M von pas tyre Ne drguam Musain dhe Harunin me Shenjat Tona te Faraoni dhe prijsit e
tij, por ata u solln me arroganc dhe qen njerz keqbrs (mosbesimtar, mkatar). (Kuran,
10:75)

Dialogu mes Musait dhe Faraonit rrfehet n Kuran. Nj vlersim i hollsishm i prgjigjeve q
Faraoni i dha Musait zbulon mnyrn e tij tejet t paarsyeshme dhe joracionale t t menduarit. Nga ajo
q ai tha ne kuptojm se n vend q t merrte parasysh fjalt e Musait ai krkonte rrug pr ta mposhtur
at dhe pr ta akuzuar. Pr kt qllim, Faraoni u prpoq q t bindte njerzit rreth tij ose t impononte
arsyen e tij t shtrembruar tek t tjert. Dialogu mes Musait dhe Faraonit ishte si vijon:

Faraoni tha: Kush sht pra Zoti juaj, o Musa?
Ai (Musai) tha: Zoti yn sht Ai i Cili i dha do gjje q krijoi formn dhe llojin e vet (me
krijim t prsosur) dhe pastaj e udhzoi drejt.
Ai (Faraoni) tha: Po pr brezat e par, thoni ather?
Ai (Musai) tha: Dija pr ta sht me Zotin tim n shkresn e duhur. Zoti im as nuk sht i
pavetdijshm dhe Ai as nuk harron.
Ai sht i Cili e ka br tokn pr ju si shtrat (t shtrir) dhe ka hapur n t pr ju rrug e
lidhje, ka zbritur edhe uj nga qielli me an t t cilit Ne kemi nxjerr lloj-lloj bimsie (secila n
llojin e vet). Hani ju dhe kullotni bagtin tuaj n t. Vrtet q ktu ka Shenja e prova pr njerzit
e brumosur me arsye. Prej saj (toks) Ne ju kemi krijuar dhe atje Ne do tju kthejm ju, dhe prej
saj Ne do tju nxjerrim prsri edhe njher tjetr. (Kuran, 20:49-55)

N vend se t vlersonte kt porosi me mendje t shndosh dhe ndrgjegje t pastr, Faraoni dhe
paria e tij e vlersuan duke u mbshtetur n mnyrn e tyre t zakonshme t t menduarit, t bazuar n
religjionin e t parve t tyre. Sipas besimeve t tyre t kota, Faraoni ishte hyjni, larg prej pranimit t
ides s ekzistencs s Zotit:

Por kur Musai ua solli atyre Shenjat Tona t Qarta, ata than: Kjo nuk sht asgj tjetr
vese magji e trilluar. Ne kurr skemi dgjuar pr di t till nga baballart ton t par.
(Kuran, 28:36)

Si bhet e qart n vargun e msiprm, populli i Faraonit mendonin se qllimi i Musait me
shpalljen e ekzistencs dhe njsis s Zotit, ishte pr t fituar fuqi n tok, duke shfuqizuar sistemin e
trashguar nga t part e tyre. Religjioni i vjetr i japte t drejt Faraonit dhe paris s tij pr prparsi t
qarta dhe ndryshimi i ktij religjioni nnkuptonte humbjen e fuqis s Faraonit dhe zhvendosjen e
autoritetit tek Musai. Prandaj, ata besuan se Musai thjesht kishte ardhur q t shtypte popullin, n t
njjtn mnyr si Faraoni. Kjo form e kufizuar e t kuptuarit t tyre m s miri shprehet n prgjigjen q
Musai dhe Haruni morn nga Faraoni dhe paria e tij:

Ata than: A ke ardhur te ne tna largosh nga ai besim t cilin i gjetm baballart ton ta
ndjekin dhe q ju t dy t mund t keni madhshti n tok? Ne nuk do tju besojm ju t dyve.
(Kuran, 10:78)

Megjithat, akuza e shprehur n fjalt A keni ardhur te ne pr t prfituar madhshti (pushtet) n
tok nga Faraoni dhe pasuesit e tij ishte thjesht nj tentim shpifjeje pa ndonj arsyetim t sinqert.
Qllimi i Musait ishte larg dshirs s tij pr t sunduar Egjiptin; ai vetm kishte krkuar nga Faraoni q
t lejonte fisin Izraelit t largohej nga Egjipti me t. Krkesa e Musait ishte lirimi i bijve t Izraelit, nj
kombi t robruar q ishin duke jetuar n kushte t mjerueshme:

Musai tha: O Faraon! Vrtet un jam i Drguar nga Zoti i gjith botrave, i detyruar t
them pr Allahun vetm t vrtetn e asgj tjetr. Padyshim q un kam ardhur tek ju nga Zoti juaj
me Shenj t Qart, kshtuq lre fisin e Israilit t largohet bashk me mua. (Kuran, 7:104-105)

Megjithat, Faraoni duke refuzuar krkesn e tij, provoj mnyra tjera t ndryshme kundr Musait.
Nj nga kto hile ishte shprdorimi emocional. Duke ia prkujtuar Musait se si ishte rritur n pallat, u
prpoq ta prkujtonte at pr besnikrin q ai ia kishte borxh atij dhe paris s tij. Pr m tepr, ai u
prpoq ta detyronte at duke ia prmendur burrin Egjiptian q ai kishte vrar paqllim. Reagimi i Musait
ndaj gjith ktij keqtrajtimi ishte nj reagim i veant pr nj besimtar t vrtet i cili pa kushte i
nnshtrohet fatit t tij dhe sht plotsisht i vetdijshm pr pasojat:

Ai (Faraoni) tha: A nuk t rritem ne ty n mesin ton si fmij dhe a nuk kalove shum vite
t jets tnde me ne? Prapseprap ti bre at q bre (krim duke vrar nj njeri) dhe ishe
mosmirnjohs.
Ai (Musai) tha: At e bra ather kur isha n padije (pr Zotin tim dhe Mesazhin e Tij),
kshtuq ika prej jush kur kisha frik nga ju, por Zoti im m dha mua gjykimin e drejt (urtsin,
pejgamberin) dhe m bri prej t Drguarve t Tij. (Kuran, 26:18-21)

Musai i shpjegoi Faraonit se rritja e tij n pallat nuk ishte nj mirsi por pasoj e shtypjes s tij t
egr:

Dhe kjo sht mirsi e kaluar me t ciln ti m qortove mua, ti q ke skllavruar fisin e
Israilit! (Kuran, 26:22)

Prkundr fardo ngurrimi q mund t kishte ndier m par, Musai ia prcolli porosin pa u
trembur dhe haptazi Faraonit dhe paris s tij sunduese, i vetdijshm se Zoti e kishte prkujtuar at pr
shoqrimin e Tij. Faraoni s pari pyeti Musain pr Zotin ton:

Faraoni tha: E far sht Zoti i gjith botrave?
Ai (Musai) tha: Zoti i qiejve dhe toks dhe i gjithkaje q ndodhet ndrmjet tyre, nse doni
t bindeni plotsisht.
Ai (Faraoni) u tha njerzve prreth tij: A nuk e dgjoni se far thot?
Ai (Musai) u tha: Zoti juaj dhe Zoti i t parve tuaj, i popujve t mparshm. (Kuran,
26:23-26)

N prgjigjen e tij, Musai ishte duke shpjeguar se religjioni i t parve t Faraonit ishte i
pavlefshm ngase edhe ata ishin gjithashtu mkatar. Allahu ishte Zot i atyre gjithashtu. Duke mos pasur
t thoshte n kt, Faraoni iu kthye shpifjeve dhe krcnimeve ndaj Musait:

Ai (Faraoni) tha: Vrtet q i Drguari q sht sjell tek ju sht i mendur.
Ai (Musai) u tha: Zoti i Lindjes dhe i Perndimit dhe i gjithkaje q ndodhet ndrmjet tyre,
ve sikur ta kuptonit (t mendonit).
Ai (Faraoni) i tha: Nse ti zgjedh zot tjetr prve meje, sigurisht q do t fus n burg.
(Kuran, 26:27-29)

Si shihet, shpjegimet e ngjeshura t Musait dhe shenjat e qarta e vun Faraonin n pozit t
vshtir, gj q e shtyri at t akuzonte Musain pr mendi. Brenga parsore e Faraonit ktu ishte q ti
kundrprgjigjej ndikimit t fuqishm q Musai po ushtronte n njerz. Mnyra e iltr dhe bindse e
fjalimit t Musait e xhindosi Faraonin. N fund ai iu krcnua Musait me burgim poqese do t vazhdonte
t mohonte hyjnin e tij. Ky veprim ishte thjesht nj shfaqje tjetr e karakterit t egr t Faraonit.
N kt pik, Musai deklaroi se kishte ardhur me shenja q dshmonin pejgamberin (profecin) e
tij dhe i demonstroi dy mrekullit q Zoti ia dhuroi:

Ai (Musai) i tha: Edhe sikur t sjell ndonj gj t qart dhe t pamohueshme?
Ai (Faraoni) tha: Sille pra at nse vrtet flet t drejtn.
Kshtu ai (Musai) hodhi shkopin, kur t shohsh, ai u shndrrua n nj gjarpr t vrtet.
Dhe nxori dorn e tij, kur t shohsh, ajo ishte plotsisht e bardh n sy t t gjith shikuesve.
(Kuran, 26:30-33)

Faraoni dhe paria e tij q po shihnin me syt e tyre dy mrekullit e mdha t Zotit t demonstruara
nga dora e Musait, menduan se ato mund t realizoheshin vetm me an t magjis. Pr tmos pranuar se
ishin magjepsur nga kto mrekulli, e bindn njri tjetrin t mendojn n kt mnyr:

Ai (Faraoni) u tha krerve rreth tij: Vrtet q ky sht nj magjistar tepr i ditur i cili
dshiron tju largoj nga toka juaj me magjin e tij. Ather far kshille jepni dhe far
urdhroni? (Kuran, 26:34-35)

Mendsia e ilustruar ktu sht tipike pr ata t cilt e mohojn t vrtetn. N shum rrfime q
rrfehen n Kuran, ekzistojn shembuj t shumt t njerzve t ngjashm dhe t prgjigjeve t tyre q
dshmojn nj prsiatje t mangt. Kjo gjendje mendore, e nnshtruar verbrisht n ndjekjen e besimit t
t parve t tyre dhe n mohimin e t vrtets prkundr shenjave t qarta, nuk ishte e veant vetm pr
Faraonin dhe parin e tij. Gjat historis, mohuesit gjithnj krkonin rrug t ngjashme shptimi. Bindjet
e nj personi mendjemadh rrfehen kshtu n Kuran:

Un do ti largoj nga Shenjat e Mia t gjith ata q do t sillen me kryelartsi dhe me
kundrshti n tok pa asnj t drejt. Por edhe sikur ata ti shohin t gjitha Shenjat, ata sdo ti
besojn ato. Edhe sikur ta shohin rrugn e udhzimit t drejt, ata prsri nuk do ta bjn pr vete
at (si udhe t tyre). Por nse ata shohin udhn e gabuar, kjo sht udha q ata do t
prqafojn(Kuran, 7:146)

Faraoni dhe paria e tij paraplqenin n mnyr t qart t ndjeknin udhn e mohimit dhe t keqes n
vend se t zgjidhnin t jen t udhzuar drejt. Prkundr ktyre mrekullive, ata vendosn q ti
kundrvihen Musait. Pr kt qllim, ata krkuan t ashtuquajturit kundrshtar t Musait, pr t cilin
besuan se ishte nj magjistar:

Ata than: Ndaloni at dhe vllaun e tij dhe drgoni lajmetar n gjith qytetet t sjellin
magjistart m t ditur. (Kuran, 7:111-112)

Faraoni pohonte se mrekullit e Musait ishin iluzione magjistari dhe besonte se mund t bheshin
nga magjistart e tij. Prandaj, planifikoi t mposhtte Musain pr t rifituar eprsine e tij. Ai mund t kishte
vrar Musain dhe Harunin. Megjithat, duke shpresuar pr nj fitore m madhshtore dhe m jetgjat, ai
pranoi kshilln e atyre rreth tij. Kjo i dukej e logjikshme atij. N t vrtet, ata megjithat ishin t dnuar
q t prjetonin nj disfat t plot nga Zoti. Pr m tepr, disfata e tyre pasoi ashtu sikur askush nuk e
priste.
T sigurt n fitoren e tyre prfundimtare, ata lejuan Musain t prcaktonte kohn dhe vendin pr
ballafaqim:

Ai (Faraoni) tha: A ke ardhur tna largosh ne nga toka jon me magjin tnde, o Musa?
Ather sigurisht q ne mund t sjellim t njjtn magji si e jotja. Na cakto nj takim mes nesh dhe
teje q as ne as ti tmos dshtojm ti prmbahemi n nj vend t hapur ku t dy palt do t ken
mundsi e rast t barabart (dhe ku shikuesit do t dshmojn garn).
Ai (Musai) tha: Takimi juaj sht dita e fests. Dhe njerzit do t duhej t mblidhen
paradite. (Kuran, 20:57-59)

Musai zgjodhi ditn e fests n mnyr q t gjith njerzit t mund tishin dshmitar t
ballafaqimit. Kjo ishte me t vrtet nj zgjidhje e menur; n kt mnyr, t gjith njerzit do t
dgjonin porosin e Musait dhe do t ishin dshmitar t disfats s Faraonit dhe t magjistarve t tij.
Faraoni pranoj kohn e caktuar:

Kshtu Faraoni u trhoq, thurri grackn e tij dhe pastaj u kthye prap.
Musai u tha atyre: T mjeret ju! Mos trilloni gnjeshtra kundr Zotit, q Ai tmos ju
shkatrroj plotsisht me ndshkimin e Tij. Dhe vrtet q trilluesit e gnjeshtrave do t dshtojn
sa ska m keq.
Pastaj ata e rrahn mir shtjen mes tyre pr at q duhej t bnin, por e mbajtn t fsheht
fjaln e tyre.
Ata than: Vrtet q kta t dy jan magjistar dhe dshirojn q tju dbojn nga toka
juaj me magji dhe t zhvlersojn mnyrn tuaj t shklqyer t jetess, kshtuq bashkrendoni
prbetimin tuaj dhe pastaj vihuni n rradh dhe do t jet vrtet triumfues ai q fiton eprsi kt
dit. (Kuran, 20:60- 64)


TITUJT E SUNDUESVE EGJIPTIAN N KURAN

Musai nuk ishte profeti i vetm q kishte jetuar n Egjiptin e lasht. Profeti J usuf gjithashtu kishte
jetuar n Egjipt shum koh para Musait.
N rrfimet pr Musain dhe J usufin n Kuran ndeshemi me nj element q vlen t prmendet.
Pr tju referuar sunduesit t Egjiptit n kohn e J usufit, fjala malik (Mbreti) prdoret n Kuran:

E mbreti (Malik) tha: Ma sjellni at (Jusufin) menjher q ta mbaj pran meje. Kur i foli
atij (Jusufit) i tha: Vrtet q kt dit ti qndron lart n radht tona dhe plotsisht i besuar.
(Kuran, 12:54)

N kohn e Musait, megjithat, sunduesit t Egjiptit i referohet me emrin Faraon:

Vrtet q Ne i dham Musait m par nnt Shenja t qarta. Pyetni ather Bijt e Izraelit
kur ai shkoi tek ata dhe Faraoni i tha: O Musa! M duket se ti me t vrtet je i magjepsur.
(Kuran, 17:101)

T dhnat historike t disponueshme tani japin shpjegime pr emrtimet e ndryshme t prdorura
pr t emruar kta dy sundues t Egjiptit. N Egjiptin e lasht, emrimi Faraon fillimisht i referohej
pallatit mbretror. Gjat sundimit t mbretrive t lashta, sunduesit nuk kishin nj titull t till. Emri
Faraon filloi t prdorej si nj sinonim pr mbretin Egjiptian nn Mbretrin e Re (duke filluar me
dinastin e 18t, 1539-1292 p.e.r.), dhe q nga dinastia e 22-t prdorej si nj epitet i respektit.1
Prap ktu, edhe njher dshmohen cilsit e mrekullueshme t Kuranit. Pasiq Profeti J usuf
jetoi shum koh para Mbretris s Re, Kurani i referohet mbretit Egjiptian q ishte bashkkohs i
J usufit me emrin malik e jo me emrin faraon. N ann tjetr, Musai jetoi n kohn e Mbretris s Re
dhe prandaj, sunduesit t Egjiptit q ishte bashkkohs i Musait i referohet n Kuran me emrin faraon.
N mnyr t qart, nj dallim i till nnkupton nj njohje t historis s Egjiptit t lasht.
Megjithat, si u prmend m heret, historia e Egjiptit t Vjetr u harrua plotsisht n shekullin e 4t,
pasiq shkrimi me hieroglife nuk u deshifrua gjer n shekullin e 19t. Prandaj, gjat periudhs kohore n
t ciln u shpall Kurani, nuk ishte e disponueshme nj njohuri e thell e historis s Egjiptit. Ky fakt
sht edhe nj pjes tjetr e dshmis, n mesin e dshmive t panumrta, q vrtetojn faktin se Kurani
sht Fjala e Zotit.
LUFTA E MUSAIT (AS) KUNDR MAGJISTARVE

Magjistart erdhn tek Faraoni nga t gjitha ant e Egjiptit pr t shfaqur magjin e tyre kundr
Musait. Faraoni ishte i sigurt pr fitoren e tij prfundimtare. Me nj ballafaqim t suksesshm, do t
sigurohej autoriteti i Faraonit dhe paris s tij. N ann tjetr, magjistart ishin kurreshtar t dinin
shprblimin q do t merrnin pr disfatn q do ti shkaktonin Musait:

(Ata than) T sjellin para teje t gjith magjistart m t ditur.
Dhe kshtu erdhn magjistart te Faraoni dhe pyetn: A do t ket pr ne nj shprblim t
mir nse dalim fitimtar?
Ai (Faraoni) ju tha: Po, dhe pr m tepr, ju do t jeni pas ksaj m t afrmit tek un.
(Kuran, 7:112-114)

Faraoni po e shfrytzonte rastin q t konsolidonte autoritetin e tij, gjersa magjistart menduan se
duke qen t nderuar me t qenit t afrt me Faraonin, do t kishin prfitime t caktuara. Magjistart m
t ditur t Egjiptit u solln kundr Musait dhe Harunit. Nga Musai u krkua q t vendoste se kush do t
fillonte i pari:

Ata than: O Musa! A do t hedhsh ti i pari apo t jemi ne t part q do t hedhim?
Ai (Musai) tha: Jo, hidhni ju m par!
Dhe befas, litart dhe shkopinjt e tyre, prej magjis s tyre, iu dukn atij sikur
rrshqitnin me shpejtsi. (Kuran, 20:65-66)

Kur magjistart shfaqn magjin e tyre, dukej se litart dhe shkopinjt e tyre rrshqitnin. Si merret
vesh nga ky varg, t gjith ishin t mashtruar duke par litart dhe shkopinjt sikur lviznin vetvetiu.
Nj gj meriton vmendje ktu: n vargun e msiprm, ndeshim shprehjen iu dukn sikur
rrshqitnin me shpejtsi. Ky formulim tregon se ato n t vrtet nuk lviznin, por kshtu i parafytyrohej
publikut. N nj varg tjetr, natyra iluzore e ksaj ngjarje shpjegohet n kt mnyr:

Ai (Musai) ju tha: Hidhni ju t part. Kshtu kur ata hodhn (magjin e tyre), ata i
magjepsn syt e tyre duke u futur tmerrin atyre. Ata vrtet paraqitn nj magji marramendse.
(Kuran, 7:116)

Me iluzionet e tyre, magjistart e Faraonit prfituan publikun. Ata ngritn pushtetin e tij me magjit
q i shfaqn, gj q ata e bn kinse me fuqin e Faraonit. Faraoni, nga ana e tij, ju ofroj prfitime
financiare. Shkurtimisht, marrdhnia e tyre ishte e dobishme pr t dyja ant.
N prballjen e tyre me Musain, magjistart ishin plotsisht t vetdijshm se Faraoni nuk
posedonte kurrfar fuqie hyjnore. Megjithat, vetm nga dshira q t jen pran pr ti gzuar
prfitimet q do t delnin nga kjo, ata hudhn shkopinjt e tyre. Kshtu vepruan shum t sigurt pr
eprsin e tyre mbi Musain, gj q edhe e shprehn:
Kshtu ata hodhn litart dhe shkopinjt e tyre dhe than: Me fuqin e Faraonit, vrtet q
ne do t jemi fitimtar. (Kuran, 26:44)

Edhepse mashtruese, shfaqja e magjistarve impresionoi masn. Si shkruan n Kuran, njerzit u
tmerruan. Musai u impresionua gjithashtu; iu fut tmerri n zemr pasiq litart dhe shkopinjt e
magjistarve iu dukn edhe atij sikur rrshqitnin me shpejtsi. Megjithat, Zoti prkujtoi Musain q tmos
friksohej:
Musai prjetoi nj ndjenj frike n vetvete. Ne i tham: Mos u frikso! Sigurisht q ti do t
kesh eprsi. Hidhe at q ke n dorn tnde t djatht! Ai do t prpij t brat e tyre. Ajo q ata
kan br sht vese nj mashtrim magjistari dhe magjistari sdo t jet kurr fitimtar, sado aftsi
q mund t arrij.
I nxitur nga ku prkujtim i Zotit, Musai menjher iu drejtua magjistarve duke ju thn se
shfaqja e tyre ishte nj magji e kulluar q do t zhvlersohej me vullnetin e Zotit:

Kur ata shfaqn magjin e tyre, Musai u tha: Ajo q ju keni sjell sht magji. Allahu
padyshim do ta asgjsoj at (do ta zhvlersoj). Vrtet q Allahu nuk e drejton punn e t
korruptuarve (keqbrsve). (Kuran, 10:81)

Pastaj Musai hodhi shkopin e tij. Prfundimi i ksaj ishte i tmerrshm pr magjistart. Shkopi I
Musait prpiu magjin e magjistarve t Faraonit:

Dhe Ne e frymzuam Musain (duke i thn): Hidhe ti shkopin tnd. Dhe t shohsh! Ai i
prpiu menjher gjith magjit mashtruese q ata trilluan. Kshtu e vrteta doli n shesh dhe
gjithka q ata punuan u asgjsua plotsisht. N kt mnyr ata u thyen atje dhe u kthyen t
turpruar (e tepr t poshtruar). (Kuran, 7:117-119)

Ndryshe nga mashtrimet iluzore t magjistarve, Musai bri nj mrekulli t vrtet me shkopin e tij.
Magjistart kishin thurur komplot kundr Musait. Megjithat, Allahu, thursi m i mir i komploteve,
ndihmoi Musain me nj plan q plotsisht zhvlersoj mashtrimet e tyre. Kshtu, komplotet e magjistarve
vese punuan n dm t tyre. I pajisur me fuqi t mbinatyrshme nga Zoti, shkopi bri nj mrekulli t
vrtet.
Si rrjedhoj, ndryshe nga se sht pritur, Musai mposhti magjistart. Kshtu, t gjith ishin
dshmitar se premtimi i Zotit ishte i vrtet. Zoti nuk e la Musain vetm dhe me an t ksaj mrekullie, e
bri at fitimtar mbi nj prej sistemeve m t fuqishme t kohs s tij.


MAGJISTART PRQAFOJN BESIMIN

Rezultati i ballafaqimit ishte krejtsisht i papritur pr Faraonin, pr magjistart si edhe pr
shikuesit. Magjistart q ishin aq t sigurt dhe kryelart pr superioritetin e tyre, ishin mundur. Pr m
tepr, kjo humbje e plot ndodhi mu para syve t popullit t Egjiptit. Efekti i humbjes ishte madje edhe
m i madh pr magjistart. Shfaqja e tyre, e cila ishte thjesht nj iluzion, ata e dinin shum mir q
sishte e vrtet. Ata kishin sajuar mashtrime pr t mashtruar njerzit pr t besuar se sistemi i tyre dhe
si rrjedhoj sistemi i Faraonit kishte fuqi hyjnore. Megjithat, mrekullit e Musait paraqitnin dika
tjeter. Ata kuptuan se shkathtsia e tij nuk ishte as iluzion, e as nj dredhi magjistari. Shkopi i Musait n
fakt kishte glltitur dredhit e tyre. Magjistart, prandaj kuptuan se kjo ishte nj mrekulli e vrtet dhe
shenj e ekzistencs s Zotit, dhe nj dshmi e prkrahjes s Musait nga Zoti. Pr kt arsye ata prqafuan
besimin:

Dhe magjistart ran n sexhde. Ata than: Ne besojm n Zotin e Gjithsis (Aleminit),
Zotin e Musait dhe t Harunit. (Kuran, 7:120-122)

N at moment, i tr sistemi u prmbys. Faraoni, i cili e sfidoi Musain botrisht, duke qen tepr i
sigurt se do t fitonte, n fakt psoi disfat dhe magjistart e tij n fund besuan Musain. Faraoni nuk mund
t pranonte vendimin e magjistarve. Sipas arsyes s tij t oroditur, ai ishte i vetmi pronar i toks
madje edhe i njerzve dhe mendonte se kishte t drejtn q ti lejonte apo ndalonte njerzit q t
ktheheshin n nj besim tjetr:

Faraoni u tha: Ju i keni besuar atij (Musait) para se tju jap un leje? Vrtet ky sht nj
komplot t cilin ju e keni kurdisur n qytet q t nxirrni banort e tij prej andej. (Kuran, 7:123)

I mashtruar nga t menduarit e tij t shtrembruar, Faraoni u prpoq q t gjente rrugdalje nga kjo
situat.
Nj mrekulli e qart sapo kishte ndodhur dhe pasiq u pasua nga nj disfat e turpshme, magjistart
filluan t besojn n Zotin e Musait. Ajo q do t duhej t pritej nga Faraoni pastaj ishte q t pranonte
botrisht ndodhin e nj mrekullie dhe t pranonte q t udhzohej drejt. Megjithat, ai bri t kundrtn
duke i ofruar vetes interpretime t rrejshme, duke fabrikuar skenare q edhe ai vet e dinte se ishin t
imagjinuara. Kshtu, ai e bindi vetveten se Musai dhe magjistart kishin br konspiracion pr t marr
pushtetin mbi Egjipt. Pr m tepr, ai pandehu se ishte Musai ai q ua kishte msuar magjin atyre:

Ai (Musai) sht prijs i juaj, i cili ua msoi juve magjin (Kuran, 20:71)

J a se si Faraoni dshmoi pr shenjat dhe mrekullit e pakundrshtueshme t Zotit, por kundrshtoi
dhe mohoi t vrtetn. N t vrtet, sjellja e tij ishte tipike pr t gjith ata q e mohojn t vrtetn. Kta
njerz, t vendosur t mos besojn, i prmbahen ksaj pa marr parasysh sa t pakundrshtueshme jan
shenjat q ju paraqiten atyre. Ata i japen fardo forme t mashtrimit pr t prligjur mohimin e tyre. N
seciln shoqri dhe n seciln koh, do t gjejm mosbesimtar t panumrt t infektuar me kryenesi t
palkundur si ajo e Faraonit, q kishin mohuar ekzistencn, njsin dhe drejtsin e religjionit t Zotit.
Sidoqoft, Faraoni ishte i vetdijshm se kryenesia e tij nuk do ta shptonte at. Humbja e
magjistarve t tij dhe pranimi i besimit n Zotin nga ana e tyre e lkundi autoritetin e tij n nj mas t
madhe. N nj mnyr apo tjetr, atij iu desht t gjente rrugdalje nga kjo situat dhe t rivendoste
pushtetin e tij. Pr kt qllim ai iu dha dhuns, duke iu krcnuar magjistarve besimtar me tortur dhe
vdekje. Megjithat, tashm t vetdijshm pr t vrtetn e porosis s Zotit, magjistart iu nnshtruan
Zotit me bindje. N disa vargje t Kuranit, msojm pr shprehjen e vendosmris s magjistarve n
besimin e tyre:

Un do tua pres duart dhe kmbt tuaja t kmbyera (dorn e djatht dhe kmbn e
majt ose e kundrta) dhe do tju kryqzoj n trungjet e hurmave dhe vrtet q do ta kuptoni se
cili prej nesh (un apo Allahu) mund t jap ndshkim m t ashpr e m t gjat.
Ata i than: Ne nuk t prfillim e nuk t vlersojm ty prmbi Shenjat e Qarta q na kan ardhur
dhe prmbi At (Allahun) i Cili na krijoi ne. Kshtu pra, vendos e urdhro far t duash, pasi ti
mund t vendossh vetm prsa i takon jets s ksaj bote! (Kuran, 20:71-72)

Ata i than: Me t vrtet q ne po kthehemi te Zoti yn. Ndrsa ti hakmerresh mbi ne
vetm pse ne besuam n Shenjat e Zotit ton, kur kto mbrritn tek ne. Zoti yn! Na dhuro durim
dhe na bn t vdesim si Musliman! (Kuran, 7:125-126)

Ata (magjistart) than: Asnj dm! Sigurisht q te Zoti yn do t kthehemi. Shpresojm se
Zoti yn do t na i fal mkatet tona, pasi ne jemi t part e besimtarve. (Kuran, 26:50-51)

Si shpjegohet n vargjet e msiprme, kta njerz besimtar nuk u dorzuan para krcnimeve t
Faraonit, as nuk iu nnshtruan, sepse ata e kuptuan se nse do t vriteshin, ata do ti ktheheshin Zotit, i cili
sht Krijuesi i do gjje. Gjat gjith kohs, ata shpresonin shum se Zoti do ti falte ata pr lshimin e
tyre n mohim para se t pranonin besimin dhe qndrimin e tyre armiqsor q kishin pasur ndaj fes.
Sepse Zoti sht Gjithnj Fals i Madh dhe i Gjithmshirshm.
Q nga ai moment, sundimi i Faraonit mbi njerzit u b gjithnj e m i dhunshm. Ai krkonte t
drejtonte njerzit me an t fuqis q posedonte. Pr shkak t shtypjes q ai bri, askush prve nj grupi
t vogl t t rinjve nga populli i Musait, nuk ndoqi Musain. Vetm ky numr i vogl i t rinjve tregoi
guxim dhe sinqeritet pr t ndjekur shembullin e magjistarve. Shumica, n ann tjetr, nuk e vlersoi
fuqin e Zotit t Plotfuqishm dhe duke mos iu friksuar Atij, nuk pranuan besimin. Kjo rrfehet n
Kuran si vijon:

Por askush nuk e besoi Musain prve pasardhsve t popullit t vet duke pasur frik se
Faraoni dhe paria e tij do ti persekutonin dhe vrtet Faraoni ishte tiran arrogant n tok, ai me t
vrtet ishte prej atyre q tejkalojn do kufi. (Kuran, 10:83)

Njra prej atyre q i besuan Musait ishte gruaja e Faraonit. Kjo grua bujare, q para ksaj kishte
ndar aq shum t mira t ksaj bote me Faraonin, jo vetm q muar guximin t braktis gjith kt pasuri,
por gjithashtu ta bnte veten objekt t dhuns s Faraonit. Zgjedhja e saj shte shenj e qart e nj besimi
t thell dhe t sinqert. Me t vrtet, s bashku me Merjemen (Marien) (as), Kurani prmend gruan e
Faraonit si nj grua besimtare sjellja e s cils ishte shembullore:

Dhe Allahu sjell nj shembull pr ata q besojn: bashkshorten e Faraonit kur ajo tha:
Zoti im, m ndrto mua tek Ti nj shtpi n Parajs (Xhennet) dhe m shpto mua nga Faraoni
dhe puna e tij dhe m shpto mua nga njerzit keqbrs. (Kuran, 66:11)

Prkushtimi i sinqert i gruas s Faraonit ndaj Zotit shte nj shembull i shklqyer pr t gjith
Muslimant. Kjo besimtare e vrtet braktisi pasurin e ksaj bote duke pranuar se jeta e vrtet ishte ajo
e prjetshmja. Ajo paraplqeu t mirat e jets s prjetshme mbi t mirat e ksaj jete t shkurtr edhepse
jet verbrisht mashtruese. Ajo iu lut Zotit vetm pr nj shtpi n Parajs (Xhennet). Padyshim se nj
lutje e till e sinqert, e prmbushur me nj prkushtim shpirtror ndaj jets s prjetshme, sht nj
shembull i mir pr ata q besojn.

Ata q besojn dhe bjn vepra t mira, do t jen n kopshtet e bukura t Xhennetit.
(Kuran, 42:22)


NJ NJERI BESIMTAR DHE PALLATI

Pavarsisht nga ngjarjet e mbinatyrshme dhe mrekullit q prjetuan, Faraoni dhe paria e tij iu
kundrvun Musait. Ata insistuan n mohimin e s vrtets, pr shkak t arrogancs dhe kryenesis s
tyre dhe shkuan aq larg sa t pohonin se Musai ishte magjistar i cili shfaqi nj magji. Pr m tepr, ata
sajuan plane t reja q Musai dhe pasuesit e tij tiu nnshtroheshin torturave edhe m t vrazhda dhe
shtypjes:

Dhe padyshim q Ne drguam Musain me Shenjat Tona dhe me autoritet t qart te Faraoni,
Hamani dhe Karuni, por ata e quajtn dhe i than: Magjistar gnjeshtar! Pastaj, kur ai u solli
atyre t vrtetn nga Ne, than: Vrisni bijt e atyre q besojn me t dhe lini gjall grat e tyre,
por prbetimet e mosbesimtarve sjan vese t kota e n humbje! Faraoni tha: M lini mua ta
vras Musain dhe le t thrras Zotin e tij (tm ndaloj)! Kam frik se ai do tju ndrroj juve fen
tuaj ose se ai mund t bj q t prhapet n tok e keqja dhe ligsit! Musai tha: Padyshim q un
jam mbshttur tek Zoti im dhe tek Zoti juaj q t m mbroj nga do kryene q nuk beson n
Dits e Llogaris! (Kuran, 40:23-27)

Faraoni kishte pr qllim t vriste Musain. Ai ishte i prkushtuar t parandalonte vendosjen e nj
rendi t ri n tokn e Egjiptit q do t pengonte pasurimin e tij t mtejshm. Poqese Musai do t arrinte
m shum pushtet, Faraoni sdo t ishte n gjendje t sundonte popullin e Egjiptit ashtu si dshironte ai.
Pr kt arsye ai u prpoq t arsyetonte vrasjen e Musait duke sugjeruar se qllimet e Musait ishin
jashtzakonisht t liga. Megjithat, aty u paraqit nj njeri nga familja e Faraonit, i cili prkrahu Musain
dhe kundrshtoi mizorit e Faraonit:

Dhe nj njeri besimtar nga familja e Faraonit, i cili e fshihte besimin e tij, tha: A do t vrisni
nj njeri sepse thot: Zoti im sht Allahu dhe tashm ju ka ardhur me shenja e tregues t qart
nga Zoti juaj? Edhe nse ai sht gnjeshtar, mbi t do t jet gjynahi i gnjeshtrs s tij; por nse
po e thot t vrtetn, ather mbi ju do t bjer nga ai dnim t cilin ai ju premton. Vrtet q
Allahu nuk e udhzon at q sht gnjeshtar i shfrenuar e i paprmirsueshm! O njerzit e mi! I
juaji sht mbretrimi kt dit, ju jeni m t lartt n tok. Por kush do t na shptoj ne nga
Ndshkimi i Allahut nse bie mbi ne?
Faraoni u tha: Un ju tregoj juve vetm at q un e shoh t drejt dhe un ju udhzoj
vetm n rrugn e qeverisjes s drejt! Dhe ai q besoi tha: O njerzit e mi! Me t vrtet q kam
frik pr ju nj prfundim si ajo dita e shkatrrimit t popujve t shumt (n koht e para)! Si fati
i popullit t Nuhut, dhe Aadit, dhe Themudit edhe i atyre q erdhn pas tyre. Dhe Allahu nuk
dshiron asnj padrejtsi pr robrit e Tij. O njerzit e mi! Me t vrtet q kam frik pr ju Ditn
n t ciln do t jet thirrja e prbashkt (midis banorve t Xhehenemit dhe banorve t
Xhennetit). Nj Dit kur do t ktheni shpinn dhe do tia mbathni duke mos pasur asnj mbrojts
prej Allahut. Dhe cilindo q e humb Allahu, pr t nuk ka udhzues. Dhe me t vrtet q juve ju
erdhi Jusufi n kohn e shkuar me tregues t qart por ju nuk pushuat s dyshuari n at q ai ua
solli, derisa kur ai vdiq, ju that: Asnj t drguar nuk do t oj Allahu pas tij. Kshtu pra
Allahu i humbet rrugn atij i cili sht i shfrenuar dhe mosbesues (q dyshon n Njsin e Allahut).
Ata q kundrshtojn Shenjat e Allahut pa u ardhur atyre asnj dije e prov, kjo sht mjaft e
urryer dhe e neveritur tek Allahu dhe pr ata q besojn. Ksisoj pra, Allahu vulos zemrn e do
tirani kryelart (kshtuq ata nuk mund ta drejtojn veten n Udhn e Drejt). (Kuran, 40:28-35)

Paralajmrimi q iu b nga ky njeri besimtar i pallatit nuk pat ndonj ndikim tek Faraoni, zemra e
t cilit ishte mbushur prplot arroganc dhe ishte e verbruar nga mohimi. Pr ti paraqitur fjalt e tij si t
kota, ai u prpoq q t tallej me kt Musliman i cili ia kishte trhekur vrejtjen atij dhe gjith popullit t
Egjiptit. Faraoni iu drejtua ndihmsit t tij Hamanit me ironi, duke i krkuar atij q t ndrtonte nj kull:

E Faraoni tha: O Haman! Ndrto pr mua nj kull q t mund t arrij rrugt, rrugt e
qiejve dhe t mund t shoh Zotin e Musait, por un me t vrtet e quaj at gnjeshtar. Kshtu
pra, n syt e Faraonit u b joshse dhe si e drejt e liga e punve t tij dhe ai qe i ndaluar nga Udha
e Drejt. Dhe qllimi dhe betimi i Faraonit nuk oi vese n humbje e shkatrrim. (Kuran, 40:36-
37)

Faraonit kishte pr qllim q t rimerrte kontrollin thjesht duke u tallur. Ai nuk e kishte kuptuar
rndsin e porosis, domethn, ekzistencn dhe njsin e Zotit, q iu prcoll nga Musai. Faraoni
mendonte se Musai po sugjeronte se Zoti ishte lart n qiell dhe mendonte se asgj nuk mund t shihej prej
atje me t hipur atje. Duke u bazuar n kt kusht (premis) ai mbshteti mohimin e asaj q Musai i
prcolli.
Duke e kuptuar mnyrn e t menduarit t gabueshm t Faraonit, besimtari nga familja e
Faraonit, i cili e kishte mbajtur t fsheht besimin e tij, filloi q tia shpjegoj ekzistencn e Zotit dhe t
jets s prjetshme Faraonit dhe njerzve t tij. Ai i paralajmroi ata pr mundimet/vuajtjet e pafund. Ai i
thirri ata n rrugn e drejt dhe iu lut atyre q ta ndjekin at:

Njeriu q besoi tha: O njerzit e mi! M ndiqni mua, un do tju udhzoj n rrugn e
drejtimit t drejt! O njerzit e mi! Nuk ka dyshim se kjo jet e ksaj bote nuk sht vese nj
knaqsi e shpejt dhe e prkohshme, dhe sigurisht se Jeta e Fundit, ajo sht banesa q do t
mbetet prgjithmon. Kushdo q bn nj vepr t keqe, nuk do t shprblehet vese me nj t till si
ajo dhe kushdo q bn vepr t mire e t drejt, qoft burr apo grua duke qen besimtar i vrtet,
t tillt do t hyjn n Xhennet n t cilin do tu shrbehet me t gjitha t mirat pa mas e pa kufi. O
njerzit e mi! Si sht kjo? Un ju ftoj n shptim, ndrsa ju m ftoni n Zjarr! Ju m ftoni t
mohoj Allahun dhe t bashkoj me T t tjer n adhurim prkrah Tij, gj pr t ciln un nuk kam
asnj dije. Dhe un ju ftoj tek i Gjithfuqishmi, gjithnj Fals i Madh. Nuk ka dyshim se ju m ftoni
mua t adhuroj nj i cili smund ti prgjigjet lutjes sime n kt bot apo n Jetn e Fundit. Dhe
kthimi yn do t jet tek Allahu dhe padyshim se t larguarit prej rrugs s drejt, ata do t jen
banor t Zjarrit. Dhe ju do ta kujtoni far po ju them. Dhe shtjen time un ia l Allahut.
Vrtet q Allahu sht gjithvzhgues i robrve t Tij!
Kshtu Allahu e shptoi at (besimtarin) nga poshtrsit q ata i kurdisn (kundr tij), ndrsa
njerzit e Faraonit i rrethoi ndshkimi m i keq. (40:38-45)

Faraoni dhe shoqruesit e tij nuk ua vun veshin ktyre paralajmrimeve t ktij besimtari t
prkushtuar i cili ishte nga mesi i tyre. Sidoqoft, nj dnim i madh i priste ata si shpagim pr mohimin
dhe arrogancn e tyre.


EMRI HAMAN N KURAN PRMENDET GJITHASHTU
N MBISHKRIMET E LASHTA EGJIPTIANE

Nj pjes e t dhnave q jap Kurani pr Egjiptin e lasht zbulon shum fakte historike q nuk u
zbuluan deri von. Kto t dhna gjithashtu tregojn se do fjal n Kuran sht prdorur n
pajtueshmri me arsyen hyjnore.
Hamani sht nj person tjetr, emri i t cilit prmendet n Kuran prkrah Faraonit. N gjasht
vargje t veanta, Hamani prmendet si njri nga njerzit m t afrt t Faraonit.
Mirpo uditrisht, ne kurr nuk takojm emrin e Hamanit n pjesn e Tevratit n t ciln bhet
fjal pr jetn e Musait. Megjithat, Hamani prmendet n kapitujt e fundit t Bibls, si kshilltari i nj
mbreti Babilonas, i cili kishte jetuar prafrsisht 1100 vjet pas Faraonit dhe i cili njihej si nj njeri q
kishte qen shum mizor ndaj ifutve.
Disa jo-Musliman, t cilt pohojn se Kurani sht njfar riprpilimi i Bibls nga ana e Profetit
Muhamed (saas) dhe pretendojn q Profeti t ket kopjuar gabimisht nj pjes t materialit nga Bibla n
Kuran.
Megjithat, ky pohim sht vrtetuar t jet i pabaz duke iu falnderuar deshifrimit t alfabetit t
hieroglifeve Egjiptiane prafrsisht 200 vjet m par. Prmes ksaj t arriture, emri i Hamanit sht
gjetur n mbishkrimet e lashta Egjiptiane. Deri n at koh, shkrimet dhe dorshkrimet n hieroglifet e
lashta Egjiptiane kishin mbetur t palexuara. Gjuha e hieroglifeve t lashta Egjiptiane kishte mbetur n
prdorim pr shum shekuj, por me prhapjen e Krishtrimit dhe me ndikimin e tij prfundimtar n
shekullin e 2-t dhe t 3-t t ers s re, solli fundin e njohjes s saj. Shembulli i fundit i shkrimit
hieroglifik i njohur pr ne sht nj dorshkrim i vitit 394 t ers s re. Pas ksaj date, gjuha e
hieroglifeve u b nj gjuh e vdekur, duke mos ln pas askend q mund ta fliste at deri n shekullin e
19-t. 2
Fshehtsia e hieroglifeve t lashta Egjiptiane u zgjodh vetm n vitin 1799, me zbulimin e Gurit t
Rosets (Rosetta Stone) q datonte nga viti 196 para ers s re. Prdorimi i tri gjuhve t ndryshme e bri
kt gur t deshifrueshm: gjuha e hieroglifeve, gjuha popullore (nj form e thjeshtsuar e gjuhs s
hieroglifeve q prdorej nga shtresa e njerzve t rndomt t shkolluar) dhe greqishtja. Shkrimet e lashta
Egjiptiane u zbrthyen kryesisht me ndihmn e shkrimit Grek. Prkthimi (transkriptimi) u kompletua nga
nj Francez, J ean-Franois Champollion, dhe nj gjuh e vdekur si edhe historia e bartur prej saj,
prfundimisht u ndriua. Pra, qytetrimi i lasht Egjiptian, q prfaqsonte nj religjion dhe jet shoqrore
krejtsisht tjetr, u ringjall. 3
Duke iu falnderuar zbrthimit t shkrimit t hieroglifeve, ne gjithashtu arritm deri te nj e dhn
thelbsore q ka t bj me temn ton: emri i Hamanit me t vrtet ishte prmendur n tekstet
Egjiptiane. Ky emr ishte skalitur n nj monument q sot sht i eksponuar n Hof Muzeun e Viens.
Mbishkrimi gjithashtu thekson afrsin e Hamanit me Faraonin. 4
N Fjalorin e Emrave Personal t Mbretris s Re, nj fjalor i mbshtetur n t dhnat e
grumbulluara nga prmbledhja e plot e dorshkrimeve, Hamani prmendet si udhheqsi I puntorve
n minierat e gurit. 5
Ndryshe nga pohimet e kundrshtarve t tij, Hamani ishte nj person q kishte jetuar n Egjipt n
kohn e Musait, sikurse shkruan n Kuran. Prap, sikurse prmendet n Kuran, ai ishte nj njeri i afrt
me Faraonin q ishte prgjegjs pr projektet ndrtimore. N mnyr t ngjashme, vargu q rrfen se si
Faraoni kishte krkuar nga Hamani q ti ndrtonte nj kull sht gjithashtu n pajtueshmri me
dshmin e ktij zbulimi arkeologjik:
Faraoni tha: O pari! Un nuk di se ju keni ndonj ilah (zot) tjetr ve meje. Ndiz pra nj zjarr, o
Haman, t pjekim tulla dhe m ngri (ndrto) mua nj kull t lart (pallat madhshtor) q ta shoh (apo t
krkoj pr) Zotin e Musait, dhe n t vrtet mendoj se ai sht prej gnjeshtarve. (Kuran 28:38)
N prfundim, ekzistenca e emrit t Hamanit n dorshkrimet e lashta Egjiptiane jo vetm q i bri
kto pohime t sajuara krejtsisht t pabaza, por gjithashtu prforcoi faktin se Kurani sht fjala e
pagabueshme e Zotit. Kurani na zbulon n mnyr t mrekullueshme nj t dhn historike q
prndryshe do t ishte e pamundur t arrihet apo t zgjidhet n kohn e Profetit.

MOSMIRNJOHJA E T BIJVE T IZRAELIT

Pas ballafaqimit t tij me magjistart, Musai qndroi n Egjipt pr nj koh t gjat q u dallua nga
nj shtypje m e ashpr e ushtruar nga Faraoni ndaj Musait dhe t bijve t Izraelit. N njrn an, Musai
u ballafaqua me Faraonin dhe shtypjen e tij, ndrsa n ann tjetr, ai i ftoi t bijt e Izraelit q t jen t
palkundur. Disa nga t bijt e Izraelit e kritikuan Musain pa treguar kurrfar respekti ndaj tij, duke thn
se prezenca e tij nuk e kishte zbutur shtypjen t cils ata i ishin nnshtruar:

Musai i tha popullit t tij: Krkoni mbshtetje tek Allahu dhe jeni t duruar. Vrtet q toka
sht e Allahut. Ai ia l n trashgim at kujtdo q Ai dshiron prej robrve t Tij dhe fundi i
shklqyer sht pr t prkushtuarit ndaj Allahut, pr ata q i friksohen Allahut.
Ata i than: Ne (Bijt e Izraelit) kemi hequr shum para se t vije ti edhe prej se ke ardhur ti n
mesin ton. Ai (Musai) u tha: Mbase kjo sht se Zoti juaj do ta shkatrroj armikun tuaj
(Faraonin), duke ju br ju trashgues n tok e tju shoh si do t veproni. (Kuran, 7:128-129)

Mosrespekti i t bijve t Izraelit ndaj Musait sht tregues i dobsis s tyre shpirtrore. Zoti
kishte drguar nj profet i cili pr ti shptuar nga mizoria e Faraonit krkoi nga ata q t jen t
palkundur. Pr shkak t dobsis s besimit t tyre dhe t mungess s plot t urtsis, ata nuk ishin n
gjendje t tregohen t prmbajtur. N vend t ksaj, me mosmirnjohje, ata filluan q t ankohen dhe ti
shryhen Musait. Megjithat, pa marr parasysh se far i ndodh, nj besimtar i vrtet i sht falnderues
Zotit dhe vetveten ia nnshtron do gjje q Zoti t ket paracaktuar pr t. N koh t vshtira, t
vuajtjes, t uris ose madje t shtypjes apo torturs, nj Musliman duhet gjithmon t jet n nj gjendje
t till t nnshtrimit shpirtror. Kjo gjendje shpirtrore ishte shpjeguar nga i Drguari i Zotit, Profeti
Muhamed (saas) me kto fjal Lavdia i qoft Allahut i Cili krijoi gjithka ashtu si duhet, i Cili nuk
nxiton asgj q Ai prcakton dhe vendos. Allahu sht i mjaftueshm pr mua. (Ibn Majah) Vetm nj
nnshtrim dhe prkushtim i till n Zotin mund ti shndrroj vshtirsit n t mira t mdha shpirtrore.
Me shembullin e Musait, Zoti na tregon se shumica e t bijve t Izraelit nuk kishte nj vetdije t
ktill. Si do t bhet e qart n vazhdim, ankesat e t bijve t Izraelit, si u prshkrua m lart, m von
do t shndrroheshin n mosmirnjohje dhe prfundimisht n kryengritje kundr Zotit. Zoti na bn me
dije pr kto ngjarje nga t cilat mund t nxjerrim msime. Po sikur n rastin e mohimit t Faraonit, ashtu
edhe n besimin e dobt dhe zemrat e smura t bijve t Izraelit ka msim pr ne.

Dhe Ai (Allahu) ju dha gjithka q krkuat prej Tij dhe po t prpiqeni ti numroni mirsit
e Allahut, ju kurr nuk do t ishit n gjendje ti numroni ato. Me t vrtet q njeriu sht
plotsisht i dhn pas padrejtsis dhe mosmirnjohjes. (Kuran, 14:34)

PERIUDHA E KATASTROFAVE
dhe
MARRZIA E FARAONIT

Zoti drgoi fatkeqsi t ndryshme mbi Faraonin dhe vartsit e tij njrn pas tjetrs, nj popull
kmbnguls n mohim. S pari, filloi nj periudh e thatsis s jashtzakonshme n Egjipt. Uji ishte
jashtzakonisht qensor pr Egjiptiant dhe thatsia e krcnonte n mnyr t drejtprdrejt vet jetesn e
tyre. Si rezultat i ksaj, t mirat bujqsore u paksuan n mas t madhe dhe pasoi uria:

Dhe me t vrtet Ne e shkatrruam popullin e Faraonit me vite thatsie dhe me munges
drithrash e frutash, me qllim q ata t mund t prkujtonin. (Kuran, 7:130)

Si msojm nga vargu i msiprm, uria zgjati disa vjet rresht. Pas ballafaqimit t tij me
magjistart, Musai qndroi n Egjipt pr shum vite pr t prcjellur porosin e Zotit. Brenda ksaj kohe,
Zoti krkoi nga Musai q t ndrtonte shtpi pr popullin e tij pr ti kryer lutjet (namazin) e tyre n
siguri. N kt mnyr, besimtart gjithashtu u ndihmuan t qndrojn s bashku:

Dhe Ne e frymzuam Musain dhe vllaun e tij (duke ju thn): Zini vendbanime pr
popullin tuaj n Egjipt, i bni edhe vende adhurimi vendbanimet tuaja dhe kryeni rregullisht faljet
e prcaktuara (falni namazin rregullisht). Dhe prgzo besimtart. (Kuran, 10:87)

N kto shtpi, Musai dhe pasuesit e tij i bn lutjet e tyre dhe prkujtuan Zotin. Populli i Egjiptit,
n ann tjetr, vazhduan q t inkurajojn njri tjetrin n padituri dhe fajsuan Musain dhe pasuesit e tij
pr fatkeqsit q ju ndodhn atyre:

Por, kurdo q u vinte e mira (viti i begatshm), ata thoshin: Kjo sht n sajn ton. Ndrsa
po ti goditnin fatkeqsit, kto ia mveshnin shenjave ogurzeza t lidhura me Musain dhe ata
(besimtart) q ishin me t. Me t vrtet q shenjat e tyre ogurzeza jan vetm tek Allahu (si t
doj Ai), por shumica prej tyre nuk e din. (Kuran, 7:131)

Fatkeqsit ndodhnin gjithkund n vend. Mirpo prkundr ksaj, Faraoni dhe paria e tij nuk
braktisn zakonet e tyre t oroditura politeiste; ata ishin plotsisht t prkushtuar ndaj religjionit t t
parve t tyre. As edhe dy mrekullit e Musait, domethn, shfaqja e dors s tij t zbardhur dhe
shndrrimi i shkopit t tij n gjarpr, nuk ndihmuan q ata t braktisnin besimet e tyre t kota. N t
vrtet, ata pohuan se nuk do ti besonin atij, madje edhe nse ai do t sjellte edhe nj mrekulli tjetr:

Ata i thane (Musait): fardo Shenjash q ti mund tna sjellsh neve, q t punosh mbi ne
magjin tnde, ne nuk do t besojm ty. (Kuran, 7:132)

Pr shkak t sjelljes s tyre, Zoti i ndshkoi ata me nj varg fatkeqsish si shenja, t qarta dhe t
dallueshme (Kuran, 7:133), n mnyr q ata t shijonin vuajtjet edhe n kt bot. E para prej ktyre
fatkeqsive ishte thatsia q e prmendm m heret q shkaktoi nj rrnje t dmshme t prodhimit t t
mirave bujqsore.
Bujqsia e Egjiptit mbshtetej n lumin Nil dhe prandaj nuk ishte e ndikuar nga ndryshimet e
kushteve natyrore. Madje edhe n stint m t nxehta kur nuk binte shi n tokn e Egjiptit, lumi Nil bartte
sasi t bollshme t ujrave nga brendia e Afriks. Mirpo, pasiq Faraoni dhe paria e tij vazhduan t jen
arrogant dhe krenar ndaj Zotit, nj katastrof q n kt vend ishte e papritur i goditi ata; nj thatsi. Kjo
thatsi n mnyr t qart prgnjeshtroi fjalt e Faraonit kur ai tha:

O populli im! A nuk sht i imi sundimi i Egjiptit dhe i ktyre lumenjve q rrjedhin posht
meje? A nuk shikoni pra? (Kuran, 43:51)

Megjithat, n vend se t tregoheshin t vmendshm, populli jobesimtar i konsideronte kto
katastrofa si nj fatkeqsi q atyre iu kishte sjell Musai dhe t bijt e Izraelit. Ata ishin plotsisht t
bindur n kt iluzion pr arsye t bindjeve t tyre n bestytni dhe n religjionin e t parve t tyre. Ata
prjetuan vuajtje t mdha, por ajo q do tiu ndodhte atyre nuk mbaronte me kto fatkeqsi fillestare. Ky
ishte vetm fillimi. Zoti iu drgoi atyre nj varg fatkeqsish. Ato jan t prshkruara n Kuran si vijon:

Kshtu Ne drguam mbi ta prmbytjen, karkalecat, morrat, bretkocat dhe gjakun si
vazhdimsi t Shenjave t qarta dhe t dallueshme, por prapseprap ata mbetn mosprfills dhe t
mbytur n mendjemadhsi dhe ishin popull keqbrs. (Kuran, 7:133)

Prkundr gjith ktyre fatkeqsive, ata vazhduan me mohimin e tyre. Madje edhe kur e kishin
kuptuar se kto fatkeqsi ishin pasoj e mohimit t tyre, ata kmbnguln n mohimin e tyre. Faraoni dhe
shoqruesit e tij u prpoqn q t mashtrojn Musain dhe n kt mnyr edhe Zotin. Kur iu ndodhn kto
fatkeqsi t tmerrshme, njra pas tjetrs, ata e thirrn Musain dhe iu prgjruan atij q ti shptonte ata
nga ato:

Ndrsa kur u ra ndshkimi n kok, than: O Musa! Lutju Zotit tnd pr ne, pr Premtimin
e tij q t ka dhn ty. Nqoftse ti e largon ndshkimin prej nesh, me t vrtet q ne do t besojm
ty dhe do ti lm edhe Beni Israilt t vijn me ty. Por kur Ne e larguam ndshkimin prej tyre pr
nj afat t prcaktuar t cilin ata duhej ta mbrrinin, kur t shohsh! Ata e thyen besn e
dhn. (Kuran, 7:134-135)

Duhet t prmendim se sjellja e mosbesimtarve ishte shum e ngjashme me at t Shejtanit.
Shejtani refuzoi ti bindej Zotit prkundr pranimit t ekzistencs e Tij. Po n kt mnyr, populli i
Faraonit refuzoi ti nnshtrohej Zotit dhe t drguarit t Tij, edhepse ishin t vetdijshm pr faktin se
Zoti, t cilin ata patn guxim ta quajn Zoti i Musait, drgoi kto fatkeqsi. Prfundimisht ata pranuan
ekzistencn e Zotit, por megjithat refuzuan ti nnshtrohen Atij pr shkak t arrogancs s tyre dhe
besimit t verbr n religjionin e t parve t tyre.
Pr nj koh t gjat, Musai paralajmroi fisin e tij dhe iu prcolli atyre religjionin e Zotit. Pr m
tepr, ai bri nj varg mrekullish si shenja nga Zoti. Zoti drgoi mbi kta njerz shum fatkeqsi, q ata ti
ktheheshin Atij, megjithat, asnjri nga idhujtart nuk braktisi besimin e tij n shum zotra e as nuk iu
kthye Zotit ton t vrtet, Krijuesit. N Kuran, Zoti na bn me dije se Faraoni i rezistoi Musait
prkundr t gjitha prpjekjeve t tij:

Edhe te Musai gjithashtu ka tregues, kur Ne e drguam at te Faraoni me autoritet t
qart. Por (Faraoni) u largua (nga t besuarit) dhe u kthye nga vetja bashk me krert e
tij (Kuran, 51:38-39)

I kundrshtuar nga ky refuzim i prer, Musai iu lut Zotit t tij t sjellte vuajtje mbi kt komb
kryengrits:

Ndrsa Musai tha: Zoti yn! Ti vrtet u ke derdhur Faraonit dhe prijsve t tij madhshti
dhe pasuri n jetn e ksaj bote. Zoti yn! Q t mund t ti largojn e ti humbin njerzit nga Udha
Jote. Zoti yn! Shkatrroje pasurin e tyre dhe ngurtsoji zemrat e tyre q t mos besojn derisa t
shohin dnimin e dhimbshm.
Ai (Allahu) tha: Padyshim q duaja (lutja) e ju t dyve sht e pranuar, kshtuq ju
prmbajuni Udhs s Drejt dhe mos ndiqni rrugn e atyre q nuk din! (Kuran, 10:88-89)

Zoti iu prgjigj lutjes s Musait. Faraoni dhe njerzit e tij q nuk pranuan udhn e drejt prkundr
t gjitha paralajmrimeve, u ndeshn me nj ndshkim t dhimbshm. Fundi i tyre pasqyronte sjelljen e
tyre, duke qen se ata u varrosn me gjith pronat e tyre.

A nuk e shohin ata se jan sprovuar nj her apo dy her do vit. Prap ata nuk kthehen n
pendim dhe as nuk marrin msim. (Kuran, 9:126)


EKSODI NGA EGJIPTI dhe FUNDOSJA
E FARAONIT N DET

Ka nj kufi pr frymzimet q nj komb mund ti pranoj. Zoti paralajmron njerzit prmes
librave t Tij, t drguarve t Tij apo shrbyesve t tij besnik. T gjith njerzit jan t ftuar t besojn n
ekzistencn dhe njsin e Zotit ton dhe ti binden Mbrojtsit dhe Krijuesit ton t Vrtet. Ky kumtim
mund t zgjas me vite t tra. Megjithat, n syt e Zotit, ekziston gjithmon nj kufi i paracaktuar pr
kt process. Pr ata q kmbngulin n mohim, do t ket vuajtje gjat jets n kt bot, vuajtje q
shtrihet n pafundsi n jetn e prjetshme.
Faraoni dhe paria e tij, nj trup i pabindur, i kthyer nga vetvetja, q i bri ball porosis pr vite t
tra, meritoi ndshkimin. Ata ngritn krye kundr Zotit, duke e akuzuar t drguarin t jet i mendur dhe
gnjeshtar. Pr shkak t mohimit t tyre, Zoti prgatiti pr ta nj fund poshtrues.
Para se t sjellte kt ndshkim mbi ta, Zoti urdhroi Musain q t largonte t bijt e Izraelit nga
Egjipti:

Dhe Ne e frymzuam Musain duke i thn: Largohu me robt e Mi natn, vrtet q do t
ndiqeni (prej Faraonit). (Kuran, 26:52)

N pajtim me urdhrin e Zotit, Musai dhe populli i tij fshehurazi u larguan nga Egjipti.
Ikja e t bijve t Izraelit ishte krejtsisht e papranueshme pr Faraonin, i cili konsideronte se
ishte zoti i tyre. Ai e shihte veten si pronarin e vetm t t gjith t bijve t Izraelit. Ve ksaj, kjo do t
thoshte humbje e fuqis puntore q n fund t fundit do t ndihmonte n dobsimin e autoritetit t tij.
Prandaj, ai vuri n lvizje ushtart e tij q t vihen n ndjekje t t bijve t Izraelit:

Pastaj Faraoni drgoi thirrs n (gjith) qytetet (duke thn): Vrtet q ata sjan vese nj
band e vogl dhe sigurisht q ata kan br at q na ka trbuar ne. Por ne si jemi t gjith t
grumbulluar, jemi shum t paralajmruar.
N kt mnyr Ne i przum ata nga kopshtet dhe nga burimet, nga thesaret dhe nga do
vend tjetr i nderuar. Ksisoj (Ne e nxorrm jasht popullin e Faraonit) dhe bm q ti trashgojn
ato Beni Israilt. Kshtu ata i ndoqn (Bijt e Israilit) n mngjes, me lindjen e diellit. (Kuran,
26:53-60)

Kur t bijt e Izraelit kishin arritur tek bregu i detit, Faraoni dhe ushtart e tij i kishin arritur ata.
Paniku dhe dshprimi pushtoi popullin e Musait kur ata pan Faraonin dhe ushtart e tij q iu afroheshin.
Faraoni dhe ushtart e tij ishin afr tyre. Nuk kishte mundsi pr t ikur. Ata menduan se ishin zn n
kurth:

Dhe kur dy ushtrit pan njra tjetrn, njerzit e Musait than: Padyshim q do t
kapemi! (Kuran, 26:61)

N at moment, mnyra se si Musai u soll sht nj shembull pr t gjith besimtart. Ai prkujtoi
se kurr sduhet t humbiste besimin n ndihmn e Zotit:

Ai (Musai) tha: Jo kurr! Sigurisht q me mua sht Zoti im, Ai do t m udhzoj
mua. (Kuran, 26:62)

Ather, ai iu bind frymzimit q muar nga Zoti: Bjeri detit me shkopin tnd (Kuran, 26:63).
Pr mrekulli, Zoti ndau ujrat e detit duke ln nj udh t that n mes, q t bijt e Izraelit
menjher e ndjekn. Faraoni dhe ushtart e tij u treguan aq kokkrisur sa t ndjeknin t bijt e Izraelit n
det. Ktu ndodhi nj mrekulli e qart; padyshim se ndihma dhe prkrahja e Zotit ishte n ann e Musait
dhe pasuesve t tij. Sidoqoft, kjo mrekulli nuk mjaftoi q Faraoni t bindej. S bashku me ushtart e tij,
ai verbrisht u fut n at rrug q ndau detin n gjysm. Mirpo, pasiq t bijt e Izraelit kishin kaluar t
sigurt n ann tjetr, ujrat befas filluan t bashkohen duke prmbytur kshtu Faraonin dhe ushtart e tij.
Edhepse n momentin e fundit, Faraoni u mundua t pendohej, pendimi i tij nuk u pranua:

Kshtu Ne i morm Bijt e Israilit prmes detit, ndrsa Faraoni me ushtrit e tij i ndoqi me
agresivitet e tirani derisa kur e mbuloi dallga mbytse, ai tha: Un besoj se nuk ka Zot tjetr
prve Atij n t Cilin besojn Bijt e Israilit dhe un jam prej atyre q jan musliman. Tani ti
beson? Ndrsa nuk pranove t besoje m par dhe ishe prej t korruptuarve. Kshtu kt dit Ne
do ta nxjerrim trupin tnd t vdekur nga deti q t jesh si shenj treguese pr ata q do t vijn pas
teje! Dhe vrtet q shum nga njerzit jan t pavmendshm ndaj Shenjave Tona. (Kuran,
10:90-92)

Mund t nxjerrim nj msim shum t rndsishm nga pendimi i Faraonit n momentin e fundit t
jets s tij dhe mospranimin e pendimit t tij nga ana e Zotit. Zoti i jap koh dhe mundsi t mjaftueshme
donjrit pr t menduar mbi arsyen e ekzistencs s tyre n tok, pr t kuptuar se ktu jan pr t qen
shrbtor t Zotit dhe pr mnyrn se si duhet ti shrbejn Atij. T drguarit e Zotit, frymzimet hyjnore
dhe besimtart i prcjellin njerzimit urdhrat e Zotit. Ka koh t mjaftueshme pr ti vlersuar kto
porosi dhe prkujtime dhe n fund pr t krkuar strehim n mshirn e Zotit. Nse megjithat, njeriu on
kohn e prcaktuar pr kt kot dhe prpiqet q t pendohet vetm n momentin kur takon vdekjen e tij
vese kur kjo sht prcaktuar me vullnetin e Zotit pendimi i tij sht i pavler. Sepse, n momentin e
vdekjes, njeriu mund t ndjej vrtetsin dhe afrsin e jets s prjetshme dhe dshmon kt t vrtet
kur t ballafaqohet me engjujt e vdekjes. N at ast, njeriu nuk mundet m t mos e pranoj t vrtetn.
Ajo q megjithat sht e rndsishme, sht q njeriu t jet i ndrgjegjshm dhe i sinqert gjersa sht
ende duke jetuar n kt bot, domethn, gjersa sht ende duke u vn n sprov. Prgjat gjith kohs
s vnies n sprov, Faraoni bri prpjekje q t sillej me mosrespekt dhe prbuzje ndaj Zotit. Prandaj,
pendimi i tij, i bazuar n frik, nuk i solli atij shptimin.
Ky do t duhej t ishte nj paralajmrim posarisht i rndsishm pr t gjith ata q besuan n
nj jet t shfrenuar dhe shtyn permbushjen e prgjegjsive t tyre fetare n vitet e vonshme t jets s
tyre. Mirpo, prmbushja e detyrave fetare nuk do t duhej t shtyhej n asnj mnyr. Prve pr ata pr
t cilt Zoti ka paracaktuar nj gj t till, njerzit t cilt shtyejn formimin e nj vetdijeje fetare n
moshn e re, n fund do t arrijn fazn e vonshme t jets s tyre kur besimi dhe pendimi m nuk kan
vlern e njjt. Zoti na bn t ditur kt fakt n vazhdim:

Allahu pranon vetm pendimin e atyre q bjn gjynah nga padija dhe marrzia dhe
pendohen menjher pas ksaj dhe jan mu kta t cilt do ti fal Allahu dhe Allahu sht
kurdoher i Gjithdituri, m i Urti Gjithgjykues. Dhe pa asnj prfitim sht pendimi i atyre t
cilt vazhdojn t bjn vepra t kqia derisa tu vij prball vdekja dhe pastaj thot: Tani
pendohem; as edhe pendimi i atyre q vdesin duke qen jobesimtar. Pr ta Ne kemi prgatitur
dnim t dhimbshm. (Kuran, 4:17-18)

Sigurisht q prqafimi i besimit nga ana e Faraonit n astin e fundit dhe krkimi i faljes nga ana e
tij, nuk u pranuan nga Zoti. Zoti na njofton ne pr gjendjen e Faraonit dhe shoqruesve t tij n ferr si
vijon:

Prball Zjarrit ata do t sillen mngjes e mbrmje dhe ditn e kur do t vendoset Ora (do tu
thuhet melekve): Futeni popullin e Faraonit n ndshkimin m t rrept! Dhe kur t jen duke u
grinder n Zjarr, t dobtit do tu thon atyre q ishin kryelart: Vrtet q ne ju ndoqm ju. A
mundeni tani t merrni prej nesh ndopak nga Zjarri? Ata q ishin kryelart do t thon: Ne jemi
t gjith n kt (Zjarr)! Vrtet q Allahu ka gjykuar mes robrve t Tij! (Kuran, 40:46-48)

N jetn e prjetshme, me Vullnetin e Zotit, t gjith ne do t shohim vuajtjet q do ti shkaktohen
Faraonit dhe paris s tij q ishin prpjekur t mundojn Musain dhe besimtart q ndoqn at. N
ndrkoh, ne do t duhej ti lutemi Zotit q t jemi prej atyre q do t shohin ndshkimin e rnd t
Faraonit, jo sikurse ata me t ne Ferr, por sikurse ata q jan n mesin e shrbtorve t drejt t Zotit n
Parajs.


ARROGANCA E KARUNIT
dhe
NDSHKIMI I TIJ

Bashk me Faraonin, Karuni prmendet si njri prej atyre q u shkatrruan n kohn e Musait.
Kurani na njofton se Karuni ishte pronari i nj pasurie t madhe n Egjipt, prkundr faktit se
ishte pasardhs i fisit Izraelit.
Vargu vijues tregon se Karuni iu kundrvu Musait s bashku me Faraonin:

Dhe padyshim q Ne e drguam Musain me Shenjat Tona dhe me autoritet t qart te
Faraoni, Hamani dhe Karuni, por ata e quajtn dhe i than: Magjistar gnjeshtar! (Kuran,
40:23-24)

Vlen t prmendet se Karuni, i cili ishte me Faraonin, ishte gjithashtu prgjegjs i nj thesari t
madh:

Vrtet q Karuni ishte prej popullit t Musait por ai u soll me kryenesi ndaj tyre. Dhe Ne i
dham atij gjith thesaret e begatit, aq sa elsat ishin nj pesh e madhe pr tu mbajtur pr nj
grup t madh burrash t fort (Kuran, 28:76)

Pasuria e madhe dhe pozita q Karuni kishte n Egjipt, pr shkak t afrsis s tij me Faraonin, e
bri at arrogant dhe t prbuzs ndaj popullit t tij. Ai refuzoi t pranoj porosin e Musait dhe mburrej
me pasurin e tij pr ti br t bijt e Izraelit t ndjejn dashuri ndaj jets s ksaj bote. N t vrtet,
pasuria e tij e madhe dhe pozita e tij shkaktoi zili tek disa prej njerzve t fisit t Musait. Zoti na
prshkruan arrogancn e Karunit dhe zilin q ndjenin ndaj tij ata njerz me besim t dobt q i takonin
fisit Izraelit:

Kshtu ai (Karuni) doli para popullit t tij me kryelartsin e tij. Ata q ishin t dshiruar
pr jetn e ksaj bote than: Ah, sikur edhe ne t kishim ashtu si i sht dhn Karunit! Vrtet
q ai ka n dor nj fat t madh. (Kuran, 28:79)

Besimtart e vrtet nga mesi i fisit Izraelit kurr nuk anuan nga Karuni. Prkundrazi, ata kuptuan
pozitn e mjerueshme n t ciln ai ndodhej dhe e paralajmruan at:

Kur populli i tij i tha atij: Mos u ngazlle (me mosmirnjohje ndaj Mirsis s Allahut).
Vrtet q Allahu nuk i do ata q ngazllehen. Por krko me at pasuri q Allahu ta ka dhuruar
Banesn e pastajme dhe mos e harro edhe pjesn e lejuar t knaqsis s ksaj bote dhe bn mirsi
ashtu si ka qen Allahu i mir me ty dhe mos krko rast pr t br padrejtsi e djallzi n tok.
Vrtet q Allahu nuk i do rregulluesit. (Kuran, 28:76-77)

Kta besimtar t njjt ju dhan kshilla pjestarve t vet fisit t tyre q mbanin ann e Karunit
dhe i paralajmruan t ruajn fisnikrin e nj besimtari n sjelljen e tyre dhe kurr t mos paraplqejn
knaqsit e prkohshme t ksaj bote mbi mshirn e Zotit:

Than ata q ishin t dshiruar pr jetn e ksaj bote: Ah, sikur edhe ne t kishim ashtu
sisikur edhe ne t kishim ashtu si i sht dhn Karunit! Vrtet q ai ka n dor nj fat t madh.
Por ata t cilve u ishte dhuruar dija (e fes) than: T mjert ju! Shprblimi i Allahut (n Jetn e
Prtejme) sht tejet m i mir pr ata t cilt besojn dhe punojn mirsi e drejtsi dhe kt askush
nuk do ta arrij prve atyre q jan t duruar. (Kuran, 28:79-80)

Arsyeja kryesore pse Karuni humbi rrugn ishte besimi i tij se ishte i pushtuar nga dijenia. Me
fjal t tjera, ai kishte nj qndrim prej mburracaku se ishte m superior se t tjert.

Ai (Karuni) tha: Kjo m sht dhn mua vetm pr shkak t zgjuarsis q kam un. A nuk
e dinte ai se Allahu ka shkatrruar para tij breza t tr m t fuqishm se ai dhe me pasuri t
mbledhur akoma m t madhe? Por keqbrsit as q do t pyeten pr mkatet e tyre (sepse Allahu i
njeh mir ata dhe do t ndshkohen pa llogari). (Kuran, 28:78)

Sidoqoft, n fund, arroganca e Karunit nuk i solli atij asgj tjetr pos dm. Ai i solli vetes vuajtje
t mdha duke mos qen mirnjohs ndaj Zotit, duke besuar me arroganc se gjith pasuria e tij ishte
fituar duke iu falnderuar meritave t tij. Karuni m n fund kuptoi se ai ishte nj shrbtor i pafuqishm
dhe i paaft i Zotit, kur Zoti shkatrroi plotsisht pasurin e tij, q e kishte br at t mburrej aq shum
me t:

Ksisoj Ne bm q at ta prpij toka bashk me vendbanimin e tij. Pastaj ai nuk pati as nj
grusht njerzish ta ndihmonin at prkundr Allahut, as nuk ishte prej atyre q mund t shptonin
vetveten. (Kuran, 28:81)

Ajo q i ndodhi Karunit ishte nj paralajmrim dhe nj ndodhi nga e cila ata prreth tij, sikurse
edhe gjeneratat e ardhshme, do t nxjerrnin msime. Ata t cilt ndjen keqardhje pr t menjher
kuptuan se ajo q ata kishin dshiruar aq shum ishte n t vrtet e prkohshme dhe prfundimisht e
pavler. Ata kuptuan se ata q mburren pr pronat dhe pasurin e tyre kurr smund t arrijn shptimin
dhe se n fund duhet t japin llogari pr veprat e tyre:

Dhe ata q kishin dshiruar nj pozit t atill si e atij nj dit m par, filluan t thon: A
nuk e dini se sht Allahu ai q e shton Rizkun (furnizimin dhe mirsit) ose e pakson at pr k ai
do pr robrit e tij? Po t mos kishte qen Allahu i Mshirshm ndaj nesh Ai do ta kishte br
tokn tna glltiste ne t gjithve! A nuk e dini ju se mosbesimtart nuk do t jen kurr t
fituar?! (Kuran, 28:82)

Prfundimisht, fundi i paraprgatitur pr Faraonin dhe Hamanin, ishte fundi i njjt me t cilin u
ndesh Karuni:

Edhe Karunin, edhe Faronin, edhe Hamanin (gjithashtu i shkatrruam Ne). Dhe Musai
padyshim q iu shkoi atyre me Shenja t Qarta, por ata ishin kryelart n tok, e prapseprap ata
nuk mund t na shmangeshin Neve (Ndshkimit Ton). (Kuran, 29:39)

Tregimi pr Karunin qart na mson se Zoti nuk derdh nga mshira e Tij mbi ata q jan arrogant
pr shkak t pasuris dhe pronave t tyre dhe q e konsiderojn veten si m t menur dhe m t dijshm
se t tjert. N Kuran, Zoti na jap gjithashtu shembuj pr popujt e tjer t s kaluars. Shum qytetrime
t s kaluars kishin arritur zhvillim t madh dhe pasuri t mdha materiale. Prapseprap, t gjitha kto
qytetrime u fshin nga faqja e dheut. Zoti ktheu prapa shpirtrat e ktyre njerzve q kishin besuar t
ishin sundimtart e toks dhe i shndrroi pallatet e tyre n rrnoja:

Dhe shum prej vendbanimeve vrtet i shkatrruam Ne, ku ata ishin t dhn pas s keqes
duke mbetur nn grmadha (deri m sot) si dhe shum puse uji t braktisur dhe pallat
madhshtore! (Kuran, 22:45)

N tregimin pr Karunin msojm edhe nj tjetr msim: q t mos mashtrohemi nga joshja e
pasuris s prkohshme t ksaj bote dhe t atyre q i posedojn ato. Ata nga t cilt duhet t anoj nj
besimtar jan njerzit q prballojn vshtirsi n rrugn e Zotit, ata q shpenzojn pasurit e tyre dhe
jetojn pr hir t Zotit dhe ata njerz t prkushtuar dhe t urt, zemrat e t cilve jan prplot dashuri pr
Zotin. Si ka thn Profeti Muhamed (saas): Zoti nuk shikon pamjen tuaj dhe pasurit tuaja, por Ai
shikon n zemrat tuaja dhe n veprat tuaja. (Muslim) Ata q t ln prshtypjen se qojn nj jet luksoze
dhe t prparuar, n t vrtet jetojn nj jet pa vlera shpirtrore. do dit i shpie kta njerz drejt
vuajtjeve t prjetshme t ferrit. Zoti shpjegon kt n kt mnyr:

Pra, mos ti marrin mendt as pasuria e tyre, as fmijt e tyre. N t vrtet Allahu do q ti
ndshkoj ata me kto n jetn e ksaj bote dhe q tu ndahet shpirti q ktej duke qen
mosbesimtar. (Kuran, 9:55)

Pasurit nuk duhet krkuar vetm pr knaqsi dhe pr salltanet. Duhet t kemi parasysh se Zoti e
vn n sprov njeriun edhe me pasurin e tij. Kto pasuri iu sjellin njerzve knaqsi nse prdoren pr t
fituar knaqsin e Zotit. Karuni p.sh., prfundoi n mjerim, prkundr pasuris s tij t pallogaritshme.
Rasti i Karunit sht me t vrtet nj paralajmrim pr t gjitha gjeneratat, si t shkuara ashtu edhe t
tashme.


FISI I MUSAIT (AS) DEVIJON dhe
ADHURON VIIN E ART

Pasiq Faraoni dhe ushtart e tij u fundosn n det, Musai shkoi me fisin e tij n nj vend m t
sigurt. Gjat udhtimit t tyre, megjithat, u paraqitn dshmi t mtejshme t besimit t dobt t
Izraelitve dhe prirja e tyre nga mkatshmria.
Populli i Egjiptit praktikonte nj religjion politeist. Ata adhuronin idhuj t shumt. Gjat
qndrimit t tyre n Egjipt, t bijt e Izraelit u ndikuan gjithashtu nga ky religjion. T bijt e Izraelit
dshtuan n t prkujtuarit e Zotit dhe kshtu, dshtuan n ndjekjen e udhs bujare t religjioneve
monoteiste q ata trashguan nga Profett Ibrahim (Abraham), Ishak (Isak) dhe J akub (J akob), paqja qoft
mbi t gjith ata. Me koh, ata ran nn ndikimin e kulturs Egjiptiane, duke prqafur disa nga zakonet
dhe idet e tyre t oroditura. Takimi i tyre me nj fis idhujtar gjat udhtimit t tyre nxorri n shesh
pikrisht kt prirje t tyre drejt idhujtaris. Disa nga ifutt nxitn nj prirje t dmshme drejt praktikave
idhujtare t ktyre njerzve dhe krkuan nga Musai q tju japte nj idhull:

Dhe Ne i sollm t sigurt Bijt e Israilit prmes detit derisa erdhn t nj popull i dhn n
adhurimin e idhujve t tyre. Ata than: O Musa, na bj edhe ne nj zot si kan edhe kta zotrat
e tyre. Ai (Musai) u tha: Vrtet q ju jeni nj popull q nuk dini. Padyshim q kta njerz do t
shkatrrohen pr far po veprojn (adhurimin e idhujve) dhe e gjitha kjo q po veprojn sht
krejt boshe dhe e kot. (Kuran, 7:138-139)

Kjo prirje drejt idhujtaris do t dilte prap n shesh. N mesin e popullit t Musait, kishte prej atyre
q nuk ndjenin frikn e duhur ndaj Zotit dhe prandaj ishin t prirur nga mosbesimi.
Musai dhe fisi i tij u nisn n drejtim t Malit Sinaj. Si na informon Kurani, aty, Zoti do t
bnte nj marrveshje me Musain gjat qndrimit t tij n mal pr nj periudh prej dyzet ditsh. Musai
me padurim la fisin e tij dhe u nis heret. Ai la fisin e tij nn kujdesin e Harunit, gjithashtu i drguar i Zotit,
i cili duhej t printe fisin Izraelit gjat mungess s Musait. Para se t nisej, ai e kshilloi Harunin:

Dhe Ne i caktuam Musait tridhjet net duke i shtuar edhe dhjet t tjera dhe ai e plotsoi
kohn e prcaktuar nga Zoti i tij prej dyzet netsh. Dhe Musai i tha vllait t tij, Harunit: Zre
vendin tim te populli im, vepro n Rrugn e Drejt dhe mos ndiq rrugn e keqbrsve. (Kuran,
7:142)

Pasiq kishte ln popullin e tij pas vetes, Musai arriti malin e Horebit n kohn e prcaktuar. Zoti
na bn me dije n Kuran se, atje, Ai iu drejtua Musait edhe njher:

Dhe kur erdhi Musai n kohn dhe vendin e prcaktuar prej Nesh dhe atij i foli Zoti i tij, ai
tha: O Zoti im! Mu shhfaq q t shoh ty hapur. Allahu tha: Ti nuk m sheh dot mua, por shiko
malin, nse ai do t mundet t qndroj n vendin e tij, ather ti do tm shohsh Mua. Kshtu
kur Zoti iu shfaq malit, Ai e bri at hi e pluhur, ndrsa Musai ra pa ndjenja. Pastaj kur erdhi
prsri n vete tha: Lavdi t qoft Ty! T kthehem Ty me pendim dhe un jam i pari (dhe m i
prkushtuari) i besimtarve. All-llahu i tha: O Musa, Un t kam zgjedhur ty mbi gjith njerzit
me Mesazhet e Mia dhe me t Folurit Tim. Kshtu pra, mbaje fort at q t kam dhn dhe ji prej
falnderuesve. Dhe Ne shkruam pr t n Pllaka msimet pr do gj dhe shpjegimet pr gjithka
(dhe i tham): Mbahu fort pas tyre dhe urdhro popullin tnd t zbatoj e t kap m t mirn prej
tyre. Shpejt do tua tregoj vendbanimin t pabindurve, t pannshtruarve ndaj Allahut. (Kuran,
7:143-145)

N ndrkoh, mosbesimtart nga fisi i Musait shfrytzuan largimin e tij. Duke u sjell me prbuzje
ndaj Harunit, ata mbaruan nj idhull n formn e viit, si n religjionin Egjiptian:

Ndrsa n munges t tij, populli i Musait bri nga stolit nj figur vii (pr ta adhuruar) q
lshonte nj z sikur (pallte) (Kuran, 7:148)

N ndrkoh, Zoti pyeti Musain pr fisin e tij dhe pr arsyen q e shtyri at t largohej m heret:

E t bri ty t nxitohesh prej popullit tend, o Musa? Ai tha: Ata jan pran gjurmve t
mia dhe nxitova drejt Teje, o Zoti im, q ti t mund t ishe i knaqur. (Kuran, 20:83-84)

Musai nuk ishte i vetdijshm pr kt shkarje (gabim) t br nga populli i tij. Zoti na bn me dije
pr kt shkelje dhe pr ekzistencn e nj dyfytyrshi n mesin e tyre me emrin Samiriji (Samaritani) dhe
se si ai iu dha materialeve t caktuara formn e nj idhulli, formn e nj vii:

All-llahu i tha: Me t vrtet q Ne tashm e kemi sprovuar popullin tnd n mungesn
tnde dhe Es-Samiriji i oi n rrug t gabuar. (Kuran, 20:85)

Pastaj, me marrjen e pllakave, Musai u kthye tek populli i tij:

Pastaj Musai u kthye te populli i tij i inatosur dhe i piklluar. Ai thirri: O populli im! A nuk
ju bri Zoti juaj nj premtim t drejt e t vyer? A ju duk ather i largt ky premtim? Apo mos
desht q tju zbriste Zemrimi i Zotit tuaj mbi ju dhe kshtuq ju e thyet premtimin q ma dhat
mua?
Ata i than: Ne nuk e thyem premtimin ndaj teje nga dshira jon, por u detyruam t mbajm
peshn e zbukurimeve t popullit t Faraonit, pastaj i hodhm ato (n zjarr) dhe kt na e shtiu n
mendje Es-Samiriju. Pastaj ai nxorri (nga zjarri) pr ta nj statuj vii q lshonte nj z sikur
plliste. Ata than: Ky sht zoti juaj dhe zoti i Musait, ndrsa Musai e ka harruar (Zotin e vet).
(Kuran, 20:86-88)

Ky tregim na jap hollsi t qarta pr mnyrn se si pjestart e nj komuniteti, q kan smundje n
zemrat e tyre, mund t joshen nga nj dyfytyrsh t shmangen nga prkujtimi i Zotit. Pr t krijuar kaos
dhe rregullim, njerzit dyfytyrsh gjithmon krkojn disa situata q iu shkojn pr shtati. Gjat
mungess s Musait, rrethanat ishin t prshtatshme q hipokritt t largojn nga udha e drejt njerzit q
tashm kishin treguar prirje ndaj mkatshmris. Samiriji (Samaritani) u paraqit mu n nj koh t till; ai
ishte i vetdijshm pr dobsin e ktyre njerzve, pr prirjen e tyre nga idhujtaria. Sidoqoft, ai e dinte se
ata kishin krkuar m par nga Musai q tju bnte nj idhull. I vetdijshm pr kt prirje t tyre, ai
prpunoi nj metod pr tu siguruar q ti largonte ata nga udha e drejt; ai punoi nj shtatore t nj vii
dhe pr ti arsyetuar veprimet e tij, ai pohoi se shtatorja ishte e zotit t prparshm t Musait, por t cilin
ai e harroi m von.
Sikur q Musai ishte i paepur n besimin e tij dhe udhzoi popullin e tij nga drejtsia kur u
konfrontua nga Faraoni dhe ushtart e tij n breg t detit, Samiriji (Samaritani) udhzoi po t njjtit njerz
n mkatshmri. Kjo sht dshmi e ndikimit t dobishm q nj person besimtar mund t ket mbi nj
shoqri dhe t dmit q nj njeri dyfytyrsh mund ti sjell asaj.
N t vrtet, Haruni kishte paralajmruar fisin e tij dhe iu kishte shpjeguar q po shmangeshin
nga rruga e drejt. Megjithat, njerzit nuk i vun veshin paralajmrimit t tij:

Edhe Haruni padyshim q iu kishte thn atyre m par: O populli im!
Ju po sprovoheni me kt gj dhe nuk ka dyshim q Zoti juaj (Allahu) sht i
Gjithmshirshmi, andaj m ndiqni mua dhe bindjuni urdhrit tim.
Ata i than: Ne nuk do t ndahemi s adhuruari at (viin), derisa t kthehet Musai tek
ne. (Kuran, 20:90-91)

Vargu paraprirs qart dshmon faktin se populli i Musait ndoqi at vetm pr arsye se e pranuan si
udhheqs. Po tkishte qen bindja tyre e bazuar n besim t thell, situata ather do t ishte ndryshe, ata
gjithashtu do t ndiqnin menjher Harunin, duke par se ai gjithashtu ishte nj i drguar i Zotit.
Megjithat, duke mos e pranuar at si udhheqs t tyre ata nuk iu prgjigjen thirrjeve t tij. ka sht
edhe m e keqe, ata madje u prpoqn ta vrisnin at kur ai u prpoq ti parandaloj ata nga ndjekja e udhs
s gabuar:

Ai (Musai) tha: O Harun! far t ndali ty kur i pe ata q po gabonin, dhe nuk m ndoqe
mua (si t kshillova)? A e ke thyer urdhrin tim?
Ai (Haruni) tha: O biri i nns sime! Mos m kap pr mjekre e as pr koke. N t vrtet
un kisha frik se mos thua: Ti ke shkaktuar ndonj mosmarrveshje mes Bijve t Israilit dhe
nuk e ke respektuar fjaln time! (Kuran, 20:92-94)

Haruni tha: O biri i nns sime! Vrtet q populli m quajti mua t dobt dhe gadi sm
vran, kshtuq mos i bj armiqt e mi t qeshin me mua dhe mos m quaj mua se jam me popullin
keqbrs.
Musai tha: O Zoti im! M fal mua dhe vllain tim dhe na shtjer n Mshirn Tnde, sepse Ti je
m Mshirploti i mshiruesve. (Kuran, 7:150-151)

N prgjigjen e Harunit, Musai liroi at dhe iu drejtua Samirijit (Samaritanit), personit t vrtet
prgjegjs pr kt devijim nga ana e fisit. Ai i bri atij pyetje pr keqbrjen e tij. N nj prpjekje pr t
shfajsuar veten, Samiriji (Samaritani) shpjegoi se at q kishte br ai, kishte br pr nj arsye; ai pohoi
t kishte vrejtur gjra q t tjert skishin mundur ti vrejn. Ai gjithashtu shtoi se uni i tij e kishte
shtyr at t bnte at q kishte br:

I tha (Musai Samirijit): Dhe si sht puna me ty, o Samirij? (Pse veprove kshtu?)
(Samiriju) i tha: Un pash at q ata nuk e pane; kshtu un mora nj grusht (pluhur) nga
gjurma e t drguarit (gjurma e kalit t Xhibrilit) dhe e hodha at (n zjarrin n t cilin ishin
hedhur stolit e popullit t Faraonit). Kshtu m shtyri t bj shpirti im.
(Musai) i tha: Ik q ktej ather! E padyshim se ndshkimi yt n kt jet do t jet q t thuash,
Mos m prekni! (Dhe do t jetosh i vetm e i braktisur larg njerzve); dhe sigurisht q (pr
ndshkimin e ardhshm) ti do t kesh nj premtim q nuk do t harroj. Shihe edhe t adhuruarin
tnd (viin) t cilit ti i qe prkushtuar. Sigurisht q ne do ta djegim e ta shkrijm dhe hirin e tij do
ta shprndajm npr det. (Kuran, 20:95-97)

Ktu duhet t prmendim se Samiriji (Samaritani) i bri kto vepra t kqija nn prshtypjen e
rrejshme se ai ishte m i menur dhe m largpams se t tjert. Kjo arroganc e tij mund qart t dallohet
n fjalt e tij Un pash at q ata nuk kishin par. Kto ndjenja t madhshtis dhe krenaris ndikuan
q Samiriji (Samaritani) t devijoj me lehtsi nga prirjet negative t shpirtit t tij dhe nga Shejtani. Nn
kto ndikime negative, ai nuk mundi ti shptoj joshjes q t bj di t ndryshme dhe q t bhej
udhheqs pr t larguar fisin nga udha e drejt.
Prkundrazi, nj besimtar i vrtet kurr nuk vepron duke pandehur se sht m i menur apo m
superior se t tjert. Ai sht i vetdijshm pr mosprkryerjen e tij dhe krkon strehim/mbrojtje tek Zoti
nga brja e mkateve. Edhe poqese vren gjra q t tjert dshtojn ti vrejn, ai e merr kt si nj
bekim dhe sprov nga Zoti dhe sillet n pajtim me t. Po t ndodhte kshtu, ai vetm thot: Zoti m bri t
shoh kt; urtsia i takon vetm Zotit.
Mirpo, n rastin e Samirijit (Samaritanit), ajo q ai vrejti ishte vetm ajo q e drejtoi at kah
mkatshmria dhe e keqja. N lidhje me kto zhvillime, Musai ndrmori dy masa t rndsishme kundr
t keqs q Samiriji (Samaritani) kishte br. Ai s pari dboi Samirijin (Samaritanin), burimin e s keqes
dhe mkatit n fis. Masa e dyt ishte t shkatrrohej idhulli trsisht. Idhulli q fisi adhuroi duhej t digjej
trsisht dhe hiri i tij t hudhej n det, n mnyr q askush tmos ishte n gjendje ta gjente prap.
N mnyr t qart, Musai ishte shum i sinqert dhe shum i prkushtuar ndaj fes. I brengosur
pr at q kishte uar popullin n mosbesim, Musai ndrmori masa t vendosura dhe t duhura pr ta
rrnjosur at. Ky vetbesim sht nj cilsi e prbashkt pr t gjith profett dhe udhheqsit besnik q
kan ndjekur rrugn e tyre.
Pas shkatrrimit t t gjitha burimeve t ligsis, Musai i predikoi fisit t tij, duke i thirrur ata q
t pendohen dhe ti binden Zotit:

Kujtoni edhe kohn kur Musai i tha popullit t vet: O populli im! Me t vrtet q ju i bt
padrejtsi vetes suaj duke adhuruar viin. Kthehuni pra me pendim te Krijuesi juaj dhe vrisni
veten tuaj (t pafajshmit le t vrasin keqbrsit nga mesi juaj). Kjo do t jet m mir pr ju para
Krijuesit tuaj. Pastaj Ai e pranoi pendimin tuaj, Sigurisht q Ai sht i Cili gjithnj pranon
pendimin (e robrve t Tij), Mshirploti. (Kuran, 2:54)

Fjalt e Musait patn ndikim t vogl n popullin e tij. Fillimisht, t bijt e Izraelit i kushtuan
vmendje paralajmrimeve t tij, u penduan dhe u kthyen nga Zotit i tyre. Mirpo, ky ndryshim ishte i
prkohshm. Si do t shihet n faqet vijuese, t bijt e Izraelit shfrytzuan secilin rast pr tmos iu bindur
Musait, duke e munduar at psiqikisht dhe emocionalisht n do kuptim.


SJELLJA E ORODITUR E FISIT HEBREIT

Fillimisht, Musai drejtoi luftn e tij kundr Faraonit. Para se t vinte Musai, populli i tij, t bijt e
Izraelit, ishin duke vuajtur n robri. Pr kt arsye, posa q Musai bri planin pr tu larguar, i tr fisi
vullnetarisht e ndoqi at dhe lshoi Egjiptin. Mirpo, kjo n asnj mnyr nuk nnkupton nj besim t
sinqert nga ana e tyre. N msin e tyre kishte njerz q iu bashkuan vetm pr shkak t besnikris
fisnore. Sipas t gjitha gjasave, shumica e tyre e pan Musain si nj udhheqs politik i cili iu ofroi
mundsin q t lirohen prej tiranis. Prandaj, n vend se tia nnshtronin veten rrugs s drejt, shum
prej tyre shfrytzonin secilin rast pr tiu rikthyer praktikave idhujtare. Pra, ata vazhdimisht e sfidonin
Musain dhe i rezistonin fes s vrtet t sjellur nga ai.
S pari, Zoti urdhroi Musain t ndante t bijt e Izraelit n dymbdhjet fise t veanta:

Dhe Ne i ndam ata (populln e Musait) n dymbdhjet fise bashksi t dalluara mes tyre.
Ne e drejtuam Musain me frymzim (Hyjnor), kur populli i tij i krkoi uj, duke i thn: Bjeri
gurit me shkopin tnd! Dhe q andej gurgulloi uji nga dymbdhjet kroje (burime) dhe secili fis e
dinte krojin (burimin) e vet. (Kuran, 7:160)

Shumica e bijve t Izraelit dshtoi n formimin e nj besimi t rrnjosur thell n zemrat e tyre.
Ata patn guximin t krkojn nga Musai tua tregonte Zotin, madje deri n at mas sa t pohonin
paturpsisht se ata nuk do t besonin po t mos i bindej nj dshire t till:

Kujtoni edhe kohn kur ju that: O Musa! Ne kurr nuk do t besojm ty, derisa ta shohim
Allahun qart me syt ton. Por ju u goditt papritur si me shkreptim rrufeje ndrsa po
vshtronit. (Kuran, 2:55)

Me sa duket, tiparet e ktij kombi ishin lakmia dhe mosmirnjohja. Si mbshtetje pr t bijt e
Izraelit, Zoti prgatiti ushqim si mrekulli pr ta. Ky ushqim, t cilit n Kuran i referohet si man dhe
shkurta (thllza), nuk arriti t knaq t bijt e Izraelit, edhe pse kjo ishte nj mirsi nga Zoti:

Ne ju bm hije me re dhe drguam mbi ju El-Menna (man/rrshir t mbl) dhe Es-Selva
(shkurtat) duke ju thn: Hani nga gjrat e mira t lejuara, me t cilat Ne ju kemi furnizuar, (por
ata kundrshtuan). Dhe ata nuk na bn aspak keq Neve, por ata vetm i bn keq vetvetes s
tyre. (Kuran, 2:57)

Kujtoni edhe kohn kur ju that: O Musa! Ne nuk mund t durojm vetm nj lloj ushqimi.
Lutju pra Zotit tnd pr ne q tna nxjerr neve far rrit toka - perimet e saj, trangujt, drithrat,
thjerrzat dhe qept e saj. Ai u tha: A do ta ndrroni at q sht m e mir pr ju me at q
sht m e keqe? Zbritni n fardo qyteti dhe atje do t gjeni ato q dshironi! (Kuran, 2:61)

Kjo ishte edhe nj shenj e qart e mosmirnjohjes s madhe q shfaqn t bijt e Izraelit.

Rrfimi pr Lopn
Populli i Musait duket qart q n asnj moment nuk e kishte kuptuar besimin e vrtet. Si u
prmend m heret, ata me sa duket e ndoqn Musain, jo pse donin t fitonin knaqsin e Zotit, por pr
shkak se n t pan nj udhheqs t fuqishm dhe t vendosur.
N nj prpjekje q tia prshtatnin fen hyjnore dshirave t tyre dhe praktikave t tyre t lashta
fetare, ata i bn asaj shtrembrime t qllimta. Duke shprfillur n trsi natyrn e thjesht dhe t qart t
religjionit, ata e bn at t ndrlikuar dhe t vshtir pr tu zbatuar. Ata ishin t prirur t adhuronin
idhujt n vend t Zotit dhe e shndrruan religjionin n nj varg ritualesh.
Prirja e tyre q t ndrlikonin religjionin pa nevoj m s miri shpjegohet n nj rrfim q rrfehet
n Suren Bekare. N kt rrfim, Zoti urdhron t bijt e Izraelit q t sakrifikojn nj lop. Urdhri, i
prcjellur nga Musai tek fisi i tij, sht nj urdhr i thjesht. Mirpo, bijt e Izraelit kt urdhr t qart
dhe t leht e ndrlikuan dhe u morn me t gjitha llojet e hollsive t parndsishme q nuk u krkuan
prej tyre. N t vrtet, ata shkuan aq larg sa ti thon t drguarit t Zotit: A je duke u tallur me ne?:

Kujtoni edhe kohn kur Musai i tha popullit t tij: Vrtet q Allahu ju urdhron t therrni
nj lope, (ndrsa) ata i than: A don t tallesh me ne? Ai u tha: I mbshtetem Allahut t m
mbroj q tmos jem prej t paditurve.
Ata i than: Lutju Zotit tnd pr ne tna e bj mir t qart se sht ajo (q na krkohet)?
Ai u tha: Ai thot ajo sht thjesht nj lope, as e vjetr e as e re, por t jet mes dy anve,
zbatoni pra at q jeni urdhruar pr t br.
Ata i than: Lutju Zotit tnd pr ne tna e bj mir t qart ngjyrn e saj.
Ai u tha: Ai thot, T jet lop n ngjyr t verdh t ndezur q i knaq ata q e shohin.
Ata i thane (prsri): Lutju Zotit tnd pr ne tna e bj mir t qart far lloji sht, sepse
vrtet pr ne t gjitha lopt jan njsoj dhe sigurisht, nse don Allahu ne do t udhzohemi drejt.
Ai (Musai) u tha: Ai thot, T jet lop e paushtruar pr t punuar tokn apo pr t ujitur fushat, e
shndosh dhe t jet vetm n ngjyr t verdh t ndezur. Ata i than: Tani na e solle t
vrtetn. Kshtuq ata e therrn at dhe nuk e kishin ndrmend ta bnin (dhe qen fare pran
moskryerjes s ktij urdhri). (Kuran, 2:67-71)

Si rrfehet m lart, fisi i Musait vazhdimisht kundrshtonte urdhrat e Zotit. Vetm kur urdhri
bhej gadi i pazbatueshm, pr shkak t hollsive t parndsishme q ata krkonin, ata lshonin pe. N t
vrtet, urdhri ishte mjaft i qart: flijoni nj lop.
Hedhja e nj vshtrimi hulumtues J udaizmit sot do t zbuloj kt mnyr t njjt kokfort t
gjykimit t ifutve. Talmudi, institucioni tradicional i msimit ifut, prmban n vete hollsira hutuese
n lidhje me jetn e prditshme dhe lutjet. Pr shembull, nga mjelja e nj kafshe deri te prdorimi i
temjanit t ndezur, njeriu mund t gjej hollsi t panumrta q me sa duket jan t parndsishme pr
religjionin. N J udaizm, prpikmria e nj personi n vnjen re t ktyre hollsive, n jetn e tij t
prditshme dhe n lutje, mendohet t jet kye pr devotshmrin e tij. Thelbi i vrtet i prkushtimit n
ann tjetr, domethn, besimi n Zotin dhe n Ditn e Gjykimit sht shprfillur n trsi. Si i till,
J udaizmi shte shndrruar n nj grumbull ritualesh t pa rndsishme pr bazat e besimit, si prkujtimi i
Zotit, mshira e Zotit dhe dashuria ndaj Tij.

Ngritja e t bijve t Izraelit kundr Urdhrit t Zotit
Me largimin e t bijve t Izraelit nga Egjipti, Zoti u premtoi nj vendlindje n t ciln do t
banonin. Shum kemi folur pr kundrshtimet e ngritura kundr Musait gjat ktij udhtimi n faqet e
mparshme. Kjo prirje e tyre vazhdoi deri kur ata arritn n Tokn e Premtuar:
Kujto kur Musai i tha popullit t tij: O populli im! Prkujtoni Mirsit e Allahut mbi ju, kur
ai nxori Pejgamber nga gjiri juaj, ju bri mbretr dhe ju dha far Ai nuk i kishte dhn n gjith
Alemin (ndr njerz e xhinde m par). O populli im! Hyni n Tokn e Shejt t ciln Allahu e ka
prcaktuar pr ju dhe mos u ktheni prapa (n arrati), sepse kshtu do t ktheheni t humbur
pastaj.
Ata than: O Musa! N t (n tokn e premtuar) sht nj popull i fuqishm dhe ne nuk do t
hyjm n t derisa ata t largohen prej saj. Kur ata t ikin, ather ne do t hyjm n t. (Kuran,
5:20-22)

Ndihma e Zotit ishte gjithmon me t bijt e Izraelit. Zoti i shptoi ata nga Faraoni duke ndar detin
dhe pastaj iu dha atyre nj tok. Pr m tepr, Ai iu premtoi nj fitore t sigurt poqese do t luftonin
kundr fisit tiran q banonte atje. Ata duhej t kishin mbshtetur besimin e tyre n Zotin dhe t ndjeknin
t drguarin e Tij. N vend t ksaj, ata nuk i vun veshin paralajmrimeve t Musait dhe u treguan
frikacak. Vetm dy prej gjith atyre pohuan q do t mbshtetnin besimin e tyre n Zotin dhe t hynin n
token e premtuar:

Dy burra prej atyre t cilt e kishin frik Allahun dhe t cilve Allahu u kishte dhuruar
Mirsin e Tij than: I sulmoni nga porta, sepse kur ju t hyni Brenda, fitorja do t jet e juaja
dhe vini shpresat tuaja vetm tek Allahu, nse jeni besimtar t vrtet. (Kuran, 5:23)

Prkundr paralajmrimeve t tilla, bijt e Izraelit kundrshtuan t drguarin e Zotit dhe iu drejtuan
atij me mosrespekt:

Ata than: O Musa! Ne kurr nuk do t hyjm n t, prderisa ata jan aty. Kshtuq shko
ti dhe Zoti yt dhe luftoni ju t dy, ndrsa ne nuk po luajm fare prej ktu ku jemi. (Kuran, 5:24)

Pafytyrsia e popullit t Musait erdh e u keqsua aq shum sa ata n t vrtet filluan ti injoronin
fjalt e profetve t tyre dhe haptazi ti kundrshtonin ata. Prandaj, Musai iu lut Zotit t tij dhe krkoi nga
Ai q ta shptonte at dhe vllaun e tij Harunin nga ky popull i pacip:

Ai (Musai) tha: Zoti im! Un nuk kam fuqi vese pr veten time dhe pr vllain tim,
kshtuq na veo ne nga populli q sht i pannshtruar dhe i pabindur ndaj Allahut.
Ai (All-llahu) tha: Ather ajo (toka e shenjt, e premtuar) ju ndalohet atyre pr dyzet vjet. T
humbur do t enden npr tok. Kshtuq mos t t vij keq pr popullin e pannshtruar dhe t
pabindur ndaj Allahut. (Kuran, 5:25-26)

Si prmendet ktu, t bijve t Izraelit iu ndalua hyrja n Tokn e Premtuar pr dyzet vite, pr
shkak t paturpsis q ata kishin treguar ndaj Zotit dhe t drguarit t Tij.
Nj pjes t madhe t jets s tij, Musai kishte br prpjekje q t prcjellte porosin e Zotit tek
ata. Ai u prpoq q t shptonte fisin e tij nga adhurimi i idhujve dhe ti udhzonte drejt fes s vrtet.
Qllimi i tij ishte vetm t paralajmronte njerzit dhe ti shptonte ata nga vuajtjet e Ferrit, mision q ai
kreu vetm pr t fituar knaqsin e Zotit. Pr kt qllim, ai u ballafaqua me Faraonin dhe bri
prpjekje q t lironte popullin e tij nga besimet e kota. Sidoqoft, ai u b objekt i mizorive t Faraonit,
sikurse edhe i popullit t tij. Megjithat, ai ishte nj shrbtor bujar, i cili jetoi vetm pr t arritur
knaqsin e Zotit dhe Zoti yn e shptoi at nga gjith vshtirsit q iu shkaktuan atij.
Mund t nxjerren msime nga mosmirnjohja e t bijve t Izraelit, nje popull q nuk ndoqi hapat
e profetve t tyre, q ia kthyen shpinn fes q iu besua atyre dhe q ishin aq t oroditur sa t thon:
shkoni e luftoni ti dhe Zoti yt. Zoti ka paralajmruar njerzimin pr paturpsin q t bijt e Izraelit
treguan ndaj profetit t tyre:

O ju q keni besuar! Mos jini si ata q e fyen Musain, por Allahu e pastroi at nga (shpifja)
q i ngjitn dhe ai ishte i nderuar tek Allahu. (Kuran, 33:69)


MUSAI (AS) DHE NJ NJERI I DITUR

Edhe nj tregim pr Musain rrfehet n Suren Kahf. Duke e lexuar tregimin, sht vshtir t
prcaktohet saktsisht se gjat cils pjes t jets s Musait ndodhn kto ngjarje. Mund t supozojm,
megjithat, t ken ndodhur pas largimit t Musait nga Egjipti me t bijt e Izraelit. Tipari dallues i ktij
tregimi sht shpjegimi i ngjarjeve t rrfyera n mnyr simbolike. Tregimi mbshtetet n nj dialog n
mes t Musait dhe t nj njeriu t urt. N fillim t tregimit, Musai bn nj udhtim me ndihmsin
(shrbyesin) e tij t ri:

Kujto edhe kur Musai i tha shrbyesit t tij: Nuk do t ndalem derisa t arrij vendin ku
takohen dy detet ose derisa t kaloj vite e vite n udhtim.
Por kur ata mbrritn n vendin e bashkimit t dy deteve, ata harruan peshkun e tyre i cili e
hapi rrugn e tij pr n det (si nj tunel). Kshtu kur ata shkuan m tej (prtej vendit t caktuar
pr takim), Musai i tha djaloshit: Na e sjell ushqimin e mngjesit, vrtet q jemi lodhur shum n
kt udhtimin ton.
Ai (shrbyesi i Musait) tha: A e sheh far ndodhi? Kur ne shkuam t gjejm strehim te
shkmbi, un e harrova peshkun. Askush prve Shejtanit nuk m bri q t harroj ta kujtoj. Ai
gjeti rrugn pr n det n mnyr t habitshme!
Ai (Musai) i tha: Kjo sht ajo q po krkonim. Kshtuq ata u kthyen prapa duke ndjekur
gjurmt e tyre t para. (Kuran, 18:60-64)

Msime t rndsishme mund t merren nga kto vargje. Thnia Na e sjell ushqimin e mngjesit,
vrtet q jemi lodhur shum n kt udhtimin ton, tregon se Musai ushqehet n t njjtn koh kur
ndalet pr t pushuar, gjersa t tjert me gjas do t pushonin dy her pr t prmbushur kto dy nevoja.
N thelb, ky vendim i tij tregon se nj Musliman do t duhej t shfrytzonte kohn e tij me menuri.
Edhe nj msim tjetr hyjnor q kto vargje zbulojn sht t harruarit e ushqimit gjat udhtimit
dhe roli i Shejtanit n t harruarit e tij. Ndikimi i padiskutueshm q Shejtani ka n njerz, domethn,
fakti q ai mund ta bj njeriun t harroj, theksohet ktu. Pr shembull, Shejtani bn q njeriu t harroj n
mnyr q ta pengoj at q t kyet n di t mir pr religjionin dhe pr hir t Muslimanve. Qllimi i tij
kryesor sht q ti pengoj njerzit n prkujtimin e Zotit dhe n t menduarit pr T. Gjja m e mir q
nj besimtar mund t bj pr tiu kundrvn prpjekjeve t Shejtanit sht q t mbaj veten t zn me
prkujtimin e Zotit.
Msimi i tret hyjnor q nxjerrim nga dialogu n fjal sht vigjilenca e Musait ndaj shenjave t
Zotit. Me t vrtet, ai menjher e merr t harruarit e ushqimit nga ana e tij si nj shenj dhe prandaj
ndrron drejtim. Kjo tregon se Musai sht nj njeri q vazhdimisht sht i zn me prkujtimin e Zotit,
q e bn at plotsisht t vetdijshm q Zoti paracakton (urdhron) t gjitha rrethanat n jet. Kjo e bn
at nj njeri t ditur, t aft q t arrij deri te prfundime t shndosha pr ato q ndodhin rreth tij.
Musai dhe shoqruesi i tij i ri e muarn harresn e tyre si shenj dhe u kthyen duke ndjekur gjurmt
e tyre prapa. M von, Musai e takoi nj person. Kurani nuk prmend emrin e ktij personi, t cilit Zoti i
dhuroi menuri t madhe, por tradita e quan at Khidr. Edhepse Musai ishte i gatshm q t msonte nga
menuria e tij, ky njeri i menur haptazi i tha se nuk do t mudn t ishte i durueshm. Tregimi sht si
vijon:

Pastaj ata gjetn nj nga robt Ton, tek i cili Ne kishim dhuruar mshir prej Nesh dhe t
cilit Ne i kishim msuar dije nga e Jona. Musai i tha atij (Khidrit): A mund t t vij pas, q ti
tm msosh mua dika nga ajo dije q t sht msuar ty nga Allahu? Ai (Khidri) i tha:
Sigurisht q ti nuk do t jesh n gjendje t kesh durim e prmbajtje me mua. Dhe si mund t kesh
durim pr nj gj q ti nuk e di?
Musai i tha: N dasht Allahu, do tm gjesh mua t durueshm dhe nuk do t t
kundrshtoj n asgj.
Ai (Khidri) i tha: Ather, nse ti m ndjek mua, mos m pyet pr asgj, derisa un vet t ta
z n goj.
Kshtu vazhduan ata t dy bashk derisa, kur hipn n nj anije, ai (Khidri) e shpoi at.
Musai i tha: A e shpove q ti fundossh njerzit n t? Vrtet q ke br nj gj (pun) t keqe e
t urryer.
Ai (Khidri) i tha: A nuk t thash se ti nuk do t jesh n gjendje t kesh durim me mua?
Musai i tha: Mos m qorto pr far harrova dhe mos ji i ashpr me mua duke m sjell vshtirsi
n shtjen time me ty. Pastaj ata vazhduan t dy derisa takuan nj djal t cilin ai e mbyti. Musai
i tha: Ke mbytur nj njeri t pafajshm i cili ska vrar knd! Vrtet q ke br nj pun t
shmtuar e t tmerrshme!
Ai (Khidri) i tha: A nuk t thash se ti nuk do t jesh n gjendje t kesh durim me mua?
Musai i tha: Nqoftse t pyes m ndonj gj pas ksaj, ather mos m mba m n shoqri me ty.
Tashm e tutje ke marr arsye t plot prej meje.
Pastaj t dy vazhduan derisa takuan njerzit e nj qyteti. U krkuan atyre pr t ngrn, por
ata nuk pranuan q ti mirpresin. Pastaj ata t dy gjetn atje nj mur gati t rrzuar, ndrsa ai
(Khidri) e rindrtoi at. Musai tha: Po t kishe dashur, sigurisht q do t kishe marr pages pr
t!
Ai (Khidri) i tha: Kjo sht ndarja mes meje e teje. Un do t tregoj shpjegimin e urtsin pr ato
gjra q ti nuk qe n gjendje t tregoje durim. Sa pr anijen, ajo u takonte njerzve t varfr q
punonin n det, kshtuq un desha ta bj me difekt pr pun, sepse pas tyre vinte nj mbret i cili
merrte do anije me forc. Sa pr djalin, prindrit e tij ishin besimtar dhe ne patm frik se mos ai
do tu shkaktonte atyre dhimbje duke ngritur krye dhe duke mos besuar. Kshtuq ne dshiruam
q Zoti i tyre tua ndrronte atyre at me nj m t mire, m t drejt, m t pastr dhe m t
dhembshm se ai. Ndrsa pr murin, ai u takonte dy jetimve t atij qyteti dhe nn t ishte nj
thesar q u takonte atyre. Babai i tyre ishte njeri i drejt dhe Zoti yt dshironte q ata t arrinin
moshn e pjekuris se plot dhe ta merrnin thesarin e tyre si mshr nga Zoti yt. Dhe un nuk e
bra kt sipas vullnetit tim (por sipas udhzimit t Zotit). Ky ishte shpjegimi e urtsia pr ato
gjra q ti nuk ishe n gjendje t tregoje durim. (Kuran, 18:65-82)

Msimi i paraqitur ktu meriton vmendje t veant. Leht mund t ndodh se pas ngjarjeve q
duket t jen ngjarje t kqija, Zoti mund t dhuroj t mira prmes tyre. Fundosja e barks pa ndonj
arsye t dukshme ose mbytja e nj fmije q nuk ka br asnj t keqe, mund t duken vepra t kqija
nse vlersohen pa u kuptuar n masn e duhur. Megjithat, sikurse rrfehet n tregimin e msiprm, ka t
mira dhe urtsi prapa ktyre ngjarjeve t paracaktuara nga Zoti, q as nuk jan t dukshme dhe as t
kuptueshme menjher. sht e qart se ndodhit e rrfyera n tregim kishin t gjitha rndsin e fshehur
t tyre. Ato nuk ishin t zakonshme, ndodhi t prditshme. Ato ishin t rezervuara pr nj person t
caktuar bujar t caktuar (emruar) posaqrisht nga Zoti.
Njerzit, megjithat, do t duhej t mendonin pr t mirn e pandar n do gj q bie mbi ta n
jetrat e tyre t prditshme. Sot, me siguri se ka nj qllim hyjnor prapa gjrave n dukje t kqija q po
ndodhin dhe pr t cilat shumica thon: Pse gjith kto fatkeqsi bien mbi njerzimin? Nse njeriu sht
i durueshm dhe prpiqet n mnyr t sinqert t kuptoj qllimet hyjnore t tyre, Zoti leht mund ta bj
at q t kuptoj kuptimin e tyre t fsheht.


PRFUNDIM


Si tregojn t gjitha vargjet e prmendura gjer m tani, prmendje t gjera pr Musain gjenden n
shum pjes t Kuranit. J eta e tij sht nj shembull q gufon me msime dhe prkujtime t bollshme pr
besimtart, duke filluar me periudhn e hershme t jets s tij dhe me disa prej ktyre msimeve dhe
prkujtimeve ne jemi marr n kt libr.
T menduarit pr kuptimin e ktyre msimeve na bn t njohim shkalln n t ciln fati n trsi
prmban jetn e nj njeriu dhe t mirat q ai nnkupton pr nj besimtar.
Msimet q mund t nxjerren nga jeta e Musait mund t prmbledhen si n vijim:

1 Fati dhe qllimet e tij hyjnore
Me lindjen e Musait, pejgamberia e tij dhe lufta q ai do t ndiqte n udhn e Zotit ishin t gjitha t
paracaktuara. N t vrtet, gjith kjo ishte paracaktuar madje edhe para lindjes s tij. Kur e shiqojm
vetveten, do t duhej gjithashtu t kuptojm se ne jetojm jett tona prbrenda nj fati t caktuar. Ky fat
sht gjja m e mir pr ne. sht paracaktuar nga Zoti, i cili sht Krijuesi jon dhe Zoti jon. Ai
posedon dijeni dhe mshir t pafund. Kjo sht arsyeja pse ne do t duhej tia nnshtrojm vetveten fatit
ton dhe t prqafojm fardo q na ndodh me gzim, duke qen t vetdijshm se sht pjes e fatit q
Zoti yn ka krijuar pr ne.

2 Animi nga t drejtt
N pjest e para t ktij libri ne prmendm nj tregim n t cilin Musai mori ann e nj njeriu t
kombit t tij dhe joqllimisht e mbyti nj person tjetr. Kt e prmendm pr t theksuar gabimin e
animit pa kushte nga bashkkombasit ton (familja, fisi, kombi, etj.). Ajo q e bn nj njeri superior nuk
sht familja e tij, fisi apo kombi, por shkalla e drejtsis q ai arrin. Prandaj, do t duhej q gjithmon t
rregullojm sjelljen ton sipas drejtsis, nj vler q duhet ta mbajm mbi gjithka tjetr.

3 Besimi n Zotin dhe mbshtetja e besimit n T
Tregimi pr Musain thekson n mas t madhe pikpamjen e mbshtetjes s besimit n Zotin. Zoti
paralajmroi dhe msoi Musain pr nevojn q t mbshteste besimin e tij n T, prkundr faktit se pr
nga natyra e tij ai shqetsohe (bhej nevrik) koh pas kohe. N ato situata me t cilat u ballafaqua prgjat
jets s tij, Musai gjithmon ishte i vetdijshm se Zoti sht Ai q ushtron kontroll absolut mbi gjithka
dhe se Atij duhet besuar pa kushte. Pr m tepr, ai do t krkonte falje pr gabimet q bnte dhe bnte
mos q ti ndreqte ato.
Pr t mbshtetur besimin n Zotin, njeriu duhet t njoh Zotin dhe t moj At sipas fuqis s Tij t
vrtet. Nj besimtar udhzohet n nj dijeni t till duke prsiatur pr cilsit e Zotit: Zoti sht Krijuesi
i gjith jets, Ai sht Ai q merr prapa shpirtin e njeriut, Ai ka fuqi absolute mbi gjithka, Ai prfshin
gjithka, Ai vetm urdhron Bhu dhe ajo bhet, Ai sht kontrolluesi absolut dhe i vetm i do gjje,
Ai sht Mshirploti, Ai sht Ai q iu prgjigjet t gjitha lutjeve dhe Ai udhzon k dshiron n udhn e
drejt. T gjitha veprat/punt e bra kthehen tek Zoti. Po t kishim mundsi t kuptojm plotsisht fuqin
e Krijuesit ton dhe t monim fuqin e Tij, ather do t mund t kuptonim se Ai sht i Vetmi t cilit
duhet ti drejtohemi dhe t mbshtesim besimin ton.

4 Natyra e prkohshme e jets s ksaj bote dhe gjrave q posedojm
Si kemi msuar nga shembulli i Karunit, vdekja i zhvlerson t gjitha dobit e pasuris s ksaj
bote. Pr m tepr, nse nuk shpenzohen n udhn e Zotit, kto leht mund t jen shkaktar pr t
rnduar vuajtjet, si n kt bot ashtu edhe n jetn e prtejme. Pasuria materiale kurr nuk do t duhej t
jen objekt i lakmis s njeriut. Zoti i dhuron nj begati m t madhe t t mirave t Tij kujt don Ai.
Prparimi sht i pavler nse nuk prdoret pr hir t Zotit. N ann tjetr, pr dikend q i bindet vullnetit
t Zotit, skamja n asnj mnyr nuk sht burim i mjerimit. Prandaj, njeriu sduhet as t pendohet e as t
mburret me gjrat q posedon dhe pasurin n kt bot. Vetm t jetuarit pr hir t Zotit dhe frika nga
Zoti duhet t jen kriter mbi t cilin do t duhej t mbshtetej jeta e njeriut.

5 Padituria dhe pastrimi i vetvetes
Si rrfehet n tr librin, t bijt e Izraelit prqafuan fen q Musai solli duke mos braktisur
trsisht mnyrn e vjetr t jetess. Pr m tepr, ata bn prpjekje t shkrijn mnyrn e jetess s
gabuar t tyre me fen e zbuluar. Ky sht nj moment i rndsishm pr t cilin t gjith do t duhej t
ishin t kujdesshm. Mund t ndodh q gjat zhvillimit t personalitetit t tij, nj individ mund t ket
rrnjosur n mendjen e tij nj mnyr t gabuar t t menduarit. Kshtu, pas prqafimit t udhs s drejt,
mund ende t mbaj di nga kto besime dhe mendime t vjetra.
N tregimin pr Musain gjithashtu mund t kuptohet se praktikat idhujtare t fisit t cilin takuan
gjat udhtimit t tyre u bn shkas i joshjes pr pjestart e popullit t Musait m besim t dobt dhe q
kishin dshtuar n pastrimin e vetvetes nga padituria. Kjo tregon se zbatimi i rregullave Kuranore sht
rruga e vetme e eliminimit t besimeve dhe mendimeve q jan rrnjosura n padituri.

6 Hipokritt dhe sjellja e tyre
N tregimin e Musait, gjejm shembuj t hipokritve q fshihen prbrenda nj bashksie dhe t
dmit t madh q ata mund ti sjellin nj shoqrie. Pr shembull, mund ti dallojm tiparet q jan t
veanta pr hipokritt n Es-Samirijin (Samaritanin).
Hipokritt gjenden n mesin e besimtarve. N kohn e Musait pr shembull, Es-Samiriji
(Samaritani) ishte njri prej t bijve t Izraelit. Pr t shkaktuar probleme, hipokritt krkojn momentin
kur besimi i besimtarve sht n shkalln m t ult. Vetm ather kur ndjejn se mund t ken m s
shumti sukses ata veprojn. Ata fusin n prdorim t metat e njerzve pr ti larguar nga udha e drejt. N
krkim t realizimit t qllimit t tyre, ata joshin epshet e natyrs njerzore. Ata ofrojn premtime boshe.
Ata kurr nuk e shprehin haptazi mosbesimin n fe apo n Zot, por n vend t ksaj, prpiqen q t
trheqin vmendjen drejt prkushtimit t tyre t paqen. Ata shkojn aq larg sa t pohojn se kuptojn
fen m mir se dokush tjetr dhe se pr kt arsye jan m t aftt q t udhzojn t tjert n udhn e
drejt. Edhe nj tipar tjetr i rndsishm i hipokritve pr t cilin duhet t jemi t vetdijshm sht
shkalla e ndikimit t tyre n njerz. Nj hipokrit i vetm mund t ndikoj negativisht nj komb t tr. Es-
Samiriji (Samaritani) ishte prej t tillve.

7 T bijt e Izraelit dhe sjellja e tyre e zakonshme
Nj vlersim i vargjeve q kan t bjn me Profetin Musa zbulojn faktin se ai madje u ballafaqua
me nj luft kundr vet popullit t tij. Arroganca, prirja nga idhujtaria dhe pabindshmria (mosnnshtrimi)
ishin karakteristikat e tyre themelore. Kjo ishte arsyeja q ky komb, duke mos merituar prfundimisht
profett, frymzimet hyjnore dhe t gjitha t mirat tjera q iu dhuruan nga Zoti, u zhvesh nga nj nder i
till. Ky sht prap nj msim i rndsishm pr besimtart.

8 Tregimi pr lopn dhe preokupimi i tepruar me hollsira
Ky tregim zbulon nj mentalitet specifik q pllakos t bijt e Izraelit, prirjen njerzore q t merret
jasht mase me hollsiraPrkundr natyrs s leht, t pandrlikuar dhe t pastr t fes, disa njerz
prpiqen ta bjn fen t vshtir, duke futur hollsira t panevojshme n t, dhe duke zhvendosur
prqndrimin nga thelbi i saj i vrtet n shtje t parndsishme. Megjithat, Zoti shpjegon se feja e
vrtet sht poaq e thjesht sa feja e Ibrahimit. Tregimi pr lopn sjell n drit gabimin e hyrjes s
panevojshme n hollsira. Gjithashtu tregon se krkimi i hollsirave t parndsishme vetm shkakton
vshtirsi pr njerzit dhe prfundimisht mund ti largoi ata nga urdhrat e Zotit.

9 Tregimi pr njeriun e ditur dhe urtsin nga Zoti
Ky tregim na rrfen se mund t ndodh q urtsia t fshihet pas ngjarjeve t caktuara dhe tmos jet
e dukshme menjher. Kjo dituri sht nj lloj i posam i urtsis i dhuruar nga Zoti. Kjo shpjegohet me
shembuj q edhepse duken t jen ngjarje shkatrrimtare mund n t vrtet tmos jen aq fatkeqe dhe se
prkundrazi mund t ket ndonj arsye pas tyre q ne jemi t paaft ta kuptojm.
Pr t prfunduar, msimi m i rndsishm pr besimtart ishin parimet morale q shrbyen si
shembull t Musait dhe Harunit. T dy ata ishin profet t Islamit, t cilve iu dhan shkrimet e shenjta.
Edhepse Musai luftoi n udhn e Zotit mijra vjet m par, sjellja e tij dhe mnyra e t folurit
mbesin shembull pr ne. Zoti e zgjodhi at pr Vete, foli me t dhe e emroi si t drguar pr t prcjellur
porosin e Tij te njerzit. Zoti flet pr kta njerz bujar n Kuran si n vazhdim:

Dhe Ne lam pr ata (t dy prkujtim prgzues) ndr brezat e mpastajm. Selam (Paqja
jon qoft) mbi Musain dhe Harunin! Sigurisht q ksisoj i shprblejm Ne mirpunuesit n
Rugn e Allahut. Vrtet q ata t dy ishin nga robrit Ton besimtar. (Kuran, 37:119_122)

Zoti ishte i knaqur me ta, si sht Ai me t gjith t drguarit e Tij. Na bekoft Zoti jon me
urtsi pr t kuptuar m mir jetrat e ktyre t drguarve dhe pr t qen prej atyre me t cilt Ai sht i
knaqur.


KEQKUPTIMI I EVOLUCIONIT

Darvinizmi, q prpiqet t mohoj faktin e krijimit t gjithsis, nuk sht gj tjetr vese nj
mashtrim joshkencor. Kjo teori sipas s cils jeta rrjedhi nga materia e pajet prmes rastsive, sht
shkatrruar n trsi me dijen se gjithsia u krijua nga Zoti. sht Zoti Ai q krijoi gjithsin dhe q e
prpunoi at deri n detalin m t vogl. Prandaj, sht e pamundshme q teoria e evolucionit, sipas s
cils qeniet e gjalla nuk jan t krijuara nga Zoti, por jan fryt i rastsive, t jet e vrtet.
Nuk sht udi q kur i hedhim nj sy teoris s evolucionit, shohim se kjo teori sht zhvlersuar
nga zbulimet shkencore. Krijimi i jets sht jashtzakonisht kompleks dhe i mahnitshm. N botn e
pajet, pr shembull, mund t shohim se sa t ndieshme jan barazpeshat n t cilat mbshteten atomet
dhe m tej, n botn e gjall, mund t shohim se n far krijime komplekse jan bashkuar kto atome dhe
sa t jashtzakonshm jan mekanizmat dhe strukturat e tilla si proteinat, enzimet dhe qelizat q jan
prpunuar me to.
Ky krijim i jashtzakonshm i jets e zhvlersoi Darvinizmin n fund t shekullit t 20t.
Ne jemi marr me kt tem n mas t madhe n disa prej studimeve tona tjera dhe do t
vazhdojm t merremi me t. Megjithat, mendojm se duke marr parasysh rndsin e saj, do t na
ndihmonte po t bnim nj prmbledhje t shkurtr edhe ktu.

Rnia (rrnimi) shkencore e Darvinizmit
Edhepse nj doktrin q daton q nga Greqia antike, teoria e evolucionit u avancua n mas t
madhe n shekullin e 19t. Zhvillimi m i rndsishm q e bri kt teori temn numr nj n botn e
shkencs ishte libri i arlls Darvinit i titulluar Prejardhja e Gjallesave i publikuar m 1859. N kt libr,
Darvini mohoi se gjallesat e ndryshme n tok ishin krijuar ndarazi nga Zoti. Sipas Darvinit, t gjitha
qeniet e gjalla kishin nj paraardhs t prbashkt dhe ato u shndrruan n qenie t ndryshme me koh
prmes ndryshimeve t vogla.
Teoria e Darvinit nuk bazohej n asnj zbulim konkret shkencor, sikurse ai vet gjithashtu pranoi,
ishte vetm nj supozim. Pr m tepr, sikurse Darvini pranoi n kapitullin e gjat t librit t tij t
quajtur Vshtirsit e Teoris, teoria dshtonte para shum pyetjeve kritike.
Darvini investoi t gjitha shpresat e tij n zbulimet e reja shkencore, q ai shpresonte t zgjidhnin
Vshtirsit e Teoris. Megjithat, prkundr asaj q shpresonte ai, zbulimet shkencore zgjeruan
dimensionet e ktyre vshtirsive.
Disfata q Darvinizmi psoi nga shkenca mund t pasqyrohet n tri shtje themelore:
1) Teoria n asnj mnyr nuk mund t shpjegoj mnyrn se si u shfaq jeta n tok.
2) Nuk ekziston ndonj zbulim shkencor q do t tregonte se mekanizmat evolutiv t
propozuar nga kjo teori kan ndonj fuqi fardo qoft pr t evoluar.
3) Dshmit pr fosile dshmojn n trsi t kundrtn e propozimeve t teoris s evolucionit.
N kt pjes, do t ekzaminojm kto tri shtje themelore n mnyr t prgjithsuar:

Hapi i par i pakaprcyeshm: Zanafilla e Jets
Sipas teoris s evolucionit t gjitha gjallesat evoluan nga nj qeliz e vetme e gjall q u shfaq n
tokn primitive 3.8 bilion vjet m par. Si mund t ket krijuar nj qeliz e vetme me miliona gjallesa
komplekse dhe poqese nj evolucion i till me t vrtet kishte ndodhur, pse nuk mund t vzhgohen
gjurmt e tij n dshmit e fosileve, jan disa prej pyetjeve n t cilat teoria nuk mund t jap prgjigje.
Mirpo, s pari dhe mbi t gjitha, hapi i par i procesit t supozuar evolutiv q duhet t hetohet sht si u
shfaq (krijua) kjo qeliz e par?
Pasiq teoria e evolucionit mohon krijimin dhe nuk pranon far lloji t ndrhyrjes s
mbinatyrshme, pohon se qeliza e par u shfaq (krijua) rastsisht prbrenda ligjeve t natyrs, pa ndonj
qllim, plan apo mbarshtim (prgatitje). Sipas teoris, materia e pajet duhet t kishte prodhuar nj
qeliz t gjall si rezultat i rastsive. Kjo, megjithat, sht nj pohim i paqndrueshm madje edhe pr
rregullat m t pamposhtura t biologjis.

Jeta rrjedh (buron) nga Jeta
N kt libr, Darvini kurr nuk iu referua zanafills s jets. T kuptuarit primitiv t shkencs n
kohn e tij mbshtetej n pandehjen se qeniet e gjalla kishin nj struktur shum t thjesht. Prej mesjets,
krijimi spontan, teoria q pohonte se materiet e pajet u bashkuan pr t formuar organizma t gjall, ishte
gjersisht e pranuar. Prgjithsisht besohej se insektet erdhn n jet nga mbeturinat e ushqimit dhe
minjt erdhn n jet nga gruri. Eksperimente interesante u ndrmorn pr t vrtetuar kt teori. Ca
kokra gruri ishin vendosur n nj cop t ndyt plhure dhe besohej se minjt do t znin fill nga ajo pas
nj kohe.
Ngjashm, zhvillimi i krimbave n mish supozohej t ishte dshmi e krijimit spontan. Mirpo,
vetm pak koh m von u kuptua se krimbat nuk paraqiteshin n mish n mnyr spontane, por barteshin
atje nga mizat n formn e larvave, t padukshme pr syrin e njeriut.
Madje edhe n periudhn kur Darvini shkruajti Zanafilln e Gjallesave, besimi se bakteriet mund
t vinin n jet nga materia e pajet ishte gjerrisht e pranuar n botn e shkencs.
Mirpo, pas vite pas botimit t librit t Darvinit, Lui Paster shpalli rezultatet e tij pas nj studimi t
dhe eksperimentimi t gjat, q hedhnin posht krijimin spontan, nj gur themeli t teoris s Darvinit. N
ligjratn e tij triumfale t mbajtur n Sorbon m 1864, Pasteri tha: Kurr nuk do t kndellet doktrina
pr krijimin spontan nga kjo goditje vdekjeprurse q iu dha nga ky eksperiment i thjesht. 6
Mbrojtsit e teoris s evolucionit iu bn ball zbulimeve t Pasterit pr nj koh t gjat.
Megjithat, me zgjidhjen e strukturs komplekse t qelizs s nj qenieje t gjall me zhvillimin e
shkencs, idea se jeta do t mund t kishte lindur rastsisht u ballafaqua madje me nj gjendje edhe m t
pashpres.

Prpjekjet jobindse t shekullit t 20t
Evolucionisti i par q vazhdoi shtjen e zanafills s jets n shekullin e 20t ishte biologu i
njohur Rus Aleksandr Oparin. Me tezat e ndryshme q ai lvizi prpara n vitet e 1930ta, ai u prpoq t
dshmoj se qeliza e nj qenieje t gjall do t kishte mundur t krijohej nga rastsia. Kto studime,
megjithat, ishin t dnuara t dshtojn dhe Oparinit iu desht t bnte kt pohim: Fatkeqsisht,
megjithat, problemi i zanafills s qelizs sht ndoshta pika m e paqart n tr studimin e evolucionit
t organizmave. 7
Pasuesit evolucionist t Oparinit u prpoqn q t bjn eksperimente pr t zgjidhur problemin e
burimit t jets. Eksperimenti m i njohur prej tyre u ndrmor nga kimisti Amerikan Stenli Miller m
1953. Duke kombinuar gazrat q ai pretendonte t kishin ekzistuar n atmosfern fillestare t toks n
nj ambient eksperimentues dhe duke i shtuar ksaj przierje energji, Milleri sintetizoi disa molekula
organike (aminoacide) t pranishme n strukturn e proteineve.
Mezi kishin kaluar disa vite para se t zbulohej se ky eksperiment, i cili ishte paraqitur ather si
nj hap i rndsishm n emr t evolucionit ishte i pavlefshm, pasiq atmosfera e prdorur n kt
eksperiment ishte shum e ndryshme nga kushtet e vrteta q ekzistonin n tok. 8
Pas nj heshtjeje t gjat, Milleri pranoi se ambienti i atmosfers q prdori nuk ishte real.9
T gjitha prpjekjet evolucioniste t parashtruara gjat shekullit XX pr t shpjeguar zanafilln e
jets dshtuan. Gjeokimisti Xhefri Bada nga Instituti Scripps i San Diegos pranon kt fakt n nj artikull
t botuar n Earth Magazine m 1998:
Sot n mbarim t shekullit XX ne ende prballemi me problemin m t madh t pazgjidhur q
kishim n fillim t shekullit XX. Si u krijua (shfaq) jeta n Tok?10

Prbrja komplekse e jets
Arsyeja parsore pse teoria e evolucionit prfundoj n nj gjendje t ktill t parrugdalje n lidhje
me zanafilln e jets sht se madje edhe organizmat e gjall q konsideroheshin m t thjeshtt kan
prbrje jashtzakonisht komplekse. Qeliza e nj qenieje t gjall sht m komplekse se t gjitha
produktet teknologjike t prodhuara nga njeriu. Sot, madje edhe n laboratoriumet m t zhvilluara t
bots, nj qeliz e gjall nuk mund t krijohet duke bashkuar materiet inorganike.
Kushtet e krkuara pr formimin e nj qelize jan t panumrta n mas pr tu shpjeguar me an t
rastsive. Mundsia q proteinet, pjes ndrtuese t qelizs, t jen formuar rastsisht, sht 1 n 10950
pr nj protein mesatare t prbr prej 500 aminoacideve. N matematik, nj mundsi m e vogl se 1
n 1050 konsiderohet t jet praktikisht e pamundshme.
Molekula e ADN-s q gjendet n brthamn e qelizs dhe q ruan informacionin gjenetik, sht
nj baz e jashtzakonshme e t dhnave. sht llogaritur se poqese informacioni i koduar n ADN do t
shkruhej, kjo do t formonte nj librari gjigante q do t prbhej nga 900 volume enciklopedike prej 500
faqesh secila.
N kt pik shfaqet nj dilem shum interesante: ADN-ja mund t prsritet vetm me ndihmn e
disa proteinave t specializuara (enzimeve). Megjithat, sinteza e ktyre enzimeve mund t realizohet me
an t informacionit t koduar n ADN. Pasiq ato t dyja jan t varura nga njra tjetra, ato duhet t
ekzistojn n t njjtn koh pr tu prsritur. Ky fakt sjell skenarin q jeta t ket zn fill vetvetiu n
nj situat pa rrugdalje. Prof. Lesli Orgel, nj evolucionist me nam nga Universiteti i San Diegos t
Kalifornis, pranon kt fakt n numrin e Shtatorit t vitit 1994 t Scientific American Magazine
(Revists Shkencore Amerikane):
sht jashtzakonisht e pamundshme q proteinet dhe acidet nukleike, duke qen t dyja
komplekse pr nga struktura (prbrja), t ken zn fill vetvetiu n t njjtin vend dhe n t njjtn koh.
Prapseprap gjithashtu duket t jet e pamundshme t kesh njrn pa tjetrn. Dhe kshtu, n shikim t par,
do t duhej t vihej te prfundimi se jeta kurr, n t vrtet, sdo t mund t kishte zn fill me an t
proceseve kimike.11
Padyshim, nse sht e pamundshme q jeta t ket zn fill nga shkaqet natyrore, ather duhet t
pranohet se jeta u krijua n nj mnyr t mbinatyrshme. Ky fakt n mnyr t qart e zhvlerson
teorin e evolucionit, qllimi kryesor i s cils sht t mohoj krijimin.

Mekanizmat imagjinar t evolucionit
Pika e dyt e rndsishme q mohon teorin e Darvinit sht se t dy pikpamjet (konceptet) e
parashtruara nga kjo teori si mekanizma evolutiv jan kuptuar tmos ken n realitet ndonj fuqi
evolutive.
Darvini mbshteti supozimin e evolucionit trsisht n mekanizmin e przgjedhjes natyrore.
Rndsia q ai i dha ktij mekanizmi ishte evidente n emrin e librit t tij: Zanafilla e Gjallesave, me an
t Przgjedhjes Natyrore
Sipas przgjedhjes natyrore ato gjallesa q jan m t forta dhe m t prshtatshme ndaj kushteve
natyrore t mjedisit ku jetojn do t mbijetojn n luftn pr jet. Pr shembull, n nj kope t drerve nn
krcnim t sulmit nga bishat e egra, ata q vrapojn m shpejt do t mbijetojn. Prandaj, kopeja e
drerve do t prbhet nga individ m t shpejt dhe m t fuqishm. Mirpo, n mnyr t
padiskutueshme, ky mekanizm nuk do t shkaktoj evoluimin e drerve dhe shndrrimin e tyre n nj
lloj tjetr gjallese, pr shembull, n kuaj.
Prandaj, mekanizmi i przgjedhjes natyrore nuk ka fuqi evolutive. Darvini ishte gjithashtu i
vetdijshm pr kt fakt dhe iu desht t pohonte kt n librin e tij Zanafilla e Gjallesave:
Przgjedhja natyrore nuk mund t bj asgj gjersa t ndodhin dallime apo ndryshime m t
favorshme individuale.12

Ndikimi i Lamarkut
Prandaj, si do t mund t ndodhnin kto ndryshime t favorshme? Darvini u prpoq t japte
prgjigje n kt pyetje nga kndvshtrimi i t kuptuarit primitiv t shkencs n kohn e tij. Sipas
biologut Francez Lamark, i cili jetoi para Darvinit, gjallesat bartn tiparet q fituan gjat jets s tyre tek
gjenerata e ardhshme dhe kto veti, duke u akumuluar nga nj gjenerat n tjetrn, shkaktuan formimin e
gjallesave t reja. Pr shembull, sipas Lamarkut, gjirafat evoluan nga antilopat, duke u prpjekur t han
gjethet e drunjve t lart, qafat e tyre u zgjatn nga nj gjenerat n tjetrn.
Darvini dha gjithashtu shembuj t ngjashm dhe n librin e tij Zanafilla e Gjallesave, pr
shembull, tha se disa arinj duke shkuar n uj pr t gjetur ushqim u shndrruan n balena me kalimin e
kohs.13
Mirpo, ligjet e trashgimis t zbuluara nga Mendeli dhe t vrtetuara nga shkenca e gjenetiks q
lulzoi n shekullin e XX, krejtsiht rrnuan legjendn sipas s cils vetit u bartn tek gjeneratat pasuese.
Pra, przgjedhja natyrore u zhvlersua si nj mekanizm evolutiv.

Neo-Darvinizmi dhe Mutacionet
Pr t gjetur nj zgjidhje, Darvinistt prparuan Teorin Moderne Sintetike, ose si njihet
prgjithsisht, Neo-Darvinizmin, kah fundi i viteve t 1930-ta. Neo-Darvinizmi shtoi mutacionet, t cilat
jan rregullime t krijuara n gjenet e gjallesave pr shkak t faktorve t jashtm si rrezatimi ose
gabimet gjat shumzimit (prsritjes), si shkaktar t ndryshimeve t favorshme prve mutacionit
natyror.
Sot, modeli q prfaqson evolucionin n bot sht Neo-Darvinizmi. Sipas ksaj teorie, miliona
gjallesa t pranishme n tok u formuan si rezultat i nj procesi prmes t cilit organe t shumta
komplekse t ktyre organizmave si jan vesht, syt, mushkrit dhe kraht, iu nnshtruan
mutacioneve, domethn, rregullimeve gjenetike. Mirpo, ekziston nj fakt i prer shkencor q
plotsisht grryen themelet e ksaj teorie: Mutacionet nuk shkaktojn zhvillim t gjallesave,
prkundrazi, ato gjithmon iu shkaktojn dm atyre.
Arsyeja pr kt sht shum e thjesht: ADN-ja ka nj prbrje shum komplekse dhe efektet e
rastsishme mund vetm ti shkaktojn dm asaj. Studiuesi Amerikan i gjenetiks B.G. Ranganathan e
shpjegon kt n kt mnyr:
Mutacionet jan t vogla, t rastsishme dhe t dmshme. Ato rrall ndodhin dhe mundsia m e
mir sht q ato do t jen t padobishme. Kto katr karakteristika t mutacioneve nnkuptojn se
mutacionet nuk mund t shpien drejt nj zhvillimi evolutiv. Nj ndryshim i rastsishm n nj organizm
tejet kompleks sht ose i padobishm ose i dmshm. Nj ndryshim i rastit n nj or nuk mund t
ndikoj pr t mir. Me siguri se ose do ta dmtoj at ose n rastin m t mir do t jet i padobishm. Nj
trmet nuk mund t ndikoj pr t mir n nj qytet, por sjell shkatrrim.14
Nuk udit aspak fakti se deri m sot nuk sht vn re asnj shembull i mutacionit q do t
dshmohej si i dobishm apo q t ket ndikuar n zhvillimin e kodit gjenetik. T gjitha mutacionet jan
dshmuar t jen t dmshme. sht kuptuar se mutacioni q sht paraqitur si nj mekanizm evolutiv,
sht n t vrtet nj ndodhi gjenetike q dmton gjallesat dhe i paaftson ato (Efekti m i zakonshm i
mutacionit n qeniet njerzore sht kanceri). Padyshim, nj mekanizm shkatrrimtar nuk mund t jet
mekanizm evolutiv. Przgjedhja natyrore, n ann tjetr, nuk mund t bj asgj vetvetiu sikur pranoi
edhe Darvini. Ky fakt na tregon se nuk ka mekanizm evolutiv n natyr. Pasiq nuk ekzistojn
mekanizmat evolutiv, ather as edhe ndonj proces i trilluar (imagjinar) i quajtur evolucion nuk mund t
ket ndodhur.

Dshmit pr fosile: Ska shenja t formave t ndrmjetme
Dshmia m e qart se skenari i propozuar nga teoria e evolucionit nuk ka ndodhur jan dshmit
pr fosilet.
Sipas teoris s evolucionit, do gjalles ka ardh n jet prej nj paraardhsi. Nj lloj gjallese q
ekzistonte m par u shndrrua n dika tjetr me koh dhe t gjitha gjallesat erdhn n jet n kt
mnyr. Sipas kesaj teorie, ky transformim u zhvillua gradualisht gjat miliona vjetve.
Po t kishte qen kshtu, ather gjallesa t shumta t ndrmjetme do t kishin ekzistuar dhe jetuar
gjat ksaj periudhe t gjat t transformimit.
Pr shembull, ca gjysm-peshk/gjysm-zvarranik duhet t ken jetuar n t kaluarn q kishin fituar
veti t zvarranikve prve vetive t peshqve q tashm kishin. Ose do t duhej t ken ekzistuar ca
zvarranik-shpend q kishin fituar veti t zogjve prve vetive t zvarranikve q ata tashm kishin.
Pasiq kjo do t duhej t ndodhte n nj faz kalimtare, kto gjallesa do t duhej t ishin t paafta dhe me
t meta, gjallesa t gjymtuara (t sakatosura). Evolucionistt iu referohen ktyre krijesave t trilluara q
ata besojn t ken jetuar n t kaluarn si forma t ndrmjetme.
Po t kishin ekzistuar me t vrtet shtaz t tilla, do t duhej t ishin me miliona e madje edhe me
biliona sosh n numr dhe llojllojshmri. Ajo q sht m e rndsishme, eshtrat e ktyre krijesave t
uditshme do t duhej t gjendeshin n dshmit pr fosile. N Zanafilln e Gjallesave, Darvini
shpjegoi:
Po t jet teoria ime e vrtet, nj llojllojshmri e panumrt e gjallesave t ndrmjetme, q do t
lidhte ngusht n mes vedi t gjitha gjallesat e grupit t njjt me siguri duhet t ken ekzistuar
Rrjedhimisht, dshmi t ekzistencs s tyre do t mund t gjendeshin vetm n mesin e mbeturinave t
fosileve.15

Shpresat e Darvinit u shpartalluan
Megjithat, edhepse evolucionistt bn prpjekje t mdha pr t gjetur fosile q nga mesi i
shekullit t 19t n gjith botn, ende nuk u zbulua ndonj form kalimtare. T gjitha fosilet e nxjerra nga
toka gjat grmimeve treguan se prkundr asaj q shpresuan evolucionistt, jeta n tok u paraqit
prnjher dhe e formuar plotsisht.
Nj paleontolog i njohur Britanik, Derek V. Ager, pranon kt fakt, edhepse ai sht nj
evolucionist:
Lind shtja se nse hulumtojm n hollsi dshmit e fosileve, qoft n nivelin e rradhitjes apo t
gjallesave, ne gjejm gjithnj jo nj evolucion t shkallzuar, por nj eksplodim t vrullshm t nj
grupi n llogari t nj grupi tjetr.16
Kjo do t thot se n dshmit e fosileve, t gjitha gjallesat shfaqen prnjher n trsi t formuara,
pa ndonj form t ndrmjetme n mes. Kjo sht mu e kundrta e pandehjeve t Darvinit. Gjithashtu,
dshmia se gjallesat jan krijuar sht shum e fuqishme. I vetmi shpjegim q nj gjalles shfaqet
prnjher dhe e formuar plotsisht deri n detajet m t imta pa ndonj paraardhs evolutiv mund t jet
se kjo gjalles u krijua. Kjo e dhn pranohet gjithashtu edhe nga biologu evolucionist i njohur n gjith
botn Douglas Futuyma:
Krijimi dhe evolucioni, mes tyre, shterin shpjegimet e mundshme pr zanafilln e gjallesave.
Organizmat e gjall ose u shfaqn n tok plotsisht t formuara ose nuk u shfaqn fare. Nse nuk u
shfaqn, ato duhet t ishin zhvilluar nga gjallesat q duhet t ken ekzistuar m par prmes ndonj
procesi t modifikimit (ndryshimit). Poqese u shfaqn n gjendje t formuar plotsisht, ato me t vrtet
duhet t ishin krijuar nga ndonj inteligjenc e plotfuqishme. 17
Fosilet tregojn se gjallesat u shfaqn plotsisht t zhvilluara dhe n nj gjendje t prsosur n tok.
Kjo nnkupton se zanafilla e gjallesave sht, prkundr pandehjes s Darvinit, jo evolucion por
krijim.

Prralla e Evolucionit Njerzor
Tema m s teprmi e rrahur nga avokatt e teoris s evolucionit sht tema e zanafills s njeriut.
Pohimi darvinist mbron tezn se njerzit modern t kohs son evoluoi nga ca krijesa t ngjashme me
majmunt. Gjat ktij procesi t supozuar evolutiv, i cili supozohet t ket filluar 4-5 milion vite m
par, pohohet t ken ekzistuar ca forma kalimtare n mes t njeriut modern dhe paraardhsve t tij.
Sipas ktij skenari plotsisht t trilluar, numrohen katr kategori themelore:
1. Australopitekusi
2. Homo habilisi
3. Homo erektusi
4. Homo sapiensi
Evolucionistt i quajn t ashtuquajturit paraardhs t par t njeriut t ngjashm me majmun
Australopitekus q domethn majmuni J ug-Afrikan. Kto gjallesa n t vrtet nuk jan asgj tjetr
vese nj lloj i vjetr i majmunve q sht zhdukur. Hulumtimet gjithprfshirse t bra n mostrat e
ndryshme t Australopitekusit nga dy anatomist t njohur n tr botn nga Anglia dhe SHBA,
gjegjsisht, Lordi Solly Zuckerman dhe Prof. Charles Oxnard, kan treguar se kto mostra i takonin nj
lloji t zakonshm t majmunve q u zhduk dhe q nuk prmbante asnj ngjashmri me njerzit.18
Evolucionistt e kategorizojn shkalln e ardhshme t evolucionit njerzor si homo, q
domethn njeri. Sipas pohimit evolucionist, gjallesat n kategorin e Homo-s jan m t zhvilluar se
Australopitekust. Evolucionistt sajojn nj skem imagjinare t evolucionit duke rradhitur fosilet e
ndryshme t ktyre krijesave n nj rradhitje t posame. Kjo skem sht e trilluar sepse kurr nuk sht
dshmuar se ekziston ndonj raport evolutiv n mes t ktyre kategorive t ndryshme. Ernst Mayr, njri
prej ithtarve m t rndsishm t teoris s evolucionit t shekullit t 20t, diskuton n librin e tij Nj
Argument i Gjat se n veanti (enigmat) historike si jan zanafilla e jets ose e Homo sapiensit, jan
jashtzakonisht t vshtira dhe madje mund ti rezistojn nj shpjegimi t knaqshm prfundimtar.19
Duke nnvizuar lidhjen zinxhirore si Australopitekus Homo habilis Homo erektus Homo
sapiens, evolucionistt ln pr t kuptuar se secila prej ktyre llojeve sht paraardhse e tjetrs.
Megjithat, zbulimet e mvonshme t paleoantropologve kan zbuluar se Australopitekusi, Homo
habilisi dhe Homo erektusi kan jetuar n pjes t ndryshme t bots n t njjtn koh.20
Pr m tepr, nj pjes e caktuar e njerzve e rradhitur n kategorin e Homo erektusit kan jetuar
deri n kohrat moderne. Homo sapiens neandertalensis dhe Homo sapiens sapiens (njeriu modern) kan
bashkjetuar n t njjtin regjion.21
Kjo rrethan qartsisht tregon pavlefshmrin e pohimit se ata jan paraardhs t njri tjetrit. Nj
paleontolog nga Universiteti i Harvardit, Stephen J ay Gould, shpjegon kt situat t pashpres t teoris
s evolucionit edhepse ai vet sht evolucionist:
far ka ndodhur me shkalln ton nse ekzistojn tri raca hominide (njerzore) bashkjetuese (A.
afrikanus, Australopitekus robust dhe H. habilis), qartsisht asnjra me prejardhje nga tjetra? Pr m
tepr, asnjra prej tyre nuk shfaqin ndonj prirje evolutive gjat ekzistimit t tyre n tok.22
Thn shkurt, skenari i evolucionit njerzor, t cilin mundohen ta mbshtesin me ndihmn e
vizatimeve t ndryshme t disa krijesave gjysm majmun, gjysm njerzq jan shfaqur n media dhe
n libra kursesh, domethn, sinqerisht, prmes propagands, nuk sht asgj tjetr vese nj prrall pa
baza shkencore.
Lordi Solly Zukerman, njri nga shkenctart m t njohur dhe m t respektuar n Britanin e
Madhe, i cili bri hulumtime n kt shtje pr vite t tra dhe studioi n veanti fosilet e
Australopitekusit pr 15 vite, prfundimisht konkludoi, prkundr faktit se edhe vet ishte evolucionist, se
n t vrtet nuk ekziston nj trung familjar q zgjerohet nga krijesat e ngjashme me majmun tek njeriu.
Zukermani gjithashtu bri nj spektr interesant shkencor. Ai formoi nj spektr t shkencave
duke filluar prej atyre q ai konsideronte si shkencore deri te ato q konsideronte si joshkencore. Sipas
spektrit t Zukermanit, si shkencat m shkencore, domethn, q mvaren nga t dhnat konkrete
shkencore jan kimia dhe fizika. Pas tyre vijn shkencat biologjike dhe pastaj shkencat shoqrore. N
fundin e skajshm t spektrit, e cila sht pjesa e konsideruar si m joshkencorja, jan perpceptimi
jasht-shqisor konceptet si telepatia dhe shqisa e gjasht dhe n fund evolucioni njerzor. Zukermani
shpjegon kt gjykim t tij:
Ne pastaj largohemi nga regjistri i t vrtets objektive n ato fusha t shkencs s supozuar
biologjike si perceptimi jasht-shqisor ose interpretimi i historis s fosileve njerzore, ku pr
(evolucionistin) besnik gjithka sht e mundshme dhe ku besimtari i zjarrt (i evolucionit) sht
nganjher n gjendje t besoj disa gjra kundrthnse n t njjtn koh. 23
Prej prralls s evolucionit njerzor smbetet asgj tjetr vese interpretime t paragjykuara t
fosileve t nxjerrura nga toka nga disa njerz q verbrisht besojn n teorin e tyre.

Teknologjia e syrit dhe veshit
Nj shtje tjetr q mbetet pa prgjigje nga teoria e evolucionit sht cilsia e shklqyeshme e
perceptimit t syrit dhe veshit.
Para se t kalojm n shtjen e syrit, le t prgjigjemi shkurtimisht n pyetjen se si shohim ne.
Rrezet e drits q vijn nga nj objekt kthehen mbrapsht n retinn e syrit. Ktu, kto rreze drite
shndrrohen n sinjale elektrike nga qelizat dhe arrijn n nj pjes t vogl n pjesn e prapme t trurit t
quajtur qendra e shikimit. Kto sinjale elektrike perceptohen n kt qendr t trurit si nj prfytyrim pas
nj vargu procesesh. Me kt prapavi teknike, le t mendojm pak pr kt.
Truri sht i izoluar nga drita. Kjo domethn se brendia e trurit sht plotsisht e errt dhe drita
nuk arrin deri tek vendi ku sht i vendosur truri. Vendi i quajtur qendra e shikimit sht nj vend
plotsisht i errt ku drita kurr nuk arrin. Mund t jet edhe vendi m i errt q mund t keni njohur
ndonjher. Megjithat, ju vzhgoni nj bot t ndritshme dhe t shklqyer n kt errsir t plot.
Pamja e formuar n sy sht aq e mpreht dhe e qart sa q as teknologjia e shekullit t 20t ska
qen n gjendje ta arrijn. Pr shembull, shiqo n librin q je duke lexuar, duart me t cilat e mban,
pastaj ngrite kokn dhe shiqo rreth vetes. A ke par ndonjher ndonj pamje aq t mpreht dhe t qart
sikur kjo kudo tjetr? As edhe ekrani m i zhvilluar televiziv i prodhuar nga prodhuesi m i madh
televiziv n bot nuk mund t ofroj nj fotografi m t qart pr ju. Kjo sht nj pamje tre-dimensionale,
me ngjyra dhe jashtzakonisht e mpreht. Pr m shum se 100 vite, me mijra inxhinier jan munduar
t arrijn kt mprehtsi. Fabrika, godina t mdha u ndrtuan, shum hulumtime jan br, projekte dhe
plane jan br pr kt qllim. Prapseprap, hedhja nj sy ekranit televiziv dhe librit q mbani n duart
tuaja. Do t vreni se ekziston nj dallim shum i madh sa i prket mprehtsis dhe qartsis. Pr m
tepr, ekrani televiziv ju jap nj pamje dy-dimensionale, gjersa me syt tuaj ju shiqoni n nj perspektiv
tre-dimensionale q ka thellsi.
Pr vite t tra, me dhjeta mijra inxhinier jan prpjekur t bjn nj TV tre-dimensional dhe t
arrijn cilsin e pamjes t syrit. Po, ata kan br nj sistem televiziv tre-dimensional por sht e
pamundur ta shiqosh pa vn syze. Pr m tepr, sht vetm nj perspektiv tre-dimensionale artificiale.
Prapavija sht m e mjegulluar, plani i par na paraqitet sikur nj sfond prej letre. Kurr nuk ka qen e
mundshme q t prodhohet nj pamje e mpreht dhe e qart sikurse ajo e syrit. N t dyja, n kamer dhe
televizion, ka nj humbje t cilsis s pamjes.
Evolucionistt pohojn se mekanizmi q prodhon kt pamje t mpreht dhe t qart sht formuar
rastsisht. Tani, po tju thoshte dikush se televizioni n dhomn tuaj sht formuar si rezultat i rastit, se t
gjitha atomet q e prbjn at ndodhi q t bashkohen dhe t krijojn kt aparat q prodhon pamje, far
do t mendonit? Si mund atomet t bjn nj gj t till q me mijra njerz smund ta bjn?
Nse nj aparat q prodhon nj pamje m primitive se syri nuk mund t jet formuar rastsisht,
ather sht shum e qart se syri dhe pamja q shohim prmes syrit nuk mund t jen formuar
rastsisht. E njjta gj vlen edhe pr veshin. Veshi i jashtm pranon zrat e kapshm dhe i drejton ato tek
veshi i mesm; veshi i mesm i bart lkundjet e zrit duke i rritur ato; veshi i brendshm i drgon kto
lkundje n tru duke i prkthyer ato n sinjale elektrike. Po sikurse n rastin e syrit, akti i t dgjuarit
finalizohet n qendrn e t dgjuarit n tru.
Ajo q vlen pr syrin vlen edhe pr veshin. Domethn, truri sht i izoluar nga zri po sikur q
sht i izoluar nga drita: nuk lejon hyrjen e asnj tingulli brenda. Prandaj, pa marr parasysh se sa
zhurmshm sht jasht, brendia e trurit sht plotsisht e heshtur. Megjithat, tingujt m t mpreht
perceptohen n tru. N trurin tuaj, q sht i izoluar nga zri, ju dgjoni simfonit e nj orkestre dhe e
dgjoni do zhurm n nj vend prplot me njerz. Mirpo, po t matej niveli i zrit n trurin tuaj me nj
aparat preciz n at moment, do t shihej se nj heshtje e plot mbizotron aty.
Si sht rasti me pamjet, jan br prpjekje me dekada pr t prodhuar dhe riprodhuar tingull q
sht besnik ndaj origjinalit. Rezultati i ktyre prpjekjeve jan aparatet pr regjistrimin e zrit, sistemet
me cilsi t lart transmetimi dhe sisteme pr t kapur tingujt. Prkundr gjith ksaj teknologjie dhe
mijra inxhinierve dhe ekspertve q kan punuar n kt, nuk sht fituar nj z q do t kishte t
njjtn mprehtsi dhe qartsi sikurse zri q perceptojm prmes veshit. Mendoni pr sistemet me cilsin
m t lart t transmetimit t zrit t prodhuara nga kompanit m t mdha t industris s muziks.
Madje edhe n kto aparate, kur zri t jet regjistruar, nj pjes e tij humbet, ose kur e ndizni nj sistem
t cilsis s lart transmetuese (HI-FI) gjithmon e ndieni nj z frshllues para se t filloj muzika.
Mirpo, zrat q jan produkte t teknologjis s trupit njerzor jan jashtzakonisht t mpreht dhe t
qart. Veshi i njeriut kurr nuk percepton nj z t prcjellur me frshllim ose me shkarkime
atmosferike si sht rasti me sistemet HI-FI (t cilsis s lart transmetuese). Ai e pranon zrin
saktsisht ashtu si sht, t mpreht dhe t qart. Kshtu ka qen q nga krijimi i njeriut.
Deri m sot, asnj aparat vizuel apo regjistrues i prodhuar nga njeriu nuk ka qen aq i ndieshm dhe
i suksesshm n perceptimin e t dhnave shqisore sikurse jan syri dhe veshi.
Mirpo, sa i prket t shikuarit dhe t dgjuarit, nj fakt shum m madhshtor qndor mbi gjith
kt.

Kujt i takon ndrgjegja q sheh dhe dgjon prbrenda trurit?
Kush sht ai q shiqon nj bot trheqse n trurin e tij, dgjon simfonit dhe cicrimat e zogjve
dhe e nuhat trndafilin?
Stimulimet q vijn nga syt, vesht dhe hunda e nj qenieje njerzore udhtojn n tru si impulse
elektro-kimike nervore. N librat e biologjis, fiziologjis dhe biokimis mund t gjeni shum hollsi pr
mnyrn se si krijohet ky imazh (pamje) n tru. Mirpo, ju kurr nuk do t ndesheni me faktin m t
rndsishm n lidhje me kt shtje: kush sht ajo qenie q percepton kto impulse nervore kimike si
pamje, zra, aroma dhe ndodhi ndijore n tru? Ekziston nj vetdije n tru q percepton gjith kto pa
ndier nevoj pr sy, vesh apo hund. Kujt i takon kjo vetdije? Nuk ka dyshim se kjo vetdije nuk iu
takon nervave, shtress s trash dhe neuroneve q e prbjn trurin. Pr kt arsye Darvinistt-materialist
q besojn s gjithka prbhet nga materia nuk mund t japin prgjigje n asnjrn prej ktyre pyetjeve.
Sepse kjo vetdije sht shpirti i krijuar nga Zoti. Shpirti nuk ka nevoj as pr syrin pr t vshtruar
pamjet, as pr veshin pr t dgjuar zrat. Pr m tepr, nuk i nevojitet as truri pr t menduar.
Cilido q lexon kt fakt t qart dhe shkencor do t duhej t mendonte pr Zotin e Gjithfuqishm,
do t duhej ti friksohej Atij dhe t krkoj strehim tek Ai, Ai i Cili ngjesh tr gjithsin n nj vend
plotsisht t errt prej vetm disa centimetrash kub n nj form tre-dimensionale, me ngjyra, me hije dhe
t ndriuar.

Nj besim materialist
T dhnat q i kemi paraqitur deri m tani na tregon se teoria e evolucionit sht nj pohim q n
mnyr t qart bie ndesh me zbulimet shkencore. Pohimi i teoris pr prejardhjen e jets nuk sht n
prputhje me shkencn, mekanizmat evolucionar q propozon nuk kan fuqi evolutive dhe fosilet
tregojn se format e ndrmjetme pr t cilat ka nevoj teoria kurr nuk kan ekzistuar. Pra, nga kjo
rrjedh se teoria e evolucionit do t duhej ln anash si nj ide joshkencore. N kt mnyre shum ide
sikurse idea e gjithsis me qendr t saj tokn jan larguar nga agjenda e shkencs prgjat historis.
Mirpo, teoria e evolucionit sht mbajtur me kmbngulje n agjendn e shkencs. Disa njerz
madje prpiqen t paraqesin kritikn e drejtuar kundr teoris si nj atak n shkenc. Pse?
Arsyeja sht se teoria e evolucionit sht nj besim i kot i pashpenzueshm pr disa qarqe
njerzish. Kto qarqe jan verbrisht t prkushtuara ndaj filozofis materialiste dhe e pranojn
Darvinizmin sepse sht i vetmi shpjegim materialist q do t mund t parashtrohej pr funksionimin e
natyrs.
ka sht mjaft interesant, ata pranojn kt fakt koh pas kohe. Nj studiues i mirnjohur i
gjenetiks dhe nj evolucionist i zshm, Richard C. Lewontin nga Universiteti i Harvardit, pranon se ai
sht s pari dhe parasgjithash nj materialist dhe pastaj nj shkenctar:
Nuk qndron puna aty q metodat dhe institucionet e shkencs n njfar mnyre na detyrojn q t
pranojm nj shpjegim materialist t bots s dukurive, por, prkundrazi, q ne jemi t shtrnguar a priori
nga besnikria jon ndaj shtjeve materiale pr t krijuar nj mjet t hulumtimit dhe nj grumbull
konceptesh q japin shpjegime materialiste, pa marr parasysh se sa kundr-intuitive, pa marr parasysh
se sa mistike jan ato pr t paditurit. Pr m tepr, se materializmi sht absolut, q tmos lejojm
Kmbn Hyjnore n der.24
Kto jan pohime eksplicite q Darvinizmi sht nj dogm q mbahet n jet vetm pr hir t
besnikris ndaj filozofis materialiste. Sipas ksaj dogme, nuk ekziston asgj tjetr ve materies.
Prandaj, argumenton se materia e pajet dhe e pavetdije krijoi jetn. Kmbngul se miliona gjallesa t
ndryshme; pr shembull, zogjt, peshqit, gjirafat, tigrat, insektet, drunjt, lulet, balenat dhe qeniet
njerzore zun fill si rezultat i bashkveprimeve n mes t materies si sht shiu q bie, vettima q
shkreptin, etj., nga materia e pajet. Ky sht nj rregull n kundrshtim me t dyja arsyen dhe
shkencn. Mirpo, Darvinistt vazhdojn ta mbrojn at vetm e vetm q tmos e lejojn Kmbn
Hyjnore n der.
Cilido q nuk e shiqon zanafilln e qenieve t gjalla me nj paragjykim materialist do t shoh kt
t vrtet t qart: t gjitha gjallesat jan krijesa t nj Krijuesi, i Cili sht i Gjithfuqishm, M i Urti
dhe i Gjithdijshmi. Ky Krijues sht Zoti, i Cili krijoi tr gjithsin nga asgjja, e krijoi n formn m t
prsosur dhe iu dha form t gjitha gjallesave.

Mos prziej t vrtetn me t rrejshmn dhe me vetdije t fshehsh t vrtetn. (Kuran,
2:42)



Ata than Lavdia t qoft Ty!
Ne nuk kemi dijeni tjetr prve far na ke msuar Ti.
Ti je i Gjithdijshmi,
M i Urti.
(Kuran, 2:32)