KEQKUPTIMET Q I BART

MOSBESIMI
A thua mos po krkojn gjykimin e kohs s injorancs, po pr nj popull q bindshm beson,
a ka gjykim m i mir se ai i All-llahut?
(Surja Maide: 50)

Allahu ka krijuar jetn dhe vdekjen pr nj arsye t veant. Ai ia komunikoi kt njeriut duke drguar Librat
t cilat sqarojn qart dallimin midis veprave t drejta dhe atyre t gabuara. Ky qllim i jets sht shpallur
n ajetin vijues:
Ai sht q krijoi vdekjen dhe jetn, pr t'ju provuar se cili prej jush sht m vepr-mir. Ai sht
ngadhnjyesi, mkatfalsi. Surja Mulk: 2
Esenca e ktij qllimi sht t nderuarit e Allahut me nderimin q i prket Atij, t zbatuarit e kufizimeve t
vna nga Ai, t mirkuptuarit e natyrs s prkohshme t ksaj bote dhe riorientimi i t gjitha veprave dhe
sjelljeve n dritn e vullnetit t Krijuesit.
Individi q sillet me prgjegjsi ndaj Krijuesit t vet do t arrij mirsi, rehati, siguri dhe paqe n kt bot.
Mnyra m e prshtashme e jets dhe plotsimi i t gjitha nevojave t shpirtit njerzor tregohen n Kuran.
T qenit i vmendshm n ndjekjen e urdhrave t Kuranit, mund t shndrroj jetn e njeriut n nj imazh
q i ngjet parajss.
Kush bn vepr t mir, qoft mashkull ose femr, e duke qen besimtar, Ne do t'i japim atij nj jet
t mir (n kt bot), e (n botn tjetr) do t'u japim shprblimin m t mir pr veprat e tyre. Surja
Nahl: 97
N ajetin e lartprmendur, Allahu u jep lajmin e gzuar besimtarve se ata q sillen sipas urdhrave t
Kuranit do t ken jet t hareshme, duke bartur n kt mnyr te qenjet njerzore nj mister t
rndsishm t jets. Fama, prosperiteti ose pamja e mir nuk premtojn kurr jet paqsore, shprblyese
e t parrfyeshme, prvese kur njeriu zbaton parimet morale t Kuranit.
Kjo n t vrtet prbn objektivn kryesore t ktij libri; ofrimin e nj ilustrimi t gjall t shqetsimeve e
jorehatis q prjeton gjat jets njeriu, kur bn jet tjetr e jo at q sht menduar si e prshtatshme nga
Allahu, dhe jetn e gzuar q mund t arrij njeriu duke kompletuar bindjen ndaj urdhrave t Allahut.
Allahu e definon mnyrn e t jetuarit para mbrritjes s Profetit Muhamed si injorante, ose si periudh e
injorancs.
Fjala injoranc, si prdoret n Kuran, bart kuptim t ndryshm nga konotacionet e pranuara normalisht. N
prdorimin e zakonshm, injoranca nnkupton analfabetizmin, joarsimimin ose mos-posedimin e sjelljeve t
mira. Sidoqoft, n kuptimin Kuranor, injoranca definohet si gjendje mendore ku personi sht plotsisht i pa
ndrgjegjshm pr qllimin e ekzistencs s tij n jet, pr atributet e Krijuesit t tij dhe informatat e
shpalosura n Librat e Shenjta q i jan drguar pr jetn e prtejme. Kshtu, shprehja, i referohet gjendjes
s pavetdijshme dhe mnyrs s veant t t jetuarit q sht pasoj e thjesht e injorancs. Sigurisht,
mungesa pr t kuptuar Krijuesin, botn n t ciln jetojm dhe sistemin q na rrethon, sht forma m
ekstreme e injorancs. Asgj, as mnyra moderne e t jetuarit q e adopton njeriu, as gjuha e huaj q ai e
flet, as raftet me libra q ai lexon ose sjelljet e mira, nuk mund t kompenzojn injorancn.
Shoqria injorante sht nj shoqri e till ku mbizotron nj pandrgjegjshmri pr injorancn. Koncepti i
shoqris injorante, sidoqoft nuk zbatohet te njerzit q jetuan prpara shpalljes s Kuranit. N rradh t
par, shprehja i referohet t gjith njerzve q u shmangn nga sjelljet morale dhe mnyra e t jetuarit pasi
q u shpall Kurani. Kshtu ky definicion sht shprehje mjaft gjithprfshirs.
Arsyeshmria themelore e shoqrive injorante i bn njerzit q t formojn idet e tyre personale lidhur me
t drejtn dhe t gabuarn mbi t cilat ata pastaj ndrtojn tr jetn e tyre. far pasojash rezultojn nga
nj pozicion i till? Prgjigja sht e thjesht: zhvillimi i qasjes apatike ndaj temave kruciale t jets: jeta
prtej vdekjes. Nj qasje e till, sidoqoft, sht m s shumti e dmshme pr jetn e prtejme t njeriut si
dhe pr do shpres rreth nj jete paqsore e t shprblyer n kt bot. Arsyeja e vetme pr kt sht se
sistemi moral q mbizotron n shoqrit injorante sht krijuar vendosmrisht n baz t t arsyetuarit t
keqkuptuar. Qllimi fundamental i jets sht pak a shum i njjt pr do individ: q t arrij standard m
t mir t t jetuarit gjat jets, e cila sht e kufizuar n nj mesatare prej 60-70 vjetsh
Sigurisht ky sht ideal q ka aq shum munges n vizion saq pashmangshm e bn njeriun q t humb
drejtimin n kt bot t vogl. Nj bot e till prfshin llojin e njerzve me botkuptime t ngushta e t
kufizuar n t menduarit e tyre. Kta njerz paraqesin qndrime primitive e t thjeshta dhe u kushtojn
shum vmendje detajeve t vogla. Kjo ndodh pr faktin se ky ideal l pas dore shqetsimet si jan ato se
pse dhe si sht krijuar njeriu. E vrteta pr jetn matan vdekjes, marrja parasysh e saj dhe prgatitjet
rreth saj, jan plotsisht t paprfillshme n kt lloj ideali.
Pr antarin e shoqris injorante jeta sht konkurrenc, ose betej pr t mbajtur ekzistencn e dikujt n
mnyrn m t favorshme; qllimet kryesore jan t qenit i suksesshm e i pushtetshm. N kt
skajshmri, individi ndrton ndrgjegjen vet-koncentruese. Kur njher t ket fituar prosperitet, ai zhvillon
lidhje t fort ndaj parave dhe prosperitetit material. Pr m tepr, statusi i arritur prcillet nga dshira pr
m shum status. Kjo ambicje e skllavron njeriun aq thell saq ai nuk mund t arrij t kuptoj injorancn
e vrtet dhe bie n t duke mos ia arritur kurr q t lirohet nga ajo.
Nj krahasim me mnyrn e t jetuarit, me t menduarit dhe vlerat morale t inkurajuara nga Kurani do t
shpalos natyrn primitive e t prishur t ksaj jete.
Qllimi I ktij libri sht q t shkoj mtutje me kt krahasim dhe t demonstroj se deri n 'mas arrin
vrazhdsia n t kuptuar te antart e shoqrive injorante. Mtutje, ky libr ekzaminon rrnjsisht vlerat
morale t ktij t kuptuari t patakt dhe paraqet mnyrn e jetess, t zgjedhur e t gzuar nga Allahu, si t
vetmn zgjedhje pr t eliminuar kt lloj mentaliteti.
N ajetin vijues, Allahu I drejtohet njerzve t shoqrive injorante:
A thua mos po krkojn gjykimin e kohs s injorancs, po pr nj popull q bindshm beson, a ka
gjykim m i mir se ai i All-llahut? Surja Maide: 50
T njohurit e shoqris injorante
Karakteristika m e shquar dhe e qensishme e antarve t nj shoqrie injorante sht pagatishmria pr
t zhvilluar ndjenja ndaj Allahut. Kshtu, njerzit n kt shkall t injorancs thjesht i shmangen bindjes
s urdhrave t Allahut, duke zhvilluar parimet e tyre morale dhe nj mnyr t t menduarit q sht n
kundrshtim me do gj, q aprovohet si e drejt n Kuran. Kurani, Libri i fundit i Shenjt, ofron t gjitha
prgjegjet e mundshme n t gjitha pyetjet e mundshme q mund t'i ngris nj individ gjat jets s tij.
Kurani ofron t gjitha shpjegimet kryesore dhe zgjidhjet t cilat i duhen atij n do aspekt t jets s vet.
Prkundr ekzistimit t Kuranit, udhzuesit t vetm drejt rrugs s vrtet pr njerzimin, njerzit n kt
shkall injorance braktisin kt burim t sakt t urtsis dhe drejtohen ndaj aftsive t tyre t kufizuara t
t menduarit, n mnyr q t prcaktojn se si t kalojn jetn e tyre ashtu q t ken nj shprblim nga
ajo. Duke pasur parasysh kt fakt, mentaliteti i nj shoqrie t till dshmon prfundimisht se sht
injorante kur krahasohet me mentalitetin ideal q prshkruhet n Kuran. N kaptinat vijuese t librit,
shqyrtimi i mtutjeshm i mnyrs s plqyer t t jetuarit nga shoqrit injorante do t na ofroj t
kuptojm m mir natyrn e saj primitive.
Para se t vazhdojm me mnyrn e t jetuarit dhe t kuptuarit e moralit n shoqrit injorante, sidoqoft,
do t ishte mir t kemi nj opinion pr veorit e saj t prgjithshme.
N DO EPOK KA EKZISTUAR NJ SHOQRI INJORANTE
Q nga koha kur sht krijuar njeriu, gjithmon kishte dy shoqri t ndryshme: shoqrit injorante dhe
komunitetet e besimtarve. T gjith ata q dshtuan s vrejturi kufizimet e vna nga religjioni, prbjn
shoqrit injorante. Prkundr mospajtimeve n besim, mendimeve dhe mnyrs s t jetuarit, ekziston nj
shkak themelor fundamental q shtron bazn e jets s t gjitha shoqrive injorante: mos zbatimi i religjionit
t vrtet. Antart e shoqrive injorante, thjesht t kufizuar n mnyr strikte n botkuptimet ndaj jets
s ksaj bote, definohen n ajetin vijues:
Ata q nuk presin takimin Ton, q jan t knaqur me jetn e dunjas dhe kan gjetur prehje n t,
dhe ata q jan indiferent ndaj argumenteve tona. Surja Junus: 7
Vrtet, ata (idhujtart) e duan shum kt jet dhe e zn asgj ditn e rnd q i pret. Surja Insan:
27
N asnj mnyr nuk sht e gabuar q t gzohen t mirat e ksaj bote. Allahu i ka krijuar kto t mira dhe
ua ka dhn ato n shrbim njerzve. Sidoqoft, antart e shoqrive injorante, bjn gabim n kt pik:
ata kurr nuk ndjehen t knaqur me at q kan dhe gjithmon duan t ken m tepr. Sipas fjalve t
Kuranit, ata jan t mashtruar nga kjo bot. Ajo q sht m me rndsi, sht se ata kurr nuk ndjehen
falnderues ndaj Krijuesit, i vetmi q u dhuron atyre kto t mira.
Kjo sht arsyeja pse, pavarsisht nga dallimet n mnyrn e t jetuarit, prosperiteti, raca, ngjyra e gjuha, t
gjitha shoqrit injorante, prgjat historis, kan ekspozuar nj ngjashmri t habitshme n arsyeshmrin
dhe mentalitetin e tyre fundamental. Pavarsisht se a ishte komuniteti nj ndr fiset m primitive n histori
ose nj civilizim madhshtor q datonte nga kohrat q s'mbahen mend, ose nj shoqri bashkkohore;
qllimi i t gjitha shoqrive q kan nj ekzistenc q i ka rrnjt n injoranc ka qen gjithmon nj dhe i
ngjashm: prfitimi nga kjo bot.
MORALITETI I INJORANCS SHT SISTEM I T BESUARIT I
TRASHGUAR NGA NJ GJENERAT N TJETRN
Nj tipar tjetr i shoqrive injorante sht mnyra se si ato sigurojn informatat rreth jets. N vend se nga
librat e shenjta t shpalosura nga Krijuesi, antart e shoqrive injorante mbledhin gjith njohurit e tyre pr
jetn nga paraardhsit (prindrit, gjyshrit...etj). Paraardhsit, drejtues t pandryshuar t antarve t
shoqrive injorante, udhzojn gjeneratat e reja n religjionin e injorancs dhe n vlerat morale q ajo
inkurajon, duke mbajtur kshtu vazhdimsin e ktill primitive t religjionit. Edhe kta udhheqs pr vetn
e tyre ishin t informuar mbi fundamentet e ktij religjioni t korruptuar nga gjeneratat paraprake.
uditrisht, ky sistem, i trashguar nga nj gjenerat n tjetrn, nuk sht vn kurr n pyetje. do gj q i
prket informats sht pranuar si nj fakt i kryer. T gjitha vlerat e t gjykuarit, qoft t drejta ose t
gabuara, kan kaluar te gjeneratat vijuese, t gatshme pr prdorim. Natyrisht qndrimi i ktill nuk i
inkurajon kurr antart e rinj q t vn n pikpyetje sistemin ose q t gjejn fardo qoft lidhur me
seriozitetin e tij.
Kurani fton q t'i kushtohet vmendje mbshtetjes pa asnj pikpyetje q i ofrohet ktij sistemi dhe mnyrs
se si njerzit injorant largohen nga udhzimi i Allahut pa ndjer madje as nevoj q t mendohen pr kt:
E kur u thuhet atyre (idhujtarve): " Pranoni at q All-llahu e shpalli!" Ata thon: " Jo, ne ndjekim at
rrug n t ciln i gjetm prindrit tan!" Edhe sikur prindrit e tyre t mos ken kuptuar dhe t mos
jen udhzuar n rrugn e drejt (ata do t'i pasonin)? Surja Bekare: 170
FAKTI SE ATA PRBJN SHUMICN E SHOQRIS NUK INDIKON
SERIOZITETIN E SHPJEGIMIT T TYRE THEMELOR
Kurani ofron nj fakt tjetr t rndsishm lidhur me shoqrit injorante: ata gjithmon prbjn shumicn e
shoqris krahasuar me komunitetin e besimtarve. Kurani na informon se besimtart jan gjithmon
pakic:
Po ti edhe pse lakmon (pr besimin e tyre), shumica e njerzve nuk do t besojn. Surja Jusuf: 103
Por pr disa prej tyre, ata nuk besojn. Suraja Nisa: 46
Dhe shumica e tyre nuk e beson ndryshe All-llahun, vetwm se duke i shoqruar (zota t tjer) Surja
Jusuf 106
Me siguri kjo nuk sht nj rastsi por nj situat e veant e krijuar me paramendim nga Allahu pr nj
arsye t qlluar. Fakti se besimtart jan n pakic i bn ata q moralin e tyre ta projn n mnyr sa m
t vyer n kt bot. Pr m tepr, ky sht nj faktor q e ngrit shprblimin e tyre n jetn e prtejme. Kjo
bot sigurisht josh, si pjes thelbsore e t gjykuarit nga Allahu. Vese, nse interesimi pr jetn e prtejme
zotron mendjen e dikujt trsisht, pr pasoj, veprat e atij personi me siguri q do t jen superiore nga ato
t shumics q sht mashtruar nga joshja prej t mirave t ksaj bote.
Kjo sht nj shtje e rndsishme e t gjykuarit pr pabesimtart. Pr shumicn e njerzve sht tradit
q t ndiqen mnyrat e prgjithshme t brjes s gjrave n shoqri. Ata thjesht e marrin si t garantuar se
qndrimi i prgjithshm i shoqris sht ai i drejti. Mtutje, n saje t t arsyetuarit t ngjashm,
konsiderohet se shumica paraqet t vrtetn absolute, prderisa pikpamja e pakics sht q t'i qaset
ksaj pa dyshime dhe shqetsime. Qllimi yn, thn shkurtimisht, sht: kur, t udhzuar nga Allahu,
ftohen pr n rrugn e vrtet, njerzit n gjendjen e injorancs refuzojn t pajtohen me kt ftes nn
pretekstin jobinds se kjo nuk prputhet me urdhrat e pranuara sociale. Sidoqoft, gatishmria e pranuar
nuk mund t jet n asnj mnyr argument i s vrtets.
Kriteri social sigurisht nuk sht gj tjetr prve se t gjykuarit e smur t t kuptuarit t lartprmendur t
vrazhd. Njerzit injorant prbjn shumicn e komunitetit thjesht sepse t gjith ata kthehen n
jomirnjohjs total pr Krijuesin e tyre, thjesht duke preferuar kt bot ndaj tjetrs. Sigurisht, ata q
adoptojn qndrimin e nj shoqrie t till thjesht mashtrojn veten.
N Kuran, Allahu na informon shkaqet se prse njerzit n gjendje injorance e prbjn shumicn e
shoqris dhe i paralajmron besimtart q t jen kundr t konsideruarit t ksaj si nj kriter pr vetveten:
N qoft se u bindesh shumics (mohuese q jan) n tok, ata do t largojn ty nga rruga e All-
llahut. Ata nuk ndjekin tjetr vetm supozime dhe nuk jan tjetr vetm se rrenacak.
S'ka dyshim, Zoti yt e di m s miri pr at q sht larguar rruga e Tij dhe Ai sht m i dijshmi pr
t udhzuarit. Surja En'am: 116-117
Shumica e tyre nuk prkojn tjetr pos supozim, e supozimi nuk sht asgj ndaj t vrtets. All-
llahu di shum mir pr at q punojn. Surja Junus: 36
Qndrimi i supozuar i besimtarve pr t gjetur t vrtetn shpjegohet n Kuran:
sht e vrtet se prej nesh ka besimtar (mysliman) dhe prej nesh ka q jan jasht rrugs
(jobesimtar), e kush e pranoi islamin, t tillt msyn rrugn e shptimit. Surja Xhin: 14
SHOQRIT INJORANTE KAN QEN T PARAJAMRUARA GJITHHER
GJAT HISTORIS
Kush e udhzon veten n rrugn e drejt, ai e ka udhzuar vetm vetveten e vet, e kush e ka br
humbjen kundr vetvetes s vet, e askush nuk do ta bart barrn e tjetrit. E Ne nuk dnuam ask
para se t'ia drgojm t drguarin. Surja Isra: 15
Zoti yt nuk sht i till q t shkatrroj vendbanimet para se n kryeqendr t tyre t drgoj
pejgamber, i cili do t'u lexoj atyre argumentet Tona, dhe Ne nuk shkatrruam vendbanime, po vetm
kur banort e tyre ishin zullumqar. Surja Kasas: 59
Ajetet e lartshnuara tregojn nj fakt t vetm: do shoqrie injorante i qe drguar nj profet q t'ua
komunikoj mesazhin e Allahut. Me mshirn e tij t pakufijshme, Allahu nuk dnon nj shoqri s cils nuk
i sht komunikuar porosia e tij e shenjt. Prmes profetve, Allahu njoftoi njeriun se nuk ka t mir tjetr
prve Tij dhe ua prkujtoi atyre Ditn e Gjykimit.
Edhe atyre u drguam pejgamber nga mesi i tyre (q u tha): " Adhuroni All-llahun, ju nuk keni zot
tjetr pos Tij, a nuk friksoheni!" Surja Mu'minun: 32
Nj shtje tjetr meriton t prmendet ktu: antart e shoqrive injorante insistojn me qllim q t
mbajn mnyrn primitive t t menduarit. Ata ekspozojn kmbngulje t pakuptueshme n zbatimin e
religjionit t injorancs, edhepse profett u ofruan atyre shpjegime t qarta pr ekzistencn e Allahut dhe
jetn e prtejme. N nj ajet tjetr, qndrimi i zakonshm i njerzve t spikatur t shoqrive injorante ndaj
porosis s shenjt sht rrfyer hollsisht:
Ja pra, Ne nuk kemi drguar para teje pejgamber n ndonj vendbanim, q t mos i ket thn paria
e begatshme e tij: " Ne i gjetm t part tan n kt f dhe ne jemi t orientuar gjurmve t tyre"
Surja Zuhruf: 23
ATA KALOJN JETN E TYRE N MUNDIM E ANKTH
Njerzit n gjendje injorance investojn t gjitha shpresat dhe ndrrat e tyre vetm n kt bot dhe
harrojn jetn e prtejme. Sidoqoft, lidhshmria q ata krijojn pr kt jet shpesh kthehet n nj ambicje
t pafre. N kt pik, fati, fama ose statusi pushojn s knaquri trillet dhe dshirat botrore t individit.
Suksesi dhe prosperiteti vetm shkaktojn ambicje e lakmi t mtutjeshme, n vend se t nxisin gjendje
mendore paqsore. Nj ambicje e till, sidoqoft sht dmtuese pr mirqenjen fizike t njeriut. Ambicjet
poashtu bjn q ai t humbas vlerat morale. Vet-interesi prfundimisht i izolon ata. Edhepse t rrethuar
nga shum njerz, njerzit n gjendje injorance ndjehen t vetmuar e t pasigurt, duke mos gjetur kurr nj
mik t vrtet. Ky faktor, bashk me faktort e tjer (ekzaminuar n kaptinat vijuese) u b burim kryesor i
dshprimit. Nn kushte t ktilla, jeta bhet m shum barr se sa burim i gazmendit e i knaqsis.
Kjo sht ajo q saktsisht u ngjan injorantve, si rezultat i preferencave t tyre vetjake. Sidoqoft,
pavarsisht se far u ngjan atyre, ata nuk e kuptojn kurr se far u ngjan jetve t tyre. Shumica nga ta
e kuptojn vetm pasi t ken kaluar tr jetn t dhn pas knaqsive t ksaj bote, dhe vetm ather
kur e ndjejn se u sht ofruar vdekja. Pr hidhrimin e tyre, kjo ndodh shum von. Madje edhe ather,
hidhrimi nuk mbaron ktu. Allahu na informon se nuk sht vetm jet e ksaj bote q ata kan humbur.
Pr shkak t zbatimit t arsyeve primitive, kta njerz do t ndeshin nj fund t pikllueshm n jetn e
prtejme:
Ata q prgnjeshtruan se do t takohen me All-llahun (n Ditn e Gjykimit) kan humbur prderisa
t'u vij momenti (Kiameti) befas e t thon: " T mjert ne pr at q lshuam" (nga punt e mira n
dynja), e duke i bartur gabimet e veta n shpin, dhe, e shmtuar sht ajo q bartin. Surja En'am: 31
N ann tjetr, besimtart q kalojn jetn e tyre pas kauzs s Allahut shprblehen me jet t bukur si n
kt bot ashtu edhe n botn e prtejme:
Ndaj All-llahu ua dha atyre shprblimin e ksaj bote dhe shprblimin m t mir t bots tjetr; All-
llahu i do punmirt. Surja Ali Imran : 148
Thuaj: " Kush i ndaloi bukurit dhe ushqimet e mira q All-llahu i krijoi pr robt e vet?" Thuaj: " Ato
jan n kt bot pr ata q besuan, e n ditn e Kiametit jan t posame pr ta. Kshtu i sqarojm
argumentet nj populli q kupton. Surja -A'raf : 32
Ky sht ajeti q fillon me:
(Ata jan ata) T cilt besuan dhe ishin t ruajtur.
Atyre u jepen myzhde n jetn e dynjas (n astin e vdekjes) dhe n jetn tjetr (pr shptim n
xhennet). Premtimet e All-llahut nuk mund t psojn ndryshim. E, ai sht suksesi i madh. Surja
Junus : 63-64
PSE ATA PREFEROJN JETN PRIMITIVE?
o Sepse ata besojn se do gj sht e kufizuar n kt jet
Mnyra e tyre e t menduarit sht se njeriu ka trashguar karakteristikat e injorancs, q kufizon
ekzistencn e tyre n kt bot. Kjo ka nj kuptim: pranimi i ksaj bote t prkohshme si e vrtet, dhe
mosprgatitja pr botn tjetrrrjedhimisht, nj qndrim i ktill na bn t besojm se kta njerz nuk kan
besim, ose m mir kan besim t varfr, n jetn e prtejme. T knaqur me jetn s cils vdekja do t'i jap
nj fund, ata n gjendje t injorancs luftojn q t mbahen shtrngueshm pr kt bot. Mentaliteti i
ktyre njerzve shprehet n Kuran me fjalt e vet atyre:
Nuk ka tjetr, pos jets son t ksaj bote, vdesim, lindim dhe ne nuk do t ngjallemi! Surja
Mu'minun: 37
Ata q kan bindje t till nuk vzhgojn kufizimet e vna nga Allahu dhe, n pajtim me kt, nuk
demonstrojn dgjueshmri ndaj urdhrave t Tij. Nj mnyr e till e t kuptuarit sht e bazuar n
dshirn e t qenit superior n kt bot, duke harruar at tjetrn.
N kt pik, ka nj gabim fundamental q e bjn kta njerz: ata preferojn nj mnyr t till t t
jetuarit n tok duke u orvatur t fitojn m shum nga kjo jet. Sidoqoft, sht dshmuar se pasojat e
ksaj jan t ndryshme. Lre anash knaqjen n prfitimet materiale e shpirtrore, vshtir q ata nxjerrin
knaqsi nga dobia e ksaj bote.
Kjo ndodh sepse, pr shkak t pandjeshmris s tyre ndaj nevojs pr t zn veten me kujtimin e Allahut,
Allahu ose i merr prapa t mirat e Tij nga ta ose u jep zemrave t tyre nj frik t prhershme se do t'i
humbasin kto t mira. Kjo vrtet sht nj situat bezdisse sepse ata nuk mund t pushojn kurr nga
frika rreth s ardhmes s tyre. Mendimet pr kt zn do moment t jets s tyre.
Mnyra e vetme pr t prfituar nga t mirat e ksaj bote sht t pasurit n zotrim t plot t faktit se ato
ua ka dhuruar Allahu. Ai q kupton kt e di me siguri se kto t mira jan t prkohshme dhe inferiore
krahasuar me t mirat n jetn e prtejme.
Ktu ngritet nj pyetje e rndsishme: a nuk ndjehen ata t frustruar dhe q prfundimisht t kuptojn
misterin e jets? Aletrnativisht, kur njher t kuptojn se nuk mund t knaqen n kt bot, pse ende e
mbajn kt mentalitet? Prgjigjet e ofruara nga Kurani n kt pyetje jan eksplicite:
Kt (dnim t madh) ngase ata m tepr e deshtn jetn e ksaj bote se sa jetn e bots tjetr, e
Allahu nuk i udhzon njerzit jobesimtar. Surja Nahl: 107
All-llahu i ofron furnizim me bollk atij q do dhe ia kufizon (atij q do). Po ata (jobesimtart) jan t
gzuar me jetn e ksaj bote. E jeta e ksaj bote ndaj bots tjetr nuk sht tjetr vetm se nj
prjetim (i shkurtr). Surja Rra'd: 26
Kto ajete shpalosin rrenn e arsyeshme prapa mnyrs primitive t t menduarit q mbizotron n
shoqrit injorante: ndjenjn e nj lidhshmrie me jetn e ksaj bote dhe t harruarit e jets s prtejme. N
kundrshtim me kt bindje; sidoqoft, kjo jet sht thjesht nj skenar i dizajnuar pr t vn njeriun n
gjyq. J eta e vrtet sht n t vrtet ajo q do t filloj kur njeriu t nxjerr frymn e fundit. Ky realitet
lidhet me ajetin e mposhtm:
Kjo jet e ksaj bote nuk sht tjetr vetm se dfrim e loj, e jet e vrtet, padyshim sht ajo e
bots s ardhme (Ahireti), sikur ta dinin. Surja Enkebut: 64
Njerzve u sht zbukuruar dashuria ndaj t kndshmeve, ndaj grave, djemve e ndaj pasuris s
grumbulluar nga ari e argjendi, ndaj kuajve t stolisur, bagtis e bujqsis. Kto jan knaqsi t
ksaj bote, po te All-llahu sht e ardhmja m e mir. Surja Ali Imran: 14
Allahu prshkruan n kto ajete joshjet e veanta mbi t cilat njeriu bhet m i epshm- parat dhe
pronsit. Por prosperiteti material nuk sjell paqe e knaqsi. Orvatjet pr t gjetur dashurin e vrtet dhe
respektin shpesh provohen t jen t kota. Miqsia e vrtet poashtu krkohet kot sepse nuk arrihet kurr
n shoqrit injorante. Ato nuk mund t arrihen kurr sepse dashuria, respekti e miqsia jan t arritshme
vetm kur individi sillet n pajtueshmri me Krijuesin e vet, duke arritur kshtu prsosmrin morale. Nj
besimtar i sinqert q ka vlera morale l nj prshtypje pozitive te njerzit e tjer dhe ndrton nj lidhje
besueshmrie; n t vrtet kjo sht baza e dashuris dhe respektit t vrtet. Ai q sht pa kto vlera
morale mund t grumbulloj me shpejtsi pasuri, t ket viln m madhshtore n bot, ose t udhtoj n
resoret pushuese m t mira t bots. Shkurt, ai mund t knaq shijen pr seciln knaqsi q mund ta
sjell paraja. Megjithat nj prosperitet i till material nuk ofron kurr paqen e mendjes dhe ndjenjn e
siguris q i duhen atij personi. T arriturat e tij nuk knaqin kurr lakmin e tij q t mund ta bjn t
lumtur. Prkundr faktit se posedon gjith far ka nevoj, ai ende gjen shkaqe pr t'u ankuar.
N mnyr t pashmangshme ambicjet bhen burim i korrupsionit t thell moral. Dshira pr para e shtyn
njeriun n falsifikim, gnjeshtr, egoizm, vepra t padrejta dhe sjellje t tjera t kqija, t cilat bjn q t
trbohet e vuaj ndjenja t tensionit e ankthit.
N Kuran, sht shpallur nj tjetr arsye pr ka ngulmimi i shoqris injorante ndaj ktij t arsyetuari t
vrazhd sht shpallur t jet prirje pr mburrjen t ciln e ushqen:
Dije se jeta e ksaj bote sht vetm loj, nj fjal e kot, nj salltanet, dhe mburrje ndr ju, dhe
rivalitet pr pasurin e fmijt. Surja Hadid: 20
Njerzve u sht zbukuruar dashuria ndaj t kndshmeve, ndaj grave, djemve e ndaj pasuris s
grumbulluar nga ari e argjendi, ndaj kuajve t stolisur, bagtis e bujqsis. Kto jan knaqsi t ksaj
bote, por te All-llahu sht e ardhmja m e mir.
do shtje q sht e lidhur me jetn e ksaj bote bhet tem pr lvdat. Njerzit i kushtojn shum
rndsi t qenit i vlersuar nga t tjert kshtu q jeta e tyre bhet hulumtim pr t pasur gjrat pr t cilat
mund t lavdrohen. Arsimimi i mir, t pasurit e nj statusi t admirueshm n shoqri, t martuarit me nj
antar t nj familjeje t spikatur ose madje edhe t pasurit e fmijve, pr njerzit injorant, jan material i
rndsishm pr t'u lavdruar. Pamja e mir ose inteligjenca e fmijs, shkolla t ciln e ndjek ai/ajo bhen
shtje lavdatash. J eta q sht e kufizuar n vetm gjasht ose shtat dekada kalohet kshtu n qetsimin
e ambicjeve pr pasuri, sukses ose ndonj form tjetr prosperiteti. Duke pas parasysh se arsyeja
kryesore pr kt dshir sht t dshmuarit para njerzve t tjer, t cilt jan t dobt e t vdekshm si
do njeri tjetr, kjo sht dika pr t ciln duhet menduar. Mbi t gjitha, askush nuk duhet t guxoj q t
humbas jetn e prhershme me mimin e lnjes s prshtypjes s mir ndaj t tjerve n kt bot.
O SEPSE PARA SE T SILLEN ME NDRGJEGJE, ATA MUNDOHEN T
PLOTSOJN DSHIRAT E TYRE T KOTA
Nse prkujtohet vetm nj gj q lidhet me arsyet e ndjekjes s nj jete primitive kur do gj tjetr
harrohet, sigurisht q kjo duhet t jet tendenca e njerzve injorant pr t ndjekur dshirat e tyre.
Allahu ka frymzuar n shpirtin e njeriut dy zra, t kundrta ndaj njri tjetrit n natyr. Nj nga kta zra
frymzon shpirtin me ndrgjegje se ka sht e mir dhe ka sht e keqe. Nse dikush dgjon zrin e ktij
udhzuesi t shenjt, q sht ndrgjegja e vet, ai nuk do t devijoj nga rruga e drejt dhe do t mbes I
urt e me pikpamje t qart. Zri tjetr, prkundrazi, thrret pr nj jet n pajtim me ann negative t
shpirtit t njeriut. Kta dy zra n t vrtet jan ndrgjegja e shpirtit (an-nafs). Ky fakt qndron n Kuran:
Pasha njeriun dhe At q e krijoi at!
91:8. Dhe ia msoi se cilat jan t kqijat dhe t mirat e tij.
91:9. Pra, ka shptuar ai q e pastroi vetveten.
91:10. E ka dshtuar ai q e poshtroi vetveten. Surja Shems: 7-10
N punn e prkushtuar pr t identifikuar dhe definuar shoqrin injorante nga do aspekt, dallimi ndrmjet
ndrgjegjes dhe shpirtit meriton nj vmendje t veant. Sepse shkaku kryesor q nj person t jet
injorant sht tendenca pr t ndjekur trillet dhe dshirat si dhe indiferenca e tij e plot ndaj pshpritjes q
e fton at n udhzimin hyjnor.
N kundrshtim me t priturat e larta, jeta e shnuar nga dashuria pr dobit e ksaj bote shpirtrisht nuk
shprblehet.

Stili i jets q e v n dukje injoranca
A do t dshironit t kishit nj jet t prsosur t mirsis, siguris e rehatis, ku koncepti i kohs ose nj
jet e kufizuar n pes ose gjasht dekada nuk ka ndonj rndsi? Ndrkoh, mbajeni n mend se dekada
e par e ksaj jete do t kaloj n pandrgjegjsin e fmijris kurse e fundit duke u marr me shndetin e
dobt dhe problemet e tjera q sjell mosha e shtyr.
S'ka dyshim se prsoni i menur do t preferonte nj jet t prsosur t mirsis e rehatis; pr hir t disa
dekadave ai nuk do t humbte jetn e prjetshme. Sidoqoft, ka edhe disa sish q jan magjepsur e verbuar
nga magjia e ksaj bote, e cila kalon sa t rrahsh qerpikun.
Njerzit q preferojn jetesn duke ndjekur dobit personale, e kuptojn shpejt se kjo nuk sht mnyr e
qndrueshme pr t realizuar qllimet e tyre. fardo q t bjn ose kudo q t shkojn, gjat jets s tyre
ata kurr nuk arrijn t'u ikin dhimbjeve e shqetsimeve. Por t kuptuarit e nj realiteti t till shpesh vjen
von; zakonisht, kur i ofrohet vdekja, njeriu mendon pr zgjedhjet e gabuara q ka br.
J eta n kt bot, e bazuar n lidhjet e forta, ofron vetm nj knaqsi t moderuar; ajo nuk ofron asgj m
tepr se pak jetes dhe streh. N Kuran, Allahu jep arsyet pr nj preferenc t ktill: mungesn e
menuris. Pra, cilat jan tiparet e ksaj mnyre t t jetuarit, cili sht thjesht burimi i jorehatis e i
mundimeve i cili shpie te tortura e plot pr tr prjetsin? far jete bjn njerzit injorant ?
N faqet n vijim sht dhn nj korniz e plot pr ambientin q i rrethon njerzit injorant. Qllimi sht
q t shpaloset t kuptuarit e vrazhd q trashgon ajo dhe t tregohet se sa e dmshme sht kjo mnyr
jetese pr mirqenjen e individit n aspektin afat shkurtr dhe aftagjat.
Sidoqoft, para se t hyjm n detaje, secili duhet ta mbaj n mend se mnyra e jetess e prshkruar ktu
duhet t shihet n termat e t kuptuarit t prgjithshm t shoqrive injorante. Kshtu, edhe pse zakonisht
praktikohet n shoqri, kjo nuk do t thot q ajo sht e vrtet pr t gjith individt. Mund t ket njerz
q nuk prfshihen n praktikat t cilat prmenden n seksionet vijuese t ksaj libre. Sidoqoft, qllimi sht
q t shprehet natyra primitive e ktij t arsyetuari q shpalos veten n shpirtin njerzor n disa mnyra:
nganjher ne e shohim at n qasjen individuale ndaj vlerave morale; alternativisht, mund t shihet edhe
n mnyrn e t jetuarit t bots egocentrike q personi ka ndrtuar pr vete. Pa marr parasysh se si e
zbulon veten stili i jets, ka nj fakt q duhet nnvizuar: njerzit q e braktisin veten n jetn e ksaj bote,
duke harruar trsisht Ditn e Gjykimit pa asnj kusht zbulojn kt primitivizm n nj mnyr ose n
tjetrn.
JETA MONOTONE
Ata q e pranojn injorancn, hert a von zihen n kurthn e monotonis. T paaft pr t gjetur shkaqet e
saj, ata prfundimisht i dorzohen ksaj monotonie dhe thjesht e prvetsojn si mnyr t t jetuarit. Q
nga ather, ata nuk orvaten t pasurojn jetn e tyre, duke e br m t shndosh, m t rehatshme e t
knaqshme. Ata kalojn jetn duke pritur vdekjen.
N kt pik, pr injorantt fillon monotonia. N momentin q hapin syt, ata gjenden t pushtuar nga rutina
e doditshme. Shum njerz i shohin ort e gjata t kaluara n shtpi ose n pun si dika t kot. Nuk
sht ndonj pun e madhe q ata mund t ecin n hap me shoqrin kur n t vrtet ata krkojn dika
q t'u jap kuptim jets s tyre. Hert n mngjes ata ln shtpin pr t shkuar n pun ku takojn njerzit
e njjt dhe flasin pr gjra t njjta. Kur puna t ket mbaruar, ata kthehen n shtpi me veturn e njjt,
npr rrugn q e ndjekin gjithmon. N shtpi nuk ndodh asgj e ndryshme; n tavolinn e darks familja
angazhohet pr llafet e prditshme. S shpejti ata fillojn t shohin televizionin, dhe pastaj shkojn t flen.
Kshtu ata prgatiten pr ditn tjetr q nuk do t sjell asgj t re.
Duke e ditur se, n kuptimin kohor, nuk do t ndryshoj asgj, do gj bhet edhe m e padurueshme dhe e
mundishme. Ata fillojn t mos e plqejn shtpin e tyre, edhepse sht e zbukuruar me kujdes e
entuziazm. Koha prfundimisht zhduk atraksionin e shtpis, mobiljeve, zbukurimeve, shkurt, gjithka q e
plqejn. Koha poashtu i bn njerzit q t humbasin dashurin pr njerzit q i rrethojn; pas nj koh ata
nuk nxjerrin ndonj knaqsi nga raportet e tyre si bnin dikur. Antart e familjes dhe miqt e afrt nuk
ofrojn m knaqsin e dikurshme; njerzit n gjendjen e injorancs i duan ata prreth vetm pr shkak t
shprehis.
Shkak kryesor pr kt monotoni jan sigurisht qllimet e vogla q ata kan. Edhe personi m ambicioz n
bot ka qllime t rndomta, kurse e tra kjo sht rezultat i t jetuarit n nj bot t vogl: diplomimi n nj
universitet me prestigj, fitimi i nj pune t mir, martesa e lumtur, drgimi i fmijve n shkoll, prmirsimi i
standardeve t t jetuarit dhe prfundimisht pritja e vdekjes thn ndryshe, ardhja n ekzistenc, rritja dhe
vdekja.
Kalimi i kufinjve t ktyre caqeve, t imponuara nga kultura e injorancs, sht i pamundshm. T gjitha
idealet jan vn pr disa dekada t jets.
Sidoqoft, individi, duhet t'ia prkushtoj burimet e tija plotsimit t urdhrave t Allahut me qllim q t
siguroj knaqsin e Allahut. J eta q kalohet pr shkakun e Allahut nuk bhet kurr monotone. Secili
moment bhet burim i knaqsis e prkushtimit. Njeriu do t qndroj pr pak n kt bot, por n
Parajs, vend i lumturis s pafundme, ai prfundimisht do t marr shprblimin pr at q ka br.
Prandaj, pr besimtarin, sht jourtsi q t vras kohn kot. Prkundrazi, personi e gjen se do moment i
ksaj jete t kufizuar sht i muar.
Ai q ndjek urdhrat e Kuranit nuk prjeton kurr monotonin. Ai sht njeri i menur q n mnyr t
vazhdueshme sjell dika t re n jet. Ai nuk lejon kurr q njerzit q e rrethojn at ose jetn e tij t hyjn
n rreth t mbyllur. Madje edhe me burime t kufizuara e n kohra t vshtira, ai gjithnj gjen mnyra pr
ta prmirsuar jetn e vet. N mosh t shtyer, gjithashtu, entuziazmi i tij pr prmirsimin e jets nuk
zhduket kurr. Prcaktimi i tij q t ndjek rrugn e drejt prfundimisht i sjell jet t mir n kt bot dhe
n parajs e n jetn e prtejme:
E ata thon: " Falnderuar qoft All-llahu q largoi prej nesh brengat; vrtet, Zoti yn sht q fal
shum dhe sht bamirs.35:35.
I cili nga mirsia e Tij na vendosi n vendin e prjetshm, ku nuk do t na prek ndonj mundim fizik
dhe ku nuk na prek ndonj molisje. Surja Fatir: 34-35
Prkundr shprblimit t ktill, njerzit injorant pranojn kotshmrin e jets s tyre. Allahu, n Kuran i
jep arsyet pr nj qndrim t till:
Ata t gjith s bashku nuk kan guxim t'ju luftojn, vetm kur gjenden n ndonj vend t fortifikuar
ose kur jan pas ndonj muri. Armiqsia ndrmjet tyre sht e ashpr. Mund t mendohet pr ta se
jan t bashkuar, e n realitet zemrat e tyre jan t prara, sepse jan njerz q nuk logjikojn.
59:15. Si shembulli i atyre jo fort moti q prjetuan t keqen e puns s vet, edhe ata kan nj dnim
t rnd. Surja Hashr: 14-15
AMBIENTI I LODHSHM
N shoqrit injorante njerzit bjn jet t mundimshme. Kjo sigurisht sht pasoj direkte e mos vnjes
s besimit n Allahun. Duke mos besuar n Allah, ata supozojn se mund t'i shmangen prgjegjsive t tyre
ndaj Allahut dhe t knaqen n t gjitha knaqsit botrore t ksaj jete. Por, pr zhgnjimin e tyre, nj gj
i shqetson ata pa mas: stresi. Zgjidhja e tyre e mosbesimit qndron vetm n t supozuarit se nj ambient
ku nuk imponohet nj sjellje e prshtatshme nga nj ndjenj absolute e s drejts dhe s gabuars por nga
prkushtimi i parimeve vetjake do t'i ofronte atyre paqe, rehati e knaqsi. Megjithat, n kundrshtim me
ato q presin ata, prvoja e tyre dshmohet t jet tjetr.
Shkaku kryesor pr kt bezdi sht pasiguria. Kjo pasiguri sht pasoj e mos besimit n Allahun. Njerzit,
q nuk mendojn fuqin dhe kontrollin e Allahut mbi tr njerzit dhe incidentet, ndjejn frik t
vazhdueshme e parehati. T pavetdijshm pr fatin, i cili sht nn kontroll t plot vetm t Allahut, ata
luftojn t prballen me tr jetn. Sipas ksaj arsyeshmrie ata, n do moment, mund t'i godas fati i lig
kurse ata do t jen t dobt e t pandihm.
Ndaj do gjje q ndodh, ata kan qasje negative. Frik e madhe i rrethon ata nga do an. T ngarkuar me
stres, mendjet e tyre dshtojn t gjejn zgjidhje pr problemet. Sikur t trajtonin kto probleme duke qen
n gjendje t qet mendore, kto do t ishin shtje minore pr t'u zgjidhur. Kryesisht ata jan t palumtur,
do gj q takojn gjat jets, pa marr parasysh se a sht e rndsishme ose e kot i bn ata t
tendosur. Veanrisht situatat q ata i prshkruajn si t pafat bhen burim kryesor i stresit pr ta.
Megjithat, ajo q sht e zakonshme pr kta njerz sht dmi q ata i shkaktojn shndetit t tyre
mental. Fjalit q fillojn me ka nse? I preokupojn mendjet e tyre me skenare shkatrruese. Nj
biznesmen, pr shembull, i merr parasysh t gjitha pasojat e mundshme t humbjes s nj takimi t
rndsishm q do t mbahet javn tjetr: ka nse i ikn aeroplani dhe nuk mund t arrij me koh n
takim?; cila do t ishte humbja e tij n situat t till?; si mund t'ia shpjegoj situatn shefit t tij? J an
vetm disa nga pyetjet q i shkojn npr kok. Ky qndrim, nuk sht i kufizuar n vetm nj tem. Nj
qasje e till sht e vrtet pr do aspekt jetsor, si sht shndeti, familja e miqt, shtjet shoqrore e
ekonomike, vetm disa nga to. Problemet e imagjinuara t bashkshortve t tyre, fmijve e miqve e
shtojn stresin.
N ann tjetr, besimtart q jan n pajtim me urdhrat e Kuranit, ndjejn thell n zemrat e tyre paqe,
rehati e lumturi. Duke qen t ndrgjegjshm pr ekzistencn dhe fuqin e Allahut, ata kurr nuk tronditen
nga hallet e shqetsimet. Ata i zgjidhin problemet me menuri. Nse hasin n vshtirsi gjat zgjidhjes s
problemit, kjo nuk ua then shpirtin. Ata e dijn, se fardo q t ndodh, ka nj t mir n vete. Srish, n
nj gjendje t paqme mendore, ata shikojn se si t prmirsojn situatn. Me nj qndrim t ktill,
rrjedhoj e drejtprdrejt e besimit t tyre n Allah, ata qndrojn larg nga fardo e keqe q mund t jap
stresi e tensionimi n trupin e shpirtin e njeriut.
Besimtart nuk e humbin kurr besimin e tyre te Allahu; humbja materiale, nj aksident ose smundje nuk e
prekin besimin e tij ndaj Krijuesit, meq e dijn se n do gj ka nj t mir. Ata e dijn se, prve Allahut,
njerzit nuk kan mbrojts ose ndihms tjetr... n situatat ku veanrisht rrethanat nuk jan t favorshme,
ata shpejt vrtetohen se kjo sht prov e Allahut. Allahu ofron arsyet themelore pr kt qndrim n ajetin
vijues:
Juve u sht br obligim lufta, ndonse ju e urreni at. Por mund q ju ta urreni nj send, e ai sht
shum i dobishm pr ju, dhe mund q ju ta doni nj send, e ai sht i dmshm pr ju. All-llahu di
(fundin e do sendi) e ju nuk dini. Surja Bekare: 216
Njerzit injorant jan n mnyr t veant t lndueshm. Stresi, pasoj e arsyes s pakuptimt,
shkakton dm t pakthyeshm n trupin dhe shpirtin e tyre. Derisa ndjekin deri n pambarim knaqsin e
jets, ata e gjejn veten t mbuluar nga hidhrimi i brengave t tyre t paarsyeshme. Prve ksaj bote, ata
humbin edhe jetn e prtejme. Nse, sidoqoft, do ta kalonin kohn e tyre duke menduar pr jetn e
prtejme, n vend se t prodhojn skenare negative, q jan thjesht pjell e imagjinats, ata sigurisht q
do t arrinin lumturin si n kt, poashtu edhe n botn e prtejme.
All-llahu bleu prej besimtarve shpirtrat dhe pasurin e tyre me xhennet. Luftojn n rrugn e All-
llahut, mbysin dhe mbyten. (All-llahu dha) Premtim t cilin e vrtetoi n Tevrat, Inxhill e Kur'an. E
kush sht m zbatues i sigurt i premtimit t vet se All-llahu? Pra, gzonju marrveshjes q bt me
T. Ky sht suksesi i madh. Surja Tevbe: 111
DHNJA RNDSI NJERZVE BAZUAR N PASURIN E TYRE, STATUSIN
E PAMJEN E MIR
Njerzit e pasur vlersohen lart nga injorantt. Sa m shum para q t ket personi, aq m i respektuar
bhet.
N shoqrit injorante nuk fitojn nderin vlerat morale, serioziteti dhe modestia. Kto n t vrtet nuk jan
virtyte t cilave iu kushton rndsi injoranca. Duke qen baz e vetme e t gjitha raporteve dhe vlerave,
paraja paraqet nj struktur krejtsisht tjetr t vlerave morale dhe botkuptimeve n shoqrin injorante;
n kt sistem secili dhe do gj ka nj mim dhe nuk ka asgj q nuk mund t realizohet derisa e paguani
mimin.
Pr shkak t ktij t ashtuquajturi superioritet, njerzit n gjendje t injorancs ndjejn nj admirim t
jashtzakonshm pr elitn e shoqris. Pa marr parasysh se sa jan ata t korruptuar, mnyra e tyre e
jetess mohet shum, madje edhe imitohet. Sipas ksaj filozofie, personi, megjithse krejtsisht i
korruptuar moralisht, mund t z nj status t lart e t respektuar n shoqri.
Si pasuria, edhe statusi dhe pamja e mir, gzojn nj admirim poashtu n shoqrit injorante. Shpesh,
edhe pa e pasur as iden m t vogl pr karakterin e personit, injorantt mendojn se nj person sht
superior ndaj t tjerve pr shkak t pamjes s tij ose pozits s tij prestigjioze n biznes. N t vrtet ky
sht sistem mbi t cilin qndron shoqria injorante. Qysh n fmijrin e hershme, t gjith antart e
shoqris i msojn kto vlera dhe fillojn t jetojn sipas tyre. Secili e di se cils klas shoqrore i prket,
dhe cilat dobi e prparsi i prkasin duke qen antar i asaj klase. Pasuria ka nj prparsi ndaj varfris,
sikurse prparsia q e gzojn njerzit e shkolluar ndaj analfabetve dhe njerzit e njohur ndaj qytetarve
t thjesht. Ky sht burimi kryesor qesharak i lakmis dhe ndjenja e inferioritetit ndaj ktyre njerzve q
duket se kan gjet vend m t mir n kt jet se t tjert. Ndjenjat e tilla i shtyjn pashmangshm
njerzit n konkurrenc. Ata ia kushtojn tr energjin, t menduarit pr aftsit dhe kohn e angazhimit
n betej pr kt status. Nj konkurrenc e till pashmangshm i bn njerzit t harrojn qllimin e
ekzistencs s tyre.
Si pasoj e indoktrinimit shoqror, ata q mendojn se jan superior, supozojn se kan t drejt t ken
kontroll shtyps ndaj t tjerve. Kierarkia e pashkruar q mbizotron n shoqri, pr shembull, bn q
pronari t bezdis qiramarrsin e tij. Ngjashm, qiraxhiu mendon se ka t drejt t bezdis rojtarin. Rojtari
ushtron autoritetin n shtpi, mbi gruan, dhe sipas ksaj mnyre gruaja mbi fmijt. N botn e tyre, ka nj
kierarki t superioritetit. N kt kierarki secili i di t drejtat e tija individuale dhe kufizimet e autoritetit t tij.
Sigurisht ky sht nj sistem i sjelljes shoqrore me t meta. Njerzit n kt gjendje injorance krijojn nj
sistem dhe pastaj ballafaqohen me vshtirsi q t pajtohen me rregullat e sistemit q vet e kan krijuar.
Ky sht rezultat i drejtprdrejt i t arsyetuarit t patakt. Sidoqft, n vend se t zhdukin kt gabim
fundamental, njerzit injorant luftojn t gjejn mnyra pr t qen t suksesshm n kt konkurrenc t
pamshirshme.
N kundrshtim me kriteret e shoqris injorante pr superioritetin, me fjal t tjera pasurin, pushtetin e
statusin, superioriteti i vrtet fton pr besim n Allahun dhe frikn nga Allahu. Ngjyra e dikujt, pamja e mir
ose prosperiteti nuk kan rndsi n prezencn e Allahut. Nj dit, secili, i varfr ose i pasur, i bukur ose i
shmtuar, do t hidhet n qefin ku trupi I tij do t reduktohet n parndsi.
Kurani vendos kritere reale pr njeriun:
O ju njerz, vrtet Ne ju krijuam juve prej nj mashkulli dhe nj femre, ju bm popuj e fise q t
njiheni ndrmjet vete, e s'ka dyshim se te All-llahu m i ndershmi ndr ju sht ai q m tepr sht
ruajtur (kqijat) e All-llahu sht i dijshm dhe hollsisht i njohur pr do gj. Surja Huxhurat: 13
Duke jetuar n nj komunitet njerzish, q kan nj zotrim t brendshm t ktij t arsyetuari kuranor,
sigurisht q sht burim i madh i komforit. Nj ambient ku konceptet e dashuris e t respektit jan t
izoluara nga vlerat morale dhe t zvendsuara nga virtyte si ndershmria, ndrgjegjsimi moral etj, i jep nj
fund natyror ktij konkurrimi t pamshirshm. Nj konkurrim i till duhet zvendsuar duke u orvatur pr t
qen n rrug t Allahut. Allahu shpall superioritetin e atyre q luftojn n rrugn e Allahut:
T tillt jan duke nxituar drejt t mirave dhe t part do t'i arrijn ato. Surja Mu'minun: 61
Secili (popull) ka nj an, t cils ai i kthehet, ju shpejtoni kah punt e mbara, kudo q t jeni All-
llahu ka pr t'ju tubuar t gjithve, All-llahu ka fuqi pr do send. Surja Bekare: 148
I besojn All-llahut dhe s dits, kshillojn pr t mir dhe largojn nga t kqijat prpiqen pr pun
t dobishme, edhe ata jan prej t mirve. Surja Ali Imran: 114
ATA JETOJN N NJ AMBIENT KU URTIA E NDRGJEGJA NUK KAN
VEND
Sistemi i injorancs nuk le hapsir pr t menduar; kjo do t thot t jetosh pa menduar, t flassh pa
menduar, t japsh vendime pa menduar, t implementosh pa menduar Njerzit injorant e konsiderojn
t menduarit sikur humbje kohe, dhe ka sht m me rndsi, e prceptojn kt si t mundimshme, meq
definitivisht kjo fton pr ndrgjegje e menuri, dy koncepte q nderohen vetm n teori por kurr n
praktikn e mnyrs injorante t t jetuarit. N vend t ksaj, pa ia nnshtruar ato hulumtimit t plot,
njerzit aplikojn dhe vzhgojn rregullat, parimet e traditat q i bjn vet, sigurisht nj mnyr e leht e t
jetuarit q kurr nuk krkon t mendojn.
Pr shembull, meq jan t udhzuar ata e dijn saktsisht se far duhet t bjn. N rast urgjence ose t
nj situate t papritur, atyre u mungon iniciativa pr t ofruar zgjidhje pr problemin. Kjo sht thjesht
sepse ata jan msuar n zgjidhje t gatshme. Habia dhe t vepruarit pavendosmrisht jan vetm disa nga
pasojat e mos t aplikuarit t urtis e ndrgjegjes.
Ngjashm, injorantt shfaqin apati ndaj risive. Prve n rast zori, ata shprehin ngurrim pr t prodhuar
fardo gjje t re, pavarsisht se pr ka sht fjala. Nj shembull nga prditshmria i bn kto shpjegime
m t qarta. Njerzit injorant jan t gatshm t blejn fardo q u servojn dizajnert, sado qesharake
q t jet ajo. Vetm pr t qen n hap me modn, ata veshin rroba q duken qesharake. Ata rrall e
prdorin gjykimin e shndosh q t duken mir. Ngjashm, t prcaktuara nga tendencat e prgjithshme t
mods, jan edhe preferencat sa i prket zbukurimit t shtpis, filmave, argtimit, shfaqjeve televizive etj.
Gjat prditshmris, pikpamjet shpalosen n shum mnyra. Kur takohen me lypsin me duar t shtrira
n rrug, ata nuk mund t ecin anash, por i japin ca para. Sidoqoft, ky sht nj veprim reflektiv, q sht
rezultat i procesit t t msuarit e jo vendim i ndrgjegjshm. N situat trsisht tjetr, sht plotsisht e
mundur q ata do t vepronin n mnyr t pamenduar e t pandjeshme. Gjat jets sht e mundshme t
jemi dshmitar t qindra shembujve t ktyre veprimeve reflektive. Esenca e shtjes sht se pasojat e
pamendueshmris shprehimore mund t jen m serioze se sa q dikush mund t imagjinoj. Sigurisht, e
meta m e madhe sht t kuptuarit e varfr t madhshtis s Allahut dhe t ekzistencs s jets s
prtejme. N Kuran, shkaqet pr kto karakteristika t shoqris injorante jan shpallur shum thjesht:
" sepse jan njerz q nuk logjikojn" Surja Hashr: 14
N ann tjetr, besimtart jan ata q kan nj mendjehollsi pr rndsin e urtis e t ndrgjegjes. N
do aspekt t jets, ata shfrytzojn prparsit e ksaj t mire deri n masn m t madhe. Ata prsiasin
pr do incident q i godet edhe ndrmarrin vepra t menura e t menduara mir. Besimtart msojn nga
kto incidente dhe fitojn prvoj t shklqyer pr ta prdorur m von n jet. Ata kurr nuk angazhohen
n praktika t trashguara, pa parashtruar pyetje paraprakisht. Nse sistemi ia del q t'i ofroj atyre dika
vrtet t mir, ata e prvetsojn at. Ndrkoh, ata nuk lejojn q komponentat jo t prdorshme t ktij
sistemi t ndikojn n jett e tyre, dhe nuk humbin koh n ndryshimin ose prmirsimin e kushteve, nse
krkohet riprtrirja. Ajo q sht m me rndsi, ata jetojn jet t qet e t shprblyer n kt bot, dhe
gjithashtu duke iu falnderuar sjelljes s tyre t konsideruar arrijn lumturin n prjetsi. Kto jan t mirat
aktuale q sjell ndrgjegja e menuria.
DEGJENERIMI
Ato t cilave i referohemi si vlera morale, jan koncepte t paraqitura nga religjioni e q e bjn jetn t
bukur e t shprblyer. Saher q kto vlera shtrembrohen, ballafaqohemi me pamje shqetsuese n
shoqri. E para, n nj ambient ku nuk ka rregulla e kufizime, mbizotron paligjshmria. N kt sistem,
secili v rregullat e parimet e veta, t bazuara n kritere tepr t ndryshme. Parimi baz q aplikohet n
shoqrit injorante sht q t mos shkohet n ekstreme t sjelljes shoqrore q do t nxisin reagime
shoqrore. sht e pranuar gjersisht se mund t bhet do e padrejt, prderisa kjo nuk bhet publike.
Njerzit injorant mbajn fjalime pr sjelljen virtuoze e morale, ose I dnojn ata q kan pikpamje t tjera.
Sidoqoft, ata pr vete i shkelin kto vlera saher q jan t bindur se nuk i sheh askush.
Ky n t vrtet sht themeli kryesor mbi t cilin qndron filozofia e tyre. Ata kurr nuk mendojn se Allahu
i rrethon n do moment, ata kurr nuk e konceptojn se Ai sheh do vepr q ata bjn dhe dgjon do
fjal q ata lshojn. Ata e shohin degjenerimin si nj mnyr moderne t t jetuarit.
Ata friksohen se do t jen t poshtruar nse nuk e projektojn imazhin e personit modern. Ky imazh para
s gjithash thrret pr talljen e vlerave morale si sht ndershmria. Pr shembull, dikush q ia kthen
pronarit parat q ka gjetur n rrug, sht qesharak. N nj situat t till, sjellja e pranueshme sipas
njerzve injorant do t ishte q parat t mos ktheheshin. Ky shembull reflekton vetm nj aspekt t t
kuptuarit t vlerave morale n shoqrit injorante. Konceptet si ndershmria dhe thjeshtsia gjithashtu
humbin rndsin e tyre. Falsifikimi dhe t gnjyerit pranohen si dika normale. Personi mund t kryej
vjedhje meq nuk sheh asgj t keqe n t. Ngjashm, n kt sistem secili mund t gnjej sa her q t
doj. N kt sistem ata q mendojn ndryshe nuk kan t drejt t kundrshtojn sepse edhe ata kan t
drejt t sillen lirisht (!) n pajtueshmri me vlerat e tyre morale.
Kurani e bn t qart se njerzit q zbatojn vlerat morale t kohs s injorancs vuajn pr kt:
All-llahu nuk u bn asgj t padrejt njerzve, por ata i bjn t padrejt vetes s tyre. Surja Junus:
44
N shoqrit ku njerzit zbatojn vlerat religjioze, ata sillen me prgjegjsi ndaj njri tjerit meq kan frik
nga Allahu. Ata kurr nuk denjojn q t jen t pandershm ose t pasinqert, dhe sigurisht kurr nuk I
shtyjn gjrat deri n ekstreme pr t'I br gjrat t vshtira pr t tjert. Vlerat morale bhen baz e t
gjitha akteve dhe sjelljeve.
RAPORTET E BAZUARA N INTERES N VEND SE N NDERSHMRI E
SINQERITET
Raportet e nxitura nga baza interesi, gjithashtu nj tipar ky i shoqrive injorante, nuk e lejojn fromimin e
shoqrive t sinqerta. Miqsit e vrteta krkojn sakrific dhe t menduar; njeriu duhet t marr parasysh
nevojat dhe interesat e personit tjetr dhe t synoj mnyra pr t ofruar paqe dhe rehati ndaj tij/saj. Nj
qasje e ktill, sidoqoft, sht n kundrshtim t plot me t arsyetuarit e njerzve injorant. Arsyeshmria
e tyre primitive fton pr bindje jo paqsore ndaj interesave vetjake pr idet e gabuara se jeta sht e
shkurtr dhe bota nj vend i prkohshm.
Kjo mnyr e t arsyetuarit sjell dm e jo dobi.. Telashet e shkaktuara nga kjo qasje vetjake I prekin m s
shumti ata. Gjat tr jets, ata duhet t kalojn kohn n nj ambient ku nuk prjetojn kurr dashurin
dhe respektin e vrtet. Ata e dijn gjithmon se miqsit e tyre bazohet n interesa t dyanshme. Pa
dyshim q ata e ndjejn se n koh t turbullta miqt e tyre do t largohen. Ata u qasen njerzve t tjer me
mentalitet t njjt. Megjithat gjat tr jets s tyre ata ankohen se nuk kan miq t vrtet.
Njerzit q jan injorant supozojn nj qasje vet-sakrifice ndaj miqve t tyre vetm kur besojn se do t
ken ndonj prparsi. Prkohsisht ata shtiren sikur jan miq t mir. Megjithat, kur prparsit q
fitohen nga lidhja t ken kaluar, ata mbajn nj qasje t largt e t ftoht, duke ln t kuptohet se ata nuk
kan m nevoj pr nj lidhje t till.
Ky n t vrtet sht nj proces shum i njohur. sht interesant fakti se askush nuk dnon t tjert ose
nuk i kundrvihet ktij sistemi, sepse t gjith antart e shoqris injorante mendojn n mnyr t njjt.
Madje edhe martesat dhe raportet ndrmjet antarve t ngusht t familjes jan t bazuara n kt sistem.
N vend se t ofrojn besim, dashuri e respekt, t dyja palt i qasen njra tjetrs me qllim q t prfitojn
ndonj dobi. N prgjithsi grat e shohin martesn si garanc pr t ardhmen. Xhirrollogaria bankare e
burrit t ardhshm n t shumtn shrben si siguri jetsore. Edhepse nuk thuhet haptazi, martesa
konsiderohet si kontrat. Nse njeriu sht i pasur, gruaja supozon se ka br nj zgjidhje te duhur. Burri e
ndjen t njjtn gj dhe supozon se sht ai q ka mashtruar tjetrin. Sikur n t gjitha punt, ai synon q t
ket disa dobi; gruaja e tij e bukur bhet dika me t ciln ai lavdrohet. Tekefundit, ai siguron ekzistencn e
dikujt n shtpi, kurse gruaja gjat tr jets do t kryej n qetsi punt shtpiake, t hekuros kmishat e
tij dhe t kujdeset pr fmijt.
Sistemi i till sht pashmangshm pasoj e t qenit larg nga botkuptimet islamike. T shikuarit e njeriut si
nj mjet pr t realizuar qllime t veanta sht, n nj mas t madhe, pjes e dmit q shkaktohet nga
jobesimtart n shoqrit q jan zhytur n injoranc.
Kjo arsyeshmri e shtrembruar sht bartur gjithashtu te brezat e rinj. T ndikuar nga prindrit e tyre,
fmijt fillojn t'i shohin ata si furnizues t cilt kudjesen pr ta, i marrin nga shkolla, dhe prfundimisht
aranzhojn pr ta nj profesion t respektueshm. N ann tjetr, prindrit i shohin fmijt si pron n t
ciln duhet investuar. Qllimi i tyre final sht q t ken dik q do t kujdeset pr ta kur t plaken. Kto
qllime, q kurr nuk thuhen zshm, por ndjehen e prjetohen intenzivisht, e preokupojn mendjen e t
gjith individve n shoqrit injorante.
Si e kemi par, duke besuar se kan br m t mirn pr jetn e tyre, t gjith antart e shoqrive t
tilla, i prshtaten ktij rregulli pa ndonj prjashtim. Sidoqoft, sht humbje e madhe nse nuk prjetohet
miqsia dhe ndershmria e vrtet, madje edhe me bashkshortin ose fmijt. Njohuria se edhe antart e
familjes s ngusht, i qasen njri tjetrit me qllime materiale sigurisht q shkakton dhimbje t brendshme.
Sidoqoft, rrnjt e smura nga mentaliteti i korruptuar i shoqrive injorante nuk jan t kufizuara vetm n
rastet e lartprmendura. Vetmia q ndjehet n kt bot zgjat poashtu n prjetsi. Allahu paralajmron
njeriun pr nj zhgnjim t till q m prpara.:
N t vrtet ju na erdht nj nga nj (t vetmuar), ashtu si ju krijuam s pari; keni ln prapa
shpins at q u patm dhn, e nuk po shohim se i keni me vete ndrmjetsuesit tuaj, t cilt i
mendonit se pr ju jan ndihmtar (i shoqronit All-llahut). S'ka dyshim, sht kputur lidhja mes
jush, dhe mbaroi ajo ka mendonit (ndrmjetsues apo zotra tjer Surja En'am: 94
Kur personi i dorzohet Allahut, Ai e mbron at. Personi i till bhet mik i prjetshm i t gjith
profetrve, engjujve e besimtarve.
E kush do q i bindet All-llahut dhe t drguarit, t tillt do t jen s bashku me ata q All-llahu i
shprbleu: (me) pejgambert, besnikt e dalluar, dshmort dhe me t mirt. Sa shok t mir jan
ata! Surja Nisa: 69
T JETUARIT N KUSHTE T PAPASTRA
T arsyetuarit primitiv, puna pr t mbijetuar qllimin e fundit t jets, bn q antart e saj t bien n stil
jetsor t paorganizuar. Nj ndr themelet e ktij mentaliteti sht q t ket m shum koh q t nxirret
knaqsi nga jeta. Ky qllim, duke manifestuar veten n fraza t zakonshme si sht prfitimi sa m
shum nga jeta ose ruajtja e momenteve t caktuara, promovohet energjikisht dhe inkurajohet, si stil i
bashkohor i jetess.
Ka nj shtje tjetr q krkon t prmendet ktu: fakti se individt nuk i kushtojn rndsi askujt tjetr pos
vetes, duke mos treguar kshtu dashuri t vrtet dhe respekt pr askend, n t vret paraqet nj mnyr
t till t t jetuarit. Situata bhet m e qart n martes ku iftet humbin respektin e ndrsjell. Menjher
pas martess, t dyja palt nuk hezitojn t sillen n mnyr n t ciln nuk kan guxuar t sillen para se t
martoheshin. T kaluarit e pjess m t madhe t dits n pixhama, me fytyr t palar, flok t pakrehur e
arom t keqe nga goja, ose t jetuarit n shtpi ku siprfaqet e kuzhins vlojn nga ent e palara tr
ditn, jan t gjitha rezultat i ktij mentaliteti.
Me t vrtet, ky mentalitet nuk sjell tjetr prve vshtirsive, rregullimit e kaosit pr jetn e njerzve
injorant. Me pretekstin e mos humbjes koh, ata i shmangen shum gjrave q do t sillnin nj grim
estetik n jetn e tyre. Ata merren vetm me esencn dhe nuk prpiqen q t bjn ambientin e tyre t
bukur. Pr shembull, gjat kryerjes s punve shtpiake ata nuk i kushtojn rndsi detajeve. Atyre u duket
e vshtir q t pastrojn; nse papastrtia prreth nuk shihet, sht nj arsye e majftueshme pr t mos
pastruar. Disa njerz e prceptojn hekurosjen, brjen dush, ndrrimin e arafve t ndotur, peshqirve
ose rregullimin e dhomave t tyre si humbje kohe. Ata nuk i pastrojn rrobat e tyre derisa nuk shihen njolla
ose ndyrsi e dukshme n to. Ata nuk mrziten q t rruhen. Veanrisht n koh t ftoht ata nuk duan q
t pastrohen. N t shumtn ata pastrojn vetm flokt. N disa kultura, femrat gjejn zgjidhje praktike pr
kt: ato vizitojn floktarin njher n jav dhe nuk ndjejn nevoj q t pastrojn flokt e tyre deri n vizitn
tjetr te floktari. N vend se t bjn dush, ata prgjithsisht kamuflojn fardo kundrmimi t
padshirueshm me parfum e dezodorans, q i bn edhe m shqetsues. Njerzit injorant i kushtojn
rndsi pamjes s jashtme t rrobave, megjithse nuk ndjejn nevojn pr t pastruar rrobat q
kundrmojn er t rnd t djerss, ushqimit ose cigareve.
T kuptuarit primitiv t higjiens sht veanrisht i prhapur te t rinjt. Rrobat e tyre t paraplqyera jan
t ngrna, ose jan xhinse t shqyera t zhytura n papastrti. N universitete e diskoteka ose edhe npr
rrug, sht e njohur mir ulja npr trotuare ose shkall, duke mbajtur veshur xhaket t ndotur lkure,
kpuc t prbaltura, dhe ant t ngjyrosur. Ata prgjithsisht nuk e pastrojn garderobn e tyre; rrobat e
ndyra e t shkatrruara hidhen n garderob, bashk me t pastrat. Pastruesja bn pastrimin njher n
jav; dhe pr t mos kaluar kohn duke lar ent ata preferojn ushqimin e shpejt.
E inkurajuar nga preteksti i modernizmit, kjo mnyr t kuptuari e jetess gzon nj popullaritet t veant
ndr nj shtres t shoqris t quajtur intelektual. Shumica e ktyre njerzve, n t shumtn e rasteve e
prbr nga gazetart, autort, piktort, aktort, poett e njerzit e shou biznesit, projekton imazhin e
intelektualit me mjekrra t ndyra, flok t yndyrshme e rroba t rregullta. Ata besojn se paraqitja me rroba
t pastra e t shtruara sht n paprshtatshmri me karizmn e tyre. Disa kushte t papastra sigurisht q
ndikojn negativisht te kta njerz injorant. Qofshin t rinj apo t vjetr, ata zhvillojn smundje t
shkaktuara nga paushqyeshmria dhe kushtet josanitare. Duke thithur tym cigaresh n zyrat e tyre, tregtuar
n qendra tregtare, kafiteri etj., lkura e tyre shndrrohet n t verdh dhe ata vuajn nga probleme serioze
t mushkrive. Sidoqoft, kto jan efekte negative q shihen vetm n trup. T jetuarit n vende t ndotura
e t rregullta, bashk me njerzit e tjer q nuk brengosen pr kushtet sanitare, ka efekt negativ edhe n
psikologjin e tyre. Me koh, ata bhen trsisht t pandjeshm ndaj bukuris dhe estetiks. N t vrtet
kjo sht pasoj e zgjidhjes q ata duan ta bjn.
Prkundrzai, Kurani inkurajon njeriun q t jetoj n vendet m t pastra e m t bukura t mundshme. N
Kuran, Allahu jep llogari t detajuar se si duhet t drejtojn jetn e tyre besimtart:
Dhe rrobat tua pastroji! Surja Mudeththir: 4
. All-llahu i do ata q pendohen, dhe ata q ruhen prej punve t ndyta e t neveritshme. Surja
Bekare: 222
O ju njerz, hani nga ajo q sht n tok e q sht e lejuar dhe e mir, e mos shkoni hapave t
djallit se ai sht armik i hapt i juaji. Surja Bekare: 168
T pyesin ty (Muhammed), ka u sht lejuar atyre? Thuaju: " U jan lejuar t gjitha gjrat e mira
Surja Maide: 4
Ai do t lejoj pr ta do t mir dhe i ndalon nga do e keqe Surja A'raf: 157
Dhe kur shtpin (Qaben) e bm vendkthimi dhe vendsigurie pr njerzit, (u tham) Vendin ku
qndroi Ibrahimi pranojeni pr vendfaljeje! Ibrahimin dhe Ismailin i urdhruam: ju t dy pastrojeni
shtpin Time pr vizituesit, pr ata q qndrojn aty dhe pr ata q falen aty. Surja Bekare: 125
Disa than: " Zoti juaj e di m s miri se sa keni ndejur, prandaj drgojeni njrin prej jush me kt
argjend (monedh argjendi) n qytet, e t zgjedh ushqim m t mir, e t'ju sjell at juve dhe le t
ket shum kujdes e t mos i jap t kuptoj askujt pr ju" . Surja Kehf: 19
O Jahja, merre librin me shum kujdes, dhe ashtu, dhe ashtu Ne i dham atij urtsi kur ishte fmij.
Surja Merjem: 13
N emr t modernizmit, njerzit injorant, me duar t veta, krijojn papastrti dhe ambient t paorganizuar.
N ann tjetr duke qen n pajtueshmri me parimet e Kuranit, besimtart gzojn bukurit e ksaj jete
para se t arrijn n jetn e prtejme.


Vlerat morale t injorancs
N shoqrin e zhytur n injoranc, ekziston vetm nj lloj i vetm i karakterit njerzor. Edhepse sa u prket
detajeve, ata ndryshojn nga nj person te tjetri, tiparet e ktij karakteri jan rrnjsisht t njjta. Arsyeja
kryesore pse njerzit injorant e kan kt karakter t prbashkt sht evidente:mosbesimi i tyre n
Allahun e jetn e prtejme.
sht e padobishme q t presim nga dikush, i cili nuk i friksohet Allahut, q t sillet me ndershmri e
prgjegjsi. Kjo ndodh sepse kta njerz mendojn se Allahu nuk sht n dijeni se far ka n mendjet e
tyre ose se ka bjn ata fshehurazi.
N kt pjes, ne do t shqyrtojm mtutje, vlerat morale t dnueshme t cilat indoktrinohen nga
arsyeshmria primitive e injorancs. Megjithat, para se t hyjm n detaje duhet sqaruar nj shtje:
karakteristikat q do t prmenden m posht ekzistojn n shpirtin e do njeriu. N Kuran, Allahu e
informon njeriun se kto tipare jan inspiruar n shpirt pr shkak t gjykimit themelor t njeriut n tok:
Pasha njeriun dhe At q e krijoi at!
91:8. Dhe ia msoi se cilat jan t kqijat dhe t mirat e tij.
91:9. Pra, ka shptuar ai q e pastroi vetveten.
91:10. E ka dshtuar ai q e poshtroi vetveten. Surja Shems: 7-10
Vetm njerzit e pajisur me mirkuptim t besimit nuk lejojn q urdhrat negative t shpirtit t'i udhheqin
ata drejt devijimit t rrugs. Ata demonstrojn nj prkushtim t fort pr pastrimin e shpirtrave t tyre:
Natyrisht, njerzit injorant, t cilt kurr nuk mendojn pr Ditn e Gjykimit, nuk gjejn asnj arsye pr t
dnuar vlerat morale t dnueshme dhe q t'i zvendsojn ato me vlera q jan t drejta n pranin e
Allahut.
Ka edhe nj shtje tjetr q krkon t prmendet: ndr njerzit injorant, mund t ket t till q, pr arsye
t caktuara, heqin dor nga kualitetet e dnueshme t lartprmendura. Mund t jet q kta njerz, pr
dobi personale ose shkaqe t tjera, i shmangen sjelljes sipas urdhrave t injorancs. Sidoqoft, duhet t
kuptohet se kta njerz sillen me prgjegjsi, por jo nga fakti se ia kan frikn Allahut. Me fjal tjera, nuk
sht frika nga Zoti q i bn ata t mos ndjekin rrugn e injorantve. Kjo sht nj shtje me rndsi,
sepse kur t ken ndrruar kushtet t cilat nuk shkonin krahas interesit t tij, personi q nuk ka frik nga
Allahu mund t ndryshoj befas sjelljen. Kshtu, nj person zemrgjer e i but, mund t bhet befas i keq e
i ashpr. Duke mos ndjer frik nga Allahu, ai sht i prirur pr t liga dhe i zoti pr t kryer vepra t kqija
n do koh.
Shkurt, pra jo t gjith individt n shoqrit injorante paraqesin qndrimet e prshkruara n faqet n vijim.
Sidoqoft, nuk ka arsye pr t besuar se ata nuk do t ndryshojn kurr mendjet e tyre dhe befas t fillojn
e t sillen me injoranc. Fakti se dikush nuk ka frik nga Allahu e bn at t hapur ndaj fiksimeve t
injorancs. Prkundrazi, zbatimi i parimeve kuranore, q bazohen vendoshmrisht n frikn nga Allahu, nuk
lejon kurr indorktrinim t fardo lloji dhe e bn njeriun t prkushtuar drejt Vullnetit t Tij.
N kt pjes, do t shpjegohen disa aspekte t dnueshme t injorancs:
PRTACIA

Njerzit e konsiderojn prtacin si dika me konotacione t kufizuara. N t shumtn ata kurr nuk e
pranojn iden se edhe ata mund t jen prtac. Prtacia u mvishet vetm atyre njerzve q jan m pak
t ndjeshm q t marrin prsipr fardo prgjegjsie n krahasim me individt e tjer n shoqri. Nse e
lm kt anash, ajo q nnkuptohet me prtaci sht nj rregullim i sjelljes, q n shoqri ka pasoja
serioze negative, si n aspektin shpirtror ashtu edhe n at material. Ka gjasa q njerzit injorant ta ken
pikrisht kt rregullim.
Ekziston nj dm i madh q ia bn prtacia njeriut: vnja n nj gjendje t plogsht mendore. Sidoqoft, ajo
q e mbush njeriun me virtytin e t qenit qenje njerzore sht aftsia e tij pr t menduar. Nse njeriu nuk
e v kurr n pun kt aftsi, ai bhet nj qenje mekanike, plotsisht i pa menuri e mendjehollsi. I
reduktuar n kt shkall, individi mbshtetet n nj stil jete statike, t kufizuar nga rregulla e parime t
dhna. Brja ndryshe e dikaje, me qllim t prmirsimit t jets, bhet pothuajse e pamundur pr
personin e till. N vend t t qenit skrupuloz dhe t prkushtuar pr prmirsimin e kushteve ekzistuese,
atyre ju duket sikur sht m leht t pajtohen me status quo-n, pa gjykuar ose pyetur.
Ndkimi i prtacis mbi ndrgjegjen dhe vullnetin shihet n t gjitha dimensionet e jets. Ata q mendojn
pengesa kurr nuk synojn prgjigje n pyetjet m thelbsore si jan: pse jetojm n kt bot? Edhe pse
e njohin rndsin e ktyre shtjeve, ata preferojn t tjert q t mendojn thell n dobi t tyre. Kjo
gjendje mendore n nj pik t caktuar mund edhe t rrezikoj mirqenjen shpirtrore e materiale t njeriut.
Pr shembull, ai dshton q t ndrmarr masa pr t mbajtur shndetin e plot. Ose fjala vjen ai e shtyen
vizitn te mjeku kur vuan nga smundje serioze. Pr m tepr, ai bn do prpjekje q t'i shmanget
nnshtrimit t tretmanit t kshilluar nga mjeku.
Prtacia e largon at nga t gzuarit e jets, ose nga t kaluarit e kohs s mir. N vend se t knaqet
vet, ai i shikon t tjert se si knaqen, sepse nuk bn asnj orvatje n drejtim t vetvetes.
Duke pasur mundsi t prgatis nj vend t rehatshm pr veten, ai preferon t jetoj n nj vend t
parehatshm, vetm e vetm sepse e konsideron si t vshtir q t mendoj pr kt.
N vend se t gatuajn ushqim t shndetshm, njerzit injorant preferojn ushqimin e shpejt, sepse ai
sigurohet m leht. Atyre u duket e vshtir t lexojn dhe t zgjerojn horizontet e tyre, dhe kshtu
gjithmon e kufizojn veten duke menduar n mnyr t ngusht. N vend se t koncentrohen n mnyra t
ndershme t fitimit t parave, ata duan q t fitojn shuma t mdha parash, prandaj provojn mnyra
ilegale e t pa mundimshme. Kur ballafaqohen me vshtirsi serioze, ata preferojn vetvrasje q sht
mnyra m e leht pr t shptuar nga situata. N kt tem mund t jipen shembuj pakufi; sidoqoft ideja
kryesore e njerzve injorant sht q t mbijetojn duke br orvatjet minimale.
Mnyra m e mir pr ta br kt sht q t lejohet prjetsimi i status quo-s. Kjo sht arsyeja pse n
shoqrit injorante produktiviteti e kreativiteti vazhdimisht bien. Si n nivel personal, nj prapakthim i till z
vend edhe n nivelin shoqror. Nuk ndodh q dika t popullarizohet n nj vend e t mos jet n mod
edhe n vendin tjetr. Kngt, filmat, e metodat komerciale t propagands kopjohen menjher. Arsyeja
kryesore q qndron prapa ksaj sht sigurisht prtacia dhe mungesa e prkushtimit ndaj risive.
Si e pam, prtacia sht nj ndr rregullimet serioze t sjelljes nga e cila vuajn njerzit injorant.
Sidoqoft, sht interesante se kjo sjellje nuk dnohet kurr n shoqri; prkundrazi pranohet si tipar
normal. Njerzit q jan t prfshir n kt sistem as nuk jan t vetdijshm madje pr dmin q sjell ai
n jetn e tyre dhe pr bukurit q i humbasin. Skndejmi, ata nuk gjejn arsye q t ndryshojn situatn.
Zbatimi i parimeve kuranore i largon t gjitha kto tipare t cilat jan karakteristike pr injorant, ka e bn
njeriun q t ndrmarr veprime n besimin e vet ndaj Allahut e jets s Prtejme; kjo e bn at q t bj
orvatje serioze q t angazhohet n vepra t mira. Personi i till nuk ka koh q t humbas n kt bot.
do moment q kalon sjell nj mundsi pr vepra t mira. Ai ka qllime t larta q duhen arritur.
Skndejmi, n vend se t jet prtac, ai provon t jet produktiv dhe t demonstroj prkushtim t
paprkulshm ndaj puns. Allahu shpall n Kuran se ky sht lloji i njeriut q ai e vlerson:
Shpejtoni n at q fitoni falje prej Zotit tuaj dhe Xhennetit q gjeria e tij sht si gjersia e qiellit e
e toks, i prgatitur pr ata q i besuan All-llahut dhe t drguarve t Tij. Ajo sht dhunti e All-llahut
q ia jep kujt t doj, e All-llahu sht dhurues i madh. Surja Hadid: 21
E kush e ka pr qllim botn tjetr, duke qen ai besimtar, prpiqet pr t ashtu si i tako asaj,
angazhimi i tyre do t jet i pranishm (t Zoti). Surja Isra: 19
XHELOZIA
Nj ndr ve[orit themelore t shoqrive injorante sht xhelozia. Duke mos pasur besim n jetn e
prtejme, njeriu e przgjedh kt bot plot ambicje. Ai dshiron t ket prparsi ndaj t gjitha mundsive
q ofron kjo bot dhe t knaq pasionet e paskajshme q i ka. Me aq intensitet ndjehet ambicja saq ai
gjithmon dshiron q t jet m I miri n do aspekt t jets. Qllimi i till bn q njeriu n mnyr t
pashmangshme t'i prceptoj t gjith ata q e rrethojn si rival potencial.
Ky pikvshtrim, q sht baza kryesore e xhelozis, i jep form pothuajse tr jets s personit duke filluar
q nga lindja e tij. Ai i mson prmendsh rregullat e konkurrencs dhe, pa ndonj vshtirsi, i shndrron
ato n praktik. N nj moment t caktuar t jets, ky pasion arrin ekstreme t tilla sa q ai nuk mund t
pranoj q qenjet e tjera t jen superiore ndaj tij ose thjesht nuk mund t prballoj q t tjert t jen t
suksesshm..
Me nj botkuptim t till, njerzit injorant orvaten q t'ia prkushtojn tr energjin e tyre eprsis n
jetn e tyre profesionale ose n fardo aspekti t jets sociale. Ata duhet t martohen me gruan m t
bukur ose burrin m t pashm. Atyre gjithmon duhet t'u takojn shtpit m madhshtore, mobiljet m
luksoze, vetura m e mir, fmijt m t suksesshm, rrobat m kualitative. Duhet t jen ata t tillt q t
udhtojn n vendet m t bukura n bot. Ky botkuptim prfundimisht on n konkurrenc vitale pr
njerzit injorant. T shtyr nga xhelozia, ata nuk duan q t tjert t prosperojn. Kjo me siguri demonstron
nj mentalitet me t meta, meq bukuria, pasuria ose standardet relativisht m t mira t jetess s t
tjerve nuk jan penges pr prmirsimin e dikujt.
Arsyeja me t meta e shoqrive injorante nuk sht e kufizuar n kta shembuj. T qenit xheloz sht
pranuar sikur karakteristik e t qenit t vlersuar n publik. Ata q thon se nuk jan xheloz besohet se
jan jonormal dhe t jashtzakonshm. Sipas asaj q krkojn bindjet e injorancs, raportet njerzore
duhet t udhhiqen nga xhelozia. Nse, fjala vjen, nj person injorant ka dik q me t vrtet e do, ai
kujton se nuk duhet ta l asknd tjetr q t'i ofrohet, q t ndjej ndonj lidhje me t ose t bhet mik i tij; ai
duhet t mbetet miku i tij dhe vetm i tij. Sidoqoft, nj individ mund t duhet nga m shum se nj person.
Dashuria e njrit nuk e afekton aspak dashurin e tjetrit. Prkundrazi, nse ai individ i caktuar ka nj
personalitet t mrekullueshm, sht e natyrshme q shum njerz do t ken dshir q ta duan.
Duke mos ndjer kurr knaqsi me at q kan, ata q vuajn nga xhelozia nuk mund t arrijn kurr
lumturin e vrtet. Ekzistenca e gjrave m t bukura rreth tyre i bn ata q gjithmon t jen nervoz dhe
depresiv. Ky sht shpjegim i arsyeshm i dmit q mund t shkaktohet nga xhelozia.
N vend se t zbatohet nj sistem i till i vshtir e i mundimshm, sht m e prshtatshme q t
pajtohemi me at q sht shpalosur nga Allahu dhe t spastrojm mendjen nga xhelozia, zilia e lakmia dhe
t'i shmangemi joshjes. Shpirti i njeriut sht i prirur nga xhelozia, por sht e mundshme, dhe n fakt, e leht
q prmes urtis e ndrgjegjes t lirojm veten nga kjo ndjenj. Ky fakt shpjegohet n Kuran si vijon:
Koprracia sht e pranishme ndr njerz. Por, nse silleni mir dhe ruheni, s'ka dyshim se All-llahu
hollsisht sht i njohur me gjithka veproni. Surja Nisa: 128
Allahu I urdhron njerzit q t pastrojn shpirtin e tyre nga xhelozia dhe ta zvendsojn at me nj
qndrim krejt tjetr, duke I dhn prparsi dshirave e nevojave t njerzve t tjer m shum se sa
shpirtit t vet.
Ky me t vrtet sht nj qndrim vet-sakrifice. N nj numr ajetesh n Kuran, jan treguar veprat e
shpirtit t spastruar trsisht nga xhelozia:
Ata jan q pr hir t Tij u japin ushqim t varvfrve, jetimve dhe t znve robr. Surja Insan: 8
Ata q prkundr dashuris pr t, u japin pasurin e vet t afrmve e jetimve, t varfrve dhe
udhtarve, lypsve dhe pr lirimin e skllevrve. Surja Bekare: 177
Muslimant ia japin t tjerve t gjitha, madje edhe gjrat t cilave u kushtojn shum rndsi dhe duke
br kshtu ata kurr nuk devijojn nga asnj lloj ambicje ose xhelozie. Ndjekja e parimeve t Kuranit
sigurisht q do t largoj tr hidhrimin nga zemra dhe do t ndihmoj q t arrihet knaqsia e mir e
Allahut.
ARROGANCA
Pr shkak t t mirave q u jan dhn nga Allahu, njerzit injorant jan shpesh t pushtuar nga mania e
madhshtis. Ata q jan helmuar nga kjo e lig e quajtur arroganc e shohin shum shpejt veten si njeriun
m t menur e m t talentuar n tok.
Pr m tepr, paraja, statusi ose bukuria nuk jan thelbsore q dikush t jet arrogant; kur nj person e
sheh inteligjencn e vet si superiore ndaj t tjerve ai mund t zihet leht n injorancn e vet-besimit. Nj
person arrogant beson se t gjith njerzit rreth tij jan t paaft, prderisa ai, vet, sht shum i talentuar
e skndejmi edhe madhshtor.
Me koh, kto bindje u bn filozofi baz e t gjitha sjelljeve. Me kt mnyr t t menduarit, njerzit
arrogant mosprfillin gjith kshillat ose kritikat q mund t'u ndihmojn pr t menduar m qart. Ata
shpesh poshtrojn njerzit e tjer duke shprehur shpesh antipatin pr ta ose idet e tyre. Pr m tepr,
ata bartin bindjen se sa her vihen n dukje gabimet e t tjerve, del n shesh prsosmria e tyre.
Nj keqkuptim i till n t vrtet sht i dmshm pr njeriun. Arroganca e errson mendjen n at mas
sa q njeriu kurr nuk arrin ta kuptoj shkalln n t ciln ka arritur. Derisa, si pasoj e mungess s t
kuptuarit t duhur, secili q e rrethon ndjen mshir pr t, ai beson pr veten se sht nj person i
mrekullueshm. Ai mtutje beson se sht person q gzon respektin e t tjerve. Sidoqoft, n
kundrshtim me at q beson, nj qndrim i till me synim t dukshm pr t qen superior e bn njeriun
inferior n syt e t tjerve; njerzit e ktij lloji jan thjesht antipatik, t pa respektuar dhe prfundimisht
lihen vet n shoqri.
Nj person arrogant kurr nuk mund t bj n shok t afrt; duke mos pasur zemrgjersi e modesti, ai nuk
shfaq respekt pr t tjert. Sjellja e till pashmangshm shkakton ankth ndrmjet njerzve q e rrethojn.
J o vetm pr njerzit rreth tij, por edhe pr vet personin, arroganca me siguri sht burim kryesor pr
telashe. S pari, personi q pohon se sht superior ndaj t tjerve duhet gjithmon t jet i matur; ai nuk
duhet t gaboj kurr. Prndryshe, ai mund ta humbas t ashtuquajturin respekt q e ka fituar n syt e
njerzve. Nj qndrim i till me siguri q krkon orvatje t dhimbshme. Ai nuk mund t shprehet lirshm ose
t trajtoj njerzit ashtu si ka dshir; ai duhet t ket parasysh t gjitha pasojat e do sjelljeje q mund t
nxij imazhin e tij. Nse ndonj lloj sjellje e veant i prshtatet imazhit t tij, ose ka nj efekt prmirsues
n t, ai vendos ta plotsoj. Nse jo, ai thjesht mbetet i heshtur. Ai nuk mund t qeshet, knaqet e as t
marr pjes n ndonj bised intime ashtu si do t dshironte. Kjo vmendje e prpikt ndaj detajeve t
ktilla prfundimisht e shpalos veten n trup e fytyr, n form t gulit. Nj shfaqje e till i jep fytyrs
paraqitje t shmtuar e t padomethnje. Pr m tepr, prkundr faktit se shpirti i njeriut sht krijuar si
qenje sociale me knaqsi natyrore t shoqrimit, nj person arrogant mbetet i largt dhe i ftoht ndaj
njerzve, dhe skndejmi nuk prjeton kurr nj raport t afrt me njerz.
Sjellja e till, sidoqoft, sht e padomethnje dhe e dmshme pr shpirtin e njeriut. Njeriu sht vetm
shrbtor i Allahut, qensisht i dobt dhe i varur nga Krijuesi pr t gjitha nevojat e tij. Ai nuk ka kontroll mbi
formn e trupit t tij ose mbi talented q zotron. T gjitha kto formsohen nn kontrollin e Allahut.
Arroganca krijon nj person jo t shndosh mentalisht, t paaft madje edhe pr t kuptuar nga
madhshtia e Allahut. Personi i till nuk mund t mendoj se edhe ai vet sht thjesht nj ndr miliarda
qenje q jetojn n kt planet. Kapaciteti i t menduarit i nj njeriu arrogant bhet aq i kufizuar saq ai nuk
arrin t kuptoj se ai nuk mund kurr t krijoj dika t ngjashme me krijimin e Allahut. Ai as nuk mund t
mendoj se sa i lndueshm sht ndaj smundjeve q shkaktohen nga viruse e mikrobe, t gjitha t
padukshme pr syrin e lir. Duke pasur parasysh kto fakte, pr njeriun e urt, shmangja nga t qenit rob i
Allahut sht e pakuptueshme.
Dmi q i shkaktohet shpirtit t njeriut nga arroganca sht i dukshm. Sidoqoft, shkatrrimi q sjell ai nuk
kufizohet vetm n kt bot. Allahu shpall se, n botn e prtejme, ata q jan sjellur me arroganc do t
prballen me dnim t hidhur.
Andaj, hyni n dyert e xhehennemit, aty do t jeni prjet: sa vend i keq sht ai i kryelartve!" Surja
Nahl: 29
Dhe kur i thuet atij: " Kij frik All-llahun!" , at e kap eufori pr pun mkati. Shtrat i shmtuar sht ai
q i takon atij (Xhehennemi). Surja Bekare: 206
T QENIT HAKMARRS
Pr njeriun, mendja e t cilit nuk kupton plotsisht botn e prtejme nuk ka ndonj arsye q t fal dhe t
jet tolerant. Arsyeja q i udhheq thjesht i sygjeron se kjo jet sht e shkurtr dhe e prkohshme,
prandaj secili duhet t marr sa m shum nga ajo. Nn kushte t tilla, interesi personal duhet t ruhet
vendosmrisht kurse atyre q jan penges pr prparimin e ktyre interesave duhet t'u jepet nj msim i
mir. Mtutje, kjo arsyeshmri urdhron se personi nuk duhet t harroj kurr asnj sjellje t keqe. I
udhhequr nga ndjenja e hidhrimit, ai duhet gjithmon t preokupoj mendjen me kujtimin pr sjelljen e e
padrejt ndaj tij dhe t bj plane q t hakmerret sa m shpejt q t jet e mundur.
Kujdesi pr hidhrimin, te personi i till, sa nuk bhet shprehi; nganjher nj gabim i vogl nuk harrohet me
dekada. Kryesisht, sjellja e keqe sht e vogl; aq e vogl saq nuk mund t kujtohet nga fajtori. Megjithat"
I supozuari" beson se fitili ndezs qndron prapa atij gabimi. N shoqrit injorante, pasioni pr hakmarrje
shpesh rezulton n incidente t padshiruara si jan lndimet ose vrasjet.
Sidoqoft, nj qndrim i till i shkakton m shum dm vet personit. Ai ndjehet i shqetsuar dhe beson se
njerzit rreth tij ndjejn armiqsi ndaj tij. Ai e vlerson do incident n drit t ktij mosbesimi t pabaz.
Duke i prkushtuar tr energjin dhe aftsit e veta ndjekjes s inspirimeve negative t shpirtit t tij,
personi i till prfundimisht bhet i pa kreativitet dhe produktivitet. Pr m tepr, ai sht ln n mshir t
urrejtjes e hidhrimit, dhe trsisht e humb gzimin n jetn e tij.
Megjithat, hareja q i jep njeriut falja dhe toleranca sht pakrahasueshm m e madhe se do knaqsi
nga t qenit i xhindosur, pasoja e urrejtjes dhe dshira pr hakmarrje. N kundrshtim me at se si shihet
kjo n shoqrit injorante, falja sht virtyt dhe sht sjellje q ia vlen t lavdrohet. N Kuran, falja
lavdrohet kshtu:
Thuaj: " All-llahu m urdhroi mua drejtsin dhe n trsi kthejuni Atij n do namaz (lutje) dhe
adhurojeni At duke qen t sinqert n lutje vetm pr t. Ashtu sikur q ju filloi (krijoi) s pari do t
ktheheni te Ai. Surja Araf: 199
Ndshkimi i t keqes, bhet me nj t keqe n t njejtn mas, e kush fal e bn pajtim, shprblimi i tij
sht tek All-llahu. Vrtet, Ai nuk i do zullumqart. Surja Shura: 40
Pr dallim nga kjo jet e zymt e injorancs, parimet e Kuranit ofrojn nj ambient m t ngroht. Kjo
poashtu sht treguar si nj karakteristik e parajss. Kshtu na prkujtohet se falja sht sjellje e vityteve
t larta:
Nga zemrat e tyre kemi hequr (kemi zhdukur) do gj q ishte krijuar nga zilia (nga urrejtja), jan n
Xhennet, ku rrjedhin lumenj, e ata thon: " falnderojm All-llahun q na udhzoi pr kt (pr iman,
pr pun t mira, na hoq zilin, na futi n Xhennet), pse sikur t mos na drejtonte All-llahu, ne nuk do
t dinim t udhzohemi. Vrtet, t drguarit e Zotit na e than t vrtetn dhe ne i besuam!" E atyre
u drejtohet thirrje: " Ky sht Xhenneti, iu dha juve pr at q vepruat. Surja Araf: 43
T QENIT I INATOSUR DHE I MRZITUR
Ata q zbatojn "parimet morale" t cilat i kan rrnjt n injoranc e kan nj tipar t prbashkt: t qenit i
mrzitur dhe depresiv. Njerzit e till vazhdimisht shprehin ankesa. Pr m tepr, atyre q nuk u mungon
asgj orvaten t gjejn dika n mnyr q t mund t ankohen. N shoqrit injorante, kjo sht
shndrruar n shprehi absolute, sikur t ngrnit e t pirt. Prve ksaj, meq kjo sht shprehi e shum
njerzve kjo sht pranuar me gatishmri nga shoqria.
Q nga momenti kur dikush zgjohet n mngjes, do gj mund t bhet shkak pr ankes. Mungesa e
gjumit t mir, moti i nxeht ose zhurma e fqinjve mund t jen shkak pr ankesn e asaj dite. Njerzit
injorant pamshirshm ankohen pr trafik t dendur, jet t zymt n qytetet e mdha, natyr t smur t
njerzve prreth, t lodhuri, jet monotone, fqinj t kqinj, moskuptim nga njerzit e tjer dhe shum gjra t
tjera q mund t imagjinohen. Nse nuk ka arsye pr ankesa, ankuesit me shprehi gjejn pseudo arsye pr
t'u ankuar; nse sht fjala pr grua- ankohet pse sht grua. Nse sht e zeshkt, shfaq paknaqsin
q s'sht bjonde ose sykaltr.
Nuk ka ndonj fund pr kto ankesapr kt gjendje mendore kurse njerzit shfaqin ngurrim q ta
ndryshojn kt.
N kt gjendje mendore, njerzit injorant nuk ndjehen t lumtur me asgj. Duke mos qen kurr pozitiv
pr jetn dhe duke mos par kurr ann e mir t gjrave, ata kurr nuk ndjehen t knaqur, edhe kur i
kan t gjitha t mirat.
Edhepse t pajisur me t mira t pakufishme, njeriu ndjehet i paknaqur dhe tregon mosmirnjohje. N
Kuran kjo prmendet me fjalt n vijim:
Nga zemrat e tyre kemi hequr (kemi zhdukur) do gj q ishte krijuar nga zilia (nga urrejtja), jan n
Xhennet, ku rrjedhin lumenj, e ata thon: " falnderojm All-llahun q na udhzoi pr kt (pr iman,
pr pun t mira, na hoq zilin, na futi n Xhennet), pse sikur t mos na drejtonte All-llahu, ne nuk do
t dinim t udhzohemi. Vrtet, t drguarit e Zotit na e than t vrtetn dhe ne i besuam!" E atyre
u drejtohet thirrje: " Ky sht Xhenneti, iu dha juve pr at q vepruat. Surja Ibrahim: 34
Kjo mnyr e t arsyetuarit primitv q buron nga injoranca dobson ndjenjat e njerzve dhe u shkakton
atyre q t mbesin apatik ndaj t mirave q i rrethojn.
Parimet morale t Islamit, sistem ky i cili plotson m s miri nevojat shpirtrore e fizike t njeriut, ka efekt t
kundrt. Duke prceptuar do detaj t krijimit q e rrethon si dhurat nga Allahu, besimtari pandrprer i
shpreh falnderimin Atij. Ai e vlerson pozitivisht do incident dhe gjen t mira n t. Pr m tepr, ai ia
prkushton gjith aftsit riprtrirjes. Kshtu, ai do t shprblehet nga Allahu me m shum t mira. Allahu
shpall n Kuran se ata q ankohen dhe shfaqin jofalnderim ndaj Tij do t zhveshen nga gjith kto t mira.
Dhe (prkujtoni) kur Zoti juaj njoftoi bindshm: " Nse falnderoni, do t'ua shtoj t mirat, e nse
prbuzni, s'ka dyshim, dnimi Im sht i vshtir!" Surja Ibrahim: 7
MUNGESA E SHPRESS
Personi q nuk zbaton parimet e religjionit, beson se do incident ndodh pr shkak t rastsis. Ai ia mvesh
do gj fatit t mir apo t keq. Gjendja e dshpruar mendore sht paevitueshm pasoj e shpirtit t
ktill; pa dyshim, fati nuk sht dika n t cilin duhet mbshtetur ose n t cilin duhet investuar shpresa
ose ndrra.
Gjendja e ktill mendore sht n t vrtet fatkeqsi q godet injorantin. Kjo sht pasoj e natyrshme e
t mos-kuptuarit plotsisht t Fuqis s Allahut dhe mos t kuptuarit se do gj sht paracaktuar nga Ai.
Besimtari nuk i humb kurr shpresat dhe mbetet gjithmon pozitiv pr jetn, meq ai me vendoshmri beson
se nuk ka asnj incident t vetm q paraqitet e q nuk sht nn kontrollin e Allahut. Ka vetm nj dhe
vetm nj Fuqi q ka krijuar gjithka, t gjall e jo t gjall dhe q kontrollon ata n do moment; e kjo sht
Fuqia e Allahut. Personi q sht i vetdijshm pr kt fakt e kupton se asgj nuk sht e pamundur dhe
se me Vullnetin e Allahut do gj mund t ndrroj pr nj moment. Prandaj sht shum e natyrshme q
personi, q nuk beson te Allahu por te rastsit nuk mund t tejkaloj dshprimin. N t vrtet kjo sht
gjendja mendore, nj pasoj e dukshme e ktij pikvshtrimi.
Njerzit injorant jan t prirur t shohin ngjarjet e zakonshme si nj rulet ogurzi q mund t shkatrroj
jetrat e tyre. Prandaj, ata kurr nuk jan n marrdhnje t mira me jetn. Ata e braktisin veten plotsisht
ndaj bindjeve negative dhe konceptojn pothuaj t gjitha rrethanat si t pjekura pr tragjedi. Ata mrziten n
nj shkall ekstreme. Q nga fillimi, ata u qasen problemeve me qndrim t humbsit. Duke bartur
gjithmon bindjen se asgj nuk do t jet n rregull, ata besojn se jetrat e tyre do t jen plot mjerim. Ata
gjithmon shohin t ardhmen e tyre si t zymt. Pr shembull, ata supozojn se nuk do t ken karrier t
shklqyer akademike. Edhe nse fitojn diplomn, frika e tyre sht se nuk do t ken karrier t mir. Ata
gjithashtu jan jo t qet lidhur me martesat e tyre. Ata kan dyshim t thell rreth martess, fmijve,
edukimit t fmijve t tyre, dhe t gjitha planeve sa i prket s ardhmes. Paqetsia e tyre e
padeprtueshme vazhdon koh t gjat. Pr shembull, ata u jepen mendimeve se si do t vdesin nj dit,
se do t harrohen s shpejti dhe se askush nuk do t vizitoj varrin e tyre. Kjo gjendje e dshpruar, n
Kuran, rrfehet kshtu:
E kur e begatojm (me t mira) njeriun, ai prapsohet dhe largohet i mashtruar, e kur e godet e keqja,
ai humb shpresn. Surja Isra: 83
Njeriu nuk lodhet prej krkess pr mir, e kur at e godit e keqja, ai keqsohet shum dhe humb
shpresn. Surja Fusilet: 49
Injorantt njihen gjithashtu edhe si shits shkatrrimesh. Ata gjithmon parashikojn m t keqen dhe
kshtu i orientojn edhe njerzit e tjer n dshprim. Pr shembull, sapo miqt e tyre t flasin pr t hipur
n aeroplan, ata fillojn t flasin pr rreziqet e udhtimit me aeroplan. Ose, n vend se t'i urojn t tjerve
investim t mir, ata shprehin shqetsimin e tyre rreth situats s rnjes s tregut dhe gjasave pr
mossukses.
Pa dyshim kta jan vetm disa nga shembujt. Megjithat, ajo q vlen t prmendet ktu sht se ka
paraqet sistemi i injorancs: njerzit q zbatojn moralin e injorancs jo vetm q vuajn vet por ata bhen
shkak edhe pr parehatin e t tjerve. Padyshim ky sht rezultat i parashikuar i secilit sistem q i ka
rrnjt n injoranc. Ajo q sht m me rndsi sht se njerzit injorant, me vetdije t plot, e miratojn
sistemin q krijon telashe dhe nervoz si n kt, ashtu edhe n botn tjetr.
Vlerat morale t religjionit i japin njeriut pikpamje m ngazllyese, q n asnj mnyr nuk krahasohet me
arsyeshmrin injorante, duke ditur se Fuqia e Allahut i bn njerzit m me shpres dhe t lumtur, si n kt
ashtu edhe n botn tjetr. Kjo ndodh pr shkak t faktit se ata pajtohen me urdhrat e Allahut:
Mos e humbni shpresn nga mshira e All-llahit, pse vetm populli jobesimtar e humb shpresn n
All-llahun. Surja Jusuf: 87
T QENIT INDIFERENT
Fjala indiferenc shpreh qndrimin e pabreng e jo t ndjeshm q mbajn njerzit ndaj ngjarjeve. T
orientuar nga injoranca, njerzit e konceptojn indiferencn si sjellje q tingllon shklqyeshm.
Tekefundit, ata kan lindur n shoqrit e njerzve injorant t cilt shprehimisht paraqesin sjelljen e till.
Sidoqoft, nj botkuptim objektiv, i spastruar trsisht nga keqkuptimet e injorancs, e pohon t kundrtn:
t qenit i pa brengosur sigurisht q q nuk sht nj pikvshtrim i pafajshm si tingllon; n t vrtet,
indiferenca sht nj gjendje n t ciln ndrgjegja sht e ngrir.
Personi q dshiron t ket ndrgjegje t pastr duhet t jet gati doher q t marr prsipr seciln
prgjegjsi q nevojitet. Kjo, padyshim, sht penges pr ata q nuk besojn n jetn e prtejme.
Skndejmi, me qllim q t'i shmangen kryerjes s detyrave ata e shndrrojn kt gjendje mendore n
filozofi fundametale t ekzistencs s tyre. N gjendje t till, individi kryesisht nuk merr prsipr
prgjegjsit e tija. N vend t tij, kt duhet ta bjn njerzit rreth tij.
J o m pak se vet personi indiferent, pr shkak t qndrimit t till vuajn edhe njerzit q e rrethojn at.
Pr shkak t qndrimit t tij t pakonsiderat, personi i till jep premtime, por nuk i prmbush kurr ato.
Ngjashm, ai merr para hua, por nuk i kthen kurr; jo sepse nuk ka para, por thjesht sepse harron.
Nganjher sjelljet e tija t pakonsiderata shkojn edhe m tutje dhe bhen krcnim pr shndetin e tij si
dhe pr shndetin e t tjerve. Ai, fjala vjen, sht neglizhent pr t marr nj bar vital. Ose, ai l
foshnjenq sapo ka zn t ec n plazh, duke mos e pasur kurr parasysh se mund t fundoset. Gjat
jets, njeriu mund t shoh me mijra shembuj t ngjashm.
Pr shembull, ajo q do t bj nj njeri i ndrgjegjshmkur has nj person t lnduar keq n nj aksident
trafiku, sht se do ta drgoj n spital, pavarsisht se sa pr ngut mund t jet pr vete. Sidoqoft, personi
q mbetet indiferent i hedh vetm nj shikim skens s till dhe vazhdon ngasjen. Ose, ai thjesht mendon
se dikush tjetr do t vij dhe do ta ndihmoj personin e lnduar.
Si e pam, "t qenit indiferent" sht nj mnyr tjetr pr t thn se mungon ndrgjegja. N gjendje t
till, pr shkak t pandjeshmris, personi indiferent thjesht mosprfill shum shtje dhe nuk vuan as
brejtjen m t vogl t ndrgjegjes. Pr m tepr, s brendshmi ai e mendon veten si njeriun m t menur
n tok. Nj qndrim i till shkakton humbje t pazvendsueshme pr jetn e prtejme t njeriut; ai i
humb t gjitha mundsit q t arritj knaqsin e mir t Allahut.
N ann tjetr, besimtari i cili paraqet sjellje t konsiderueshme, e bn m t mirn pr jetn e tij t
prjetshme. Ndjeshmria e tij poashtu ia bn atij t mundur q t bj nj jet komfore n kt bot.
LAKMIA
Lidhja me kt jet dhe dshira pr prona bn q njerzit injorant t bjn mos q t realizojn qllimet e
tyre n kt bot. Personi q synon t prfitoj sa m shum nga kjo jet sigurisht nuk shfaq asnj hezitim
n paraqitjen e qndrimit lakmitar. J eta sht e shkurtr, mendon ai, dhe m mir se sa t angazhohet pr
vepra t mira pr t siguruar jetn e prtejme, ai beson se sht menuri q t prfitohet sa m shum nga
kjo jet. Me kt synim n mendje, ai shfrytzon do rast q nxjerr sa m shum prej do gjje t mundur.
Kjo struktur, edhepse shihet qart n do fush t shoqris injorante, thuhet se vlen vetm pr nj pjes
t veant t saj. N kt kontekst, besohet gjersisht se vetm disa njerz jan t prirur pr lakmi.
Megjithat faktet tregojn ndryshe. Duke qen nj ndr karakteristikat mbizotruese t moralitetit t
injorancs, lakmia shpalos pikvshtrimet e njerzve e t shoqris injorante n nj mnyr t shklqyer.
T pasur ose t varfr, njerzit injorant, t indoktrinuar me filozofin e bazuar n dobit e ksaj bote,
udhhiqen nga lakmia. Pr shembull, n tubimet shoqrore, npr ndeja, ata han e pijn s teprmi, madje
edhe kur nuk jan t uritur. N pun, ata bjn nj varg telefonatash t panevojshme vetm sepse ato jan
pa pages. Ose, shtiten me or t tra n komplekse dyqanesh pr t tregtuar gjra q nuk u duhen. Kjo
n t vrtet sht nj smundje q ndikon madje edhe raportet mes antarve t familjes. Nj grua, pr
shembull, krkon q burri I saj t'I prkushtohet me ambicje puns s tij, n mnyr q ajo t mund t
plotsoj shijet e saja t shtrenjta. Ambicja e lakmia dominojn shoqrin n at mas saq i shtyen
injorantt q t shndrrohen n vjedhs e batakinj
Ky moralitet, t brit e njeriut lakmitar pr do cikrrim, shihet nga njerzit injorant si shenj menurie.
Megjithat, qartazi kjo i degradon ata.
T qenit i sinqert e i ndershm sht shum m e leht dhe e knaqshme se sa t shfrytzuarit e
dinakrive t ulta pr t arritur qllime t caktuara. Personi besimtar merr prfitimet e secils s mir n
kt bot n mnyrn m t mir. Ai e di se do e mir i takon Allahut dhe se, nse Ai ka Vullnet, ai e
shprblen njeriun vazhdimisht. Kshtu, ai as nuk ndjehet ambicioz e as nuk bhet lakmitar. Nj qndrim i
till e shprblen njeriun me fisnikri e respektueshmri, dhe me m shum miratim nga Allahu.
EGOIZMI
N shoqrit injorante njeriu kujdeset pr tjetrin vetm nse beson se mund t prfitoj dika nga ai person.
Prndryshe, nuk ka ndonj arsye prse personi do t'i kushtonte tr energjin e tij kujdesit ndaj tjetrit. Sipas
rastit, mund t ket disa shkall q ai t'i bj mir dikujt; megjithat injoranca e krkon q ky t mos bhet
nj parim i adoptuar. Nisur nga kjo pikpamje, njerzit injorant bhen t pakonsiderat dhe egoist. Nj
ndjenj e thell egoizmi rrnjoset thell nga prindrit edhe te fmijt derisa ata jan ende shum t rinj.
Refuzimi q t ndajn lodrat e dashura, ushqimin ose antart e dashur t familjes me t tjert jan shenjat
fillestare t ktij qndrimi. N vitet e mvonshme t jets ky qndrim negativ mbshtetet nga sjellje
jonjerzore e t pamenduara.
Nj person egoist mendon vetm pr vete. Nevojat dhe problemet e t tjerve nuk e shqetsojn kurr. I
ulur pran nj personi t uritur, ai knaqet n ushqimin e vet, duke mos menduar kurr q ta ndaj at. Kur
sht i smur, ai kujdeset pr veten shum mir, megjithat dshton n kujdesin ndaj dikujt tjetr kur tjetri
sht i smur. Ai bhet sikur nuk sheh mikun e tij t qullet n shi n rrug, sepse po t'i ofroj bartje kujton
se ulset e veturs s tij do t lagen. Dik q mund t rrzohet afr tij, ai vetm e tejkalon.
Kur rrethanat krkojn veprim t nxituar njerzit injorant shfaqin gjithashtu sjellje jonjerzore. Pr shembull,
ata refuzojn t dhurojn gjak pr nj person t lnduar i cili ka nevoj urgjente pr t.
N religjion, sidoqoft, egozimi, dhe jonjerzorja jan zvendsuar nga mshira dhe sjellja e pakonsiderat.
Sa her q ka nevoj, besimtari vjen n ndihm. N thirrjen pr ndihm ai prgjigjet menjher. Besimtari
as q i shkakton telashe pals s kundrt. Nj shembull i mrekullueshm pr sjellje t till, n Kuran sht
rrfyer si vijon:
Ata jan q pr hir t Tij u japin ushqim t varfrve, jetimve dhe t znve robr.
76:9. Ne po ju ushqejm vetm pr hir t All-llahut dhe prej jush nuk krkojm ndonj shprblim e as
falnderim.
76:10. Ne i friksohemi (dnimit) Zotit ton n nj dit q fytyrat i bn t zymta dhe sht shum
vshtir. Surja Insan 8-10
T QENIT ME KARAKTER T KEQ
N shoqrit injorante, vetm njerzit q jan me t vrtet ngatrrestar referohen si njerz t vshtir.
Njerzit q nxisin grindje ose provokojn konflikte t prditshme prjashtohen trsisht nga ky prshkrim.
Sidoqoft, n situata t veanta, edhe njerzit tolerant dhe t qet gjithashtu shprehin jo-toleranc dhe
bhen me temperament t keq. Prfundimisht, ka disa njerz q ata nuk i dojn dhe me t cilt nuk mund t
bjn. Sidoqoft, arsyeshmria e injorancs e pranon nj qndrim t till si shum t arsyeshm dhe
normal.
N jetn familjare, znkat e pandrprera ndrmjet antarve t familjes poashtu konsiderohen si t
zakonshme. Sjelljet e pacipa hudhen posht si t pavrteta ose madje mbulohen duke prdorur shprehje se
problemet familjare jan t ktilla ose se gjra t tilla ndodhin n do familje. Mentalitet i njjt vlen edhe pr
raportet mes miqve. Pr shembull, ata thon, se vetm pr faktin q kemi disa mosmarrveshje kjo nuk do
t thot se nuk jemi miq. Ekzistojn mospajtime t vazhdueshme mes msuesve e nxnsve n shkolla,
shefave e t punsuarve, pundhnsit e punmarrsve n pun. Ngassit, pr shembull, zihen me t tjert
n trafik. Ka ftohje mes fqinjve, t afrmve, shkurt, ndrmjet t gjith atyre q jan n kontakt social me njri
tjetrin.
N t shumtn e rasteve kto grindje bazohen n arsye qesharake. Edhe nse nuk ka asgj pr t
polemizuar, ata sajojn dika. Pr shembull, njeriu e sheh mungesn e ushqimit t tij t preferuar n
tavolin si nj shkak t mir pr t'u grindur me gruan e tij. Gruaja, e paaft pr ta bindur t shoqin q t
shtitet, gjithashtu mund t grindet. do moment i prditshmris sht burim telashesh e diksutimesh pr
njerzit injorant; zhurma q bjn fqinjt, fmija q qan, qeni q leh, vetura q z vendparkingun privat,
makina q bn zhurm, ose zvoglimi I pags, shkurt, gjithka
Kta njerz q tendosen edhe pr situata t vogla nuk shohin asgj t gabuar n kt ose n ambientin e
padurueshm n t cilin jetojn. Nganjher t kaluarit e shum kohe me personin e caktuar bhet shkak i
mir pr znka. Ata i mrziten njri tjetrit, madje edhe dshirat e tyre t pranueshme bhen shqetsuese.
Kjo lidhje me koh bhet jo toleruese. Ajo q sht m interesante sht se ata jan t ndrgjegjshm pr
faktin se ndryshimi n rrethana e njerz nuk do ta ndryshoj situatn. Kudo q shkojn e kado q bjn, jo
toleranca sht gjithmon nj faktor.
N KT PIK NGRITET PYETJA: CILAT JAN SHKAQET PR KT JO
TOLERANC?
N shoqrit injorante, t gjith antart besojn se kan t drejt. Duke mos treguar toleranc, ata kurr
nuk mendojn t jen gjentil ndaj dikujt q sht i vrazhd. N vend t ksaj, ata mbesin grindavec dhe
krijojn m shum tensione.
Megjithat, Kurani sht mjaft i qart n kt pik dhe ata q e zbatojn Kuranin shohin se ka sht e
drejt dhe e ndjekin at. Rrjedhimisht, opinionet konfliktuoze t individve zvendsohen me at q sht
urdhruar nga Allahu n Kuran. Urdhresat e Allahut ofrojn zgjidhje pr problemet. Kshtu, n vend t
kundrshtive e problemeve, jan t disponueshme zgjidhjet. Ai q sht i bindur trsisht n parimet morale
t Kuranit i respekton dhe i don njerzit. Zbatimi i Kuranit krkon t maturi e respekt ndaj opinioneve t t
tjerve. M nj qndrim t till, nuk lindin probleme. Derisa njerzit injorant e bezdisin vazhdimisht njri
tjetrin pr gjra t vogla, besimtart jetojn jetn duke zbatuar Kuranin. Skndejmi, n shoqrit e
besimtarve nuk ndodh asgj q shqetson njerzit apo q i bn ata nervoz.
T QENIT KUNDRSHTUES
Nj ndr karakteristikat e personit q i prmbahet parimeve morale t Kuranit sht se ai nuk knaqet me
biseda t kota. S'ka dyshim, shmangja nga kjo ofron m shum knaqsi, si shpirtrisht ashtu edhe
materialisht. N vend se t hyj n bised q s'ka asnj kuptim, besimtari e kalon kohn n detyra m
fitimprurse e t rndsishme. N kt mny, ai i shmanget gjithashtu efektit mpirs t bisedave t kota.
Prkundrazi, njerzit injorant kan nj shprehi t paprmirsueshme pr t mbytur kohn n biseda t
gjata e t pamenura. Arsyeja q fshihet pas ksaj tendenc joracionale sht largimi i mendjes nga
problemet serioze t jets s prditshme. Sidoqoft, qasja kmbngulse dhe arrogante q marrin ata n
biseda prgjithsisht i kthen bisedat miqsore n polemika t nxehta. N t shumtn, ata flasin me or t
tra mbi nj tem pr t ciln dijn fare pak dhe prgjithsisht arrijn n konkluzione boshe. Gjat ktyre
polemikave ata provojn t imponojn bindjet e tyre te t tjert. Nganjher ata bhen aq kokfort saq
nuk e ndryshojn kt qndrim edhe kur flasin me ndonj ekspert. N botn e tyre t vogl, ata dijn m
shum se mjeku dhe jan m t menur se filozoft.
Komentet q ata bjn gjat bisedave shpesh qndrojn n supozime ose thashethna. Kjo gjithashtu sht
karakteristik pse njerzit n shoqrit injorante kurr nuk i prvishen puns. Ktyre njerzve iu referohet si
pakz kokfort ose njerz me ide t fiksuara. Pr m tepr, mendohet se kto jan karakteristika
personale, t veanta, pr at person.
Sidoqoft, arsyeja fundamentale pr njerzit q hyjn n polemika t nxehta sht fakti se shpirtrat e tyre
jan t prirur pr grindje. Allahu i adreson kto karakteristika n Kuran:
...por njeriu sht, n t shumtn, kundrshtues Surja Kahf: 54
Pr t mbrojtur botkuptimet e tyre, njerzit mund t polemizojn. Sidoqoft, ajo q habit lidhur me ta sht
stili agjitativ, i trazuar, q ata prdorin n polemikat e tyre. Tipari m i spikatur sht toni i zrit q ata
prdorin. Individt injorant supozojn se nse mbysin zrin e tjetrit prmes ngritjes s zrit t tyre, ata do t
dalin fitimtar. Skndejmi, ata flasin me ton t lart. N atmosfern e ngarkuar q krijon nj gj e till,
prmbajtja poashtu afekton polemizuesit fizikisht. Agjitacioni i tyre bhet i dukshm pr shkak t skuqjes s
tyre ose djersitjes n dell ose qaf. Fytyrat e tyre bhen t egra nga zemrimi, q u jep pamje t shmtuar
tipareve t tyre. Ata nuk mund t rrijn t qet; ata provojn t krcnojn paln tjetr. Ata ndrprejn njri
tjetrin, ose flasin n t njjtn koh, duke mos i kushtuar rndsi asnjeriu. Nse njra pal mbetet e qet,
tjetra e provokon, duke provuar q ta prfshij n polemik. Ata ndjehen t lir nga ky tension dhe gjejn
prehje vetm kur oponenti I tyre dorzohet.
N ann tjetr, besimtart, nuk provojn kurr nj gjendje t till mendore. Ata e dijn se gjithmon ka
njerz me kuptueshmri superiore dhe nuk insitojn kurr q t mbajn bindjet e tyre kur iu sht thn e
vrteta. Nse nuk kan njohuri pr temn, ata thjesht prmbahen nga shprehja e opinioneve. Ngjashm,
ata u ikin bisedave t kota dhe nuk vn re thashethnat. Me nj qndrim t ktill, q nga fillimi besimtart
e vendosin q t mos hyjn n polemik. Bisedat e tyre nuk arrijn kurr rrug qorre. Ata gjejn lehtsim e
paqe n ofrimin e zgjidhjeve pr problemet apo zgjidhjen e konflikteve. Nse nuk kan informata pr ndonj
ngjarje, n vend se t thon mendimet e tyre dhe t prfshihen n polemika, ata preferojn t marrin
informata n mnyr q t arrijn n konkluza t shndosha. Kjo poashtu sht dika q sht kshilluar
nga Allahu n Kuran:
e mbi secilin t dijshm ka edhe m t dijshm. Surja Jusuf: 76
A jan t barabart ata q din dhe ata q nuk din?" Po, vetm t zott e mendjes marrin msim.
Surja Zumer: 9
HIPOKRIZIA DHE SHTIRJA
N shoqrit injorante, ajo q bezdis m s shumti njerzit sht paraqitja e mnyrs hipokrite dhe jo t
sinqert t sjelljes. Ajo q sht me rndsi, sidoqoft, sht fakti se ata q ankohen pr kt jan
gjithashtu hipokrit vet. Ky sigurisht sht manifestim i qart i mizoris s sistemit t krijuar nga injorantt.
Hipokrizia shpalos dy karaktere t ndara; nj q paraqitet haptas dhe tjetrin q fshihet prbrenda. Ai i bots
s jashtme, mishron aspektet false t karakterit artificial q tregohet para t tjerve. I brendshmi strehon,
mendimet e thella, t vrteta. uditrisht, n shoqrit injorante, secili e di dhe e pranon kt fakt. Allahu
tregon nj nga ve[orit e hipokritve n Kuran:
Ata flasin me gjuht e veta at q nuk e kan n zemrat e tyre. Surja Fet'h: 11
Sidoqoft, secili e di kur dhe ku njerzit shpalosin bindjet e tyre t vrteta. Derisa prgojojn, pr shembull,
njerzit shprehin mendimet e tyre t sinqerta pr t tjert. Sidoqoft, meq fshehin mendimet e tyre t
brendshme lidhur me personin me t cilin flasin n at moment, as ather njerzit nuk paraqiten plotsisht
t sinqert. Sipas t gjitha gjasave, bindja e tyre personale lidhur me personin me t cilin flasin do t
shpaloset m von para dikujt tjetr.
Ngjashm, njerzit injorant, shpalosin mendimet e tyre t brendshme kur besojn se interesat e tyre jan
n shnjestr. Pr shembull, njerzit nuk mund t fshehin ndjenjat e tyre t vrteta kur t xhindosur grinden
me dik.
Hipokritt gjithashtu mashtrojn n mnyr t vazhdueshme t tjert dhe kurr nuk sillen me ndershmri me
qllim q t fshehin fytyrat e vrteta dhe mendimet e tyre. Arma q e prdorin shpesh pr kt qllim sht
shtirja. N vend se t jen t sinqert dhe ashtu si jan, ata orvaten t japin nj imitim t sinqeritetit.
Megjithat, meq edhe n kt dshtojn, ata sillen trsisht n mnyr jo t natyrshme.
sht evidente se n ambientet ku njerzit shtiren, nuk mund t arrihet kurr dashuria dhe respekti i vrtet.
Njerzit injorant jan t ndrgjegjshm pr kt fakt dhe mjaft t shqetsuar pr kt, megjithat, pr
shkak t mnyrs s vrazhd t t menduarit, ata vazhdojn t kujdesen pr kt sistem. Me t vrtet
sht e vshtir dhe mundimshme pr nj person q t mundohet t sillet si dikush tjetr kur n t vrtet
beson n sistem e vlera t tjera.
Ndershmria dhe sjellja si nj person i thjesht, si s jashtmi edhe s brendshmi, sjell lirim t madh pr
individin i cili bhet i mbshtetshm e i besueshm, i respektuar e i dashur nga t gjith. Ndershmria dhe
besueshmria jan shprblime t moralit pr shpirtin njerzor n islam. T sjellurit n pajtim me urdhrat e
Allahut sjell paqe e lirim pr mendjen, meq nuk ka nevoj t sjelljes si dikush q nuk je. Kjo eliminon
paragjykimet e injorancs dhe ofron nj jet t leht pr besimtarin. N kundrshtim me ambientin e zymt
t ambientit t injorancs, islami i bn t mundshme raportet e ngrohta e t sinqerta dhe skndejmi nj jet
me knaqsi.
TALLJA
M par se nj sjellje negative q duhet eliminuar, n shoqrit injorante tallja konsiderohet nj mnyr pr
t'u argtuar ose pr t kaluar koh t mir. Skndejmi, kjo sht e pranuar shoqrisht dhe kurr nuk
konsiderohet si vepr e keqe. Antart e shoqris injorante supozojn se ata mund t arrijn superioritet
duke degraduar t tjert.
Njerzit i tallin t tjert jo vetm me fjal por edhe me metoda t sofistikuara si jan gjestikulacionet,
mimika, gjuha e trupit ose mnyra t tjera t maskuara t komunikimit.
Me t vrtet mbetet mister se si kto metoda t sofistikuara transferohen nga nj gjenerat te tjetra dhe se
si do antar i shoqris injorante sht i mirinformuar pr to. Nuk ka as libra e as shkolla pr t udhzuar
t rinjt pr kto mnyra t rafinuara t talljes. Megjithat secili e di se far kuptimi qndron prapa nj
mimike ose gjesti. Askush nuk flet haptas pr talljen, edhepse dihet gjersisht pr t dhe prdoret fsheht.
N shoqrit injorante do gj mund t jet tem e talljes. Nuk ka asnj kufizim pr kt. Njerzit e paaft,
nj shqiptim i gabuar i fjals, konstrukti fizik i nj individi ose madje edhe t teshtiturit dhe dnesja mund t
shndrrohen n tallje. Sipas shoqrive injorante ngecja dhe rrzimi sht dika me t ciln duhet qeshur me
or t tra. Personi me t cilin qeshet pr nj arsye t till ndjehet i poshtruar. Pr kt arsye, edhe nse
dhembja sht e madhe, njeriu paraqitet sikur nuk i dhemb aspak. Pr m tepr, pr t treguar se nuk
bezdiset nga tallja, ai qeshet edhe vet.
Njerzit gjithmon ndjehen t shqetsuar pr mundsin se mund t duken qesharak pr shkak t
dshtimeve ose t pamjes s tyre. Pr shembull, dikush q belbzon nuk ndjehet rehat madje as kur flet me
mikun e tij m t afrt. Prandaj, ai n t shumtn e kohs hesht. N nj rreth t till, secili duhet t ket
kujdes q t mos prqeshet.
Gjithashtu, tallja nuk sht veori e nj pjes t caktuar t shoqris. Ajo sht e prhapur n shtresn e
lart t shoqris, n geto, n pun, shkoll, shkurt, kudo ku "vlerat morale" t injorancs mbizotrojn. Ajo
nuk ndrron sipas kulturs ose shkalls s civilizimit. Prfundimisht, tallja e bn jetn t mundimshme duke
krkuar nga individi q n do moment t'i kushtoj vmendje asaj dhe t prpiqet t'i shmanget talljes.
Sidoqoft, njerzit q i jan prshtatur vlerave morale t Kuranit, nuk ngacmojn t tjert. Besimtart e dijn
se dobsit jan krijuar nga Allahu veanrisht pr qenjet njerzore. Ky fakt krijon bazn e komunikimit mes
njerzve. Prandaj, n vend t mosprfilljes ndaj t paaftve, atyre q vuajn ose kujtdo q ka dobsi, duhet
t tregohet mshir. Allahu i kushton vmendje t kujdesshme ktij fakti n ajetin q vijon:
O ju q besuat, nuk bn t tallet nj popull me nj popull tjetr, meq t prqeshurit mund t jen m
t mir nga ata t cilt prqeshin dik tjetr, e as grat me grat e tjera, sepse mund t ndodh q
grat e tjera t jen m t mira se ato q prqeshin (duke nnmuar njri-tjetrin) dhe mos etiketoni
njri-tjetrin me llagape. Pas besimit sht keq t prhapet llagapi i keq. E ata q nuk pendohen, jan
mizor. Surja Huxhurat: 11
Ajo q krkon t prmendet veanrisht ktu sht se t qenit n disponim pr t br humor me do gj,
largon vmendjen e njeriut nga religjioni, vdekja ose Dita e Gjykimit. Pr skeptikt q supozojn t njjtin
qndrim Kurani thot:
Ata than: " A pasi t bhemi eshtra t kalbur, dhe e pluhur, a mos do t bhemi krijes e re e
ringjallur?"
17:50. Thuaj: " Edhe nse t jeni gur a hekur!"
17:51. Ose ndonj krijes q ju duket e madhe! Ata do t thon: " Kush do t na rikthej neve n
jet?" Thuaj: " Ai q ju krijoi pr t parn her!" E ata do t tundin kokat e tyre nga ti e do t thon:
" Kur sht ajo (ringjallja)?" Thuaj: " Ndoshta do t jet afr!" Surja Isra: 49-51
Personi q tall njerzit, sidoqoft, duhet t mos harroj se do t ballafaqohet me nj fund t hidhur n
prjetsi:
Mandej prfundimi i atyre q bn pun t kqia, ishte m i keqi, pr shkak se argumentet e All-
llahut i prgnjeshtruan dhe talleshin me to. Surja Rum: 10
EMOTIONALIZMI DHE T QENIT ROMANTIK
N shoqrit injorante, emocionalizmi dhe t qenit romantik njihen si sjellje njerzore dhe realitet i jets.
Njerzit q nuk jan emotiv shikohen si t pamshirshm dhe t uditshm. T qenit romantik shoqrohet
me imazh t idealizuar, t ngjyrosur me magji e bukuri.
Megjithat emocionalizmi sht gjendje n t ciln njeriu mbetet trsisht nn ndikimin e emocioneve t tija
dhe e rrethon veten trsisht nga instiktet. T ln pa aftsin e t menduarit, personi i till dshton q t
bj gjykim t shndosh. Askush, madje as ai vet, nuk e di se si do t afektojn vendimet emocionet e tija.
Nj person emotiv sht thjesht nn ndikimin e mshirs s ndjenjave t tija. Nn drejtimin e ngjarjeve, ai
dshton q t ket parasysh fazat e fundit ose pasojat e dmshme t vendimit dhe bhet i vetdijshm pr
gabimet e tija vetm kur do gj t ket mbaruar e prfunduar. Ai ndrmerr veprime t befasishme e t
pamenduara. Disponimi i tij gjithashtu ndryshon befas; n nj moment ai ndjehet i kredhur n errsir ose
n dshprim, ndrsa n momentin tjetr ngrthehet nga xhelozia. Ai leht ndjehet i ofenduar dhe bhet i
xhindosur. J eta e tij sht sikur nj tren i shpejt q shkon vrdall.
N t vrtet ky sht nj qndrim i ankthshm i atyre q synojn knaqsi emocionale n raportet e tyre.
Duke mos e ditur se far lloj humori prjetojn njerzit e tjer, ata gjithmon presin nj koh m t mir q
t komunikojn. N kt mnyr, jeta e tyre kalohet n prmbushjen e t priturave emocionale t t tjerve.
Ndrkoh, ata presin t njjtn gj nga t tjert. Edhepse nuk e plqejn bezdin q ajo jep, pr udi,
njerzit injorant gzojn mjerimin dhe humorin e trishtuar q sjell emocionalizmi. Pr m tepr, ata e gjejn
jetn pa emocionalizm si shum monotone dhe t trishtuar. N t vrtet kjo sht pretekst pr t mbuluar
sjelljen e tyre t smur dhe q ta bjn kt sjellje t pranueshme shoqrisht.
N mnyr t pashmangshme gjendja emocionale krijon persona mentalisht jostabil. Duke qen n
mnyr t vazhdueshme nn ndikimin e melankolis, atyre asgj nuk u jep knaqsi. N nj rreth ku secili
ka dika me t ciln knaqet, ata gjejn pashmanshm dika pr t'u mrzitur. Nganjher ata orvaten t
intensifikojn hidhrimin e tyre prmes skenareve imagjinare q krijojn n mendjet e tyre. Pr kt arsye,
edhepse prpiqen t duken mir, thell n vete, ata ndjejn nj nervozizm t pashuar. N vend se t
jetojn n paqe, ata jetojn n mrzi e ankth.
N botn romantike, njerzit mbesin nn ndikimin e ngjarjeve pr nj koh t gjat. Pr shembull, ata nuk
mund t ikin leht nga ndikimi i incidenteve t kqija q ata ndeshin, dhe nuk jan t fort emocionalisht pr
t eliminuar efektet e tyre negative. N vend t ksaj, ata I gjejn incidentet e tilla si nj shkak t mir pr t
qen emotiv.
Urtsia sht baza e vetme n t ciln duhet gjetur knaqsin nga jeta, pr t pasur sukses dhe drejtuar
nj jet n paqe. Kjo e kuptuar arrihet vetm duke qen n pajtim me urdhrat e Allahut. Zbatimi i Kuranit
eliminon emocionalizmin dhe ofron nj perpektiv pozitive duke i mundsuar njeriut q t zgjidhe problemet
e jo q t'i ekzagjeroj ato e t'i shndrroj n buril t telasheve.
QARJA
Nj ndr shqetsimet q sjell emocionalizmi sht edhe nevoja pr t derdhur lot. Kjo nevoj, sidoqoft, e
ka bazn n themele jo t arsyeshme. Thjesht nuk ka arsye pr t. Njerzit injorant, veanrisht femrat,
thjesht besojn se t qart sht nj nevoj fundamentale ashtu sikurse edhe t ngrnt, t pirt ose
gjumi. I njjti paragjykim thot se nse personi nuk e bn kt, ai mund t zhvilloj smundje t ndryshme
q vijn nga hidhrimi e mrzia. Kshtu, njerzit injorant mbshteten n t qart si nj ofrues lirimi.
Pr kt, kjo pikpamje negative dhe e dshprueshme e njerzve injorant sht faktor q i shtyen ata t
qajn. Me kt pikpamje, ata gjithmon gjejn arsye pr ta br kt. N vend se t eliminojn problemin,
shkaktar q mund t'i hedh n hidhrim, ata preferojn t qajn. Ata kan nj interes t fort q ta lshojn
veten dhe duan q t ken kt prvoj sa her q gjejn nj arsye t "prshtatshme".
Pr shkak t kushtzimit t tyre intensiv nga shoqria, ky besim mbahet nga t gjitha pjest e shoqris
injorante, veanrisht nga femrat. N shum kultura, imazhi i burrit shoqrohet me jo t qar. N ann tjetr,
grat inkurajohen q t qajn. sht nj bindje injorante sipas s cils meq grat jan fizikisht m t
dobta se burrat, ato duhet t jen m t dobta edhe shpirtrisht. Prandaj, njerzit injorant presin q
gruaja t jet e ndikuar fuqishm nga ngjarjet dhe t mbetet e till pr nj koh t gjat. Grat e adoptojn
me gatishmri kt model dhe nuk tregojn asnj kundrshtim ndaj ktij kalkulimi t gabuar nga shoqria.
N shoqrit injorante t qart nuk sht prceptuar kurr si shenj e pamundshmris ose e personalitetit
t dobt. Askush nuk e fajson njeriun pr ndonj rnje. Prkundrazi, n jetn e prditshme njerzit
inkurajohen q t shfaqin ndjenja n kt mnyr, prmes TV serialeve, filmave e magazinave. Njerzit
ndjejn nj simpati pr njerzit q prjetojn skena dramatike t cilat tregojn lumturi, dashuri dhe dhimbje
duke derdhur lot.
N shoqrit injorante qarja sht aq e zakonshme saq njerzit do t knaqen n t, madje edhe pa asnj
arsye. Ata qajn derisa dgjojn lajmet n Tv ose kur shohin nj film dramatik. Madje ata qajn edhe kur
jan t gzuar, n ceremonit e diplomimit, martesa etj. Derdhja e lotve sht br pothuajse tradit.
Njerzit t cilt jan udhzuar pr dobit e t qarit e kuptojn shum shpejt se kjo sht poashtu arm e
fort q mund t prdoret n situata t veanta. Kjo vrtet, sht nj mnyr jo e sinqert e t realizuarit t
qllimeve t cilat ndryshe nuk mund t realizohen. Kjo ndodh sepse t qart flet drejprsdrejti pr ndjenjat
dhe zgjon ndjenjn e mshirs n shoqrit injorante. Skndejmi, sht nj metod efikase pr t abuzuar
me ndjenjat e njerzve t tjer. sht nj fakt i kryer, q kur bhet fjal pr t qart, njerzit injorant n t
shumtne rasteve do t pranojn propozime t cilat normalisht do t'I hidhnin posht.
Nga prvoja, ata q qajn e dijn mir dobit e ksaj sjelljeje. Duke filluar nga fmijria e hershme, secili
antar i shoqris injorante i drejtohet qarjes me qindra her dhe seciln her ia del t marr at q
dshiron. Nj prvoj e till jep nj prcaktim t paepur pr t prdorur kt arm; pr t arsyetuar nj sjellje
t veant, pr t'u dukur i sinqert etj., ose nga njher vetm sa pr t trhequr vmendjen.
Sidoqoft, Kurani pohon se t qart sht nj fatkeqsi q e godet njeriun, e jo nj favor q i sht dhn
atij. Kjo sht shpjeguar mtutje n ajetin vijues:
Le t qeshin pak (n dunja) e le t qajn shum (n botn tjetr). Ai sht shprblim i asaj q fituan..
Surja Tevbe: 82
N Kuran sht shpallur qart se njerzit e ferrit nuk do ta arrijn lumturin, paqen dhe qetsin edhe nse
duan. Skndejmi, sigurisht nuk sht urtsi q t rivalizohet me njerzit e ferrit n kt bot. N shum
pjes t Kuranit, prsritet se mjerimi sht vetm nj veti e njerzve injorant:
Do t kshillohet ai q ka frik,
87:11. E do t'i shmanget asaj, ai q sht shum i keq, Surja A'la: 10-11
Un u kam trhequr vrejtjen pr zjarrin t ndezur fort.
92:15. Q aty nuk hyn tjtr, pos atij q sht m i prishuri.Surja Lejl: 14-15
E kur t vij ajo dit, askush nuk do t flas, pos me lejen e Tij, e prej tyre (t tubuarve), ka fatzi dhe
fatbardh. Surja Hud: 105
T QENIT I/E OFENDUAR
Nj ndr manifestimet e emocionalizmit sht t ofenduarit e leht. Si sygjeron edhe fjala emocionalizm,
faktori q dominon sjelljen e personit jan ndjenjat e tija. Kur udhheqin emocionet, nuk mbetet hapsir pr
menuri. N kt rast, bhet pothuajse e pamundur pr individin emocional q t merret me shtjet n
mnyr t arsyeshme. Kjo n t vrtet sht shkak q t ofendohen leht.
Personi q prcepton ngjarjet me prirje joracionale t mendjes supozon se gjithka vrtitet rreth tij. Ai
supozon se secili flet pr t dhe bn plane kundr tij. Kjo tendenc q veanrisht drejton sjelljen e t gjith
antarve t shoqrive injorante bhet pothuajse obsesion. Duke u rritur personi kjo tendenc bhet e
dukshme qart. Pavarsisht se a ka t bj me ta apo jo, t moshuarit e marrin gjithka si ofendim. Pr m
tepr, ata gjenerojn skenare t imagjinuara; ata mund t ken kujdes shum t mir por ata supozojn se
fmijt e tyre nuk i duan dhe se duan t'i drgojn n shtpi pleqsh. Ata mtutje mendojn se jan penges
pr fmijt e tyre.
Kjo n fakt sht rezultat i rrethit t pasigurt q krijon morali i injorancs. Mnyra se si sillen antart e
shoqris injorante me t vrtet mund t prceptohet leht si ofendim. Sjellja e pamshirshme, hipokrite e
hakmarrse sigurisht q sht mjaft shqetsuese, veanrisht kur dikush konsideron mundsin q nj
sjellje e till t jet e qllimshme. Megjithkt kto shpjegime nuk justifikojn sjelljen e keqe t t qenit leht
i ofenduar. Sidoqoft, kjo sht e rndsishme n kuptimin q shpalos bazn e prishur mbi t ciln qndron
morali i injorancs. Nj person I moshuar q rri me t birin e niprit ndjehet i ofenduar, por sigurisht q ka
nj arsye pse ai ndjehet ashtu. T vjetrit prgjithsisht prceptohen si pengesa n shtpi dhe nuk jan t
plqyeshm. Sidoqot kto ndjenja jan vetm t nnkuptuara dhe nuk thuhet kurr drejtprsdrejti.
Kur njher t ken adoptuar kt karakter emocional njerzit injorant jetojn me t derisa t vdesin. Pr
m tepr, ata vuajn shum nga ana negative e ktij karakteri. N nj ambient ku secili e trajton tjetrin n
mnyr miqsore, ata q ofendohen leht nuk jetojn kurr n lumturi e paqe t vrtet. Kur gjith t tjert
knaqen, ata rrijn t vetmuar n qoshe.
Si e kemi par, do aspekt I injorancs krijon ambient t pakndshm.
N ann tjetr, n zbatimin e Kuranit, njerzit zhvillojn karakter transparent. Me fjal tjera, ata thon at q
mendojn. Nse ka dika q nuk u plqen, ata e thon qart dhe kurr nuk orvaten t ln t kuptohet
prmes shikimit, gjesteve ose qndrimit tjetr. Kshtu, meq ata jan t rrethuar me njerz q jan poashtu
t pajisur me kto morale, askush nuk ndjehet i ofenduar nga qndrimi i t tjerve. N Kuran, Allahu
urdhron njeriun q t urdhroj t drejtn e t ndaloj t lign. Nj qasje e till eliminon trsisht situatat e
pakndshme q kan gjasa t rezultojn nga emocionalizmi.
T GNJYERIT
Njerzit injorant tregojn shum shpesh gnjeshtra. Pothuaj t gjitha raportet shoqrore jan t bazuara n
mashtrim.
Nj person i ndershm e i sinqert nuk e ul kurr veten duke thn gnjeshtra. N ann tjetr, personi q e
rregullon jetn e vet t bazuar n sistem hipokrit duhet pashmangshmt prdor metoda t pandershme
pr t arritur sukses. T gnjyerit sht nj ndr kto metoda t pandershme q aplikohen intenzivisht. Kur
njher personi ta besoj kt si nj metod funksionale, ai fillon t ngushllohet n t n mnyr t
vazhdueshme dhe pothuaj e shndrron kt n stil jetese. Gjuha e mendja e tij msohen me iden e t
gnjyerit, kshtu q ai knaqet n kt praktik saher q ballafaqohet me probleme. N shoqrit injorante
kjo sht nj shprehi q sht n pajtim me miratimin shoqror, gjithmon derisa nuk ka pasoja t
dmshme. Madje edhe thnja e gnjeshtrave mikut m t afrt konsiderohet normale. Vetm kur kto
gnjeshtra fillojn t paraqesin krcnim pr mirqenjen materiale ose shpirtrore e veanrisht pr
interesat personale, viktimat fillojn t shprehin neverin pr t. Shkurt, edhepse t gnjyerit sht n
prdorim t gjer, ajo shkakton vuajtje serioze n shoqrit injorante. Por, vuajtja q do t shkaktoj n
jetn e prtejme do t jet shum m serioze.
Allahu paralajmron njeriun kundr dhelpri ve sipas urdhrave t Tij: Pra, kshtu: Kush madhron
at q All-llahu e bri t shenjt, ajo sht m e dobishme pr te Zoti i vet. Juve u jan lejuar kafsht,
pos atyre q u lexohen (n Kur'an) pra largohuni nga ndytesit e idhujve dhe largohuni fjals
shpifse. Surja al-Haxhxh: 30
N nj ajet tjetr, ai e shpjegon natyrn e njerzve q tregojn gnjeshtra:
Gnjeshtrn e trillojn vetm ata q nuk i besojn argumentet e All-llahut; t tillt jan ata
gnjeshtart. Surja Nahl: 105
N shoqrit e besimtarve, sidoqoft, do baz pr gnjeshtrn sht e eliminuar trsisht. Pr shembull
njerzit injorant gnjejn sepse ata thjesht duan q t mbulojn gabimet ose pamaturin e tyre ose sa pr
t ln prshtypje t mir te t tjert. Ata gnjejn me qllim q t mashtrojn njerzit pr t pasur ndonj
dobi, shkurt pr t fituar fardo lloj prfitimi t ksaj bote. Besimtari, n ann tjetr, i prmirson gabimet
dhe I korrigjon e jo t'i mbuloj ato. Ai nuk bn miqsi me njerz q nuk i plqejn. Miqt e tij jan vetm ata
q synojn knaqsin e Allahut dhe kshtu sillen me nder e prgjegjsi ndaj Allahut. Kshtu, nuk ka asnj
baz pr besimtarin q t gnjej. Ai nuk u ofrohet njerzve me shpres pr t prfituar dika. Ai sht i
sinqert pr jetn e tij; ai nuk ka asgj pr t fshehur dhe kshtu nuk ndjen nevoj pr t gnjyer. Prandaj,
besimtari jeton n rehati me t qenit i besueshm gjat tr jets s vet.
SJELLJET E PRCIPTA
Me qllim q t arrihet caku, njerzit injorant do t lshohen n gjithka edhe pse e dijn se moralisht ajo
sht e gabuar. Kjo n t vrtet sht arsyeja se pse sjelljet e prcipta jan mjaft t zakonshme. N
kundrshtim me besimet mbizotruese se sjelljet e prcipta jan tipike pr nj pjes t caktuar t shoqris,
ato zakonisht prputhen me sjelljen e t gjith antarve t shoqris injorante. Njerzit n prgjithsi
besojn se sjellja e till sht e veant pr njerzit e pakulturuar dhe t paedukuar. Sidoqoft, kto sjellje
jan pasoj fundamentale e t mets n t arsyetuar. Skndejmi, pavarsisht inteligjencs, kulturs ose
edukats, t gjith njerzit q i binden parimeve t injorancs paraqesin sjellje t tilla.
Sjelljet e prcipta, n realitet, sinjalizojn t gjitha llojet e qndrimeve e t sjelljeve q rrjedhin nga moralet e
injorancs. Kur njher t ket rn n kt nivel, individi tregon tendenc natyrore pr t demonstruar
gjith sjelljen primitive t injorancs. I pajisur me iden se sjellja jo e mir i shrben qllimit t tij, personi q
vjen nga shoqria injorante nuk shfaq as hezitimin m t vogl pr t treguar gnjeshtra, pr t shfaqur
lakmin, ose pr t qen xheloz ose vetjak. Arsyeja kryesore q e shtyn personin injorant q t sillet n
mnyr kaq t poshtr sht fakti se, n ndjekjen e pfitimeve t ksaj bote, ai e lejon veten shum shpejt
q t lr anash sjelljet fisnike dhe q t shfrytzoj principet e ulta t injorancs.
Si t gjitha karakteristikat e injoracs, sjelljet e prcipta jan poashtu t indoktrinuara n vitet e hershme t
fmijris. Mos i ndaj sheqerkat me fmijt e tjer, ose mos I beso as babait tnd, jan disa pjes tipike t
kshillave q u jipen fmijve kur ata jan ende t rinj. Nisur nga nj botkuptim i till, njerzit injorant n
mnyr t pashmangshme i bazojn parimet morale t tyre n t arsyetuar siprfaqsor ---- plotsisht pa
vlera fisnike e virtuoze. M von n jet ata demostrojn versione "t prmirsuara" t sjelljeve t tyre t
kqija si[ sht mungesa n t menduarit e gjer.
Pr shembull, n jetn e biznesit, drejtori i kompanis i cili sht gjithmon i keq ndaj ndrvartsve t tij t
cilve u jep urdhra e u brtet, e paraqet nj karakter krejtsisht tjetr kur pronari i kompanis viziton zyrn.
Kur mbrrin shefi, drejtori prnjher bhet person i nnshtruar, i gatshm q t'u bindet shum urdhrave q
i jepen nga shefi. Ndrkoh, ai bhet i kndshm edhe ndaj ndrvartsve t tij. Ai bn gjithka q t knaq
shefin e tij. N kt rast, ai guxon t bj gjra t pabesueshme. Njerzit e till e marrin prsipr rrezikun e t
qenit i degraduar ose i poshtruar n shoqri. Megjithat, kurr nuk ndjehen t ofenduar.
sht interesante se kta njerz jan t edukuar dhe kan diploma universitare. Megjithat dshira pr t'u
promovuar i bn ata q t sillen n mnyr aq degraduese. Ata besojn se ky sht realiteti jetsor.
Edhepse e dijn q sht mnyr e keqe e sjelljes, ata e shohin kt si nj pjes thelbsore q t
promovohen n jetn e biznesit. Sigurisht ata nuk e respektojn shefin e tyre por parat dhe statusin.
Qasje e njjt sht shihet edhe n shtpi. Le t marrim si shembull qndrimin e njerzve injorant ndaj
vizitorve t padshiruar. Vizita nga miqt e till t padshiruar shmanget prmes gnjeshtrave n telefon.
Nse vizitori vjen i paparalajmruar, ata vetm rrijn t qet n shtpi, pa br zhurm, duke pritur q ai t
largohet. Ata e shohin mikpritjen si nj penges dhe e shprehin mos plqimin e tyre pr kt n mnyr t
hapur. Nse u duhet ta argtojn dik, ata fillojn t flasin prapa shpins s tij sapo ai t ket shkuar. Ata e
dijn mir se sht jomorale q t'I flassh dikujt n fytyr si mik i ngusht dhe q pastaj t'i flassh prapa
shpins, por ata nuk mund t mos knaqen n sjellje kaq t ult.
N jetn e prditshme, mund t jipen shembuj t tjer t ndryshm q lidhen me arsyeshmri t till t
prcipt. Pr shembull, sht sjellje e zakonshme pr njerzit injorant q t nguten n autobus, duke
shtyr t tjert anash, n mnyr q t ulen afr dritares. Ose n autobus ata nuk ua lshojn karriget t
vjetrve ose t smurve q duhet t udhtojn duke qndruar n kmb. Edhepse nuk jan t uritur e
mund t blejn ushqim t mir, ata me lakmi han dika vetm sepse jipet falas. Ngjashm, n qendra
tregtare, ku jipen mostra t t mirave falas, ata presin disa her n rradh q t marrin m tepr sosh. Pr
m keq, ata e bjn shprehi pr t kaluar rradhn. Ata kujtojn se nj sjellje e till sht shenj e menuris
dhe i etiketojn si "budallenj" ata q jan mjaft modest q t mos sillen n kt mnyr t pavlefshme.
Sigurisht, ajo q ata e quajn menuri sht thjesht t qenit vetjak dhe t mbrojturiot e interesave vetjake.
Njerzit t cilt i quajn budallenj, n ann tjetr, jan njerz fisnik q nuk e lejojn veten t degradohen.
Personi q zbaton parimet morale t prezentuara n Kuran sillet n mnyrn m t ndershme. Pa marr
parasysh se sa imponuese mund t jen kushtet, ai nuk pushon kurr s bri do gj q e degradon at apo
t tjert.
MALLI
Nj tipar godits i t gjitha pjesve t shoqrive injorante, nga njerzit e getove e deri te antart e
shoqris s lart, sht fakti se ata kan mall pr gjra q nuk mund t'i realizojn. N kundrshtim me
pikpamjet e mbajtura, prmallimi I till nuk sht tipar tipik pr disa pjes t shoqris. N vend t ksaj,
sht nj tipar q mbizotron n t gjitha shtresat e shoqris. Sidoqoft, meq e shohin kt si
degraduese, njerzit n prrgjithsi i shmangen njohuris se ata kan tendenc q t mbajn mall pr gjrat
q nuk mund t'I ken dhe thjesht ia mveshin kt t metave t t tjerve.
Si edhe me t gjitha shtjet e tjera, modeli ideal sht prcaktuar jo nga vet njerzit por nga shoqria
injorante. Ve[orit q jan esenciale pr t realizuar nj shkall t caktuar t eprsis n shoqri jan t
njohura pr secilin: q t jen t arsimuar mir, t jen t shkatht n gjuht e huaja, t udhtojn shpesh
jasht vendit, t shkojn n kafiterit e restorantet e njohura, t jen t ndrgjegjshm pr modn, t ken
vetura luksoze dhe karta prestigjioze t kreditit. Kta jan faktort q ju bjn t jeni dikushi me rndsi n
shoqri. Kjo poashtu sht mnyra e jetess q e kan pr zemr njerzit injorant. (Me q ra fjala, ne
duhet t prmendim se sht vshtir q t arsimuarit ose aftsia pr t folur gjuh t huaja t jen vlera
personale). Megjithat, sht gabim q t prdoren aftsit e dikujt thjesht pr t'u treguar).
Pr shumicn e njerzve, sidoqoft, realizimi i standardve t larta t jetess sht e pabesueshme. Kjo n
t vrtet sht pika ku fillon malli pr jetn e njerzve t tjer. Ata q jan t pazott pr t realizuar jet t
till provojn t fitojn respektin e atyre q jan pajisur m mir, s paku duke u orvatur t bhen si ata.
Sidoqoft, ata q ndjekin udhzimet e Kuranit, jan t vetdijshm se t gjitha gjrat, q njerzit i kan mall
n kt jet nuk jan t prhershme. Ky fakt, q do t kuptohet nga disa njerz vetm kur ata t ken arritur
n jetn e prjetshme, kuptohet mir nga besimtart. Skndejmi besimtart kurr nuk kan mall pr stilin e
jetess tjetr, prve asaj q sht projektuar si e mir nga Kurani. Edhe nse jan m t pasurit ose m t
menurit n bot, ata nuk e prdorin ato q t'i impresionojn t tjert. Duke e ditur se pasuria dhe pushteti
jipen si t mira nga Allahu, ata i vn kto gjra n prdorim t mir dhe ndjehen falnderues ndaj Krijuesit.
Allahu, n ajetin vijues, e bn t qart se gjja e vetme me vler n prezencn e Allahut sht frika nga
Allahu.
O ju njerz, vrtet Ne ju krijuam juve prej nj mashkulli dhe nj femre, ju bm popuj e fise q t
njiheni ndrmjet vete, e s'ka dyshim se te All-llahu m i ndershmi ndr ju sht ai q m tepr sht
ruajtur (kqijat) e All-llahu sht i dijshm dhe hollsisht i njohur pr do gj. rja Huxhurat: 13

Frika dhe ankthet e injorancs
Njerzit injorant jan t paaft pr ta pranuar faktin se sht Allahu ai q ka fuqin absolute mbi t gjitha
gjrat. Kjo sht arsyeja, pse duke filluar nga fmijria, ata zhvillojn frik joracionale pr gjithka. M von
gjat jets, kjo frik bhet burim i prhershm i bezdis e vshtirsive. do incident q ndeshet n jet
bhet burim i plot i pazbatuar i ankthit; ata gjithmon jan t cnueshm. Pr shembull ata u friksohen
nejrzve t tjer. Ngjashm, ngjarjet e zakonshme si jan trmetet, vettima dhe tornadot fusin frik
vdekjeprurse n zemrat e tyre.
N Kuran, Allahu jep shembull t atyre q adhurojn zotra tjer prve Allahut:
All-llahu solli nj shembull: Nj njeri (rob) n posedimin e t cilit ishin ortak pa marrveshje mes
vete dhe njri (rob) q sht thjesht n posedimin e nj njeriu. A jan ata t dy t nj lloji (t nj
gjendjeje)? Lavdrimi i takon vetm All-llahut, por shumica e tyre, nuk e din.
Ti do t jesh i vdekur, e edhe ata do t jen t vdekur.
E pastaj, n ditn e kijametit pran Zotit tuaj do t grindeni mes vete. Surja Zumer: 29-31
N t vrtet mund t bhet nj list e situatave nga t cilat friksohen njerzit e zhytur n injoranc me
shum zotra. Kto jan situata q ata i prceptojn se jan rrezik i vrtet pr mirqenjen e tyre. T qent i
smur, t pushuarit nga puna, bankrotimi, jo martesa ose mos pasja fmij, bashk me shum ankthe
tjera, dyshimi, frika, imazhe, mendime ose brenga pr t ardhmen e kthejn jetn e tyre n gjendje t
skterrshme. Ve ksaj ata kan frika dhe mendime t prsritura t cilat jan t paaft t'i kontrollojn,
edhepse e kuptojn se jan t panevojshme e jorelevante. Paragjykimet jan ndr kto frika joracionale; ata
i friksohen territ, u ikin macave t zeza ose ecjes nn shkall, duke besuar se kjo u sjell fat t keq.
N faqet n vijim do t shohim aspekte t ndryshme t ktyre frikave dhe konfuzionin e humbjen q e
shkaktojn si n kt edhe n botn tjetr.
FRIKA NGA PABESIA
Njerzit injorant nuk i besojn askujt, prfshir edhe antart e familjes s ngusht. Pr ta, nj dit kur t
vlersojn se interesat e tyre jan n pyetje, ata besojn se ka gjasa q secili t'i tradhtoj. Duke marr
parasysh faktin se ata nuk i jan dorzuar Allahut si njerzit q zbatojn Kuranin, ata kan t drejt n kt
pik.
Me t vrtet, do t ishte e gabuar q t pritet mbshtetje e besim i plot nga dikush q nuk ka frik nga
Allahu ose besim n jetn e prtejme, meq vetm frika n zemrn e dikujt sht ajo q shtron rrugn drejt
siguris.
Nj ndr masat esenciale t njerzve injorant sht q t luftojn efektet e dmshme t pabesis duke
mos ia pasur besn askujt. Frika jetgjat e pabesis pothuaj gjithmon bhet nj ankth dhe manifestohet
n fraza t njohura si, "Mos i beso as tt at".
Duke pasur gjithmon parasysh kt fraz, ata nuk i besojn askujt prve vetes; megjithat kjo nuk ofron
aspak siguri nga pabesimtart. do dit, gazetat raportojn pr raste t ndryshme t pabesis. N jetn e
biznesit, partnert mashtrojn njri tjetrin. Nuk sht e habitshme q nj arkatar q ka kaluar vite n
shrbim t nj kompanie mashtron shefin e tij me mijra paund. Nganjher edhe bijt tentojn t
mashtrojn babain.
Raste t ktilla nuk mbarojn vetm n shtje materiale. Pr shembull, gruaja ndjehet e lir q t'ua tregoj
mikeve t saja sekretet e burrit. Ose iftet, gjat biseds me miqt e ngusht, flasin prapa shpins s njrit
tjetrit. Ngjashm, edhepse t martuar ata mbesin jobesnik ndaj njrit tjetrit.
Sigurisht, ka shembuj t panumrt q mund t thuhen. Duke ndeshur shpesh kto raste, njerzit injorant
ndjejn nj frik t vazhdueshme se nj nga kto fatkeqsi mund t'i godas nj dit edhe ata.
FRIKA NGA VARFRIA
Nj ndr dobsit domethnse t injorantve sht frika nga varfria. Shkak kryesor pr nj frik t till
sht sistemi i paedukat q qndron mbi pasurin materiale. Ata kujtojn, se me ndihmn e parave, ata
mund t jetojn nj jet t plot, t shprblyer e t shndosh. Prndryshe, ata besojn se do t jen t
deprivuar nga shum elemente dhe prfitime t domosdoshme t jets, si sht statusi social, q sht i
lidhur me prosperitetin.
Ajo q sht interesante sht ekzistenca e njerzve t pasur t cilt gjithashtu vuajn nga kjo frik dhe
gjithmon jan nn stres t madh. Shpesh kta njerz shkojn shum larg; pr shembull ata i shmangen
shpenzimit t parave, madje edhe pr nevoja t domosdoshme. Ata punojn zellshm, edhe pse kan nj
shum t konsiderueshme t parave q do t'u mjaftoj pr tr jetn. Ata besojn se sht urtsi q t
grumbullojn parat npr xhirollogarit e tyre. Kjo n t vrtet sht mnyra se si ata orvaten ta qetsojn
frikn e tyre pr t ardhmen.
Megjithat, arritjet e tyre nuk prputhet kurr me ato q ata presin; derisa qllimi i tyre sht q t ken nj
jet t shprblyer n kt bot, ngjarjet prparojn dhe ata e gjejn veten n gjendje t plot mrzie, q
thjesht I turbullon ata.
T dyja, si frika nga varfria edhe t qent koprrac jan pasoj e mosbesimit n Allah. Allahu i paralajmron
njerzit kundr t qenit t mbrthyer nga kjo frik:
Djalli ju frikson nga varfria dhe ju urdhron pr t kqija, e All-llahu ju garanton falje (mkatesh) e
begati; All-llahu sht Dhurues i Madh, i Dijshm. Surja Bekare: 268
Mnyra e vetme pr t'i qetsuar kto ankthe sht bindja n Allahun, meq frika nga Allahu i bn t gjitha
frikrat tjera t pavlera.
Besimtari i vrtet e kupton plotsisht se sht Allahu ai q e furnizon at me t gjitha nevojat. Prandaj, ai
kurr nuk ankohet pr nj shtje t till. Duke e ditur se Allahu sht most zemrgjer ndaj robrve t vet,
mendja e tij preokupohet vetm me kujtimin e Allahut dhe kurr nuk ndjen frik pr t ardhmen.
FRIKA NGA PLEQRIA
T qenit i ri dhe I bukur sht nj ndr shtjet kryesore t cils i kushtohet rndsi n shoqrit injorante.
Gjat tr jets, ambicja kryesore e njeriut sht q t mirmbaj shndetin. Megjithat, duhet pranuar se
kjo shpesh dshmohet t jet nj prpjekje e kot. T plakurit dhe skndejmi humbja e pamjes dhe t qenit
n shndet t dobt jan fakte t paevitueshme t jets, prandaj kto jan edhe burime t rndsishme t
mris pr njerzit injorant. Grat ndjehen t lira q t shprehin frikn e tyre, prderisa burrat shpesh i
shmangen zbulimit se far ndjejn brenda vetes. Shenjat e dukshme t pleqris i prekin ata thell. N nj
mnyr, plakja i v nj fund t gjitha sjelljeve ekstravagante. Prandaj, do dit, shenjat e plakjes bhen m
t dukshme n fytyrat e trupat e tyre, e kjo u jep atyre edhe m shum pikllim. Megjithat, pa marr
parasysh se sa shum mundohen, ata kurr nuk mund t'i rezistojn ktij procesi natyror.
J eta n mosh t shtyr sht padyshim krejtsisht e ndryshme nga ajo q ka qen. Mosha e shtyer sht
periudh e jets s njeriut kur njeriu shihet si penges. Ata q kujdesen pr t vjetrit i bjn pleqt t
ndjehen si burim i telasheve. Nj qasje e till krijon ndjenja t ndryshme t shqetsimit te ta. Ata friksohen
se mos do t drgohen n shtpi pleqsh ose se do t mbesin vetm. N t vrtet ka nj arsye pse ata
ndjejn frik. N shoqrit ku njerzit nuk kan bindje ndaj Allahut, sistemi trsisht ka munges mshire e
drejtsie. Pr kt arsye, ajo s cils i friksohen m s shumti, bhet realitet.
Nj shkak tjetr i friks nga pleqria sht fakti se ajo e prkujton njeriun mbi vdekjen dhe fundin e ksaj
jete. do shikim n pasqyr sinjalizon shkurtimin e kohs n kt bot. Kjo sigurisht sht nj tortur pr
pabesimtarin. Pr njeriun q nuk ka besim n jetn e prtejme, fundi i ksaj jete dhe shkatrrimi i trupit nn
tok sht nj fund pa kthim. Meq ai e ka rrethuar at tr jetn, ai friksohet shum q ta humbas.
N ann tjetr, besimtart, nuk i friksohen pleqris e as dobsive q mund t vuajn kur plaken. Kjo
ndodh sepse; ata nuk orvaten t marrin mirnjohje ose status shoqror prmes pamjes s mir. Ata jan t
vetdijshm se, n prani t Allahut, besimtari lavdrohet pr prsosmrin morale e jo pr pamjen. N ann
tjetr, ndr miq ata jan t dashur sepse jan t afrt me Allahun.
As lidhja e ngusht e pleqris me vdekjen nuk i frikson besimtart. Pr ta, jeta e prtejme sht fillim; nj
fillim i nj jete t pakrahasueshme e t padgjuar, e t plot q do t zgjas prgjithmon. Personi q kalon
vitet e hershme duke u angazhuar n vepra t mira pr t arritur Parajsn dhe knaqsin e Allahut hyn n
moshn e shtyer me gzim e lumturi.
FRIKA NGA SMUNDJA
Ata q jan t lidhur thell me kt jet, strehojn nj nervoz t brendshme dhe frik t madhe q i
turbullon saher q mendojn pr mundsin e smurjes. Ata besojn se agjentt q prodhojn smundje,
mikrobet e virust, jan qenje t ndara, jasht pavarsis s Allahut. Kjo sht asryeja pse kta agjent
mikroskopik bhen ankth pr njerzit injorant.
Para s gjithash, t qenit i smur do t thot t jesh i deprivuar nga t mirat e ksaj bote. Madje edhe gripi
sht penges pr shum aktivitete dhe humbje e nj pjese t kohs s jetess, q edhe ashtu sht e
limituar. Smundjet e pengojn njeriut q t udhtoj, argtohet, punoj kjo sigurisht sht nj e ar n
sistemin e tyre tanim t krijuar.
Duke prceptuar smundjen si nj fatkeqsi, njerzit e jo informuar injorant shpesh ndjehen n ankth se
mos smuren. Sidoqoft, pikpamja e besimtarve pr kt shtje sht krejtsisht tjetr: s pari, ata jan
t vetdijshm se n nj mnyr ose n nj tjetr, kjo jet definitivisht do t mbaroj nj dit. Skndejmi,
nse arrijn t'i ikin smundjes, ata e dijn se nj aksident mund t ndryshoj jetn e trye n do moment.
Ose, ata nuk e harrojn kurr se procesi natyror i plakjes hert a von do t bj dm t pakthyeshm n
shndetin e tyre. Prve ksaj, ata e dijn se, prve vullnetit t Allahut, asnj virus ose bakterje nuk mund
t'u bj asnj dm. Skndejmi, kur smurn, ata e dijn se ka sht paracaktuar nga Allahu pr nj qllim
t caktuar. Nnshtrimi ndaj Allahut ofron lirim t plot nga frika prej smundjeve. Sigurisht, ata ndrmarrin
t gjitha masat e mundshme q t gzojn shndet t mir. Por nse smuren, ata tregojn durim dhe
shpalosin prsosmri morale, si tregon ajeti n vijim:
dhe ata q kur premtojn e zbatojn, dhe t durueshmit n skamje, n smundje dhe n flakn e
lufts. T tillt jan ata t sinqertit dhe t tillt jan ata t devotshmit. Surja Bekare: 177
SHOQRIA INJORANTE SHT N FRIK NGA VDEKJA
Nj ndr t metat m t mdha t shoqris injorante sht frika nga vdekja. Megjithat, derisa jetojn me
kt frik dhe orvaten t largojn qoft edhe mendimin pr t, ata shprfillin faktin kryesor: pa marr
parasysh se sa fort luftojn, jeta rrshqet sekond pas sekonde. Se nuk ka ikje nga vdekja sht prkujtuar
kshtu:
Kudo q t jeni vdekja do t'ju kap, po edhe n qoft se jeni n pallate t fortifikuara. E nse i qllon
ata (munafikt) ndonj e mir, thon: " Kjo sht nga All-llahu" . E nse i qllon ata ndonj e keqe:
" Kjo sht nga ti (Muhammed)" . Thuaju: " T gjitha jan nga All-llahu!" 'sht me kt popull q nuk
kupton gati asnj send? Surja Nisa: 78
Thuaj: " S'ka dyshim se vdekja prej s cils po ikni, ka pr t'ju zn, e mande do t silleni te Ai q e di
t padukshmn dhe t dukshm, dhe ather Ai do t'ju njoftoj me at q keni punuar" . Surja
Xhum'a: 8
Si sht shpjeguar nga ajetet, vdekja sht nj fund i pashmangshm. Si t gjith njerzit, t pasurit, m t
bukurit ose edhe individt m t respektuar n bot do t vdesin. Askush, pa prjashtim, nuk mund t'I ik
ksaj. Ata q aktualisht jetojn dhe ata q do t jetojn ndonjher do t prballen gjithashtu me vdekjen n
ditn e paracaktuar.
Duke e ditur kt fakt njerzit injorant bjn orvatje t mdha pr t shtyer kt fund dhe mundohen t
nxjerrin m shum nga kjo jet. Vdekja do t'i ndaj ata nga t afrmit m t dashur ose miqt dhe do t
zvogloj t gjitha orvatjet botrore n parndsi. Pr m tepr, ata i shmangen shqiptimit t fjals "vdekje".
Ata q prkujtojn t tjert pr kt, etiketohen si "t pamenduar" dhe bisedat pr vdekjen shpesh
ndrpriten me pretekstin se nuk sht koha apo vendi i duhur pr t folur pr t.
Procesi mendor i njeriut sht i prirur pr t mos treguar kujdes se ka do ose ka nuk do. Ai madje sht i
prirur pr t mohuar ekzistencn e gjrave t cilat ai shmanget q t'i konfrontoj. Kjo tendenc duket t jet
shum m e dukshme kur sht n pyetje vdekja. Ai i shmanget shtjeve si sht smundja ose mosha e
shtyr, q e prkujtojn at n vdekje. Frika e tij sht aq e madhe saq vetm nse e sheh mjekun bhet
nervoz. Ai friksohet se mos diagnostifikohet me smundje fatale. Me koh, ankthet e tilla madje ia kthejn
mendjen nga shkuarja te mjeku. Natyrisht, funeralet jan ngjarje q shkaktojn shqetsimin m t thell.
Akti i vnjes s nj antari t afrt t familjes ose mikut t dashur n varr prkujton pashmangshm kohn
q secili do t ndeshet me vdekjen e vet.
Sidoqoft, kjo frik, nuk sjell asgj pozitive. Ata friksohen nga humbja e jets s ksaj bote. Megjithat,
edhepse jetojn gjat, ata shpenzojn gjith kto vite duke u friksuar. Kjo me t vrtet sht fatkeqsi nga
Allahu pr ata q kmbngulin n kt frik paragjykuese dhe nuk e zvendsojn at me frikn nga Allahu.
BESIMET PARAGJYKUESE
N shoqrit injorante, gati secili sht i obsesionuar nga besimi n bestytni. Si sygjeron fjala "bestytni",
nj besim i till sht ai q njeriu e di se sht joracional, por q ai sidoqoft insiston q t'i prmbahet.
Sidoqoft, ky sht nj fenomen natyror pr dik q nuk sht i njohur me Kuranin, dhe kshtu nuk sht i
afrt me Kuranin.
Nj ndr aspektet m t njohura t bestytnive sht se ato barten nga nj brez te tjetri. Pa marr parasysh
se sa joracionale dhe e pabaz mund t jen, shumica e shoqrive i kan inkorporuar kto besime n
mnyrn e tyre t t jetuarit.
Pr m tepr, shum shoqri i pranojn kto besime si rregulla dhe u prmbahen atyre prpikt. Ata kurr
nuk ecin nn shkall, duke besuar se kjo sjell fat t keq. Nse shihet macja e zez poashu sht shenj e
keqe. Ata godasin n dru q t'i ikin nj ngjarje t pakndshme. Kto rregulla t panumrta, q shkaktojn
frik t madhe, jan t formuluara nga njerzit injorant. Nse ata dshtojn q t zbatojn kto rregulla, ata
ndjehen n ankth se do t goditen nga nj shkatrrim.
N t vrtet gabimi m i madh q e bjn kta njerz sht se harrojn se secila ngjarje ndodh vetm me
vullnetin e Allahut. Kshtu, as shkallt e as macja e zez nuk kan pushtet individual q t'i sjellin fat t keq.
Sidoqoft, njerzit, mendjet e t cilve jan n errsir, bhen t obsesionuar nga "pseudo-frikat" q ia kan
shpikur vetes.
OBSESIONIMI ME FATIN E KEQ
N nj shoqri t pandriuar besimet bestyte jan t shoqruara n mas t gjer me fatin e keq. Kto
besime kan ndikim t thell n jetn e prditshme t njerzve injorant. Numri, ngjyra ose madje edhe
personi mund t supozohet se sht i mallkuar. sht pothuaj e pranuar trsisht se numri trembdhjet
sht baraz me fatin e keq. Ngjashm, prve atyre q pranojn mnyrn kuranore t t jetuarit, t gjith
njerzit n bot do t marrin rrug t ndryshme q t'I shmangen maceve t zeza.
Njerzit e keqinformuar gjithashtu kan frik pr vete, kur kan kaluar ndonj vshtirsi. Pr shembull, ata
kurr nuk veshin srish rrobat q i kishin n kohn e nj incidenti. Ose, n rast t till ata me nguti shesin
veturat e tyre.
Frika nga t qenit i mallkuar sht shum e fuqishme ndr injorantt saq vendimet e rndsishme pr jett
e tyre, madje edhe miqsit, formsohen sipas tyre. sht e mundshme q nj frik e till joracionale t
shtroj rrugn pr t'i dhn fund nj miqsie t gjat. Sidoqoft, prderisa nuk i japin fund frikave t ktilla,
ata nuk mund t lirojn veten nga kto obsesione. Skndejmi, zgjidhja sht jo n ikjen prej tyre por n
zhdukjen e tyre. Mnyra e vetme pr t realizuar kt sht duke braktisur t gjitha besimet e rrnjosura n
injoranc dhe duke e vn besimin n Allahun.
FOBIT
Ankthi fobik ose frika fobike sht nj frik iracionale t ciln individi n fjal e di se sht jo e
domosdoshme dhe jasht kkresave t situats n fjal, por t ciln, sidoqoft, ai sht e pazoti q ta
tejkaloj. Paraqitet pa ndonj logjik n situata t cilat zakonisht nuk duhet t shkaktojn frik. Sidoqoft,
prkundr t qenit problem mendor, njerzit injorant i pranojn ata q vuajn nga ankthi fobik ose nga frika
fobike si njerz normal, e jo pacient q u duhet tretmani. Fjalort mjeksore numrojn ndrmjet 250 deri
n 300 fobi. N t vrtet, injorantt mund t bhen fobik pr do gj. Nuk sht e rrall pr personin q t
ket nj list situatash q i shkaktojn shqetsim fobik.
Disa nga frikat mund t jen racionale pr do njeri. Megjithat, frikat e individve fobik jan mjaft
ekstreme. Pr shembull, personi me frik fobike nga gjarprinjt, klith, krcen n shtrat kur sheh gjarprin
n televizion ose gazet. Disa i lidhin vendet e mbyllura me varrin ose vendet nn tok dhe kshtu zhvillojn
agorafobi, frik nga vendet e mbyllura. Kjo n fakt sht manifestim i friks nga vdekja. N mendjet e tyre,
ata barazojn errsirn me shkatrrimin dhe kshtu ndjehen nervoz madje edhe n shtpi, vend ku
normalisht duhet t ndjehen t sigurt. Ata i mveshin fuqi errsirs, sypozojn se sht e ndar dhe e
veant nga Allahu, dhe besojn se sht burim i gjith t kqijave. Ata tmerrohen n errsir, duke
sypozuar se forca t padukshme qndrojn pr ta lnduar ose vrar at.
Ka nj arsye pse kta njerz ndjehen t tmerruar pa asnj arsye racionale e t dukshme: ata nuk i besojn
Allahut dhe i prshkruajn Atij. N Kuran, Allahu tregon se frika e pabaz sht joshje nga djalli dhe se nuk
ka asnj frik as breng pr besimtart e vrtet q e kan frik Allahun.
Po at (propagand) e bri vetm shejtani q dshironte me miqt e vet (idhujtart), t'ju friksoj, po
ju mos u friksoni prej tyre, friksomnu Mua, nse jeni besimtar. Surja Ali Imran: 175
Nuk sht ashtu (si thon ata), po ai q sht dorzuar All-llahut dhe sht bamirs, ai e ka
shprblimin e vet te Zoti i tij, pr ata nuk ka frik, as nuk kan pse t mrziten. Surja Bekare: 112

Besimet e devijuara t njerzve injorant lidhur me
religjionin
N kundrshtim me pikpamjet q mbahen, njerzit injorant nuk jan t pandrgjegjshm trsisht pr
religjionin. Shumica nga ta e njohin ekzistencn e Allahut, t Gjithfuqishmit, Atij q krijoi veten dhe krejt
universin. Megjithkt, ata zhvillojn nj t kuptuar devijant t religjionit. N shum ajete t Kuranit, Allahu
thot se njerzit nuk mund t kuptojn ekzistencn e Allahut, meq ata nuk mendojn mbi krijimin e Tij:
Nse ti i pyet ata: " Kush krijoi qiejt e tokn, kush i nnshtroi (t lvizin) diellin dhe hnn?" Ata do t
thon: " All-llahu!" E si prapsoheni, pra? Surja Enkebut :61
Po nse ti i pyet: Kush i krijoi ata, me siguri do t thon: " All-llahu!" E si pra, i kthejn shpinn?
Surja Zuhruf: 87
Thuaj: " Kush ju furnizon me ushqim nga qielli e toka, kush e ka n dor t dgjuarit e t pamt (tuaj),
kush nxjerr t gjallin nga i vdekuri e kush nxjerr t vdekurin nga i gjalli, kush rregullon do shtje?"
Ata do t thon: " All-llahu" . Ti thuaj: " A nuk friksoheni?" (dnimit). Surja Junus: 31
Arsyeja kryesore se prse kta njerz shmangen nga rruga e Krijuesit sht lidhja e fort q ndjejn pr
kt jet. Pr shkak t ksaj lidhshmrie, ata thjesht mosprfillin faktet dhe mashtrojn veten me disa
arsyetime jobindse. Nse kan menduar thell, ata do ta kupojn se duhet t mbesin si robr t
prkushtuar t Allahut gjat tr jets s tyre. Nse ndonjher e kan besuar Allahun, ata do ta kuptojn
ekzistencn e jets s prtejme dhe do ta dijn se duhet t prgatiten pr t. Sidoqoft, ata rezistojn
fuqishm q ta bjn kt meq nj qndrim i till fton pr prkushtim ndaj jets tjetr n vend t jets s
ksaj bote. N nj situat t till, kursi i adoptuar nga njerzit injorant sht q t mos mendojn pr kt.
N kt pik, besimet e oroditura sa i prket religjionit vijn pr shptimin e tij. Kto besime e ndihmojn t
zhytyrve n errsir q ti shmangen ndrgjegjes s fajshme. Prkundr llojshmris s ktyre besimeve,
arsyeja q shtron bazn pr to sht nj e vetme: t shmangurit e t qenit rob i Allahut.
Secili nga kto besime t oroditura sht shpjeguar n detaje n Kuran, udhzues fundit mbijetuar n
rrugn e vrtet pr njerzimin dhe i shpallur 1400 vjet m par. Kto besimet t oroditura, q do t
shpjegohen n faqet n vijim, nuk do t'i shptojn qenjet njerzore nga dnimi prjetshm, edhepse ato
mund t shrbejn q t'i mashtrojn ata n kt jet. N ditn e dhnjes s llogaris secili do t gjykohet
sipas veprave q ka br dhe askush nuk do t ket rast q t fsheh veprat e kqija. Sipas merits s
gjykimit hyjnor, ata q binden n rrug t drejt do t shprblehen me parajs prgjithmon. Ata q kan
gabuar do t'i ken t gjitha pr tu penduar dhe do t ballafaqohen me fund t frikshm:
E sikur t'i shihje ata kur jan ndalur pran zjarrit e thon: " Ah sikur t ktheheshim (n dunja), t mos
gnjejm faktet e Zotit ton e t bhemi nga besimtart!" Surja En'am: 27
Ata q nuk besuan shpeshher do t kishin dshiruar t kishin qen mysliman. Surja Hixhr: 2
ATA MENDOJN SE AJO Q E MENDON SHUMICA SHT E VRTET
Nj ndr besimet e oroditura q mbizotrojn ndr njerzit injorant sht se ajo q sht e pranuar si e
drejt nga shumica sht e vrtet ose e vlefshme. Ajo q i mashtron ata sht shpesh arsyeja e njjt:
meq shum njerz e bjn kt, ata duhet t ken nj qllim. Nse kto parime jan formsuar brenda nj
grupi t respektuar lart t njerzve nga elita, ather ndikimi i ktyre parimeve ndjehet edhe m thell ndr
njerzit injorant. N kt rast, n fund nuk ngritet asnj dyshim pr vlefshmrin e ktyre parimeve, t cilat
pastaj u shrbejn si udhzues t jets prgjithmon.
Sidoqoft, edhe pse t pranuara si t vrteta nga shumica, kto pikpamje nuk legjitimohen me asnj mjet.
Kjo sigurisht sht nj kurth e rrezikshme s cils duhet ti shmanegn ata besimi i t cilve n Kuran nuk
sht i prer. Allahu i paralajmron besimtart kundr zbatimit t rrugs s shumics:
N qoft se u bindesh shumics (mohuese q jan) n tok, ata do t largojn ty nga rruga e All-
llahut. Ata nuk ndjekin tjetr vetm supozime dhe nuk jan tjetr vetm se rrenacak. Surja En'am:
116
N pajtueshmri me kt paralajmrim, besimtart ndjekin vetm urdhrat e Kuranit e t ndrgjegjs s
tyre. Sidoqoft, individt injorant krkojn streh n pushtetin e shumics n kt bot. Ata gjithashtu
shpresojn se n jetn e prtejme t qenit pas shumics do t shrbej si nj pretekst pr mosdhnjen e
prgjegjsis ndaj Krijuesit. Sidoqoft, ky sht vetm nj mendim i dshiruar. Ata q neglizhojn religjionin
e tyre n kt bot do t mbesin vetm dhe t pandihm n jetn e prtejme:
Dhe asnj mik nuk pyet pr mikun. Surja Me'arixh: 10
At dit t gjitha shfajsimet e bra pr t'i ikur ferrit jan t pavlera. Arsyeja mbas deklaratave: secili bnte
t njjtn, ose un besoja se shumica kishte t drejt, nuk do ta shptoj asknd nga mundimi:
E at dit pr ata q bn zullum, arsyetimi nuk u bn dobi e as q krkohet prej tyre t justifikohen.
Surja Rum: 57
Si e bn t qart Allahu n ajet:
Kto ajete t ksaj kaptine dhe e tr ajo, q t'u shpall ty nga Zoti yt, jan realitet, por shumica e
njerzve nuk besojn. Surja Rad: 1
Prderisa ata nuk jan n pajtim me urdhrat e Kuranit, mbizotron ajo q e imponon shumica. Gjat
histrois ata q besojn n Kuran gjithmon kan qen pakic.
ATA MENDOJN SE PAS VDEKJES DO T ZHDUKEN
Njerzit injorant besojn vetm n at q e prceptojn me t pes shqisat. Kjo qasje materialiste shtron
bazn e mohimit t jets s prtejme. Megjithat nj mohim i till nuk sht tjetr prvese nj arsye e
varfr q shpikin ata pr mosbesimin e tyre. do njeri i pajisur me aftsin e t menduarit e kupton se
teknikisht nuk ka ndonj dallim midis krijimit t ksaj bot dhe bots tjetr. Fakti se njeriu erdhi n
ekzistenc nga asgjja e dshmon se ekzistenca e do gjje sht rezultat i vullnetit t ushtruar nga Allahu.
Sidoqoft, njerzit e prirur pr t mbetur injorant thjesht e trajtojn kt realitet sikur t mos ekzitonte fare.
N Kuran, Allahut I vjen keq pr shfajsimin q e bjn ata pr t mbshtetur mohimin tyre:
Ai na solli Neve shembull, e harroi krijimin e vet e tha: " Kush i ngjall eshtrat duke qen ata t kalbur?
36:79. Thuaj: " I ngjall Ai q i krijoi pr her t par, e Ai sht shum i dijshm pr do krijim. Surja
Jasin: 78-79
E ata than: " A pasi q ne t tretemi n tok, a thua ne rishtazi do t krijohemi?" Por (ka sht edhe
m keq) ata nuk besojn se do t dalin para Zotit t tyre. Surja Sexhde: 10
Sigurisht q ka nj arsye pr mohimin e tyre. Pas t gjithave, refuzimi i ekzistencs s jets s prtejme
justifikon lidhjen e tyre me kt jet. Pranimi i ringjalljes do t thot t prkushtuarit ndaj ides se njeriu do
t thirret pr t dhn llogari pr veprat e mira e t liga n Ditn e Gjykimit. Ky fakt sigurisht sht i
papranueshm n kuptimin e sistemit t tyre t pabaz.
Personi q dshmon pr ekzistencn e jets s prtejme gjithashtu duhet t dij se duhet t prgatitet pr
t. Sidoqoft, pr shkak t ambicjeve t pafre t njerzve injorant, kjo sht nj gj e vshtir pr ta br.
Skndejmi, zgjidhja e vetme e ofruar nga arsyeshmria e tyre primitive sht q t mohojn jetn e
prtejme.
Sidoqoft, nj qasje e till sht e dmshme pr injorantt; si rrjedhoj, ata bjn jet t mrzitshme dhe
meritojn mundime t pandalshme n jetn e prtejme. Ather sht e dukshme se mohimi i jets s
prtejme n asnj mnyr nuk sht n interesin e mir t njeriut. Prkundrazi, ai l humbje t madhe si n
kt edhe n botn tjetr.
ATA PRESIN Q T NDODHIN MREKULLI PARA SE T FILLOJN S
BESUARI
Para se t besojn, disa njerz presin q t ndodhin ngjarje mbinatyrore. Sidoqoft, kjo sht vetm nj
metod pr t'ju shmangur s vrtets, dhe gjat gjith historis kjo sht aplikuar nga t gjitha shoqrit q
ishin t patundura n mosbesimine tyre. Kta njerz q thjesht krkojn q profett t tregojn mrekulli
prmenden n Kuran:
E ata q nuk e shpresojn takimin Ton, than: " Prse t mos na drgohen neve engjj, ose prse t
mos e shohim Zotin ton?" Ata tejmuan lart veten dhe u solln me arroganc Surja Furkan: 21
Ne u sqaruam njerzve n kt Kur'an shembuj (argumente) t do lloji, e shumica e njerzve nuk deshi
tjetr, vetm mohimin.
17:90. Ata than: " Nuk t besojm ty derisa q t na nxjerrsh prej toks burime.
17:91. Ose, (nuk t besojm deri q) t kesh kopshte me hurma e me rrush, e t bsh t rrjedhin
vazhdimisht lumenj n mesin e tyre.
17:92. Ose, (nuk t besojm derisa) t bjer mbi ne qiell copa - copa, ashtu si po mendon ti (se do t
na dnoj Zoti), apo t na sjellsh All-llahun dhe engjjt pran nesh.
17:93. Ose t kesh nj shtpi prej ari, apo t ngjitesh lart n qiell, po ne nuk t besojm pr ngjitjen
tnde derisa t na sjellsh nj libr q ta lexojm?!" Thuaj " SubhanAllahu - i Madhrishm sht Zoti
im, a mos jam un tjetr vetm se njeri, pejgamber?" Surja Isra: 89-93
E ata q nuk din (kurejshitt politeist) than: " Prse t mos na flas neve All-llahu, ose t na vij
ndonj argument!" Po kshtu, thniet e tyre n mnyr t njjt i patn prsritur edhe ata q ishin
para tyre. T njjta jan zemrat e tyre. Ne tanim sqaruam argumentet pr nj popull q dshiron t
bindet. Surja Bekare: 118
Si thot ajeti, ata q presin profetin e Allahut pr t treguar mrekulli gjithmon kan qen jobesimtar. Ata
duan mrekulli, thell n zemrat e tyre ata e dijn se profett u kan dhn at q sht e drejt dhe e
vrtet. Megjithat, pr t'ju shmangur ktij fakti, ata thjesht gjejn arsye pr t mohuar. Ky qndrim i
pandershm tregohet n ajetin vijues:
Ata u betuan me nj betim t fort n All-llahun, se nse u vjen atyre ndonj mrekulli, do ta besojn.
Thuaj: " shtja e atyre mrekullive sht te All-llahu" . E ku e dini ju, ndoshta kur t vijn ato nuk u
besojn. Surja En'am: 109
ATA BESOJN SE ALLAHU SHT LART N QIEJ
Njerzit injorant kan besime t oroditura pr religjionin, meq ata i bazojn vendimet e tyre lidhur me at
se far sht e drejt dhe far e gabuar mbi arsyen e tyre primitive, e jo n Kuran. N t shumtn ata i
mbledhin kto besime nga prindrit e tyre ose nga njerzit e tjer q aktualisht i rrethojn ata, e q ndikojn
thell gjat viteve t tyre t hershme. Megjithat, kto besime, veanrisht ato q lidhen me ekzistencn e
Allahut, i largojn nga rruga e drejt gjat tr jets s tyre.
Shum njerz, q n fakt nuk mohojn ekzistencn e Allahut por kan prceptim t gabuar mbi T, ndajn
gabimet bazike me ata q e dnojn at. Ata nuk e dnojn krijimin, por kan besime supersticioze lidhur
me at se ku sht Allahu. Shumica nga ta mendojn se Allahu sht lart n qiell. Ata imagjinojn se Allahu
sht prapa ndonj planeti t largt dhe ndrhyn n shtjet e bots son vetm nganjher. Ose, ndoshta,
se Ai nuk ndrhyn fare: Ai krijoi universin dhe pastaj at ia la vetvetes dhe njerzit jan ln t prcaktojn
fatin e tyre vet. Megjithat t tjert kan lexuar se n Kuran shkruan se Allahu sht dokund, por ata nuk
e prcpetojn se far do t thot kjo n t vrtet. Ata mendojn se Allahu rrethon gjithka ashtu sikurse
radiovalt ose nj gaz i padukshm, i paprekshm. Pr disa, n ann tjetr, Allahu ndjell imazhin e nj njeriu
t vjetr t menur.
Sidoqoft, ata q interpretojn e vlersojn t gjitha ndodhitn sipas Kuranit, kan nj t kuptuar t sakt t
Allahut. Njerzit e till e kuptojn se i tr universi ka nj Sovran t vetm, se Ai ndryshon tr botn fizike,
prfshir qenjet njerzore, ashtu si do Ai, dhe se Ai nuk sht i kufizuar n nj pjes ose koh t veant.
Ata e dijn se edhe nj grimc pluhur, e padukshme pr syrin e njeriut, sht nn kontrollin e tij. Ekzistenca
e Allahut rrethon t gjitha gjrat dhe arsyeja e kupton kt. Si sygjeron ajeti: Allahu sht m afr njeriut se
damari (q rrah) i qafs s tij. (Surja Kaf, 16) ashtu si e ka krijuar tr kt rregull t gjith prhapur, Ai
sht i Vetmi q e mban vazhdimisht. Ai i rrethon t gjitha gjrat e vendet si sht thn n Kuran:
T All-llahut jan edhe (ant nga) lindja edhe nga perndimi, dhe kahdo q t ktheheni, aty sht an
e All-llahut. Vrtet, All-llahu sht i gjer (n bujari) e i dijshm. Surja Bekare: 115
Vetm t All-llahut jan 'ka n qiej dhe 'ka n tok. All-llahu ka prfshir do send Surja Nisa: 126
ATA MENDOJN SE MJAFTON Q T PRAKTIKOJN VEPRA T
RREGULLTA T ADHURIMIT N VITET E VONSHME T JETS
Duke ndjekur aktivitete t kota, njerzit injorant e kalojn jetn duke mos br asgj pr jetn e prtejme.
Sidoqoft, fakti q ata dshtojn q t'i japin konsiderat jets s prtejme u jep atyre nj nervoz t
brendshme. Tani e tutje, shpirti i till i shtyn ata n pendim. Megjithat, n kt pik, ata ndjejn nevoj q
t qetsojn kto ndjenja me preteksin: sht ende heret q t jepem pas religjionit ose; tani e kam vn
mendjen n listn e prioriteteve, megjithat nj dit do ta marr seriozisht religjionin tim. Nj dit e prmendur
ktu, sidoqoft, sht n vitet e vonshme t jets, kur ndjehet shum afr vdekja.
Kta njerz e shtyjn prkushtimin e tyre ndaj religjionit deri n vitin e fundit t jets s tyre. Ata besojn se
mosha e pjekuris duhet t kalohet duke prfituar sa m shum nga jeta. Prndryshe, ata mendojn se jeta
e tyre do t shkoj kot. Prve ksaj, pr shkak t paaftsis fizike q shoqron moshn e shtyr, do t jet
e vshtir q t gzohet jeta. Skndejmi, vetm n vitet e vonshme ata vendosin t shfaqin prkushtim
ndaj religjionit. Ndrkoh, ata ndjejn dhimbjen e brendshme pr mos ndjekjen e rrugs s vrtet.
Ky pozicion merr prkrahje ndr njerzit injorant. Sidoqoft, nse sht vetm mosha e shtyer q sjell nj
ndryshim t till, ndershmria e ktyre njerzve vihet n pikpyetje. Ve tjerash, kjo nuk sht mnyr e
ndershme pr t'u sjellur: duke mos lejuar q shqetsimi pr jetn e prtejme t peokuptoj mendjen e njeriut
n vitet e rinis, dhe duke mos ndar koh pr t kujtuar Allahun derisa t arrihet mosha e shtyer. Edhe
kshtu, ata presin q veprat e tyre t gabuara t falen.
S'ka dyshim, q sht e mundshme t'i kthehemi Allahut pr pendim. Allahu e fal secilin q e sheh n rrugn
e drejt dhe e mendon rrugn e tij sinqerisht. Ajeti relevant pr pendim sht sa vijon:
Pendim i pranueshm te All-llahu sht vetm ai i atyre q e bjn t keqen me mosdije shpejt pendohen; t
tillve All-llahu ju pranon pendimin, se All-llahu sht m i dijshmi, m i urti.
4:18. Nuk sht pendim (i pranueshm) i atyre q vazhdimisht bjn pun t kqia dhe vetm ather
kur t'i vjen vdekja ndonjrit prej tyre, t thot: " Un tash u pendova!" e as i atyre q vdesin duke
qen jobesimtar. Ndaj tyre kemi prgatitur dnim t ashpr. Surja Nisa: 17-18
Ata q kan humbur rrugn nga besime t ktilla t oroditura duhet t dijn se ata mund t mos ken koh
pr t'u plakur dhe t pendohen pr veprat e kqija q i kan br sa ishin t rinj. J etrat e tyre mund t
prfundojn papritmas, duke mos i dhn rast pr t'u penduar. N kt rast, njeriu duhet t ket pendim t
thell. Ky fakt sht prkujtuar n shum ajete:
E, sikur t shihje mkatart se si ulin kokat e veta pran Zotit t tyre: " Zoti yn, tash pam dhe
dgjuam, na kthe pra edhe nj her e t bjm vepra t mira, se tash jemi t bindur" . Surja Sexhde:
12
E sikur t'i shihje ata kur jan ndalur pran zjarrit e thon: " Ah sikur t ktheheshim (n dunja), t mos
gnjejm faktet e Zotit ton e t bhemi nga besimtart!" Surja En'am: 27
ATA MENDOJN SE DO T HARROHEN NN DO RRETHAN
Edhepse n esenc besojn, shum njerz ngrejn dyshime pr jetn e prtejme. Ata i shmangen t
menduarit serioz pr Ditn e Gjykimit, meq t menduarit pr kt i bn ata t pranojn vdekjen dhe jetn e
prtejme. Probabiliteti i ekzistimit t jets pas vdekjes sht nj stimul pr ta q t arsyetohen, meq ata e
dijn se duhet t japin llogari n prezencn e Allahut pr t gjitha veprat e kqija q kan br gjat jets n
kt bot. Alternativisht, ata e kuptojn se do t gjykohen prfundimisht n nj jet t prgjithmonshme n
mundimet e ferrit. N kt pik, ata jan n mes t t qenit n pajtimit me urdhrat e Allahut dhe gjetjes s
mnyrave pr t lehtsuar brejtjen e ndrgjegjes duke qen t lidhur ngusht me kt jet.
T arsyetuarit e injorancs, imponon padyshim alternativ sekondare. Njerzit injorant e mashtrojn veten
duke menduar se ata do t falen pavarsisht se sa me paprgjegjsi jan sjellur ndaj Krijuesit t tyre. Duke
krkuar strehim n mshirn e Allahut, ata supozojn se Allahu do t jap mshirn e tij n do rast dhe do
t'ua fal jofalnderimin, veprat e kqija dhe jobesimin e tyre.
Qndrimi i njjt i shfaqur nga t tjert poashtu mund ta udhzoj pr keq njeriun. Ata e ngushllojn dhe
mbshtesin njri tjetrin duke thn; ne do t jemi t falur. Allahu shpreh mospajtimin e ktij indoktrinimi t
injorancs n Kuran:
E pas tyre erdhi brezi q trashgoi librin. Kta merrnin mjete t pavler t ksaj bote (lakmues q
nuk dallonin t mirn a t keqen) e thonin: " Do t na bhet falje" , e merrnin at prsri. A nuk sht
marr prej tyre zotimi n librin (Tevratin) se nuk do t thon ndaj All-llahut tjetr pos t vrtets dhe
ata e dinim mir se ka n t (libr). Po, a nuk po kuptoni se bota tjetr sht m e mir (se ajo ka
merrnit ju) pr ata q ruhen. Surja A'raf: 169
Sidoqoft, si shpallet n Kuran, kjo mnyr e t kuptuarit n shoqrit injorante n asnj mnyr nuk ka
vlefshmri para Allahut dhe n Ditn e Gjykimit. Allahu sht sigurisht Fals, i Gjithmshirshm. Megjithat
kjo vlen vetm pr ata q kuptojn menjher veprat e tyre t kqija dhe pendohen, e jo pr ata q sajojn
plane dhelprake pr t pasur dobi gjat ndshkimin hyjnor. Allahu prshkruan besimtart e vrtet si:
Edhe ata t cilt kur bjn ndonj (mkat) t shmtuar ose i bjn zullum vets s tyre, e prmendin
All-llahun dhe krkojn falje pr mkatet e tyre - e kushi i fal mkatet prve Al l-llahut? - dhe q
duke ditur, nuk vazhdojn n at q kan punuar (n t keqen).
3:136. Shprblimii t tillve sht falja nga Zoti i tyre dhe xhennetet npr t cilt rrjedhin lumenj e
aty do rrijn prgjithmon. Sa i mir sht shprblimi i atyre q punojn.Surja Ali Imran: 135-136
ATA MENDOJN SE E MERITOJN PARAJSN
T poseduarit e qllimeve t mira n zemr sht nj fraz q shpjegon m s miri metodn e pranuar
zakonisht nga njerzit injorant pr t lehtsuar pendimin e tyre. Edhe pse kjo sht nj mnyr e humbjes
nga rruga e Krijuesit, njerzit injorant sypozojn se ata meritojn nj shprblim t prhershm vetm pr
shkak t t ashtuquajturs dlirsi t zemrs. Ata supozojn se jan t mir sepse nuk i bjn askujt keq.
Duke pasur kt mentalitet, ata nuk shohin penges pr t arritur n parajs, edhe nse kan shkuar
ndonjher n ferr. Sidoqoft, sipas Kuranit, nj bindje e till sht plotsisht e pabaz. Ky sht thjesht
nj besim supersticioz si sht shpallur n ajetin vijues:
E nse pas t kqiave q e godit, Ne i japim t mira nga ana Jon, ai me kmbngulje do t thot:
" Kt e kam arritur vet (kt do ta kem gjithnj), e nuk mendoj se do t bhet kijameti, po, edhe
nse do t kthehem te Zoti im, un te Ai do t kem edhe m mir!" Ne pa tjetr do t'i njoftojm ata
q nuk besuan pr at q punuan dhe do t'u japim t prjetojn dnim t rnd Surja Fusilet: 50
N t vrtet, kta njerz dshtojn q t demonstrojn besim t sinqert. Ata madje edhe ngrisin dyshime
pr ekzistencn e Dits s Gjykimit. Kjo n t vrtet sht metod psikologjike e nndijshme q merret me
brejtjen e ndrgjegjes; nse ka mundsi pr ringjallje, ata e ngushllojn veten me bindjen se do t
shprblehen pr prjetsi n parajs, n vend se t dnohen vrazhd.
Atij q Allahu i jep lajmet e gzuara t nj shprblimi t prjetshm shfaqin veti t veanta. T tillt e duan
Allahun shum dhe i friksohen Atij. Personi i till i di urdhrat e Allahut. Ai e shpreh falnderimin ndaj Tij, i
kthehet Atij dhe pendohen te Ai. Ai gjithmon synon udhzimin e ndriimin e Allahut duke u angazhuar n
vepra t mira. Allahu pohon se vetm ata q demonstrojn prkushtim ndaj rrugs s Tij do t shprblehen.
Si e pam, zemra e pastr nuk sht nocion kuranor. Kjo sht nj metod e shpikur nga njerzit injorant
q t'i shmangen prgjegjsive hyjnore dhe t lehtsojn frikn nga dnimi i prjetshm. Mtutje, bazat pr
nj arsyeshmri t till jan t panjohura. Kriteri mbi t cilin qndron ajo sigurisht q ndryshon nga nj
person te tjetri. pr shembull, personi mund t arsyetoj vjedhjen, duke thn se sht angazhuar n t, jo
sepse dshiron, por sepse ka nevoj. Kjo sigurisht paraqet dshtim n t arsyetuar.
Ather ne mund t konkludojm kshtu: sistemi i injorancs qndron trsisht mbi jondershmrin dhe n
asnj mnyr nuk sht i pranueshm nga Kurani. Kriteri sipas t cilit njerzit e fitojn parajsn sht i
qart: t mos i friksohen askujt prve Allahut, t duan Allahun dhe t shohin kufizimet e tij. N Kuran
Allahu shpall:
Ndrsa besimtarve t ruajtur Xhenneti u afrohet krejt afr.
50:32. Kjo sht ajo q u premtohet pr secilin q pendohet dhe q e ruan besn e dhn.
50:33. Pr secilin q i sht friksuar Zotit pa e par dhe ka qen i kthyer te Ai me zemr t sinqert.
50:34. (U thuhet) Hyni n te, t shptuar, se kjo sht dita e prjetshme. Surja Kaf: 31-34
ATA BESOJN SE DO T ARRIJN PARAJSN PASI T JEN DNUAR
PRKOHSISHT N FERR
Njerzit q zbatojn vlerat e tyre gjithmon gjejn rehati duke menduar se do vepr e keqe do t dnohet
n ferr prkohsisht. Pr m tepr, kjo mnyr e t arsyetuarit i inkurajon ata q t mkatojn, meq
sygjeron se jeta e prtejme n parajs do t pasoj pas ksaj periudhe t mundimit. Nj mentalitet i till
padashje lehtson frikn nga dnimi i rnd n fund t jets. Sidoqoft, iracionaliteti i ksaj mendjeje t errt
sht shpejguar kshtu n Kuran:
E at (e bnin) ngase ata thonin: " Neve nuk do t na djeg zjarri vetm pr pak dit t numruara, e
ajo q shpifn pr fen e tyre, i mashtroi keq. Surja Ali Imran: 24
sht e dukshme q ky sht skenar q sjell lehtsim n zemr. Njerzit injorant e pranojn se ata kan
mkate, por ata thon se ato jan minore dhe nuk i pengojn pr t arritur parajsn. Edhepse kan rast t
pendohen dhe ndrrojn mnyrat e tyre, nuk ka gjasa q ata t largohen nga pozita e tyre.
Ky sigurisht sht manifestim i t kuptuarit t varfr q kan ata mbi ferrin. Ferri, ku jobesimtart do t
mbesin prgjithmon, sht i krijuar veanrisht pr t dhn dhembje n trupin e shpirtine njeriut. Kjo
ndodh vetm sepse jobesimtart jan fajtor t gabimeve t mdha dhe drejtsia e Allahut detyron dnimin
e tyre.
T qenit jofalnderues e rebel ndaj Krijuesit, Atij q i jep njeriut shpirtin, sht mkati m i madh q mund t
bhet n univers. Skndejmi, n jetn e prtejme ka nj dnim t dhimbshm pr nj mkat t till
vdekatar. Ky sht qllimi pr t cilin shrben ferri. Njeriu sht i krijuar q t jet skllav i Allahut. Nse ai e
mohon qllimin kryesor t krijimit t tij, ather ai sigurisht e merr at q meriton. Allahu shpall:
Ata edhe than: " Neve nuk do t na kap zjarri vetm pr disa dit t numruara!" Thuaj: " A mos
keni marr prej All-llahut ndonj premtim, e All-llahu nuk e thyen premtimin e vet, ose jeni duke
thn pr All-llahun at q nuk e dini?
2:81. Po, (do t ju kap zjarri) ai q bn keq dhe q e vrshojn gabimet e tij, ata jan banues t
zjarrit, aty jan prgjithmon. Surja Bekare: 80-81
Personi mund t mashtroj veten leht n kt bot. Megjithat, jeta e prtejme do t jet vendi ku do t
shpalosen t gjitha faktet pr t. Ajo q sht edhe me m rndsi, sigurisht q sht se ai sht nj vend
nga I cili nuk ka kthim prapa.
ATA BESOJN SE VETM NJ NUMR I KUFIZUAR I NJERZVE DO T
DNOHEN N FERR
Kjo sht nj prsiatje q shtron bazn e t menduarit injorant. Ata supozojn se ferri sht nj vend me
kapacitet t kufizuar. Krahasuar me numrin e njerzve q kan jetuar n tok ndonjher, ata kujtojn se
nuk ka gjasa q t gjith kta njerz t dnohen. Rrjedhimisht, ata kujtojn se nuk ka gjasa q ata t jen n
mesin e atyre q do t'i ekspozohen vuajtjeve, meq ka shum njerz t tjer q e meritojn kt m shum.
Sidoqoft kjo arsyeshmri sht trsisht e gabuar. Ata q kan bindje t till nuk do ta kuptojn fuqin e
Allahut. Sigurisht Allahu ka fuqi q t mbledh t gjith njerzit e t gjitha moshave n ferr, nj vend i
dimensioneve gjigande prtej asaj q mund t mbrthej mendja e njeriut. Ajeti vijues na jep nj ide pr
ferrin:
(Prkujto) Ditn kur Ne Xhehennemit i themi: " A je mbushur?" E, ai thot: " A ka ende? Surja Kaf: 30
E, ku e di ti se ka sht Sekar?
74:28. Ai nuk l send t mbetet pa e djegur.
74:29. Ai sht q ua prish dhe ua nxin lkurat. Surja Muddeththir: 27-29
Ata q i friksohen Allahut edhe q besojn pa asnj dyshim n jetn e prtejme, e dijn me siguri se do t
ringjallen edhe gjykohen bashk me shpirtin e tyre. Ky gjykim sht drejtsi baz e Allahut. Prandaj,ata q
jan t pavmendshm pr urdhrat e allahut n kt bot nuk do t shptohen nga vuajtjet e ferrit. N
Kuran, drejtsia absolute e Allahut sht e shpjeguar kshtu:
A nuk ke kuptuar pr ata q vlersojn vetveten? Jo, All-llahu vlerson at q do dhe nuk bn
padrejt asnj fije. Surah Al-Nisa: 49
At dit All-llahu ua plotson shprblimin e merituar, e ata e din se All-llahu sht Ai i vrteti, i qarti
n drejtsi. Surja Nur: 25


Nj karakteristik e rndsishme e shoqrive injorante:
Pamundshmria e pabindshmris s tyre Pa marr parasysh se cili sht pozicioni origjinal i tij, personi me
mendje t shndosh dhe t kuptuar t qart i jepet s vrtetes q ofrohet e t ciln e gjen si dshmi t
bindjes. Kjo sepse ai e di, si qenje njerzore, se ai sht i gabueshm. Ai mtutje e di se t msuarit sht
thelbsore pr t zgjeruar horizontin e dijes. Personi me t kuptuar t qart, skndejmi, nuk gjen n asnj
mnyr dika t turpshme n t msuar dhe n pajtueshmri me kt e ndrron mendjen.
Sidoqoft, ka disa njerz t cilt mbajn disa paragjykime t rrnjosura t cilat pothuajse sht e pamundur
t eliminohen. Kta njerz jan t prirur ndaj qasjes s caktuar edhe vlersojn dshmin e vlefshme me
paragjykime. Prvoja personale q ata e msojn me koh sht formsuar prbrenda sistemit injorant dhe
sht prej nj rndsie t veant pr ta. Skndejmi, sht pothuaj e pamundshme q t ndrrosh
botkuptimet e tyre. Kta njerz njihen si kokfort. N vend se t jen t hapur ndaj ideve dhe kshtu t
gjejn t vrtetn, ata insistojn q t'u prmbahen besimeve tradicionale. Ata kurr nuk mendojn se mund
t jen t gabuar. Mtutje, ata mendojn se jan t menur. Nganjher edhe dshmit konkrete nuk ia
dalin q t'ua ndryshojn mendjet e tyre. Sidoqoft, kjo nuk ndodh sepse ata jan t paaft pr t shquar
ndrmjet t mirs e t keqes, por sepse ata pretendojn t mos e kuptojn t vrtetn. N Kuran, Allahu
hedh fjaln ndaj ktyre t metave te injorantt n ajetin vijues:
A shpresoni se do t'u besojn ata juve (jehudit), kur dihet se nj grup prej tyre dgjuan fjalt e All-
llahut, edhe pse i kishin kuptuar, e duke qen t vetdijshm ('bnin) i ndryshuan ato. Surja Bekare:
75
Nuk sht e mundur q t binden kta njerz pr t vrtetn. T gjitha orvatjet e provat pr t'i br ata q ta
shohin t vrtetn jan t padobishme. Kjo pandjeshmri bhet edhe m e ashpr kur shtn pyetje feja:
E ata q mohuan (Kur'anin dhe Muhammedin) pr ta sht njsoj ua trhoqe vrejtjen apo nuk ua
trhoqe, ata nuk besojn. Surja Bekare: 6
Si ndodh q provat i bjn disa njerz t shohin t vrtetn, kurse dshtojn q t'I bindin t tjert? ka i bn
ata aq kokfort e t pandjeshm?
M hert n kt libr, ne e prmendm disa her lidhjen e fort t ciln njerzit injorant e kan pr kt
jet. Kjo lidhje sigurisht q shpjegon motivet prapa ktij qndrimi t pakuptueshm. Edhepse ata e shohin t
vrtetn qart, ata ndjekin dshirat e tyre t kota, meq e dijn se ndryshe do t'u duhet t barktisin ambicjet
e tyre dhe duhet t shndrrojn fitimin e knaqsis s Allahut n qllimin baz t jets s tyre. Kjo n t
vrtet sht gjja e fundit q duan ta bjn dhe n pajtim me kt ata rezistojn duke ndryshur zrin e
arsyes. Kta njerz i binden ans negative t shpirtit t tyre: nj sjellje e till sht n dm t njeriut, si
thuhet qart n ajetin vijues;
Un nuk e shfajsoj veten time, pse epshi sht shum nxits pr t keqen, prve at q ka
mshiruar Zoti im, se Zoti im sht q fal e mshiron shum. Surja Jusuf: 53
Pr kt arsye shpirti luan nj rol t rndsishm q njeriu t'i rezistoj s vrtets.
Nj qenje tjetr q i keq udhzon ata q kan ambicje t forta pr kt jet sht djalli. Allahu e
thekson kt n ajetin n vijim:
Iblisi) Tha: " Pr shkak se m humbe mua, un do t'u ulem atyre (do t'u z pusi) n rrugn Tnde t
drejt,
7:17. Mandej, do t'ju sillem atyre para, prapa, nga e djathta dhe nga e majta e tyre, e shumicn e tyre
nuk do ta gjejsh q t falnderohen (t besojn)!" Surja A'raf: 16-17
Bindja e ktyre njerzve t udhhequr nga Satana dhe nga ana negative e shpirtit t tyre, ka qen beteja
kryesore e profetve prgjat historis. T gjith profett gjithmon e kan udhzuar njeriun n rrugn e
drejt, rrugn e Allahut, por njerzit e tyre, prve pakics, kan refuzuar. Nj shembull i dhn n Kuran sa
i prket ksaj shtje sht profeti Nuh dhe njerzit e tij. Prkundr prkushtimit t profetit Nuh pr t
udhzuar njerzit e tij n rrug t drejt, ata insistuan n mosbesim.
Ai tha: " O Zoti im, un e thirra popullin tim natn e ditn.
71:6. Por thirrja ime vetm ua shtoi ikjen.
71:7. Dhe sa her q un i thrritja ata pr t'u falur Ti mkatet, ata i vnin gishtat e tyre n vesh dhe
e mbulonin kokat me teshat e tyre dhe vazhdonin n at t tyren me nj mendjemadhsi t fort.
71:8. Pastaj, un i kam thirrur ata haptazi.
71:9. Pastaj un thirrjen ua drejtoja atyre haptazi, e shum her edhe fshehurazi" . Surja Nuh: 5-9
Nuhu tha: " Zoti im, ata m kundrshtuan, ata shkuan pas atyre (pasanikve), t cilve pasuria dhe
fmijt e tyre vetm ua shtuan dshprimin. Surja Nuh: 21
Qasja e pandershme e njerzve injorant sht shpalosur n Kuran. Pa marr parasysh se sa t fuqishme
ishin provat q jipeshin, ata kthenin kokn anash nga e vrteta dhe shfaqnin nj lidhje t fuqishme me kt
bot. E pastaj ata gjejn shum arsye pr t justifikuar qndrimin e tyre devijant. N Kuran, Allahu jep nj
llogari t shtjeve e situatave q njerzit injorant pretendojn t mos i kuptojn. Kto n t vrtet jan
shtje pr t cilat ata kurr nuk ndryshojn mendimin. Allahu ka prmendur arsyet q gjejn ata dhe
pandershmrin q shfaqin ata ndaj besimtarve.
Para se t vazhdojm me kt shtje, do t sqarohet nj ndr metodat kryesore q prdorin njerzit
injorant pr t justifikuar pandershmrin e tyre.
NJ NGA MSIMET E SATANS: DEMAGOGJIA
Pr t justifikuar veten njerzit injorant shpesh drejtohen n demagogji. Kjo sht metod prmes s cils
ata ruajn t drejtat e tyre, ose prestigjin duke prdorur fakte emocionale, t pandershme ose fakte jo t
drejta n vend t arsyes. Ndaras nga kto marifete, mnyra se si sillen njerzit sht gjithashtu nj element
efikas i demagogjis. Ndrpreja, t brtiturit dhe thnja e gnjeshtrave jan metoda t njohura t
demagogjis. J obesimtart demonstrojn nj kapacitet t mahnitshm pr kt art. Pr t justifikuar
pikpamjet e veta ose pr t krijuar superioritet ndaj t tjerve, ata drejtohen n metoda jobindse. Qllimi
kryesor pr t gjitha kto orvatje sht q t'i kundrvihen s vrtets. Ata i bjn t gjitha kto orvatje q t
justifikojn veten e kshtu t gjejn pretekst q t lehtsojn brejtjen e ndrgjegjes.
Kjo, sidoqoft, nuk sht metod e zhvilluar vetm nga individt. Sikur edhe n shum shtje tjera,
Satana i udhzon ata. Deklarata e Satans n ajetet n vijim ishte demagogjia e par n histori.
(Zoti) Tha: " O Iblis, ka t pengoi ty t'i prulsh atij q Un vet e krijova? A bre kryenesi, apo ke
qen prej atyre q shesin fodullk?"
38:76. Ai (Iblisi) tha: " Un jam m i miri prej tij, mua m ke krijuar nga zjarri, e at e krijove nga
balta!"
38:77. (Zoti) Tha: " dil pra prej tij (prej Xhennetit), ti je i mallkuar. Surja Sad: 75-77
Kur atij iu tha q t'i gjunjzohej para Ademit, Satana refuzoi me arroganc, dhe ofroi shpjegime t liga. Kjo
ishte demagogji tipike; preteksti i tij pr t mos ndjekur urdhrat e Allahut sht thn n deklaratn vijuese
t Satans: ti m ke krijuar mua nga zjarri, kurse at nga balta. Sidoqoft, qllimi i tij kryesor ishte t
revoltohej kundr Allahut. Krahasimi ndrmjet zjarrit e balts ishte vetm pretekst.
Qndrimi i njerzve injorant sht saktsisht i njjt. Ata s pari vendosn q t mos binden e pastaj t
gjejn arsye pr mosbindjen e tyre. N kt pik, ata bjn at q bri Satana duke aplikuar metoda t
ndryshme t demagogjis pr t mbuluar pandershmrin e tyre si dhe pr t rehatuar veten.
Satana i indoktrinon ata me marifet dhe u pshprit vazhdimisht metoda t demagogjis n shpirt.
Ndrkoh, betejat individuale pr t zgjedhur ndrmjet zrit t ksaj arsyeje t shndosh q i pshprit t
vrtetn dhe zrit t shpirtit t tij q flet pr Satann. N kt mnyr, Sartana i qaset njeriut n t gjith
rrethanat dhe e josh at.
Kjo sht arsyeja se prse, pr koh kaq t gjat, njerzit n tr botn shfrytzojn trsisht taktika e
metoda t njjta kundr religjionit. Ky fakt sht nnvizuar n Kuran:
. Por ja ata flasin, ashtu si flasin ata para tyre. Surja Mu'minun: 81
Sidoqoft, ktu duhet prmendur nj pik: Satana sht nj qenje nn kontroll t plot t Allahut ashtu
sikurse edhe krijesat e tjera, si xhint, engjujt dhe qenjet njerzore. N kundrshtim me pikpamjen e
zakonshme q ekziston, Satana nuk sht nj qenje e ndar nga pavarsia e Allahut. Ai sht n shrbim t
Allahut pr t provokuar njerzit n kt bot. Ky fakt sht i shpjeguar n ajetin vijues:
Iblisi) Tha: " Zoti im, m jep pra afat deri n ditn kur ata (njerzit) t ringjallen!"
15:37. (Zoti) Tha: " Ti je prej t afatizuarve,
15:38. deri n kohn e dits s caktuar" .
15:39. (Iblisi) Tha: " Zoti im, pr shkak q m przune (m largove), un do t'ua zbukuroj (t kqiat)
atyre sa t jen n tok (n kt bot) dhe t gjith ata do t'i largoj nga rruga e drejt!"
15:40. Prve robrve t Tu, t cilt i ke br t sinqert.
15:41. (Madhria e Tij) Tha: " Kjo sht rruga Ime e drejt (e qart)" .
15:42. Se ti ndaj robve t Mi (t sinqert) nuk ke kurrfar force (as fizike as mendore), prve atyre
t humburve q vijn pas teje. Surja Hixhr: 36-42
Prgjat historis, shum njerz kan aplikuar metoda klasike t demogogjis kur jan prkujtuar pr
urdhrat e Allahut. N kt mnyr, ata menduan se mund t'i shmangen s vrtets. N Kuran, Allahu jep
nj llogari pr kt psikologji t jobesimtarve dhe llojin e demagogjis q ata aplikojn, q t mos jen t
bindur pr t vrtetat e caktuara.
ATA NUK JAN T BINDUR PR AFRSIN E VDEKJES
Nuk sht e mundshme q njerzit injorant t binden se vdekja sht afr. Edhepse ky sht nj realitet i
skajshm, shumica e njerzve orvaten q t harrojn pr afrsin e vdekjes. Vdekja pashmangshm i jep
nj fund jets pr t ciln ata jan t lidhur aq shum. Gjithashtu i prkujton njerzit pr jetn e prtejme dhe
pr prgjegjsit e tyre ndaj Allahut si dhe pr realitetin e ferrit. Skndejmi, ata thjesht i shmangen t
menduarit pr t duke "mos menduar fare".
Njerzit injorant, t cilt vendosmrisht largojn mendjen e tyre nga vdekja, shprehin parezerv mospajtimin
e tyre me t. Duke harruar se sht urdhr i Allahut, ata dshtojn q ta kuptojn se ajo sht nj ngjarje e
paracaktuar nga Allahu. "T mos menduarit" thjesht i ndal ata q t shohin se nj qndrim I till sht nj
kundrshtim I hapur ndaj vullnetit t Allahut.
Njerzit injorant strehojn shum bindje t tjera iracionale sa i prket vdekjes. Pr shembull, sipas tyre,
vdekja e nj njeriu t moshuar e t smur sht e arsyeshme. Pr m tepr, ata supozojn se vdekja n
shtrat pa vuajtje sht gjja m e mir q mund t'i ndodh nj t moshuari. Siqodoft, ata nuk mund t'i bjn
ball nj vdekjeje t befshme t personit t ri. N kt pik ata dshtojn q t kuptojn q vdekja e tij ishte
paracaktuar.
Nj tjetr besim iracional pr vdekjen sygjeron se vdekja paraqitet si rrjedhoj e ngjarjeve t caktuara. Pr
shembull, pr dik q vdes n aksident trafiku ata thon: Ai nuk do t vdiste sikur t mos ngiste n at
autostrad t ngarkuar. N Kuran sht nnvizuar I njjti mentalitet n ajetin:
" Sikur t kishin ndejtur pran nesh (e t mos dilnin), ata nuk do t vdisnin ose nuk do t ishin vrar
(Surah Aal-e Imran: 156) dhe besimtart jan t paralajmruar seriozisht kundr nj mentaliteti t till t
korruptuar. Kjo ndodh pr faktin se asnj vdekje nuk vjen rastsisht. Edhe para lindjes s dikujt, vendi, koha
e vdekjes jan t paracaktuara. Ky fakt thuhet n ajetin n vijim:
ne kemi urdhruar vdekjen mes jush, e nuk do ta lm pas. Surja Al-Vaka: 60
Prnjerzit injorant, vdekja e nj personi, veanrisht e antarit t familjes, sht nj incident i papritur. Pr
m tepr sht e frikshme. T part e trupit t personit me t cilin ka drekuar disa dit m par, se si sht
ndrydhur tmerrshm n vetur, sht sigurisht nj sken q asnj nuk mund ta harroj gjat tr jets. Duke
par zyrtart si vn t mbeturat e tij n qese kjo i prkujton pashmangshm pr shum fakte q njeriu
sht insistues e inkurajues t'i harroj nga mentaliteti I injorancs.
Personi i cili bartet pr n morg n qese najloni ndoshta disa or m hert ishte duke folur me entuziazm
pr ndrmarjen e tij t re ose pr planet e fundjavs. Derisa thoshte kto plane, gjja m e fundit q mund t'i
ket shkuar ndr mend sigurisht ishte vdekja. Megjithat, tani trupi i tij, i mbetur vetm n eshtra dhe mish
q e pret procesi i shpejt i prishjes, sht duke u bartur shpejt pr n morg. N morg, ai do t lihet n t
ftoht bashk me kufomat tjera. Pr disa dit, i mbshtjell n vel, trupi i tij do t vendoset n varr.
Vzhguesi sht i kredhur n dshprim, meq nj gj e till e prkujton pr ditn kur ai do t mbaroj.
Sidoqoft, ndikimi i nj ngjarjeje t till n shpirtin e njeriut zgjat vetm pr pak. Shpejt njerzit injorant i
kthehen mnyrs s vjetr t t jetuarit dhe fillojn ta shohin vdekjen si nj incident t pakndshm. Sa m
shpejt q e zn veten me llafet e prditshme, kur prballen me realitetin e jets, ata menjher u kthehen
shprehive t vjetra sikur t mos ishin ata njerz q prjetuan vdekjen aq afr vetm pak dit m par. Ata
madje bjn edhe fjalime demagogjike lidhur me vdekjen kshtu duke provuar t lehtsojn seriozitetin e
situats. Ata n mnyr t vazhduar prmendin shkurtsin e jets, megjithat kurr me t vrtet nuk
mendojn pr t. Pr m tepr, ata e inkurajojn njri tjetrin q t mos mendojn pr kt.
Menjher pasi q mrzia pr vdekjen e nj antari t familjes t bhet e durueshme, t afrmit e tij fillojn
t mendojn pr pasurin q do ta trashgojn nga ai. N kt mnyr, ata gjejn mnyr q t lidhen pr
kt jet, edhe kur fjala sht pr vdekjen.
ATA NUK JAN T BINDUR SE KURANI SHT SHPALLJE E ZOTIT
Fakti q shoqrit injorante nuk jan t bindura se Librat e Shenjta jan t Allahut ishte nj tipar tjetr i tyre
gjat historis. Qllimi kryesor q fshihet pas ktij qndrimi sht pavullneti i tyre pr t'iu bindur urdhrave t
Allahut. Ata thjesht duan t harrojn pr Ditn e Gjykimit dhe pr faktin se ata do t mbahen prgjegjs pr
t gjitha sjelljet e tyre, meq duan t jetojn si jetojn. Skndejmi, edhepse e shohin t vrtetn, ata
thjesht e injorojn at.
Qndrimi i thjesht i shoqrive injorante ndaj Bibls dhe librave tjera t shenjta ka qen i supozuar sikur
edhe ndaj Kuranit. Profeti yn i ka thirrur njerzit n rrugn e drejt n mnyra t ndryshme, megjithat ata
insistonin n mosbesim. Ndrkoh, me qllim q t tejkalojn brejtjen e ndrgjegjes, ata prdorin shum
metoda. Nj nga kto metoda, q aplikon demagogjin, sht shpallur n ajetin vijues:
Dhe ata q nuk besuan, than: " Ky (Kur'ani) nuk sht tjetr vetm se nj gnjeshtr, q e trilloi ai
(Muhammedi), t cilit i ndihmuan edhe njerz t tjer. Pra ata (idhujtart) bn shtrembrim e
shpifje" .
25:5. Edhe than: " (pr Kur'anin) Jan legjenda t t parve, q ai (Muhammedi) krkoi t'i shkruhen
ato, e i lexohen atij mngjes e mbrmje" . Surja Furkan: 4-5
Ata madje than: " (pr Kur'anin) ndrra t prziera, madje than se ai (Muhammedi) vet e trilloi, ai
sht poet! Le t na e sjell nj mrekulli ashtu si u drguan t mparshmit (me mrekulli)!" Surja
Enbija: 5
sht evidente se, prkundr t qenit t ndrgjegjshm pr superioritetin e profetit, njerzit injorant e
akuzuan at pr magji. Pr m tepr, shumica syresh pohuan se Kurani u shkrua nga ai. Sidoqoft, ata e
dijn mir se Kurani sht nj shpallje nga Allahu. Ngjashm, ata e dijn me siguri se profeti nuk sht as
poet e as magjistar. Megjithat, si sht prsritur vazhdimisht n kt pjes, njerzit injorant thjesht
prdorin pretekstin pr t trhequr m shum njerz q do t pajtoheshin me mnyrn e tyre t t jetuarit.
N Kuran, Allahu ofron prgjigje t qarta pr thnjet boshe t injorantve:
Pra Un betohem n at q e shihni!
69:39. Edhe n at q nuk e shihni!
69:40. Se me t vrtet ai (Kur'ani) sht fjal (e Zotit) q e lexon i drguari i ndershm.
69:41. Ai nuk sht fjal e ndonj poeti, po ju nuk besoni.
69:42. Nuk sht as fjal e ndonji falltori, po ju nuk besoni.
69:43. sht zbritje prej Zotit t botve! Surja Haka: 38-43
A mos ata thon: " Ai (Muhammedi) e trilloi!" Jo, por ata nuk besojn.
52:34. Pra, nse ata jan drejt, le ta sjellin nj ligjrim si ai. Surja Tur: 33-34
Nuk sht e logjikshme t mendohet se ky Kur'an sht i trilluar prej dikujt pos All-llahut, por sht
vrtetues i asaj (shpalljes) q ishte m par, dhe sqarues e komentues i librit. Nuk ka far dyshimi se
sht (i zbritur) nga Zoti i botve.
10:38. Prkundr ksaj, ata (idhujtart) thon se at e trilloi ai (Muhammedi). Ti thuaj: " Sillne pra ju
nj kaptin t ngjajshme me kt, madje thirrni k t doni n ndihm, pos All-llahut, po qe se jeni t
drejt n at q thoni" .
10:39. Por ja, ata prgnjeshtruan at (Kur'anin) pa e kuptuar dhe pa ju ardhur shpjegimi i tij. Po
kshtu, gnjenin dhe ata q ishin m prpara. Shiko si ishte prfundimi i zullumqarve. Surja Junus:
37-39


T larguarit nga t keqkuptuarit qe e bart mosbesimi
N tr libr ne kemi nnvizuar faktin se t gjitha planet q bhen nga njerzit injorant i bjn ata q bien
n telashe nga t cilat nuk mund t dalin. Edhe pse ata realizojn standardet m t mira t jetess, ata ende
ndjehen nervoz q nuk mund t arrijn lumturin e vrtet. Sidoqoft, ka vetm nj mnyr pr t'u mbrojtur
nga monotonia, paknaqsia, paqllimshmria, frika e ankthi. Allahu e informon njeriun pr kt sekret t
rndsishm n ajetin vijues:
Ata q besuan dhe me t prmendur All-llahun, zemrat e tyre qetsohen; pra ta dini se me t
prmendur All-llahun zemrat stabilizohen. Surja Rr'ad: 28
Si u tha n ajetin e lartprmendur, individi e arrin lumturin e paqen e vrtet vetm kur e mban mendjen t
zn me t kujtuarit e Allahut dhe kur e kalon jetn duke br vepra t mira me qllim q t aarrij
knaqsin e Tij. Njerzit injorant, t pavetdijshm pr kt sekret t rndsishm t Kuranit, besojn se
telashet npr t cilat kalojn jan realitet i jets dhe thjesht heqin dor nga jetesa n disa koh, meq nuk
mund t gjejn mnyra pr t'u ikur vshtirsive. N kt pik, besimtart q jan t vetdijshm pr kt
sekret t rndsishm, ndrmarrin prgjegjsi t rndsishme t t shfaqurit se si t pastrojn veten nga
arsyeshmria e injorancs dhe t jetojn t lumtur e t ken jet t shprblyer, si n kt edhe n jetn e
prtejme me fjal tjera, t ftojn njerzit n rrugn e drejt pr te Allahu.
Edhe nj pik tjetr krkon t prmendet ktu: Allahu u premton t gjith njerzve nga shoqria injorante se
veprat e tyre t kqija do t'u falen nse ata me t vrtet besojn Allahun dhe nse I dorzohen udhzimeve
t Kuranit. N kt mnyr, Allahu u tregon nj rrug t gjith njerzve pr t'i ikur shoqrive injorante.
Personi q braktis mnyrn injorante t t jetuarit dhe ia nnshtron veten Allahut, falet n prezencn e Tij.
Ndrkoh, besimtart e pranojn nj person t till pa paragjykime rreth mnyrs s tij t mhershme t t
jetuarit. Ndr besimtar, personi vlersohet sipas pozicionit t fundit. Skndejmi, edhepse ai ka shkuar pas
knaqsive ekstravagante n jetn e tij t mhershme, jeta e tij e mparshme kurr nuk bhet tem e
interesimit t besimtarit.
Kshtu, Allahu e bn t leht t pasurit e jets s mir prmes udhzimit t Kuranit. Nn rrethana t tilla, do
t ishte m s miri t'i dorzojm veten Allahut. Prkujtoni se njeriu sht i lir q t bj zgjidhjen e lir: 60-70
vite bezdisse t cilat mund t prfundojn me ferr, vend ky q sht krijuar n veanti pr t dhn
dhimbje n trupin e shpirtin e jobesimtarit. Ose, si aletrnativ, jetn e kaluar mes njerzve t besueshm, n
vendet m t bukura, duke pasur gjith t mirat q do t zgjerohen deri n qiell, nj vend i bukuris q
s'mund t imagjinohet. Sigurisht q njeriu i menur do t zgjedh kt t fundit; jo vetm sepse sht
alternativ logjike por sepse sht ajo q urdhron ndrgjegja njerzore. Kthimi te Krijuesi t Cilit ia kemi
borxh ekzistencn ton sht sigurisht ajo q e knaq shpirtin e njeriut.
Prkundr asaj q u tha deri m tani, mund t ket ende njerz t caktuar q ngrejn dyshime rreth pajtimit
me t jetuarit sipas mnyrs kuranore. N Kuran, Allahu shpall se njerzit ndjehen m t lidhur me kt jet,
n vend se me at tjetrn, sepse kt jet e ndjejn m t afrt:
Jo, nuk sht ashtu! Por ju jeni q e doni t ngutshmen (dunjan).
75:21. Dhe e lini pas shpine at t ardhmen (ahiretin). Surja Kijame: 20-21
N kt pik, Kurani i kshillon njerzit q t mendojn pr vdekjen. Nj ndr arsyet kryesore pse njerzit
ndjejn nj sens t thell t lidhjes me jetn dhe e ln anash religjionin sht t supozuarit se jeta, n t
vrtet e kufizar n 60-70 vite, sht e prjetshme. Sidoqoft, vdekja ka gjasa q t'i jap fund jets n do
moment. Kur vjen vdekja, personi do t l prapa prestigjin, diplomat, pasurin, xhirrollogrit bankare, kartat
e kreditit, shkurt, t gjitha format e prosperitetit t cilat ose I posedon ose prpiqet t'i posedoj. Shpejt pasi t
varroset, trupi i tij konsumohet nga krimbat dhe ai thjesht reduktohet n eshtra. Fitimi i vetm i tij n jetn
e prtejme do t jen veprat e mira q ka br pr t fituar knaqsin e Allahut.
Skndejmi, ata q jan t prfshir n mnyrn injorante t t jetuarit duhet ta shohin kt fakt sa m par.
Pas vdekjes, ka nj jet t prjetshme. N Ditn e Gjykimit, secili do t prballet me pasojat e sjelljes s tij.
Ata q nuk jan sjell me prgjegjsi ndaj Allahut do t shkojn n ferr, nj vend i pikllueshm i dnimit.
Atje ata nuk kan ask q t'i ndihmoj:
Prandaj shijoni kt (dnim) pr shkak se ju e patt harruar takimin tuaj n kt dit, e edhe Ne tash
u harruam juve, ndaj, pr shkak t asaj q keni vepruar, shijoni dnimin e prjetshm. Surja
Sexhde:14
N ann tjetr, ata q sinqerisht pendohen dhe krkojn faljen e Allahut dhe e ndjekin udhzimin e Tij, do t
arrijn shptimin, si n kt ashtu edhe n botn tjetr.
Ata do t ken at q duan nga bujaria e Zotit. Ky sht shprblimi i t mirve:
Ata te Zoti i tyre kan kado q dshirojn, e ai sht shprblimi i bamirsve.
39:35. All-llahu do t'ua shlyej atyre edhe m t keqen q e punuan dhe do t'u jep shprblime m t
mira pr ata q punuan. Surja Zumer: 34-35
Kush bn vepr t mir, qoft mashkull ose femr, e duke qen besimtar, Ne do t'i japim atij nj jet
t mir (n kt bot), e (n botn tjetr) do t'u japim shprblimin m t mir pr veprat e tyre. Surja
Nahl: 97





Konkluzion
Gjat tr librit ne kemi diskutuar pikpamjet, qllimin e ekzistencs, besimet, frikat e karakteret e njerzve
q zbatojn mnyrn injorante t t jetuarit. Qllimi i ekzaminimit t tyre n detaje ishte q t tregohet se si
jeta pa religjion e bn njeriun t bie n keqkuptime t vrazhda. Qllimi tjetr i rndsishm ishte q t bjm
ata t mendojn arsyeshm pr pasojat e dmshme t preferencave t tyre, si n kt bot ashtu edhe n
botn e prtejme.
Kurani trheq vmendjen ton ndaj faktit se, pr ata q ndjekin dshirat e tyre, n fund, do t ket zhgnjim
t rnd:
E sikur t prputhej e vrteta me dshirat e tyre, do t shkatrroheshin qiejt e toka dhe do gj q
gjendet n to. E megjithat q Ne atyre u sollm (me kt Kur'an) famn e tyre, ata u zbrapsn ndaj
prkujtimit t vet. Surja Muminum: 71
Meq ndjekja e dshirave t kota sht shum shkatrruese, secili duhet t synoj rrugt pr t'ju shmangur
atyre. Ka vetm nj mnyr pr t'ju shmnagur zhgnjimit: t jetuarit sipas vlerave morale t Kuranit. Kjo
sepse vetm Kurani garanton nderin q e meritojn qenjet njerzore. Kurani e mbron shpirtin e njeriut nga
injoranca, nga t keqkuptuarit e vrazhd, inspirimet negative, frikat iracionale, dhe t gjitha besimet e
oroditura, nga ankthi si dhe prej ferrit t prhershmshkatrrues. Ai i garanton njeriut urti, sjellje t mir,
rreth paqsor t ngjashm me parajsn dhe q sht m me rndsi, jet n parajs pr tr prjetsin.
Ky libr prfshin referenc t gjer t ambientit t zymt me t cilin jan t rrethuar njerzit injorant si edhe
jetn e shprblyer q prezentohet n Kuran. Nj krahasim midis ktyre dyjave, nga natyra, fton njeriun n
udhzimin e Kuranit. Ajeti
Ai robit t vet i shpall argumente t qarta pr t'iu nxjerr juve prej errsirave n drit. E, s'ka dyshim
se All-llahu sht i but e i mshirshm ndaj jush.
(Surah Al-Hadid: 9) sygjeron se ata q e zbatojn Kuranin do t fitojn shptimin e prhershm.
Ky libr sht prkujtues dhe paralajmrues pr injorantt. Si thot ajeti: Kto jan nj prkujtim
qortues, e kush do, ai e zgjedh rrugn pr te Zoti i vet.
(Surja Muzemmil: 19) ata q duan t ndjekin udhzimin e shenjt duhet t pranojn paralajmrimin
dhe t ken vmendjen.
Kjo jet sht e shkurtr dhe e prkohshme. Pr t gjith njerzit, pa ndonj prjashtim, koha e kaluar n
kt bot sht e shkurtr sikur rrahja e qerpikut. Sigurisht q sht jomenuri t neglizhohet bota tjetr
vetm pr hir t knaqsis s prkohshme t ksaj jete. Mnyra e vetme pr t fituar shptimin e
prjetshm sht t spastruarit e vetvetes nga msimet e shoqrive injorante dhe t zbatuarit e religjionit t
vrtet, religjionit t urdhruar nga Allahu. Ajo q pritet nga lexuesit e ksaj libre sht q t bjn zgjidhjen
e vrtet.
Dhe thuaj: " Erdhi e vrteta e u zhduk e kota" . Vrtet, e kota gjithnj ka qen e zhdukur. Surja Isra: 81