FUNDI I KOHS

dhe
MEHDIU
HARUN JAHJA
Publishedby
Khatoons.Inc.
PublishersandDistributorsof IslamicBooks
6650AutumnWindCircle
Clarksville, Maryland21029USA
MARCH, 2004
E-mail: info@khatoons.com
http://www.khatoons.com
Phone: (410) 531-9653
1800667-7884
FirstEditionJ uly2003
SecondEditionMarch2004
ByHarunYahya
Abbreviationsused:
(saas - sall-Allahu 'alyahi wa sallam): MayAllahblesshimandgrant himpeace(followingareferenceto
theProphet Muhammad)
(as - 'alayhi's-salam): Peacebeuponhim(followingareference
totheprophetsor angels)
www.khatoons.com
PrintedbySecil Ofset - Istanbul/Turkey
100Yil Mahallesi MAS-SIT Matbaacilar Sitesi
4. CaddeNo:77Bagcilar Phone: (+90) 2126290615
www.harunyahya.com
Publishedby
Khatoons.Inc
www.khatoons.com
PRMBAJTJA
PARATHNI E
KAPI TULLI I
Shenj at e Di ts s Fundi t n Kur an
KAPI TULLI I I
Fundi i kohs dhe paraqi tja e Mehdi ut
KAPI TULLI I I I
Epoka e art
KAPI TULLI I V
Shenj at e Fundi t t Kohs nga Surj a el -Kehf
KAPI TULLI I V
Profeti Sul ej man (as)
PRFUNDI M
Shtoj ca
Mashtrimi i Evolucionit
PR LEXUESIN
Nj kapitull i veant i atribuohet rrnimit t teoris s evolucionit, sepse kjo teori prbn bazn e t
gjithafilozofiveanti-fetare. Gjat140vitevetfundit, Darvinizmi, i cili mohonfaktin ekrijimit e, si rrjedhoj,
edhevetekzistencneAllahut, kabrqshumnjerz tlargohenngabesimi i tyredhetbiennkthetrat e
dyshimit. Ndaj, dukeprovuar sekjo teori nuk shtgjtjetr ve njmashtrim, nekryejmnjdetyrshumt
rndsishmeqshtelidhur ngushtmefen. Skadyshim, seky shtnjshrbimi rndsishmqduhet tu
ofrohet tgjithve.
T gjith librat e autorit, temat q kan lidhje me besimin trajtohen n dritn e ajeteve kuranore dhe
njerzit ftohen q t msojn fjalt e Allahut dhe t jetojn bashk me to. T gjitha temat q kan lidhje me
ajetet kuranore jan shpjeguar n mnyr t atill q t mos ln asnj shteg pr dyshime apo dilema n
mendjenelexuesit. Stili i qart, i lehtei rrjedhshmmundsondo njeri tfardo mosheapogrupi social q
tkuptojmelehtsi librat. Kjo gji bn atashumtrheqs pr tu lexuar njhersh, paendrprerleximin.
Edheatapersonaqemohojnannshpirtrorendikohenpozitivisht ngafaktet eprmenduranktolibradhe
nuk mundtahedhinposhtvrtetsinetyre.
Kylibr, ashtusi dhetgjithlibrat etjertautorit, mundtlexohet individualisht osengrupe. Leximi
i librit ngrup shtshumi dobishmdhe i rndsishm, pasi do lexues mund ti prcjelltjetrit mendimet
dheeksperiencnetij.
Ve ksaj, ktalibrajanshkruar vetmpr tfituar knaqsineAllahut, ndaj dhekontributi i dokujt
pr leximindheprezantiminetyredo tishtenjshrbimi madhpr feneAllahut. Ndaj, pr tuatransmetuar
fenevrtetttjerve, njprej mnyravemefikasepr tabrktshtti inkurajoj atapr ti lexuar kta
libra.
Shpresojm se lexuesi do ti hedh nj vshtrimpasqyrave t librave tjer t tij n fund t ktij libri.
Materiali i pasur burimor lidhur me shtjet q kan t bjn me fen sht shum i dobishmdhe sht
knaqsi tlexohet.
N kto libra ju nuk do t gjeni shpjegime q bazohen n burime t dyshimta, apo stil shkrimi q bie
ndesh merespektin dhe nderimin qduhet ttregojmpr gjrat eshenjta, apo idetpabazaqfusin dyshim
dheshkaktojndevijimnzemr.
Rreth autorit dhe veprave t tij
Autori, i cili shkruanmepseudonimin HARUN J AHJ A, kalindur nAnkaranvitin 1956. Pasi mbaroi
shkollntetvjearedhetmesmenAnkara, ai studioi artet nuniversitetinMimar SinantStambollit, si dhe
filozofi nUniversitetineStambollit. Qngaviti 1980, autori kapublikuar libratshumtnfushatndryshme,
si ato politike, fetaredheshkencore. HarunJ ahjanjihet si njautor qkashkruar punimetepr trndsishme
pr nxjerrnsheshmashtrimet eevolucionistve, pavlefshmrinepretendimevettyre, si dheant eerrtaq
lidhinDarvinizminmedisaideologji shkatrrimtaresi fashizmi dhekomunizmi.
Pseudonimi i tij prbhet ngaemrat "Harun" (Aron) dheJ ahja(Gjon), pr tprkujtuar ktady profetq
luftuan kundr mosbesimit. Vula eProfetit, ecila gjendet nkapakun elibrave tautorit prmban njkuptim
simbolik qkalidhjemeprmbajtjet etyre. Kjo vulprfaqson Kuranin, i cili shtlibri dhe fjalaefundit e
Allahut dheProfetin, i cili shtprofeti i fundit. Nnudhheqjen eKuranit dheSunetit, autori kapr qllimt
hedhposhttgjithabazat eideologjiveanti-fetaredhetketfjalnefundit, nmnyrqtshuhentgjitha
kundrshtimet ndaj fes. Ai prdor vuln eProfetit tfundit, i cili kaarritur urtsi kulminantedheprsosmri
morale, si shenjeqllimit ttij pr tofruar fjalnefundit.
Tgjithakto punimetautorit prqendrohen rreth njqllimi: transmetimi i mesazhit tKuranit pr t
gjith njerzit, duke i nxitur ata t mendojn rreth temave t rndsishme q kan lidhje me besimin, si
ekzistencaeAllahut, njsimi i Tij, botatjetr etj., dheshkatrrimi i ploti themeleve trrnuaratsistemeve
ateiste.
HarunJ ahjagzonnjreputaciontmadhnnjgammjaft tgjerlexuesishqngaIndianAmerik,
nga Anglia n Indonezi, nga Polonia n Bosnje, nga Spanja n Brazil. Disa prej librave t tij jan t
disponueshmn Anglisht, Frengjisht, Gjermanisht, Spanjollisht, Italisht, Portugalisht, Urdu, Arabisht, Shqip,
Rusisht, Serbo-Kroatisht (Boshnjakisht), Polonisht, Malajo, Ujgur Turqisht dheIndonezisht.
Tvlersuar ntgjithbotn, ktopunimekanshrbyer pr tndihmuar shumnjerz tgjejnrrugn
ebesimit apotarrijnnjkuptimmtthelltbesimit ttyre. Stili i qart, i lehtdhei rrjedhshmi ktyre
libraveujepatyredisaveori karakteristikeqmundtvihenrengakushdoqi lexonapoi shqyrtonato. Kto
punimekanpasur njndikimtshpejtdherezultatetepr tknaqshme. shtepamundur pr atapersona, q
i lexojn kto libra me kujdes dhe mendojn rreth tyre seriozisht q t vazhdojn t mbrojn filozofin
materialiste, ateizmin apo fardo ideologjie apo filozofie shkatrrimtare. Edhe nse atavazhdojnmbrojtjen,
kjo tregon se ata bazohen n sentimentalizmin e tyre, pasi kto libra i hedhin posht kto ideologji q nga
themelet. Sot sht br e mundur q t gjitha lvizjet bashkkohore jobesimtare t psojn nj disfat
ideologjike, nsaj tkoleksionit tlibravetshkruar ngaHarunJ ahja.
Skadyshimsekto veori ekanorigjinnngaurtsiadheudhzimi i Kuranit. Autori sigurisht qnuk
ndihet krenar pr vetenetij; ai synonqtjetnjmjet qndihmonttjert pr tgjetur rrugnedrejttZotit.
Pr mtepr, ai nuk merr asnjprfitimmaterial ngalibrat etij.
Atatcilt i inkurajojnttjert pr ti lexuar ktalibra, pr thapur mendjet dhezemrat etyredhepr
ti udhzuar atapr tubrrobr tdevotshmtAllahut, i bjnnjshrbimtpamueshmfessAllahut.
Nga ana tjetr, do t ishte humbje kohe dhe energjie prhapja e atyre librave q krijojn konfuzion n
mendjet enjerzvedhenuk kanndonjndikimtefektshmnlargiminedyshimevedhedilemavengazemrat
etyre, si ekavrtetuar dheeksperiencashumvjeare. shtmsenatyrshmeqlibrattillqjanshkruar
mtepr pr ttheksuar forcn letrare tautorit t tyre, sesa pr t fituar knaqsin e Allahut, nuk mund t
ken kurr nj efekt pozitiv. Ata q dyshojn n kt, mund t shohin se qllimi i vetmi librave t Harun
J ahjas sht triumfi ndaj mosbesimit dhe prhapja e vlerave morale t Kuranit. Suksesi dhe ndikimi i ktij
shrbimi manifestohennbindjenelexuesve.
Nuk duhet t harrojm nj pik shum t rndsishme: Shkaku kryesor i vazhdimit t problemeve dhe
konflikteve q prballojn muslimant sot sht ndikimi ideologjik i mosbesimit. T gjitha kto do t marrin
fund kur tarrihet disfataideologjikeemosbesimit dhetsigurohemi qdo njeri i njeh mrekullitekrijimit
dhe moralin kuranor, n mnyr q t gjithnjerzit t jetojnme frymn e tyre. Duke marr n konsiderat
gjendjen ebots sot, ecila i on njerzit nnjhumnertthelldhune, korrupsioni dhekonfliktesh, shte
qart q ky shrbimduhet t jet i diponueshmsa m shpejt dhe sa m efektivisht q t jet e mundur.
Prndryshe, mundtjetshumvon.
NeshpresojmqmeVullnetineZotit, librat eHarunJ ahjasdotluajnktrol tepr trndsishmn
shekullin XXI dhe do tndihmojnnjerzit tfitojnpaqen, bekimin, drejtsindhe lumturinepremtuar n
Kuran.
PARATHNIE
Fundi i Kohs(apoDitt eFundit) mundtmosjetnocioni njohur pr shumnjerz. Prandaj, spari do
tjapimnjshpjegimtshkurtr pr t. Fundi i Kohs domethnepokaefundit. Sipas literaturs Islamike,
ajoshtnjperiudhkoheqshtafr Fundit tbots.
Shenjat n Kuran dhe prmendjet e shumta t Fundit t Kohs t dhna nga literatura e Haditheve na
sjellinnnjprfundimshumtrndsishm. Vargjet Kuranoredhehadithet tregojnseekzistojndy fazat
Fundit t Kohs. Faza e par sht nj periudh kur gjith njerzit do t vuajn probleme materiale dhe
shpirtrore. Pasksaj, Botado thyj nnjperiudhtshptimit tquajtur Epokaeart, ecilakarakterizohet
mebegati dhemirsi pr shkak tmbizotrimit tfessvrtet. Meprfundimin eEpoks sart, do tket
njrrnimtshpejtshoqror dhenjerzit dotfillojntpresinFundineBots.
N kt libr, do t ekzaminojm Fundin e Kohs n dritn e ajeteve dhe haditheve. sht e qart se
shenjat nfjaltani kanfilluar tshfaqen njrapas tjetrs, pikrisht ashtu si prshkruhet nkto referenca.
Ardhja e ktyre shenjave e lajmruar katrmbdhjet shekuj m par jan ngjarje madhshtore q shtojn
besimin dhe besnikrine besimtarve ndaj Allahut. Padyshimsenuk shtrastsi q, nnjperiudh aq t
shkurtr kohe, tgjithaktoshenjatshfaqennjrapastjetrs. Ktoshenjajanlajmi mirpr robrit eAllahut.
Rrfimi i ngjarjeveqprshkruhennfaqet nvazhdimshtprgatitur npajtimmeudhzimineajetit:
Dhe thuaj: Falnderimi qoft pr Allahun, Ai do tjua tregoj shenjat e Tij e ju do ti njihni ato!
E Zoti yt, nuk sht i pakujdesshm ndaj veprave q bni ju. (Sure Naml: 93)
Njtjetr shtjeqduhet tatheksojmktushtseAllahudi msmiri dogj. Si pr do temtjetr,
nenuk kemi dijeni tjetr veasaj pr tcilnAi nabnmedije.
SHENJAT E DITS S FUNDIT N KURAN
Shenjat e Dits s Fundit n Kuran
A mos vall mohuesit presin, q tu vij befasisht vetm Ora (e Kiametit)? Ndrkoh, shenjat e saj
kan ardhur. Po pr far do tu shrbejn atyre kshillat, kur tiu ket ardhur Kiameti?! (Sure
Muhammed: 18)
Nga ky ajet ne msojmse Kurani prshkruan shenjat q lajmrojn ardhjen e Dits sFundit. Pr ti
kuptuar shenjat e ktij lajmrimi madhshtor duhet t mendojm lidhur me kto vargje. Prndryshe, si
dshmonkyajet, tmenduarit tonnuk dotnabj dobi kur tnavjenpapritur DitaeFundit.
Ora sht afruar
Allahushpall nKuransenuk mundtketdyshimseDitaeFundit shtafruar.
Se Ora (e Kiametit) do t vij, gj pr t ciln ska dyshim... (Sure Haxhxh: 7)
Ne i kemi krijuar qiejt, Tokn dhe gjithka q gjendet midis tyre vetm me urtsi. Ora (e Kiametit)
do t vij me siguri. (Sure Hixhr: 85)
Mundtketnjerz tcilt mendojnseporosiaeKuranit lidhur meDitneFundit ushpall mshum
se1400vjet mpardhesekjoshtnjperiudhegjatkohekrahasuar mekohzgjatjenejetsnjerzore. Por
ktu, bhet fjal pr fundin e bots, t diellit dhe t yjeve, shkurt, t gjithsis. Kur e marrimparasysh se
gjithsiashtmiliardaviteevjetr, katrmbdhjetshekuj shtnjperiudhshumeshkurtr kohe.
Eprsia e moralit t Islamit n bot
Allahu bn tditur se atat cilt i shrbejn Atij n mnyrt plot, pai shoqruar Atij asnjrn prej
krijesave t Tij si hyjni dhe bjn pun t mira pr t fituar knaqsin e Tij, do t pajisen me pushtet dhe
autoritet.
Allahu u ka premtuar atyre prej jush, q besojn dhe q bjn vepra t mira, se do ti bj
mkmbs n Tok, ashtu si i ka br ata para tyre dhe q do tua forcoj fen e tyre, me t ciln Ai sht
i knaqur dhe q frikn do tua shndrroj n siguri. Le t m adhurojn Mua e t mos M shoqrojn
asgj (n adhurim). Sa pr ata q, pas ksaj, mohojn (besimin), pikrisht ata jan t mbrapshtt. (Sure
Nur: 55)
Nnjnumr ajetesh, poashtuthuhet seshtligj hyjnor qatarobr tcilt janbesnik dhenzemrat e
tyregjallronfejaevrtetdotbhentrashgimtartbots:
Ne shnuam n Zebur, pas Teuratit, q tokn do ta trashgojn robrit e Mi t mir. (Sure Enbija:
105)
E pas tyre do tju vendosim n tokn e tyre. Kjo sht pr ata q kan frik nga qndrimi para
Meje (pr gjykim) dhe i tremben premtimit (dnimit) Tim. (Sure Ibrahim: 14)
Nuk ka dyshim se Allahu do ti mbaj premtimet e Tij. Normat e larta morale q do ti mposhtin
filozofiteoroditura, ideologjiteshtrembruaradhetkuptuarit egabuar fetar jannormat moraleIslamike.
J obesimtart dhepagant nuk mundtbjnasgjqkjotmosndodh.
arja e hns
Surja 54 eKuranit quhet Surja Kamer. Ngjuhn angleze kamer domethnhn. Ndisa raste, kjo
Sure flet pr shkatrrimin q i ndodhi popullit t Nuhit, Adit, Themudit, Lutit dhe Faraonit, sepse ata nuk
pranuanparalajmrimet eprofetve. Ntnjjtnkoh, kanjporosi shumtrndsishmetshpallur najetin
epar, lidhur meDitneFundit.
U afrua Ora dhe u a Hna! (Sure Kamer: 1)
Fjala u a e prdorur n kt ajet sht fjala arabe shakka, e cila n gjuhn arabe ka kuptime t
ndryshme. Ndisakomentelidhur meKuranin, preferohet kuptimi taj. Por shakka ngjuhnarabemund
tketgjithashtuedhekuptiminelrimit apogrmimit ttoks.
Si shembull pr prdoriminepar, mundti referohemi ajetit t26-ttSuresAbese:
Jemi Ne q lshojm uj me bollk, pastaj e ajm tokn n thellsi dhe nxjerrim prej saj drithrat,
rrushin e perimet, ullirin e palmat, (Sure Abese: 25-29)
Mund t shihet qart se kuptimi i fjals shakka ktu nuk sht t aj (n gjuhn shqipe shprehja e
ajm sht shprehja m adekuate shnimi prkthyesit). Ajo nnkupton lrimin e toks n mnyr q t
rritenbimtndryshme.
Nse kthehemi prapa n vitin 1969, do t shohim njrn prej mrekullive madhshtore t Kuranit.
Eksperimentet ekryeransiprfaqenehnsm20Korrik 1969, mundtaludojnnprmbushjen elajmit t
dhn1,400 vjet mparnSuren Kamer. Natdat, astronautt amerikan shkeln n hn. Duke grmuar
dheun e hns ata kryen eksperimente shkencore dhe mblodhn mostra gursh dhe dheu. Pa dyshimse sht
shuminteresanteqktozhvillimepajtohenplotsisht methniet ektij ajeti.
Megjithat, duhet taqartsojmnjgj: Dukuriaearjesshnssht, sigurisht, njraprej mrekullivee
ndarngaAllahupr Profetinton(saas). Kjomrekulli shtshpallur si vijonnnjhadith:
Populli i Meks krkoi nga i Drguari i Allahut q tju tregoj atyre nj mrekulli. Ndaj ai ju tregoi
atyre hnn e ndar n dy pjes midis t cilave ata pan malin Hiram. (Buhariu)
Mrekulliaeprshkruar mlartshtdukuriaendarjes shns eshpallur nktajet. Mirpo, pasi q
Kurani sht nj libr i cili i drejtohet t gjitha kohrave sht gjithashtu e mundshme q i referohet edhe
aterimit nhnnkohnton. (PadyshimseAllahuedi msmiri)
Shenjat e prshkruara nga Profeti (saas)
po ndodhin njra pas tjetrs
N hadithet q kan arritur tek ne nga Profeti (saas), sht dhn lajmi lidhur me Fundin e Kohs dhe
Epokn e Art t Islamit. Kur i krahasojm kto shenja me ngjarjet q po ndodhin n kohn ton, mund t
shohimshumdshmi sejemi dukeejetuar FundineKohsdhetcilat poashtulajmrojnardhjeneEpokss
arttIslamit.
Hadithet e prdorura n pjest vijuese t ktij libri prmbajn informacion t till t transmetuar nga
Profeti (saas) nlidhjemekt.
N kt pik, lexuesit mund ti lind ndonj dyshim lidhur me t vrtetn dhe vrtetsin e ktyre
hadithevepr fundin. Ekzistonnjmetodpr ti dalluar atoqjantvrtetaprej atyreqjantpavrteta. Si
edim, hadithet pr Fundin ebots lidhen mengjarjet qdo tndodhin ntardhmen. Pr ktarsye, kur nj
hadithmekaliminekohsvrtetohet si i vrtet, largohet plotsisht dyshimi sai prket burimit tktyrefjalve.
DisadijetarIslamik tcilt bnhulumtime lidhur me temn eFundit tKohs dhe shenjat eDits s
Fundit kanprdorur ktkriter. Njekspert i ksaj teme, BediuzzamanSaidNursi, kathnsefakti qhadithet
lidhur meFundineKohsuprgjigjenngjarjevetvrojtuarankohntondshmontvrtetnehaditheve.1
Disa prej shenjave t rrfyera n kto hadithe ishin t vrojtueshme n nj pjes t bots n cilndo
periudhgjathistoris1,400vjearetIslamit, por kjo nuk vrtetontesekjo periudhishteFundi i Kohs. Q
nj periudh e caktuar t quhet Fundi i Kohs, t gjitha shenjat e Dits s Fundit duhet t vrojtohen n at
periudhtnjjt. Kjoshprehet nnjhadith:
Shenja q pasojn njra tjetrn sikurse rruazat e nj qaforeje q bien njra pas tjetrs kur kputet peri i
saj. (Tirmidhiu)
Nkto hadithe, fillimi i Fundit tKohs prshkruhet si koh kur shtohen armiqsitdhe kur lufta dhe
konflikti jannrritje, kur kakaosdhedegjenerimi moral ngrit kryedhenjerzit largohennganormat moralet
fes. Nkohnnfjal, fatkeqsitnatyroredo tndodhinnmbarbotn, varfriadotarrij shkalltpapara,
do tketnjrritjetmadhetshkalls skrimit dhevrasjevedheligsisgjithandej. Sidoqoft, kjo do tjet
vetmfaza e par. Gjat fazs s dyt, Allahu do ta shptoj njerzimin nga kjo rrmuj e plot dhe do ta
zvendsojatmenjekzistenctbekuar plot begati, paqedhesiguri.
Luftrat dhe anarkia
I Drguari i Allahut (saas) ka thn: Herexhi (do t shtohet). Ata pyetn: ka sht Herexhi? Ai u
prgjigj: (sht) vrasja, (sht) vrasja. (Buhariu)
Ora do t vjen kur dhuna, gjakderdhja dhe anarkia t bhen t zakonshme. (Al-Muttaqi al-Hindi,
Muntakhab Kanzul Ummaal)
Bots nuk do ti vjen fundi derisa t mos vjen nj dit kur do t ket kasaphan dhe gjakderdhje t
prgjithshme. (Muslimi)
Nse i hedhimnj vshtrimkatrmbdhjet shekujve t fundit, do t shohimse para shekullit njzet
luftrat ishin luftra rajonale. Mirpo, luftra q prekn doknd n bot, sistemet politike, ekonomit dhe
strukturat e tra shoqrore, kan ndodhur vetmrelativisht von, n dy luftrat botrore. N Luftn e Par
Botrore, m shum se 20 milion njerz vdiqn; n Luftn e Dyt Botrore, mimi ishte m shum se 50
milionnjerz tvdekur. Ntnjjtn koh, LuftaeDytBotrorepranohet tketqenmeprgjakshmja,
memadhjadheluftamshkatrruesenhistori.
Konfliktet q ndodhn pas Lufts sDytBotrore Lufta eftoht, Lufta Koreane, Lufta Vietnameze,
konflikti Arabo-Izraelit dhe Lufta e Gjirit jan prej ngjarjeve m kritike t kohs son. Gjithashtu, luftrat
rajonale, konfliktet dheluftrat civilekanshkaktuar shkatrrimnshumpjestbots. Nvendet si Bosnja,
Palestina, eenia, Afganistani, Kashmiri dhe shum vende tjera, problemet vazhdojn tiu shkaktojn ende
vuajtjenjerzve.
Nj shembull i llojit t kaosit q shqetson qeniet njerzore po aq sa lufta sht terrori i organizuar
ndrkombtar. Si pajtohen autoritetet lidhur me kt shtje, aktet e terrorit janshumfishuar n gjysmn e
dyttshekullit njzet. Vrtet, madjemundtthuhet seterrori shtnjdukuri eveantpr shekullinnjzet.
2Organizatat qprqafojnracizmin, komunizmindheideologji tngjashmeapomeqllimenacionaliste, jan
tprfshiranaktebrutaliteti mendihmneteknologjisnzhvillim. Nhistorinbashkkohorebotrore, aktet
eterrorit, shpesh, kannxitur rrmuj. Shumgjak shtderdhur dhenjnumr shumi madh i njerzvejan
gjymtuar apovrar.
Shkatrrimi i qyteteve t mdha:
luftrat dhe fatkeqsit
Qytete t mdha do t shndrrohen n rrnoja dhe do t jet sikur t mos kishin ekzistuar nj dit m par.
(Al-Muttaqi al-Hindi, Al-Burhan fi Alamat al-Mahdi Akhir al-Zaman, f. 38)
Shkatrrimi i qyteteve tmdhapr tcilat flitet nkthadith na sjell nmendje shkatrrimin qtani
rezulton ngaluftadhefatkeqsitendryshme natyrore. Armt brthamore, aeroplant, bombat, predhat/raketat
dhearmt tjerabashkkohore, kanshkaktuar shkatrrimtpaprshkrueshm. Ktoarmmefuqinetyretejet
shkatrruese kan shkaktuar nj shkatrrim t papar m hert. Vrtet, qytetet e mdha q kan qen n
shnjestr janmtprekurat ngaky shkatrrim. Shembull pr ktshtshkatrrimi i pakrahasueshmi Lufts
s Dyt Botrore. Me prdorimin e bombs brthamore n luftn m t madhe botrore, Hiroshima dhe
Nagasaki u shkatrruan plotsisht. Si pasojebombardimit tmadh, kryeqytetet evropianedhe qytetet tjerat
rndsishmepsuannjshkalltmadheshkatrrimi.
N disa vitet e fundit, uraganet, stuhit dhe tajfunet dhe fatkeqsi tjera si kto kan pasur nj ndikim
shkatrrues nkontinentin Amerikan si edhendisavendetjeratbots. Ve ksaj, vrshimet kanshkaktuar
rrshqitjedheu, tcilat kangllabruar disaqendratpopulluara. Pr mtepr, trmetet, vullkanet dhedallgt e
mdha/cunamit poashtukansjellshkatrrimtmadh. Prandaj, i gjithky shkatrrimi shkaktuar mbi qytetet e
mdhangaktofatkeqsi shtgjithsesi njshenjerndsishme.
Trmetet
Ora (Dita e Fundit) nuk do t vjen derisa... trmetet t mos jen shum t shpeshta. (Buhariu)
Ekzistojn dy hadithe t mdha pr kohn para Dits s Gjykimit... dhe pastaj vitet e trmeteve.
(Transmetuar nga Umm Salama r.a.)
Nvitet efundit, trmetetmdhakanndodhur pandrprerdhejanndr shqetsimet mtmdhat
njerzve n mbar botn. Nse i hedhim nj shikim t dhnave t grumbulluara nga Qendra Informative
NacionaleAmerikanepr Trmetet pr vitin1999, shohimsekanndodhur 20,832trmetenbot. Vlersohet
se22,711personakanhumbur jetnsi rezultati ksaj. 3
Kur tshikohenshifrat eskaluars, shohimsenumri i trmeteveishteshumi vogl. Sipasraportevet
Institutit USGS (US Geological Survey), numri i trmetevemenjmadhsi prej 5.0shkallapomtmadheq
ndodhngjatkatrqindvitevedhenmestviteve1955dhe1975ishtevetm110. sipastdhnavetpoktij
instituti, vetmgjat 23 viteve n mes t viteve 1980 dhe 2003, numri i trmeteve me nj madhsi prej 6.5
shkallshosemtmadheishte1685.4.
Varfria
Numri i t varfrve do t rritet. (Amal Al-Din Al-Qazuini, Mufid Al-'ulum Ua-mubid Al-humum)
Fitimet do t ndahen vetm n mes t t pasurve, pa asnj prfitim pr t varfrit. (Tirmidhiu)
Si duket, ajo koheparalajmruar ngaanaeProfetit (saas) prshkruangjendjen nkohn ton. Nsei
hedhimnj vshtrimshekujve t kaluar, shohimse vshtirsit dhe ankthi i shkaktuar nga thatsia, lufta dhe
fatkeqsit tjera ishin t prkohshme dhe t kufizuara n nj rajon t veant. Mirpo, sot, varfria dhe
vshtirsiaefitimit pr jetesjantvazhdueshmedheendemike.
Sot, varfriakaarritur prmasaseriozenbot. Raporti i fundit i UNICEF-it thotsenjnkatr njerz
tpopullatsbotrorejetonnvuajtjedhevarfri tpaimagjinueshme.51.3miliardnjerz nbotmbijetojn
me m pak se $1 n dit. Tre miliard njerz n bot sot prpiqen t mbijetojn me $2 n dit. 6 Rreth 1.3
miliardnjerzveumungonuji i sigurt pr pije. 2.6miliardnjerz nuk kaninstalimeadekuatehidrosanitare. 7
Rrnimi i vlerave morale
Ora do t vjen kur t prhapet tradhtia bashkshortore. (Al-Haythami, Kitab al-Fitan)
Ora e fundit nuk do t vjen derisa ata (njerzit e lig) t mos bjn kurvri n rrug (botrisht). (Ibn
Hibban dhe Bazzar)
Meshkujt do ti imitojn femrat; dhe femrat do ti imitojn meshkujt. (Allama Jalaluddin Suyuti, Durre-
Mansoor)
Njerzit do t jepen pas homoseksualizmit. (Al-Muttaqi al-Hindi, Muntakhab Kanzul Ummaal)
Do t ket prhapje t marrdhnieve t paligjshme haptas. (Buhariu)
Ora (Dita e fundit) nuk do t vjen derisa t mos shtohen vrasjet. (Buhariu)
Nditt tona, ekzistonnjrrezik i madhqkrcnonstrukturnshoqroretbots. Ntnjjtnmnyr
n t ciln nj virus mbyt trupin e njeriut, ky rrezik shkakton rrnim delikat shoqror. Homoseksualizmi,
prostitucioni, seksi paramartesor dhe jashtmartesor, prapsit seksuale, pornografia, ngacmimi seksual dhe
shtimi i smundjeveseksuale, jandshmi trndsishmetrrnimit tvleravemorale.
Hadithet pr refuzimin e fes s vrtet
dhe vlerave morale t Kuranit
Afr ardhjes s Ors do t ket dit gjat t cilave dituria (fetare) do t ngrihet (zhduket) dhe padituria do
t prhapet gjithandej... (Buhariu)
Do t ket nj sprov t errt e cila sdo ta lr asknd nga ky umet pa e prekur dhe ather kur njerzit
do t mendojn se ka marr fund do t filloj prsri nga e para. N kt koh njeriu mund t jet besimtar n
mngjes dhe jobesimtar n mbrmje. (Ebu Davudi)
Do t vjen nj koh mbi kt Umet kur njerzit do t lexojn Kuranin, por ai nuk do t arrij m larg se
gurmazet e tyre, (n zemrat e tyre). (Buhariu)
Para Ors s Fundit do t ket turbullira si copza t nj nate t errt n t ciln njeriu do t jet
besimtar n mngjes dhe i pafe n mbrmje apo besimtar n mbrmje dhe i pafe n mngjes. (Ebu Davudi)
Do t vjen nj koh kur njeriu nuk do t brengoset pr mnyrn se si i fiton gjrat, n mnyr t ligjshme
apo t paligjshme. (Buhariu)
N kohrat e fundit do t paraqitet nj popull i cili do t fitoj kt bot me ndihmn e fes. (Tirmidhiu)
Ora e fundit nuk do t vjen derisa t mos mbeten ata njerz t cilt as nuk do t jen t vetdijshm pr t
mirn dhe as nuk do t pengojn t keqen. (Ahmedi)
Ora e fundit nuk do t vjen para se Allahu tua marr njerzve t dynjas fen e Tij, duke mos ln asknd
n t prve t pafeve t cilt nuk e njohin t drejtn apo nuk e kundrshtojn t gabuarn. (Transmetuar nga
Abdullah in Amr in al-As)
Shfaqja e profetve t rrejshm
Ora e fundit nuk do t vjen para se t shfaqen tridhjet Dexhall (mashtrues), secili duke u paraqitur si i
drguar i Allahut. (Ebu Davudi)
Ekspertt kan vn re se ka pasur nj prhapje t shpejt t t ashtuquajturve mesih q filluan t
paraqitennvitet e1970-tadheqkaprjetuar njrritjetkonsiderueshmeqather. Sipasktyreekspertve,
ekzistojndy arsyethemelorepr ktrritje. E parashtrniaekomunizmit dhearsyejatjetr janmundsite
ofruaraprmesteknologjissinternetit. 8
Kurani tregon pr kthimin e Isait n tok
Allahu nuk i kalejuar jobesimtart tvrasinIsain(as), por atengriti npranineTij dhei kashpallur
njerzimit lajmin emirseai do tkthehet nToknFundin eKohs. Kurani ofron informacion lidhur me
kthimineIsait (as) ndisaraste:
Njajet thotsejobesimtart tcilt ngritnkurthpr tmbytur Isain(as) nuk iaarritnktij qllimi;
(Dhe Ne i mallkuam ata) pr fjalt e tyre: Ne e vram Mesihun Isain, t birin e Merjemes, t
drguarin e Allahut. Por, ata as e vran, as e kryqzuan, por ashtu u sht dukur. Ata q nuk u pajtuan
pr shtjen e tij, me siguri q gjenden n dyshim pr t. Ata nuk kan ditur kurrgj pr t, por vetm
kan hamendsuar. Ata, n t vrtet, nuk e kan vrar. (Sure Nisa: 157)
Njtjetr ajet thotseIsai (as) nuk vdiq, por umor ngasferanjerzorenpranineAllahut.
Allahu e ka ngritur pran Vetes. Allahu sht i Plotfuqishm dhe i Gjithdijshm. (Sure Nisa: 157)
Najetin 55tSures Al Imran, nemsojmqAllahudo ti vendos njerzit tcilt pasojnIsain(as)
mbi atatcilt nuk besojnderi nDitneZgjimit. shtfakt historik se2000vjet mpar, pasuesit eIsait (as)
nuk kishin fuqi politike. T krishtert t cilt jetuan midis asaj periudhe dhe kohs ton kan besuar n nj
numr doktrinashtrrejshme, kryesorjaetcilaveshtdoktrinaeTrinis. Prandaj, si bhet eqart, atanuk
do tmundtthirrensi pasuesit eIsait (as), pasi q, si thuhet ndisavendenKuran, atatcilt besojnn
Trini kan rrshqitur nmohim. N nj rast t till, n kohn paraOrs, pasuesit e vrtet t Isait (as) do ti
mposhtinmohuesit dhedotbhenargument i premtimit hyjnor tprfshirnSurenAl Imran. Padyshim, ky
grupi bekuar dotbhet i njohur kur Isai (as) tkthehet prsri ntok.
Veksaj, Kurani thotsetgjithIthtart eLibrit dotbesojnnIsain(as) paraseai tvdes.
T gjith ithtart e Librit do ti besojn Isait para se ai t vdes dhe, n Ditn e Kiametit, ai do t
jet dshmitar kundr tyre. (Sure Nisa: 159)
Nga ky ajet msojm n mnyr t qart se ekzistojn edhe tri premtime t paprmbushura lidhur me
Isain(as). Spari, si doqenietjetr njerzore, Profeti Isa(as) dotvdes. Sdyti, tgjithIthtart eLibrit dota
shohinatnformtruporedhedo ti bindenatij derisaai tjetgjall. Nuk kadyshimsektody parashikime
do tprmbushen kur Isai (as) tvjen prapparaDits sfundit. Parashikimi i tretpr dshmineIsait (as)
kundr IthtarvetLibrit dotprmbushet nDitneFundit.
Njtjetr vargnSurenMerjemflet pr vdekjeneIsait (as).
Le t jet paqja e shptimi mbi mua, n ditn q kam lindur, n ditn q do t vdes dhe n ditn q do t
ringjallem! (Sure Merjem: 33)
Kur e krahasojm kt ajet me ajetin 55-t t Sures Al Imran, mund ta dallojm nj fakt shum t
rndsishm. Ajeti nSurenAl Imranflet pr ngritjeneIsait (as) npranineAllahut. Nktvarg, nuk jepet
asnjinformacionpr atseakavdekur apojoIsai (as). Por nvargun33tSuresMerjem, prmendet vdekjae
Isait (as). Kjo vdekjeedytshtemundshmevetmnseIsai (as)kthehet prsri nTokpasi tjetoj ktupr
njkoh. (PadyshimseAllahuedi msmiri)
Njtjetr ajet qaludonnkthiminntoktIsait (as) thot:
(Allahu) do tia msoj atij shkrimin, diturin, Teuratin dhe Ungjillin. (Sure Al 'Imran: 48)
Pr tkuptuar referencnpr Librin tprmendur nktajet, duhet tshikojmajetet tjeranKuran
q kan t bjn me kt tem: nse Libri sht prmendur n nj ajet s bashku me Teuratin dhe Inxhilin,
atherai duhet tnnkuptoj Kuranin. Vargui treti SuresAl Imranshrbensi njshembull i till:
Allahu! Nuk ka zot tjetr (q meriton adhurimin) prve Tij, t Gjallit, t Prjetshmit, Mbajtsit t
gjithkaje. Ai t ka shpallur ty Librin, me t vrtetn e sakt, duke vrtetuar shpalljet e mparshme. Ai i
ka zbritur Teuratin dhe Ungjillin m par si udhrrfyes pr njerzit dhe ka zbritur edhe Dalluesin (e s
vrtets nga e pavrteta). (Surja Al Imran: 2-4)
Natrast, libri i cili prmendet najetin48, qIsai (as) dotamsoj, mundtjetvetmKurani. Ne
edimseIsai (as) edinteTeuratindheInxhilingjatjetsstij, domethn, afrsisht 2000vjet mpar. shte
qartsedotjetKurani qai dotmsojkur tvjenprsri ntok.
Ajo qofron strofa59 eSures Al Imranshtshuminteresante: Rasti i Isait pr Allahun sht si
rasti i Ademit... Nktajet nemundtshohimseduhet tketnjnumr ngjashmrishmidis dy profetve.
Si e dim, si Ademi (as) ashtu edhe Isai (as) nuk kishin baba, por ne mund t trheqimnj ngjashmri t
mtejmengaajeti mlart, midisAdemit (as) qzbret ntokngaParajsadhezbritjessIsait (as) ngapraniae
Allahut nFundineKohs.
Kurani thotktpr Isain(as):
Ai (Isai) sht shenj e Ors (s Kiametit), n ardhjen e t cils mos dyshoni kurrsesi. Pra,
ndiqmni mua, kjo sht rruga e drejt! (Sure Zuhruf: 61)
Nee dim seIsai (as) ka jetuar gjasht shekuj prparasetshpallej Kurani. Prandaj, ky ajet duhet ti
referohet jojetsstij tpar, por ardhjesstij tsrishmegjatFundit tKohs. Tdyja, botaeKrishterdhe
bota Islamike, epresin me padurimardhjen e dyttIsait (as). Prania e nderuar ektij mysafiri tbekuar n
tokdotjetshenjaerndsishmeeDitssFundit.
Dshmi tmtejme tardhjes sdyttIsait (as) mund tgjinden nprdorimin efjals uakahlan n
SurenMaide: 110dheSurenAl Imran: 46. Nktoajete, nenashpallenktourdhra:
Allahu do t thot: O Isa, i biri Merjemes, kujtoje mirsin Time ndaj teje dhe nns sate: se si t
forcova ty me Shpirtin e Shenjt (Xhibrilin), kshtu q ti u predikoje njerzve, kur ishe foshnj n djep
dhe i rritur(uakahlan) ... (Sure Ma'ide: 110)
Ai do tu flas njerzve qysh i vogl n djep edhe si njeri i rritur dhe do t jet nga m t mirt.
(Sure Al 'Imran: 46)
Kjofjalndodhet vetmnktody ajetedhevetmnlidhjemeIsain(as). Kjofjalshtprdorur pr t
prshkruar moshn mt shtyr tIsait (as). Fjala i referohet moshs n mes 30 dhe 50 vjeare, domethn,
fundit trinisdhefillimit tpleqris. Dijetart Islamik pajtohenqktfjaltaprkthejnpr tiureferuar nj
periudhepasmoshs35vjeare.
Dijetart Islamik mbshteten nnjtradittrrfyer ngaIbnAbasi lidhur mefakti seIsai (as) ungrit n
pranineAllahut kur ishtei ri, domethn, nfillimtvitevet30-tattij, dhesekur tkthehet prsri ntok,
dotket40vitettjerapr tjetuar. Isai (as) dotprparoj nmoshnetij tvjetr pasi tjetkthyer ntok,
kshtuqkyajet mundtthuhet seshtnjdshmi eardhjessdyttIsait (as) ntok. 9
Profeti (saas) ka treguar pr ardhjen e dyt t Isait
Ekzistojn disa hadithe nga Profeti (saas) q i referohen ardhjes s dyt t Isait (as). Dijetari Islamik
Sheukani ka thn se ekzistojn 29 hadithe pr kthimin e Isait (as), dhe se informacioni q prmbajn kto
hadithenuk kapasur mundsi tfalsifikohet. (IbnMaxhah)
Pasha At n Dorn e t Cilit sht shpirti im, djali i Merjemes, Isai, s shpejti do t zbres midis jush
(Muslimanve) si sundimtar i drejt. (Buhariu)
Ora nuk do t vjen derisa djali i Merjemes (domethn Isai) t mos zbres n mesin tuaj si sundimtar i
drejt. (Buhariu)
Profeti (saas) tregonsefardotbjIsai (as) kur tkthehet:
Isai (as), djali i Merjemes (as) do t zbres, do t sundoj pr 40 vite me librin e Allahut dhe sunetin tim
dhe do t vdes. (Al-Muttaqi al-Hindi, Al-Burhan fi Alamat al-Mahdi Akhir al-Zaman)
Isai (as), djali i Merjemes (as), do t jet gjykats i drejt dhe sundimtar i drejt (n umetin tim), do t
thyej dhe t shkatrroj kryqin dhe do t vras derrin... Toka do t jet aq e mbushur me paqe sikurse nj en
sht e mbushur prplot me uj. E tr bota do ta thot dhe do ta pasoj nj dhe t njjtn Fjal dhe nuk do t
adhurohet askush tjetr prve Allahut. (Ibn Maxhah)
FUNDI I KOHS DHE SHFAQJA
E MEHDIUT
Disa shpjegime t rndsishme lidhur me Fundin e Kohs jan si vijon: Gjat kaosit t tmerrshmt
kohvetfundit, Allahudo tprdor njrobqkamoral tlarttnjohur si Mehdiu (udhzimntvrtetn),
pr ti brthirrjenjerzimit pr tukthyer nrrugnedrejt. DetyraepareMehdiut do tjettnisnjluft
idesh brenda bots Islamike dhe ti kthej ata Musliman t cilt jan larguar nga baza e vrtet e Islamit n
besimindhenormat evrtetamorale. Nktpik, Mehdiukatri detyrathemelore:
1. Rrnimin e t gjitha sistemeve filozofike q e mohojn Ekzistencn e Allahut dhe q e prkrahin
ateizmin.
2. Luftimin e bestytnive duke e liruar Islamin nga zgjedha e atyre individve hipokrit t cilt e kan
shtrembruar at dhe pastaj duke zbuluar dhe zbatuar normat e vrteta morale Islamike duke u bazuar n
rregullat eKuranit.
3. ForciminetrbotsIslamike, si naspektinpolitik ashtuedhenatshoqror, dhepastaj realizimine
paqes, sigurisdhemirqeniesprvezgjidhjessproblemevetshoqris.
Sipas shum haditheve, Profeti Isa (as) do t kthehet n Tok n t njjtn koh, dhe do ti thrras t
gjithtKrishtert dheHebrenjt, nveanti, ti braktisinbestytnitetyrettanishmedhetjetojnnpajtim
meKuranin. Pasi qtKrishtert do tadgjojnat, botaIslamikedheajo eKrishterdo tbashkohen nnj
besimdhe bota do taprjetoj at periudht paqes, siguris, lumturis dhe mirqenies s madhe t njohur si
EpokaeArt.
SHENJAT E SHFAQJES S MEHDIUT
Korrupsioni q prhapet
Ndrsanjmjedisi degjeneruar krijonmundsinqbesimtart mebesimtforttshtojnbesimindhe
durimin etyredhe shprblimet etyrenAhiret, atamebesimtdobt dhe siprfaqsor i shpie drejt humbjes
apodobsimit tmtejmtbesimit ttyre. Mehdiudo tvjenkur mjedisi ekzistues i degjeneruar tjettejet i
vshtirdhei ashpr.
Mehdiu, njri prej fmijve t mi, do t vjen n jet, me mirsin e Allahut, me afrimin e Dits s Gjykimit
dhe dobsimin e zemrave t besimtarve pr shkak t vdekjes, uris dhe zhdukjes s sunetit dhe shfaqjes s
risive dhe humbjes s mjeteve me t cilat t urdhrohet e drejta dhe t ndalohet e gabuara. Drejtsia dhe
mbarsia e tij do ti qetsojn zemrat e besimtarve dhe miqsia dhe dashuria do t vendosen midis kombeve jo-
arabe dhe arabe. (Al-Muttaqi al-Hindi, Al-Burhan fi `Alamat al-Mahdi Akhir al-Zaman, f. 66)
Trazirat, korrupsioni dhe frika do t shfaqen n Perndim... Korrupsioni do t prhapet me shpejtsi.
(Mukhtasar Tazkirah Qurtubi)
N shesh do t dal nj korrupsion i till, nga i cili askush nuk do t jet n gjendje t mbrohet dhe do t
prhapet menjher n do drejtim. Kjo situat do t vazhdoj derisa t vjen nj njeri dhe t thot: O njerz, q
tani e tutje udhheqsi juaj sht Mehdiu. (Ibn Hajar Haytahami, Al-Qaul al-Mukhtasar fi'alamat al-Mahdi al-
Muntazar, f. 23)
Kto haditheflasin pr njkorrupsion qdo tprek secilin dhedo tprhapet meshpejtsi. Mefjalt
tjera, njlloj i caktuar i korrupsionit qnjihet ngadokushdheqkundrshtonfendheAllahun do tketn
shnjestr besimin e njerzve. Sot, filozofia materialiste sht rryma m e madhe dhe m gjithprfshirse e
sajuar pr tmohuar QenieneAllahut dhekrijimin. Teoriaqqndronnthemelineksaj filozofieshtteoria
e evolucionit, e cila i jap asaj nj baz t vet-shpallur shkencore. Edhe pse ajo nuk mbshtetet n asnj
dshmi shkencoredhe t arsyeshme, qarqe t caktuara materialiste anemban bots vazhdojn t punojn pr
njohjen e saj duke prdorur metoda t shoqruara me propagand t fuqishme, mashtrim dhe madje edhe
falsifikim.
Sot, pasi qkjo teori kadeprtuar gati ndo shtpi mendihmnsi tshtypit ashtuedhettelevizionit,
gati dokushnbotnMuslimanedhegjithandej kadgjuar pr t. Kjo teori spari paraqitet si fakt kur njerzit
jan fmij me an t gnjeshtrave dhe mashtrimeve t panumrta. Duke u plakur, ata vazhdojn t jen t
larguar ngaudhaedrejtnganjmarrzi etillqesharakeqpretendonseata, dhenjerzimi, si trsi, ukrijuan
thjeshtsi rezultat i rastsivedheseatakanprejardhjengamajmunt. Rinisstgjithamoshavei shprlahet
truri ndofaztarsimimit ttyremeantgnjeshtravetevolucionistve.
Ktuvlen tprmendet njgj. Ashtusikursekishtetrhequr vmendjenProfeti yn(saas) nnjrinprej
hadithevettij, prhapjaglobaleekorrupsionit dheshtrirjaeshpejtetij mundtmaterializohenvetmkur t
jentdisponueshmemjetetprshtatshme teknologjike, sikursejansot (p.sh. shtypi, botimet, transmetimet,
interneti dhe mjetet satelitore t komunikimit). Pasi q n tkaluarn nuk ka ekzistuar teknologjia prkatse,
korrupsioni nuk kapasur mundsi tprhapet nmbarbotn. Si rezultat i ksaj, ntkaluarnnuk shtpar
asnjkorrupsion tjetr q i ka shpallur luft Ekzistencs sAllahut, krijimit dhefes. Tgjithakto janprej
shenjavetrndsishmeqtregojnseardhjaeMehdiut prkonmekohnetanishme.
Lejimi i ndalesave fetare
Mnyraejetess qmbizotron nkohn ton, ecilashtprhapur aq shumndisadekadatfundit
dhe q nuk bn dallimn mes t asaj ka ndalon dhe lejon feja, ndrsa toleron t gjitha llojet e shthurjes,
pasqyron mjedisin e prshkruar n kto hadithe. Disa hadithe prshkruajn kt mjedis t zymt, shenjn
paralajmruesetshfaqjessMehdiut, si vijon:
Mehdiu nuk do t paraqitet ve nse mosbesimi nuk prhapet gjithandej dhe nuk bhet botrisht. Ajo q
do t sundoj n koh t tilla sht mosbesimi... Domethn fuqia e tij. (Mektubat-i Rabbani, 2:259)
Mehdiu do t paraqitet pas shembullit t nj korrupsioni aq t ult (fitne) prmes t cilit t gjitha ndalesat
do t konsiderohen si t ligjshme. (Ibn Hajar al-Haythami, Al-Qaul al-Mukhtasar fi `Alamat al-Mahdi al-
Muntazar, f. 23)
Lufta Iran-Irak
Hadithi nvazhdimzbulonnjlufttrndsishmeqdotndodhnFundineKohs:
Do t ket tronditje n muajin Sheval (muajin e dhjet Islamik), diskutime pr luft n muajin Dhul-Kade
(muajin e njmbdhjet Islamik) dhe shprthim lufte n muajin Dhul-Hixhe (muajin e dymbdhjet).
(Muhammad ibn Abd al-Rasul Barzanji , Al-Ishaah li-ashrat al-saah, f. 166)
Tremuajt tcilt prmenden nkthadith prkojnmemuajt gjattcilveu zhvillualuftaIran-Irak.
Kryengritjaeparkundr Shahut ndodhi mdatn5Sheval 1398(8 Shtator 1976), si tregohet nkthadith
dhenjlufteintensitetit tlartplasi nmestIranit dheIrakut nDhul-Hixhe1400(Tetor 1980).
Njtjetr hadithprshkruanhollsiteksaj luftesi vijon:
Nj komb/fis do t vij nga drejtimi i Persis, duke thn: Ju Arab! Keni qen shum t prkushtuar!
Nse nuk ju jepni atyre t drejtat q u takojn, askush sdo t bj aleanc me ju... Duhet tu jepen atyre nj dit
dhe juve ditn tjetr dhe premtimet e ndrsjella duhet t mbahen... Ata do t ngjiten n Mutek; Muslimant do
t zbresin n rrafshin... Mushrikt (idhujtart) do t qndrojn atje n breg t nj lumi t zi (Rakabeh) n ann
tjetr. Do t ket luft midis tyre. Allahu do ti privoj t dy ushtrit nga fitorja... (Muhammad ibn 'Abd al-Rasul
Barzanji, Al-Isha'ah li-ashrat al-sa'ah, f. 179)
- Ataqvijnngadrejtimi i Persis: ataqvijnngaanaeIranit
- Persia: Irani, Iranian
- Qzbresinnrrafshin: Rrafshin, RrafshinaIraniane
- Mutek: Emri i njmali nktrajon
- Rakabeh: Rajoni kujantprqendruarapuset enafts
Ky hadith mund tnatrheq vmendjen ndaj shprthimit tnjkonflikti racor qdo tbnteqtdyja
palt tzbresinnktrrafshin(RrafshinaIraniane) dhetnisinnjluft. Veksaj, sishkruannkthadith,
luftaIran-Irak zgjati 8vitedhe, prkundr mijraviktimave, asnjrapalnuk mundi tarrintefitoreapoeprsi
bindse.
Pushtimi i Afganistanit
Mjer Talikani i shkret (nj rajon n Afganistan) q n at vend gjinden thesaret e Allahut, por ato nuk
jan prej ari dhe argjendi. (Al-Muttaqi al-Hindi, Al-Burhan fi Alamat al-Mahdi Akhir al-zaman, p. 59)
KtukanjindikacionseAfganistani do tpushtohet gjatDitvetFundit. Pushtimi rus i Afganistanit
ndodhi nvitin1979(viti 1400sipaskalendarit Islamik).
Pos ksaj, ky hadith trheq vmendjen ndaj pasurive materialetAfganistanit. Sot, rezervatmdha t
nafts, rezervahekuri dheminieraqymyri qendenuk janshfrytzuar naspektinkomercial janzbuluar atje.
Ndalimi i rrjedhs s lumit Eufrat
Ndalimi dhepengimi i rrjedhsslumit Eufrat shtnjshenjeshfaqjessMehdiut.
S shpejti lumi Eufrat do t zbuloj nj thesar (kodr) prej ari, kshtu q kushdo q t jet i pranishm n
at koh nuk duhet t marr asgj prej tij. (Buhariu)
Ai (Eufrati) do t zbuloj nj kodr me ari (nn t). (Ebu Davudi)
Shumlibratrespektuar thaditheveprmendin tdyjakto ngjarje. Al-Sujuti prmend kthadith si
ndalimi i ujit. Vrtet, PendaeKebanit kandalur rrjedhneLumit Eufrat.
Toka prreth saj sht br shum e vlefshme sikurse ari pr arsye t ndryshme, si sht prodhimi i
elektricitetit dhepjelloriaelartetoksprmes lehtsivepr ujitjedhetransport tcilat i kamundsuar Pendae
Kebanit.
PendaeKebanit dhendrtimet tjerambi LuminEufrat i ngjasojnnjkodreprej betoni dhenjpasuri po
aqevlefshme saari rrjedh prej saj. Prandaj, pendamerr karakteristikat ekodrs prej ari. (Allahu edi ms
miri).
Eklipsi i hns dhe diellit n Ramazan
Ka dy shenja pr Mehdiun... E para sht eklipsi hnor n natn e par t Ramazanit dhe e dyta sht
eklipsi diellor n mes t ktij muaji. (Ibn Hajar al-Haythami, Al-Qaul al-Mukhtasar fi `Alamat al-Mahdi al-
Muntazar, f. 47)
Do t ket dy eklipse diellore n Ramazan para ardhjes s Mehdiut. (Mukhtasar Tazkirah Qurtubi)
... Eklipsi diellor n mes t Ramazanit dhe eklipsi hnor n fund... (Al-Muttaqi al-Hindi, Al-Burhan fi
Alamat al-Mahdi Akhir al-zaman, p. 37)
M sht komunikuar se para se t shfaqet Mehdiu hna do t errsohet dy her n Ramazan.
(Transmetuar nga Abu Nu'aym in al-Fitan)
Gjja m mahnitse ktu sht se gjat nj muaji (Ramazan) ndodhin dy eklipse diellore si edhe dy
eklipsehnore.
Potekzaminohenmekujdesktongjarje, dalinnsheshdisadallime. Gjjamemirpr tbrnnj
situatttillshttgjenden pikat epajtimit. Tezat jansi vijon: Do tketeklipsedielloredhehnoregjat
Ramazanit, kto do tkennjdistanckohoreprej 14-15ditshndrmjet tyredheeklipset do tprsriten dy
her.
Npajtimmekto kalkulime, kapasur njeklips hnor nvitin 1981 (1401 Hixhri) nditn e15-tt
Ramazanit dhe nj eklips hnor n ditn e 29-t t ktij muaji. N vitin 1982 (1402 Hixhri) ka ndodhur nj
eklipsi dyt hnor nditne14-ttRamazanit dhenjeklipsdiellor nditne28-ttktij muaji.
sht posaqrisht e rndsishme se n kt rast t veant, kishte nj eklips t plot hnor n mes t
muajit Ramazan, njprofeci mseehabitshme.
Ndodhiaektyrengjarjevegjatperiudhs snjjtkohoreqprkon meshenjat eshfaqjes sMehdiut
dhe prsritja e tyre e mrekullueshme n fillimt shekullit t katrmbdhjet Islamik pr dy vite me radh
(1401-02) mundsonqktodyngjarjetjenshenjat eprofetizuarangaktohadithe.
Pr mtepr, njeklipsmahnitshmi ngjashmndodhi nvitet 2002dhe2003.
DATA AKTUALE E EKLIPSIT
Eklipsi hnor 20Nntor 2002
1423sipaskalendarit Hixhri (nmestmuajit Ramazan)
15ditmvon
Eklipsi diellor 4Dhjetor 2002
1423sipaskalendarit Hixhri (nfundtmuajit Ramazan)
Eklipsi hnor 9Nntor 2003
1424sipaskalendarit Hixhri (nmestmuajit Ramazan)
15ditmvon
Eklipsi diellor 23Nntor 2003
1424sipaskalendarit Hixhri (nfundtmuajit Ramazan)
Shfaqja e nj komete
Nj yll me bisht t ndritshm do t ngrihet nga Lindja para se t paraqitet Mehdiu. (Muhammad ibn Abd
al-Rasul Barzanji, Al-Ishaah li-ashrat al-saah, f. 200)
Nj komet do t shfaqet n Lindje, duke lshuar drit para se t vjen ai. (Ibn Hajar al-Haythami, Al-
Qal al-Mukhtasar fi `Alamat al-Mahdi al-Muntazar, f. 53)
Ngritja e atij ylli do t ndodh pas eklipsit t Diellit dhe Hns. (Al-Muttaqi al-Hindi, Al-Burhan fi Alamat al-
Mahdi Akhir al-zaman, f. 32)
Siprmendet nktohadithe:
N vitin 1986 (1406 Hixhri), kometa e Halejit kaloi pran Toks. Kometa sht nj yll i ndritshm, q
shklqen qudhton nga Lindja nPerndim. Kjo ndodhi pas eklipseve hnoredhe diellore t vitit 1981 dhe
1982(1401-1402Hixhri).
Prputhjaeshfaqjes sktij ylli meshenjat tjeratparaqitjessMehdiut tregonsekometaeHalejit sht
ylli pr tcilinbhet fjalnkthadith.
Sulmi i Qabes dhe gjakderdhja pasuese
Njerzit do t kryejn haxhin s bashku dhe do t mblidhen pa Imam. Haxhilert do t plakiten dhe do t
ket prleshje n Mina ku shum do t vriten dhe gjaku do t rrjedh derisa t arrij Xhamra al-Akaben (Jamra:
nj shtyll guri, e cila simbolizon Shejtanin, q gjuhet me gur gjat haxhillkut.) (Transmetuar nga 'Amr ibn
Shu'ayb, al-Hakim and Nu'aym ibn Hammad)
Njerzit bjn haxhin pa nj imam q ti udhheq ata. Luftra t rrepta shprthejn kur ata zbresin n
Mina dhe ata lidhen sikurse lidhen qent dhe fiset sulmojn njra tjetrn. Ky luftim sht aq i prhapur sa q
kmbt mbulohen n lumenj gjaku. (Al-Muttaqi al-Hindi, Al-Burhan fi Alamat al-Mahdi Akhir al-zaman, f. 35)
Shprehjaviti ntcilindo tparaqitet ai trheqvmendjenndaj njmasakreqdo tndodhnkohn
eshfaqjessMehdiut. Nvitin1979, njmasakr shumengjashmemektndodhi gjatsulmit tQabes, i cili
ndodhi gjatmuajit thaxhillkut. shtshuminteresanteseky sulmndodhi munfillimtperiudhsgjats
cilsushfaqnshenjat eardhjessMehdiut, domethn, nditnepartvitit Islamik 1400(21Nntor 1979).
Ktohaditheprmendinpoashtugjakderdhjedhemasakra. Vrasjae30njerzvegjatprleshjevenmes
tushtarveSaudit dhemilitantveqsulmuangjatktij sulmi vrtetonpjesntjetr tktij hadithi.
Shtatvjet mvon, ndodhi njincident edhemi prgjakshmgjathaxhillkut. Nktincident, 402
haxhiler q demonstronin u vran dhe u derdh shum gjak. Si ushtart Saudit ashtu edhe haxhilert Iranian
bngjynahetmdha, ngasevrannjri tjetrin. Kto incidentetprgjakshme kanngjashmri tmadheme
atmosferneprshkruar nkthadith.
Vijn klithmat e lufts n (muajin) Sheval me shprthimin e lufts, masakrs dhe kasaphans n (muajin)
Dhul-Hixhe. Haxhilert plakiten n kt muaj, rrugt nuk mund t kalohen pr shkak t gjakderdhjes dhe
shkelen ndalesat fetare. Gjynahe t mdha bhen afr Shtpis Madhshtore (Qabes). (Al-Muttaqi al-Hindi, Al-
Burhan fi Alamat al-Mahdi Akhir al-zaman, f. 37)
Ky hadith natrheqvmendjenndaj incidenteveqdo tndodhin afr Qabes. Incidentet gjatvitit 1407
ndodhinntvrtetafr Qabesdhejobrendasaj, ndryshengangjarjaevitit 1400. Tdyjaincidentet ndodhn
pikrisht ashtusi tregojnktohadithesedotndodhnin.
Pamja e nj flake n Lindje
N pjesn e tij pr shenjat e paraqitjes s Mehdiut, libri Ikdiddurer thot: Shfaqja e nj flake t madhe e
cila shihet n qiell n Lindje pr tri net. Pamja e nj skuqje t jashtzakonshme, jo aq e kuqe sa ngjyra e
rndomt e agimit dhe prhapja e saj mbi horizont. (Al-Muttaqi al-Hindi, Al-Burhan fi Alamat al-Mahdi Akhir
al-zaman, f. 32)
Betohem se nj zjarr do tju glltit. Ai zjarr tani sht n gjendje t shuar n luginn e quajtur Berehut.
Ajo flak i glltit njerzit me nj dhimbje t tmerrshme brenda saj, djeg dhe shkatrron njerzit dhe pasurit dhe
prhapet n mbar botn duke fluturuar si nj re me ndihmn e errave. Nxehtsia e saj natn sht shum m e
madhe se temperatura e saj gjat dits. Duke shkuar aq thell sa qendra e Toks nga kokat e njerzve, ajo flak
bhet nj zhurm e llahtarshme mu sikurse vettima n mes t toks dhe qiellit, ka rrfyer ai. (Mukhtasar
Tazkirah Qurtubi)
Njshpjegimi shkurtr pr ktflak, njshenjearritjessMehdiut, shtsi vijon:
NKorrik tvitit 1991, pas pushtimit t Kuvajtit nga anaeIrakut, njzjarr i madh u prhap nmbar
KuvajtindheGjirinPersik pasi qIrakiant uvunzjarrinpusevetnaftstKuvajtit.
Ve ksaj, pjesa e par ektij hadithi thotsezjarri shtngjendje t shuar. Duke qenseky zjarr
shtpasojedjegies snjmateriendezse, ajo qpret ngjendje tshuar nuk shtzjarri por vet lndaq
digjet ngazjarri.
Nktkontekst, kjo mund tnnkuptoj naftn enndheshme. Berehut shtemri i njpusi njpusi
nafte. Kur tvjenkoha, naftaenxjerrngaktopusedotbhet njzjarr i gatshmpr tudjegur.
Nj shenj q shfaqet n diell
Ai (Mehdiu) nuk do t vjen ve nse shfaqet nj shenj n diell. (Ibn Hajar al-Haythami, Al-Qal al-
Mukhtasar fi `Alamat al-Mahdi al-Muntazar, f. 47)
Mehdiu nuk do t paraqitet ve nse dielli lind si nj shenj. (Al-Muttaqi al-Hindi, Al-Burhan fi Alamat
al-Mahdi Akhir al-zaman, f. 33)
Shprthimet emdhatvzhguaranDiell gjatshekullit njzet mundpoashtutjenkjoshenj.
Gjithashtu, eklipsi diellor i 11 Gushtit 1999 ishtei fundit i ktij shekulli. Ishteheraeparqaq shum
njerz ishinngjendjetavshtrojndhestudiojnnjeklipsaqgjat.
Rindrtimi i vendbanimeve t rrnuara
Rindrtimi i vendeve t rrnuara n bot dhe rrnimi i vendeve t ndrtuara jan shenja dhe
paralajmrime t Fundit t bots. (E pranuar)
Hadithe t ndryshme zbulojn se Kurani
i referohet Mehdiut
Mehdiu do ta sundoj Tokn, mu sikurse DhulKarnejni dhe Sulejmani. (Ibn Hajar al-Haythami, Al-Qal
al-Mukhtasar fi `Alamat al-Mahdi al-Muntazar, f. 29)
Shokt e Shpells (Ahl al-Kahf) do t jen ndihmuesit e Mehdiut. (Al-Muttaqi al-Hindi, Al-Burhan fi
Alamat al-Mahdi Akhir al-zaman, f. 59)
Numri i ndihmuesve t Mehdiut do t jet aq i madh sa i atyre t cilt kaluan lumin me Talutin. (Al-
Muttaqi al-Hindi, Al-Burhan fi Alamat al-Mahdi Akhir al-zaman, f. 57)
EPOKA E ART
Profeti (saas) prshkruan Fundin
e Kohs me tiparet e tij hyjnore
Shum hadithe flasin pr ekzistencn e nj periudhe kur vlerat e Kuranit do ta pushtojn Tokn. Kjo
periudh, enjohur si EpokaeArt, do tzgjas pr mshumsegjysmshekulli dhe, nshummnyra, do ti
ngjasoj KohssBekuar tProfetit ton(saas).
Sipasnjhadithi, njerzit do tjenaqtknaqur saqdo tkalojnditt etyrepapasur ndjenjnsesi
kalon koha dhe si ndrrohet dita me ditn tjetr. Ata do ti luten Allahut tju zgjat jett pr t prfituar m
shumtmirangaktomirsi. Njtjetr hadithprofetikthotse:
T rinjt do t donin t jen t rritur, ndrsa t rriturit do t donin t ishin m t ri... E mira bhet edhe
m e mir dhe madje edhe t ligt trajtohen mir. (Al-Muttaqi al-Hindi, Al-Burhan fi Alamat al-Mahdi Akhir al-
zaman, f. 17)
Begatia e pashembullt
Shum hadithe zbulojn sedo t ket nj begati t pashembullt t prodhimeve dhe mallrave, t cilat t
gjithadotshprndahenpamas:
Gjat ksaj (periudhe), umeti (populli) im do t oj nj jet t till t rehatshme dhe t pabrenga q ata
kurr m par nuk e kan njohur. (Toka) do t mbij prodhimet e saj dhe nuk do t mbaj brenda saj asgj... (Ibn
Maxhah)
N fundin e kohs do t ket nj kalif (pasardhs) i cili do t jap pasuri madje pa e llogaritur at.
(Muslimi)
Banort e qiellit dhe banort e toks do t jen t knaqur me t dhe nga toka do t mbij aso bimsie sa
t gjallt do t dshironin q t vdekurit t mund t ktheheshin n jet. (At-Tabarani and Abu Nu'aym)
Toka do t bhet si nj shport argjendi me bimsi q rritet... (Ibn Maxhah)
Prparimet teknologjike do t sjellin
begati n Epokn e Art
Njerzit do t korrin 700 masa gruri pr seciln kokrr q mbjellin... Njerzit do t hedhin ca grushte far
dhe do t korrin 700 grushte... Edhe pse do t bjer shum shi, asgj sdo t shkoj dm. (Ibn Hajar al-
Haythami, Al-Qaul al-Mukhtasar fi `Alamat al-Mahdi al-Muntazar, f. 43)
Ky hadithi referohet njshtimi tprodhimit bujqsor qdotndodhnFundineKohsprmes kalimit
nbujqsinmoderne, zhvillimit tteknikavetrejabujqsore, shtimit trezervave tfars dhe prdorimit t
ujit tshiut nmnyrmefikaseprmesndrtimit tpendvetrejadheliqejveartificial.
Kostoja e lart e jetess dhe varfria
do t marrin fund
Pasi qEpokaeArtdo tjetnjkohemirqenies dhepasurissmadhe, gjithnjerzit do tmarrin
mshumsesakannevoj. Asgjsdotmatet asllogaritet.
Profeti jon(saas) kathnsepopulli i tij dotjetojnmirsi, nveanti gjatDitvetFundit:
Do t vjen nj koh kur nj person, me lmosh prej ari n dorn e tij, do t shkoj vrdall, duke mos
gjetur asknd (n nevoj) q t pranoj lmoshn. (Mukhtasar Tazkirah Qurtubi)
Ather Umeti im do t bekohet, numri i kafshve do t rritet/shtohet dhe toka do t jap frutat e saj. (Ibn
Hajar al-Haythami, Al-Qaul al-Mukhtasar fi `Alamat al-Mahdi al-Muntazar, f. 26)
Padyshim se ather pasuria do t jet e bollshme, duke rrjedhur sikurse uji. E megjithat askush nuk do
t denjoj t marr prej saj. (Mukhtasar Tazkirah Qurtubi)
Feja do t kthehet n gjendjen
e saj burimore
Njtjetr lajmqzbulohet nga literaturaeHaditheve lidhur meFundin eKohs sht sefeja burimore
mnuk do tkeqkuptohet. N Epokn e Art, t gjitha keqkuptimet heretikeq u futn n Islampas Profetit
(saas) dotlargohendhefejadotrikthehet ngjendjenesaj burimore. Pikrisht si nrastineProfetit, krkesat
efesdotplotsohen.
Pasvdekjes sProfetit ton(saas) dhetShokvettij, historiashnonqherezi dheformatadhurimit
q skan lidhje me fen u futn n fen burimore dhe se hadithe dhe mendime t panumrta, shumica e t
cilavekanmbijetuar deri nditt tona, usajuandheiuatribuuanProfetit ton(saas). Prkundr prpjekjevem
tmiratMuslimanvetvrtetpr ti larguar kto sajesa, shumpraktikatbranemr tIslamit sot nuk
kanbaznKuran.
DukeqenKurani i vetmi burimqmundtbj dallimin nmes tpraktikavetdrejtadhetgabuara,
vetmudhzimi i tij mund ti ekspozoj dhe largoj kto herezi t sajuara. Nkt mnyr, feja evrtetdo t
rishfaqet srish.
NFundineKohs, Allahudotarikthejfenngjendjenesaj burimoredhedotbj qmorali i Kuranit t
mbisundoj. Kur tvjenkjokoh, Ai doti mnjanoj tgjithadevijimet qpengojnnjerzit tjetojnnpajtimme
feneTij dhedotapastrojIslaminngatgjithaherezit, besimetdheformaterrejshmetadhurimit.
SHENJAT E FUNDIT T KOHS
NGA SURJA KEHF
Profeti Muhammed (saas) e theksoi kt sure
ShumhaditheprofetikelidhinSurenKehf meFundineKohs. Disaprej ktyrejandhnmposht:
Transmetuar ngaAn-NauasibnSam'an:
Ai nga mesi juaj i cili do t jetoj ta shoh at (Dexhallin) duhet tia kndoj atij vargjet hyrse t Sures
Kehf. (Muslimi)
Transmetuar ngaAbuUmamahal-Bahili:
Cilido q hyn n Xhehenemin e tij (Dexhallit), le t krkoj mbrojtje tek Allahu dhe le t kndoj vargjet
hyrse t Sures Kehf dhe ai do t bhet i ftoht dhe paqsor pr t, ashtu si u b i ftoht dhe paqsor zjarri pr
Ibrahimin. (Ibn Kethiri)
Shenjat dhe sekretet e Fundit t Kohs
Njra prej arsyeve pse Profeti (saas) rekomandon q besimtart t lexojn Suren Kehf sht sepse ajo
prmbanshenjashumtrndsishmepr FundineKohs, si janatoqkrkohenpr tumbrojtur dhepr t
luftuar kundr Dexhallit dhelvizjevejofetareqi sjellinaqshumtkqijanjerzimit, dhetcilat ai dshiron
ti prhapnmbarbotn. Ajo po ashtuprmban shummsimepr Muslimant. Rekomandimi i Profetit ton
(saas) pr tamsuar prmendshdhepr talexuar ktsuremevmendjeshttreguesi qartpr kt. Si do t
shohimgjat ktij kapitulli, prvojat e Shokve t Shpells (Ashab al-Kahf), t cilt jetuan n nj shoqri
jobesimtare, msimet qMusai (as) msoi prej Khidrit (as) dhesundiminqvendosi nbotDhul-Karnejni (as)
nmnyrqtprhapvlerat eIslamit, janshtjembi tcilat besimtart kannevojtmendojn.
Gjendja e jashtzakonshme e Shokve t shpells
Vall, a mendon ti se banort e Shpells dhe Rakimit ishin nj udi nga mrekullit Tona? Kur disa
djelmosha u strehuan n shpell dhe than: O Zoti yn, na jep mshir nga ana Jote dhe prgatitna pr
sjellje t drejt! (Sure Kehf: 9-10)
Kto ajeteprekin gjendjen ejashtzakonshme tktij grupi. Meshtjellimin ektij rrfimi, kuptojmse
prvojat e tyre jan t nj natyre t pazakont dhe metafizike. E tr jeta e tyre sht prplot me ngjarje t
mrekullueshme. Hadithi i Profetit ton(saas), i cili i ndrlidhatadheFundin eKohs, bn fjalpr gjendjen e
tyre. Kjotregonsenjerzit qjetojnnFundineKohsmundtkenprjetimetmbinatyrshme.
Ajeti i dhjetnatregon sektatrinj krkuan mbrojtjenshpellngasistemi shtyps i asaj kohe, i cili
nuk iu jepte mundsi t shprehnin pikpamjet e tyre, t thonin tvrtetn dhe ti thrrisnin njerzit n fen e
Allahut. Si pasoj, ataudistancuanngashoqriaetyre.
Mirpo, kjo nuk duhet tkuptohet si njperiudhekotekaluar largshoqris, ngaseataustrehuanaty
dukekrkuar mirsindhendihmn eAllahut. Atapo ashtu krkuan tprmirsojndheprparojnvetveten.
Muslimant eFundit tKohs qjetojnnnregjimeshtypsedo tfshihen dhedo tshpresojnqAllahut
shtoj mirsineTij mbi tadhepoashtuqtuabj mtlehtjetndheluftnetyrekundr lvizjeveantifetare.
Fshehtsia e tyre vazhdoi pr ca koh
Ne ua mbyllm vesht atyre (duke i ln t flinin) n shpell pr shum vjet. Pastaj i ngritm, pr t
marr vesh se cili nga t dyja grupet do ta vlersonte m mir sa koh kishin qen t strehuar. (Sure Kehf:
11-12)
Arsyeja pr kt gjendje gjumi ishte nnshtrimi i tyre ndaj fatit dhe qetsis, sepse Allahu, i Cili
krijoi gjithsin nga asgjja, rregullon do gj pr t mirn e Muslimanve. N kohn ton, nj numr i
Muslimanve prvetsuan njshkputje tngjashme shpirtrore. Nktmnyr, atambetn tpaprishur
nga ideologjit materialiste q prpiqen ti largojn njerzit nga besimi i tyre dhe po ashtu jan t
paprekur nga dhuna drejt s cils shpijn kto ideologji. Pra, ata mund t vazhdojn t jetojn n pajtim
me Kuranin pa u ndikuar nga degjenerimi moral, mjerimi dhe rrmuja q i rrethon. Shokt e shpells
qndruantfshehur pr njkohdheAllahu i zgjoi atannjkohtcilnAi ezgjodhi.
Ata ia shpalln popullit
t tyre fen e Allahut
Ky populli yn ka zgjedhur n vend t Tij zota t tjer, ndonse ata nuk u sjellin dot asnj prov t
qart. E kush sht keqbrs m i madh, se ai q trillon gnjeshtra pr Allahun? (Sure Kehf: 15)
Si thot ky ajet, Shokt e Shpells e thirrn popullin e tyre idhujtar n besim, i thirrn ata n fen e
Allahut, krkuanprej tyretndalojnti bjnshokAllahut dhekrkuanprej tyreqtparaqesindshmi mbi
tcilat mbshtetninmohiminetyre. Kur atanuk mundntabjnkt, ataedemaskuanpopullinetyreidhujtar
si gnjeshtar dheshpifs.
Sot, Muslimant poashtukrkojnprovaprej atyretcilt i adhurojnidhujt prveAllahut. NFundine
Kohs, ekzistonnjbesimidhujtar qhyjnizonmateriendherastsin: Darvinizmi.
Darvinizmi pohon se gjithsia nuk ka ndonj qllim, se u formua nga ndodhit e rastit dhe se vetm
pjestart m t fuqishmt natyrs mbijetojn. Ky sistem antifetar mbshtetet n konflikt dhe dhun. N
realitet, kto pohime q i bjn kto ndodhi rasti prgjegjse pr gjithka nuk jan gj tjetr vese akte t
shpifjesngaDarvinistt kundr Allahut, i Cili shti Gjithfuqishmdhekakrijuar gjithkaqekziston.
Ata u distancuan plotsisht nga botkuptimet
idhujtare q i rrethonin
Kur ju ti lini ata dhe gjithka q adhurojn n vend t Allahut, gjeni streh n shpell: Zoti juaj do
tju mbuloj me mshirn e Tij dhe do tju prgatis mnyrn nga e cila do t keni dobi. (Sure Kehf: 16)
Pr arsye t tiranis s jobesimtarve, Shokt e Shpells ndien nevoj pr izolim t plot. Pra, ata
shkputn t gjitha lidhjet me jobesimtart duke krkuar strehimn kt shpell. Gjat ksaj kohe, mirsia e
Allahut zbriti mbi tadheAi ulehtsoi atyregjrat nshumaspekte. Aspekti mi rndsishmi ndihms dhe
mbshtetjessTij ishteti kursej atangandikimi negativi jobesimtarve.
Ata u fshehn
Me t vrtet, nse ju zbulojn, ata do tju gjuajn me gur ose do tju kthejn (me forc) n fen e
tyre dhe ather nuk do t shptoni kurrsesi! (Sure Kehf: 20)
Ata do tju gjuajn me gur prshkruan nj form t terrorit. Ky tipar karakteristik sht sot qart i
njohur tek njerzit tcilt jannnndikimineideologjivejofetare. Pr shembull, terroristt tcilt pajtohenme
komunizminudhhiqen ngaarmiqsiaetyrendaj shtetit pr tgjuajtur gurdhepr tsulmuar zyrtart etij, si
dheforcat policore. Ktosulmekanpr qllimti dobsojndhedemoralizojnatanmnyrqkomunistt t
mund ti realizojnidealet etyreantifetaredhetvendosin sundimin etyredukeetrhequr vendin nrrmuj
dhekonflikt.
Duke marr parasysh kt, sht jetike q njerzit e Fundit t Kohs t qndrojn larg ideologjive t
njollosura me gjak q nuk kan sjell asgj tjetr prve t keqes n bot, t mos anojn nga ata t cilt i
korruptojnttjert dhetmosndikohenngaprovokimet eideologjiveantifetaredheagjitacionevettyre.
Vetm Allahu dhe nj numr i vogl
i njerzve e dinin numrin e tyre
Do t thon: Ata ishin tre veta e qeni i tyre ishte i katrti. Disa do t thon: Ata ishin pes veta e
qeni i tyre ishte i gjashti, duke hamendsuar pr at q sht e fsheht; kurse t tjer do t thon: Ata
ishin shtat veta e qeni i tyre ishte i teti. Thuaj (o Muhamed): Zoti im e di m mir numrin e tyre.
Vetm pak veta din dika rreth tyre. Dhe mos polemizo rreth tyre, prvese n mnyr t prcipt dhe
pr ata mos pyet asknd! (Sure Kehf: 22)
Atatcilt dinpr tajanshumtpakt tregonpoashtusenjnumr i vogl i njerzvemundtken
pasur njohuri pr kt. Pr shembull, njpersoni tillmundtketqenKhidri (as), rrethanat emrekullueshme
qkantbjnmetdo ti hulumtojmsshpejti. shtpo ashtuemundshmeqnxnsit eKhidrit tken
pasur njohuri pr kt, mevullnetindhefrymzimineAllahut. Kurani shpall seAllahujuzbulonnjpjestt
PadukshmestDrguarvetTij.
Udhtimi i Profetit Musa (as) dhe shrbtorit
t ri t tij pr n vendin ku takohen dy dete
(Kujto) kur Musai i tha djaloshit q e shoqronte: Nuk do t pushoj s ecuri, derisa t arrij n vendin
ku takohen dy detet, edhe nse do t m duhet t udhtoj pr shum koh. (Sure Kehf: 60)
Ktu, i riu sugjeronqkur bndika, njeriuduhet tkrkoj ndihmnetrinjvedhetpunoj meta.
T rinjt duhet t motivohen pr t prdorur energjin, dinamizmin, fuqin, ambicien dhe emocionet e
tyrepr veprimtdrejtpr knaqsineAllahut. Disaprej ajeteveflasin pr rinindheajeti vijues shpall se
vetmdisatrinj tkombit ttij i besuanMusait (as):
Por Musait nuk i besoi askush, prve nj pakice nga populli i tij, nga frika se do ti keqtrajtonte
Faraoni dhe paria e tij. Faraoni ishte vrtet nj tiran n tok dhe n t keqe kalonte do kufi. (Sure Junus:
83)
Ajeti i gjashtdhjet i Sures Kehf i referohet vendtakimit drejt t cilit Musa (as) sht duke udhtuar.
Musa(as) edi sedo ttakohet medikend dheedi sekjo do tndodhtevendi ku takohen dy dete. Ky vend
mundtjetcilidovendnTokqi prshtatet ktij prshkrimi.
Profeti Musa (as) takohet me Khidrin
e bekuar dhe t mshirshm (as)
Dhe gjetn nj prej robrve Tan, t cilit i patm dhuruar mshir prej Nesh dhe i kishim msuar
nga ana Jon dije. (Sure Kehf: 65)
Allahu shtm i mshirshmi, mi hirshmi dhe mi buti ndaj robrve t Tij. Musa(as) u nis ttakoj
Khidrin (as), njeriun t cilin Allahu e kishte mshiruar. Prandaj, vetit e mirsis dhe mshirs s Allahut
pasqyrohennt, gjqkaqenshkak qai tmarr njdijetlartngaAllahudhetbhet njri prej robrvet
dalluar tTij.
Dhulkarnejni (as)
Ata (hebrenjt) t pyesin ty (Muhamed) pr Dhulkarnejnin, thuaj: Un do tju tregoj disa lajme
pr t. (Sure Kehf: 83)
Gjathistoris, shumdijetarekaninterpretuar rrfimin pr Dhulkarnejnin (as) nshummnyra. Ky
ajet thotseai ushpall si prkujtimpr Muslimant dhekalidhjemeshpalljet mekuptimedhearsyetfshehta.
Dhulkarnejni (as) kishte pushtet
dhe ishte i shkolluar
Ne i dham atij mundsi n Tok dhe i dham mjete e rrug pr t arritur do gj, kshtu q ai u
nis n nj rrug. (Sure Kehf: 84-85)
Nga kto ajete, ne kuptojm se vendi i Dhulkarnejnit nuk ka probleme. Me fjal t tjera, sundimi i tij
shti qndrueshm, i arsyeshmdhei fort.
Nei dhamatij mjeteerrugpr tarritur do gj sugjeron seDhulkarnejnit (as) i ishtedhnaftsia
pr tzgjedhur doproblem, qnnkuptonseai ishtenjbesimtar shuminteligjent, i mprehtdhemendjeholl.
Mektoaftsi qAllahui kishtedhuruar, ai zgjodhi tgjithashtjet komplekseshpejtdhelargoi pengesat.
Dhulkarnejni (as) ishte po ashtu
udhheqs shpirtror
Ai (Dhulkarnejni) tha: Sa i prket atij q bn t kqija, Ne do ta ndshkojm e pastaj do t
kthehet te Zoti i vet, i Cili do ta ndshkoj me nj dnim t rnd. Sa pr at q beson dhe bn vepra t
mira, atij i takon shprblimi m i mir dhe do ti premtojm atij lehtsira. (Sure Kehf: 87-88)
Kur Dhulkarnejni (as) fliste, ai iaprkujtontepopullit ttij AllahundheAhiretin. Ai foli ashtusi flet nj
Musliman. Ngashprehjet eprdoruranktajet, nekuptojmseai ishtenjudhheqsMuslimani cili sundoi
njkombMusliman.
Dhulkarnejni (as) menjher u bnte thirrje njerzve q takonte q t besojn Allahun, t jen t
devotshm, t bjn vepra t mirat prshkruaran Kuran dhe t kryejn namazin dhe ibadetet tjera. Ai ua
trhoqi atyre vmendjen pr ti inkurajuar atapr shprblimet t cilat u premtohen atyre n kt bot dhe n
botneardhmedhekshtui thirri atanbesim.
Dhulkarnejni (as) u ndihmoi njerzve
Ata than: O Dhulkarnejn, vrtet, Jexhuxht dhe Mexhuxht jan ngatrrestar n Tok. A t t
japim nj pages q t ndrtosh nj pend midis nesh dhe atyre? (Sure Kehf: 94)
Pr degjenerimineJ exhuxhvedheMexhuxhve, populli qishtenhall krkoi ndihmneDhulkarnejnit
(as) dhei ofroi ti paguaj atij tatimsi shprblim. Ngakjo, nekuptojmseDhulkarnejni (as) nuk eprfaqsonte
njperson tvetm; msakt, ai sundontenjkomb. Mu sikurseSylejmani (as), ai esundontenjkomb dhe
udhhiqtenjushtri.
Ky ajet tregonseai duhet tketpasur ekipeekspertshndrtimi dheinxhinier tndrtimtarismevete.
Ngakrkesaektij populli, nemundtnxjerrimsi prfundimseDhulkarnejni (as) kishteinteresimdhenjohuri
pr ndrtimdhendrtimtari. Ai madjemundtketqeni famshmpr ekspertiznetij nkto lmi. Prandaj,
kombet tjerakrkuanndihmnetij. Tgjithktafaktordemonstrojnmadhsindhefuqinekombit ttij.
Fakti seDhulkarnejni (as) ishte shum i respektuar dhe i suksesshmn Lindje dhe nPerndimdo t
mund t sugjeronte se ai sundonte nj komb, pushteti i t cilit kishte shtrirje t gjer. Prandaj, ai ishte nj
udhheqs, i vetdijshmpr prgjegjsinetij pr tsjellpaqe, drejtsi dhesiguri jo vetmpr kombinetij,
por gjithashtupr secilnpjestbots.
Historia eDhulkarnejnit (as) tregon senFundin e Kohs, mu ashtu sikursegjatkohs stij, vlerat e
Islamit dotasundojnbotn.
Nj interpretim tjetr
Njtjetr mundsi shtseky rrfimnjoftonpr ngjarjet qdotndodhinntardhmen.
NpranineAllahut, egjithkohashtnj. E ardhmja, ekaluaradheetashmjaprjetohen prnjher.
Ndisaajete, ngjarjet eDits sGjykimit nXhehenemrrfehen sikurseato tkishin ndodhur tashm. Ajetet
nvazhdimjannjshembull i ksaj metode.
Kur do ti fryhet Surit, do t vdesin t gjith ata q gjenden n qiej dhe n Tok, prve atyre q do
Allahu; pastaj do t fryhet pr t dytn her n Sur dhe ata prnjher do t ngjallen e do t presin. Dhe
Toka do t shndris me dritn e Zotit t vet dhe do t vendoset Libri (i veprave). Pastaj do t sillen
profett dhe dshmitart e ata do t gjykohen me drejtsi, e nuk do tu bhet asnj padrejtsi. (Sure
Zumer: 68-69)
Ngjarjet errfyeranktajet tregohen sikurseato tkishin ndodhur tashm, edhepsepr ne, ato jan
ngjarjetardhmeqakomaduhet tndodhin. Prandaj, shtemundshmeserrfimi i Dhulkarnejnit (as) sht
ngaeardhmja, qnenashtrrfyer nkohneshkuar.
Ajeti i tetdhjetekatrt thot: '...Ne i dham atij mjete e rrug pr t arritur do gj.' Kjo mund t
sugjeroj seDhulkarnejni (as) dotsundojbotnntardhmen.
N botn e sotme, nj udhheqs apo nj komb q ka autoritet suprem mbi botn duhet t ket si
teknologji komunikimi ashtu edhefuqi konvencionale. Pasi qnjudhheqs nuk mund ti kontrolloj tgjitha
atopersonalisht, mund tpandehimseai do tqndrojnnjkryeqytet dhetkontrolloj rajonet tjeraprmes
satelitvedhemjetevettjeratkomunikimit. Si shprehet ajeti i nntdhjetepest: Ai tha: Ajo t ciln ma
ka mundsuar Zoti im, sht m e mir (nga pagesa juaj)... shtemundshmeqDhulkarnejni (as) kishte
njfuqi tashmtprforcuar. Nsei hedhimnjvshtrimrrfimit ngakjoperspektiv, ekuptojmsesecili varg
do t mund t bartte nj mesazh tjetr. Pr shembull, Dhulkarnejni (as) s pari shkoi n Perndim, pastaj n
Lindje, dhe pastaj u kthye prsri. Kto vargjemund tnnkuptojnseai komunikon me rajone tndryshme
dukendrruar kanalet qtransmetohenngasatelitt. Vargjet vazhdimisht flasinpr zbulimin. Dhulkarnejni (as)
gjeti nj popull pran nj burimi, t cilin ai e gjeti n Lindje, t cilt nuk kuptonin. Kto veprime t
zbulimit ndodhinprmeskrkimit dhekymundtjetnjzbulimi bazuar nkrkiminekanalevesatelitore.
Kto ajete thon se popujt e Lindjes nuk kishin strehim prej diellit. Po ta marrim parasysh kt
informacion ndritn eteknologjisskomunikimit, kady porosi tmundshme ktu. Dhulkarnejni (as) do t
mundtishtedukevzhguar apodukembledhur informacionzbulimi prmes satelitit ngaktorajone(Allahue
di msmiri). Apoatomundtnnkuptojnteknologjinmerrezeinfratkuqe, ecilaprdoret nshumfusha
sot. Kamerat merrezeinfratkuqeprdorennmedicin, patologji kriminalistike, meteorologji, kriminalistik,
informacion zbulimi, industri dhefushattjera. Kamerattillamunden po ashtu tvzhgojntrupin enjeriut
nhollsi.
Nse Dhulkarnejni (as) i drejtohej nj kombi, ai kt mund tabnte prmes satelitit dhe transmetimeve
televizive. Kjo do ti mundsonteatij tmsontepr nevojat dheankesat enjerzve, pavarsisht ngaajo seku
jetoninatadhepastaj ti vendosteatorajonennkontrollinetij nprputhjemerrethanat.
Degjenerimi i J exhuxhvedheMexhuxhvekamundsi tketqennjakt klasik i terrorit apoanarkis
osemadjetbhej prmes transmetimit. Pr shembull, kamundsi qatatkenndrprertransmetimet tjera
pr t transmetuar idet e tyre t degjeneruara. Ka mundsi q Dhulkarnejni (as) t ket ndrprer kt
transmetimdhe nktmnyredhektdegjenerim. Pr shembull, ka mundsi qai tketprdorur bakrin
dhehekurinqprmendet nktajet pr tkrijuar njfushelektromagnetikedhetpengontetransmetimet n
radio dhe TV. Transformatort, t cilt jan t ndrtuar nga teli prej bakri i mbshtjellur rreth nj brthame
hekuri, jannjraprej burimevetfushaveelektromagnetike. Njfushefuqishme elektromagnetikemund t
ndrprestransmetimet nradiodheTV.
Nj tjetr mundsi sht se ktu nnkuptohet nj satelit vigan shoqror. Arsyeja q ai sht aq i madh
mund tketqenpr tmundur sistemin pengues global tJ exhuxhvedheMexhuxhve. Siprfaqet ektyre
pjatavezakonisht jantndrtuarangaalumini mi lirdhemi leht, i cili nuk shtmaterial ideal sai prket
efektshmris. Bakri shtprues shum mi mir dhe mund t jet paraplqyer pr ktarsye. Megjithat,
mbulimi i njpjatettillviganemetabakbakri nuk shti arsyeshm. Nanntjetr, veshjaepjatsmebakr
tshkrirdoti jepteasaj siprfaqenmtlmuar dhedotjepteefektshmrinmtlarttmundshme.
Muri apo barriera e krijuar nga ana e transmetimeve konkurrente ose prmes krijimit t nj fushe
magnetike mund t quhet nj barrier e padukshme. Disa dijetar e lexojn fjaln saddain n ajetin e
nntdhjetetretsi suddain dhesadd najetinvijuessi sudd. Nrastinepar, kuptimi do tishtenjbarrier
edukshme; ntdytin, ajokakuptiminenjbarrieretpadukshme (Allahuedi msmiri).
'Kshtu, ata (Jexhuxht dhe Mexhuxht) nuk mundn q ta kaprcenin pendn dhe as nuk mundn
q t hapnin vrim n t,' si thotajeti i nntdhjete tret, mund ti referohet ksaj, sepseJ exhuxht dhe
Mexhuxht prpiqenqtkalojnapotajnkttransmetimttransmetuesit. shtmerndsi seshprehjae
tanishmeqprdoret pr stacionet pirateqtransmetojnprmesndrhyrjesnnjtransmetimtjetr shtarje
etransmetimit.
Nseemarrimparasyshshprehjenmezi ngjendjetkuptoj tfolurit nktaspekt mundtnnkuptoj
se ky transmetim satelitor nganjher nuk kuptohet nga nj numr njerzish. Kur t pengohet transmetimi,
njerzit nuk mundtakuptojn; por kur trikthehet transmetimi normal, atafillojntkuptojn(Allahuedi m
smiri).
Shprehjaburimi turbullt najetinetetdhjetekatrtshtpoashtuinteresante, sepsepamjaeperndimit t
diellit nekranineTV-sshtsikursedielli tperndoj nnjburim. Ngjyrat nekranndryshojndukepernduar
dielli nlargsi mbi det dhekjoparaqitetmenjngjyrmthirtnekran. Pra, pr atqshtdukeevshtruar at,
doti duketsikursedielli poperndonnnjburimtturbullt. Shprehjaaynin hami'ah, eprbrprej 'ayn (burim) dhe
hami'ah (i turbullt) dotmundti referohej ksaj pamjetpaqart.
Poashtu, kontakti i tij meLindjendhePerndimindo tmundttregonteseai shtnkontakt mepjes
tndryshmetglobit. Ndrsadielli agonmbi njpjesttoks, perndonnpjesntjetr.
VLERAT NUMERIKE (ABJAD) N DISA AJETE N SUREN KEHF I REFEROHEN
NJ KOHE SHUM T AFRT ME KOHN TON
Ne i forcuam zemrat e tyre... (Sure Kehf: 14)
1400A.H. (AnnoHixhri, kalendari Islamik) ose
1979A.D. (AnnoDomini, 'nvitineZotit ton,' tKrishtert' kalendari Gregorian)
Ai tha: Ajo t ciln ma ka mundsuar Zoti im, sht m e mir (nga pagesa juaj)... (Sure Kehf: 95)
1409A.H., ose1988A.D. (Pashaddah)
Ne i dham atij mundsi n Tok... (Sure Kehf: 84)
1440A.H., ose2019A.D. (Pashaddah)
Njshenjqi referohet fillimit tshekullit tpesmbdhjetIslamik dhe fundit tshekullit njzet dhe
fillimit t shekullit njzet e nj t Krishter sht numri 1980, i cili sht fituar duke shumzuar numrin e
ajetevetSuresKehf merenditjenesaj numerikenKuran.
Surja18: SurjaKehf (prmban110ajete) 18x110=1980.
BediuzmanSaid Nursi gjithashtushpeshthoshtesekjo kohishtefillimi i Fundit tKohs. Ai thot, pr
shembull:
Kshtu, njerzit e padrejt t cilt nuk e din kt t vrtet thon: Pse Shokt e Profetit me zemrat e tyre
vigjilente dhe shikimin e tyre t mpreht, t cilve u ishin msuar t gjitha hollsit e ahiretit, mendojn q nj e
vrtet q do t ndodhte nj mij e katrqind vjet m von t jet e afrme me shekullin e tyre, sikur idet e tyre
t kishin devijuar pr nj mij vjet nga e vrteta?10
BediuzzamanSaidNursi, dukethn1400vjet mpas Shokt eProfetit iureferuanvitevet1980-tasi
fundit tkohs. Ktushtmerndsi tprmendimqai tha1400, jo1373, 1378dhejo1398. Mefjalttjera,
shekulli i pesmbdhjetIslamik.
Surja Kehf prmban lajme shum t mira pr Muslimant. Ky lajm, si zbuloi Profeti jon (saas), sht
periudhaebekuar qpoafroneFundit tKohs. NseSurjaKehf vshtrohet ngakjoperspektiv, ajo bnfjalpr
fazatendryshme, fillimin, zhvillimindheprfundimineIslamit nFundineKohs, dukearritur kulminmesundimin
eIslamitdhedukeprfunduarmeardhjeneIsait(as).
PROFETI SULEJMAN (AS)
Profetit Sylejman (as) i sht dhn
begati e pashembullt
Ai (Sulejmani) tha: O Zoti im, m fal dhe m dhuro nj pushtet q t mos e ket askush pas meje!
Me t vrtet, Ti je Dhurues i madh! (Sure Sad: 35)
Allahuiuprgjigj lutjesstij dukei dhuruar atij mirsi dhedituri madhshtore, si edhedukei dhuruar atij
nj pushtet madhshtor dhe autoritet t jashtzakonshm. N ajetet q rrfejn jetn e tij, ofrohen shum
hollsi pr pasurin, autoritetinetij dhepr mnyrnsesi eprdori ai diturinetij.
Profeti Sulejman (as) komunikonte me zogj
Allahuiamsoi Profetit Sulejman(as) gjuhnezogjvedheai eprdori ktdijeni pr tformuar etat
organizuaratshpendve(SurjaNaml: 17). Ai komunikoi mezogjtdhei sundoi ashtusiepaai tarsyeshme.
Kjogjndodhi si rezultat i mirsissAllahut mbi Sulejmanin(as).
Sulejmani e trashgoi Daudin (n misionin e tij profetik) dhe tha: O populli im! Neve na sht
msuar gjuha e shpendve dhe na sht dhn gjithka. Kjo sht vrtet dhunti e madhe (Sure Neml: 16)
Ngakyrrfimmundtnxjerrimprfundimetrndsishme:
- Zogjtkannjmnyrtposametkomunikimit menjri tjetrinnnjfrekuencqtejkalonkufirin
etdgjuarit njerzor. Profetit Sulejman(as) i ishtedhnnjaftsi eposameqi mundsonteatij tkuptonte
ktgjuh. Kjokamundur tndodhteprmesnjrisieteknologjike.
- Dukeprdorur ktaftsi, ai iu dhaurdhrazogjvenmnyrqatatmundtprmbushnindshirat e
tij (Allahuedi msmiri).
- Ai nganjher i prdorte zogjt pr t drguar lajme dhe pr t mbledhur informacion zbulimi. Kjo
metodishteshumesuksesshme. Dituriaetij ialehtsoi atij komunikimin mevendet tjeradhemeefikasitet i
solli tokat elargtannzotriminetij (Allahuedi msmiri).
- Ky ajet mbase trheqvmendjen ton ndaj prparimeve teknologjike qdo t prdoren n Fundin e
Kohs. Ndoshtanuk flet pr zogj, por mtepr pr fluturaket papilot qjannprdorimsot.
- Kamundsi qai tketvendosur transmetuesnzogj pr tmbledhur informacionzbulimi pr armiqt
etij. Nktmnyrai mundtketsiguruar tdhnaaudiovizuale, tcilat ai i prdori pr tsunduar kombine
tij.
- Ai po ashtu kishte kontroll madhshtor mbi xhint dhe shejtant. Si shkruan n Kuran, Allahu tha:
'Dhe xhin q i bm t punonin para syve t tij me urdhrin e Zotit t tij' (Surja Sebe: 12) dhe Dhe (ia
nnshtruam atij) disa nga djajt q zhyteshin n det pr t, (duke nxjerr xhevahire) dhe bnin edhe
pun t tjera dhe Ne i ruanim ata (q t mos i bnin dm) (Surja: Enbija'). Nsemendojmpr ktaspekt,
zogjtmundtsimbolizojnnjushtri txhinve.
- Nj tjetr mundsi sht se zogjt jan udhhequr nga xhint. Profeti Sulejman (as) mund ti ket
urdhruar zogjttkryejndetyratcaktuaradukeprdorur xhint.
- Allahuebri Kuranin libr tshenjtpr njerzimin deri nFundin eBots. Pra, ndodhitengjashme
me ato trrfyera pr Profetin Sulejman (as) mund tndodhin nFundin eKohs. Kto vargje mund t jen
shenjpr nesegjatksaj koheAllahu mund ti vendos shejtant dhexhint ndispozicion tnjerzimit apo
qnjerzimi do tprdor dhedo tprfitojshumngateknologjiaeprparuar easaj kohe. (Allahuedi ms
miri).
Sulejmani (as) komunikon
me nj milingon femr
(Sulejmani) vuri buzn n gaz, duke qeshur me fjalt e saj dhe tha: O Zoti im, m frymzo q t
jem mirnjohs pr mirsit q Ti m ke dhn mua dhe prindrve t mi, dhe q t bj vepra t mira, me
t cilat Ti do t jesh i knaqur. M prano, me mshirn Tnde, n gjirin e robrve t Tu t devotshm!
(Sure Neml: 19)
- Profeti Sulejman (as) mund tdgjontetfolurit emilingonavedhekjo mund ti referohet ekzistencs
steknologjissavancuar kompjuterikenfundinekohs.
- Sot, Lugina eSilikonit n Kaliforni sht enjohur si kryeqendra ebots teknologjike. sht shume
uditshme q rrfimi i Profetit Sulejman (as) flet pr Luginn e Milingonave. Allahu mund ti referohet nj
teknologjietavancuar qdotshfaqet nFundineKohs.
- Ve ksaj, milingonat dheinsektet tjeraprdorengjersisht nteknologjineavancuar. Projektet robot
tzhvilluaradukestudiuar ktokrijesasafrmi kanprparuar njnumr fushash, dukeprfshirteknologjin
dheindustrinembrojtjes. Kyajet mundti referohet poashtuktij fakti.
Mirsit lidhur me Fundin e Kohs
Dominimi i Profetit Sulejman(as) dheDhulkarnejnit (as) mbi botnshtmetvrtetlajmi mirpr t
gjith Muslimant, ngase kto rrfime prmbajn shenja t rndsishme pr Fundin e Kohs. Vrtet,
Muslimant t cilt iu prmbahen kufizimeve t Allahut, punojn me zell pr t prhapur moralin Islamik n
mbarbotn dhe refuzojntzmbrapsen prball vshtirsivedo ttriumfojnn t gjitha epokat ehistoris.
Allahu do t jet gjithmon pas tyre me ndihmn dhe mbshtetjen e Tij. T dy kta t Drguar, pr arsye t
aftsive t tyre t lartprmendura (dhe natyrisht, shum mirsive tjera t Allahut), ushtruan nj dominimt
fuqishmnbot. Kydominimi njjtpadyshimsedotndodhgjatFundit tKohs.
Dominimi madhshtor i moralit Islamik, si theksuam m hert, u definua n kto hadithe prmes
ngjarjevetngjashmegjatsundimit tktyredy tDrguarvetAllahut. Disaprej tyrejansi vijon:
Mehdiu (i udhzuar drejt) do ta sundoj botn si Profeti Dhulkarnejn dhe Profeti Sulejman. (Ibn Hajar
al-Haythami, Al-Qaul al-Mukhtasar fi `Alamat al-Mahdi al-Muntazar, f. 29)
N tok kan jetuar katr mbretr t mdhenj: dy ishin besimtar dhe dy jobesimtar. Besimtar ishin
Dhulkarnejni dhe Sulejmani dhe jobesimtar ishin Nimrodi dhe Bakhtinasri. Do t ket nj mbret t pest, nga
Familja e Shtpis sime. (Ibn al-Xheuzi)
Gjendja para paraqitjes s Mehdiut
N fundin e kohs, sunduesit e tyre do tju shkaktojn halle t mdha popullit Tim ashtu q nuk do t ket
rehati pr Muslimant kudoqoft. (Al-Muttaqi al-Hindi, Al-Burhan fi `Alamat al-Mahdi Akhir az-Zaman, f. 12)
KyhadithtregonseparasetvjenMehdiu, atatcilveumungonmorali fetar dhekannatyrtashpr
dhetpamshirdo tvijnnfuqi ndisavendeMuslimane. Ntvrtet, disasundues Muslimantsotm
shtypin Muslimant dhe drrmojn popullin me an t regjimeve t tyre tiranike dhe despotike. N vendet e
tjera, popujt kanshqetsime tmdhangasesunduesit etyrenuk jankompetent pr tsunduar. Muslimant
ndisashtete, nveanti nIrak, Libi, Siri, Somali, Etiopi, Afganistan, Tunizi dheXhibuti jantshtypur nga
sunduesit e tyre prgjegjs dhe kshtu iu nnshtrohen vshtirsive dhe problemeve t ndryshme. Muslimant
ndalohenngaushtrimi i fesstyredheadhurimi dhevshtirsitekonomikeuabjnjetnmtvshtir.
Do t ket nj fatkeqsi me pluhur dhe tym sikurse njollat e nats s errt... (Ebu Davudi)
Fjala fatkeqsi/vuajtje (fitne) nnkupton do gj q largon arsyen dhe zemrat e njerzve nga udha e
drejt, ose luft, nxitje, kaos, rrmuj dhe konflikt. Msojm sefatkeqsia q prmendet n kt hadith do t
lrprapavetestymdhepluhur.
Pr mtepr, ve ksaj, mnyrasesi shtprshkruar kjo fatkeqsi si errsir nkthadith, mund t
kuptohet si njtregues seorigjinaesaj shtepaqart, seshtepapritur. Dukeeshqyrtuar atngaky aspekt,
shtemundshmeqky hadith ti referohet njrit prej sulmevemtkqijaterroriste, nqytetet eNju J orkut
dheUashingtonit nShtetet eBashkuaratAmeriksm11Shtator 2001.
Prandaj, ky akt shumi trishtuar i terrorit, i cili shkaktoi vdekjendhelndiminemijranjerzve, mundt
jet ajo fatkeqsi sikurse njollat e nats s errt e profetizuar prmes ktij hadithi si shenj e shfaqjes s
Mehdiut.
Mehdiu do t shfaqet vetm n nj koh kur njerzit do t prjetojn nj frik t madhe dhe preken nga
turbullirat dhe lufta qytetare dhe fatkeqsit e tjera.(Transmetuar nga Abu Ja'far Muhammad ibn 'Ali)
Shumicaehadithevepr ardhjen eMehdiut prqendrohen nprofecinsetrazirat, pasiguriadherrmuja
do tmbisundojnnbotparaardhjes stij. Masakrat, luftrat dhekonfrontimet jannjprej karakteristikave
kryesoretnjperiudhettill. Ve ksaj, ky hadithtrheqvmendjenndaj faktit semasakrado tndodhinn
mbarbotn.
Gjatdy luftravebotroretshekullit njzet, rreth65milionnjerz uvran. Numri i civilvetvrarpr
arsyepolitikegjatpoktij shekulli llogaritet tjetmbi 180milion. Ky shtnjnumr tejet i madhkrahasuar
meshekujt emparshm.
Mehdiu nuk do t shfaqet prve nse masakrohen njerzit e pafajshm dhe ai do t shfaqet kur ata n
Tok dhe lart n qiell nuk do t mund t durojn m masakra t tilla... (Ibn Hajar al-Haythami, Al-Qaul al-
Mukhtasar fi `Alamat al-Mahdi al-Muntazar, f. 37)
Ndrsa hadithet pr paraqitjen e tij prmendin masakra t tilla si nj gj t rndomt, ato po ashtu
theksojnsektomasakrado tkensynimnjerzit epafajshm. Si diskutuammhert, gati tgjithaluftrat
sot kancak njerzit. Kshtu, masakrohencivilt dhenjerzit epafajshmsi fmijt, pleqtdhegrat. Tqenit
shnjestr veanrisht njerzit epambrojtur karezultuar memasakramgjithprfshirse, ndrsaqvazhdont
rritet numri i njerzveqvdesinsi pasojetyre.
Pasi q terrori prpiqet t prhap frik dhe tmerr, grupi mbi t cilin prqendrohen sulmet e tilla jan
shpeshcivilt epafajshm.
Korrupsioni t cilit smund ti shmanget askush do t shfaqet dhe prhapet menjher prej aty ku
shfaqet n nj vend tjetr. (Ibn Hajar al-Haythami, Al-Qaul al-Mukhtasar fi `Alamat al-Mahdi al-Muntazar, f.
21-22)
Termi korrupsion(fitne) nnkuptonpoashtuluftn, trazirat, ngatrresat, konfliktet. Pra, luftrat civile
dhe luftrat e tjera dhe trazirat, t cilat prhapen prej vendit ku shfaqet n nj vend tjetr, vazhdojn
pandrprer n mbar botn gjat shekullit t tanishm. N veanti, shekulli i njzet kujtohet si shekulli i
luftrave. Dhe, ky shekull i ri poashtufilloi meluftradheterror qvazhdon.
Allahu i Gjithfuqishm do ta drgoj Mehdiun pasiq dshprimi t ket arritur pikn kur njerzit do t
thon: "Nuk ka Mehdi." (Transmetuar nga Nu'aym ibn Hammad)
Ky hadith na bn me dije se njra prej shenjave t Fundit t Kohs sht dshprimi i njerzve pr
ardhjeneMehdiut.
Njerzit tcilt prballen me luft, uri, padrejtsi, epidemi dhetgjithaformat eshthurjes nFundin e
Kohs humbin shpresn q fatkeqsit e tilla do t mbarojn ndonjher. Shum Musliman, n ann tjetr,
fillojn t humbin shpresn se morali Islamik do t mbizotroj ndonjher dhe besojn se e keqja do t
prhapet edhemshum.
Vrtet nkohnton, neshpesh shohimshembuj tksaj gjendjeshpirtrore. Pavarsisht ngaekzistenca
ehadithevetpanumrtapr ardhjen eMehdiut dhe pr Epokn eArttshquar memirsi tmdha, shum
njerz besojnsenjperiudhetillnuk dotvjenkurr.
Ky supozimshtpo ashtunjshenjeFundit tKohs. Nnjkohdshprimi, njerzit do ti gzojn
tmirat embizotrimit tmoralit tKuranit, dukeiufalnderuar mshirssAllahut ndaj njerzve.
Njerzit do t prparojn deri n vitin e nntdhjet e pes, domethn, puna e tyre do t prparoj. N
vitin e nntdhjet e shtat dhe n vitin e nntdhjet e nnt, pasuria e tyre do t humbet... (Ibn Hajar al-
Haythami, Al-Qal al-Mukhtasar fi `Alamat al-Mahdi al-Muntazar, f. 54)
Kashummundsi sekjo i referohet vitit 1995, njperiudhkur njerzit kishinnjjetrelativisht mt
mirdhekushtet etyrenuk ishinaqtvshtira. Vrtet, si prshkruhet nkthadith, nktvit, njerzit do t
kentardhuratmjaftueshmepr tfituar pr jetesdhekancapasuri. Mirpo, periudha1997dhe1999ishte
njperiudhgjatscilsekonomiaushkatrruadhevarfriauprhap. Nktkoh, mallrat humbnvlerne
tyre. Nj ngjarje e till mund t ndodh shum shpejt, si sqarohet me shembullin e krizs ekonomike t
Argjentinsntkaluarneafrt.
Banort e Egjiptit dhe Shamit do t vrasin sunduesin e tyre dhe trupat e tij... (Ibn Hajar al-Haythami,
Al-Qaul al-Mukhtasar fi `Alamat al-Mahdi al-Muntazar, f. 49)
Kur eanalizojmhistorinbashkkohoretEgjiptit, shohimsenjsundimtar ishtevrar: Anvar Sadati, i
cili sundoi Egjiptinngaviti 1970-81, ishtevrarngakundrshtart etij gjatnjparadeushtarakenvitin1981.
Udhheqsit e tjer Egjiptian t cilt janvrar jan kryeministrat Butros Gali (1910) dhe Mahmud Nukrashi
Pasha(1948).
FjalaSham nuk prdoret vetmpr Damaskun, ngaseajokapoashtukuptimini majt dhepr koht
gjat prdorej pr tiu referuar atyre vendeve nga ana e majt e Hixhazit (ku ndodhen qytetet e Meks dhe
Medins). Shumudhheqsjanvrarnatpjestbots, nmesinetyrekryeministrat emparshmSirian
Salahal-DinBitari (1920), Drubi Pasha(1921) dheMuhsinal-Barazi (1949), Mbreti Abdullahi J ordanit (1951)
dheudhheqsi i FalangsLibanezeBashir Gemajel (1982).
Populli i Shamit do ti robroj fiset e Egjiptit... (Ibn Hajar al-Haytahami, Al-Qaul al-Mukhtasar
fi'alamat al-Mahdi al-Muntazar, f. 49)
Sot, vendet ektij rajoni pr tcilinbhet fjalprfshijnIzraelin. Kjo shtarsyejapseky hadithmund
ti referohet luftsmidisShtetit tIzraelit dheEgjiptit dhepushtimit tterritorit Egjiptian.
Njerzit do t bjn gara me njri tjetrin n ndrtimin e ndrtesave t larta. (Buhariu)
Koha do t kaloj shpejt. (Buhariu)
Distanca t mdha do t prshkohen pr periudha t shkurta kohore. (Ahmedi, Musnedi)
Ora e Fundit nuk do t vjen para se koha t shkurtohet, viti duke qen si nj muaj, nj muaj si nj jav,
nj jav si nj dit, nj dit si nj or dhe nj or si ndezja e nj flake. (Tirmidhiu)
Shekulli ntcilinnejetojmkaparaftsinendrtimit taeroplanvesupersonik dheaftsin, dukeiu
falnderuar trenavedheprmirsimevetjeranmjetet etransportit, pr tbrudhtimepr pak minutapr t
cilat dikur jandashur muaj ttr, dhenkomoditet tmadh. Ajo qtregonky hadithpo ashtupo ndodhn
ktmnyr.
Komunikimi n mes t kontinentevedo t merrtejav t traqindravitem par, por tani sht shtjee
sekondave, dukeiufalnderuar Internetit dheprparimeventeknologji. Mallrat pr tcilat nevojiteshinjavttra
pr tarritur, pasnjudhtimi tgjat, tani mundtdrgohenpr njkohshumtshkurt. Memiliardalibratani
mund t shtypen pr aq koh q disa shekuj m par do t nevojitej pr t shkruar nj letr t vetme. Po ashtu,
zhvillimet tjerateknologjikennkuptojnsenemnuk shpenzojmshumkohpr zierje, pastrimdheprkujdesje
ndaj fmijve.
Njeriumundtvazhdoj tprmend shembuj tngjashm. E megjithat, ajo qkarndsi ktu, natyrisht,
shtseshenjat eFundit tKohs, ashtu si i paraqiti Profeti (saas) nshekullin eshtat, tani po ndodhin nj
nganj.
Fundi i kamxhikut t njeriut do ti flas atij. (Tirmidhiu)
Kamxhiku njihet si njmjet qprdorej nkohrat ekaluarakur kalroheshin apo drejtoheshin kafsht
pr ngarkessi kuajt dhedevet. Kur analizojmmevmendjekthadith, mundtshohimseProfeti (saas) bn
njkrahasim. Leti pyesimnjerzit qjetojnnkohnetanishmenjpyetje: A ekzistonnjmjet bashkkohor
qflet dhei ngjasonkamxhikut?
Prgjigja m e logjikshme pr kt pyetje sht telefoni mobil, me antenn e tij t gjat apo pajisje t
ngjashmetkomunikimit. Nsekujtojmsetelefonat mobil dhesatelitor janzhvillimerelativisht tvonshme,
atherurtsiaqqndronpasprshkrimit tProfetit (saas) para1,400vitevebhet madjeedhemeqart. Ky
shtvetmnjtreguesmshumsenejemi dukeejetuar FundineKohs.
Vet zri i nj personi do ti flas atij. (Mukhtasar Tazkirah Qurtubi)
Porosiankthadithshtplotsisht eqart: Dgjimi i zrit tvet nganjpersonshtnjtjetr shenj
eFundit tKohs. Nuk kadyshimsepr tadgjuar njeriuzrinevet, atij i duhet spari taregjistroj/incizoj at
dhepastaj talshoj pr tadgjuar. Pajisjet pr regjistrimin dhe reprodukimin ezrit janproduktetshekullit
njzet. Kyzhvillimshnoi njpikktheseshkencoredheoi nlindjeneindustrivetkomunikimit dhemedias.
Reprodukimi i zrit shtthuajai prsosur tani, dukeiufalnderuar teknologjivekompjuterikedhelaserike.
Thn shkurt, pajisjet elektronike t kohs son, mikrofonat dhe altoparlantt, na mundsojn q t
regjistrojmzrindhetadgjojmatdhejanpoashtushfaqjeeasaj qrrfehet nhadithinemsiprm.
Nj dor do t zgjatet nga qielli dhe njerzit do t vshtrojn dhe do ta shohin at. (Ibn Hajar
Haytahami, Al-Qaul al-Mukhtasar fi'alamat al-Mahdi al-Muntazar, f. 53)
Shenj e asaj dite sht nj dor q shtrihet nga qielli dhe njerzit q ndalojn pr ta vshtruar at. (Al-
Muttaqi al-Hindi, Al Burhan fi Alamat al-Mahdi Akhir al-zaman, f. 69)
Fjala Arabepr dor n hadithet m lart sht jed. Prve kuptimit dor, fjalori po ashtu jap edhe
kuptimesi fuqi, forc, mjet, etj. shtemundshmeqnktohadithekjofjalshtprdorur nktokuptime.
Idejaenjfuqie, forceapomjeti qzgjatet prej qiellit dhevshtrohet nganjerzit mundtmos ketshum
kuptimn kontekstine kohravetshkuara. Megjithat, ajo hedh drittkonsiderueshmenpajisjet si televizori,
kameradhekompjuteri, tcilatjanbrpjesedomosdoshmeejetsbashkkohore, siprshkruhet nktohadithe.
Mefjalttjera, dora qprmendet nktohaditheprdoret nkuptimineforcs. Ajoqarti referohet fotografive
qzbresinprej qiellitval-val, mefjalttjera,transmetimitteleviziv.
Jeta e njerzve do t zgjatet. (Ibn Hajar Haytahami, Al-Qaul al-Mukhtasar fi'alamat al-Mahdi al-
Muntazar, f. 43)
Kan kaluar katrmbdhjet shekuj qkur Profeti (saas) eshpalli kt lajm. J etgjatsia mesataresht
shum me lart tani se qka qen kurdoher n historin bashkkohore. Nj dallimi madh mund t shihet
madjeedhenmestshifravepr fillimindhefundineshekullit njzet. Pr shembull, llogaritet qnjfoshnjee
lindur n vitin 1995 do t jetoj rreth 35 vjet m gjat se nj foshnje e lindur rreth vitit 1900.11 Nj tjetr
shembull mahnits pr tnjjtntemshtsentkaluarnshumpak njerz mbrrinin moshn100vjeare,
ndrsatani kjoshtnjgjshummezakonshme.
NGJASHMRIT MIDIS KOHS S MEHDIUT
DHE KOHS S PROFETVE
SULEJMAN (AS) DHE DHULKARNEJN (AS)
Mehdiushtrilindjaemoralit fisnik tProfetveSulejman(as) dheDhulkarnejn(as) nFundineKohs,
por n nj shkall tjetr m t gjer. Manifestimet e moralit t tyre fisnik, shpirtror, racional, shoqror dhe
mendor dotrishfaqennFundineKohs.
Epokat eMehdiut dhetktyredy Profetvejankohkur morali fisnik Islamik praktikohet gjithandej.
T gjitha kto tri epoka jan t knaqshme pr Allahun. Kurani dhe hadithet e Profetit (saas) po ashtu i
referohenkohvetBahtinasrit, Nimrodit dheFaraonit, tcilat jankohtligsisdhemosbesimit. Menjher
pasktyrekohvetliga, Allahubri qmorali Islamik tmbizotroj. Ngjashm, Zoti jondotofrojnjkoh
kur dotmbisundojmorali Islamik nFundineKohs: EpokneArt.
Kjo Epok e Art do t jet nj reflektim madhshtor i kohve t Profetve Sulejman (as) dhe
Dhulkarnejn (as). Mehdizmi nnkupton mbizotrimin e paqes, lumturis, dashuris, vllazris, mshirs,
sakrifics, sjelljessnjerzishmedhefrymssbashkpunimit.
Ktujandisashembuj tngjashmrivenmestkohravetktyredyProfetvedheEpokssArt.
Sundimi i Mehdiut n mbar botn
Si utheksuamhert, Profeti Sulejman(as) dheDhulkarnejni (as) bnqmorali Islamik tmbisundoj
nbot. Atapatnnnsundiminetyreterritoretmdhadhekishinforcatarmatosurashumtfuqishme. Kjo
paraqet njngjashmri meEpokneArt.
GjatEpoks sArt, morali Islamik do tsundojbotnpo ashtu. Njerzit do tkonvertohen nIslam
nnumr tmadh, ndrsaideologjitqmohojnAllahun do tvdesin dhe Islami do tpraktikohet ashtu si
praktikohej nkohneProfetit tonMuhammed(saas). Disaprej haditheveprshkruajnEpokneArtsi vijon:
Mehdiu do t zotroj tr botn. (Al-Muttaqi al-Hindi, Al-Burhan fi `Alamat al-Mahdi Akhir al-Zaman, f.
10)
Mehdiu do t pushtoj t gjitha vendet midis Lindjes dhe Perndimit. (Ibn Hajar al-Haythami, Al-Qaul
al-Mukhtasar fi `Alamat al-Mahdi al-Muntazar, f. 56)
Dituria e rrall dhe fisnike e Mehdiut e dhuruar
Profetve Sulejman (as) dhe Dhulkarnejn (as)
M hert ne prmendmditurin q Allahu ia dhuroi Profetit Sulejman (as), si aftsia pr t sunduar
xhint dheshejtant, pr tfolur mezogj, pr tdgjuar komunikiminemilingonavedheqkishtepushtet mbi
erndheeprdortebakrinashtusidshironteai. Secilaprej ktyreaftsiveeveonatnganjerzit erndomt.
Pr ProfetinDhulkarnejn(as) Kurani thot: Kshtu ndodhi dhe Ne dinim gjithka pr t (SurjaKehf: 91).
Ai ishtenjri prej njerzvetbekuar medituri.
Mehdiu po ashtu do t ket disa aftsi t posame. N librin e tij Mevzuatu'l ulum (11/246),
TaskopruluzadeAhmet Efendiushkroi seMehdiudotposedojilmdhexhafr (mjeshtrineparashikimit ts
ardhmesprmesnumrave). Njtjetr prshkrimthotse:
Ai quhet Mehdi sepse atij i sht dhn udhzimi pr nj situat t panjohur pr asnj njeri. (Al-Muttaqi
al-Hindi, Al-Burhan fi `Alamat al-Mahdi Akhir al-Zaman, f. 77)
Profeti jon(saas) kathnseMehdiudotkuptojgjuhnekafshvedhedotketsundimmbi njerzit
dhexhint, pikrisht sikursekishteProfeti Sulejman(as).
Mehdiu sht nj person i cili flet gjuhn e zogjve dhe kafshve tjera. Prandaj, drejtsia e tij do t shfaqet
mbi t gjith njerzit dhe xhint. (Muhammad ibn Abd al-Rasul Barzanji, Al-Ishaah li-ashrat al-saah, f. 188)
Prkrahja e tyre e pr paqen
dhe dhnia prparsi diplomacis
M hert theksuamse Profeti Sulejman (as) ishte shum paqedashs, i dashur, tolerant dhe fals n
raportet etij mevendet fqinje. Ai paraplqentetzgjidhteproblemet meantdiplomacisdheprdortemjete
demokratike. Profeti Sulejman (as) krijoi njkultursuperioredheforcoi dominimin etij prmes diplomacis,
artit dhe kulturs. Pavarsisht sekishte ushtri tepr t fuqishme dhe t paprballueshme, ai, megjithat, kurr
nuk prdori forcnushtarake. Profeti Dhulkarnejn(as), ishtepoashtui njohur si personi cili ndalonkonfliktin
dhe trazirat, dhe q u solli njerzve paqe dhe qetsi. Prandaj, kohrat e ktyre dy Profetve duken
jashtzakonisht tngjashmemeEpokneArt.
NEpokneArt, njerzit do tbhen Muslimanmevullnetinetyre, morali Islamik do tmbizotroj
nmbarbotndhenuk dotketluft. Prshkrimet pr ktepokthon:
Askush nuk do t zgjohet nga gjumi apo ti rrjedh gjak nga hunda. (Ibn Hajar al-Haythami, Al-Qaul al-
Mukhtasar fi `Alamat al-Mahdi al-Muntazar, f. 42)
Mehdiu do t pasoj rrugn e Profetit. Ai nuk do t zgjoj nj person q flen apo t derdh gjak.
(Muhammad ibn Abd al-Rasul Barzanji, Al-Ishaah li-ashrat al-saah, f. 163)
Si tregojnkto hadithe, Mehdiu do tsjell moralin Islamik dhepaqen nmbarbotn dheprandaj do
tju jap fund tgjithaluftravedhe dhuns. Ai do tpunojpr tfilluar njtransformimkulturor dhe pr ti
udhzuar njerzit drejt kodit moral Islamik. Gjatasaj kohe, melejeneAllahut, dotjetsohet ajeti nvazhdim:
Kur t vij ndihma e Allahut dhe lirimi (i Meks) dhe ti shohsh njerzit duke hyr n fen e
Allahut grupe-grupe, ather madhroje me falnderim Zotin tnd dhe krko falje nga Ai; se Ai sht
vrtet Pranues i madh i pendimeve. (Sure Nasr: 1-3)
Nxitja e njerzve drejt moralit fetar
dhe veprimi i shpejt i tyre
Vendimet e shpejta, t arsyeshme t Profetit Sulejman (as) jan shembull i rndsishmpr t gjith
besimtart. Letrat qai i shkroi Mbretreshs sSebes, ntcilat ai enxiti atdhepopullin esaj tfillojnt
besojn n Allahun, treguan fuqin e tij t komunikimit. Sjellja e fronit t Mbretreshs s Sebes duke e
prdorur nj person i cili posedonte dituri nga Libri dshmuan fuqin e tij pr vendim-marrje t shpejt.
Vendimi i Profetit Dhulkarnejn(as) pr tndrtuar njmur tfort aqtfortsatzgjastederi nFundin e
Bots kundr sulmevetfisevetJ exhuxhvedheMexhuxhvetregojnfuqindheracionalitetinetij. Epoka
eArtdotjetdshmitareengjarjeveshumtngjashme.
Gjat Epoks s Art, njerzit do ta prqafojn Islamin dhe do t ket aktivitete gjithprfshirse,
aktivitetetvrullshmedrejt ktij qllimi. Tgjithakombet, njrapastjetrs, do tapranojnmoralinIslamik dhe
ideologjitqekundrshtojndo tzhdukenprmesveprimit tshpejtdhetqndrueshm. Tgjithasistemet
mizoredotgroposennrrnekohs. Nfjalt eteologut tfamshmIslamik MuhyiddinIbnArabi:
Allahu do ti jap aq shum pushtet Mehdiut. Ai do ta rrnjos mizorin nga bota brenda nats, do t
vendoset feja dhe Islami do t rilind. Mehdiu do tia kthej vlern e saj t humbur dhe do t vie n jet pas
vdekjes s dukshme t saj... Njerzit e padijshm, koprract dhe frikacakt pa dallim, do t jen t dijshm,
bujar dhe t guximshm... Ata do ta praktikojn fen si n kohn e Profetit Muhammed (saas)... (Muhyiddin Ibn
Arabi, Al-Futuhat al-Makkia, f. 66; Muhammad ibn Abd al-Rasul Barzanji, Al-Ishaah li-ashrat al-saah, f.
186)
Rndsia e dhn ndrtimit
NeedimseProfeti Sulejman(as) uprqendruanprojektet endrtimit. Ai ndrtoi harqetlarta, statuja,
en t mdha si cisterna dhe vaska t mdha pr zierje duke prdorur xhint dhe shejtant t cilt zbatuan
urdhrin etij. dokush i cili epapallatin etij madhshtor, nveanti MbretreshaeSebes, eadmiruan attej
mase. Teknologjia q Profeti Dhulkarnejn (as) prdori pr t ndrtuar murin ishte aq e prparuar sa q nuk
mundtshkatrrohet, prvensedshironAllahu.
Nhadithet eProfetit Muhammed (saas), njoftohemi sendrtimi do tjeti rndsishmgjatEpokss
Art. Gjatksaj epoke, paqja, qetsiadhenjqytetrimshumi zhvilluar dotjusillet qyteteve. Pr shembull:
Mehdiu punon n ndrtimin e Stambollit dhe vendeve tjera. (Ibn Hajar al-Haythami, Al-Qaul al-
Mukhtasar fi `Alamat al-Mahdi al-Muntazar, f. 40)
Prdorimi i pasuris dhe madhshtis n dobi
t Islamit dhe pr knaqsin e Allahut
Profeti Sulejman (as) prdori pasurin e tij pr t sqaruar fen e Allahut dhe pr t prhapur moralin
Islamik nmbarbotn. Nvendet tcilat ai i pushtoi, ai spari ubri thirrjenjerzveqtbesojnnAllahun
dhenshptim. Letratcilnai iadrgoi MbretreshssSebes, ntcilinai ethirri atdhepopullinesaj n
Islamshtdshmi efortlidhur mekt. Profeti Dhulkarnejn(as) posedontepoashtuautoritet tfuqishm, si
shihet ngafjalt etij: Ajo t ciln ma ka mundsuar Zoti im, sht m e mir se ajo. (SurjaKehf: 95). Ai
prdori fuqinetij tmadhepr tndaluar rrmujn.
Gjat Kohs s Art, njerzit do tgzojnpasuri t madhe, mirqenie dhe paqe. Mehdiu do t prdor
trpasurinetij pr tprhapur feneAllahut dhedo tpasojnormat moralefisnikedheurdhrat epaqes n
vendet ku ai do t dal fitimtar. Praktikat e pakrahasueshme t tij do t zbusin zemrat e njerzve dhe do ti
udhzojn ata drejt parimeve morale Islamike. Kshtu, pr nj periudh shum t shkurt kohe kto norma
moraledotsundojnbotn.
Mehdiu do t qndroj n umetin (popullin) tim pr s paku shtat, apo ndoshta pr tet ose nnt vite.
N ato vite umeti im do t jetoj nj koh lumturie aso q ata kurr m par nuk e kan prjetuar. Nga qielli do
tju zbres shiu rrke, toka nuk do t mbaj asgj nga bimsia e saj dhe do t ket bollk pr t gjith. (Taberaniu)
Para se ti zotohen atij pr besnikrin e tyre, njerzit do t shkojn n turma atje ku banon ai dhe kushdo
q shkon atje do t gzoj bollkun hyjnor. (Ibn Hajar al-Haythami, Al-Qal al-Mukhtasar fi `Alamat al-Mahdi
al-Muntazar, f. 25)
PRFUNDIM
NKuran, AllahuthotseAi kabrqtndodhinshummrekulli prmes profetve. Kur Profeti Musa
(as) hodhi shkopinetij, pr shembull, ai ushndrruangjarpr dhekur ai goditi detinmeatshkopai undam
dysh, dukelnnjshtegtthatnmes. Profeti Isa(as) erdhnjetpababadhefoli derisaendeishtendjep.
Nj mrekulli tjetr ishte mnyra se si ai ishte n gjendje ti shroj t smurt... T gjitha kto mrekulli ishin
mbshtetjedhendihmqjudhaatyre, nshikimineAllahut, pr tjumundsuar atyreqti bindinnjerzit dhe
pr ti bindur atapr tbesuar nta.
Allahu mbshteti Profetin Muhammed (saas) si me an t mrekullive n Kuran ashtu edhe me
informacioninqiudhaatij pr tpanjohurn. Profeti (saas) dhahollsi lidhur mengjarjet qdotndodhninn
tardhmen eafrt dhetlargt. Dukeparkto tjetsohen vrtet shtnjmjet pr shtimin engazllimit t
besimtarvesi edhepr ngrohjenezemravetjobesimtarvendaj Islamit.
Ndodhitqdotdukej epamundur tndodhinnkohnetij dheqasnjnjeri sdotmundmadjeasti
imagjinonte, t cilat tani po ndodhin njra pas tjetrs, jan dshmi e qart e t vrtets q Profeti (saas) po
rrfentedituri tposame.
Duhet tabjmtqartseatatcilt nuk pranojntudhzohennrrugnedrejtprapseprapnuk dot
pranojntbesojn, prkundr dshmivetqartadhemrekullivetProfetit (saas) dheKuranit. Allahu zbulon
kttvrtetnKuran:
Ata betohen solemnisht n Allahun se, nse iu vjen nj mrekulli, ata me siguri do t besojn. Thuaj:
Mrekullit jan vetm te Allahu! E kush ju siguron se ata, kur tu vij nj mrekulli, do t besojn?
(Sure Enam: 109)
MASHTRIMI I EVOLUCIONIT
Nditn esotme, ka njerz tcilt jetojnnjjettejet tlargt prej Zotit dhetcilt madjerefuzojn
besimin dhe mohojn ekzistencn e Zotit pr qllime t tyre vetjake. Pr shkak t verbris s tyre dhe t
guximit tpamend ttyre, ataprpiqen tndikojntek ttjert dheti largojnatangaudhaeZotit. Atakan
parashtruar nj varg t tr idesh kundrthnse dhe ideologji tshtrembruara me ann et cilave ta arrijn
kt. Njraprej ktyreshtteoriaeevolucionit.
Dshtimi ideologjik i Darvinizmit
Aspekti i Darvinizmit qendalonattjetnjpretendiminteresi vetmpr botnshkencoredheebn
at me nj rndsi t madhe pr shoqrin si trsi sht dimensioni i tij ideologjik. Prgjigja q ai jap n
pyetjen se si u krijuan gjallesat, duke prfshir njerzimin, e bn Darvinizmin bazn e nj numri filozofish,
botkuptimeshdheideologjishpolitike.
Ktu, ne do t marrimparasysh raportin n mes t Darvinizmit dhe filozofis materialiste. Filozofia
materialiste, apomaterializmi, shtnjsistemi tmenduarit qshkonprapankohderi nGreqinevjetr.
Materializmi mbshtetet n supozimin semateria sht evetmja gjq ekziston. Sipas filozofismaterialiste,
materiakaekzistuar gjithmondhedo tvazhdojtekzistojprgjithmon. Prasipasksaj filozofie, asgjnuk
ekzistonprtej materies.
Natyrisht, materializmi pasqyrohet gjithashtunarennpolitike, mekomunizminqzvendinkryesor n
ktdrejtim. Karl Marksi (1818-83) dheFridrihEngelsi (1820-95), tkonsideruar si themelues tkomunizmit,
ishin poashtu themelues tmaterializmit dialektik. Sidoqoft, komunizmi nuk sht asgjmtepr sefilozofi
materialisteeprshtatur pr shkencat shoqrorengaMarksi dheEngelsi.
Komunizmi sot konsiderohet si njideologji ehedhur nplehrat ehistoris, ndonseevrtetashtseai
endeka ndikimtjashtzakonshm. Efektet shkatrrimtaretksaj ideologjie endemund tndihen nshum
vende.
Ktu Darvinizmi fiton rndsi t madhe. Pasiq Darvinizmi apo teoria e evolucionit pohon se gjallesat
nuk u krijuan por erdhn ne jet rastsisht, sht pranuar gjersisht prej ideologjive materialiste dhe sht
pranuar si bazthemelore ekomunizmit nveanti. Tgjithideologt kryesor komunist kanpranuar teorin
fjalpr fjaldhekanbazuar ideologjitetyrent.
Pr shembull, nnjletr drguar FridrihEngelsit nvitin1860, Karl Marksi thot pr librineDarvinit se
Kyshtlibri i cili prmbanbaznehistorissnatyrspr pikpamjenton. 84Nnjletr tjetr nvitinq
pasoi, tani tdrguar FerdinandLasalit (1825-64), Marksi thot: Libri i Darvinit shtshumi rndsishmdhe
mshrbensi bazeshkencsnatyrorepr luftneklasavenhistori. 85NgjashmMaoCeTuni, themeluesi i
komunizmit Kinez, haptazi deklaroi seThemelet esocializmit Kinez mbshteten nDarvinin dhenteorine
evolucionit. 14
Praluftaintelektualekundr komunizmit duhet ti drejtohet filozofismaterialistedhe, prandaj, teoriss
evolucionit. shtpoashtueqartsepranimi i gjeri teorissevolucionit nshoqri do tushqej edhemtej
materializminsi edhekomunizmin.
Dshtimi shkencor i Darvinizmit
Teoriaeevolucionit, edhepseshtnjdoktrinqi kafillimet nGreqinelasht, uprqafuagjersisht
nshekullinenntmbdhjet. Zhvillimi mi rndsishmqebri teorintemnkryesoretbotssshkencs
ishtebotimi nvitin1859i librit OrigjinaeLlojevetarlls Darvinit. Nktlibr, ai doli mepretendimin se
llojet e ndryshme n tok nuk jan krijuar ve e ve, por rrjedhin nga nj strgjysh i prbashkt dhe kan
ndryshuar nga njra-tjetra nprmjet ndryshimeve t vogla me kalimin e kohs. Teoria e Darvinit nuk
mbshtetet nasnjzbulimshkencor konkret, siepranoi edheai vet, ajoishtevetmnjsupozim. Ve ksaj,
ashtusi epranoi Darvini nkapitullin egjattlibrit ttij ttitulluar VshtirsiteTeoris, teoriadshtoi
prballnjsrshtjeshvendimtare.
Darvini mbshteti t gjitha shpresat e tij n zbulimet e reja shkencore, t cilat shpresonte q do t
zgjidhnin kto vshtirsi. Mirpo, n kundrshtim me at q ai shpresonte, zbulimet shkencore zgjeruan
prmasat ektyrevshtirsive. Disfataedarvinizmit prballshkencsmundtprmblidhet ntretituj kryesor:
1) Teorianuk arrintshpjegoj sesi kaznfill jetantok.
2) Nuk gjendet asnj zbulimshkencor q tregon se mekanizmat e evolucionit t propozuara nga kjo
teori, posedojnasnjforceevoluese.
3) Tdhnat fosileprovojnpikrisht tkundrtneidevetparashtruarangakjoteori.
Nktpjes, dotshtjellojmnvijatprgjithshmektotri shtjethemelore:
Pengesa e par e pakaprcyeshme:
Zanafilla e jets
Teoria e evolucionit pretendon se t gjitha speciet rrjedhin nga nj qeliz e vetme e shfaqur n Tokn
primitive3.8miliardvjet mpar. Si shtemundur qnjqelizevetmetndrtojmilionaspecietgjallae
tkomplikuaradhe, nseme t vrtet ka ndodhur dika e till, prsenuk gjendet asnj gjurm n t dhnat
fosilejandisangapyetjet ntcilat teorianuk shtngjendjetjapprgjigje. Por nfillim, duhet tpyetemi:
Si ukrijuakjoqelizepar?
Meq teoria e evolucionit e mohon krijimin dhe fardo ndrhyrje t mbinatyrshme, ajo supozon se
qelizaepar shtshfaqur rastsisht paasnjprojektim, planifikimaporregullim, prbrendaligjevetnatyrs.
Sipasksaj teorie, materiaepajetduhet tketkrijuar rastsisht qeliznegjall. Por kjohipotezbiendeshme
ligjet mtpakundrshtueshmetbiologjis.
"Jeta rrjedh nga jeta"
Darvini, nlibrinetij, nuk kafolur kurrmbi zanafillnejets. Koncepti primitiv shkencor nperiudhn
kur jetoi ai supozonte se gjallesat zotrojn nj konstrukt shum t thjesht. Sipas teoris s krijimit t
rastsishmeqbesohej nmesjet, lndt epajet/inorganike, dukeubashkuar, mund tformojnnjqeniet
gjall. N at periudh ishte shum i prhapur mendimi se insektet formoheshin nga tepricat e ushqimeve,
ndrsaminjtngagruri. Pr tprovuar dikattilljanbreksperimentengamtuditshmet: Njlecke
ndotur me pak grur mbi t, n nj an, ndrsa n ann tjetr nj shkenctar, duke pritur q pas nj kohe t
formoheshinminj.
Gjithashtu mendohej se shfaqja e krimbave n nj cop mishi ishte dshmi e krijimit t
vetvetishm/spontan. Por m von do t kuptohej se ata krimba nuk formoheshin vetvetiu n mish, por nga
larvat epadukshmepr syrinqsilleshinngamizat.
Madje edhe kur Darvini shkroi librin Origjina eLlojeve, besimi se bakteret formoheshin nga materia e
pajetishtenjgjepranuar gjersisht nbotneshkencs.
Por vetm5 vite pas botimit t librit t Darvinit, Lui Paster shpalli prfundimet e arritura pas shum
studimeve dhe eksperimenteve t gjata q rrzuan plotsisht krijimin spontan, i cili prbnte gur-themelin e
teoris s Darvinit. N ligjratn e tij triumfale n Sorbon n vitin 1864, Pasteri tha: Kurr m nuk do t
rimarr vetenkrijimi spontanprej grushtit vdekjeprurstdhnngaky eksperiment i thjesht.15
Mbrojtsit e teoris s evolucionit i kundrshtuan pr nj koh t gjat zbulimet e Pasterit. Mirpo
shkenca, e cila po prparonte duke nxjerr n drit ndrtimin kompleks t qelizs s organizmit t gjall, e
prforcoi edhemtepr pavlefshmrinepretendimevembi krijiminerastsishmtjets.
Prpjekjet e pafrytshme t shekullit njzet
Evolucionisti i par, i cili u mor me shtjen e zanafills s jets n shekullin e njzet ishte biologu i
njohur rusAleksandr Oparin, i cili umunduatprovonte, meantnjsrtezashthedhurangavetai n
vitet 1930, se qeliza e gjall mund t krijohej rastsisht. Por kto punime do t dilnin t pasuksesshme dhe
Oparindotdetyrohej tabntektrrfim:
Mirpo, fatkeqsisht, shtjaezanafills sqelizsprbnndoshtapiknmterrt tgjithstudimit t
evolucionit torganizmave. 16
Pasuesit evolucionist t Oparinit u munduan t bnin eksperimente pr t gjetur nj zgjidhje pr kt
shtje. M i njohuri nga kto eksperimente ishte ai q u ndrmor n vitin 1953 nga kimisti amerikan Stenli
Miler, i cili, dukebashkuar gazrat, qai pretendontesekishinekzistuar natmosfernprimitivennjambient
eksperimental dhe duke i ekspozuar ato ndaj nj burimi t jashtm energjie, Milleri formoi disa molekula
organike(aminoacide) tpranishmenstrukturneproteinave.
Mezi kishin kaluar disa vite para se t zbulohej se ky eksperiment, i cili ather u paraqit si nj hap i
rndsishmn emr tevolucionit, ishte i pavlefshm, sepse atmosfera e prdorur n kteksperiment ishte
shummendryshmengakushtet realetToks. 17
Pasnjperiudhetgjatheshtjeje, Milleri pranoi seatmosferaeprdorur ngaai nuk ishtereale. 18
T gjitha prpjekjet evolucioniste q u ndrmorn gjat shekullit t njzet pr tshpjeguar zanafilln e
jets prfunduanpasukses. Xhefri Bada, gjeo-kimisti i njohur ngaInstituti Skrips i SanDiegos, nnjartikull
tbotuar nvitin1998nrevistnEarth (Toka), pranonktfakt:
Sot, duke e ln pas shekullin e njzet, akoma prballemi me problemin m t madh t pazgjidhur q
kishim kur hym n shekullin e njzet: Si zuri fill jeta n tok? 19
Ndrtimi i ndrlikuar i jets
Shkaku kryesor q shtja mbi zanafilln e jets ka hyr n nj dilem t till sht se madje ata
organizmatgjallqmendohej tjenmtthjeshtat kanndrtimjashtzakonisht tndrlikuar. Qelizaenj
gjallese sht shum m e ndrlikuar se t gjitha produktet teknologjike q ka arritur t prodhojnjeriu. Sot,
madjeedhenlaboratort mtprparuaratbots, dukebashkuar materiekimikeorganike, nuk do tmundt
arrijmkurrtprfitojmnjqeliztvetme.
Kushtet q nevojiten pr formimin enjqelize janaq tshumtasa kurrnuk mund tshpjegohen me
rastsi. Probabiliteti q proteinat, njsia baz e qelizs, t sintetizohen rastsisht sht 1 n 10950 (pr nj
protein mesatare me 500 aminoacide). N matematik probabilitetet m t vogla se 1050 konsiderohen t
pamundura.
Molekula e ADN-s prmban informacionet gjenetike si nj bank informacionesh me kapacitet t
pabesueshm. Nse do ta hidhnim n letr informacionin q prfshin ADN-ja e njeriut, do t krijohej nj
bibliotekme900volumeenciklopedikemenga500faqesecili.
Nktpikshfaqet njdilem shuminteresante: ADN-ja mund takopjoj/prsris vetveten vetmme
ndihmn e disa proteinave t specializuara (enzimave). Mirpo, sinteza ektyreenzimave mund t realizohet
vetmmeantinformacionit tkoduar nADN. Pasi qatotdyjajantvaruranganjratjetra, atoduhet t
ekzistojnntnjjtnkohpr kopjim/prsritje. Kjoesjellskenarinsejetakaznfill vetvetiunnjrrug
pakrye. Prof. Lesli Orgel, njevolucionist mereputacionngaUniversiteti i SanDiegos nKaliforni, epranon
ktfakt nbotiminerevistsScientific AmericantShtatorit tvitit 1994:
sht krejtsisht e pamundshme q proteinat dhe acidet nukleike, duke qen t dyja komplekse pr nga
ndrtimi, t jen krijuar vetvetiu n t njjtin vend dhe n t njjtn koh. Po ashtu duket e pamundshme ta kemi
njrn pa tjetrn. Dhe kshtu, n shikim t par, njeriut do ti duhej t vjen n prfundimin se, n t vrtet, jeta
kurr nuk ka mundur t z fill me an t mjeteve kimike. 20
Padyshim, nseshtepamundur qjetatketznfill ngashkaqet natyrore, atherduhet tpranohet
se jeta u krijua n mnyr t mbinatyrshme. Ky fakt zhvlerson n mnyr t qart teorin e evolucionit,
qllimi kryesor i scilsshttmohoj krijimin.
Mekanizmat imagjinar t evolucionit
shtja e dyt e rndsishme q e bn teorin e Darvinit t pavlefshme sht se t dy konceptet e
paraqitura nga kjo teori si mekanizma t evolucionit, u kuptua se n t vrtet nuk zotrojn asnj forc
evoluese.
Darvini embshteti hipoteznetij ntrsi nmekanizmineseleksionimit natyror. Rndsiaqi jepte
ktij mekanizmi mund t kuptohet fare leht edhe nga titulli i librit t tij: Origjina e Llojeve nprmjet
seleksionimit natyror
Seleksionimi natyror pohonseato gjallesaqjanmtfuqishmedheqi prshtatenmmirkushteve
natyroretvendbanimevettyredotmbijetojnnluftnpr jet. P.sh., nnjkopesorkadheshqkrcnohet
prej kafshve tndryshme grabitqare, do t mbijetojn vetmato sorkadhe q vrapojnmshpejt. Kshtu q
kopeja e sorkadheve do t prbhet nga individt m t fort dhe m t shpejt. Mirpo, sigurisht q ky
mekanizmnuk mundtshkaktojevoluimin esorkadheveeti kthejnnjlloj tjetr gjallese, pr shembull,
nkuaj.
Pr ktarsye, mekanizmi i seleksionimit natyror nuk zotron asnjforcevoluese. EdheDarvini ishtei
ndrgjegjshmpr ktrealitet, ndaj nlibrinetij OrigjinaeLlojeveudetyruatpohonte:
Seleksionimi natyror smund t bj asgj prderisa nuk shfaqen dallime dhe ndryshime t dobishme
individuale. 21
Ndikimi i Lamarkut
Si mundtformoheshinktondryshimetdobishme? Darvini, ksaj pyetjejeumunduati prgjigjej nga
kndvshtrimi i tkuptuarit primitiv tshkencs sasaj kohe. Sipas biologut francez ShevalieLamark (1774-
1829), i cili ka jetuar paraDarvinit, gjallesat ia prcolln brezit pasardhs tgjitha ndryshimet fizike, tcilat
kishinfituar gjatjetsstyre. Ai pohontesektocilsi, tcilat uakumuluannganjbrez ntjetrin, bnqt
formohenspecietreja. Pr shembull, ai pohontesegjirafat evoluuanngaantilopat gjatprpjekjevettyrepr
tarritur gjethet epemvetlarta, qafat etyreuzgjatnnganjri brez ntjetrin
EdheDarvini kadhnshembuj tngjashm. Nlibrinetij Origjina e Llojeve, pr shembull, ai thotse
disaarinj pr tgjetur ushqimnthellsi tdetit mekohushndrruannbalena. 22
Por zbulimet eGregor Mendelit (1822-1884) tligjevettrashgimis, tcilat usaktsuanngashkencae
gjenetiks, e cila lulzoi n shekullin e njzet, hedhn posht plotsisht legjendn e prcjelljes s
karakteristikave t fituara n brezat pasardhs. Kshtu, u vrtetua prfundimisht se seleksionimi natyror ishte
njmekanizmjoefektiv.
Neo-darvinizmi dhe mutacionet
Pr tgjetur njzgjidhje, darvinistt nxornndritTeorinSintetikeModerne, aposi njihet ndryshe
Neo-Darvinizmin, n fund t viteve 1930. Neo-Darvinizmi shtoi mutacionet, t cilat jan shtrembrime t
formuarangjenet egjallesavepr shkak tfaktorvettilltjashtmsi rrezatimi apogabimet nprsritje, si
shkaqetndryshimevetdobishme prvemutacionit natyror.
Modeli, i cili edhe sot e ruan vlern n emr t evolucionit, sht Neo-Darvinizmi. Sipas ksaj teorie
miliona gjallesa n bot u formuan si rezultat i nj procesi me ann e t cilit organe tshumta komplekse t
ktyre organizmave (p.sh., vesht, mushkrit dhe kraht) iu nnshtruan mutacioneve, domethn
rregullimevegjenetike. Por ekzistonnjfakt i prershkencor qplotsisht ehedhposhtktteori: Mutacionet
nuk i zhvillojngjallesat, prkundrazi, atojangjithmontdmshme.
Arsyejapr ktshtshumethjesht: ADN-jazotronnjndrtimshumtndrlikuar dhedondikim
spontan mbi kt molekul, mund vetmti shkaktoj dmasaj. Gjeneticisti amerikan B. G. Ranganathan e
shpjegonktfakt si nvazhdim:
S pari, mutacionet e vrteta jan shum t rralla n natyr. S dyti, shumica e mutacioneve jan t
dmshme pasi q jan t rastsishme, m par se ndryshime t rregullta n strukturn e gjeneve; fardo
ndryshimi i rastsishm n nj sistem tejet t rregullt do t ndikoj pr t keq, jo pr t mir. Pr shembull, nse
nj trmet do t dridhte nj ndrtim tejet t rregullt si sht nj ndrtes, do t ndodhte nj ndryshim i
rastsishm n kornizn e ndrtess, i cili sipas t gjitha gjasave, nuk do t ishte nj prmirsim. 23
Nuk udit fakti sederi msot nuk shtvzhguar asnjrast i ndonjmutacioni tdobishm, domethn, i
cili shtpartzhvilloj kodingjenetik. shtvrtetuar setgjithamutacionet jantdmshme. shtkuptuar
semutacioni, i cili shtparaqitur si njmekanizmi evolucionit, shtntvrtetnjdukuri gjenetikeq
dmton gjallesat dhei ltgjymtuara. (Efekti mi zakonshmi mutacionit nqeniet njerzoreshtkanceri.)
Natyrisht, nj mekanizmshkatrrues nuk mund t jet mekanizmevolutiv. Seleksionimi natyror, n ann
tjetr, smund t bj asgj i vetm, si e pranoi edhe Darvini. Ky fakt na tregon se nuk ekziston ndonj
mekanizm evolutiv n natyr. Pasi q nuk ekziston asnj mekanizm evolutiv, asnj proces i till i
imagjinuar i quajtur evolucion nuk kamundur tndodh.
T dhnat fosile:
asnj gjurm e formave kalimtare
Tdhnat fosilejantreguesi mi qartseskenari qsugjerohet ngateoriaevolucionit nuk kandodhur
kurr.
Sipas ksaj teorie, t gjitha gjallesat kan evoluar nga nj paraardhs. Nj specie, e cila ekzistonte m
par, mekalimin ekohs, ushndrruandikatjetr dhetgjithaspeciet ukrijuannktmnyr. Mefjalt
tjera, kytransformimuzhvilluagradualisht gjatnjperiudhetgjatprej qindramilionavjetsh.
Po t kishte qen kshtu, lloje t shumta kalimtare duhej t kishin ekzistuar dhe jetuar brenda ksaj
periudhetgjattransformimi.
Pr shembull, disa krijesa gjysm peshkgjysm zvarranik duhej t kishin jetuar n t kaluarn t cilat
kishinfituar disatiparezvarraniksh, prve tiparevetpeshkut tcilat atotashmi kishin. Apoduhej tkishin
ekzistuar disazvarranik-zogj, tcilt fituandisatiparetzogjveprve tiparevetzvarranikveqatotashmi
kishin. Meqktogjallesado tduhej tkishinekzistuar nnjperiudhkalimtare, gjallesat duhet tkenqen
tgjymtuaradhe me nj sr t metash. Evolucionistt, kto qenie imagjinareq besojntken jetuar n t
kaluarn, i quajnformakalimtare.
Nsemetvrtetdo tkishinekzistuar gjallesattillantkaluarn, atherdo tduhej tkishteme
miliona dhe madje miliarda sosh pr nga numri dhe llojllojshmria. Ajo q sht m me rndsi, mbetjet e
ktyreqenieve tuditshme do t duhej t haseshin ntdhnat fosile. Darvini, nlibrin Origjina e Llojeve,
ktfakt eshpjegonkshtu:
Nse teoria ime sht e vrtet, ather forma kalimtare t panumrta q lidhin speciet e t njjtit grup,
duhet t ken ekzistuar sigurisht... Si rrjedhim, provat pr ekzistencn e tyre t mparshme do t mund t
gjendeshin vetm n mbetjet fosile. 24
Shpresat e venitura t Darvinit
Mirpo, edhe pse jan br shum krkime intensive pr t gjetur fosilet q nga mesi i shekullit t
nntmbdhjetnmbarbotn, endenuk shtgjetur asnjformkalimtare. Tgjithafosilet, nkundrshtim
meatqshpresonin evolucionistt, tregojnsejeta nToku shfaq rastsisht, krejt papritur dheplotsisht e
formuar.
Njpaleontologi njohur britanik, Derek V. Ager, edhepsenjevolucionist, epranonktrealitet:
Problemi yn sht ky: Tek analizojm me hollsi t dhnat fosile n nivelin e klasave apo llojeve, hasim
gjithmon e m tepr jo evolucion gradual, por shprthim t papritur t nj lloji n llogari t nj tjetri. 25
Mefjalttjera, tefosilet egjetura, tgjithallojet egjallesaveshfaqenpapritmasdhenformnetyret
prfunduar, paasnjformtndrmjetmenmes. Kjo shtpikrisht ekundrtaesupozimevetDarvinit. Pr
mtepr, kjo shtnjprovshumefortqgjallesat jankrijuar. I vetmi shpjegimqnjspecieegjallt
shfaqet papritmas eplotdhepaparaardhs ngai cili tketevoluar shtseajo u krijua. Kjo evrtetsht
pranuar poashtungabiologui mirnjohur evolucionist DouglasFutuyuma:
Krijimi dhe evolucioni jan dy shpjegimet e vetme q mund t bhen rreth origjins s qenieve t gjalla.
Krijimi dhe evolucioni, n mes tyre, shter shpjegimet e mundshme pr zanafilln e gjallesave. Organizmat ose
jan shfaqur n tok t zhvilluara plotsisht, ose jo. N rast se nuk jan zhvilluar gradualisht, ato duhet t jen
zhvilluar nga specie q kan ekzistuar m par me an t ndonj procesi modifikimi. N rast se jan shfaqur
plotsisht t zhvilluara, ato me t vrtet duhet t jen krijuar nga ndonj intelekt i plotfuqishm. 26
Fosilet tregojnseqeniet egjallaushfaqnnToktformuaraplotsisht dhengjendjetprkryer. Me
fjal t tjera origjina e llojeve, n kundrshtim me supozimin e Darvinit, nuk sht evolucioni, por
krijimi.
Prralla e evolucionit t njeriut
shtjaqtrajtohet mshpeshngambrojtsit eteorissevolucionit shtprejardhjaenjeriut. Mendimi
darvinist mbi kt shtje thot se qeniet njerzore moderne q jetojn sot kan evoluar nga disa krijesa t
ngjashmememajmunt. Gjatksaj periudhetsupozuar, ecilamendohet tketfilluar rreth4-5milionvjet
m par, pretendohet se kan jetuar forma kalimtare midis njeriut modern dhe t parve t tij. Ka katr
kategori bazngjithktskenar timagjinuar:
1. Australopiteku
2. Homohabilis
3. Homoerektus
4. Homosapiens
Evolucionistt i japin emrin Australopitek (q do t thot majmuni i jugut), t ashtuquajturit
paraardhs t par t njeriut t ngjashmme majmunt. Kto qenie t gjalla nuk jan n fakt asgj tjetr,
prvese nj specie e zhdukur majmuni. Krkimet e shumta t Lordit Solli Cukerman dhe Profesorit arlls
Oksnard, dy anatomistmefambotrorengaAngliadheSHBA-ja, rrethmbetjevetaustralopitekvetregojn
sektoqeniei prkisninnjlloji tmajmunit tzhdukur dhesenuk kishinasnjngjashmri meqeniet njerzore.
27
Evolucionistt e quajn fazn tjetr t evolucionit njerzor homo, domethn njeri. Sipas ktij
pretendimi, qeniet egjallatserishomo ishinmtzhvilluaraseaustralopitekt. Evolucionistt i vendosn
fosilet e ktyre krijesave t ndryshme pran njra-tjetrs me nj renditje t caktuar dhe prpiluan nj plan
imagjinar evolucioni. Ky plan shtimagjinar, sepsefaktikisht asnjlidhjeevolucionaremes ktyreklasavet
ndryshmenuk shtprovuar. Ernst Majr, njri prej mbrojtsvemtrndsishmtteorissevolucionit n
shekullinenjzet nlibrinetij Njargument i gjatpohonse: nveanti (enigmat) historikesi zanafillaejets
apo e Homo sapiensit, jan tejet t vshtira dhe mund madje ti bjn ball nj shpjegimi prfundimtar t
knaqshm. 28
Kur konturojnzinxhirinAustralopitek > Homo Habilis > Homo Erektus > Homo Sapiens, evolucionistt
nnkuptojn se kto specie kan qen paraardhse t njra-tjetrs. Mirpo, zbulimet m t fundit t paleo-
antropologvetregojnseAustrolopiteku, Homo Habilis dhe Homo Erektus kanjetuar ntnjjtnperiudhn
pjestndryshmetbots. 29
Pr m tepr, nj segment i caktuar njerzish i klasifikuar si Homo Erektus ka jetuar deri n kohrat
moderne. Homo sapiensi, Neandertalt dhe Homo Sapiens Sapiens (njeriu modern) kan bashkjetuar n t
njjtinrajon. 30
Kjo, sigurisht, provon prfundimisht se kto specie nuk ishin paraardhse t njra-tjetrs. Stefn Xhej
Gould, njri prej paleontologve t universitetit t Harvardit, megjithse sht evolucionist, e shpjegon
qorrsokakunntcilingjendet teoriadarvinistenktmnyr:
far i ndodhi shkalls son, nse bashkekzistojn tri linja hominide (A. Afrikanus, Robust
Australopitekt robust (shtatmdhenj) dhe H. Habilis) q nuk rrjedhin nga njra-tjetra? Pr m tepr, asnj nga
t tre nuk shfaq ndonj tendenc evolutive gjat qndrimit t tyre n tok. 31
Me pak fjal, i gjith skenari i evolucionit njerzor q po mbahet gjall me ndihmn e vizatimeve t
ndryshme t krijesave imagjinare gjysm-majmun-gjysm-njeri, q shfaqen n media apo libra shkollor,
domethn, sinqerisht, me an t metodave propagandistike, sjan gj tjetr vese nj mit pa asnj baz
shkencore.
Lordi Solli Cukerman, njngashkenctart mtnjohur dhemtspikatur tMbretrissBashkuar, e
ka studiuar kt shtje pr vite me radh dhe ka kryer nj pun krkimore 15-vjeare mbi fosilet e
Australopitekut. Edhe pse evolucionist, ai arriti n prfundimin se, n t vrtet, nuk ekziston asnj pem
gjenealogjikemidismajmunit dhenjeriut.
Cukerman gjithashtu bri nj spektr interesant t shkencave, duke i radhitur ato nga ato q ai i
konsideronte si mshkencoret tek ato qi konsideronte si m joshkencoret. Sipas spektrit t Cukermanit, m
shkencoret, dukemarrparasyshmbshtetjenetyrenargumente, janshkencaefiziksdhekimis. Mpas
vijnshkencat biologjikedhepastaj shkencat shoqrore. Nfundfare, npjesnqkonsiderohet tjetsi pjesa
m joshkencore, radhitet perceptimi jasht-shqisor konceptet si telepatia dhe shqisa e gjasht dhe n
fundtfundit uvendosevolucioni i njeriut. Cukermanshpjegonkshtuarsyetiminetij:
M pas zhvendosim regjistrin e t vrtets objektive n drejtim t atyre fushave t shkencs t
konsideruara si shkenca biologjike, si p.sh. perceptimi jasht-shqisor apo interpretimi i historis s fosileve t
njeriut, ku pr (evolucionistin) besnik gjithka sht e mundur dhe ku besimtari i zjarrt (i evolucionit
ndonjher sht n gjendje t besoj shum gjra kontradiktore n t njjtn koh. 32
Si shihet, evolucioni njerzor nuk sht gj tjetr vese nj prmbledhje e disa interpretimeve t
paragjykuaratfosilevetzhvarrosuraprej njerzvetcaktuar, tcilt ndjekinverbrisht teorinetyre.
Teknologjia e syrit dhe veshit
Njshtjetjetr qmbetet paprgjigjengateoriaeevolucionit shtcilsiaeshklqyer eperceptimit t
syrit dheveshit.
Parasetkalojmtesyri, leti prgjigjemi shkurtimisht pyetjes Si shohimne? Rrezet edrits qvijn
nga nj objekt, bien n retinn e syrit duke dhn nj imazh t prmbysur t objektit. Ktu, kto rreze drite
transformohen nsinjale elektrike nga qelizat dhe pastaj prcillen nnjzon tvogl npjesn eprapme t
trurit, ku ndodhet qendraeshikimit. Kto sinjaleelektrike perceptohen nktqendr ttrurit si imazh pas
njsrprocesesh. Letmendojmpak, dukeubazuar nktonjohuri teknike.
Truri shti izoluar trsisht ngadrita. Kjo do tthotsepjesaebrendshmeetrurit shtnerrsirt
plotdhedritanuk arrin atje. Qendraeshikimit shtnjvend nerrsirtplotku nuk hyn kurrdrit. Ka
mundsi qtjetvendi mi errt qekziston. Megjithat, neshikojmnjbottndritshmeplot dritnkt
errsirtplot.
Imazhi i formuar n sy sht kaq i mpreht dhe i qart, sa q as teknologjia e shekullit njzet nuk ka
arritur tarealizoj. Pr shembull, shikoni librin qjeni dukeelexuar, duart metcilat embani atdhe pastaj
ngrini kokndheshikoni prreth. A keni parndonjhernjimazhttilltmprehtetqartsi ky nndonj
vend tjetr? Edhe ekrani mi zhvilluar i televizorit i prodhuar nga prodhuesi mi fuqishmi televizorve n
botnuk mund tsigurojnjimazh aqtmprehtpr ju. Ky shtnjimazh tre-dimensional, mengjyradhe
jashtzakonisht i pastr. Pr vite t tra, mijra inxhinier jan prpjekur t prodhojn nj televizor tre-
dimensional, i cili mund t arrij cilsin e shikimit t syrit. Ata kan arritur t shpikin nj sistemTV tre-
dimensional, por ai nuk mundtshihet pavendosur njpalsyzespeciale3-D. Pr mtepr, bhet fjalvetm
pr njtre-dimensional artificial. Sfondi shtmi mjegulluar, ndrsaplani i parduket sikur shtdekor prej
letre. Asnjherskaqenemundur tarrihet njimazhmecilsinesyrit. Edhenkameraapontelevizor, ka
njhumbjetcilsissimazhit.
Evolucionistt pretendojnsemekanizmi qprodhonktimazhtmprehtetqartshtformuar krejt
rastsisht. Nse dikush do tju thoshte se televizori n dhomn tuaj sht formuar si rezultat i bashkimit t
rastsishmtmilionaatomeve, fardotmendonit ju? Si mundtabjnatomet atqmijranjerz sebjn
dot?
Nse nj pajisje qprodhon njimazh m primitiv sesyri nuk mund t jetformuar rastsisht, ather
shtshumeqartqedhesyri apoimazhi qshikohet prej tij nuk mundtjenkrijuar rastsisht. E njjtagj
vlen edhe pr veshin. Veshi i jashtmi kap tingujt dhe i drejton te veshi i mesm, i cili ia prcjell veshit t
brendshmduke i prforcuar ato. Veshi i brendshmia drgon valt zanore trurit, duke i kthyer n sinjale
elektrike. Ashtusi meshikimin, procesi i dgjimit prfundonnqendrnedgjimit ntru.
Ajo qtham pr syrin sht evrtetedhe pr veshin. D.m.t. truri sht i izoluar nga tingujt, ashtu si
shti izoluar edhenga drita: asnjtingull nuk mund tdeprtojbrenda. Prandaj, skarndsi sazhurmka
jasht, brendatrurit mbizotronnjqetsi absolute. Megjithatedhetingujt mtmprehtperceptohenngatruri.
Nprmjet trurit ton, i cili sht i izoluar nga tingujt, ne dgjojm simfonin e ekzekutuar nga nj
orkestr apozhurmat nnjvend tmbushur plot menjerz. Megjithat, nsebhet njmatjeekzakteenivelit
ttingujventrurintonnktomomente, dotkuptonimsenjqetsi absolutembizotronaty.
Ashtusi nrastineimazhit, dekadattraprpjekjeshkankaluar pr tkrijuar dheriprodhuar tinguj sa
mtafrt meorigjinalin. Rezultatet ektyreprpjekjevejanregjistruesit ezrit, sistemet HI-FI dhesistemet e
ndryshmepr kapjen etingujve. Pavarsisht ngateknologjiaeprparuar dheprpjekjet emijrainxhiniervee
ekspertve, nuk shtprfituar asnjtingull qtkettnjjtn mprehtsi dhe qartsi si tingulli qkapet nga
veshi. Mendoni pr sistemet HI-FI tcilsismtlarttprodhuar ngakompaniamemadheeindustriss
muziks. Edhenktopajisje, kur regjistrohet zri, humbet njpjesecilsis. Kur ndizni njHI-FI gjithmon
dgjoni njzhurmtlehtparasetfillojmuzika. Veshi i njeriut asnjhernuk ekapnjtingull tshoqruar
me zhurm; ai e kap tingullin pikrisht ashtu si sht, i mprehtei qart. Kshtu ka qengjithmonqnga
krijimi i njeriut.
Deri m sot, asnj aparat vizual apo regjistrues i br nga njeriu nuk ka qen aq i ndjeshmdhe i
suksesshmnmarrjenetdhnaveshqisoresi syri dheveshi. Mirpo, prsai prket tpamurit dhetdgjuarit,
njevrtetshummmadhshtoreqndronpasgjithksaj.
Kujt i takon ndrgjegjja q sheh
dhe dgjon n brendi t trurit?
Kushshikonnjbotjoshsentrurinton, dgjonsimfonitdhecicrimnezogjvedhendienaromne
trndafilit?
Nxitjet qvijnprej syve, veshvedhe hunds snjpersoni shkojnntru si impulsenervoreelektro-
kimike. N librat e biologjis, fiziologjis dhe biokimis, mund t gjeni shum hollsi pr mnyrn se si ky
imazhformohet ntru. Mirpo, kurrnuk do tmundtndesheni mefaktin mtrndsishm: Kushi pranon
kto impulse nervore elektro-kimike si imazhe, tinguj, aroma dhe ngjarje shqisore n tru? Ekziston nj
ndrgjegje n tru q i pranon gjith kto pandier ndonj nevoj pr njsy, vesh apo hund. Kujt i takon kjo
ndrgjegje? Natyrisht senuk u takon nervave, shtress yndyroredheneuroneveqeprbjntrurin. Kjo sht
arsyeja pse darvinistt-materialist, t cilt besojn se gjithka prbhet prej materies, nuk mund t japin
prgjigjenktopyetje.
Sepse kjo ndrgjegje shtshpirti i krijuar prej Allahut, i cili nuk ka nevoj as pr syrin pr tshikuar
imazhet dheaspr veshinpr ti dgjuar tingujt. Pr mtepr, nuk kanevojpr trurinpr tmenduar.
do njeri q e lexon kt fakt t qart shkencor do t duhej t mendonte thell pr Allahun e
Gjithfuqishmdhe t ket frik dhe t krkoj strehim tek Ai, sepse Ai ngjesh tr gjithsin n nj vend
plotsisht terrt prej disacentimetravekubnnjformtre-dimensionale, mengjyra, mehijedhetndritshme.
Nj besim materialist
Informacioni qkemi paraqitur deri tani tregonseteoriaeevolucionit shtnjpretendimqbiehapur n
kundrshtimmefaktet shkencore. Pretendimi i teorisnlidhjemeprejardhjenejetsshtnkundrshtimme
shkencn, mekanizmat e evolucionit t propozuara nga kjo teori nuk kan asnj forc evolutive, dhe fosilet
tregojnseformat kalimtarenuk kanekzistuar kurr. Prandaj, teoriaeevolucionit duhet thidhet poshtsi nj
idejoshkencore. Nktmnyrshumide, si modeli i gjithsismeqendr Tokn, jannxjerrjashtagjends
sshkencsgjathistoris.
Por teoria e evolucionit vazhdon t mbahet me vendosmri n listn e teorive shkencore. Disa njerz
madjeprpiqenti paraqesinkritikat nadrestsaj si sulmndaj shkencs. Popsendodhkjogj?
Arsyeja pr kt situat t krijuar sht se pr disa njerz t cilt u prkasin disa qarqeve t caktuara,
teoria e evolucionit sht shndrruar n nj besim dogmatik t domosdoshm. Kto qarqe kapen fort pas
filozofismaterialistedhendikohenngaDarvinizmi, i cili pr tashtshpjegimi i vetmmaterialist pr natyrn.
Nganjherataepranojnhapur kt. Riard Levontin, gjenetist i famshmnga universiteti i Harvardit
dhentnjjtnkohnjevolucionist i njohur pranonseshtspari materialist, pastaj shkenctar:
Nuk sht puna se metodat dhe institucionet e shkencs n njfar mnyre na detyrojn t pranojm nj
shpjegim material pr botn, por prkundrazi, ne jemi t detyruar nga prkrahja jon arbitrare e kauzs
materialiste t krijojm nj aparat hetimi dhe nj sr konceptesh q japin shpjegime materiale, edhe nse jan
kundr intuits, pa marr parasysh se sa t mjegullta jan pr t panisurn. Pr m tepr, materializmi sht
absolut, kshtu q ne nuk mund t lejojm t dal n sken nj Qenie Hyjnore. 33
Kto fjal jan deklarata t qarta se Darvinizmi sht nj dogm e mbajtur gjall pr hir t lidhjes me
filozofinmaterialiste. Sipasksaj dogmeasgjnuk ekzistonprvemateries. Prandaj, ajopredikonsemateriae
pajetdhe epavetdijshme krijoi jetn. Ajo kmbngul semiliona specietgjalla, (si zogjt, peshqit, kafsht,
insektet, pemt, lulet, balenat dhe qeniet njerzore) u shfaqn si pasoj e bashkveprimit t materies si shiut,
rrufevedhekshtumeradhprej materies spajet. Ky besimshtnkundrshtimtplotsi mearsyenashtu
edheshkencn. Por darvinistt vazhdojntmbrojnktbesimmeqllimqtmoslejojndaljennskent
njQenieHyjnore.
Kushdoqnuk eshikonprejardhjenegjallesavemeparagjykimmaterialist dotakuptojkttvrtett
qart: tgjithagjallesat janrezultat i krijimit tnjKrijuesi, i Cili zotronfuqi, dijedheinteligjencsuperiore.
Ky Krijues sht Allahu, i Cili krijoi tr gjithsin nga asgjja, i Cili e konstruktoi at n mnyrn m t
prkryer dheudhaformtgjithagjallesave.
Teoria e evolucionit:
Magjia m e fuqishme n bot
do njeri i lir prej paragjykimit dhe ndikimit t fardo ideologjie t caktuar, q prdor arsyen dhe
logjikn etij apo tsaj, do tkuptojqartsebesimi nteorineevolucionit, i cili naprkujton bestytnite
shoqrivepadijeni tshkencsapoqytetrimit, shtplotsisht i pamundshm.
Si ushpjeguamlart, ataqbesojnnteorineevolucionit mendojnsedisaatomedhemolekulat
hedhuran njfui tmadhe do t mund tkrijonin profesor dhe student universiteti qjan ngjendje t
mendojn dhe gjykojn; shkenctar si Ajnshtajni dhe Galileo; artist si Hemfri Bogart, Frenk Sinatra dhe
LuanoPavaroti; si edheantilopa, drurlimoni dhekarafila. Pr mtepr, pasi qshkenctart dheprofesort t
cilt besojnnkto gjepurajannjerz tshkolluar, shtkrejtsisht earsyeshmetflitet pr ktteori si pr
magjinmtfuqishmenhistori. Asnjhermparasnjbesimapoidetjetr nuk uakalarguar aftsine
tgjykuarit tnjerzve, nuk kapranuar ti lejojatatmendojnmemenuri dhemearsyedheuakafshehur t
vrtetnsikur atati kishinsytelidhur. Kjo shtnjverbri madjeedhemekeqedhemepabesueshmese
adhurimi i Zotit tDiellit Rangaegjiptiant, adhurimi i totemevendisapjestAfriks, adhurimi i Diellit nga
populli i Sabs, adhurimi i idhujveqkishin mbaruar meduart etyrengaanaefisit tProfetit Ibrahim(paqja
qoftmbi t) apoadhurimi i Viit tArtngaanaepopullit tProfetit Musa(paqjaqoftmbi t).
Ntvrtet, Allahukatheksuar ktmungesarsyejenKuran. Nshumvargje, Ai zbulonsemendjet
edisanjerzvedo tjentmbylluradheseatado tjentpafuqishme tshohin tvrtetn. Disangakto
vargjejepennvazhdim:
Sa pr ata q mohojn, njsoj sht, i paralajmrove apo nuk i paralajmrove - ata nuk besojn.
Allahu i ka vulosur zemrat e tyre, ndrsa n vesht dhe syt e tyre kan mbules; ata i pret nj dnim i
madh. (Sure Bekare: 6-7)
Ata kan zemra me t cilat nuk kuptojn. Ata kan sy me t cilt nuk shohin. Ata kan vesh me
t cilt nuk dgjojn. Ata jan si kafsht, bile edhe m t humbur! Ata jan t pavetdijshm. (Sure Araf:
179)
Edhe sikur Ne t'u hapnim atyre nj der n qiell dhe t ngjiteshin vazhdimisht lart n t (e t
shihnin engjjt e fshehtsit), ata vetm do t thoshin: "Neve na jan ndal syt (t part). Jo, ne jemi
njerz t magjepsur. (Sure Hixhr: 14-15)
Fjalt nuk mundtashprehinsesashtehabitshmesesi kjomagji kaarritur tmbajnjkomunitet aqt
gjernskllavri, ti largojnjerzit ngaevrtetadhetmosndrpritet pr 150vjet. shtekuptueshmesenj
apo disa njerz do t mund t besonin n skenar dhe pohime t pabesueshme prplot marrzi dhe munges
arsyeje. Mirpo, magjia shtshpjegimi i vetmi mundshmpr njerzit nmbarbotnqbesojnseatomet
epavetdijshmedhetpajetpapritur vendosntbashkohendhetformojnnjgjithsi qfunksiononmenj
sistemtorganizimit, rregullit, arsyes dhevetdijes sprkryer; njplanet tquajtur Tokmetgjithaveorit
esaj tprshtaturanmnyraqtprkryer pr jetn; dhegjallesat prplot sistemetpanumrtakomplekse.
N t vrtet, Kurani rrfen ngjarjen e Profetit Musa dhe Faraonit pr t treguar se disa njerz t cilt
prkrahin filozofitateistentvrtetndikojntek ttjert meantmagjis. Kur iu thaFaraonit pr fene
vrtet, ai i thaProfetit Musatndeshet memagjistart etij. Kur Musai ebri kt, ai uthaatyreqttregojn
aftsitetyretpart. Vargjet pasojn:
Hidhni ju! u prgjigj ai. Kur magjistart hodhn shkopinjt e tyre, i magjepsn syt e njerzve,
i friksuan ata dhe shfaqn nj magji t madhe. (Sure Araf: 116)
Si kemi vnre, magjistart eFaraonit ishinngjendjetmashtrojmdonjeri, prveMusait dheatyre
tcilt i besuanatij. Mirpo, dshmiaetij zhduki magjin, apoglltiti atqatakishinsajuar, si prshkruhet
najet.
Ather Ne i kumtuam Musait: Hidhe shkopin tnd! - dhe ai filloi t glltiste gjithka q trilluan
ata. N kt mnyr, doli n shesh e vrteta dhe dshtoi ajo q kishin br ata. (Sure Araf: 117-118)
Si kemi vnre, kur njerzit ekuptuan seatau magjepsn dhe seajo qpanishtevetmnjiluzion,
magjistart e Faraonit humbn gjith besueshmrin e tyre. Edhe n ditt tona, prve nse ata t cilt, nn
ndikimin e nj magjie t ngjashme, besojn n kto pretendime qesharake nn maskn e tyre shkencore dhe
kalojnjett etyredukei mbrojtur ato, i braktisin besimet etyreparagjykuese, atapo ashtudo tposhtrohen
kur e vrteta e plot shfaqet dhe magjia prishet. N t vrtet, Malkolm Magerixh, nj filozof ateist dhe
prkrahsi evolucionit, pranoi seishtei brengosur pikrisht ngakjoperspektiv:
Un personalisht jam i bindur se teoria e evolucionit, posarisht shtrirja e zbatimit t saj, do t jet
njra prej shakave m t mdha n librat e historis n t ardhmen. Brezat e ardhshm do t uditen se si nj
hipotez aq jo bindse dhe e dyshimt ka mundur t pranohej me naivitetin e pabesueshm q ajo posedon. 34
Seeardhmjanuk shtlarg: Prkundrazi, njerzit sshpejti dotashohinserasti nuk shthyjni dhedo
tshikojnprapanteorineevolucionit si nmashtriminmtkeqdhemagjinmttmerrshmenbot. Ajo
magji tashmkafilluar tngrihet meshpejtsi prej shpatullavetnjerzvenmbarbotn. Shumnjerz qe
shohinfytyrnesaj tvrtetpopyetenmehabi sesi shtemundur qtjenkapluar prej saj.
Engjujt than: Larg nga t metat je
Ti o Zot! Ne nuk kemi asnj dije tjetr
prve asaj q na msove Ti. Vrtet,
Ti je i Gjithdijshm e i Urt.
(Sure Bekare: 32)
SHNIMET
1. BediuzzamanSaidNursi, Risale-i Nur Collection, The Rays, FourteenthRay
2. M. EncartaEncyclopedia2000, 'Terrorism'
3. US Geological Survey National Earthquake Information Center, "Earthquake Facts and Statistics", 2000,
http://neic.usgs.gov/neis/eqlists/eqstats.html
4. US Geological Survey National Earthquake Information Center, "Earthquake Facts and Statistics", 2000,
http://neic.usgs.gov/neis/eqlists/eqstats.html
5. UNICEF, 'ChildrenandPoverty: KeyFacts', 2000; http://www.unicef.org/copenhagen5/ factsheets.htm
6. Manufacturing Dissent, 'World Statistics The Rich and the Poor', 1999;
http://www.reagan.com/HotTopics.main/HotMike/document-8.13.1999.6.html
7. UNICEF, "ChildrenandPoverty: KeyFacts", 2000, http://www.unicef.org/copenhagen5/ factsheets.htm
8. Time, April 7, 1997, 'Thelureof thecult'
9. Faslu'l-Makal fi Ref'i Isa Hayyen ve Nuzulihi ve Katlihi'd-Deccal, p.20
10. BediuzzamanSaidNursi, Risale-i Nur Collection, The Words, 'TheTwenty-fourthWord: ThirdBranch'
11. M. EncartaEncyclopedia2000, 'Aging'
12. Conway Zirkle, Evolution, Marxian Biology and the Social Scene, Philadelphia: University of Pennsylvania
Press, 1959, pp.85-87
13. Conway Zirkle, Evolution, Marxian Biology and the Social Scene, Philadelphia: University of Pennsylvania
Press, 1959, pp.85-87
14. K. Mehnert, Kampf um Mao's Erbe, DeutscheVerlags-Anstalt, 1977
15. Sidney Fox, Klaus Dose, Molecular Evolution and The Origin of Life, W.H. Freeman and Company, San
Francisco, 1972, p. 4.
16. Alexander I. Oparin, Origin of Life, Dover Publications, NewYork, 1936, 1953(reprint), p. 196.
17. "New Evidence on Evolution of Early Atmosphere and Life", Bulletin of the American Meteorological
Society, vol 63, November 1982, pp.1328-1330.
18. Stanley Miller, Molecular Evolution of Life: Current Status of the Prebiotic Synthesis of Small Molecules,
1986, p. 7.
19. J effreyBada, Earth, February1998, p. 40
20. LeslieE. Orgel, "TheOriginof LifeonEarth", Scientific American, vol. 271, October 1994, p. 78.
21. Charles Darwin, The Origin of Species by Means of Natural Selection, TheModernLibrary, NewYork, p.
127.
22. CharlesDarwin, The Origin of Species: A Facsimile of the First Edition, HarvardUniversity Press, 1964, p.
184.
23. B. G. Ranganathan, Origins?, Pennsylvania: TheBanner Of TruthTrust, 1988, p. 7.
24. CharlesDarwin, The Origin of Species: A Facsimile of the First Edition, HarvardUniversity Press, 1964, p.
179.
25. Derek A. Ager, "TheNatureof theFossil Record", Proceedings of the British Geological Association, vol
87, 1976, p. 133.
26. DouglasJ . Futuyma, Science on Trial, PantheonBooks, NewYork, 1983. p. 197.
27. Solly Zuckerman, Beyond The Ivory Tower, Toplinger Publications, NewYork, 1970, pp. 75-94; Charles E.
Oxnard, "ThePlaceof AustralopithecinesinHumanEvolution: Groundsfor Doubt", Nature, vol 258, p. 389.
28. "Could science be brought to an end by scientists' belief that they have final answers or by society's
reluctancetopaythebills?" Scientific American, December 1992, p. 20.
29. Alan Walker, Science, vol. 207, 7 March 1980, p. 1103; A. J . Kelso, Physical Antropology, 1st ed., J . B.
Lipincott Co., New York, 1970, p. 221; M. D. Leakey, Olduvai Gorge, vol. 3, Cambridge University Press,
Cambridge, 1971, p. 272.
30. J effrey Kluger, "Not So Extinct After All: ThePrimitiveHomo Erectus May HaveSurvived Long Enough
ToCoexist WithModernHumans," Time, 23December 1996.
31. S. J . Gould, Natural History, vol. 85, 1976, p. 30.
32. SollyZuckerman, Beyond The Ivory Tower, p. 19.
33. RichardLewontin, "TheDemon-HauntedWorld," The New York Review of Books, 9J anuary1997, p. 28.
34. MalcolmMuggeridge, The End of Christendom, GrandRapids: Eerdmans, 1980, p. 43.
PO ASHTU NGA HARUN JAHJA
Shumnjerz mendojnseTeoriaeEvolucionit shtnjevrtetedshmuar. Nkundrshtimmekt
mnyrtradicionaletmenduarit, zhvillimet ekohs sfundit nshkencplotsisht ekanhedhur poshtkt
teori. Ky libr qartson rrnimin shkencor t teoris s evolucionit n nj mnyr t hollsishme por leht t
kuptueshme. Kushdo qdshiron tmsoj pr zanafillnegjallesave, dukeprfshirnjerzimin, duhet talexoj
ktlibr.
KOPERTINA E PASME
Fundi i Kohs domethn epoka e fundit. Sipas literaturs Islamike, ajo sht nj periudh kohe q
shtafr Fundit tbots. Shenjat nKurandheprmendjet eshumtatFundit tKohstdhnangaliteratura
e Haditheve na sjellin n nj prfundimshum t rndsishm. Vargjet Kuranore dhe hadithet tregojn se
ekzistojndy fazatFundit tKohs. Fazaeparshtnjperiudhkur gjithnjerzit do tvuajnprobleme
materialedheshpirtrore. Pasksaj, Botado thyj nnjperiudhtshptimit tquajtur Epokaeart, ecila
karakterizohet me begati dhe mirsi pr shkak tmbizotrimit tfessvrtet. Meprfundimin eEpoks s
art, dotketnjrrnimtshpejtshoqror dhenjerzit dotfillojntpresinFundineBots.
N kt libr, do t ekzaminojm Fundin e Kohs n dritn e ajeteve dhe haditheve. sht e qart se
shenjat nfjaltani kanfilluar tshfaqennjrapastjetrs, pikrisht ashtusiprshkruhet nktoreferenca.
PR AUTORIN
Autori, i cili shkruan me pseudonimin HARUN J AHJ A, ka lindur n Ankara n vitin 1956. Ai studioi
artet nuniversitetinMimar SinantStambollit, si dhefilozofi nUniversitetineStambollit.
Prgnjeshtrimi i Darvinizmit dhematerializmit kaqennqendr tvmendjes stij, dy mitet moderne
tparaqiturannnjmaskshkencore. Disaprej libravetautorit janprkthyer nmshumse40gjuhdhe
jan botuar n vendet n fjal. Librat e Harun J ahjas u bjn thirrje gjith njerzve, Musliman dhe jo-
Muslimannjlloj, padallimngamosha, racaapokombsiaetyre, pasi qatoprqendrohenrrethnjqllimi: t
hapinmendjen elexuesvedukei inkurajuar atatmendojnlidhur medisashtjekritikesi janekzistencae
Zotit dhenjshmriaeTij dhetzbulojnthemelet errnuaradheveprateorodituratsistemevejofetare.