18 HEALTHY YOU

ALL ABOUT ME SOCIAL MEDIA

Verslaafd aan je
smartphone
Beheersen social media
ons leven?
Tekst: Rianne van Vulpen
ALL ABOUT ME SOCIAL MEDIA
D

oe dat ding nou eens
weg! Hoe vaak heeft je
moeder, vriend of vrien-
din die zin niet tegen je
geroepen als je weer eens volledig opging
in al het interessants dat zich afspeelde
op je smartphone? Waarschijnlijk was je
reactie een gerriteerde blik, hooguit legde
je je telefoon eventjes opzij, om m na een
paar minuten weer tevoorschijn te halen.
Toch had je moeder, vriend of vriendin
misschien wel gelijk. Zo langzamerhand is
de smartphone ons leven gaan beheersen
en bij velen ligt een verslaving op de loer. Is
het tijd om meer afstand te doen van onze
mobiele telefoons?
BELLEN IS PASS
Uit cijfers van onderzoeksbureau GfK blijkt
dat inmiddels zon 8,6 miljoen mensen in
Nederland een smartphone bezitten. Dat
is 67 procent van de bevolking. Even ter
vergelijking: een jaar geleden hadden nog
maar 7 miljoen mensen een smartphone.
Het aantal smartphonebezitters groeit dus
snel. Waar gebruiken we die smartphone
zoal voor? Bellen is niet meer van deze tijd,
blijkt uit dezelfde cijfers; daarvoor wordt
de smartphone nog maar zelden gebruikt.
Maar voor Whatsappen, mailen en internet-
ten des te meer. We steken er behoorlijk
wat tijd in. Uit onderzoek van TNS NIPO
blijkt dat de gemiddelde smartphone-
gebruiker per week zon 25 uur bezig is met
het ding. Dat is meer dan n etmaal per
week. Dat kan toch niet gezond zijn?
SLAPEN MET JE
SMARTPHONE
Herm Kisjes, verslavingsdeskundige en
auteur van het boek Socialbesitas, noemt
de invloed van social media inderdaad
best zorgelijk. Overmatig gebruik van
social media kan veel gevolgen hebben,
zegt Kisjes. Het heeft bijvoorbeeld invloed
op je slaapgedrag: veel mensen nemen
hun telefoon mee naar bed en gaan tot
s avonds laat door met Whatsappen,
Facebooken of Twitteren. Maar ook al komt
je telefoon de slaapkamer niet in, dan
hebben al die prikkels die je de hele dag
door via je smartphone krijgt toch invloed
op je slaapgedrag. Je wordt er rusteloos
van. Daarnaast heeft het invloed op je
concentratie. Als jij geconcentreerd bezig
bent met het doornemen van moeilijke
materie, dan kun je er door n berichtje
volledig uit zijn. Het duurt gemiddeld zon
4 tot 10 minuten voordat je weer in die
diepe informatie zit. Je kunt je telefoon
op zon moment beter aan de kant leggen
en pauzes inlassen waarop je je berichtjes
bekijkt en beantwoordt.
DUIZEND NIEUWE
BERICHTEN
Herm Kisjes interviewde vijfhonderd
jongeren en honderd ouders over hun
gebruik van social media. Van sommige
verhalen schrok ik wel. Er zijn jongeren die
per dag zon duizend whatsapp-berichtjes
binnenkrijgen. Dan word je echt volledig
geleid door de berichtjes die je gedurende
de dag ontvangt.
Social media:
de cijfers
Facebook
9 miljoen Neder-
landers hebben
een Facebook-
account.
Dat is maar liefst 72 procent van
de bevolking.
Gemiddeld brengen Nederlanders
24 keer per week een bezoekje aan
Facebook.
Twitter
27 procent van
de Nederlanders
heeft een Twitter-
account.
Gemiddeld bren-
gen we 13 keer per week een bezoek
aan Twitter.
In 2013 was het gemiddelde aantal
tweets per week 3,5 per account.
Een jaar daarvoor was dat aantal
nog bijna het dubbele, met gemid-
deld 8 tweets per week.
Instagram
Ongeveer 10
procent van de
Nederlanders
maakt hiervan
gebruik.
De actieve gebruikers bestaan
vooral uit jongeren tussen 13 en
17 jaar.
HEALTHY YOU 19
ALL ABOUT ME SOCIAL MEDIA
20 HEALTHY YOU
echt denken dat hun mobieltje trilt, terwijl
dat niet zo is. Dat noemen we het Phantom
Vibration Syndrome.
KICK VAN DE AANDACHT
Patty Golsteijn, eigenaar van het bedrijf
Minimal Switch dat ZZPers leert te focus-
sen zonder onnodige afleidingen zoals
social media, herkent dit. Ze was jarenlang
actief op alle denkbare sociale platforms
en checkte die dagelijks. Ik kan me haast
geen sociaal medium bedenken waarop ik
Ja, ok, duizend berichtjes per dag ont-
vangen, is misschien niet meer helemaal
gezond. Maar waar ligt de grens? Wanneer
ben je gewoon veel met je telefoon in
de weer en wanneer is het gebruik ervan
overmatig, problematisch of misschien
zelfs verslavend te noemen? Dat is moeilijk
te zeggen, erkent Kisjes. Dat mensen
overmatig bezig zijn met hun smartphone
is natuurlijk een redelijk nieuw fenomeen.
Smartphoneverslaving is dan ook nog
niet officieel erkend als verslaving. In
mijn praktijk merk ik wel dat mensen
die overmatig gebruik maken van social
media vaak een onderliggend probleem
hebben. Mensen voelen zich ongelukkig
of onzeker en proberen zich dan op social
media juist te profileren als een groot ego.
Toch noemt Kisjes in zijn boek wel een
aantal symptomen die kunnen wijzen op
problematisch gebruik van social media
[zie kader Symptomen, red.]. Sommige
mensen zijn bijvoorbeeld zo gewend aan
het ontvangen van berichtjes dat ze soms
Mensen voelen
zich ongelukkig
of onzeker en pro-
beren zich op social
media te profileren
als een groot ego
Symptomen
Volgens Herm Kisjes kunnen de
volgende symptomen wijzen op een
iets te enthousiast gebruik van je
smartphone:
Phantom Vibration Syndrome:
je mobieltje voelen trillen, terwijl
dat niet zo is.
Fear of missing out (Fomo): de
angst iets te missen op sociale
media.
Body Dismorphic Disorder: je
steeds lelijker voelen omdat ieder-
een zich online zo mooi en gelukkig
presenteert.
No Mobile Phobia (nomophobia):
de angst je smartphone niet te kun-
nen raadplegen.
HEALTHY YOU 21
Binnen de perken
Moet jouw smartphonegebruik een
beetje ingeperkt worden? Aan de
slag:
1
Reserveer speciale sociale-
mediamomenten op de dag,
zodat je tijdens ingewikkelde, be-
langrijke of sociale bezigheden niet
gestoord wordt door je smartphone.
2
Plan eventueel van tevoren
berichten in. Er bestaan genoeg
sites om van tevoren tweets of
status-updates in te plannen.
3
Accepteer dat je niet alle berich-
ten kunt lezen. Lees bijvoorbeeld
alleen de laatste paar berichten op
Facebook en de laatste tien tweets
op Twitter. Het is geen ramp om iets
te missen.
ALL ABOUT ME SOCIAL MEDIA
niet actief ben geweest. Van MySpace tot
LiveJournal tot MSN: ik vrees dat ik alles
obsessief gebruikt heb. Ze was constant
bezig met updates posten, haar profiel
bekijken en reacties checken. Allemaal
om telkens weer een kick te krijgen van de
aandacht.
De symptomen die Kisjes beschrijft,
komen dan ook bekend voor. Nog steeds
denk ik regelmatig een nieuw bericht te
zien op mijn telefoon, terwijl het dan net
het zonlicht is dat door het schermpje
wordt weerspiegeld. Maar het ergst was
de angst om iets te missen. Die angst uitte
zich bij mij niet alleen op sociale media; ik
was ook in het echte leven bang om iets te
missen. Ik wilde veral zijn.
Ongeveer een jaar geleden kwam het
moment waarop ik dacht: Dit is niet meer
normaal, vertelt Golsteijn. Ik besloot vier
dagen lang alle social media te negeren.
De dagen daarna durfde ik Twitter en
Facebook niet te checken, bang voor de
vele prikkels. Dat was het moment waarop
ik dacht: dit ga ik helemaal anders doen.
Sindsdien heb ik Twitter, Facebook en
alle games van mijn telefoon verwijderd.
Heerlijk rustig.
TERUG NAAR DE NOKIA
3310
Is dat de oplossing? Moeten we Facebook,
Twitter, Instagram en Whatsapp massaal
van onze telefoons verwijderen? Terug naar
de tijd van de Nokia 3310? Dat hoeft niet
per se, zegt Golsteijn. Er zijn ook handige
tools beschikbaar die je kunnen helpen je
socialmediagebruik in de hand te houden.
Op mijn laptop maak ik bijvoorbeeld
gebruik van StayFocusd. Ik heb daarmee
een tijd van 45 minuten per dag ingesteld
die ik aan social media mag besteden. Na
die tijd verschijnt er een bericht op mijn
scherm: Shouldnt you be working? Werkt
als een trein!
Kisjes denkt ook niet dat een socialmedia-
ban de oplossing is. Social media kunnen
ook voordelen hebben. Je kunt via social
media snel contact hebben, dat is handig.
Bovendien kun je van een medium als Twit-
ter ook veel leren: als jij veel deskundigen
volgt, dan geloof ik dat je daar iets van
kunt opsteken. En ook voor internationale
contacten is het handig. Als je een fami-
lielid in het buitenland hebt zitten, dan
begrijp ik best dat je blij bent dat er zoiets
als Facebook of Skype bestaat. En dat niet
alleen. Laten we eerlijk zijn, soms is een
smartphone gewoon een uitkomst, een
veilige toevlucht, een redmiddel. Als je op
een feestje staat, helemaal alleen in een
hoekje en even niemand hebt om tegen te
praten, dan ben je toch blij dat ie er altijd
voor je is: je beste vriend Smartphone.
Maar h, wel voor even. Daarna gewoon
weer lekker verder babbelen in real life.
Ik heb Twitter,
Facebook en alle
games van mijn
telefoon verwijderd.
Heerlijk rustig