Historia e tregut t kmbimit valutor

Mundsit prreth bots

Tregu i kmbimit valutor, ("FX or Forex") si e quajm ne sot, lindi n vitin 1973.
Megjithat, t ardhura jan fituar nga kmbimet q nga koha e Faraonve n nj mnyr ose
tjetr.Por Babilont kan prdoror pr her t par faturat e letrs.Menaxher parash nga
vendet e lindjes s mesme ishin t part q filluan t kmbenin monedhat e nj kulture n
nj tjetr.Kto fatura paraqitnin transferimin e fondeve nga nj pal tek tjetra:kjo e bri
kursin e kmbimit m shum te lehte pr tregtart dhe solli lulzimin e ekonomive
lokale.Nga koht e mesme deri n shekullin e XX, tregu i kmbimit ishte relativisht i
stabilizuar edhe me nj aktivitet te pakt. Nga fundi i lufts s II botrore tregu i kmbimit
valutor filloi t zhvillohet gj q solli edhe rritjen ekonomike.
Marrveshja e Bretton Woods
Transformimi i par madhor, marrveshja e Bretton Woods, ndodhi nga fundi I lufts s II
botrore. Franca, SH.B.A & Anglia u takuan n konferencn financiare t Kombeve t
Bashkuara n Bretton Woods, (Hampshire e re) me qllim pr t hartuar nj kalendar t ri
ekonomik.Ky vend n SH.B.A ishte zgjedhur sepse ishte i vetmi vend i padmtuar nga lufta.
Shumica e vendeve Evropiane ishin t oroditura.Deri ather Paundi Britanik kishte qen
monedha kryesore n t ciln shumica e monedhave krahasoheshin. Kjo ndryshoi kur
fushata Naziste kundr Britanis prfshiu edhe nj prpjekje pr t fallsifikuar Paundin. Ne
fakt Lufta e II botrore e vlersoi shum dollarin Amerikan, gj q bri q dollari t bhej
shtylla kryesore n tregun e shkmbimeve. Marrveshja e Bretton Woods ishte krijuar me
qllimin q t stabilizonte ekonomin botrore. Marrveshja e Bretton Woods prcaktoi
hedhjen e monedhave, dhe kshtu FMN-ja shpresonte q t stabilizonte situatn ekonomike
globale.Sipas ksaj marrveshje t gjith monedhat ishin t kunjosura kundrejt dollarit, kto
monedha nuk lejoheshin q t lviznin m shum se 1% n t dy ant. Kur vlera e monedhs
i afrohej limitit ather bankat qndrore duhet t ndrhynin respektive, kjo ndrhyrje do t
bnte q monedha t vinte tek vlera e saj e krkuar.Ve ksaj dollari ishte lidhur (kunjosor)
kundrejt Arit ($35 pr Once). Lidja e dollarit tek Ari & lidhja e monedhave t tjera me
dollarin solli nj stabilitet n tregun e kmbimit valutor.Kjo marrveshje zgjati deri n vitin
1971.N fund t fundit dshtimi i saj do t sillte nj kapitull t ri, i cili do t sillte nj
qndrueshmri n Europe dhe Japoni.
Ecuria e Tregut t kmbimit valutor pas lufts s II botrore.

1944 Marrveshja e Bretton Woods u krijua pr t ndihmuar n stabilizimin e ekonomis
botrore pas lufts s II botrore.

1978 Sistemi i tregtis s lir u zyrtarizua nga Fondi Monetar Ndrkombtar (FMN)

1971 Marrveshja Smithsonian u krijua pr t lejuar m shum luhatje n tregun e
kmbimit.

1993 Sistemi Monetar Evropian dshtoi gj q solli dhe sistemin e tregtis se lir n tragun e
kmbimit

1972 Lvizja e prbashkt Evropiane u krijua ngaq Komuniteti Evropian provonte t
largohej nga monedhat e tyre n US Dollar.

1997 Shum banka/komisioner filluar t ofrojn shrbimet e tyre pr clientt private t
cilt deri n at koh ishin t ndaluar t tregtonin n Tregun e kmbimit valutor (Forex
Markets).

1973 Sistemi Monetar Europian u paraqit me qllimin q t merrte pjes nga pavarsia e
dollarit.

Fillimi i sistemit t lir t tregtimit

Mbas marrveshjes s Bretton Woods erdhi marrveshja e Smithsonian n Dhjetor 1971. Kjo
marrveshje ishte e njjt me at t Bretton Woods por ajo lejoji nj kufi m t madh luhatje
pr monedhat. N 1972, Komuniteti Evropian tentoi t transferonte luhatjet nga monedha
baz (e cila ishte dollari).Marrveshja e prbashkt Evropiane u krijua nga Gjermania
Perendimore, Franca, Italia, Hollanda, Belgjika & Luksenburgu.Kjo marrveshje ishte e
njjt me at t B/Woods por ajo lejoji nj nivel m t madh luhtjeje n vlern e monedhave
t ktyre vendeve.T dy kto marrveshje bn t njjtin gabim, dhe nga viti 1973 q t dy
marrveshjet u shembn. Shembja e marrveshjes s Smithsonian dhe marrveshjes s
prbashkt Evropiane n 1973 solln sistemin e tregtis s lir.Ky sistem u shfaq vetvetitu
sepse nuk pritej nj marrveshje e re.Tani qeverit ishin t lira n vendosjen e lidhjeve
monetare.N vitin 1978 sistemi i tregtis s lir u zyrtarizua nga FMN-ja. M n fund kjo
solli edhe pavarsin e monedhave Evropiane nga dollari.Kjo, si edhe marrveshjet e
meparshme dshtio n vitin 1993.N koht e sotme monedhat lvizin n mnyr t pavarur
nga njra tjetra, por gjja m e vlefshme q solli rrzimi i ksaj marrveshje ishte se tani n
tregun e kmbimit valutor mund t tregtoje ndokush q dshiron, pavarsisht nga vendi,
kombsia, mundsit financiare etj. Kjo ka shkaktuar nj hedhje t mdha fondesh nga
bankat, mbrojtsit e fondeve, komisionert & individt.Shpesh bankat qndrore ndrhyj
m qllim q t lvizin monedhn e tyre n nivele t preferueshme, megjithat tregu i sotm
i Forex-it drejtohet nga krksa & oferta. N ditt e sotme volumi ditor n tregun e
kmbimit arrin deri n $3 trilion edhe si tham m sipr n koht e sotme donjri nga ne
mund t investoj n kt treg.









Nga 1 n 22 korrik 1944, n fshatin e Bretton Woods (New Hampshire, SHBA), u mbajt nj
konferenc ndrkombtare pr t vendosur rregullat e marrdhnieve tregtare e financiare midis
vendeve kryesore t industrializuara t bots. Marrveshjet e Bretton Woods qen shembulli i par
n historin e bots pr nj sistem monetar totalisht t planifikuar, i menduar pr t qeverisur
marrdhniet monetare midis shteteve kombtare t pavarura. Ndrsa akoma nuk ishte shuar
konflikti i dyt botror, u prgatit rithemelimi i sistemit monetar e financiar, duke bashkuar n Bretton
Woods 730 delegat nga 44 vende aleate pr Konferencn Monetare e Financiare t Kombeve t
Bashkuara (United Nations Monetary and Financial Conference). Pas nj debati t ndezur, q zgjati
tre jav, delegatt firmosn Marrveshjet e Bretton Woods. Karakteristikat kryesore t Bretton
Woods ishin dy: e para, detyrimi pr do shtet pr t adoptuar nj politik monetare q stabilizon
kursin e kmbimit me nj vler fikse kundrejt dollarit, q bhej kshtu valuta kryesore; e dyta,
detyrimi pr t ekuilibruar ekuilibrimet e shkaktuara nga pagesat ndrkombtare, ln si
prgjegjsi Fondit Monetar Ndrkombtar. Plani krijoi qoft FMN qoft Bankn Ndrkombtare pr
Ndrtimin dhe Zhvillimin (ndryshe e quajtur Banka Botrore), q u bn operative n 1946. N 1947
u firmos m pas GATT (General Agreement on Tariffs and Trade Marrveshja e Prgjithshme mbi
Tarifat dhe Tregtin) me detyrn e liberalizimit t tregtis ndrkombtare.
Bazat e Marrveshjeve
Bazat politike t Marrveshjeve t Bretton Woods duhen krkuar n pranin e fort t shtetit n
ekonomi n t gjith botn e industrializuar dhe n eksperiencat e prbashkta negative t ardhura
nga Depresioni i Madh i viteve '30. T gjitha qeverit q firmosn Marrveshjet ran dakort mbi
faktin se goditja shkaktuar nga kaosi monetar n periudhn midis dy luftrave ishte e mjaftueshme
pr t kaprcyer divergjencat. Sistemi i planifikuar n Bretton Woods ishte nj standart kmbimi ari, i
bazuar mbi raporte kmbimi fikse ndrmjet valutave, t gjitha t varura prej dollarit, i cili nga ana e tij
ishte i varur prej arit. Marrveshjet e Bretton Woods nuk parashikonin megjithat nj kontroll korrekt
t sasis s dollarve t hedhur n treg, duke i lejuar kshtu SHBA hedhjen e pakontrolluar t
monedhs n qarkullim, fakt ky i kontestuar shum her nga Franca dhe Gjermania, ndrkoh q
SHBA eksportonin inflacionin e tyre, duke varfruar kshtu pjesn tjetr t bots.
Fundi i Marrveshjeve
Deri n fillimin e viteve '70, sistemi ishte efikas n kontrollin e konflikteve ekonomike dhe n
realizimin e objektivave t prbashkta t shteteve, por lufta e Vietnamit, q bri t rriteshin shum
shpenzimet publike amerikane, oi n kriz sistemin: prball hedhjes n treg t dollarve dhe
hyrjes n borxh n rritje t SHBA, rriteshin krkesat pr kmbim t rezervave n ar. E gjith kjo
shtyu presidentin amerikan Richard Nixon t deklaronte ndalimin e kmbimit t dollarit n ar, m 15
gusht 1971, n Camp David. Rezervat amerikane ishin duke rn rrezikshm: Thesari i SHBA ishte
zbrazur me 90.000 ton ar. N dhjetor t 1971, Grupi i Dhjees firmosi marrveshjen Smithsonian
Agreement, q i dha fund Marrveshjeve t Bretton Woods, duke zhvleftsuar dollarin dhe duke i
dhn nisje fleksibilitetit t kurseve t kmbimit. Standarti i arit u zvendsua kshtu nga nj jo-sistem
kmbimesh fleksibl. Pastaj, mos ekzistenca e nj sistemi monetar ka qen zbutur nga futja e Sistemit
Monetar Europian (1979) dhe nga shpikja e euros (1999). Institucionet e krijuara nga Bretton Woods
mbijetuan pas rnies s standartit t arit: FMN dhe Banka Botrore jan akoma sot n aktivitet, ndrsa GATT u
zvendsua n 1995 nga WTO (World Trade Organization Organizata Botrore e Tregtis)
- See more at: http://www.durreslajm.com/ekonomia/konferenca-e-bretton-woods#sthash.G99LhhBK.dpuf