HALKLA LKLER

Mitler ve Gerekler
ESRA KELOLU-LER
Gazi niversitesi letiim ak!ltesi
Esra Kelolu-ler
Halkla likiler
Mitler ve Gerekler
ISBN: 978-975-483-748-3
Birinci Bask, e!!u" #$$7
%! &aklar sakl'r
(a"i )ni*ersi+esi le+ii! ,ak%l+esi
Krknc -l Ki+a.l No:4
Ka.ak asar!: /u&'an 0"un
Bask: (a"i )ni*ersi+esi le+ii! ,ak%l+esi Bas!e*i
II
Elinizde tuttuunuz kitap, uzun ve yorucu bir tez
almasndan oluturulmutur. atkda bulunanlara teekk!r
etmek isterim. "ata #ro$. %r. r$an Erdoan olmak !zere &yt!l
'amer ve (ebnem %izdar, almann $arkl aamalarnda
yardmc oldular. Eim udret ler)e, aileme ok ey
borluyum.
itab, beni b!y!ten *at ve +etta, elolu)na it,a$
ediyorum.
Esra elolu-ler
&nkara, .//0
III
I1
"#$EKLER
B23)4 I: (/56666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666663
S7/0N6666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666664
8/85I/48 S7/038/I666666666666666666666666666666666666666666666668
-2NE466666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666694
B23)4 II: :83K38 35K3E/ N;E3E4E3E/6666666666 #3
8NI4, 8/: 1E K0/84 B8<I K0/8N
N;E3E4E3E/666666666666666666666666666666666666666666666666666666666663#
:83K38 35K3E/ E<4-3E 3(3
N;E3E4E3E/6666666666666666666666666666666666666666666666666666666666638
B23)4 III: K0/84S83 8=IK384838/IN >7<8SI666643
8N8 8KI4 -8K385I438/6666666666666666666666666666666666666666645
E3E5/E3 -8K385I438/666666666666666666666666666666666666666654
B23)4 I1: :83K38 35K3E/>E 8NI4 S7/0N06666?3
8NI4 1E K0/84 B8<I66666666666666666666666666666666666666666666?5
:83K 1E 35K B8<I666666666666666666666666666666666666666666666666674
:alkla liki@i Kuran 2rA%+l% -a.6666666666666666666666666666678
Ki+le )re+i!i -a.an Ka.i+alis+ Ba"ar -a.s666666666666666679
8rac eknoloCik -a.666666666666666666666666666666666666666666666666679
1
B23)4 1: 8/I:SE3 (E3I5I4 1E 8=IK384838/66666683
:83K38 35K3E/ 2N;ES
:83K38 35K3E/66666666666666666666666666666666666666666666666666683
:83K38 35K3E/N =IKI5I:
3K B8538N(I=38/666666666666666666666666666666666666666666666666688
BroDes@onel si@asal Daali@e+ olarak Aeli!esi6666666666666689
5irke+ iEin BroDes@onel ,aali@e+ olarak (eli!esi666666699
-/4N; -)F-I3IN B85I 1E
3K 8=IK384838/6666666666666666666666666666666666666666666666666694
B/N; >)N-8 S8185I S7N0 1E
B)-)K K/F 8/8SI6666666666666666666666666666666666666666666666669$3
99#9- 9949 8/8SI: =2K)5EN F8,E/E666666666666666666999
995$G>EN ()N)4)FE :83K38 35K3E/666666666699?
B23)4 1I: :83K38 35K3E/ E<4NN
E(E4EN >7<8SI66666666666666666666666666666666666666669#5
:83K38 35K3E/ E<4N>EK -2NE346666934
EN>)S/NN E<4E 4)>8:83ES6666666666666666695?
B23)4 1II: S7N0=38/6666666666666666666666666666666666666666666666666669?3
K8-N8K=86666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666983
1I
%#S%&
Esra Kelolu-ler, Hu ki+aH &alkla ilikilerin ne ol'uu@la
ilAili aEkla!alar, Hu aEkla!alarla ilAili ara+r!alar,
kura!lar *e &alkla ilikilerin +ari&sel Aelii!i srasn'aki
'eii!leri *e &alkla ilikiler ei+i!in'eki @Ineli!in 'oas
konularn incele!ek iEin +asarla'6 -a"ar, konusunu @%ksek
lisans +e"in'en al' Hu ki+aHn'a, +e"in'e kullan' HilAileri
*e *ar olan @eni HilAileri @eni'en anali" e'erek +e"'en a@r
I"A%n Hir @a.+ or+a@a ko@'u6 Bu a!aEla +an!, +ari&, kura! *e
ei+i!le ilAili HirHirine Hal +e!el kura!sal *arsa@!lar sun'u
*e +ar++6 :alkla ilikilerin ne ol'uu &akkn'aki +an!lar
+ari&sel .ers.ek+iD iEin'e ele al. ir'ele'i6 an!lar Ek+klar
kura!sal EerEe*elere o+ur+arak +an! Eokluunun asln'a a@n
kura!sal @a.'an *e &alkla ilikiler Daali@e+lerin'en &areke+
e'erek @a.lan !erula+rc aEkla!alar ol'uunu Helirle'i6
:alkla ilikilerin ei+i!i@le ilAili sorunu, &alkla ilikiler
ei+i!inin A%n%!%"'eki eAe!en @Ineli!inin ne ol'uunu
en'%s+ri@el @Inlen'ir!e ara@lar ile Hirlik+e incele'i6 B%+%n
Hunlar @a.arken, a!aE &alkla ilikiler ei+i!i +ar+!alarn
+o.lu!sal %re+i! ilikileri@le Hala@arak, sorunun sa'ece
aka'e!ik Hir sorun ol!a'n Daka+ aka'e!ik '%n@a ile i
'%n@as arasn'aki A%E *e Ekar ilikileri *e '%n@a AIr%leri@le
Han+l Hir sorun ol'uu *arsa@!n ir'ele!ek+i6 Bu
Hala!'a, 8!erika, 8*ru.a *e %rki@eG'eki &alkla ilikiler
ei+i!inin sos@al Hili!ler *e !eslek 'erslerin'en oluan kar!a
9
Hir karak+ere sa&i. ol'uunu Hul'u6 En'%s+ri@el Hasklar *e
ka.i+alis+ %re+i! ilikilerinin karak+eri ne'eni@le, ei+i!'e
@Ineli!in !esleki 'erslerin ar+!as *e a"alan sos@al Hili!ler
'erslerinin iEeriinin eAe!en %re+i! +ar"nn i'eoloCisini
'es+ekle!esi @In%n'e ol'uunu sa.+a'6
SonuE olarak, Hu ki+a.+a &alkla ilikiler +an!, ile* *e
ei+i!inin karak+eri *e Hu karak+erle ilAili AIr%lerin !a+er@al
%re+i! ilikileri@le Han+l ol'uu *arsa@! @an+lan': &alkla
ilikilerin +an!, +ari&i *e ei+i!inin nasl ol'uu *e nasl
ol!as Aerek+ii %"erin'eki AIr%ler Hu Han eAe!en *e
al+erna+iD I"elliklerini @ans+r6
rDan Er'oan
8nkara, :a"iran #$$7
#
'%LM (
GR
Bu HIl%!'e ki+a.+a ne @a.laca aEklanarak ki+aHn
%"erin'e 'ur'uu konu Helirlen'i6 Bu Helirle!e, ara+r!alara
*e +an!lara 'a@anan +ar+!alar'an &areke+ e'erek ina e'ilen
kura!sal AerekEeler *e aka'e!ik Aereksini!ler %"erin'e
'urularak @a.l'6 BI@lece sa'ece konu Helirlen!e'i, a@n
"a!an'a &e! ki+aHn a!aE *e Ine!i olu+urul'u &e! 'e Hu
a!aE *e Ine!in EerEe*esinin &alkla ilikiler'eki aka'e!ik
Airii!ler'e eAe!en olan irke+ Ekarlarn AerEekle+ir!e
+e!eline 'a@anan @akla! *e incele!eler'en Darkl ol!as
Aerek+ii *urAulan'6
ncelenecek konu Helir+il'ik+en sonra, konu@la ilAili *ar
olan HilAi ele aln' *e ki+aHn @akla! +ar" Ha"n'a
ir'elenerek 'eerlen'iril'i6 BI@lece &e! ki+a.la ilAili
AerekEelerin +u+arll *e AeEerlilii AI"'en AeEiril'i &e! 'e
@In+e! *e anali"le ilAili Da@'al HilAiler el'e e'il'i6 8@n
"a!an'a HulAularn 'eerlen'iril!esine @ar'! e'ecek +e!el
&a"rlan'6
)E%nc% olarak ki+aHn Airi+en i+iHaren olu+urulan kura!sal
@a.s AerekEeli Hir EerEe*e iEine o+ur+ul'u6 Ki+a. kura!sal Hir
@a.@a sa&i. ol'uu *e anali"'e Aeni kura!sal +ar+!a
sunul'uu iEin +ekrar'an kaEn!a a!ac@la Eok a@rn+l Hir
kura!sal +ar+!a @a.l!a'6
3
>Ir'%nc% olarak Airii I"e+le@en ksa AerekEeler *erilerek
ara+r!a sorular olu+urul'u6 Bu 'Ir+ +e!el aa!a'an AeEerek
ki+aHn incele@ecei sorun HelirAin Hir HiEi!'e or+a@a kon'u6
S7/0N
:alkla ilikiler #$6 @%"@ln Hir Deno!eni olarak
Hilin!ek+e'ir6 Bu alan 99$$G%n Halarna ka'ar .roDes@onel *e
en'%s+ri@el Hir u@Aula!a alan olarak AIr%l!e!i+ir6 :alkla
ilikiler #$$$ @lna, 8!erika 'n'a 'a rekla! *e !e'@a
en'%s+rileri@le iE iEe Daali@e++e Hulunan 'e* Hir en'%s+ri@el
@a.nn, Sc&iller, EJen, Kellner *e Hen"erlerinin 'e@i!i@le
KHilinE en'%s+risinin .arEasL olarak Air!i+ir6 %rki@e, I"ellikle
998$G ler'en Heri k%reselle!e s%recinin &"lan'rl!as@la
Hirlik+e &"la '%n@a@a @a@lan &alkla ilikiler IrA%+len!esi *e
Daali@e+lerinin 'n'a kal!a!+r6 :alkla ilikiler kuru!lar'a
*e I"el irke+ler'e ar+k sa'ece ara sra konuulan Hir konu
ol!ann I+esin'e Hir @er al!a@a Hala!+r6 /ekla! aCanslar
iEin'e *e@a Ha!s" &alkla ilikiler irke+leri kurul!a@a
Halan!+r6 Ka!u kuru!lar *e I"el irke+ler ken'i H%n@eleri
iEin'e &alkla ilikiler HIl%!leri kur!a@a M'a&a Ince'en
kurul!usa, Aeli+ir!e@e *e 'a&a ak+iD Daali@e+ olanaklar
*er!e@eN Hala!+r6 %! '%n@a'a ol'uu AiHi %rki@eG'e 'e
&alkla ilikiler Daali@e+leri ile+ii! araElarn kullanarak A%nl%k
@aa! .ra+iklerini .lanlan! Ekarlar 'orul+usun'a '%"enle!e
!ekani"!alarna @eni Hir ekle!e'ir6
Ka.i+alis+ en'%s+ri@el sis+e!in @ara++ Hir !eslek alan
olarak HalanAcn'an Hu @ana @aanan Aeli!eler srasn'a
4
&alkla ilikiler +an!, ile*, ai+lik, ki!lik, e+ik, ei+i! *e sos@al
soru!luluk AiHi Eei+li sorunlarla @%"@%"e Ael!i+ir6 Bu
sorunlarn Ine!li Hir ks! EI"%!len!e@erek @llar Ho@u 'a&a
kar!ak Hir &al al!+r6 Sorunlarn Ha"lar &e! en'%s+ri &e!
'e aka'e!ik Daali@e+ler'e @a@An Hir ekil'e ilenirken,
'ierleri Ine!li ol!alarna ra!en @a A%n'e! ' Hrakl!
@a 'a !arCinal olarak ele aln!+r6 2rnein, &alkla ilikilerle
ilAili @a.lan +e"ler Aenellikle Dir!a sorunlarn'an &areke+le
@a.lan, kura!s" *e aka'e!ik olarak AerekEesi" sorular olan,
@Ine+i!sel He+i!le@ici ara+r!alar'r6 -Ine+i!sel ara+r!alar
elHe++e Aerekli'ir Daka+ Hili!in *e e.is+e!oloCinin Dir!a
Ekarlar 'orul+usun'a @eni'en HiEi!len'iril!esi *e
!e+o'oloCinin i!aC @a.lan'r!a@la .a"ar a!aElarn
AerEekle+ir!e Daali@e+lerinin nasl ol!as Aerek+ii %"erin'e
Ineri-reEe+eler sun!a iine koul!as, Hili!in KHil!e *e
aEkla!aL a!acn en a"n'an sa.+r!ak *e kI+%@e
kullan!ak+r6 >ola@s@la, Hili!sel incele!e alan *e@a konusu
olarak &alkla ilikilerin ele aln!as, Dir!a sorunlarn EI"!ek,
&alkla ilikiler HIl%!leri, irke+leri *e u"!anlarnn kullan!as
iEin e+kili *e@a Haarl &alkla ilikiler Inerileri %re+!ek
EerEe*esi iEin'e kal'n'a, Hili!sel *e aka'e!ik e+ik
@oksunluu konusu or+a@a Ekar, E%nk% Hili!in *e aka'e!ik
Airii!in a!ac I"el Ekarlara, I"ellikle I"nel Ekarlar iEin
+o.lu!u @Inlen'ir!e Airii!lerine @ar'! e+!ek 'eil'ir6 a!
aksine, +o.lu!sal Da@'a'an &areke+ e'erek &alkla ilikilerin
'oasn soru+ur!ak+r6 Bu ne'enlerle, Hu @a.+, Keitimciler,
,alkla ilikilerin 1erek bir meslee d2n!mesi iin lider rol
oynamaldr. Meslek incelenerek, meslekle il1ili aratrmalar
yaplmal ve sekt2rde alan pro$esyonellerin kullanmalar iin
5
yeni $ikirlerle ve bil1ilerle beslenmelidir. "u da ,alkla ilikiler
$ak!ltesinin doal rol!d!rL 'i@e I"e+leneHilecek Hir AIr%%
Heni!se!ek+e *e '%r%s+, a&lakl *e insancl Hul!a!ak+a'r6 En
a"n'an, E%nk%:
MaN Bili!in *e ei+i!in Hirincil a!ac Hu 'eil'ir6
MHN 8!erikaG'a on Hinlerce ara+r!a @llar'r "a+en Hu *e
Hen"eri a!aElarla @a.l!ak+a'r6 Bu ara+r!alarn
Hili!sellii *e e+ii 'ai!a ci''i sorAula!a konusu
ol!u+ur6
McN -In+e!i Helli a!aElar iEin KaraEL olarak kullanan Hu +%r
ara+r!alarn aka'e!ik 'eerleri %.&eli'ir *e Eou
ke" +o.lu! %"erin'en Da@'a sala@an A%El% Ekar
Ee*relerinin a!aElarn AerEekle+ir!e eksenin'e
HiEi!len'iril!i+ir6
:alkla ilikilerle ilAili ka@naklar, @a.lan &alkla ilikiler
+e"lerini *e &alkla ilikiler'eki @a.+lar incele'ik+en sonra,
@ukar'aki +e!el AerekEeler'en &areke+le, Hu ki+a. aka'e!ik
Ine!i H%@%k IlE%'e i&!al e'il!i *e@a &en%" anlal!a@a
Halanan HirHirine Hal %E sorunlu konu@u incele!e@i
e.is+e!oloCik Hir Aereklilik olarak AIr!%+%r6 Bu HalanAE
e.is+e!oloCik *e !e+o'oloCik Ha"lar'a "orunlu ilk a'!'r6 En
a"n'an, Hili!sel karak+er +a@an aka'e!ik incele!eler Hu
ki+a.+aki +%r'en @a.lar %"erin'e anla!l aEkla@c inalarla
Aelecek+ir6 Ki+a.+a Hu %E sorunlu konu u ekil'e Helirlen'i:
M9N :alkla ilikilerin ne ol'uu@la ilAili +an! sorunu6
M#N Bu sorunun +ari&sel Aelii! s%reci iEin'e kura!la olan
Halan+ sorunu6
?
M3N En'%s+ri@el .ra+ikler *e a!aElar ile Hirlik+e Aelien
&alkla ilikiler ei+i!inin 'oas sorunu6
ElHe++e konu@la ilAili @eAane sorunlar Hunlar 'eil'ir6
Bunlarn @ansra, Irnein &alkla ilikiler en'%s+risinin +ari&sel
Ek, Aeli!esi, IrA%+len!esi *e i @a. HiEi!leri, +o.lu!sal
sonuElar AiHi sorunlar ci''i olarak %"erin'e 'urul!as Aereken
konular'r6 :alkla ilikilerle ilAili &er konunun salkl olarak
incelen!esi iEin, +an!la, ile*le, ei+i!le *e kura!la ilAili
Halarn, en'%s+ri@el Ekarlarn 'ar EerEe*esi 'n'a ele aln.
ir'elen!esi Aerek!ek+e'ir6
Bu @a.+, &alkla ilikiler'e i&!al e'ilen *e@a kas+l olarak
Hir kenara i+ilen Kkura! *e +ari&selliiL aka'e!ik ara+r!a@a
Aeri Ae+ir!e@i a!aEla@arak ci''i Hir eksiklii +a!a!la!a'a ilk
a'! a+arken, a@n "a!an'a ilk ke" Hir ki+a.+a +an!, kura!,
ei+i! *e en'%s+ri@el @a. arasn'a Ha kurarak, &alkla ilikileri
Aeni sos@al @a. iEine @erle+ir!ek+e'ir6
Ki+aHn ilk iki ara+r!a sorunsal &alkla ilikiler alann'a,
aka'e!is@enler +araDn'an or+ak olarak kaHul e'ilen Hir +an!
ol!a' AiHi, +an! karAaas ol'uu '%%ncesi %"erine ina
e'il!i+ir6 :alkla ilikiler alann'a, aka'e!is@enlerin u"laarak
kaHul e++ikleri Hir +an!n ol!a!as sonucu, 'oal olarak Helli
kura!sal EerEe*elere *e i'eoloCik @akla!lara AIre Darkl
e+kinliklere Hal olarak Aelen Darkl +an!la!alar
@a.l!ak+a'r6 Bu +an!la!alar, &alkla ilikilerin son @%"@l'a
I"el irke+ *e ka!u @Ine+i!i alanlarn'a Ai'erek Ine!
ka"an!as@la Hirlik+e, Daali@e+ler'en AeEerek @a.lan
He+i!le!eler karak+erini +a!ak+a'r6 Bu Hala!'a Eal!ann
a!ac, &alkla ilikileri +ari&sel "a!an *e @er Hala! iEin'e ele
7
alarak incele!ek, ai+ ol'uklar kura!sal EerEe*elere o+ur+!ak
*e ile*sel *e kura!sal @a.lar'an &areke+le Darkllklarn
kaEnl!a" ol'uunu ne'enleri ile aEkla!ak+r6 BI@lece &alkla
ilikiler'e +an! konusu %"erine kura!sal *e ele+irel Hir aE'an
eil!ek a!aElan!ak+a'r6
:alkla ilikiler'e +an!, +ari& *e kura! ile ilAili sorunsal'a
ulal!ak is+enen +e!el a!aE, &alkla ilikilerin ne ol'uu
&akkn'aki He+i!le!eleri +ari&sel olarak ele al. ir'ele@erek, ai+
ol'uklar kura!sal EerEe*elere o+ur+!ak *e +an!
Darkllklarnn kaEnl!a" ol'uunu ne'enleri@le aEkla@.
&alkla ilikilerin ki!lii *e ai+liine aEklk Ae+ir!ek+ir6
:alkla ilikiler ei+i!i@le ilAili sorunsal ise, &alkla ilikiler
ei+i!inin A%n%!%"'eki eAe!en @Ineli!inin ne ol'uu *e Hu
Hala!'a @Inlen'ir!e ara@lar ile Hirlik+e incelen'i6 B%+%n
Hunlar @a.arken a!aE, &alkla ilikiler ei+i!i +ar+!alarn
+o.lu!sal %re+i! ilikileri@le Hala!ak, sorunun sa'ece
aka'e!ik Hir sorun ol!a'n, aka'e!ik '%n@a ile i '%n@as
arasn'aki Ekar *e '%n@a AIr%leri@le Halan+l Hir sorun
ol'uunu aEkla!ak, Hu Ha'an &areke+le, ei+i! .oli+ikalar *e
Hu .oli+ikalar'aki eAe!enlik ilikilerine *e Hu eAe!enliin
i'eoloCisine ulal'n or+a@a Ekar+!ak ol!u+ur6
8/85I/48 S7/038/I
=al!ann snrlarnn Ei"il'ii ele alnan konularn
ka.sa!na nelerin Airi. nelerin Air!e'iini Helirle@en ara+r!a
sorular %E Aru. iEin'e Helirlen'i6
8
)* Halkla ilikilerin ne +l,-.-n-n /alkla ilikilerin
tari/sel 0elimesine 1a.l2 +larak ekillenmesi
Ki+aHn kura!sal AerekEesine AIre, +an! en Aeni
anla!@la &er &anAi Hir Deno!enin 'oasn aEkla@an
He+i!le!e'ir6 :alkla ilikilerin ne ol'uunun EerEe*esini Ei"en
+an! konusu, Ekar a!aEl Hir IrA%+l% Daali@e+in +ari&i@le
Hirlik+e oluan, 'eii!i@le 'eien *e Eei+len!esi@le
Eei+lenen Hir karak+ere sa&i.+ir6 Bu ne'enle +an! konusu,
+an! Eokluu *e@a +an! karAaas i''ialarnn I+esin'e,
+ari&sel, ilikisel *e IrA%+l% A%E *e Ekar ilikileri Hala! iEin'e
ele alnrsa, Eok 'a&a 'oru Hir ekil'e anlalaHilir6
3
:alkla
ilikileri ele alan ara+r!aclarn Ine!li Hir ks! Hir Eok
+an!la!a'an &areke+ e'erek @a @eni Hir +an! Ae+ir!e
EaHasna Air!i @a 'a karAaa ol'uunu Ine s%r!%+%r6 Bu +%r
@akla!lar, sa'ece AIr%nen ile*'en @ola Ekarak ne ol'uunu
aEkla@an He+i!le!eler se*i@esin'e kal! *e anla!l Hir
sen+e"e ulaa!a!+r6 8@n "a!an'a, Eou +an! +ari&sel
Hala!'an @oksun @a.l' iEin 'eerlen'ir!e &a+alar
@a.l!ak+a'r6 Bu Eal!ann kura!sal *arsa@!na AIre, +an!
Eokluu *e Meer *arsaN +an! karAaas, &alkla ilikilerin
+ari&sel Aelii!in'e Helli @er *e "a!an'a ken'ini %re+!esinin
Hir Donksi@onu'ur6 Bir IrA%+l% @a. ken'ini nasl %re+i@orsa,
'oru +an!la!a 'a Hu %re+i! eklin'en AeEerek @a.laHilir6
>ola@s@la %"erin'e 'urul!as Aereken ilk soru &alkla ilikiler
+an!larnn, &alkla ilikilerin Aeli!e +ari&i iEin'e nasl
HirHirini 'es+ekle@en Hir ekil'e nicel Eokluk *e ni+el
'eerlen'ir!elerle Darklla+'r6 Bu HirHirini 'es+ekle@ici Hir
3 ari&sel Aeli!e ka*ra! Helli "a!an *e Helli @er'eki Helli koullar anla!na kullanl'6
9
Darklla!a'r6 =%nk% Darkl AIr%nen *e@a Darkl isi!len'irilen
Daka+ a@n DelseDe@e 'a@anan Hu +an!lar &alkla ilikilerin
Daali@e+lerinin !ekaniine Haklarak %re+ilenler Eou ke"
AerEei 'eil, AerEekler &akkn'a i!aClar @ara+!a@a @Inelik
Hasi+ *eO*e@a sa&+e He+i!le!eler'ir6 Bu ne'enle, &alkla ilikiler
+an!larnn aralarn'a AIs+er'ii Darkllklar *e Hu Darkllklarn
anla! ancak +ari&sel Aeli!e Hala! iEin'e @a.lan Hir
incele!e *e 'eerlen'ir!e@le 'oru Hir ekil'e aEklanaHilir6
Bu ksa AerekEe'en *e Airi+e sunulan a@rn+l +ar+!a'an
K&alkla ilikiler +an!larnn &alkla ilikilerin +ari&sel Aelii!i
iEin'e nasl Aeli+iiL sorusu Ek+6 Bu soru al+n'a +ari&sel
Hala!'a &alkla ilikiler +an!larnn &anAi kri+erlere AIre
+an!lan', +an!lar arasn'aki Han ne ol'uu, Darkllklar
*e Hen"erlikleri al+-sorularna ce*a. aran' *e +an!larn
ile*lerinin ne ol'uu sorusu +ar+l'6
3* 4an2mlar2n 1elli k-ramsal 5a62lara 1a.l2 +lmas2
Bu ki+aHn kura!sal @akla!na AIre, A%n%!%"e ka'ar
@a.lan ara+r!alar'a, &alkla ilikiler'e +an! Eokluu *e
kar!aas sonuElar Ekar+lrken, +an!larla kura!lar arasn'a
@a Ha kurul!a!+r @a 'a @anl Ha kurul!u+ur6 :alkla
ilikilerin ne ol'uunu Hili!sel olarak aEkla!ak iEin +an!larn
kura!sal EerEe*eler iEine @erle+iril!esi Aerekir6 =%nk%
+an!lar, +an!la@ann ni@e+in'en Ha!s" olarak, Ek+klar
+ari&sel 'Ine!lerin kura!sal inalarnn H%+%nleik .arEalar'r6
:alkla ilikiler'e AIr%len +an! Eokluu e.is+e!oloCik olarak
anla!l Hir Darkll anla+!a"6 =%nk% &alkla ilikiler +an!lar
sonun'a i'ealis+ *e +ari&sel !a+er@alis+ e.is+e!oloCinin iki ana
kura!sal EerEe*esin'en Hiri iEine '%ecek+ir6 >ola@s@la &er
9$
+an! Hir DelseDi, e.is+e!oloCik *e kura!sal @a.@a ai++ir6 an!
Eokluu kura! Eokluunu 'eil, +an!larn, +ari&sel Aelii!i
iEin'e Eei+lenen A%nl%k Daali@e+lere 'a@anarak @a.l!asn'an
ka@naklanan Eokluu iDa'e e'er6 an!lar'aki asl Darkll
@ara+an o +an!larn ai+ ol'uu kura!lar'aki Darkllklar'r6
:alkla ilikilerle ilAili aka'e!ik incele!eler'e kura!sal Ha
i&!al e'il!i+ir6 Bu i&!al 'e aka'e!ik Ha"'a Ine!li Hir Holuk
or+a@a Ekar+!+r6 Bu Holuk, K+an!larla kura!larn Hann
'oasnn ne ol'uuL sorusunun incelen!esi Aereini
Ae+ir!i+ir6 =al!a, ikinci sorunsal olarak Hu soru@u ele al'6
BI@lece, K&alkla ilikiler +an!lar, &alkla ilikilerin +ari&sel
Aelii!i iEin'e &anAi kura!sal @a. iEine '%!ek+e'irPL sorusu
ikinci ara+r!a sorusu olarak or+a@a Ek+6 Bu soru@a Hal
olarak +ari&sel Aelii! iEin'e +an!larn &anAi kura!sal @a.@a
ai+ ol'uu *e Hu kura!sal @a.larn o "a!an *e @er'eki
ile*lerinin ne ol'uu sorularna ce*a. aran'6 Bu Helirle!e
+an!lar'aki Darkllklarn asln'a ne ka'ar a" ol'uu
*arsa@!n sna' *e a@n kura!sal EerEe*e iEin'e @er alan
+an!larn Darkllklarn *e Hen"erliklerini ir'ele'i6
7* niversiteler,eki /alkla ilikiler e.itiminin ,+.as2
:alkla ilikilerin +an!@la QneQ ol'uunun He+i!le!esi
@a.lr *e Hu He+i!le!e@e &alkla ilikilerin 'oas &akkn'a
+e!el Hir EerEe*e Ei"ilir6 :alkla ilikilerin 'eerlen'iril!esi Hu
EerEe*e@e 'a@anarak @a.lr6 Bu +an!la!a@la *e +an!la!ann
'a@an' kura!sal @a.@a Hal olarak &alkla ilikiler
ei+i!inin nasl ol!as Aerek+ii 'e or+a@a Ekar6 :alkla
ilikiler'e aka'e!ik kura!sal @an asln'a ;&o!sk@Gnin
Helir++ii AiHi M9997N i'eoloCik @an'r *e kuru!sal @a.@la
99
Eakr6 >ier Hir 'e@i!le, &alkla ilikilerin 'oasnn ne ol'uu
&akkn'aki '%%nce +ar" &alkla ilikilerin ei+i!inin Haskn
olan @a.sn'a 'a kaEnl!a" olarak @ans+l!a@a Eallacak *e
@ans+lacak+r6 >ola@s@la +an!, +ari& *e kura! Ha@la oluan
HilinE, ei+i! .oli+ikalar *e u@Aula!alarn'a 'a ken'ini
AIs+erecek+ir6 Bu HilinE &alkla ilikiler ei+i!in'e a!acn ne
ol'uuna *e Hu a!aca u@Aun 'erslerin *e iEeriklerin
Helirlen!esin'e Inc%l%k e'ecek+ir6 Ei+i!in 'oasn'a +an!,
kura! *e onlarn Hal ol'uu i'eoloCik @a.@a sk sk@a
Hal'r6 B%+%n Hunlar'an Ha!s" olarak sos@al Hili!ler
ei+i!in'e s%reAelen Hir ei+i! anla@ *ar'r6 lAili
incele!eler Hu anla@n &er "a!an *e &er @er'e &alkla ilikiler
+an!@la Aelen HilinE @a.sna u@Aun '%!e'iini
AIs+er!ek+e'ir6 Bu 'a 'oal olarak &alkla ilikiler ei+i!in'e
Darkl AIr% *e u@Aula!alarn Ek!asna ne'en ol!u+ur6 Bu
Darkllklar iki ana Aru. al+n'a +o.la!ak !%!k%n'%r6 :alkla
ilikilerin en'%s+ri@el .ra+iini Ire+!e@e @Inelik 'ersler Hir
@Ineli!i *e liHeralOele+irel +e!el sos@al Hili! 'ersleri 'ier
@Ineli!i olu+urur6 Bu Hala!'a ki+aHn ana *arsa@!na AIre,
&alkla ilikiler ei+i!in'e A%n%!%"'e liHeral sos@al Hili!ler
Aeleneini *e !eslee @Inelik 'ersleri Hirlik+e iEeren kar!a Hir
sis+e! eAe!en'ir6 Bu kar!a sis+e!'e &alkla ilikiler ei+i!in'e
liHeral Aelenein !i @oksa !esleki @Ineli!in !i eAe!en
ol'uu o +o.lu!un +ari&sel Aelii!ine Hal olarak ekillenir6
Bu kura!sal AerekEe@e Hal olarak Incelikli olarak Hilin!esi
Aereken HirkaE soru or+a@a Ek!ak+a'r: (%n%!%"'e &alkla
ilikiler ei+i!in'e Haskn olan !%Dre'a+ @a.snn 'oas
ne'irP Bu 'oa +ek'%"e Hir @a.@a ! @oksa anla!l
Darkllklarn ol'uu Hir @a.@a ! iare+ e+!ek+e'irP Bu @a.
9#
&alkla ilikiler'e ei+i! .oli+ikas Hak!n'an neler i!a
e+!ek+e'irP Bu son sorular ki+aHn %E%nc% sorunsal olan
ei+i!le ilAili incele!e sorular'r6 Ei+i! konusu sa'ece
okullarn iEin'e ka.al kalan Hir sorun 'eil'ir6 8ksine I"ellikle
&alkla ilikiler'e I"el sek+Ir%n kur'uu *e@a I"el sek+Ir%n
ka+l' 'ernekler &alkla ilikiler ei+i!inin nasl ol!as
Aerek+ii %"erin'e Ineriler'e Hulunur6 Bu Ineriler Donlarla
'es+eklenen K.ara Ae+irenL Daali@e+leri *e Kakre'i+as@onL AiHi
!ekani"!alar Heni!se@en ei+i!ciler @olu@la ei+i!
sis+e!in'e 'eiiklikler @a.l!as @In%n'e 'Ienen @olu
A%Elen'irir6 Bu Hala!'a, Irnein, I"el sek+Ir%n %ni*ersi+e@i
Helli @In'e HiEi!len'irilen ara+r!a *e Aeli+ir!e
Daali@e+leri@le 'es+ekle!esi ci''i e+kiler *e 'eiikliklerin
!e@'ana Ael!esini kaEnl!a" kl!+r6 Bu Hala!, a@n
"a!an'a, aka'e!ik !%Dre'a+n HiEi!len!esinin al+n'a @a+an
Ekar @a.larnn karak+erinin ara+rl!asn *e Hu Ekar
@a.larnn &alkla ilikiler ei+i!i &akkn'a neleri ne'en
'%%n'%%n%n Hilin!esini Aerek+irir6 Ki+a. Hu Hala!'a In'e
Aelen &alkla ilikiler ce!i@e+lerinin *e Hen"eri kurulularn
&alkla ilikiler ei+i!ine @akla!larnn 'oasn, @eri
Ael'iin'e ir'ele'i6 Bu ir'ele!e@e K&alkla ilikilerle ilAili
ce!i@e+lerin *e kurulularn &alkla ilikiler ei+i!i &akkn'aki
AIr%leri ne'irPL sorusun'an @ola Eklarak Halan'6 BI@lece,
&alkla ilikiler ei+i!in'e '%"enlen!i !%Dre'a+n ar'n'a
@a+an AerekEeler *e Hu AerekEelerin Hal ol'uu Aenel Ekar
@a.sna Hakl'6 Bu @a.@la &alkla ilikiler ei+i!in
'%"enlen!esin'e Da@'ann nasl *e ne@e AIre HiEi!len'iril'ii
aEklan'6 ,a@'a Aenel +o.lu! iEin nasl HiEi!len'iril!i+irP
2renci@e Da@'a nasl *e ne'en AeEerek +an!lan!+rP Bu
93
+an!la!ann ar'n'a @a+an kura!sal @a. *e Hu @a.nn Ek.
Ael'ii %re+i! ilikilerinin karak+eri ne'irP BI@lece, kura!sal
@a. ile +an!, kura! *e ei+i!in Ir+%+%% *arsa@!n'an
&areke+ e'il'i6
Bu ki+a. @ukar'a AerekEelerle Helirlenen sorular %"erine
ina e'il'i6 Bu ina, or!an'aki +ek Hir aac anla!a@a
Ealrken, +%! or!an AIr!e"lik+en Ael!e AiHi 'ar Hir EerEe*e
iEin'e @a.l!a' *e I"ellikle sonuE 'eerlen'ir!elerin'e
+o.lu!sal @a.larla ilikilen'irilerek aEkla!alar Ae+iril'i6
-2NE4
=al!a &alkla ilikiler'e +an!, ile*, kura! *e ei+i!
Han incele@erek en'%s+ri@el @a. arasn'a iliki@i kuran
kura!sal, +ari&sel, niceliksel *e ni+eliksel Hir ara+r!a olarak
+asarlan'6 >ola@s@la, Eal!a @In+e!Hili! M!e+o'oloCiN
Ha"n'a Hir'en Da"la +asar! +%r%n% Hirle+ir!ek+e'ir6
1eri +o.la!a, anali" *e 'eerlen'ir!e HirHirine Hal %E
ara+r!a sorusu EerEe*esin'e HiEi!len'iril'i6 an!larn &alkla
ilikilerin +ari&sel Aeli!esine Hal olarak ekillen!esi *e
&alkla ilikiler +an!larnn Helli kura!sal @a.lara Hal ol!as
sorunsal@la ilAili *eri +o.la!a *e 'eerlen'ir!e ka@na olarak
nAili"ce, ,rans"ca *e %rkEe @a"l !a+er@aller kullanl'6 Bu
a!aEla ki+a.lar, aka'e!ik 'erAiler, @llklar, Ire+i! %@elerinin
ken'ilerinin &a"rla'klar in+erne+-'ers no+lar *e &alkla
ilikiler 'erneklerinin @a@nlarn'an Da@'alanl'6 Bu *eri
ka@naklarna ki+a.Elar, in+erne+, 8nkaraG'aki %ni*ersi+elerin *e
I"el kiilerin k%+%.&aneleri kullanlarak ulal'6
94
Bu ka@naklar'an, K&alkla ilikiler +an!larnn &alkla
ilikilerin +ari&sel Aelii!i Hala! iEin'e nasl Aeli+iiL *e
K&alkla ilikiler +an!larnn &alkla ilikilerin +ari&sel Aelii!i
Hala! iEin'e &anAi kura!sal @a. iEine '%+%%L ile ilAili
HilAiler +o.lan'6 :er&anAi Hir nicel 'In%%!e ura+l!aks"n
ni+eliksel olarak 'eerlen'iril'i6 an!lar, +ari&si" iEerik *e
+ari&si" !e+in anali"i iEin'e ele aln. incelen!e'i, E%nk%
ki+aHn +asar! Hu +%r @In+e!leri 'ar'a Hrak!ak+a'r6 >a&a
Inceki kura!sal AerekEeler'e a@rn+l olarak Helir+il'ii AiHi
&alkla ilikiler +an!nn, &alkla ilikilerin Ek!as *e Aeli!esi
s%reci iEin'e ele aln. incelen!esi Aerekir6 =%nk% +an!la
&alkla ilikilerin ne ol'uu He+i!len!ek+e'ir6 8ncak +ari&sel
Hala! iEin'e &alkla ilikilerin ne ol'uu 'oru Hir HiEi!'e
+an!lanarak aEklanaHilir *e 'oru kura!sal Halar kurulaHilir6
Bu ne'enle, +an! konusu ana ak! @akla!larn +ari&si" s+a+ik
+an!la!alar ele aln. 'eerlen'irilirken *e kura!sal @a.lar
iEine @erle+irilirken, 8!erikaG'a .roDes@onel IrA%+l% Daali@e+
olarak Ek. Aeli!esi *e %rki@e 'a&il '%n@a@a @a@l!as
Hala! iEin'e ele aln'6 Bu +ari&sel Hala!a AIre +an!lar,
kura!, ei+i! *e en'%s+ri Ha 'eerlen'iril'i6
8ra+r!ann ilk iki sorunsal M+an! *e kura!N +ekrar'an
kaEn!ak iEin +ari&sel Aeli!e iEin'e Hirlik+e ele aln.
incelen'i6 Bu Hirlik+e incele!e'e sis+e!lilii @i+ir!e!ek iEin
anali" Ince +an!n +ari&sel Han, sonra kura!sal Han
ir'ele'i6
an! konusunu *e +an!la kura! Han +ari&sel Hala!
iEin'e incele!ek Aerekliliin'en &areke+ e'erek Ince
ara+r!aclar +araDn'an sunulan sonra 'a a@n Hala!'a
95
Eal!ann ken'i I"A%n *arsa@!larn'an Halan'6 >a&a sonra
&alkla ilikilerin e+i!oloCik Hir sunu!u @a.l'6 an!, +ari&sel
Hala! iEin'e incelenirken &alkla ilikilerin HalanAcnn
+ari&sel olarak nasl ele aln'n'an &areke+ e'ilerek Ekar!lar
@a.l'6 Eer Hir +an!a ras+lan'@sa, Hu +an!la &alkla
ilikilerin Helli @er *e "a!an'a &anAi koullar'a nasl
He+i!len'ii Helirlen'i *e 'eerlen'iril'i6
an!larn ne@i nasl anla!lan'r'klarn'an @ararlanlarak
@ine +ari&sel Hala! iEin'e kura! Ha kurul'u6 an!lar
kura!sal Hir @a. iEine @erle+ir!ek iEin, +an!n incelenen
+ari&sel "a!an iEin'e In'e Aelen kura!lar'an &anAisinin iEine
'%+%% sa.+an'6 Bu sa.+a!a u ekil'e @a.l': ari&sel
'Ine!'eki +an!la!alarn i'eoloCik @Ineli!i Helirlen'i6 Bu
i'eoloCik @Ineli! a@n @Ineli!i +a@an kura!sal @a.@la
ele+iril'i6 'eoloCik @Ineli!, &alkla ilikiler +an!nn *ar olan
&alkla ilikiler .ra+iini nasl @ans++ Ha"n'a IlE%l'%6 Nasl
@ans++ ise, %El% Hir ka+eAori iEin'e ele aln': M9N 1ar olan
.ra+ii Eei+li ni+ele!elerle olu!la!a'an i'ealle+ir!e@e ka'ar
Eei+lenen 'es+ekle@ici +an!lar M#N :alkla ilikiler .ra+iini &iE
Hir 'eerlen'ir!e, i'ealle+ir!e, olu!la!a, !i+le+ir!e *e@a
ol'uun'an Darkl AIs+er!e EaHasna Air!e@en +an!lar6 M3N
:alkla ilikileri ka.i+alis+ %re+i! +ar" *e ilikileri Hala!n'a
ele alan +an!lar6 BI@lece +an!larn ne +%r Hir kura!sal
EerEe*e iEine '%+%% Helirlen'i6
an!larn &alkla ilikiler en'%s+risi@le olan Hann 'oas,
+an!'aki &areke+ nok+asna AIre Helirlen'i6 :areke+ nok+alar,
Irnein %re+i! HiEi!i, %re+i! ilikileri, !%lki@e+ @a.s, &alkla
ilikiler en'%s+rilerinin e+kinlik +%rleri Mile*leriN olaHilir6
9?
an!'aki &areke+ nok+asnn ni+eliklerine Hakarak en'%s+ri@el
@a.@la olan ilikisinin 'es+ekle@ici *e@a ele+irel karak+eri
Helirlen'i6 BI@lece +an!, kura! *e en'%s+ri Ha kurul'u *e
ir'elen'i6
:alkla ilikiler ei+i!i ile ilAili Aenel HilAiler iEin Ince
alann Aeli+ii 8!erikaG'aki +ari&sel s%rece *e konu@la ilAili
incele!elere Hakl'6 >a&a sonra 8*ru.a *e %rki@eG'eki
Aeli!elerle konu@la ilAili incele!eler ele aln'6 BI@lece
&alkla ilikiler ei+i!inin Aenel Hir .roDili Ekar+l'6
)ni*ersi+eler'eki &alkla ilikiler ei+i!inin A%n%!%"'eki
eAe!en 'oas@la ilAili *eriler Darkl 'iller'eki ka@naklar'an
+o.lan'6 Bu ka@naklar iEin Incelikle %ni*ersi+elerin H%l+enleri,
'ers .roAra!lar, &alkla ilikiler ce!i@e+lerinin ei+i!le ilAili
HelAeleri *e ilAili !akaleler kullanl'6 :alkla ilikiler
HIl%!lerinin &anAi Dak%l+e @a 'a okul al+n'a ol'uu, 'ers
.roAra!lar *e 'erslerin iEer'ii konular ken'i JeH
sa@Dalarn'an el'e e'il'i6
>ersler Hili! 'ersleri *e !esleki ei+i! 'ersleri olarak iki
ana @Ineli!e Haklarak incelen!i+ir6 Bili! 'ersleri liHeral
ei+i! Aelenei ka.sa! iEin'eki 'ersler olarak +an!lan'6 Bu
'ersler sos@al Hili!ler, Den Hili!leri, e'eHi@a+, sana+
alanlarn'aki aka'e!ik 'ersleri ka.sar6 4esleki ei+i! 'ersleri
ise en'%s+rinin kaliDi@e ele!an Aereksini!lerini karla!ak iEin
ile+ii! alann'a .roDes@onel .ra+ii Ire+!e *e Heceri@i
ka"an'r!a a!ac@la ilAili u@Aula!a, u"!anlk, s+aC, +asar!
a'lar al+n'a +o.lanan 'ersler olarak +an!lan'6
:alkla ilikiler ei+i!inin 'oas konusun'a ara+r!a
n%Dusu olarak 8!erika, 8*ru.a *e %rki@eG'en Ha!s"
97
Irnekle!ler aln'6 8!erikaG'a Ince &alkla ilikiler HIl%!%
olan okullar Helirlen'i *e sonra Hu okullar arasn'an +esa'%Di
Irnekle!le okullar seEil'i6 8!erikaG'a &alkla ilikiler HIl%!%
olan H%+%n okullar sa.+a!ak %"ere #$$? @lnn Hasks
Be+ersonGs (ui'eGa Hakl'6 Buna AIre 8!erikaG'a +o.la! #39
%ni*ersi+e'e &alkla ilikiler alann'a ei+i! *eril!ek+e'ir6 Bu
sa@ ara+r!ann Irnekle! EerEe*esini olu+ur'u6 Bu
EerEe*e'en Hasi+ ras+lan+@la 38 okul Irnekle! olarak seEil'i6
2rnekle!e ula! in+erne+ @olu@la salan'6
8*ru.aG'a Irnekle! EerEe*esi Helirlenirken &er %lke'e
&alkla ilikiler ei+i!i *eren okullarn kesin Hir sa@sna
ulala!a!+r6 8@rca &alkla ilikiler alan 8*ru.a iEin 'e
'ar'an Aelerek Aelien Hir alan ol'uu iEin 8!erikaG'a
ol'uunun aksine .ek Eok okulun H%n@esin'e
Hulun!a!ak+a'r6 Bu seHe.le 8*ru.aG'a ancak 97 okula
ulalaHil'i *e sa@ @e+erli AIr%n'%%n'en Irnekle! olarak Hu
okullarn &e.si incelen'i6
%rki@eG'e ise #$$7 @l i+iHari@le +o.la! #9 le+ii!
,ak%l+esi Hulun!ak+a'r6 B%+%n ile+ii! Dak%l+elerinin #5
+anesin'e &alkla ilikiler HIl%!% Hulun!ak+a'r6 :alkla ilikiler
HIl%!% Hulunan %E %ni*ersi+e'e MErci@es, ,ra+ *e Er"uru!
8+a+%rkN ise HIl%! kurul!u ol!asna ra!en &en%" lisans
Irencilerine 'ers *eril!e!ek+e'ir6 8ra+r!a'a #9
%ni*ersi+enin 'ers .roAra!na ulal' *e kullanl'6
:alkla ilikiler ei+i!i iki @llk !eslek okullarn'a 'a
*eril!ek+e'ir6 Bu okullarn @Ineli!i aEkEa Hilin'ii iEin, Hu
okullar incele!e alan 'n'a Hrakl'6 Sa'ece 'Ir+ @llk
ei+i! *eren okullar Irnekle! EerEe*esini olu+ur'u6
98
:alkla ilikiler ei+i!in'eki @Ineli!i 'a&a salkl
Helirle!ek iEin HirHirini +a!a!la@an HirkaE *eri +o.la!a *e
anali" @In+e!i kullanl':
M9N Birinci @In+e!'e, Hu %ni*ersi+eler'e *erilen &alkla
ilikiler 'ersleri Hulun'u6 8!erikaG'a Aeleneksel liHeral ei+i!
eAe!en ol'uu iEin lisans ei+i!in'e alnan 'erslerin en a"
@ars aka'e!ik karak+ere sa&i.+ir6 Bu ne'enle, 8!erikaG'a
InceR sa'ece &alkla ilikiler HIl%!lerin'e *erilen 'erslerin
'al! Helirlen'i6 BI@lece &alkla ilikiler 'ersleri@le ilAili
'al! *e @Ineli! sa.+an'6 Bu Hala!'a kura!sal Heklen+iR
!esleki 'erslerin arlk+a olaca@'6 kinci olarak, &alkla
ilikiler'en !e"un ol!ak iEin Aerekli kre'i sa@sna AIre
'ersler, sos@al Hili! 'ersleri *e !esleki 'ersler olarak
snDlan'rl'6 BI@lece 8!erikaG'a &alkla ilikiler ei+i!inin
*eril'ii ile+ii! okullarnn eAe!en @Ineli!i Helirlen'i6 Bu
'ersler Irenci@e &er aka'e!ik alan'a +e!el HilAileri *eren
Hili! 'ersleri *e en'%s+ri@el @a.nn Aereksini!lerini karla@an
!esleki 'ersler olarak iki@e a@rl'6 o.lanan *eriler 'erslere *e
@Ineli!e AIre ile*sel +an!la!a@la IlE%leHilir &ale Ae+irili.
nicel olarak iDa'e e'il'i *e Drekans 'al!@la anali" e'il'i6
BI@lece &alkla ilikiler ei+i!in'e 'erslerin MaN neler ol'uu *e
niceliksel 'al! Helirlen'i MHN Hili! *e en'%s+ri !erke"li
'al! sa.+an' McN %lkeler'eki *e '%n@a'aki Haskn eili!i
Hul!ak iEin Aerekli 'al! I"e+leri @a.l'6
%rki@e *e 8*ru.aG'a ise, &alkla ilikiler HIl%!%n'en
!e"un ol!ak iEin Hir Irencinin al' "orunlu 'ersler *e
seE!eli 'ersler Helirlen'i ar'n'an Hu 'ersler Hili! *e !eslek
'ersleri olarak iki@e a@rl'6
99
le*sel +an!la!a'a 'ersler Hen"erliklerine AIre
Aru.lan'rl'6 Ben"erlik isi!sel Ir+%!e *e@a Haka Hir 'erse
ai+ ol!a@acak @aknlk+a ol!as@la +an!lan'6 -Ineli! 'ers
.roAra!nn iEeriinin aka'e!ik HilAi@e !i @oksa en'%s+ri@el
u@Aula!a@a ! MHu iki Aru.+an &anAisineN arlk *er'iine AIre
+an!lan'6 -Ineli!'eki arlk 'erslerin iki Aru. iEin'e @er
al' nicel 'al!n @%"'esi@le iDa'e e'il'i6
M#N kinci @In+e!e AIreR &er okulun &alkla ilikiler .roAra!
a!acnn ne ol'uu Helirlen'i6 Bu Helirle!e iEin okullarn
H%l+enlerin'eki He+i!le!eler kullanl'6 BI@lece, &alkla ilikiler
ei+i!in'e okullarn sa.+a'klar a!aElar'an &areke+ e'erek
&alkla ilikiler ei+i!inin okullar'aki Aenel aka'e!ik
@Ineli!leri Helirlen'i6 Bu ni+eliksel *eriler, nicel olanlarla
Hirlik+e, anali"in "enAinle+ir!e@e @ar'! e++i6
M3N Bu IlE!eler'e %"erin'e 'urul!as *e EI"%!len!esi
Aereken Hir sorun or+a@a Ek+: >erslerin Hili! 'ersi ka+eAorisi
iEine '%!esi IlE%+% @e+erli 'eil'ir6 >ier Hir 'e@i!le,
'erslerin Ine!li Hir ks!nn Hili! 'ersi olarak +e!el 'ersler
ka.sa!na Air!esi, &alkla ilikiler ei+i!inin en'%s+ri @Ineli!li
ol!a'n AIs+er!e"6 Sa'ece Hili! 'erslerinin Eok *e .ra+ie
@Inelik 'erslerin a" ol'uuna iare+ e'er6 ,aka+ sos@al Hili!
ei+i! Aeleneinin iEeriinin nasl ol'uu &akkn'a HilAi
*er!e"6 Bili! 'erslerinin iEerii en'%s+ri@el @a.nn i'eoloCik
sa*unusu HiEi!in'e olaHilir *e@a ele+irel Hir karak+er
+a@aHilir6 >es+ekle@ici @Ineli! I"ellikle ile+!e *e ka!u
@Ine+i!i HIl%!lerin'e Heklenen Hir sonuE+ur6 Bu ne'enle, Hir
%E%nc% IlE!e @In+e!i olarak sos@al Hili!lerle ilAili 'ersler
+e!el iki AruHa a@rl': 8na ak! i'eoloCi@i *e@a kura!lar
#$
@ans+an aka'e!ik @Ineli! *e ele+irel @akla! +ar"n
@ans+an @Ineli!6 Bunu IlE!ek iEin 'erslerin isi!lerine *e
I"e+lerine Haklarak karar *eril'i6 Karar *erile!e'ii 'uru!'a
Ire+i! %@esinin i'eoloCik @Ineli!ine, kullanlan "orunlu
ki+aHn @a"arna *e iEeriine Hakl'6 Bu karar'a ele+irel *e@a
ana ak!n kullan' ka*ra!lar *e s%reEler Helirle@ici IlE%ler
olarak kullanl'6 Bu ka*ra!lar *e s%reEler Ince'en
Helirlen!e'ii iEin, ka*ra! *e s%reElerin &anAi kura!a
Air'iine kura!sal *arsa@!larla ilikilen'irilerek karar *eril'i6
BI@lece &alkla ilikiler ei+i!inin 'oas a!aE *e 'erslerin
karak+erin'en &areke+ e'ilerek Helirlen'i6
M4N :alkla ilikiler ei+i!inin 'oasnn Helirlen!esin'e
&alkla ilikiler en'%s+risinin Eei+li @ollar'an AeEerek @a.+
e+kiler *ar'r6 Bu @ollar'an en In'e Aelenlerin'en Hiri 'e &alkla
ilikiler 'erneklerinin Airii!leri'ir6 Ei+i!'e K&alkla ilikilerle
ilAili 'ernek *e kurulularn &alkla ilikiler ei+i!i &akkn'aki
AIr%lerinin ne ol'uuL sorusu@la ilAili *eriler Hu 'ernek *e
kurulularn 'Ik%!anlar@la 'ier @a"l HelAeler +o.lan'6
Bunlar ni+el olarak anali" e'il'i *e ei+i!le ilAili olarak
+ale.lerinin 'oas 'eerlen'iril'i6
Ni+el 'eerlen'ir!eler'e Hiri! olarak okunan !akalenin,
'Ik%!ann, !a+er@alin +%!% ele aln'6 Biri!'e +o.lan!ak
is+enen *eri@le ilAili I"ellikler Ekar+l' *e 'eerlen'iril'i6 Bu
ki+aHn @a"l!asn'a, 8B8 ,or!a+ 5
+&
s+ili kullanl'6 Bu s+ile
AIre !e+in iEi reDeranslar, 'i.no+lar, ka@nakEa '%"enlen'i6
4e+in iEi reDerans+a, eer 'oru'an aln+ @a.l!a'@sa, sa'ece
so@a' *e @l Helir+il'i6 Eer 'oru'an aln+ @a.l'@sa *e@a
#9
aln+ Helli Hir sa@Da'an ise, !e+in iEin reDeransa sa@Da nu!aras
eklen'i6
Ki+a.+a, ei+i!le ilAili incele!e'e n%Dus lisans se*i@esi@le
snrlan'6
Ki+aHn ncele!esi .o"i+i*is+-a!.irik @akla!n
.ara!e+rik *arsa@!@la Ael!e'ii *e ni+eliksel +asar!
karak+erine sa&i. ol'uu iEin, a!.irik Aenelle+ir!e *e
.o"i+i*is+ a!.irik s%reElerle kurulan nesnellik +ar+!as sI"
konusu 'eil'ir6 Bunun Hir anla! 'a, Hu ki+aHn @akla!
.o"i+i*is+ler +araDn'an ni+eliksel +asar!a @Inel+ilen ele+irilere
aEk+r6
8nali" @a"l HelAelerin incelen!esine *e Hu incele!e'en
ni+eliksel sonuElar Ekar+!a@a 'a@an' iEin AeEerlilii *e
A%*enirlii 'Ik%!anlarn karak+erine *e ara+r!acnn anla!a,
ne'ensellik Halar kur!a, sonuElar Ekar+!a *e 'eerlen'ir!e
@e+eneine *e elHe++e aka'e!ik e+iine Hal'r6 Ben"er sorun
elHe++e ki+aHn oku@ucu *e 'eerlen'iricileri iEin 'e AeEerli'ir6
Ei+i!le ilAili @a"l 'Ik%!anlar'a Helir+ilenler ile AerEek
ei+i! arasn'a Dark olaHilecei olasl 'ai!a *ar'r6 Bu
'uru! 'a el'e e'ilen *erilerin iare+ e++ii AerEek ile @aanan *e
'ene@i!lenen AerEek arasn'a Dark ol!as olasln or+a@a
Ekar+r6
##
'%LM ((
HALKLA LKLER #8ELEMELER
:alkla ilikiler incele!elerine Hakl'n'a sa@s"
ara+r!alar AIr%l%r, Daka+ Hu ara+r!a enDlas@onu arasn'a
Hili!sel karak+er +a@an incele!elere ras+la!ak Eok "or'ur6
>ola@s@la, &alkla ilikiler ara+r!alarn Ince @Ine+i!sel *e
Hili!sel ara+r!alar olarak a@r!ak Aerek!ek+e'ir6 Sonra
Hili!i araE olarak kullanan @Ine+i!sel ara+r!alarn Hili!sel
AeEerliliinin soru+urul!as Aerekir6 =%nk%, Er'oanGa AIre
M#$$9 *e #$$?N, I"ellikle %rki@eG'e @a.lan @Ine+i!sel
ara+r!alarn Ine!li Hir HIl%!% ci''i @In+e!Hili!sel
sorunlara sa&i. ol!alar ne'eni@le AeEersi"'ir6 8@n "a!an'a,
Dir!ann .a"ar kon+rolu *e Aeli!esi EerEe*esi iEin'e Ealan
@Ine+i!sel ara+r!alarn @Ine+i!sel karar *er!e'e, I"ellikle
%rki@eG'e kullanl!as Heklene!e"6
Ki+aHn konusu@la ilAili olarak &alkla ilikiler konusun'a %E
'il'e elli@e @akn ki+a.+an *e 'Ir+ Darkl &alkla ilikiler 'erAisi
#3
iEin'e olan @%"%n %"erin'e ara+r!a'an Da@'alanl'6 8@n
"a!an'a, %rki@eG'e &alkla ilikiler'e 999#G'e @a.l!a@a
Hala@an @%ksek lisans *e 'ok+ora +e"leri +aran'6 -2K
lis+esin'e ara+r!ann @a.l' +ari& M#$$7N i+iHari@le, &alkla
ilikilerle ilAili 59# @%ksek lisans *e 'ok+ora +e"i Hulun'u6
%rki@eG'e +an!, kura! *e &alkla ilikiler ei+i!i konularn
'oru'an ele alan, Hunlar arasn'a Ha kuran Hir incele!e@e
ras+lan!a'6 %rki@eG'eki +e"ler en'%s+ri@el .ra+iklerin
sorunlar@la ilAili Ku@Aula!al incele!eL *e@a anke+le *eri
+o.la@. 'eerlen'iren K'uru! anali"iL ni+eliin'eki 'ar
ka.sa!l *e aka'e!ik karak+eri sorunlu I"ellikler +a!ak+a'r6
5irke+ler *e@a kuru!larla ilAili Hir konu@u ele alan Hu
incele!eler kura!sal Hir al+ @a. kur!aks"n aka'e!ik
AerekEesi ol!a@an Ha" sorular or+a@a a+!ak+a *e anke+ler, Hasi+
AI"le! *e@a !%laka+ @olu@la *eri +o.la@arak @Ine+i!sel
He+i!le@ici ara+r!a @a.!ak+a'r6 Sorunun +e!eli @Ine+i!sel
ara+r!a'a 'eil, @Ine+i!sel sorun'an &areke+ e'erek
ara+r!a @a.!ak en son *e en kola@ seEenek ol!asn'a
@a+!ak+a'r6 Bu ekil'e incele!eler 'e @a.laHilir a!a,
@ukar'aki 'eerlen'ir!e'en kola@ca anlalaca AiHi &e!
+e"ler &e! 'e 'erAiler'e a@n karak+eri +a@an !akaleler,
e.is+e!oloCik *e !e+o'oloCik @oksunluk *e@a ci''i eksiklikleri
ne'eni@le aka'e!ik karak+er +a!a!ak+a'r6 Er'oanGn
Helir++ii AiHi M#$$9N aka'e!ik karak+erlerin ol!a!as,
kullan'klar !e+o'oloCi@i @e+erince Hil!e!elerin'en *e@a
@anl Hil!elerin'en ka@naklan!ak+a'r6 >a&a kI+%s%, @Ine+i!
sorunlarnn aka'e!ik Hir incele!e karak+erine sa&i. olaHil!esi
iEin, sorunun kura!sal Hir EerEe*e@e o+ur+ul!as, kura!sal
AerekEelerin &a"rlan!as, M&e!en &e.si alan ara+r!as
#4
+%r%n'e ol'uu iEinN u@Aun *eri +o.la!a @In+e!inin seEil!esi
Aerek!ek+e'ir6 Bu ara+r!alar'a Hunlarn 'oru olarak
@a.l'na "or ras+lan!ak+a'r6 BulAularn @Ine+i! sorunu@la
Hile ilikilen'iril!e!esi *e incelenen konu'a Hirik!i HilAi@le
Ha kurul!a!as 'uru!u 'a&a 'a kI+%le+ir!ek+e'ir6
%rki@eG'e konu@la ilAili HilAi Hiriki!inin +aran!asn'a,
%rki@eG'e &alkla ilikileri HilinEli Hir HiEi!'e kura!sal
EerEe*e@e o+ur+an *e kura!sal *arsa@!lar'an &areke+ e'erek
sorular Ekar+. aka'e!ik karak+er +a@an Hir eser olu+uran
+asar!a ras+lan!a'6
N6S6B6 (ras, 8lan /auc&er, /ic&ar' e'loJ *e S+uar+ EJen
In'e Aelen 4 &alka ilikiler +ari&Eisi'ir6
(erEi (ras @eni Hir &alkla ilikiler +ari&i@le iliAili Hir kura!
%re+!e!i+ir, Daka+ kronoloCik Hir !o'el +asarla! *e &alkla
ilikilerin Aeli!esini i '%n@asnn +o.lu!un'a @ara++
'eiikler Hala!n'a +an!la!+r6 9#6 *e 986 @%"@l arasn'a
+e!el &alkla ilikiler, &alka Helli Hir iin nasl @a.+n
+an+!ak+6 kinci 'Ine! olan 986 *e 996 @%"@llar arasn'a
ka!unun elinin i '%n@asn'an Eekil!esi +aleHi Ael'i, HI@lece
i '%n@as I"A%rce rekaHe+ e'eHilecek+i6 99$9G'en 9945Ge ka'ar
i '%n@as ile 'e*le+ arasn'aki iliki &akkn'aki inanElar +ekrar
'ei+i6 En'%s+ri li'erleri @eni .oli+ikalar Aeli+ir'iler6 Bu
.oli+ikalar &alkn !e!nun e'ilerek kan'rl!asn a!aElarken
'a&a sonraki Aelii!'e &alk HilAilen'ir!e@e 'oru Hir se@ir
i"len!i+ir6
/auc&er, irke+ &alkla ilikileri +ari&ini Aeli+ir!e@i
a!aEla!+r6 ar++ +e!el nok+a ise, K&alkla ilikilerin
HaHasL I*@ 3eeGnin Dikirleri *e e+kinlikleri ol!u+ur6 7na AIre
#5
Dir!a &alkla ilikileri, I*@ 3eeG'en Ince, si@asal Hir araE olarak
Hala+l!+r6 >e!ir@ollar Dir!alar +an+! u"!anlar
kirala!lar'r6 8!aE &alkn '%%ncelerine i '%n@asnn Ine!
*er'iini AIs+er!ek+i6 Bu @akla! &alk *e @Ine+ici arasn'a iki
@Inl% Hir @ol ol'uu Dikrini AeEersi" @a.!ak+a'r M/auc&er,
99?8N6 =%nk% I*@ 3ee "a!ann'an Hu @ana u@Aula!aclar
ka!uo@unu Hil!e @In+e!lerin'e A%*enilir !e+o+lar
kullan!a!lar'r6 -a.lan, iki @Inl% @ol 'eil, Hasi+ Dir!a
s+ra+eCisi@'i6 Bunun kIkeni ise en'%s+rinin H%@%!esinin
Ae+ir'ii sos@al kar!akla *e @eni ile+ii! @In+e!leri@le
ken'ini a@arla!a EaHalarna 'a@an!ak+a'r6 :alkla ilikiler'eki
!eslek u"!anla!as, ki+le ile+ii!in'en AeEerek ile+ii!'e
Hulun!a i&+i@acn'an Ek+6 B%@%!e *e kar!aklk K@eni
.oli+ikalarL %re+!e i&+i@acn 'our'u a!a ken'i Halarna
&anAi +i. .oli+ikalarn Heni!seneceini sa.+a@a!a'lar6
S+e.&an ,i"+Aeral'Ga AIre "orluk K&alkla ilikilerL sI"%n%n
anla!n'a 'eil, anla!nn neleri si!Aele'iin'e'ir6 S&ell
Be+rolleri Hakan 36 >S*auT ise &alkla ilikileri K@alan *e
&a+ann eAe!en ol'uu @er'e AerEei @eni'en ina e+!ekL
olarak +an!la!+r6 ElHe++e, >e*auT K@alann eAe!enliiL
'erken, Hu @alann KAerEei @eni'en ina e'enlerL +araDn'an
@a.l'n AI" ar' e+!ek+e'ir6 (erEei +an!la@an kiilerin
konu!larna *e +ari&sel Hala!'a iEin'e Hulun'uklar koullara
*e Ekar ilikilerine Hakl' "a!an, ne'en HI@le
+an!lan'n anla!ak kola@lar6
Bu ka'ar Eok +an!n or+a@a Ek!asna, Daali@e+in
!ekaniine 'a@anarak +an!larn @a.l!as *e AerEei
'In%+%r!e@le ina e+!ek "orunluluunun &isse'il!esi ne'en
#?
ol!ak+a'r6 >oal olarak &er +an!, +an! @a.an kii @a 'a
kuru!un Ekarna AIre @eni'en '%"enlen!ek+e'ir6
%rkEeG@e K:alkla likiler'e Ele+irel -akla!larL a' ile
Ee*rilen ki+a.lar'aki @a"arlar ele+irel okula ai+ 'eil'ir *e
ki+a.larn iEin'eki @a"lanlar 'a ele+irel @akla! karak+erine
sa&i. 'eil'ir6 Bir e@i ele+ir!ek, ele+ireni ele+irel okula
'a&il e+!e"6 :alkla ilikilerin ele+irel +ari&i@le 'oru'an
ilAilenen @a.+lara S+uar+ EJen *e ElisaHe+& EJen 'n'a
ras+lan!a'6 :alkla ilikilerin 'os@la ilAili olarak Er'oanGn
#$$?G'a @a"' eori *e Bra+ik+e :alkla likiler @a.+nn
sa'ece @ars *e son HIl%!% &alkla ilikileri *e eAe!en
anla+lar ele+irel @akla! aEsn'an ele al. ir'ele@en +ek
%rkEe ka@nak+r6 (erEi Kellner, Er'oan, ;&o!sk@, Sc&iller,
Bau'rillar', 4osco *e 4a++elar' AiHi a@'nlar @a.+larn'a
&alkla ilikileri *e +ari&ini ele+irel M+ari&sel-!a+er@alis+ *e@a
neo-!arksis+N aE'an ele al. ir'ele!ek+e'ir, Daka+ Hunu sa'ece
&alkla ilikileri ele alan +ek Hir @a.+ iEin'e ele al!a!ak+a'r6
(erek +ari&, Aerek Daali@e+ *e e+kiler, Aerek ei+i! %"erine
&anAi &alkla ilikiler ki+aHna @a 'a incele!esine Haklrsa
Haklsn, .ek Eok +an!n Hulun'uu *e &erkesin %"erin'e
anla+ Hir +an! ol!a' or+ak Hir sorun olarak
Helir!ek+e'ir6 -akn'an Hakl'n'a *ar olan HilAi Hiriki!in'e
sunulan +an!larn, &alkla ilikileri KDaali@e+L olarak aEkla!a'a
Hir anla!lla sa&i. ol'uu AIr%l%r6 =%nk% Ha" +an!lar
sa'ece !erula+rc AIre* AIr%rken, Ha"lar Incelikle
nor!a+iD a!aElara &i"!e+ e'erek !erula+r!a@
AerEekle+ir!ek+e'ir6 >ier Ha"lar ise, !erula+r!a I+esine
Ai'erek &alkla ilikiler en'%s+risini *e .ra+iklerini
#7
@%cel+!ek+e'ir6 Ba"lar ise &alkla ilikilerin 'a&il ol'uu
IrA%+l% ilikiler AerEeini @%cel+!enin I+esin'e, sun'uklar
He+i!le!elerle sa&+e i!aClar '%n@as @ara+!a@a Eal!ak+a'r6
B%+%n Hu +an!la!alarla &alkla ilikilerin ne ol'uu
anla+lrken, a@n "a!an'a Ei"ilen EerEe*enin 'n'a
Hrak+klar@la ne ol!a' 'a Helir+ilir, 'ola@s@la
A%n%!%"'eki Haskn .a"ar @a.snn *e ilikilerinin '%n@a
AIr%% *e i'eoloCisi sunulur6 Bu '%n@a AIr%% *e i'eoloCi .a"ar
@a.s *e ilikilerinin 'oasn 8'a! S!i+&G'en Hala@an *e
A%n%!%"'e @eni-liHeral +eori@le Haskn &ale Aelen Kken'i
Ekarlarn AerEekle+iren Hire@, a@n "a!an'a +o.lu!un 'a
Ekarlarn AerEekle+irirR 'ola@s@la ken'ini Aeli+iren Hire@
a@n "a!an'a +o.lu!u 'a Aeli+irirL anla@na 'a@anarak
aEkla!ak+a'r6 Bu aEkla!a IrA%+l% @aa! *e Hu @aa!'a @er
alan &alkla ilikilerin 'oasn 'oru olarak sun!a!ak+a'r6
:alkla ilikiler ile ilAili aka'e!ik 'erAiler'eki !akalelere
Hakl'n'a Ine!li Hir ks!nn e+kili &alkla ilikilerin nasl
@a.laca &akkn'a ol'uu AIr%l%r6 Bu Hala!'a incele!elerin
a!ac e.is+e!oloCik, !e+o'oloCik *e@a aka'e!ik ka@AOilAi
'eil'irR e+kinin In%n'eki enAellerin neler ol'uu, Hu enAellerin
%s+esin'en nasl Aelinecei *e HI@lece Dir!ann *eri!liliinin
nasl ar+rlaca *e@a e+kili &alkla ilikilerin nasl @a.laca'r6
Bu incele!eler'e Ke+ki,L Heklenen Mis+enen, arananN sonuE
olarak +an!lanr6 s+enen sonuE .o"i+iD i!aCa 'a@anan Hasi+ Hir
'%%nsel ka+l!a *e@a i!aC @a.lan'r!a@la Aelen ikna
ara@n'an &er&anAi Hir %r%n sa+n ar+r!a@a @Inelik
'a*ran @Inlen'ir!e ara@na ka'ar 'eiir6
#8
(Ir%l'%% %"ere, &alkla ilikiler ka.i+alis+ .a"arn
%re+i!'en 'a+!a, +%ke+i!'en +%ke+i! sonrasna ka'ar &er
iliki saD&asn'a Ksa+L EaHasnn Haarsna @Inelik .lanl
e+kinliklerin Ine!li Hir .arEas olarak @er al!ak+a'r6 Sa+n
AerEekle!esi iEin HilinE *e 'a*ran @Ine+i!ine @Inelik
s+ra+eCik Airii!ler'e Hulun!ak Aerekli'ir6 Bu Airii!ler'e
sa+l!ak is+enen e@ !a+er@al Hir %r%n, %r%n%n i!aC, Dir!a *e@a
kuru! *e Dir!ann *e@a kuru!un i!aC, si@asal Hir i'eoloCi, Hir
si@ase+Ei, Hir iliki olaHilir6 Sa+n salanaHil!esi iEin ne@in
alc @a 'a +%ke+ici@i e+kile@eHilecei sa.+an!al'r6 Bunu
@a.arken 'e alc @a 'a +%ke+icinin ken'isini alc @a 'a +%ke+ici
olarak AIr!e!esi Aerek!ek+e'ir6 :alkla ilikilerin Ine!i
Hura'a or+a@a Ekar6 :alkla ilikiler'e sa+, Hilincin
&a"rlan!as *e Hilincin @Ine+i!i@le ol!ak+a'r6 Bu ki+a. iEin
incelenen !akaleler'e AIr%l'%% AiHi, aka'e!is@enler
ara+r!alar *e Inerileri@le Hu EaHa@a ka+k'a
Hulun!ak+a'rlar6 ncele!eler *e Ineriler Aenellikle s+ra+eCi,
konu@la ilAili s+an'ar+lar, ile+ii! Hecerileri, *eri!lilik AiHi
Dak+Irler al+n'a +o.lan!ak+a'r: 2rnein, MaN S+ra+eCik ol!ak
MHN le+ii! kur!ak *e Drekans ar+r!ak iEin ura!ak McN
:alkla ilikileri +ak! EaHas &aline Ae+ir!ek MEN :alkla
ilikileri s%reElerin'en AeEerek @eni'en 'eerlen'ir!ek M'N
BroHle!leri 'a&a karla!a'an Ince kes+iri. Inle!ini al!ak,
realis+ik Heklen+ileri koru!ak MeN 8!aElara kar EI"%!leri
IlE!ek, AiHi Halklar Hu +i. incele!elerin al+ Halklar'r6
:alkla ilikiler, a@n "a!an'a rekla! 'a iEeren H%+%n Hir .a"ar
s+ra+eCisinin .arEas olarak +an!lan!ak+a'r6 :alkla ilikilerin
al+n Ei"'ii 'ier s+ra+eCik aElar 'a e+kili sa+ iEin kla*u"luk
e+!ek+e'ir M3e*ins,9993N6
#9
lAili incele!eler'e, &er 'uru!'a ni&ai a!aE klasik ile+ii!
!o'elin'eki KAIn'ericininL !a+er@al *e@a !a+er@al ol!a@an
Ekarnn AerEekle!esini sala!ak+r6 B%+%n !akaleler *e
+e"ler'eki AIr%lere AIre, AIn'ericinin Ekarnn AerEekle!esi
'e!ek, a@n "a!an'a KalcnnL 'a Ekarnn AerEekle!esi
'e!ek+ir6 Bu *arsa@!n ne 'enli AeEerli ol'uu Eok %.&eli'ir6
Bu ki+aHn kura!sal *arsa@!na AIre, AIn'ericinin Ekarnn
AerEekle!esinin a@n "a!an'a alcnn Ekarn 'a
AerEekle+ir!esi ancak iki +araDn'a Ekar Heklen+ilerinin a@n
*e@a a@n@a @akn ol!as *e 'a&a Ine!lisi el'e e'ilen Da@'a@
.a@la!a'a ei+ *e@a ei+e @akn Hir 'al!nO.a@la!n
ol!as Aerek!ek+e'ir6 Bir eDen'i ile kIle arasn'aki Ekar
or+akl *e Da@'a .a@la!n'a, KAIn'erici@eL MeDen'i@eN
*er'ii KAeri Hesle!e@leL kIle@e salanan Ekar ancak kIlelii
@eni'en %re+ir *e kIleliin Aaran+isini Ae+irir MEr'oan, 9997N6
2"e+le, &alkla ilikiler ile ilAili aka'e!ik HiEi!'e olan *e
.i@asa@a @Inelik @a.+lara Hakl'n'a, Ine!li Hir ks!nn @a
irke+ .oli+ika *e Ekarn AerEekle+ir!e a!ac@la Hir konu@u
ele al. incele'ii @a 'a a@n a!aEla e+kili &alkla ilikilerin
nasl @a.laca &akkn'a ol'uu AIr%l%r6 ncele!elerin Eou
*eri!liliin *eO*e@a e+kinin In%n'eki enAellerin ne ol'uu *e
Hu enAellerin nasl %s+esin'en Aelinecei %"erin'e
'ur!ak+a'rlar6 2rnein, %ni*ersi+e Irencilerinin @aa! +ar"
*e Hu .a"ara @Inelik ile+ii! s+ra+eCileri, kuru! ki!lii
olu+ur!a'a &alkla ilikilerin Ine!i, ile+!eler'e &alkla
ilikiler Donksi@onu, +o.lulua seslen!e, I"el s.or salonlarn'a
&alkla ilikiler Daali@e+lerinin e+kinlii, rekla! *e +an+!n'a
al+erna+iD s+ra+eCiler, &alkla ilikiler'e !i"a& Hasnnn @eri,
3$
&alkla ilikiler Daali@e+lerinin kuru!sal ki!lik *e kuru!sal
i!aCna e+kisi, ile+!eler'e !%+eri ilikileri @Ine+i!i, &alkla
ilikiler aEsn'an re&Herin Ine!i, ile+!eler'e sa+ Aeli+ir!e
Daali@e+leri *e karlalan sorunlar Hunlar'an HirkaE'r6
an!lar 'a kullanlan EerEe*e iEin'e
HiEi!len'iril!ek+e'ir6 Ei+i!in 'oas Hu EerEe*e@i
@ans+!ak+a'rR eer @e+erince @ans+!@or olarak AIr%l%@orsa,
'a&a Da"la @ans+!as is+en!ek+e *e Ineriler sunul!ak+a'r6
=ok en'er kurulan kura!sal Ha Hu EerEe*e@e AIre
&a"rlan!ak+a'r6 ari&sel Ha @ok+urR +ari& incele!enin
@a.l' anla Hala!ak+a *e Hi+!ek+e'ir6 ari&+en kas+e'ilen
incele!enin @a.l' "a!an'r6 Ei+i!'e +ari&sel Ha irke+ler
'%n@asnn Helirle'ii AerEekle HiEi!len'iril!ek+e'ir6
>ola@s@la, Irnein Hu Haskn AerEek iEin'e Hir kura! 'ersi
AerEekliliini *e Da@'asn @i+ir!i olarak AIr%n%r6 Bu +%r
eAe!enlik+e, &alkla ilikiler ka!.an@as nasl @a.lr *e
@%r%+%l%r, e+ki nasl salanr, +%ke+ici nasl Eekilir, renkler *e
'%kkan'aki raD '%"eni nasl @a.lrsa sa+ ar+ar, s+ra+eCik
@Ine+i!, i!aC @a.lan'r!a, ikna @In+e!leri *e 'a*ran
.sikoloCisi AiHi konular en Da@'al *e AerEekEi 'ersler *e
ara+r!a konular olarak Ine s%r%l%r6
:alkla ilikiler incele!eleri ne @a"k ki H%@%k Eounlukla
&e! +ari&, &e! +an!, &e! 'e u@Aula!alarla ilAili
incele!eler'e ile+ii! *e !e'@a alann'aki aka'e!ik
Aeli!eleri 4$ @l Aeri'en +aki. e+!ek+e'ir6 :alkla ilikiler
incele!elerinin A%ncelliin'eki Hu Aeri kal!lk, 8!erikan
.raA!a+i"!i *e en'%s+ri@el Aereksini!lere AIre incele!elerin
HiEi!len'iril!esi Hala!n'a A%n%!%"'e Eok @oun olarak
39
AIr%l!ek+e'ir6 Bu alan'aki incele!eler, I"ellikle .o"i+i*is+
sos@al Hili! .ra+ii EerEe*esin'e a!.irik alan ara+r!as
+ekniini kullanarak aka'e!ik 'eerleri %.&eli sa@s" @a.+
or+a@a ko@!ak+a'r6 Bu @Ineli! aka'e!ik alan'a @a.lan
+e"ler'e 'e ken'ini AIs+er!ek+e'ir6 2rnein %rki@eG'e &alkla
ilikiler'e son #$ @l'a @a.lan +e"lerin &e!en &e.si alan
ara+r!as +ekniini kullan!ak+a *e aka'e!ik Airii! @erine
Helli Hir Dir!a sorununu ele alarak @Ine+i! ara+r!as
@a.!ak+a'r6 Bu ne'enle, @Ine+i!sel ara+r!a ol!a I+esin'e
aka'e!ik 'eerleri ol'uu .&eli'ir6 >a&a kI+%s% Hu +e"ler'e
&er&anAi Hir e.is+e!oloCik Haa *e kura!sal EerEe*e@e AIre
HiEi!len'iril!i AeEerli *arsa@!lar 'a Hulun!a!ak+a'r6 Bu
ne'enlerle, Hu K+e"i ol!a@an +e"ler,L eer @Ine+i!sel ara+r!a
s%reElerine u@'ularsa, ancak @Ine+i!sel ara+r!a karak+erine
sa&i. olaHilirler6
8NI4, 8/: 1E K0/84 B8<I K0/8N N;E3E4E3E/
Bek Eok aka'e!is@en, +an!larn 'oalarn'a re+orik ol'uu
*e AerEein ekillen'iril'ii sos@al s%reElerin Dor!as@onu
ol'uun'a a@n Dikir'e'ir6 an!lar ai+ ol'uklar '%n@a
AIr%%n% iDa'e e+!ek+e'ir6 Ki!ilerine AIre Haarl @eni +an!,
@aln"ca 'a*rann +an!lanaHilir kal.larn 'eil '%n@a
anla@n 'a 'ei+iren +an!'r6 Bu @%"'en +an!n, +o.lu!un
kullan' s%reElerle '%n@a@ anla!as Eok Ine!li'ir6
:alkla ilikilerin ne ol'uu, Daali@e+leri *e nasl @a.l!as
Aerek+ii@le ilAili !akale *e ki+a.lar, %rki@e 'a&il &er @er'e
Hol'ur6 Bunlarn H%@%k Eounluu +ari&sel Hala!'an @oksun
3#
+an!la!alar iEer!ek+e'ir6 SI"% AeEen +an!lar, kura! Ha
kur!a@an, +ari&si", s+a+ik *e e*renselle+iril!i +an!la!alar'r6
Bu +an!lara AIre, &alkla ilikiler Eei+li kuru!lar, Dir!alar,
+o.luluklar iEin ile+ii!i &er iki +araD a'na 'a sala!akla
AIre*li Hir arac kuru!'ur6 Bu +%r kurulan Hala!'a, &alkla
ilikiler IrA%+sel @a.lar'a kuru!sal e+kinlii *e sos@al
soru!luluu ar+ran *e 'ola@s@la +o.lu!un i@i Eal!asn
sala@an, &erkese Da@'al 'e!okra+ik Hir kuru! olarak or+a@a
Ek!ak+a'r6
8"nlk+a olan ikinci +%r +an!lar &alkla ilikileri +ari&sel
Hala! iEin'e ele al. incele@en ele+irel @akla!lar +araDn'an
sunul!ak+a'r6 Bu @akla!lar ele+irel @a.an, +an!la *e@a
ile*le ilAili ele+iri Ae+ir!eleri 'eil'irR &alkla ilikileri sos@al
%re+i! +ar" *e ilikilerin'en &areke+ e'erek ele al.
anla!lan'r!alar'r6 Bu @akla!lar, ki+aHn ilAili HIl%!%n'e
a@rn+l olarak AIr%lecei AiHi, &alkla ilikiler'e +an!, +ari& *e
kura! Han Helli @er *e "a!an'aki Aeli!elerle ele al.
'eerlen'ir!ek+e'ir6 Bu 'eerlen'ir!eler'en or+a@a Ekan
+e!el sonuca AIre A%n%!%"'eki &alkla ilikiler, ka.i+alis+
%re+i! HiEi!inin @ara++ *e Helli sorunlar EI"!ek iEin
ekillen'ir'ii Hir IrA%+len!e *e Daali@e+ HiEi!i'ir6 Bu
IrA%+len!e Dir!aOkuru! iEin'e Hir HIl%! olarak *e@a ken'i
Hana Hir Dir!a olarak ekillen!i+ir6 an! *e ile*i +ari&sel
Aelii! iEin'e Darklla! *e Aeli!i+ir6 ,aka+ +e!el olarak
AIre*i, ka.i+alis+ %re+i! ilikilerin'e %re+i!i, 'a+! *e
+%ke+i!i 'es+ekle@en *e @a@Anla!asn sala@an HilinE
@Ine+i!i'ir6 Bu HilinE @Ine+i!i, '%%nceleri e+kile!ek *e Hu
e+ki@le 'a*ranlar @Inlen'ir!ek iEin @a.l!ak+a'r6 Bu +%r
33
'eerlen'ir!e EJen, ;&o!sk@, Sc&iller, Bau'rillar', S!@+&e,
4a++elar+, 4osco, Baren+i, Kellner, Sc&u'son *e Er'oan AiHi
aka'e!is@enlerin incele!elerin'e AIr%l%r6
Birinci +%r @akla!lar, &alkla ilikiler .ra+iklerini sanki
e*rensel AerEek AiHi kaHul e'erek ie Hala@an *e &alkla
ilikileri nor!alle+iril!i *e &a++a i'ealle+iril!i
Daali@e+lerin'en &areke+ e'erek +an!la@an incele!eler'ir6
kinci +%r'ekiler &alkla ilikileri insanlk +ari&inin Helli Hir
'Ine!ine 'enk '%en, Helli %re+i! HiEi!i *e ilikilerinin
.arEas olan Hir IrA%+len!e, e+kinlik olarak ele al!ak+aR &alkla
ilikilerin +an! *e ile*ini ka.i+alis+ %re+i!in Hilincinin .lanl
olarak @ara+l!as Hala!n'a incele!ek+e'irler6 Bu
Hala!'aki incele!eler'e &alkla ilikiler +an!, en i@i
HiEi!i@le, &alkla ilikilerin A%nl%k ile*lerin'en Ekar+lan
He+i!le!e'ir6 Bu +an!la!a@a Irnek olarak &alkla ilikiler
.ra+iinin HaHas olan E6 Berna@sGn Darkl "a!anlar'aki
+an!la!alar Irnek *erileHilir: Berna@s 99#3G+e &alkla
ilikileri, ka!u *e orAani"as@on arasn'aki u@u!u *e anla@
sala!a olarak +an!la!+r6 9955 @ln'a Hu +an! K&er&anAi
Hir Daali@e+ Me@le!N, 'a*a Ma!aEN, &areke+ *e@a kuru! iEin,
enDor!as@on, ikna *e u@arla!a Ma@arla!aN @olu@la, ka!u
'es+eini sala!a EaHas'rL eklin'e @eni'en
HiEi!len'iril!i+ir6 9999 @lna Aelin'iin'e Berna@s &alkla
ilikilerin u@Aula!al Hir sos@al Hili! ol'uunu *e sos@al
.sikoloCi, an+ro.oloCi, sos@oloCi, .sikoloCi, ekono!i *e +ari&
anla@n u@Aula'n Helir+!i+ir6 ,aka+ Hunu ancak ken'isi
AiHi Eok a" kiinin @a.+n sI@le!i+ir MEJen,999?:4$$N6
8sln'a Berna@sUn 99#3 @ln'aki +an! ile 9955 *e 9999
34
@llarn'aki He+i!le!eleri arasn'a anla!l Hir Dark @ok+ur6
Berna@s 999$Glar'a &alkla ilikilerin sos@al Hili!lerin
kullanl!as, I"ellikle ara+r!ann kullanl!as Aerek+iini,
Daka+ @e+erince kullanl!a'n Helir!ek+e'ir6 Ben"er ekil'e
en Eok Hilinen &alkla ilikiler +an!larn'an Hiri (runiA *e
:un+Gn M9984N K4anaAinA BuHlic /ela+ionsL ki+aHn'a
sunul!u+ur6 an!a AIre &alkla ilikiler KHir orAani"as@on ile
&alklar arasn'aki ile+ii! @Ine+i!iL olarak aEklan!ak+a'r6
>ier &alkla ilikiler +an!larn'a 'a K@Ine+i!, orAani"as@on *e
ka!uO&alkL ana&+ar keli!eleri olarak sk sk kullanl!ak+a'r6
Bu Irnek+e 'e &alkla ilikiler IrA%+ *e &alk arasn'aki ile+ii!in
.lanl @Ine+i!i olarak ele aln!ak+a'r6 BI@le ele al!ak elHe++e
ki i@i Hir HalanAE+r, Daka+ &alkla ilikileri, A%nl%k +e!el
Daali@e+lerinin .lanlan!as *e@a Hu .lanla!ann Aerekliliini
Helir+!ek+en I+e .ek Ai+!e!ek+e'ir6 Ben"er HirEok +an!
@olu@la, &alkla ilikiler, +ek Hir Ekar @a.s iEin 'eil, +o.lu!un
Aeneli iEin Aerekli *e Da@'al Hir Daali@e+ olarak sunulu.
!erula+rl!ak+a'r6 2rnein ;u+li., ;en+er *e Broo!Gun
M9985N KEDDec+i*e BuHlic /ela+ionsL ki+aHn'aki +an! Huna i@i
Hir Irnek+ir: K:alkla ilikiler Hir orAani"as@on ile o
orAani"as@onun Haarsn *e@a Haars"lnn Hal ol'uu
&alklar arasn'a karlkl Da@'a sala!a@a @Inelik ilikiler
kuran *e s%r'%ren @Ine+i! Donksi@onu'ur6L KKarlkl Da@'a *e
anla@aL 'a@anan +an!la!alar &alkla ilikiler 'erneklerinin
+an!la!alarn'a 'a @er al!ak+a'r6 Bu +%r +an!lar karar
*er!e'e A%E ilikilerini AI" In%n'e Hulun'ur!a@an, en'%s+ri'e
Dir!alararas *e Dir!a ile &alklar arasn'aki ilikinin 'oasn
anla!a@an *e@a anla@. kas+l olarak AI"ar' e'en Hir '%%nce
+ar"na sa&i.+ir6 Bu +ari&si" *e en'%s+ri@el Daali@e+i i'ealle+ir!e
35
+e!eli %"erine ina e'ilen +an!lar'a, ilAili &alkla ilikiler
HIl%!%n%n &alka &i"!e+ e'ecei, 'enAe kuraca, 'u@ars"
irke+leri u@araca *e karlkl or+ak Da@'a sala@aca i''ias
Eok sorunlu *e aHar+l! karak+er +a!ak+a'r6 Buna ra!en
Ha"lar @ine 'e i@i!ser *e u!u+lu sonuElar sun!ak+a'r6
2rnein Sei+elGe AIre M999#N K&alen u@Aula!aclar'an @akasn
kur+ara!a@an Aenel &alkla ilikiler +an!lar kaHul e'il!esine
ra!enL sa&ann aEk olarak anlal!asna 'oru Ine!li Hir
Aeli!e *ar'r6
-ukar'a sunulan +an!lar HirHirin'en Darkl AI"%kseler Hile
asln'a &e.si or+ak Helirle@ici ele!anlara sa&i.+ir6 Bu nok+a'a
sorun, +an!larn +ek @Inl% @Ine+i!sel iliki@i iki @Inl% olarak
sun!asn'a'r6 nsann A%n'elik esas e+kinliini, ekono!ik
Ekar *e Dir!a a!aElarn'an so@u+la@arak 'oru ol!a'
&issini *eren *e@a i'ealle+iren +an!la!alar @a.l!ak+a'r6
kinci +%r incele!eler'e I"ellikle &alkla ilikilerin ne
ol'uu, +o.lu!sal ile* *e sonuElar +ari&sel Hala! iEin'e
sos@al %re+i!in @a.sn'an &areke+le ir'elen!ek+e'ir6 2rnein
S+uar+ EJen, KB/V 8 Social :is+or@ 7D S.inL isi!li @a.+n'a
&alkla ilikilerin ne ol'uunu or+a@a Ek *e +ari&sel Aeli!esi
Hala!n'a ele al. incele!i+ir: 99$$Glerin Ha *e I6 >%n@a
Sa*a @llar arasn'aki 'Ine!'e Irnek olarak, 8!erikaG'a
H%@%k i '%n@asnn eAe!en .ra+iklerine kar &alk+a oluan
Aeni k"Anla ce*a. olarak irke+ &alkla ilikileri Hala!+r6
lerici K!uckrakinAL
.
'u@ur!a Daali@e+lerin'en *e 8!erikan
en'%s+ri@el i A%c%n%n aEk seEik iDa'e e'ilen sal'rAanln'an
.
4uckrakinA Aa"e+ecilii A%n%!%"'eki ara+r!ac Aa"e+eciliin
+e!elini a+an Aa"e+ecilik +%r%'%r
3?
Eok kork+uklar iEin H%@%k irke+ler kri+ik ka!ulara a!aElar@la
ilAili Ekarlarn aEkEa 'eklare e+!ek *e Mor+a snDa ra!enN
r"a@ sala!ak iEin &alkla ilikiler irke+leri@le Eal!a@a
Hala!lar'r6 >eiik @ollarla &alkla ilikiler Hu 'Ine!
Ho@unca AerEeklere 'a@anan arA%!anlar *e Ha"en 'e so!u+
e@le!lerle Ki '%n@asna karL arA%!anlar @an+la!a@a *e
I"el +eeHH%s sis+e!i ile ka!u Ekar arasn'aki or+aklklar
iDa'e e+!e@e Eal!+r6 EJenGn 'a Helir++ii AiHiR I6>%n@a
Sa*a Ho@unca ilericilik a"alarak, Ksal'rAanL *e Q+e&likeliQ
AIr%len Ealan snD .lanl Hir ekil'e '%"enlen!i Hask
.roAra!lar@la e"il!i+ir6 BI@lece &alkla ilikilerin 'oas
'ei!e@e Hala!+r6 Sa*a "a!an K;o!!i++ee on BuHlic
InDor!a+ionL +araDn'an @a.lan .ro.aAan'ann Haarsn'an
il&a! alarak *e sos@al .sikoloCi kura!lar@la A%Elen'irilerek,
irke+ &alkla ilikileri Kka!u &i"!e+iL i'ealin'en u"akla!+r,
Ai++ikEe ar+an Hir ekil'e insan akln @Ine+!e, ru&unu ikna
e+!e *e @Inlen'ir!e a!acna 'oru @Inel!i+ir6 99#$Glerin
Han'an sonuna ka'ar &"la Eoalan Hir &alkla ilikiler u"!an
kalaHal, se!Hollerle !ani.las@onu, insan He@nini e+kile!ek
iEin &alkla ilikileri e+kili Hir s+ra+eCi olarak kullan!a @oluna
Ai+!i+ir MEJen, 999?:4$9N6 8nali" HIl%!%n'e a@rn+l olarak
AIr%lecei AiHi, Hu ikinci +%r @akla!'a &alkla ilikiler +an!
*e Aeli!esi +ari&sel Hir .ers.ek+iD iEin'e ele aln!+r6
Ele+irel okullar 'n'a, +an! *e kura! arasn'a Ha kuran
incele!elere .sikoloCi 'isi.linin'en 'e ka+k Ael!i+ir6 Bu ka+k,
Irnein se!Holik e+kilei!ciler AiHi, Helli Hir '%%nce
EerEe*esin'e kal!a@an *e o EerEe*e@i kranlar'an Ael!i+ir6
(or'on M9997N KIn+er.re+inA >eDini+ions oD BuHlic /ela+ionsL
37
a'l !akalesin'e, se!Holik e+kilei!cilik EerEe*esin'en &alkla
ilikiler +an!larn ara+r! *e +an!larla ile*ler arasn'a
Ha kurarak incele!esini @a.!+r6 Bu +%r Eal!alar 'ier
@akla!lar'an 'a&a anla!l Hir karak+er AIs+er!ek+e'ir6
>ikka+ e'ilirse, kura!la Ha kuran incele!eler sa'ece
ele+irel Hir ina@a sa&i. incele!eler'ir6 Bu kura!sal @akla!
'n'a kalan incele!elerin H%@%k Eounluun'a &e! kura!
Ha kurul!a!ak+a &e! 'e kura! i&!al e'il!ek+e'ir6 :alkla
ilikiler 'erAilerin'eki +ara!a'a .o"i+i*is+-a!.irisis+ Aelenee
u@Aun alan ara+r!as Msur*e@ researc&N @a.anlarn
incele!elerin'e @a &iE kura!sal EerEe*e Ei"!e'ikleri @a 'a
Ha" Hasi+ AerekEeleri kura!sal EerEe*e olarak sun'uklar
AIr%l'%6 %rki@eG'eki incele!eler'e MI"ellikle +e"ler'eN
kura!sal EerEe*e @erine ka*ra!sal EerEe*e a' al+n'a Ha"
kura!lar sralan!ak+a'r6 Bu srala!ann kura!lar arasn'a Ha
kur!akla &iEHir ilAisi Hulun!a!ak+a'r6 Kura!la ilAili
sunu!lar ilAisi" *e Holuk+a kal!ak+a'r6
:83K38 35K3E/ E<4-3E 3(3 N;E3E4E3E/
:alkla ilikiler ei+i!ini ele alan incele!eler, *ar olan
ei+i!in 'oasn He+i!le@en ara+r!alar'an, &alkla ilikiler
ei+i!inin nasl ol!as *e 'erslerin nasl *eril!esi &akkn'a
Inerilere ka'ar .ek Eok @In'e Eei+len!ek+e'ir6 Bu incele!eler
%ni*ersi+eler, ka!u kuru!lar *e I"el +eeHH%s +araDn'an
@a.l!ak+a'r6 Ei+i!i ele alan incele!eleri @Ineli!leri
Hak!n'an HirkaE +e!el Aru.+a +o.la!ak !%!k%n'%r6 lk
Aru.+a &alkla ilikiler ei+i!inin karak+eri@le ilAili olarak
38
aka'e!is@enler +araDn'an @a.lan Hili!sel incele!eler *ar'r6
kinci Aru.+a @ine aka'e!is@enler +araDn'an ele alnan, &alkla
ilikiler en'%s+risinin, .ra+is@enlerinin *e 'erneklerinin Inerileri
'orul+usun'a sek+Ire ele!an @e+i+iril!esi iEin Eal!alar
Hulun!ak+a'r6 )E%nc% Aru. incele!eler, &alkla ilikiler'e 'ers
!%Dre'a+nn iEeriinin &a"rlan!as *e a@rn+l olarak
sunul!as@la ilAili ara+r!alar'r6 Bu son +%r ara+r!alar
I"ellikle &alkla ilikiler ce!i@e+leri *e akre'i+as@on kurulular
+araDn'an @a.lan *e@a @a.+rlan incele!eler'ir6
8ka'e!ik karak+ere sa&i. incele!eler @a Aeleneksel klasik
liHeral ei+i! Aeleneinin sa*unusu HiEi!in'e
@a.lan'rl!ak+a @a 'a &alkla ilikiler ei+i!inin en'%s+ri@e
@a+kn *e ilk &a"rlk Hecerilerini ka"an! ele!anlar
@e+i+ir!e Aerei %"erin'e 'ur!ak+a'r6 Ba" ara+r!alar Hu iki
uE arasn'a Hir @ere '%!ek+e'ir6 2rnein, >ean KruckeHerA
!akalelerin'e M9995 *e 9999N u"!anlarn, &alkla ilikiler
'erneklerinin, aka'e!ik 'erneklerin *e aka'e!is@enlerin Hir
ara@a Ael!esi@le Aelecein .roDes@onellerine *erilecek
Dor!as@onu +ar+!ak+a'r6 le+ii! alann'aki aka'e!ik ilAi,
&alkla ilikiler !esaClarnn e+kisi, !esaClarn aln.
aln!a'nn IlE%l!esi AiHi en'%s+ri@el @a.nn ka@A *e
sorunlarn EI"!e @In%n'e ol!ak+a'r MS&ell, 9993N6 ,arkl Hir
AIr%e Irnek olarak, ,alH M999#N K',e #lace o$ #ublic 4elation
in Hi1,er Education5 &not,er 6pinionL ile S+acks, Bo+an *e
urk M9999N +araDn'an @a"lan K#erceptions o$ #ublic 4elations
EducationL !akaleleri Irnek *erileHilir6
:alkla ilikiler ei+i!inin 'oas@la ilAili incele!eler'e
en'%s+ri@el @a.@a &i"!e+i In .lana alan incele!eler 'oal
39
olarak en'%s+ri *e !eslek kurulular ile &alkla ilikiler
'ernekleri +araDn'an @oun Hir ekil'e 'es+eklen!ek+e'ir6
2rnein, 8B>Gnin ile+ii! aka'e!is@enlerinin +o.lan'
'ernekler'en Hiri olan (a"e+ecilik *e Ki+le le+ii!i Ei+i!i
;e!i@e+iGnin :alkla likiler BIl%!% MBuHlic /ela+ions
>i*ision oD +&e 8ssocia+ion Dor E'uca+ion in Wournalis! an'
4ass ;o!!unica+ionN *e 'ier Hen"eri 'ernekler &alkla
ilikiler ei+i!inin nasl ol!as Aereklilii %"erine Aenel
.rensi.ler, kla*u"lar olu+ur!ular'r6 ncele!eler *e
Airii!ler sa'ece Hu se*i@e'e kal!a!, 'erslerin neler olaca
*e iEeriklerinin nasl 'ol'urulaca 'a &alkla ilikiler ei+i!i@le
ilAili incele!eler'e a@rn+l olarak sunul!u+ur6 2rnein,
XakeDiel' M9993N K#ublic 4elations 7ase as a 'eac,in1 'oolL
Halkl !akalesin'e, &alkla ilikiler u@Aula!aclarna
.roDes@onel karar *er!ek iEin *aka anali"i !e+o'oloCisi
kullan!alarn I%+le!ek+e *e ar'n'an KAerEek+e Hi" Aelecein
u@Aula!aclarn Hu +%r kararlar *er!ek iEin &a"rla@acak
ekil'e &alkla ilikiler ola@lar 'ersini Ire+i@or !u@u"PL
sorusunu sor!ak+a'r6 BI@lece, "a+en '%n@a AIr%% olarak
Ince'en ce*a.lan'r'klar Hir soru@u incele@erek 'es+ek
ara!ak+a'r6 Bu +%r ara+r!alarn Eoun'a 'a ce*a. olarak
+an!lar'a *e @akla!lar'a kar!aa ol'uu ileri s%r%l!ek+e *e
&alkla ilikiler ei+i!i *e .ra+iin'e u@Aun +an!lar *e
@akla!lar u@Aula!a "a!an Ael'iini Helir+!ek+e'irler6 Bu
@In'e, H%@%k *e A%El% &alkla ilikiler kurulular MIB/8N &alkla
ilikiler ei+i!ini s+an'ar+la+r!a@a Eal!ak+a'r6 Bunu
@a.arken 'e 'ers .roAra!larn '%"enle!e *e akre'i+as@on
sis+e!leri@le u@u! sala!a AerekEeleri ek ne'enler olarak
sunul!ak+a'r6 e!el AerekEe olarak 'a &alkla ilikiler
4$
ei+i!inin #$6 @%"@l'a kari@ere &a"rla@acak Hir .roAra!
ol!as Aerek+ii Ine s%r%l!ek+e'ir6 Bu a!aEla @llar'r Eei+li
ko!is@onlar kurul!ak+a, +o.lan+lar @a.l!ak+a *e ra.orlar
&a"rlan!ak+a'r6 :alkla ilikiler alann'aki u"!anlar, &alkla
ilikiler 'ernekleri *e 'ier alanlar'aki u"!anlar, aka'e!ik
'ernekler *e aka'e!is@enler +o.lan!ak+a *e ei+i!
kuru!larnn, @arnn .roDes@onellerini nasl en i@i ekil'e
&a"rla@acaklarn +ar+!ak+a'r MKruckeHerA, 9999N6 Bu
+o.lan+ *e ra.orlarla Aerek aka'e!is@enlerin Aerek sek+Ir'en
u@Aula!aclarn 'es+ei alnarak ei+i!e, &alkla ilikiler alanna
'a&a i@i &i"!e+ *erecek Irenciler @e+i+ir!ek %"ere @In
*eril!e@e Eall!ak+a'r6 (erEi Hu ko!is@onlar ei+i!
kuru!larna sa'ece Aeli+ir'ikleri .roAra!lar Hala!n'a
Ineriler'e Hulun!ak+a'rlar6 8ncak Hu Ineriler, akre'i+as@on
.roAra!larnn HiEi!len'iril!esi iEin kullanl'n'an &alkla
ilikiler ei+i!ini 'e e+kile!ek+e'ir6
>ikka+ e'ilirse, &alkla ilikiler ei+i!i .ek Eok !eslek *e
'isi.lin'en A%El% HiEi!'e e+kile!ek+e'ir6 Kolek+iD *e +ek +ek
rolleri 'e ko!is@onlar +araDn'an @eni'en 'eerlen'iril!ek+e'ir6
Ko!is@on Inerilerin'e, '%n@ann H%+%n %lkelerin'eki ei+i!
kuru!larnn +a*si@elerini 'eerli Hulaca *e AIn%ll% olarak
Hunlara ka+laca Helir+il!ek+e'ir6 Forla!a ol!a'
Helir+il!esine ra!en, 8*ru.a Birlii u@u! s%recin'e %rki@e
Irnein'eki AiHi %lkelerin ei+i! !%Dre'a+larn'a kIkl%
'eiiklikler @a.!alar is+en!ek+e'ir6 Bu aEkla!alar'an 'a
anlalaca AiHi a@n "a!an'a &e! ko!is@onlar &e! 'e
akre'i+as@on kuru!larnn sa'ece 8!erika *e 8*ru.a 'eil
'ier '%n@a %lkelerin'e 'e &alkla ilikiler ei+i!ini e+kile!esi
49
a!aElan!ak+a'r6 Bu 'a AIn%ll% ka+l! olarak sunularak
'e!okra+ik Hir AIr%n%! *eril!ek+e'ir6
:alkla ilikiler ei+i!i Ha+l %lkelerin .ek Eoun'a ile+ii!
Dak%l+eleri H%n@esin'e 'eil, ile+!e Dak%l+eleri, @Ine+i!
Hili!leri @a 'a @%ksek okullarn H%n@elerin'e al+n'a @er alr6
%rki@eY'eki 'uru!a AI" a+l'n'a :alkla ilikiler ei+i!inin,
99?5 @ln'a 0nescoGnun ka+klar@la ilk HalanAElarn'an
Hirini @a.+ sI@leneHilir6 Bunu !%+eakiHen .ek Eok 'ier
okullar'a 'a &alkla ilikiler HIl%!leri aEl!a@a Halan'6
(%n%!%"e Aelin'iin'e I"ellikle I"el %ni*ersi+elerin ilk
aE+klar HIl%! &alkla ilikiler ol!ak+a'r6 Q4%s+eri-IrenciQ
Eek!ek iEin i'eal HIl%!ler &aline Aelen &alkla ilikilere &er
AeEen A%n @enileri eklen!ek+e'ir6
(%n%!%"'e &alkla ilikiler, @Ine+ici ol!ann +e!el
Donksi@onlarn'an Hiri &aline Ael!i+ir6 -eni@le eski arasn'aki
+e!el Dark u'ur: Bask *e AI" korku+!a@la salanan r"ann
@erini &alkla ilikiler *e HilinE @Ine+i!i@le salanan r"a
al!+r6 Bu Ean Han'an ellili @llara ka'ar @Ine+i!i
incele@en ekoller &alkla ilikileri @ok sa@!+r6 Bu A%n Ea'a
@Ine+i!inR IrA%+le!e, eA%'%!, .ersonel @Ine+i!i, 'ene+i!,
!ali @Ine+i! @ann'a &alkla ilikiler Donksi@onu 'a
Hulun!ak+a'r6 8ncak @Ine+icilere Hu HilAileri *eri.,
@e+eneklerini Aeli+irecek olan okullar'a &alkla ilikiler 'ersleri
@ok+ur6 Ka!usal alanla ilAili en ka.sa!l &alkla ilikiler 'ersi
%rki@e *e 7r+a'ou 8!!e 'aresi Ens+i+%s%n'e
oku+ul!ak+a'r6 le+!e ,ak%l+elerin'e ise &alkla ilikiler
Ha!s" Hir 'ers olarak oku+ul!a!asna karn ile+!e *e
.a"arla!a ki+a.lar iEin'e Hir HIl%! olu+ur!ak+a'r6 Bu alann
4#
asAari I"ellikleri *e +ekniklerinin Hilin!esinin &e! Hire@sel
&e! 'e kuru!sal H%@%k @ararlar *ar'r6 Kuru!larn @aln"ca iE
*e +eknik ile+ii!leri 'eil Ee*re ile ilikileri, ile+ii! Ean'a
H%@%k Ine! +a!ak+a'r6 :alkla ilikileri anla!l &ale
Ae+ir!enin +e!el koulu onu Ince ekono!ik, si@asal *e
@Ine+sel Hala! iEine o+ur+!ak sonra 'a onu Eal+r. ar+larn
*e eksilerini AIr!ek+ir6 Bu @ol, IrA%+ iEin'e .ek Eok e@i
sa@'a!la+racak *e IrA%+%n Ee*re@i 'a&a i@i +an!asn
sala@acak+r6 Bunun AerEekle+iril!esi iEin, &alkla ilikiler
alannn si@asal Hili! *e +o.lu! Hili! aEsn'an I"elliklerini
aEa Ekar!ak *e Han+larn aEkla!ak Aerekli'ir6 8@rca,
&alkla ilikilerle 'a*ran Hili!leri, +uri"!, o+elcilik *e ile+!e
alanlarn'a Ealanlar 'a ilAilenil!ek+e'ir6
43
'%LM (((
KURAMSAL A"(KLAMALAR(# $OAS(
o.luluk+a @aa@an insan, sa'ece ken'i *arlnn ne'en *e
a!acn 'eil, a@n "a!an'a @aa' AruHun, +o.lu!un,
'%n@ann *arlk ne'enini *e a!acn '%%nerekR ken'ince Ha"
ce*a.lar %re+ir, BI@lece A%nl%k @aa!'aki %re+i! ilikileri@le
Hu ne'en *e a!aElarn 'e*a!na *eO*e@a 'ei+iril!esine
ka+k'a Hulun!ak+a'r6 Bu '%%ncelerin *e @an+larn
.roDes@oneller +araDn'an sis+e!li *e +u+arl Hir HiEi!'e
aEklan!as, en Aeni anla!@la, kura! olarak ni+elen!ek+e'ir6
Kura!lar aEkla!a@a Eal+klar ilikiler '%n@asna Helli
HiEi!ler'e Hal'r6 Bu Ha, aEkla'nn e*renselle+irili.
!erula+rl!asn'an ele+irel soru+ur!asna ka'ar Eei+lilik
AIs+er!ek+e'ir6 :er +%r aEkla!a, aEkla'klarn'an Ha!s",
aEkla'klarnn %"erin'e, I+esin'e *e 'n'a 'eil'ir6
8Ekla!alar, aEklanann 'ille anla+!'r6 -unan kIlelik
sis+e!ini e*rensel 'oa ile aEkla@an o "a!ann Dilo"oDlar *e
Ea!"n Ha" Hili! a'a!lar@la, Hu 'oalln !%lki@e+
ilikilerinin @a.a@ '%n@asnn @a.a@ Hir AerEei ol'uunu
Helir+en Hili! a'a!larnn arasn'a e.e@ Dark Hulun!ak+a'r6 Bu
Dark Hi"i Hili!in +araDs"l *e +araDll, Hili!in nesnellii *e
i'eoloCisi, eAe!enlik *e !%ca'ele, +ari&in nasl *e ki!ler
+araDn'an @a"l' konularna *e Hunlar arasn'aki Halarn
%"erin'e soru+ur!a Aereine AI+%r!ek+e'ir MEr'oan, #$$$N6
-aa! aEkla@a!a@an kura! sorunlu'ur *e@a AeEersi"'ir6
>ola@s@la +an!, kura!, ei+i! *e IrA%+l% @aa! arasn'a
i&!al e'ile!e" Hir Ha *ar'r6 :alkla ilikiler Hala!n'a Hu
Ha en a" iki @In'e kurulaHilir: M9N :alkla ilikilerin IrA%+l%
@a.s *e .ra+iini e*rensel Hir AerEek AiHi ele al!ak,
aEkla!ak, sorunlarna EI"%!ler ara!ak, Aeli+ir!e@e
Eal!ak6 M#N :alkla ilikileri +o.lu! +ari&i iEin'eki
Aeli!elerin Hir sonucu *e .arEas olarak ele al!ak, %re+i!
HiEi!i *e ilikileri iEin'e 'oasn incele!ek6 Bu ki+a., ikinci
kura!sal @Ineli!i Hirinci'en Eok 'a&a anla!l, 'oru *e
aEkla@c olarak Hularak +asar!a EerEe*e olarak seE!i+ir6
=al!ann *arsa@!na AIre, &alkla ilikiler'e +an! Eokluu
*e kar!aa ol'uunu Helir+en @a.+lar'a Eounlukla &alkla
ilikiler ei+i!inin u@Aula!a !erke"li ol!as Aereklilii Ine
s%r%l!ek+e'ir6 Bu sonuca &alkla ilikilerin A%n'elik
e+kinliklerine Hakarak *ar'klar *e sonuElar kura!sal Hir
@a.@a o+ur+!a'klar iEin Hu +an!lar @e+ersi" aEkla!alar'r6
>ola@s@la Hu ki+a. kesinlikle (runiA *e :un+Gn M9984N
Helir++ii QHirilerinin Hu !eslei anali" e+!esi, !eslekle ilAili
ara+r!alar @%r%+!esi *e alan'a Ealanlar .ra+ik+e
u@Aula@aHilecekleri @eni Dikirlerle Hesle!esi AerekirL eklin'eki
AIr%e ka+l!a!ak+a'r6 =%nk% Ba+'a I"ellikle 8!erikaG'a
Hinlerce ara+r!a @llar'r "a+en Hu *e Hen"eri a!aElarla
@a.l!ak+a'r6 8@rca Hu +%r ara+r!alarn aka'e!ik 'eerleri
%.&eli'ir6 Belli Ekar Ee*resi I+esin'e Aenel +o.lu! iEin Da@'al
'eil'ir6 Bu ne'enle ki+a.+a HI@le Hir @ol +u+ul!ak+an kaEnl'6
Bu ki+aHn +e!el AIr%%ne AIre &alkla ilikiler Dir!a sorunlar
*e &alkla ilikiler u"!anlarna e+kili *e@a Haarl &alkla
ilikiler Inerileri %re+!e EerEe*esi 'n'a aka'e!ik olarak
4?
incelen!eli'ir6 -a.+, Hu ci''i Holuu *e Aereksini!i
karla!a@a ka+k'a Hulun!ak iEin +asarlan'6
:alkla ilikiler en'%s+risinin nasl IrA%+len'iine, ilerini
nasl +an!la'klarna, nasl @a.+klarna, e+ik *e soru!luluk
&akkn'aki sunu!larna, li'erlerinin ne sI@le'iine, aka'e!ik
alan'a &alkla ilikiler ei+i!inin nasl HiEi!len'iril'iine *e Hu
alan'aki aka'e!is@enlerin &alkla ilikileri nasl
anla!lan'r'na, &alkla ilikilerin +an!larna *e +ari&ine
Hakl'n'a Darkl kura!sal @akla!lar ol'uu AIr%l%r6
8ka'e!ik kura!sal @an asln'a ;&o!sk@Gnin Helir++ii AiHi
M9997N 'ok+riner @an'r *e kuru!sal @a.@la Ir+%%r6
8N8 8KI4 -8K385I438/
Sa'ece &alkla ilikiler alanna I"A% Hir kura! @ok+ur, E%nk%
&alkla ilikiler ken'i Hana Hir Hili! alan 'eil'ir6 :alkla
ilikiler .sikoloCi'en sos@oloCi@e, si@ase+ Hili!in'en ekono!i@e
*e +ari&e ka'ar Eei+lenen Hir Eok alan'aki kura!larla
aEklan!ak+a'r6 :alkla ilikilerle ilAili Eal!alar'aki eAe!en
kura!lar, 8!erikan .raA!a+i"!i, u@aran-+e.ki !o'eline
'a@anan 'a*ran .sikoloCisi *e ile+ii!'eki e+ki !o'ellerine
'a@an!ak+a'r6 Bunun @an sra, &alkla ilikilerin +eorik Aeri
kal!l I"ellikle ara+r!a @In+e!lerin'e Helli Hir kuru!sal
soruna eil!esi, irke+ sorunlarna eil!esi *e 997$Gler'e
Ai'erek ar+an Hir ekil'e kura!s" u@Aula!al ara+r!a
@a.l!as Aelenein'en ka@naklan!ak+a'r6 :alkla ilikiler
ara+r!alarn'aki kura!sal @oksunluk a@n "a!an'a
ara+r!aclarn aka'e!ik ilAi @erine en'%s+ri@el Ekarlar
47
AerEekle+ir!e@e @Inel!elerin'en ileri Ael!ek+e'ir6 Bu
ne'enle, &alkla ilikiler'e kura!sal AerekEelere 'a@anan Hir
ara+r!a Hul!ak Eok "or'ur6 an!lar, en'%s+ri@el
Daali@e+ler'en &areke+le *e o Daali@e+leri !erula+r!ak
a!ac@la @a.l' iEin, &e! incele!e'e &e! 'e +an!'a
kura!sal Hir Ha kur!a ka@As 'a or+a'an kalk!+r6
>ola@s@la, &alkla ilikiler'e +an! *e +ari&, Helli "a!anlar'a
Helli kiilerin, kuru!larn *e@a irke+lerin @a.+klar
MHaar'klarN olarak He+i!len!ek+e'ir6 :alkla ilikiler'e ei+i!
konusu, +o.lu!un +%!%ne !al e'ilen en'%s+ri@el Heklen+ilere
u@Aunluk Hala!n'a ele aln!akla HeraHer Heklen+ileri *e
Aereksini!leri karla!a' Helir+il!ek+e'ir6 Bu ne'enle 'e
a@arla!alar @a.l!as Aerek+ii ele+irileri Ael!ek+e'ir6
:alkla ilikileri Helli @In'e +an!la@an *e incele!eleri 'e
Hu +an!la!a'an &areke+le olu+uran '%n@a AIr%% Hu nok+a'a
Ine!li rol o@na!+r6 Bu ne'enle ki ile+ii! 'enil'iin'e akla
&e!en AIn'erici, !esaC *e alc s%reci Ael!ek+e'ir6 :alkla
ilikiler 'enil'iin'e Hu s%recin kura!sal EerEe*eler +o.lu!,
ile+ii!, !e'@a *e &alkla ilikilerin +ari&sel AerEeini @ara+!a
Hala!n'a @ans!as olan Hir alan olarak '%%n%l!ek+e'ir6
8@n "a!an'a, eAe!en ile+ii! kura!lar !e'@ann, ile+ii!in
*e &alkla ilikilerin +o.lu!sal rollerini, 'e!okrasinin *e
I"A%rl%%n +an!@la, si@asal A%c%n .ra+ikleri@le *e A%nl%k
&a@a+n s%reEleri@le ilikilen'ir!ek+e'ir6 Bu ilikilen'ir!e'e,
.o"i+i*is+-a!.irisis+ okul Aeleneksel olarak &alkla ilikileri
'e!okra+ik *e I"A%r sos@al .ra+iklerin .arEas *e Aeli+iricisi
olarak ni+ele!ek+e'ir6 >a&a aEk Hir 'e@ile, &alkla ilikiler
'e!okra+ik +o.lu!lar'a HilAilen'iril!i, a@'nla+l!
48
@ur++alar *e soru!lu @Ine+i!in *arlnn Aaran+isi olarak
sunul!ak+a'r6 Bu ne'enle, &alkla ilikilerle ilAili olarak ki+a.+a
ir'elenen +%r'e +an!la!alar'a Holluk *ar'r6 :alkla ilikiler
en'%s+rilerini, en'%s+ri@el Daali@e+lerini *e sonuElarn
ol'uklarn'an Darkl AIs+eren ana ak! @akla!lar, &alkla
ilikileri Hili!sel olarak aEkla!a'a @anl *e @e+ersi"
kal!ak+a'r6 2"ellikle 99?$Glar'an Heri ar+an Hir ekil'e, Hu ana
ak! @akla!lar, 4arksis+ si@asal ekono!i *e k%l+%rel
incele!eler Aelenei +araDn'an ele+iril!i *e ile+ii!e +ari&sel
*e ele+irel Hir @akla! Ae+iril!i+ir6
:alkla ilikilerle Halan+l olan In'e Aelen kura!lar
ekono!ik Hala!'a 8'a! S!i+&Gin si@asal ekono!i
AIr%%n'en Hala@arak, a@lori"!, ,or'i"!, ,rie'!anGn neo-
liHeral si@asal ekono!isi *e #$$$Glerin .os+-Dor'i"!ine 'oru
Hir +ari&sel Aeli!e se@ri AIs+er!i+ir6 Bu kura!lar'a &alkla
ilikiler ekono!ik e+kinlii Aeli+iren Hir Dak+Ir olarak @er
al!ak+a'r6
Sos@oloCi M*e si@ase+ Hili!iN Hala!n'a &alkla ilikiler
99$$Glerin K!uckcrackinAL Aa"e+ecilik @akla!n'an,
99#$Gler'e Xal+er 3i..!annGn ka!uo@u anla@ *e aka'e!ik
si@asal Hili!in kurucusu :arol' 3assJellGin .ro.aAan'a
@akla!na 'oru Aeli!i+ir6 3i..!annGa AIre 'e!okrasi'e
Kr"a %re+i!iL 'i@e a'lan'rlan @eni Hir sana+ *ar'r6 /"a
%re+i!i@le &alkn seEenekleri *e +u+u!lar onlara sI@lenil'ii
ekil'e ina e'il!ek+e'ir6 BI@lece AerEek 'e!okrasi@e sa&i.
olun!ak+a'r6 3i..!ann AiHi, 3assJellGin 'e +e!el Dikri
'e!okra+la!ann Ae+ir'ii sorunlar ne'eni@le, .ro.aAan'a
!ekani"!alarn kullanarak insanlarn '%%ncelerini kon+rol
49
e+!e @In%n'e'ir M;&o!sk@,9997N6 8!erikan sos@oloCisinin
@a.sal ile*sel @akla! MDonksi@onali"!iN kucakla!as@la
Hirlik+e, &alkla ilikilerin sos@oloCik aEkla!alar Hir al+ sis+e!in
M&alkla ilikilerinN H%@%!e, Darklla!a *e en+eAras@on'a
ile*sellii Ha"n'a ele aln!ak+a'r6 Buna AIre, &alkla ilikiler
+o.lu!'a Da@'al Hir AIre* @a.!ak+a'r6
BsikoloCi@e 'a@anan kura!lar Hala!n'a &alkla ilikiler
,reu'Gun .sikanali"i *e Ba*lo*Gun ar+lan! reDleks
@akla!@la Hala@an, 99$$Glerin 'a*ranEl@la 'e*a! e'en
*e H%@%k Eounlukla 'enAe anla@na 'a@anan 'enAe
kura!lar@la 'a*ranEl Hirle+irerek insan Hilincini *e
'a*ranlarn @Inlen'ir!e@i ara@an 'uru!a ula!+r6
:alkla ilikiler u@Aula!aclarnn *e &alkla ilikiler
en'%s+risi iEin sa&a ara+r!as @a.anlarn Eounluunun Hu
kura!larn Darkn'a ol!as Heklene!e"6 ,aka+ Eal!alarna
Hakl'n'a +asar!larnn +e!elin'e H%@%k Eounlukla
.sikoloCi *e sos@al .sikoloCinin kura!larn'an, I"ellikle e+ki
sorunsaln ele alanlar'an Hirinin @a++ AIr%l%r6 Bu .aralel'e,
Irnein :ei'er *e NeJco!HGun 'enAe kura!na AIre M994?N
kiinin ken'i iEin'e M*e@a kiiler arasn'aN AerAinlik
olu+uun'a, kii, ken'ini M*e@a 'ieriniN ikna @olu@la
AerAinlii a"al+!a@a @Inel!ek+e'ir6 Kura!a AIre kiinin
'enAe'e &isse+!esi iEin %E @ol *ar'r: MaN Ka@nak *e alc ikisi
'e Hir e@'en &olan!a"lar *e a@n "a!an'a HirHirlerin'en
&olanrlarR 'ola@s@la ra&a+lk *e 'enAe &isse'erler6 MHN
Ka@nak *e alc Hir oHCe@e *e@a Dikre *e HirHirlerine kar
.o"i+iD +u+u! +arlarR 'ola@s@la @ine 'enAe 'uru!u *ar'r6 McN
Ka@nak *e alc &e! Hir Dikir &e! 'e oHCe %"erin'e anla!a"lar
5$
&e! 'e HirHirlerin'en &olan!a"larR 'ola@s@la ra&a+
&isse'erler6 E.is+e!oloCik Hala!'a, kura!a AIre Hir'en Da"la
AerEek *ar'r6 Bu AerEeklere AIre, insan .sikoloCik AerAinlik
&isse++iin'e Hu AerAinlii Ai'er!e EaHasna Air!ek+e'ir6
Ben"eri 'ier @akla!lar'a ol'uu AiHi Hire@ I"A%r ira'esi@le
seEi!ler @a.an *arlk olarak ele alnr *e &alkla ilikiler
Hala!n'a, a!aE Hire@in +erci&lerini @Inlen'ir!ek+ir6 Bunun
'a en e+kin @olu, Irnein AerAinlik @ara+!ak *e ar'n'an
AerAinlii Ai'eren seEenekler sun!ak *e@a *ar olan AerAinlik
'uru!larn kullanarak +erci&leri e+kile!ek+ir6
8
Bu Hala!'a
'enAe +eorisi EerEe*esin'e Ealan *e &alkla ilikiler'e en Da"la
kullanlan kura!lar'an Hiri 'e 36 ,es+inAerGin M9957N Bilisel
=eliki Kura!'r6 Kura!a AIre alA@la ilAili 'enAe'e, !e*cu+
AIr%leri 'ei+ir!e Aereksini!ini or+a'an kal'racak @a 'a
a"al+acak Hir ekil'e Aelen enDor!as@onun alc +araDn'an
s%reE+en AeEiril!esi, Hu s%reE+e enDor!as@on'an kaEn!a,
ka@na kI+%le!eOk%E%l+!e, re''e+!e, Darklla+r!a AiHi
sa*un!a !ekani"!alar AIr%l!ek+e'ir6 ,es+inAerYe AIre M9957N
u@u!su"luu 'ene@i!le@en kii Eeliki %re+en &er&anAi Hir
enDor!as@on'an kaEn!ak+a'r6 KaEn!a &i.o+e"i
ara+r!alarla 'es+ek Hul!a!asna ra!en re''e'il!e!i+ir6
8
1aroluEulukY+a I"A%rl%k Hire@lerin i@i *e kI+% arasn'an seEi!
@a.!a kararn'an Aelir68ncak seEi!lerinin He'elini @ine ken'ileri
I'erler6 Bura'aki Dark insann soru!luluk 'u@Ausu *e i@i olan
seE!e eili!i'ir6 @i olan seEil!e'iin'e ce"a 'ier insann Hak
*e '%n@a'a ce&enne!i @aa+!as ile Aelir6 Bura'a 'enAe @ok+ur
ancak *aroluun soru!luluunun Ae+ir'ii skn+ 'uru!u *ar'r6
>ikka+ e'ilirse &alkla ilikiler insann seEi!lerin'e Qi@iQ olan
Helirle!esi *e sun!as, +erci&ini kiinin I"A%r +erci&i@!i AiHi
ekillen'ir!esi Hak!n'an insann *aroluuna a@kr ni+elik +ar
*e ele+irileHilir6
59
2+e @an'an, kiinin 'eerleri *e +u+u!larna u@Aun
enDor!as@on ara!as &i.o+e"i 'a&a Eok 'es+ek Hul!u+ur6
,es+inAerY'e Qu@u!su"lukOEelikiQ +erci& @a.lnca@a ka'ar
or+a@a Ek!a"R 'ola@s@la, ,es+inAer seEi! &akkn'a Ince'en
Hir +a&!in @a.!a!+r6 ,aka+ kiinin e+kinliklerinin 'oruluu
&akkn'aki is+ei Helli Hir seEenek &akkn'a karar *er!esini
e+kile!ek+e'ir6 Eer konu@a &er&anAi Hir Hall @oksa *e
&anAi seEenein en i@i ol'uun'an e!in 'eilse, seEeneklerin
le&in'e olan enDor!as@on e!in ol!a@ ar+rr MEr'oan,
#$$#:9$?N6 Bu kura! insanlarn nasl karar al'@la ilAili
olarak en Da"la kullanlaHilecek !ikro .sikoloCi kura!larn'an
Hiri'ir6 :alkla ilikilerin insanlarn AIn%ll% ka+l!n sala!ak
a!acna u@Aun '%erek, &a"rlanacak .lanl Daali@e+ler'e
sunulan seEenein en i@i seEenek ol'uunu *e Hu seEenek
&aricin'e '%%n!e!e@i sala@arak AIn%ll% ka+l! sala!ak
Hir anla!'a HilinEli *e@a HilinEsi" Hir ekil'e sek+Ir'eki
u@Aula!aclar +araDn'an AerEekle+iril!ek+e'ir6 8sln'a Hura'a
kiinin Eeliki@e '%eHilecei Hir enDor!as@on karsn'a nasl
karar *er!esi Aerek+iin'en Ince, AIn'erilecek enDor!as@onun
Hile Hir s%"AeE+en AeEirilerek AIn'eril!esi 'uru!u 'a sI"
konusu'ur6 Bu 'a insanlarn is+enilene u@Aun '%%n!esi *e
'a*ran!asn Ae+irecek+ir6 s+enilene u@Aun '%%nce *e
'a*ran+a or+a@a Ekacak Eelikiler 'e "a+en Hir +e&like
olu+ur!a@acak '%"e@'e olacak+r6 2rnein eer en'%s+ri,
insanlarn 'a&a Da"la +%ke+ici ol!as konusun'a enDor!as@onla
Aelirse *e Hunu !o'a aracl@la @a.arsa .ek Eok kiinin karar
*erirken Eelikisi, +%ke+!e!ek 'eil &anAisini +%ke+eceine
ilikin olacak+r *e Hu Eeliki sonras alnacak &er karar
5#
en'%s+rinin iine @ara@acak+r6 BI@lece, Aenellikle Hu +i.
enDor!as@onlarla kua+l! Hir @aa! or+a@a Ek!ak+a'r6
:alkla ilikiler .ra+iklerinin Haars *e Aeli!esine @ar'!
e'en *e Helki 'e &alkla ilikiler Daali@e+lerinin 'oasn'aki
Haskn *arsa@! aEkla@an Hir 'ier @akla! :o*lan', Wanis
*e Kell@Gnin M99?7N 'es+ekle!e kura!'r6 Bu @akla!
Kla..erGin M99?$N e+ki ile ilAili HulAularn @an+la@an Hir
anla@a sa&i.+ir6 Kura!a AIre +u+u! 'eii!i 'ikka+, ka*ra!a
*e kaHullen!e AiHi alanlar'a 'es+ekle!e@le %re+ilen Dikir
'eii!i@le sonuElan!ak+a'r6 >ola@s@la !esaC 'ikka+ Eekici
*e kola@ anlalr ol!al'r6 >a&a 'a Ine!lisi, !esaC Dikrin
AeEerliliini 'es+ekle@en ekil'e sunul!al'r6 >es+ekle!e
kura! 'es+ein ne ol'uunu +an!la!a", Daka+ 'es+ek asln'a
iki @In'en ele alnaHilir6 MaN Sa+l!ak is+enen &i"!e+, !al *e@a
Dikrin &e'eD ki+le@e .o"i+iD @%klerle sunul!as, @eni'en
sunul!as6 MHN Bire@in se*'ii e@lere, Heklen+ilerine,
+u+u!larna, inanElarna u@Aun olan *er!ek6 ElHe++e, a *e H
arasn'a u@u! olursa, 'es+ekle!e@le Heklenen sonuE kola@ca
el'e e'ileHilir6 ,aka+ eer 'es+eklenen e@ Hire@in inanElarna
a@kr@sa, +u+u! 'eiiklii Hekle!ek i@i!serlik+ir M8le!'ar *e
Er'oan, #$$#N6
u+u! 'eii!inin sa'ece Helli HirkaE koul 'n'a
@a.la!a' sonucu@la Aelen ara+r!alara ra!en Ha"
@akla!lar 'eii! %"erin'e 'ur!ular'r6 2rnein Be++@ *e
;acio..oGnun KElaHora+ion 3ikeli&oo'L !o'eline AIre M998?N
ikna @In%n'e iki @ol *ar'r: 8na *e @an @ol6 8na @ol !esaC'a
ikna@ a@rn+lal'r!a'an AeEerek .o"i+iD @In'e Ine!li Hir
+u+u! 'eii!i %re+eHil!ek+e'ir6 -an @ol, +u+u!'a en a"
53
'eii!le en EaHuk ce*a. @ara+an al+ +%r !esaC kullanr: M9N
Karlkl ol!a@ *urAula@an Ksana i@ilik @a.+!L6 MHN 0@u!u
*urAula@an Ko ancak Hu @olla, HI@le @a.lrL6 McN Sos@al kan+
*urAula@an K&erkes @a.@orL6 M'N Se*!e@i *urAula@an KHeni *e
Heni! Dikri!i se*i@orsunL6 MeN 7+ori+e@i *urAula@an KE%nk% Hen
I@le sI@l%@oru!, is+i@oru!L6 MDN 8"l *urAula@an K!alOe@a
a" !ik+ar'a ksa s%re sonra Hi+ecek, in'iri!'e son A%n6L Bu
kura!, klasik u@aran - +e.ki +eorisine 'a@anan @akla!lar'an
Hiri'ir6
Ba" kura!lar 'a*rann ne'enleri %"erin'e 'ur!as
ne'eni@le en'%s+ri@el HilinE @Ine+i!i @a.!ak+a'r6 BI@lece
.a"arla!a *e sa+ Airii!lerin'e Da@'al ol!ak+a'r6 2rnein
:ei'erGin a+D +eorisi insanlarn KniEinL ile Hala@an sorular
nasl ce*a.la' *e nasl ne'ensel a+Dlar @a.+@la ilAili'ir6 Bu
kura! Incelikle sos@al alAla!a sorular@la ilAilenir6 8@rca
kiinin ken'isini AI"le!le@erek Henliini alAla!as
Hak!n'an +eorik Eal!alar arasn'a @er alr6 eori, ne Hil'ii,
'a&a 'a Ine!lisi Hil'iini Hil!e s%reci@le ile*sel'ir6 E+kiler,
ne'enlerin'en sonra Ael!ek+e'ir6 SaD M'oalN .sikoloAlar olarak
sra'an insanlar @oru!lar @a.arak ilikilerinin ne'enleri@le
ilAili olarak, ken'ilerinin *e 'ierlerinin e@le!lerine a+D+a
Hulunurlar6 Bo+ansi@el ne'enler Ha!s" 'eiken'ir *e e+ki
M'a*ranN Ha!l 'eiken'ir6 >ierleri a@n 'uru!'a a@n
e@i @a.+n'a ce*a. +u+arl, is+ikrarl olursa, ce*a.lar
u@arclarla a@r a@r Hirle+iin'e u@arc@a *er'ikleri
ce*a.larna 'a&a Eok A%*enirler6 BI@lece a@r+ e'icilik, u"la!a
*e +u+arllk alA'a A%*eni .eki+irir6 Eer Haka !akul *e &akl
seHe.ler *arsa, Helli Hir e+kinin M'a*ranN %re+i!in'e Helli Hir
54
ne'enin rol% &esa.+an '%%l%r6 Eer Hir 'a*ran iEin e+kin '
seHe.ler *arsa onun ken'i iE ne'enleri &esa.+an '%%l%r6 >
seHeHin '%%k ol!as &alin'e insanlar 'a*ranlarn ken'i iE
'uru!larna a+De'erler6 nsanlarn a+Dlarn kola@la+ran ne'en
e!alar *ar'r6 SonuElar 'a&a ser+ ol'uun'a alAla@cnn
soru!luluu Hakasna a+De+!e i&+i@acnn ar++ AIr%l!ek+e'ir6
:ei'er, ancak Hire@in 'a*ran sonuElarnn a!aElarn
alAla'!" "a!an kii@e a+D @a.laHileceini '%%n!ek+e'ir6
:ei'er M9958N kiileraras ilikilerin .sikoloCisi a'l ki+aHn'a
a+De+!e +eorisinin Dikirsel esaslarn or+a@a ko@!ak+a'r6
8lAla!a s%recinin ne'ensellik anali"i iEin Aerekli olan
Dak+Irleri a@rn+lan'rr6 nsanlar, e@ler *e ola@lar'an olu!u
'%n@a Hi"i! alAlar!"la +an!la'!" Hir '%n@a'r6 :ei'er
insanlarn alAsal 'ene@i!lerini I"ellikle 'e sos@al alAla!ann,
e+kilei! Min+erac+ionN *e ilikileri@le ilAili 'ene@i!lerini iEeren
Dak+Irlerle ilAilen!ek+e'ir6 8+De+!e +eorisi, insanlarn
'%n@alarn'aki oHCe *e ola@lara nasl Ine! a+De++ikleri, nasl
alAla@. orAani"e e++iklerini aEkla!a@a Ealan Hir Eal!a
olarak, sa'u@u .sikoloCisi Eal!as olarak +an!lan'6 8+De+!e
ara+r!alarnn ce*a. ara' HirEok soru k%l+%rler aras
ile+ii! Eal!alar Hak!n'an Ine!li'ir6 8lAla!a s%reci 'a&a
Eok @%"e@selken k%l+%rleraras e+kilei!in kali+esi Hak!n'an
sos@al alAla!ann sonuElar Ine!e &ai"'ir6
2rA%+le ilAili kura!larn &alkla ilikilere @ans!as kura!n
o'ak nok+asnn ne ol'uuna Hal olarak ekillenir6 EAe!en
@akla!lar IrA%+ oluu!u iEin Ha" In koullarn ol!as
Aerek+iini Helir+ir6 Bu koullar'an In'e Aelenler ka.asi+e *e
iHIl%!%@le ilAili'ir6 2rA%+lerin Aeli!esini olu+uran sos@al
55
koullarn, n%Dusun Hu I"el IrA%+leri Aeli+irecek *e
'es+ekle@ecek ka.asi+esi ol!asna Hal ol'uu Helir+ilirR Hu
ka.asi+enin 'e okur-@a"arlk, I"el Aeli!i okullar, ken+le!e,
.a"ar ekono!isi *e si@asal 'e*ri! AiHi Dak+Irler +araDn'an
Helirlen'ii anla+lr6 Barsons *e Eisen+a'+ AiHi @a.sal-
AIre*selci sos@oloAlar Huna roller'e *e kuru!lar'a
Darklla!a@, Haar@a Hal olarak roller *er!e *e
@erle+ir!e@i *e ka@naklar iEin rekaHe+i eklerler6 Bu Dak+Irlerin,
kiileri IrA%+ler kur!ak iEin !o+i*e e++ikleri *e Hu @eni
HiEi!lerin @aa!a anslarn ar+r'klar ileri s%r%l%r6 MEr'oan,
#$$3:#54N6
E3E5/E3 -8K385I438/
Bu +%r @akla!lar &alkla ilikileri eAe!en AIr%ler'en *e
anla!lan'r!alar'an Darkl HiEi!'e ele alr *e 'eerlen'irirler6
Bu 'eerlen'ir!eler Eounlukla &alkla ilikilerin Ek
ne'enleri *e Aeli!esinin Hal ol'uu koullar, IrA%+len!e *e
i @a. HiEi!leri, +o.lu!'a AIr'%kleri i'eoloCik *e ekono!ik
ile*ler AiHi konular %"erin'e 'ur!ak+a'rlar6
,rankDur+ 7kulunu +akiHen, I"ellikle 99?$Glar'an Heri ar+an
Hir ekil'e, i'ealis+ DelseDe@e 'a@anan *e .o"i+i*is+ '%n@a
AIr%%n% @ans+an eAe!en @akla!lar, !arksis+ si@asal
ekono!i *e k%l+%rel incele!eler EerEe*esi iEin'e Ealan
aka'e!is@enler +araDn'an ele+iril!iler'ir6 Ele+irel
@akla!lar &alkla ilikileri IrA%+ @a.lar, %re+i! HiEi!i *e
ilikileri, .a"ar @Ine+i!i, k%l+%r en'%s+risi, HilinE @Ine+i!i *e
i'eoloCik eAe!enlik AiHi Hala!lar iEin'e ele al.
5?
ile!ek+e'irler6 Bu @akla!larn +e!el &areke+ nok+as 4arT
*eO*e@a (ra!sciGnin @akla! +ar"'r6
KEle+irelL ka*ra!, en'%s+rile!enin e+kisi *e Hili!in
Aeli!esi@le 996 @%"@l'a @%kselen sos@al ele+iri@i
anla+!ak+a'r M:ar'+, 999#:TN6 Ele+irel @akla!lar'a +e!el
olarak iki ana @Ineli! *ar'r6 Birincisi 4arTGn +ari&sel
!a+er@alis+ kura!sal EerEe*esine 'a@anan kura! *e
incele!eler'ir6 Bunlar 4arTGn si@asal ekono!i@i ele+irisine *e
si@asal ekono!i @In+e!ine 'a@anr6 Bu kura!sal Hala!'a
&alkla ilikiler incele!eleri &alkla ilikileri, +an!n, ei+i!ini
*e Aeli!esini %re+i! +ar" *e ilikilerin'eki +ari&sel Aeli!eler
iEin'e ele al!ak+a'rlar6 kinci @Ineli!, 4arTGn I"ellikle
&lman deolo9isiGn'eki eAe!en i'eoloCi &akkn'aki
'%%ncesi@le ie Hala!ak+a'r6 Bu Hala!'a, ,rankDur+ okulu
a@'nlar, S!@+&e, EJen, ;&o!sk@, Kellner *e Hen"erleri Hu
'%%nce'en &areke+ e'erek &alkla ilikileri HilinE @Ine+i!i
@a.an +icari Hir Daali@e+ olarak ele al. inceler6 2rnein,
;&o!sk@ *e :er!anGa AIre M9988N &alkla ilikiler r"a
%re+!enin Hir .arEas'r *e .ro.aAan'a en'%s+risi'ir6 'eoloCi@e
eilen 'ier Hir Aru. (ra!sci *e 8l+&usserGin i'eoloCi
AIr%%n'en &areke+ e'erek kura!sal EerEe*elerini Ei"!ek+e *e
incele!elerini @a.!ak+a'r6 Bu ikinci Aru. I"ellikle
997$Gler'en i+iHaren, ile+ii! *e ki+le ile+ii! incele!elerin'e,
/ic&ar' :oAar+, /a@!on' Xillia!s, S+uar+ :allGun li'erliin'e
Hala@. Aelien 0ni*ersi+@ 7D Bir!inA&a! 7enter $or
7ontemporary 7ultural *tudies +araDn'an +e!sil e'ilen k%l+%rel
incele!eler Aeleneini Aeli+ir!iler'ir6 Bu ikinci AruHun Hir
HIl%!% AIs+erAeHili!i Aeli+irerek .os+-@a.salc @Ine
57
ka@!+r6 K%l+%rel incele!eler Hala!n'a &alkla ilikiler
ara+r!as, +an! 'a&il, se!Holsel sI@le!ler %"erin'e
'ur!ak+a'r6 :alkla ilikiler'eki insan ilikileri@le @%r%+%len
%re+i! *e 'a+! Hir @ana Hraklr6 7nun @erine al!la!a
M+%ke+i!N ile @eni'en-kurulan M@eni'en %re+ilenN anla!lan'r!a
%"erin'e 'urul!ak+a'r6
;&o!sk@Gnin Helir++ii AiHi M9997N ana ak! @akla!lar
Helli koullar'a K&alkn nasl '%%necei kon+rol e'il!eli'irL
'%%ncesini Heni!se@erek @akla!larn HiEi!len'ir!ek+e'ir6
8!erikan kIkenli olan &alkla ilikiler'e #$6 @%"@ln Halarn'a
&alkla ilikiler u"!anlar *ar', ancak &alkla ilikiler
en'%s+risinin *arl &en%" kaHul e'il!i@or'u6 Birinci >%n@a
Sa*a@la Hirlik+e 'e* AiHi Hir &alkla ilikiler en'%s+risi olu+u6
:alkla ilikilerin olu!asn'a In'erlik e'en kiiler ;reel
Ko!i+esin'eki kiiler'i6
Ele+irel kura!lara AIre, &alkla ilikiler, kuru! *e Dir!alara
&i"!e+ *eren Hir en'%s+ri olarak Aeli+i6 :alkla ilikiler Dir!alar
ken'ilerine .ara I'e@en &erkesin a!acna u@Aun +an+!,
rekla! olarak AIr%n!e@en rekla!, .ro.aAan'a olarak
AIr%n!e@en .ro.aAan'a, AerEek AiHi AIr%nen i!aC @ara+!a *e
.ro!os@on iini %s+lenen kuru!lar'r6 :alkla ilikiler, Hir
orAani"as@onun Aenel .ro!os@on .roAra! iEin'eki Hir
@In+e!'ir6 >ier .a"arla!a *e rekla! !a+er@alleri@le
Hirle+iril!i, &e'eD kiiler *e@a Aru.larn &alkla ilikiler
Dir!asnn, !%+erisi Dir!a@a kar olu!lu +u+u!lar,
'%%nceleri, HilAileri *e alAlarn olu+ur!ak *e Aeli+ir!ek
iEin +asarlan! a!aEl Hir ile+ii! Airii!i'ir6 :alkla ilikiler
58
Hir orAani"as@onun ile+ii! Donksi@onunun .o"i+iD i!aC kur!a
.arEas'r MEr'oan, #$$3: 394N6
le+ii! *e &alkla ilikiler incele!elerinin @In%, onun
i'eoloCik Ee*resi, kura!sal *e u@Aula!a@a @Inelik !e@'an
oku!alar, ancak si@asal, sos@al *e ekono!ik Ee*relerin
e+kilei!i iEin'e aEklanaHilir6 Bu Ee*reler'e ei+i! sis+e!i
'%n@a@a Helli HiEi!'e Hak +ar"n +e*ik e+!ek+e'ir M:ar'+,
999#:TiiN6 Ka*ra!larn +an!lar, aka'e!ik ilAi alanlar,
ile+ii! kura!lar *e@a !o'ellerinin eAe!enlikleri ancak
+ari&sel .ers.ek+iDleri iEin'e anla!l olaHilir6 le+ii!in I"el Hir
alan olan &alkla ilikilerin +an!, ile*i, incele!eleri, ei+i!i
*e kura!sal @akla!larn 'oru anla!ak, ancak +ari&sel s%reE
iEin'e incelen!esi@le !%!k%n olaHilir6 =%nk% H%+%n Hunlar
KHelli +ari&sel koullarn %r%nleri *e iDa'eleri'irL6 le+ii!
incele!elerin'e kura!sal sI@le! &ala !arCinal Hir e+kinlik
s+a+%s%n'e kal!ak+a'r6 Bunun +e!el ne'eni .ra+ik +e!elli Hir
Ee*re'e sos@al +eorilerin +ari&sel rol%n'e @a+!ak+a'r M:ar'+,
999#: TiiiN6 Bu 'uru! &alkla ilikiler'e Eok 'a&a HelirAin olarak
or+a@a Ek!ak+a'r6
Bu ki+aHn kura!sal *arsa@!na AIre &alkla ilikilerin
+an!, ei+i!i ile Hu +an!larn *e ei+i!in Hal ol'uu Haa+
kura!sal @a. &alkla ilikiler alannn en'%s+ri@el @a.larca
Ee*releni. kua+l'n anla+!ak+a'r6 :alkla ilikiler
alann'aki Eal!alarn sos@al Hili!in "enAin Aelenei %"erine
kurul!as en'er olarak karlalan Hir 'uru!'ur6 7nun @erine
Helirli Hir Daali@e+ +e!elin'en 'oan +an!la!alar *e
en'%s+rinin Ekarlarna @Inelik Airii!lerle Aelen ka.al Hir
sis+e! olu+urul!u+ur6 Bu ka.al sis+e!'e &alkla ilikiler
59
+an!lar, kura!, incele!eleri *e ei+i!in'e !esleki ka@Alar
ar Has!ak+a'r6 =al!ann +e!el *arsa@!na AIre, !esleki
ka@Alar, 'ers !%Dre'a+na 'oal olarak @ans@acak+r6 2"el
+eeHH%s i'eoloCisinin +a@cs *e .ra+iklerinin +e*ikEisi olan
8!erika *e 8*ru.a !erke"li akre'i+as@on .roAra!larnn 'ers
.roAra!larna !%'a&ale EaHas son 'erece HelirAin'ir6
>ola@s@la, Hu 'uru! 8!erika, 8*ru.a *e %rki@eG'e &alkla
ilikiler ei+i!in'eki 'ers .roAra!larna'a @ans@acak+r6
4esleki ka@Alarn ei+i!i @Inlen'ir!esi sonucu ile+ii!
incele!eleri +eknik Hir alan olarak alAlan!a@a Hala!+r6
:alkla ilikiler'e Hu 'uru! Eok 'a&a aEk Hir ekil'e
AIr%l!ek+e'ir6 Bunu @a.arken, alan'a kura! *e +ari&+en
u"aklal!+r M:ar'+, 999#:Ti*N6
o.lu!lar'a en e+kin kon+rol !ekani"!alarn'an Hiri 'e
res!i ei+i! kuru!lar'r M8l+&usser, 9999R Baren+i, 998$N6
Ei+i! kuru!lar Hirik!i HilAi *e 'ene@i!lerin ak+arl'
IrA%+l% @a.lar'r6 Ei+i!, +o.lu! @a.s@la ilAili'ir6 >ola@s@la
Hu @a.nn Ine!li Hir .arEas 'uru!una Aelen &alkla ilikiler *e
ei+i! Ha olu+urulacak+r6 :alkla ilikiler ei+i!i, 'ier
ei+i! alanlarn'a ol'uu AiHi, +o.lu!sal IrA%+len!e HiEi!i *e
ilikilerin'en Ha!s" *e@a so@u+lan! olarak oluu.
Aeli!e"6 a! aksine HirHiri@le @oun e+kilei! iEin'e'irler6 Bu
e+kilei! sonucun'a, &alkla ilikiler ei+i!inin 'oas
Helirlenir6 Bu e+kilei! 'ina!ik Hir @a.@a sa&i. ol'uu iEin,
&alkla ilikiler ei+i!inin 'oas 'a Hu e+kilei!'eki A%E
@a.larnn *e Hu A%E @a.larnn '%n@a AIr%lerinin 'a!Aasn
+ar6 Bu 'a!Aa@la Hirlik+e elHe++e !arCinal 'uru!a '%%r%l!%
kar+ AIr%ler 'e ei+i!'e iDa'elerini Hulacaklar'r6 Bunun
?$
'ier Hir anla! u'ur: an! *e kura! Han'an &areke+
e'erek, &alkla ilikiler ei+i!inin Haskn 'oasna *e &alkla
ilikiler'eki !%ca'ele@e ulal!ak+a'r6 >ola@s@la, &alkla
ilikilerin ana ak! +an!lar *e kura!sal *arsa@!lar ile
eAe!en ei+i! arasn'a Hen"ei! Heklenir6 =%nk% Incelikle Hu
+an!lar *e kura!sal *arsa@!lar %re+enlerin Ine!li Hir
HIl%!% aka'e!ik '%n@a'a @aa!ak+a *e@a aka'e!ik '%n@a'an
Ael!ek+e'ir6 Bu '%n@a, @ukar'a Helir+il'ii AiHi, en'%s+ri@el
@a.nn %s+%n'e, I+esin'e *e on'an Ha!s" Hir karak+ere sa&i.
'eil'ir6 >ola@s@la, &alkla ilikiler ei+i!i, &alkla ilikiler
+an!, kura!sal @a. *e &alkla ilikiler en'%s+risi 'a&il +%!
HilinE en'%s+rileri arasn'a kaEnl!a" HirHirini 'es+ekle@ici Ha
*e e+kilei! *ar'r6 Bu e+kilei! 'oal olarak, &alkla ilikiler
ei+i!inin HiEi!len!esine 'e @ans+lacak+r6 Bu ki+aHn
kura!sal *arsa@!na AIre, &alkla ilikiler ei+i!in'eki
+an!la!alarn *e +an!la!alarn aEkla' &alkla ilikiler
@a.snn e+kileri olacak+r6 Bu e+kiler &alkla ilikiler okullarnn
a!aE Helirle!esin'e, 'ers isi!lerin'e *e 'erslerin iEeriklerin'e
iDa'elerini Hulacaklar+r6 Bu iDa'elerin karak+eri e+kilei!'e ana
ak!n Hir +%r% olarak or+a@a Ekaca iEin Huna kar !%ca'ele
olacak+r6 Bu Hala!'a &alkla ilikiler ei+i!inin karak+eri
+an!, kura! *e en'%s+ri Ha@la ilikilen'irilerek incelen!i+ir6
=%nk%, &alkla ilikilerin +an!, ile*i, ei+i!inin karak+eri *e
Hu karak+erle ilAili AIr%ler, +o.lu!'a !a+er@al %re+i!inin nasl
'%"enlen'ii *e ilikilerin nasl @%r%+%l'%%@le Halan+l'r6
:alkla ilikiler ei+i!inin nasl ol'uu *e nasl ol!as Aerek+ii
%"erin'eki AIr%ler Hu Ha @ans+!ak+a'r6 %rki@e AiHi Hir
%lke'e 'a&a @eni Aeli!e@e Hala@an I"el +eeHH%s
okullarn'aki ei+i! ile u"un Hir liHeral ei+i! Aeleneine sa&i.
?9
olan ka!u ei+i! Aelenei arasn'a, en a"n'an AIr%n%r'e Hir
Dark olacak+r6 8ncak Hu Darklar sa'ece 'erslerle ilAili arlk
Darklar olacak+r6 Bunun ne'eni is+er I"el is+er ka!u kuru!u
HiEi!in'e olsun, &er nasl IrA%+lenirse IrA%+lensin, res!i
ei+i!in Haskn i'eoloCisinin, I"ellikle &alkla ilikiler AiHi Hir
alan'a, o IrA%+l% Daali@e+i !erula+rc, Aeli+irici *e koru@ucu
Hir EerEe*e iEin'e ol!as 'oal'r6
998$Glerin or+alarn'an Heri A%n%!%"e ulaan k%l+%rel
@akla!lar'aki 'eii! Hire@sel "e*k, +%ke+i! *e ki!liklerin
Hire@sel inasn ele alan .os+-!o'ern 'In%%!e ura!+r6 Bu
'In%%!le k%l+%rel incele!eler, sos@alis+ *e 'e*ri!ci .oli+ika@
+erk e+!i *e .os+!o'ern ki!lik .oli+ikasna 'In%!%+%r6
4e'@a *e +%ke+i! k%l+%r% konusun'a sos@al ele+iri Ine!li
IlE%'e or+a'an kalk!+r6 ncele!eler *e @oru!lar +%ke+i! *e
al!la!a %"erine @ounla!+r6 K%l+%rel incele!eler'e 'a&a
Ince %"erin'e 'urulan !e'@ann !e+in %re+i!i *e 'a+!
konular Hir kenara a+l!+r6 Bos+!o'ern k%l+%relcilere AIre,
!e'@a k%l+%r% M'ola@s@la !e'@a@ kullanarak i!aC
@a.lan'r!a'aki &alkla ilikilerN ki!likler *e "e*kler iEin
!a+er@al %re+ir6 BI@lece &alk, k%l+%rel %r%nleri +%ke+erek
K.o.%ler olanL olu+urur6 Bu 'In%%! ki+le %re+i!i *e
+%ke+i!ine 'a@anan +ekelci ka.i+ali"!'en, *e@a Dor'i"!'en,
.os+Dor'i"! olarak +an!lanan ser!a@enin @eni reCi!ine *e
sos@al '%"ene M:ar*e@, 9989N *e@a .os+!o'erni"!e MWa!eson,
9999N AeEii anla+r6 Bu +%r @akla! @a.sal ile*selciliin
kullan!lar *e 'o@u!lar @akla!nn i"le@iciO+%ke+ici &akkn'a
ileri s%r'%% +e!el *arsa@!'an Darkl Hir *arsa@!
%re+!e!ek+e'ir6 >ola@s@la, ele+irel olsalar Hile, kullan!lar
?#
*e 'o@u!lar @akla!nn @a.+ AiHi en'%s+ri@el @a. iEin
ile*sel olan !eruluk Ae+ir!ek+e'ir6 :alkla ilikiler Hu
Hala!'a uluslararas *e k%resel ser!a@enin, .o.%li"!in,
eklek+ikliin, Eoulculuun, @ounla+rl! +%ke+iciliin, @eni
enDor!as@on-elence aCan olarak i AIr%r6 Bu .ers.ek+iDle,
!e'@a k%l+%r%n%n @a@l!as, .os+-!o'ern !i!ar, al*eri
!erke"leri *e .os+!o'ern AIs+eri k%l+%r%n%n *e +ekno-
ka.i+ali"!in i!aClarnn .ro!os@onu @a.lr MKellner, 9997N6
Bos+!o'ern !e'@a '%n@asn'a, enDor!as@on ile elence,
i!aC ile si@ase+ arasn'aki snrlar Helirsi"le!i, ka@Hol!u+ur6
ele*i"@on &aHerleri *e HelAeseller I@k%lerini HiEi!len'irirken
'ra!a *e !elo'ra!a ko'lar kullan!ak+a, 'a&a Da"la elence@e
@Inel!ek+e'ir6 Elence *e 'uru! ko!e'isi .roAra!lar &aHer
AiHi Ieleri kullanarak elence iEeriini enDor!as@on AiHi
sun!ak+a'r MKellner, #$$3N6 'elevoleY'e *e@a #azar ey$iYn'e
elence, Hir &aHer *e HilAi AiHi sunul!ak+a'r6 BI@lece k%l+%r
en'%s+risinin sa+ iEin @ara++ &e@ecan M&@.eN AerEek olarak
sunul!ak+a'r6 4e'@a'aki &aHer HiEi!in'eki 'eii!e, &alkla
ilikiler 'e ka+k'a Hulun!ak+a'r MSnoJ, 9997:7, ak+aran
4cNair, #$$3N6 :alkla ilikiler'e Hu Ai"le!e, i!aClarla
AerEekleri @eni'en HiEi!len'ir!e eklin'e @a.l!ak+a'r6
2rnein, i!aCn I"'en 'a&a Ine!li ol'uu A%n%!%"'eki
si@asal ka!.an@alar'a Hu aEkEa @a.l!ak+a'r6 Si@asal
ka!.an@alar, ar+an Hir ekil'e !e'@a 'an!anlarna, &alkla
ilikiler u"!anlarna *e si@ase+i i!aC @arna *e@a AIs+erAe
!%ca'elesine Ee*iren ka!uo@u ara+r!aclarna Hal
ol!ak+a'r6
?3
:alkla ilikilerin 'e kullan' elek+ronik !e'@a, ka!u
+ar+!alar @erine Hi"e elence olarak sa+lan Eei+li e!+ialar
ika!e e+!i+ir6 Ka!usal alanR 'u@!a *e AIr!e 'u@ular!"n
iAali, &a"rlanan A%n'e!ler *e Di"iksel Ee*renin !esaClarla
'ol'urul!as@la +icari Ekarlara ai+ 'uru!a Ael!i+ir6 Bu iAal'e
&alkla ilikiler *e rekla!clk KAerEek iliki M'iscourseN @erine
sa&+e iliki@i M'iscourseNL ko@arak ka!u alann "a@Dla+!+r
M/&einAol', 9993: #85N6 Ka!usal alan ra'ikal Hir ekil'e
Ho"ul!u+ur6 5i!'i si@ase+Eiler e!+ia olarak sa+l!ak+a'r,
@ur++alar +%ke+ici ol!ak+a, konular sa&nelen!i ola@larla
sunul!ak+a *e &er e@ &alkla ilikiler u"!anlarnn Ince'en
keli!elere 'Ik+%% sI"lerle Helirlen!ek+e'ir M&orn+on, 999?N6
?4
'%LM (9
HALKLA LKLER$E 4A#(M SORU#U
8ka'e!ik ilAi *e incele!e alan olarak &alkla ilikiler,
ken'ine I"A% +ek Hir alana ai+ ol!ak @erine, Eei+li Hili!
'allarnn or+ak kesi!e nok+alarn'a @er al!ak+a'r6 Bu Hili!
'allar Incelikle, @Ine+i! Hili!leri, si@ase+ Hili!i, 'a*ran
Hili!leri *e ile+ii! Hili!i'ir6 :anAi Hili!sel alan'a olursa
olsun, 'ai!a &alkla ilikilerin Hir *e@a Hir'en Da"la +an!@la
Halanr6 :alkla ilikiler @a.+larna Hakl'n'a, &e! Darkl
+an!la!alarn ol'uu &e! 'e @a"arlarn +an! Eokluun'an
Ha&se++ii AIr%l!ek+e'ir MKi+c&en, 9997:#3R Er+ekin, #$$$:99R
Er'oan, #$$#: ??R Er'oan, #$$5N6 2rnein, :arloJ 997?G'a
47# +an! %"erin'e 'ur!u+ur6 :u++onGa AIre M9998N &alkla
ilikiler HalanAcn'an HuA%ne ka'ar ken'i @ara++ Hir ki!lik
kri"i @aa!ak+a'r6 ril@onluk Hir en'%s+ri &aline Ael!esine
ra!en &e! +eori'e &e! 'e .ra+ik+e &alkla ilikiler ken'ine,
a!ac, alan, 'oas, eAe!en !e+aDor *e Ho@u+lar &akkn'a,
Aenel olarak kaHul e'ilen Hir +an!la!a %re+e!e!i+ir6 Bu
+an! Eokluuna Hal olarak, Hir +an! kar!aas ol'uu
@a@An Hir ekil'e Ine s%r%l%r6 Nasl ki +an!la!alar'a
u@u!a"lklar *e Ine!li Darkllklar *arsa, &alkla ilikilerin
+o.lu!'aki ile*leri &akkn'a 'a or+ak AIr%ler
Hulun!a!ak+a'r6 :alkla ilikiler Daali@e+leri, +an!
Darkllklar, +an! Eokluu *e kar!aas &akkn'aki AIr%
Da"lal *e Eei+lilii@le 'e Hu 'uru! 'es+eklen!ek+e'ir6
>ola@s@la +an! *e Daali@e+ aka'e!ik Hala!'a incelen!esi
?5
Aereken Hir sorun olarak or+a@a Ek!ak+a'r, E%nk% %"erin'e
u"lalan +ek Hir +an! ol!a'n Helir+!ek *e@a Hu
+an!lar'an Hir sen+e"e *ararak ka.sa!l Hir +an! %re+!ek
&e! @e+erli 'eil'ir &e! 'e aka'e!ik ci''i@e++en @oksun'ur6
Bu ara+r!ann kura!sal @akla!na AIre, +an! Eokluunu
Ince &alkla ilikilerin Aeli!esine *e Hu Aeli!e srasn'a
or+a@a Ekan H%@%!e, Darklla!a *e &alkla ilikiler olarak
H%+%nle!e kri"leri@le ilikilen'ir!ek Aerek!ek+e'ir6 7@sa,
+an!lar +ari&sel Hala!n'an @oksun olarak @a.l!ak+a'r6 Bu
ne'enle &alkla ilikiler &akkn'a @a.lan +an!la!alar
kaEnl!a" olarak +an! Eokluu *e kar!aas ika@e+lerini
Ae+ir!ek+e'ir6 >a&a 'a kI+%s%, +ari&+en @oksun Hir @akla!,
aka'e!is@enleri K'a&a i@i, 'oru *e@a ka.sa!l Hir +an!
%re+!eL .ein'e s%r%kle!ek+e'ir6 8sln'a +an!lar ilk
Ek+klarn'an Heri Helli "a!an *e @er'eki &alkla ilikiler
e+kinliklerinin 'oasn'an *e o "a!an'aki K+o.lu! *e @Ine+i!
anla@n'anL &areke+ e'ilerek @a.l!+r6 le*ler *e Daali@e+ler
Hasi+ ol'uun'a +an!la ilAili Hir sorun Ek!a!+r6 Sorun
aka'e!ik i'eoloCik @Ineli! olarak or+a@a Ek!+r6 :alkla
ilikilerin +ari&sel Aeli!esi srasn'a Daali@e+ler Darklla+kEa
*e Eoal'kEa +an!lar 'a Eoal! *e kar!ak 'uru!a
Ael!i+ir6 Bir +an!n olu!as, or+a@a Ek!as *e@a @ok
ol!as, aEkla!a@a Eal+ Daali@e+ ile Halan+l'r6 Bir Daali@e+
Aeli+iin'e, niceliksel *e ni+eliksel Darkllklara ura'n'a
kaEnl!a" olarak +an!lar'a 'a ni+eliksel *e niceliksel
'ei!eler *e Aeli!eler olacak+r6 Bir Daali@e+ karak+er
'ei+ir'iin'e *e@a or+a'an kalk+n'a, +an! 'a Huna u@Aun
olarak 'ei!elere ura@acak+r6 7r+a@a Ekn'an Hu @ana
&alkla ilikiler Eok Ine!li Aeli!elere a&i+ ol!u+ur6 :alkla
??
ilikiler en'%s+risin'eki Aeli!elerle Hirlik+e +an!lar'a 'a
Aeli!eler *e 'ei!eler ol!u+ur6 -ukar'a sunulan +%!
AerekEeler +an!la ilAili ci''i sorun ol'uunu *e sorunun
+ari&sel Aeli!eler EerEe*esin'e ele alnarak incelen!esi
Aerek+iini, ancak Hu +%r @akla!la +an! sorununun aka'e!ik
Hir ekil'e aEklanaHileceini AIs+er!ek+e'ir6
8NI4 1E K0/84 B8<I
an!la ilAili sorun a@n "a!an'a kura!la 'a Halan+l'r6
Bu Hala!'a Eal!ann ilk *arsa@!larna Hal olarak ikinci
*arsa@! k%!esi or+a@a Ek!ak+a'r6 Bir +an!n +ari&sel
Hala! @ann'a, kura!sal Hir @a.s *ar'r6 -ani +an!lar Helli
Hir e.is+e!oloCik .o"is@on iEine '%erler6 ,aali@e+in nicel *e
ni+el karak+erine Hal olarak Aelen Darkl +an!la!alar @ann'a,
eer a@n Daali@e++en &areke+ e'erek @a.lan Darkl +an!la!alar
*arsa, Hunun anla! kar!aa *e@a sa'ece nicel Eokluk 'eil'ir6
Nicel Eokluk &er "a!an kar!aa ol'uunu *e ni+eliksel
Darkllklar ol'uunu AIs+er!e"6 Nicel Eokluun kar!aa
sa@laHil!esi iEin +an!la@anlarn ne@i, nasl +an!la'klarn
Hil!e!eleri Aerekir6 -a 'a +an!lanann @a.sn'a anlal!as
*e EI"%l!esi "or Hir kar!aa ol!as Aerekir6 Bu AerekEelerin
&er ikisi 'e AeEersi"'ir6 =%nk% &alkla ilikilerin
+an!lan!asn'aki Eokluk aka'e!ik Ek!a" i!a e'en Hir
kar!aa@ anla+!a"6 a! aksine asln'a HirkaE e@i Hir'en
anla+!ak+a'r: MaN Kura!sal Darkllklar AIs+er!ek+e'ir6 Bu
Darkllklar +an!lar'an Ekar+laHilir6 MHN Belli Hir kura!
EerEe*esi iEin'e Darkl Daali@e+ler'en &areke+ e'erek
?7
+an!la!alar Ae+iren Darklla! *arsa@! k%!elerini
anla+!ak+a'r6 Bu +u+ars"lk *e@a kar!aa 'eil, H%@%!e@le *e
ile*sel Darklla!a@la Aelen H%+%nle!e ol'uu anla!na
Ael!ek+e'ir6 McN :alkla ilikileri, sa'ece AIr%nen Daali@e+lerine
Hakarak !ekaniksel olarak +an!la!a *e &alkla ilikiler
Daali@e+lerini !erula+r!a ka@Alarn AIs+er!ek+e'ir6 Bu
ka@Alar'a aka'e!ik ilAi or+a'an kalk! *e Ki!aC
@a.lan'r!aL 'enen HilinE @Ine+i!i ka@As In .lana AeE!i+ir6
Bu Hala!'a +an! Eokluu ol!as Ek!a" @a 'a +an!
kar!aasn iDa'e e+!e!ek+e'ir6 Bir en'%s+ri@el Airii! iEin,
'oasn'an +a!a!en Darkl *e &a++a asl 'oasna +%!%@le +ers
'%ecek ekil'e i!aC @ara+!a *e Hu ekil'e .a"arla!a@a ilikin
aEkla!alar iDa'e e+!ek+e'ir6 Buna AerEei i'ealle+iren *e
ol'uun'an Darkl AIs+eren HilinE @Ine+i!i Daali@e+leri 'eneHilir6
Ksaca, &alkla ilikiler @a.+larn'a ileri s%r%len kar!aa *e
Eokluk asln'a, a@n kura!sal EerEe*e@e Hal olan niceliksel
He+i!le!e Eokluu'ur6 Eer AerEek anla!'a Hir kar!aa *arsa
Hu kura!sal +u+ars"lk+an *e@a kura! 'ar'a Hrak!ak+an
ka@naklan!ak+a'r6 :alkla ilikilerin 'oasn'a, IrA%+sel @a.
*e e+kinlik olarak +an! kar!aas ol'uu sa* 'a AeEersi"'ir6
=%nk% &alkla ilikiler en'%s+risi IrA%+sel @a.s, *arlk ne'enleri
*e ile*leri@le so!u+ Hir %re+i! HiEi!i *e ilikisini anla+r6
-ukar'aki kura!sal AerekEeler Hala!n'a, incelen!esi
Aereken ikinci Hir konu 'a +an! *e kura! Ha sorunu'ur6
=al!a'a Hu Ha incelen'i, E%nk% &alkla ilikileri Hili!sel
olarak aEkla!ak iEin Hu Han kurul!as Aerek!ek+e'ir, Daka+
&alkla ilikiler'e +an!larla ilAili olarak kura! Ha
kurul!a!ak+a'r6 Bu ki+a., &alkla ilikilerin Aeli!e +ari&i
?8
iEin'e +an!lar kura!sal EerEe*elere @erle+ir!ek iEin
+asarlan'6 >ola@s@la, Hu Eal!a'a, &alkla ilikiler
+an!larn'a kar!aalk AIr%n%!%n%n sa&+e ol'uu, asln'a
+an!larn #$6 @%"@ln Han'an i+iHaren Aelien &alkla
ilikilerin Helli "a!an'aki u@Aula!alarn'an Ek+n, Hu
.ra+ikleri aEkla@arak !erula+ran Helli Hir Haa+ kura!n
*arsa@!lar M*e@a a@n i'eoloCinin Eei+li iDa'esel HiEi!leriN
ol'uunu Ine s%r%l!ek+e'ir6 Eer Darkl kura! iEine '%en
anla!lan'r!alar *arsa, Hu 'a ki+aHn sa*n 'es+ekle@en Hir
sonuE+ur6 ,aka+ incelenen +e"ler *e ki+a.larn &e!en &e.si
eAe!en .a"ar i'eoloCisini @ans+arak +an! Eokluun'an
@akn' *e kar!aa *arln ileri s%r'%% iEin, +an!larn
Darkl kura!sal EerEe*eler iEine '%ecei olasl Heklen+isi Eok
a"'r6
8ra+r!ann ikinci sorunsaln'a &alkla ilikiler
+an!larnn Helli kura!sal @a.lara Hal ol'uu %"erin'e
'urul'u6 Bu a!aEla K+an!larla kura!larn Hann 'oasnn
ne ol'uuL sorusu incelen'i6 BI@lece, K&alkla ilikiler +an!lar
&alkla ilikilerin +ari&sel Aelii!i Hala! iEin'e &anAi kura!sal
@a. iEine '%!ek+e'irPL sorusuna ce*a. aran'6 Bu soru@a
Halan+l olarak +ari&sel Aelii! iEin'e +an!larn &anAi
kura!sal @a.@a ai+ ol'uu *e Hu kura!sal @a.larn o "a!an
*e @er'eki ile*lerinin ne ol'uu %"erin'e 'urul'u6
(%n%!%"'e kullanlan anla!@la, Dor!al .ra+ik olarak 9$$
@l ka'ar Ince Hala@an &alkla ilikiler, Da"las@la karl Hir
!eslek alan olarak 8!erikaG'a Aeli!i *e Hura'an 'ier
%lkelere @a@l!+r6 %rki@eG'e ise Eok @eni Hir olAu'ur6 :alkla
ilikiler li+era+%r%n'e .ek Eok @a.++a &alkla ilikilerin e*rensel
?9
olarak kaHul e'ilen Hir +an! ol!a' Helir+ilerek @eni Hir
+an! Ae+iril!i+ir6 :arloJ, M997?N 47# Darkl +an!la!a@ *e ?5
u"!an'an al' +an!lar incele@erek 'ierlerin'en .ek Darkl
ol!a@an Hir +an! %re+!i+ir: Q:alkla ilikiler Hir IrA%+ *e
IrA%+%n &alklar arasn'a or+ak ile+ii!, anla@, kaHul *e
iHirlii Ei"Aisini kurarak s%r'%ren ken'ine I"A% Hir @Ine+i!
Donksi@onu'urR sorunlar *e konular @Ine+i!ini iEerirR @Ine+i!i
ka!uo@u &akkn'a &aHer'ar e'er *e ka!uo@una 'u@arl
ol!asna @ar'! e'er6 -Ine+i!i 'eii!ler'en &aHer'ar e'er *e
e+kili Hir ekil'e 'eii!'en Da@'alan!asna @ar'!c olur6
8ra+r!a *e e+ik ile+ii! +ekniklerini +e!el araE olarak
kullanrQ6
:alkla ilikiler, #$6 @%"@ln Halarn'a 99$$Gl% @llar'a,
Hire@sel Airii!lerle si@asal ka!.an@a Daali@e+i *e #$ @%"@ln
Halarn'a I"el irke+lerin KHasn aCanlL ol!ak %"ere iki
+e!el Daali@e++en AeEerek +an!lan'6 -llar AeE+ikEe
@a@Anla. Ine!li Hir en'%s+ri &aline Ael'i6 Bu ara'a @eni
eklenen Ielerle +an!lar 'a&a 'a kar!akla+6 Bu ekle!elere
AIre: MaN :alkla ilikiler @Ine+i!in +e!el Hir Donksi@onu'ur6 MHN
:alkla ilikiler HirEok i"le@ici, +%ke+ici *e@a ka!u ile olan
ilikileri '%"enle!ek+e'ir6 McN -Ine+i!sel Hir e+kinlii
Hala+!a'an Ince ara+r!a *e 'eerlen'ir!e Aereksini!ini
karla!ak+a'r6 MEN -Ine+i!in karar *er!esin'e, ras@onelliin
*e e+kinliin kurul!asn'a Hir araE+r6 M'N ek Hir "a!an'a
@a.lan +ek Hir e+kinlik 'eil, s%reklilii olan sis+e!a+ik Hir
s%reE+ir6 MeN :alkla ilikiler'e, ka!u ka+l!as, araHuluculuk,
anla!a@ sala!a, Ine!li araElar'r6 :alkla ilikiler Eou ke"
u"un 'Ine!li @a+r! Aerek+irir6
7$
7r+a@a Ekn'an Hu @ana H%+%n +an!la!alar &alkla
ilikilerin ne ol'uunu, ne @a.+n He+i!le@erek, rolleri *e@a
Donksi@onlarn'an &areke+ e'erek &alkla ilikileri
aEkla!ak+a'r6 2rnein 998#G'e, BuHlic /ela+ions Socie+@ oD
8!erica MB/S8N +araDn'an, 'ernein %@elerince 'e @a@An
olarak kaHul e'ilen *e kullanlan Hir &alkla ilikiler +an!n
@a.l!+r: K:alkla ilikiler, Hir orAani"as@onun *e &alklarnn
karlkl HirHirlerine u@u!salla!asna @ar'! e'erL6 Bu
+an!la!a, @ine Daali@e+i He+i!le!ek+e'ir *e &alkla ilikilerin
ne ol'uunu aEkla!ak iEin @e+ersi"'ir6 ;e!i@e+in +an! &alkla
ilikilerin IrA%+ *e kuru!lara @ar'! e'en Hir Daali@e+ ol'uunu
anla+!ak+a'r6 Ba"larna AIre Hu +an!la!a &alkla ilikilerin
@Ine+i!sel Hir e+kinlik ol'uunu anla+!ak+a'rR HI@le Hir
+an!la!a@la, ara+r!a, .lanla!a, ile+ii! 'i@alou *e
'eerlen'ir!e i!a e'il!ek+e'ir6 an! KiOHusinessL *e@a
Kirke+Oco!.an@L ka*ra!lar @erine KorAani"as@onL ka*ra!n
kullanarak H%+%n IrA%+len!eleri iEine al!ak+a'r6 :alk @erine
K&alklarL ka*ra!n kullanarak IrA%+lerin +ek Hir &alk 'eil,
'es+eine *e o@Hirliine Aereksini! 'u@'uu &alklar ol'uunu
*urAula!ak+a'r6 :alkla ilikileri Hen"er aE'an 'eerlen'iren
;u+li. *e 'ierlerine AIre M9985R ak+aran Ness!ann, 9995N
&alkla ilikiler Hir orAani"as@on *e orAani"as@onun Haars @a
'a Haars"lnn Hal ol'uu Eei+li &alklar arasn'aki or+ak
Da@'a@a 'a@anan iliki@i +es.i+ e'en, kuran *e +u+an @Ine+i!
Donksi@onu'ur6 3onA an' :a"le+on M9987N &alkla ilikilerin
'a&a anali+ik Hir +an!n @a.!lar'r: :alkla ilikiler
@Ine+i!in ile+ii! Donksi@onu'urR orAani"as@onlar a!aElarna
ula!ak iEin Hu Donksi@on'an AeEerek Ee*re@e a'a.+e olurlar,
'ei+irirler *e@a korurlar6
79
>ikka+ e'ilirse &e! 8!erika &e! 'e 8*ru.aG'a &alkla
ilikiler +an!larnn Eou &alkla ilikileri K@Ine+i!
Donksi@onuL olarak ele aln!ak+a'r6 =ou ke" &alkla ilikiler
.a"arla!a@a ek Hir unsur olarak AIr%l!ek+e'ir6 4ac4anus,
9994G'e nAil+ereG'eki incele!esin'e, &alkla ilikiler
u"!anlarnn Z 94G%n%n &alkla ilikileri .a"arla!a arac olarak
AIr'%% *e Z 75Ginin &alkla ilikilerin .a"arla!a@la 'a&a 'a
Da"la Hirleeceini '%%n'%% Hul!u+ur M4ac4anus, 9994:94,
ak+aran Ness!ann, 9995N6 2+e @an'an 8*us+ur@a :alkla
ilikiler ce!i@e+i &alkla ilikiler u"!anlarn Kile+ii!
!i!arlarL olarak ni+ele!ek+e'ir6
:alkla ilikiler +an!larn'aki Hu o'aklan!a 'ers ki+a.lar
*e aka'e!ik @a@nlar'aki +an!lar'a 'a ken'ini AIs+er!ek+e'ir6
:alkla ilikiler u"!anlarnn Iner'ii *e 'ers ki+a.larn'a
Hulunan +an!la!alar'a In'e Aelen or+ak Ieler K@Ine+i!L
KorAani"as@onL *e K&alklarL ka*ra!lar'r6 2rnein, #ublic
4elations :e;sG'eki kullanlan @a@An +an!a AIreR &alkla
ilikiler &alkn +u+u!larn 'eerlen'iren, Hir orAani"as@onun
.oli+ikalar *e s%reElerini &alkn Ekar@la I"'ele+iren, &alkn
anla@n *e kaHul%n% ka"an!ak iEin e@le! .roAra!
u@Aula@an @Ine+i! e+kinlii'ir6 Bu +an!la!a, &alkla ilikiler
+an!la!asn'an Eok &alkla ilikilerin &alkla ilikileri
karak+erin'e AIr%n!ek+e'ir6 8@n AIr%n%! u +an!la!a'a
'a&a aEk Hir ekil'e or+a@a Ek!ak+a'r :u++on M9999N: :alkla
ilikiler, u@u+ulacak, kan'rlacak &alk anla@n'an,
suElanacak, aalanacak, kI+%lenecek &alk anla@naR ora'an
!ani.le e'ilecek &alk, ar'n'an HilAilen'irilen &alk *e
7#
A%n%!%"'e ise &i"!e+ *erilen *e@a ie karanOka+lan &alk
anla@na 'oru Hir 'ei!e AIs+er!i+ir6
8ka'e!ik +an!la!alar He+i!le@ici ol!ak @erine 'a&a Eok
nor!a+iD *e salk *erici MInericiN karak+ere sa&i.+ir6 8ka'e!ik
+an!la!alar'a Kile+ii!L *e KilikiL AiHi &alkla ilikiler'eki
+e!el ka*ra!lara Eok en'er ras+lanrR ras+lan'n'a ise
Aenellikle @%"e@sel Hir ekil'e ele alnr6
8ka'e!ik '%n@a'aki +an!la!alar'a, &alkla ilikiler en'er
olarak Helli Hir kura!sal @a.@a 'a@an'rlarak aEklan!ak+a'r6
Bu 'uru! +an!la!a konusunu 'a&a 'a kar!ak Hir &ale
Ae+ir!ek+e'ir6 Bu kar!aklk, ne @a"k ki, &alkla ilikileri *e
'oasn aEkla!ak @erine anlal!a" @a.!ak+a'r6 >a&a kI+%s%
&alkla ilikiler AerEeini aEkla!ak a' al+n'a, ile+ii!'e
@a.l' AiHi, &alka ilikiler eDsanele+irilir, !is+ikle+irilir,
AerEek @erin'en ko.ar+l. sanal !e+inler '%n@asna +anr6 >il
Hili!i, AIs+erAeHili! *e@a se!Holik e+kilei! +e!eline 'a@anan
*e &alkla ilikileri, ile+ii!i, H%+%n insan e+kinliklerini Kanla!
inasL olarak ele alan +an!la!alar a@n karak+ere sa&i.+ir6
2rnein (or'onGun +an!la!asna AIre M9997N, K&alkla ilikiler
anla!n sos@al inasna ak+iD ka+l!a'r6L Bu c%!le'eki K&alkla
ilikilerL ka*ra! @erine ile+ii!, .ro.aAan'a, rekla!, si@ase+
AiHi ka*ra!lar, ksaca &er e@ konaHilir6 Bu +%r +an!la!alar'a,
+an!la!a@la serAilen!esi Aereken a@rc Hir karak+er @ok+ur6
8ka'e!ik alan 'n'a Ealan Ha" IrA%+ @Ine+icilerinin
&alkla ilikiler +an!, aEklan!a@a Eallan ilikiler AerEeine
Eok 'a&a u@Aun '%!ek+e'ir6 2rnein, Hu +%r +an!lar'a, &alkla
ilikiler ka!uo@unu @ara+!a, 'ei+ir!e, A%Elen'ir!e *e@a
73
ka!uo@unun %s+esin'en Ael!e sana+ *e Hili!i'ir MSauer&aD+ an'
8+kins, 9989N6
:alkla ilikiler u@Aula!aclarnn +an!lar ise Eok Eei+lilik
AIs+er!ek+e'ir6 Bu Eei+lilik, u@Aulanan ile onun aEklan!as
arasn'aki Darkll HilinEli Hir ekil'e sa.+r!a @ann'a, 'a&a
Eok @anl anla!a'an, @%"e@sellik+en, sos@al Hili!ler *e +ari&
HilAisi @oksunluun'an ka@naklan!ak+a'r6 Ba" +an!la!alar
+%!%@le &alkla ilikiler AerEein'en u"ak, @anl, +e!elsi" *e
AeEersi" klielerle @a.l!ak+a'rlar: 2rnein KB/ .erDor!ans
*e Hili 'e!ek+irLR i@ilik @a.!ak *e on'an kre'i ka"an!ak, i
*eren iEin +an+! @a.!ak sana+'r M;a!eron, 9997N6
an! Eokluun'an *e e+ik Hala!n'aki ele+iriler'en
&areke+ e'en Ha"larna AIre &alkla ilikiler HalanAcn'an Hu
A%ne ka'ar ken'i @ara++ Hir ki!lik kri"i @aa!ak+a'r6
2rnein, :u++onGa AIre M9998N &alkla ilikiler +ril@onluk Hir
en'%s+ri kur!u, Daka+ &e! +eori'e &e! 'e .ra+ik+e ken'ine,
a!ac, alan, 'oas, Haskn !e+aDor *e Ho@u+lar &akkn'a,
Aenel olarak kaHul e'ilen Hir +an!la!a %re+e!e!i+ir6 Bu
@ersi" Hir ser"eni+ir, E%nk% s%rekli Aelien *e Darkllaan
en'%s+ri@el Hir Daali@e+i HirkaE c%!lelik +an!la!a@la
aEkla!ak olanaks"'r6 8@rca kura!sal *e i'eoloCik Darkllklar
ne'eni@le 'e or+ak Hir +an!a ula!ak Heklene!e"6
,aali@e+ler'en &areke+ e'erek @a.lan Hu +an!lar, &alkla
ilikileri IrA%+sel a!aElar el'e e+!ek iEin @a.lan sos@al
Hak!'an soru!lu @Ine+i! Donksi@onu olarak +an!la!a@an,
en'%s+ri@el e+kinliin soru+urul!as Aerei '%%ncesini Hir
kenara a+!ak+a'rlar MBaskin, 8ronoDD *e 3a++i!ore, 999#N6
Ben"er ekil'e Si!on M9984, ak+aran (or'on, 9997N Daali@e+
74
Ielerini e*rensel 'oru olarak ele alarak aa'aki Ieleri
iEeren Hir +an! Aeli+ir!i+ir6 Bu +an!a AIre, &alkla ilikiler
M9N-Ine+i! Donksi@onu
M#N 2rA%+ *e ka!ular arasn'aki ilikiler
M3N 8ra+r!a @olu@la anali" e+!e *e 'eerlen'ir!e
M4N -Ine+i! 'an!anl
M5N 8ra+r!a'an AeEerek 'eerlen'ir!e, ile+ii! *e e@le!
.lannn @erine Ae+iril!esiOAerEekle+iril!esi *e
M?N @i ni@e+in olu+urul!as'r MXilcoT, B&illi. *e
8AeeG'en, ak+aran (or'on, 9997N6
:alkla ilikiler, @ine Daali@e+ +e!elin'en &areke+le,
M9N >ikka+li, kas+l Daali@e+, M#N Blanl, M3N BerDor!ans, M4N
Ka!u EkarOilAisi, M5N ki @Inl% ile+ii!, M?N -Ine+i!
Donksi@onu AiHi ka*ra!lar *e anla+lar ile 'e +an!lan!ak+a'r6
8na ak! +an!lar'a, &alkla ilikilerin Daali@e+ler a iEin'e
konu!lan'rl!asna Hen"er Hir i'eoloCik ile* olarak AIren
konu!lan'r!a &alkla ilikilerin ai+lii *e ei+i!inin 'e
@a.l!ak+a'r6 Ba"lar &alkla ilikiler ei+i!ini ile+ii! alan
iEin'e ele alrken, 'ierleri ka!u @Ine+i!i *e .a"arla!a
Mile+!eN alanlar iEine sok!ak+a'rlar6 Ba"lar &alkla ilikileri
IrA%+sel Daali@e+ler'e .a"arla!a'an a@r Hir @er'e, Ha"lar
.a"arla!ann iEin'e konu!lan'r!ak+a'r6 -ine Ha"lar rekla!
*e .ro.aAan'a @ann'a @erle+ir!ek+e'irler6 /ekla!clk+a
&alkla ilikilerR .ake+le!e, sa+ .ro!os@onu, @llk ra.orlar,
+icari Duarlar *e sa+ ei+i!i !a+er@alleri AiHi, Krekla!
@a.!a@an &i"!e+lerL iEin'e @er al!ak+a'r6 :alkla ilikileri
rekla! irke+leri iEine @erle+irenler Hunu irke+in Kek iiL
75
olarak ni+ele!ek+e'irler6 -ine 'e &e.si, &alkla ilikileri,
rekla!, 'oru'an .a"arla!a@, sa+ .ro!os@onunu
K.a"arla!a ile+ii!i HiEi!leriL olarak anla!lan'r!ak+a'rlar6
Ba"larna AIre K:alkla ilikiler *e .a"arla!a HirEok
orAani"as@onlar'a ken'i Halarna Ealan Darkl alanlar olarak
AIr%n!ek+e'ir6 8sln'a .a"arla!a *e &alkla ilikiler HirHirini
Aeli+ir!ek+e'ir6 K:alkla ilikileri Hu ekil'e .a"arla!a iEine
+a@an @akla!lar'a, .a"arla!a'a &alkla ilikilerin ara+r!a,
+an+!, .a"arla!a +es+i, I"el ola@lar '%"enle!e *H ile Da@'al
ol'uu Ine s%r%l!ek+e'ir M3@naA&, #$$3N6
B%+%n Hu +an!lar Darkl kura!sal EerEe*eler'en &areke+
e'en Darkl '%n@a AIr%lerini, Darkl i'eoloCik @Ineli!i
anla+!a"lar6 :e.si'e +ari&sel Hala!'an so@u+lan!+r *e
Daali@e+leri &e! !erula+ran &e! 'e e*renselle+iren s+a+ik
+an!la!alar'r6 an!la Hir Deno!enin *e@a Deno!enler aras
ilikinin 'oas He+i!len!ek+e'ir6 :alkla ilikiler +o.lu!sal Hir
olAu@la ilikili'ir *e +an!, &alkla ilikilerin ne ol'uunu
anla+!ak+a'r6 :alkla ilikiler'e 'oru Hir ekil'e +an!la!ann
In koulu onu +ari&sel @er *e "a!an iEin'e konu!lan'r!ak+r6
BI@lece &e! &alkla ilikilerin +an! *e 'oas &akkn'a ilk
+e!el HilAiler el'e e'ilir &e! 'e &alkla ilikilerin Ek ne'enleri
iEin en +e!el Dak+Ir olan &alk *e iliki, Helirlen!i olur6 Bu
ne'enle ki+a., &alkla ilikilerin +an! sorununu &alkla ilikilerin
A%n%!%"'eki HiEi!ine 'oru Aeli!e iEin'e ele al.
ir'ele!i+ir6 (%n%!%"'e &alkla ilikiler 'enil'iin'e, &alkla
ilikileri olu+uran Helli Hal Helirle@ici Ieler akla Ael!ek+e'ir6
Bu ki+a.+a, &alkla ilikiler +ari&sel Aelii! iEin'e ele alnrken
&e! +ari& Hala!n'aki @er *e "a!an, &e! 'e &alkla ilikileri
7?
olu+uran Halca +e!el Ieler EerEe*esin'e +an!
anla!lan'rl'6
:83K 1E 35K B8<I
:alkla ilikiler iki +e!el +eri!'en olu!ak+a'r: :alk *e
ilikiler6 :alk, Hasi+ Hir anla+!la, or+ak ilAi *e@a I"ellie sa&i.
insanlar'an oluan Aru. olarak +an!lan'6 :alk Dikri 986
@%"@l'aki a@'nlan!a '%%ncesin'e kIklen!ek+e'ir6 Bu olAu,
986 @%"@ln ken+ koullarn'an *e ken++eki Hasn'an 'o!u+ur6
:alk, &aHerle sos@al ilikiler iEin &areke+e AeEiril!i+i *e
&aHerin ilk konusu &alk+6 :alk, +ari&sel olarak &aHerleri
+ar+!ak iEin +o.lan! @aHanclar AruHu'ur6 :alkn
ekillen!esi iEin ken+ @aa!nn, HirHirini +an!a@an insanlar
'%"enli olarak HirHiri@le iliki@e sok!a@a @e+ecek ka'ar
Aeli!esi Aerek!ek+e'ir6 ar+!a *e konu!a iEin or+ak
o'aklan!a@ sala@an Aa"e+eler *e Hro%rler ol!al'r6 :alkn
+o.lan!as iEin ka!usal alann ol!as Aerekir M;are@, 9995N6
likiler ka*ra! ise ile+ii!le @%r%+%len *e en a"n'an iki
+araD iEeren a!aEl Daali@e+ olarak +an!lan'6 Bu Daali@e+le
Aelen iliki !u+lak Hir kIlelik *e@a Ha!llk karak+erini
+a@aHilecei AiHi son 'erece I"A%r Hir karak+ere 'e sa&i.
olaHilir6 :alkla ilikiler iEin K&alkL olAusunun ol!as Aerekir *e
&alkla iliki Aereksini!i kIlelik *e@a "orunlu @a.+r!a 'eil
r"a@la ka+l!a 'a@an!al'r6 Si@asal Hala!'a &alka
Aereksini!, en Ha+a ka!uo@unun *e seE!e@e 'a@anan
'e!okrasinin oluarak Aeli!esini Aerek+irir6 :alk, Hu
Hala!'a karar *eren ak+iD Hire@ler'en olu!ak+a'r6 Bu
77
Hire@ler ken'i Halarna ken'i Ekarlar iEin &areke+ e'en kiiler,
kuru!salla! Hire@ler *e IrA%+l% @a.lar iEin'e IrA%+ Ekarlar
'orul+usun'a Daali@e+ @a.an kiiler'ir6 Ekono!ik Hala!'a
&alk, ras@onel olarak karar *eren, seEi! @a.an kullanc *e
+%ke+ici ki+lelerin *arln Aerek+ir!ek+e'ir6 Bu kullanclar
Hire@ler olaHilecei AiHi 'ier IrA%+l% @a.lar 'a olaHilir6 Bu 'a
'oal olarak ki+le %re+i!i @a.an en'%s+ri@el Hir @a.@ Aerek+irir6
>ier Hala!lar'a &alk, si@asal *e ekono!ik A%Elerin 'n'a,
o A%Elerle iliki'e olan kurulu *e kuru!larn &e'eDi olan
ki+leler'ir6
(erEi &alkla ilikiler li+era+%r%n'e &alkla ilikiler'en @oun
Hir ekil'e Ha&se'ilir, Daka+ &alkla ilikiler kura!, ara+r!a *e
.e'aAoCisin'e i&!al e'ilen e@R K&alkL +an! *e
ka*ra!la+rl!as'r6 Bu konu@a o'aklanan @eAane @a.+lar
'ers ki+a.lar'r6 (runiA *e :un+ M9984N &alk iki AruHa a@rr:
M9N -Ine+i! kurulu, &isse'arlar, +%ke+iciler, Ealanlar *e@a
en'%s+ri'eki 'ier orAani"as@onlar AiHi orAani"as@ona Hal
AIre* @a.an kola@ca +e&is e'ileHilir &alk6 M#N =e*re koru!a
AruHu AiHi +o.lu!un Aenelin'en +esa'%Di olarak Aelen *e
orAani"as@onla ilikisi olan insanlar6 Ben"er ekil'e Baskin *e
8ronoDD M9988N &alklar orAani"as@ona Ha olan kola@ca a@r+
e'ileHilir Aru. *e@a orAani"as@onla ilikili olan *e@a Hir or+ak
a!ac .a@laan insan AruHu olarak +an!la!ak+a'rlar6
BroDes@onel &alkla ilikiler'e &alk, a!aElara AIre
+an!lanan Hir Hiri!'ir6 Bu Hiri!i +an!la@an Dak+Ir, &alkla
ilikilerle +an!lanan &e'eD+ir6 an!lanan &e'eD &erkesi iEeren
Aenel &alk, I"el +%ke+ici, @a+r!c, Ha *eren, Ealan
78
kiiOkiiler, &isse sa&i.leri, or+aklar, 'ier Dir!alar, 'a+clar,
rekla!clar, Aa"e+eciler *H olaHilir6
:alk olu+uran %@elerin Helirle@ici I"elliklere sa&i. ol!as
Aerek!ek+e'ir:
Bire@sel karar *er!e'en +o.lu!sal karar *er!e@e ka'ar &er
alan'a seE!e &akkna sa&i. ol!al'r6 Bu ne'enle, Hir kIle *e@a
@ar kIle *e@a seE!e &akkn'an !a&ru! Hirisi *e@a Hir Aru.
&alk +an! 'na '%!ek+e'ir6 Bu insanlar aras *e Hu
insanlarla olan iliki &alkla ilikiler 'eil'ir6
:alk olu+uran kiiler Hir IrA%+ iEin'e *e@a Hir konu
&akkn'a ken'i Ekarlarnn ol'uunu AIr!ek+e'irler6
>ier insanlarla konu &akkn'a ile+ii!e Air!ek+e'irler6
E@le!'e Hulun!ak iEin IrA%+leneHil!ek+e'irler6
:alk, Hulun'uu IrA%+l% *e@a IrA%+len'ii konu!a AIre iE
*e@a ' &alk, Hirincil *e@a ikincil &alk, ak+iD *e@a .asiD &alk *H
olarak ni+eleneHilir MEr'oan,#$$?N6
:alk .lans", 'u@Au@la &areke+ e'en, o an olu!u Aeni
insan AruHun'an oluan kalaHalk 'eil'ir6
:alk Hir+ak! or+ak ilAiler ile HirHirine Ae*ek Hir ekil'e
Halan!+r *e ken'i a'na Hire@sel olarak &areke+ e'en Aeni
&e+eroCen Aru.+an oluan Hir ki+le 'e 'eil'ir6
Bir +o.lu!'aki H%+%n Hire@lerin +o.la! olan Aenel &alk,
&alkla ilikiler'eki &alk 'eil'ir6
Belli 'e!oAraDik *e 'ier I"ellikleri .a@laan kiiler,
Hen"er ekil'e 'a*ran!a olasl olan .a"arn Hir HIl%!% 'e
&alkla ilikilerin &alk 'eil'ir6
79
le+ii! !esaClarn alan i"le@iciler 'e &alk 'eil'ir6 ,aka+
&alk, &alkla ilikiler !esaClar iEin a'a@ i"le@ici'ir6
:alkla ilikilerin &alk olaHil!ek iEin, a@n coraD@a'a
@aa!ak, a@n 'ilsel ko'lar kullan!ak, or+ak 'ene@i!lere
sa&i. ol!ak, or+ak ki!lik @e+erli 'eil'ir6
:alkla ilikiler ka*ra!n'a Kki!in &alkla ilikileriPL
sorusuna aEk Hir ce*a. @ok+ur6 :alkla ilikiler, ilk Hak+a a'
Helirlen!e@en Hir A%c%n, iliki'e Hulun'uu &alk M*e@a
&alklarN ki!se onlarla olan ilikileri i!a e+!ek+e'ir6
>ola@s@la &alkla ilikiler'e Hir +araD, &alk 'enen Hir 'ier
+araDla iliki'e'ir6 Bura'a 'ikka+ Eekici nok+a, &alkla ilikiler
ka*ra! Hir +araDn a!acna @Inelik Hir iliki@i anla+!as'r6 Bu
+ek @Inl%l%k, &alkla ilikiler ka*ra!n'a KAIr%n!e@enin ki!
ol'uuL sorusuna ce*a. *eril'iin'e Eok 'a&a Hari" Hir ekil'e
or+a@a Ek!ak+a'r6 EAe!en anla+!'a, Hunlar I"el *e ka!u
IrA%+leri'ir6 -ani &alkla ilikiler Hu IrA%+lerin ken'i iE *e '
&alklar@la olan ilikileri'ir6 >ola@s@la, &alkla ilikiler'e,
iliki@i .lanl *e a!aEl olarak Hala+an Hir IrA%+l% @a. *ar'r6
Bu @a. enDor!as@on +eorisin'e, ile+ii!i iDrele@en *e
.ake+le@i. KAIn'erenL @an'r6 an!lan! &e'eD &alk KalcL
'uru!un'a'r6 :alkla ilikiler'e +e!el a!aER AIn'erenle alc
arasn'aki *ar olan *e@a .o+ansi@el e+kilei!'e, alcnn
AIn'erenin Heklen+ilerine *e Ekarna Da@'al '%%nce@e,
'a*rana *e Aeri Hesle!e@e sa&i. ol!as'r6 8lc ken'i
ken'ine *e@a 'ierleri@le ile+ii!'e Hulun'uun'a, o IrA%+l%
@a.nn Ekarn Hesle@ici Hir ekil'e '%%n!eli *e e+kilei!'e
Hulun!al'r6
8$
Halkla liki5i K-ran %r0!tl! :a62
likinin kurul!as iEin Incelikle, ken'i &alkla ilikilerinin
%"erin'e '%%nen *e Hu ilikileri ar"u@la ka+l! sala!ak
*e@a ka+l! Aeli+ir!ek iEin .lanl olarak '%"enle!e
Aereksini!i 'u@an, si@asal, ekono!ik *e k%l+%rel Hir
IrA%+len!e ann ol!as Aerek!ek+e'ir6 Bu aa Hakl'n'a,
&alkla ilikilerin iki +%r'e IrA%+len'ii AIr%l!ek+e'ir: Birinci
+%r'e si@asalOk%l+%rel kuru! *e@a irke+, ken'i IrA%+ @a.s
H%n@esin'e olu+ur'uu &alkla ilikiler HIl%!%@le &alkla
ilikiler Daali@e+lerini '%"enle@erek @%r%+!ek+e'ir6 kinci +%r'e
&alkla ilikiler @a Hir &alkla ilikiler Dir!as HiEi!in'e
irke+le!i+ir @a 'a rekla!clk, .ro!os@on, .a"arla!a @a.an
Hir Dir!ann iEin'e @er al!ak+a'r6
Kitle retimi :a6an Ka6italist ;azar :a62s2
:alkla ilikilerin A%n%!%"'eki ekli@le *arol!as, ka.i+alis+
.a"ar sis+e!inin Hir sonucu'ur a@n "a!an'a 'a onun
H%+%nleik Hir .arEas'r6 >ola@s@la, ka.i+alis+ .a"ar
!ekani"!as, Helli a!aElar AerEekle+ir!ek iEin @a.lan .lanl
&alkla ilikiler Daali@e+leri iEin Aerekli "e!ini salar6
Ara<2 4ekn+l+=ik :a62
:alkla ilikilerin A%n%!%"'eki ekli@le *arolaHil!esi iEin
ki+le ile+ii! araElar@la %re+i!, 'a+! *e kullan!
kanallarnn Aeli!i ol!as Aerek!ek+e'ir6
nsanla *e insanlk +ari&ine Hir H%+%n olarak Hakarsak,
insanlar, ken'ilerini *e +o.lu!larn A%nl%k %re+i! ilikileri@le
89
@ara+rlar6 :alkla ilikiler +e!el'e, A%n'elik olarak s%re Ai'en
Hu ilikilerle Halar6 Bu Hala!'a &alkla ilikiler IrA%+l% *e@a
IrA%+s%" H%+%n insan ilikilerin'e s%rekli AIr%len Hir olAu'ur6
nsanlar A%nl%k ilikilerin'e 'ier insanlarla s%rekli ile+ii!
iEin'e'irler6 Bu ile+ii! srasn'a insanlar asln'a iliki'e
Hulun'uklar insanlarla @%" @%"e *e@a +eknoloCi@le araclan!
ile+ii!le MIrnein +eleDonlaN &alkla ilikiler @a.!ak+a'r6
>ola@s@la &er Hire@ +o.lu! iEin'eki A%nl%k @aa!'a s%rekli
&alkla ilikiler Daali@e+i @a.!ak+a'r6 BaHasn'an &arElk al!a,
annesin'en i"in ko.ar!a @ollarn Hilen *e ona AIre 'a*ranan
Eocuk, &alkla ilikiler @a.!ak+a'r6 Kar'einin *e@a arka'ann
Ksu@una Ai'enL Hir kii &alkla ilikiler @a.!ak+a'r6 ElHe++e eer
&alk, Hire@in ken'isinin 'e 'a&il ol'uu H%+%n insanlar olarak
+an!lan' +ak'ir'e @ukar'aki &alkla ilikiler 'oru olacak+r6
Bir snD+a ken'ini Eok Ealkan AiHi AIs+er!e@e Ealan Hir
Irenci &alkla ilikiler @a.!ak+a'r6 Si@asal, ekono!ik *e
k%l+%rel alan'a Hire@sel ilikiler se*i@esin'en !akro se*i@e@e
'oru Ekl'n'a, kuru!iEi *e kuru!lararas, %lke iEi *e
%lkeler aras ilikiler'e s%rekli K&alkla ilikilerL *ar'r6 ElHe++e
Hura'a akla Aelen ilk soruG Ko "a!an ne'en .roDes@onel &alkla
ilikiler *ar'rPL olacak+r6 Bu soru@a en Aenel ce*a. Hire@in
*e@a orAani"as@onlarn ken'ilerini A%nl%k @eni'en-%re+!esi
srasn'a M@ani %re+i! ilikilerinin Helli koullarn'aN or+a@a
Ekan *e@a @ara+lan Aereksini!leri'ir6
Er'oanGa AIre M#$$3N, @Ine+i!in &alk %"erin'e Haskc *e
eAe!en ol'uu, &alkn ise @Ine+i! .oli+ikalarna e+kili
ola!a' sis+e!ler'e .roDes@onel irke+lerin *e@a .roDes@onel
Hire@lerin @%r%++%% HIl%!lerce &a"rlanan .lanl &alkla
8#
ilikilere Aerek @ok+u6 :alka K*a+an'a ol!aL &akknn
*eril!esi@le ka!uo@unu @ara+!a *e r"a@ i!al e+!e Aereklilii
'e 'o!u+ur6 9959 @ln'a 4ic&el ;ro"ier Modern <amanlar
isi!li !akalesin'e K8!erikaG'a Airii!cilerin ' '%n@ann
se!.a+isini +o.la!ak @a 'a r"asn al!ak iEin @%r%++%% H%+%n
Daali@e+ler &alkla ilikiler olarak a'lan'rl@or6L 'e!i+ir6
Er'oanYa AIre M#$$9NR A%n%!%"'eki ekli@le &alkla ilikilerin
!eslek olarak Ek. Aeli!esi iEin 8!erikan +ar" Hir si@asal *e
ekono!ik @a.nn ol!as Aerekir6
>ola@s@la, A%n%!%"'e &alkla ilikiler olarak a'lan'rlan
u@Aula!a Hir kuru!un *e@a irke+in ken'ini @eni'en %re+!esi
iEin @%r%++%% A%nl%k .ra+ikler &akkn'a olan *e onlarn %"erine
%"erine ina e'il!i .lanl u@Aula!alar'r6 Bu +%r &alkla
ilikiler asln'a Helli A%E @a.larnn &alkla ilikilerini Helli
a!aca ula!ak iEin .roDes@onel +ar"'a '%"enle!eleri'ir6
>ola@s@la, &alkla ilikiler, Helli +ar", @ounluk *e @In'e
ilikileri Aeli+ir!e@i a!aE e'inen .roDes@onel incele!e,
+asar!, karar *er!e, u@Aula!a *e @Ine+i! Daali@e+leri olarak
or+a@a Ek!ak+a'r6
:alkla ilikiler ka*ra!nn ilk ke" ki!in +araDn'an *e ne
"a!an kullanl' &akkn'a Darkl AIr%ler *ar'r6 3on'ra
:alkla likiler Ens+i+%s% Bakan /686 Ba@e+ [ ;ookG a AIre
98$# 'e 36 8B> Bakan WeDDerson, Hir konAre Hil'irisin'e
'e*le+ 'uru!u 'e*le+ inisi@a+iDi iDa'esi @erine Hu ka*ra!
kullan!+r6 :6 1er'ierGe AIre M9959N NeJ -orkGlu a*uka+
>or!an Ea+on 988#G'e -ale %ni*ersi+esi &ukuk ,ak%l+esiYn'e
Hu ka*ra! konu!asn'a kullan!+r6 Ba"larna AIre ;arl
:un'&ausen &alkla ilikiler +eri!ini ilk kullanan kii ol'u6
83
8sln'a 8*ru.a ele+irel Aelenein'e a@n konu Eok 'a&a Ince
+ar+l!+6 Bili!sel anali" konusu esas olarak Hasnla &alkla
ilikileri iEer!ek+e@'i6 lk aa!a'a konu@u +ar+anlar 98??G'a
Xu++ke, 99$8G'e Kellen *e 999$G'a XeHer ol'u6 :alkla ilikiler
konusun'aki ele+irel +ar+!alar, sa*alar Ho@unca 'e*a! e++i
*e 76 Berlin 8l!an Sos@oloCi konDeransn'a "ir*e@e ula+6
:alkla ilikiler ka*ra!n ilk ke" ki!in kullan' elHe++e
Ine!li'ir6 ,aka+ 'a&a Ine!li olan Hu +%r Daali@e+in insanlk
+ari&i iEin'e Aeli!esini, Aeli!esi srasn'a Daali@e+i +an!a@,
onu +an!la@an Dak+Irlere ne ol'uunu *e +an!na @eni
Ielerin eklen!esi@le Hu IrA%+l% Daali@e+in 'oasn anla!ak+r6
84
'%LM 9
4ARHSEL GELM 9E A"(KLAMALAR
Ki+aHn Hu HIl%!%n'e &alkla ilikilerin ne ol'uunun *e
&alkla ilikilerle ilAili aEkla!alarn +o.lu!larn +ari&sel *e
ilikisel Aeli!esine Hal olarak ekillen!esi %"erin'e
'urul'u6 Bu a!aEla K&alkla ilikiler aEkla!alarnn &alkla
ilikilerin +ari&sel Aelii!i Hala!n'a nasl oluu. 'ei+iiL
sorusuna @an+ aran'6 Bu soru al+n'a +ari&sel olarak &alkla
ilikiler +an!larnn &anAi kri+erlere AIre +an!lan', +an!lar
arasn'aki Han ne ol'uu, Darkllklar *e Hen"erlikleri AiHi al+-
sorulara ce*a. aran' *e +an!larn ile*lerinin ne ol'uu
sorusu +ar+l'6
:83K38 35K3E/ 2N;ES :83K38 35K3E/
:alkla ilikiler, IrA%+lerin *e kuru!larn A%nl%k ru+in &alkla
ilikileri %"erine kurulan IrA%+l% *e .lanl e+kinlikler'ir6 Bu
ne'enle, A%nl%k ru+in ilikiler, &alkla iliki olarak +an!lan!a"6
Ka.i+alis+ kuru!salla!a Incesi Aelen *e &alkla ilikiler
Daali@e+leri I"ellii +a@an &alkla ilikiler ancak ru+in olan
%"erine kurul!u *e ru+in olan Aeli+ir!e a!ac +a@orsa @a 'a
ru+in olan %"erin'en &areke+ e'erek .l\nl Hir ekil'e Helli
@In'e Helli &alk e+kile!eO@Inlen'ir!e a!acn'a@sa &alkla
ilikiler olarak ni+elen!ek+e'ir6 Bu Hala!'a &alkla ilikiler
Daali@e+ine Incel +ekil e'en Daali@e+ Irnekleri eski Ea
i!.ara+orluklarna ka'ar Aeri Ai+!ek+e'ir6
85
Sa'ece 'e*le+in &alkla ilikilere Hen"er Daali@e+lerin'en
&areke+le +ari&e Hakan ara+r!aclar &alkla ilikilerin ne "a!an
Hala' konusun'a +a! anla!@la or+ak Hir Dikre sa&i.
'eil'irler6 :alkla ilikiler +ari&i, !ila++an Inceki @%"@llara 'ek
u"a+l!ak+a'r6 Bu ara+r!aclar &alkla ilikileri !o'ern
anla!'aki &alkla ilikiler'en Darkl olarak ele al!ak+a'r6
2rnein &alkla ilikileri K'e*le+in %lke insanlarn Hir konu'a
HilAilen'ir!esiL Hala!n'a ele alan @akla!a AIre &alkla
ilikilerin AeE!ii eski S%!er 4e'eni@e+ine ka'ar
u"an!ak+a'r6 Buna AIre 4626 98$$ @llarn'a S%!er >e*le+i
S%!er EiD+Eilerine %r%nlerini @e+i+ir!e@le ilAili HilAi *er!ek
iEin +ar! H%l+enleri Ekar+!+r6 :alkla ilikiler, 'e*le+in
+eHaasn HilAilen'ir!e Daali@e+leri anla!n'a '%%n%l'%%
+ak'ir'e, Hu *e Hu +%r Daali@e+i +ari&i Hir HalanAE olarak kaHul
e+!ek @anl ol!a!ak+a'r6 ,aka+ &alka ilikiler, A%n%!%"'eki
HiEi!'e .roDes@oneller +araDn'an @%r%+%len IrA%+l% *e .lanl
Hir Daali@e+ olarak ele alnrsa, +ek Hir Daali@e+ *e@a s%reklilik
AIs+er!e@en Hir iliki@e Hakarak &alkla ilikilerin *arl i''ia
e'ile!e"6 8@rca, +e!el @anllk, +ek Hir e+kinlie Hakarak
&alkla ilikilerin ol'uunu Helir+!ek 'eil, S%!erler'eki *e@a
Eski 4sr'aki 'e*le+ @a.sn'a A%n%!%"'eki &alkla ilikiler
anla!n'a Hir &alk *e iliki olAusunun ol!a!asn'a @a+ar6
4o'ern &alkla ilikilerin Se"arGn e+kinlikleri@le /o!a
!.ara+orluuna, &a++a Ka+olik Kilisesine 'a@an'rl'
arA%!anlar 'a *ar'r MKo*arik,9993N6 /o!allar, 462 96
@%"@l'a K1oT Bo.ulu: 1oT >eiL sI"%n% ica+ e+!iler'ir6 Bu
'e@i! K&alkn sI"% +anrnn sI"%'%rL anla!na Ael!ek+e'ir *e
ka!uo@unun Ine!inin al+n Ei"!esi aEsn'an Eok Ine!li'ir6
8?
,aka+ Hir '%n@a AIr%%n% Helir+en Hu sI", onu Ine Ekar+.
ile@en .roDes@onel Hir &alkla ilikiler Daali@e+ini Aerek+irir6 -ine
Ko*arikGe AIre M9993N, 462 ilk @%"@l'a K8c+a >iurnaL isi!li
/o!a sena+o Aa"e+esi Kra" e+!enin, ikna e+!eninL ilk
Irneklerin'en'ir6 8sln'a 8c+a >iurna &alkla ilikilere Irnek+en
Eok Aa"e+eciliin Ekna Hir Irnek+ir6 ,aka+ 8c+a >iurnaG@ Hir
araE olarak kullan. /o!a &alkn HilAilen'ir!e *e @Inlen'ir!e
@a.l' sI@leni@orsa, o "a!an Hu Daali@e+ +ari&sel Hir &alkla
iliki olarak ni+eleneHilir6 Se"arGn kullan!, &alk olarak
+an!lan! /o!allar kullanarak ken'ine kar olan sena+Irler
%"erin'e Hask kur!ak *e @Ine+i!'e e+kinlik sala!ak'r6
>ikka+ e'ilirse, Se"arGn &alkla ilikilerin'e, &alkla ilikilerin
AIr%nen &e'eDi /o!al @ur++alar'r6 7@sa asl &e'eD olan
sena+Irler AIr%n!e@en Daka+ AerEek+e HirincilOson &e'eD olarak
seEil!iler'ir6
eoloCik A%E, insanlk +ari&in'e 'ai!a ekono!ik Ekar
@a.sn koru@an HilinE @Ine+i!i iini @a@An *e @oun Hir
ekil'e @a.!+r6 Bunu 'a inanE+an AeEerek 'ua, na!a",
Ha@ra!, oruE, &aE AiHi Daali@e+ler *e IrD *e a'e+lerle ilenen
'insel *e@a 'oa%s+% Ielerle @a.!lar'r6 8@rca, 4sr
,ira*unu *e@a &er&anAi Hir ru&ani li'er eks+ra Hir EaHa
&arca!a@a Aerek 'u@!a!+r6 :er&anAi Hir &alkla ilikiler
u"!annn i!aC @a.lan'r!asna 'a Aereksini! 'u@!a!+r6
eoloCi@le iEi iEe kar! A%nl%k %re+i! Daali@e+leri@le
salanan AIn%ll% ka+l!la eAe!enlik @%r%+%l!%+%r6 Sa.anlar
+eoloCik A%E M*e@a or+aklar olan si@asal A%EN +araDn'an
Aeli+irilen *e +Irenle!i .ra+iklerle MIrnein ca' @ak!a,
aDaro"N ce"alan'rlarak EI"%! Ae+iril!i+ir6 >ola@s@la
87
ka+l!a@an *e@a .o+ansi@el ka+l!c@ ikna e+!ek iEin +a+l
sI"'en *e@a HilAilen'ir!e'en AeEerek ka+l! sala!a
Aereksini!i 'u@ul!a!+r6 2rnein +anr a'na +anrnn A%c%n%
+e!sil e'enlere Hakal'ranlarn Halar +anr a'na eAe!enlik
s%r'%renler +araDn'an kesil!i+ir MEr'oan, 9997N6 ElHe++e, &er
ce!aa++eki kilise *e ca!iler'e res!i 'ini +e!silcinin *arl
@a@An Hir .roDes@onel ann ol'uunu AIs+erir6 >ola@s@la, Hu
Hala!'a +eoloCik A%E AIn'er'ii .roDes@onellerle HilinE
@Ine+i!inin s%rekli @eni'en %re+il!esi *e @a@Anla!asn
sala!a EaHasna Air!ek+e'ir6 Kilisenin +e!silcileri *e &alk
arasn'aki A%nl%k Halar, e+kili Hir &alkla ilikiler olarak
ni+eleneHilir6 2"ellikle reDor!, rInesans, Bro+es+anlk *e 'ier
KkaDirceL Daali@e+ler karsn'a s%rekli A%E ka@He+!e@e
Hala@an Ka+olik Kilisesi, ki+leleri kon+rol al+n'a +u+!ak,
+o.rak *e ser*e+ %"erin'eki kon+rol%n% s%r'%reHil!ek iEin
.ro.aAan'a *e &alkla ilikiler Daali@e+lerini, Irnein okullar
aEarak *e ncili oku!a@ +e*ik e'erek ar+r!lar'r Mak+aranR
B@erl@,9993N6 :alkla ilikiler +ari&i &akkn'a Ealan .ek Eok
ara+r!ac 9?#3 @ln'a Ba.a ]16 (reAor@Gnin =7olle1e $or
#ropa1ate +ait,L a'@la kur'uu koleCi Ine!li Hir &alkla
ilikiler ola@ olarak sunarlar6 Bu Eok 'oru Hir sa.+a!a olarak
AIr%n!ek+e'ir, E%nk% Bro+es+anlk AiHi A%El% Hir kar+lk *e Hu
kar+la, @eni or+a@a Ekan HurCu*alarn 'a eklen!esi@le
!e@'ana Ael!i+ir6 >ola@s@la, kilise nor!al olann I+esin'e,
A%nl%k ru+inlerin I+esin'e ken'isini sa*un!a Aereksini!i
'u@!a@a Hala!+r6 Bu sa*un!a, aDoro" e+!ek+en okul aEarak
.ro.aAan'a *e &alkla ilikileri kullanarak HilinE @Ine+i!ini
.lanl Hir ekil'e @a.!a@a ka'ar Eei+len!ek+e'ir6 7kullar Helli
Hir i'eoloCinin Aeni IlEekli olarak @a@l!as *e
88
sala!la+rl!as iEin i'eal Hir araE ol'uu iEin, /o!a Ka+olik
Kilisesinin Hu okulu kur!a a!ac 'a, +eoloCinin eAe!enliini
Heni!se@enleri 'a&a sk kon+rol al+n'a +u+!ak *e o "a!ann
ar+larn'a 'in alann'a @a.lan reDor!larn kI+% e+kilerini ken'i
le&lerine 'ei+ir!ek is+e!eleri'ir6 7kulun a' iEin'e AeEen
K.ro.aAa+eL keli!esi, A%n%!%"'eki K.ro.aAan'aL keli!esinin
kIkenini olu+ur!ak+a'r6 eoloCik A%c%n &alkla ilikilerin'e
ile+ii!in Hirincil &e'eDi, kilisenin ken'i Ekarlarn
AerEekle+ir!esin'e araE olan kilise@e inanan ki+leler'ir6
Bura'a, ak+iD olarak .lanl sonuE ara@an A%E, kilise'ir6 Bu A%c%
'e .lann &e'eDi olan &alkn inanc, Hu inanE 'orul+usun'a
@a.+klar, @a.!a@a @a+kn *e &a"r ol'uklar@la sala!ak+a'r6
lAinE olan, kilise@e A%c% sala@an ki+leler, Hu A%c%n
AerEekle+ir!esin'en *e 'es+ekle!esin'en AeEerek ken'ilerinin
A%Es%"le+iril!esine ken'ileri ka+l!ak+a'rlar6
:alkla ilikiler Irnekleri olarak ni+eleneHilecek Daali@e+ler
*e Aeli!eler Hasnn Ek!as@la @eni Hir !ecra ka"an!+r6 Bu
Aeli!e@e !a+Haa Hir Irnek olarak *erileHilir6 944? @ln'a
(u+enHerAGin &areke+li Hask !akinesini ica+ e+!esin'en sonra
Eei+li ne'enlerle el ilanlar *e Hro%rler 'u@ur!a, &aHer *er!e,
HilAilen'ir!e Daali@e+i olarak kullanl!a@a Hala'6 Bu Daali@e+
&alkla ilikiler'e *e +an!n'a Hir aracn kullanl!as Ha"n'a
Ine! +a!ak+a'r6 Bu +eknoloCik araElara 5$$ @l ka'ar sonra
ra'@o, *e +ele*i"@on ar'n'an 'a HilAisa@ar ka+l!+r6
Si@asal *e +eoloCik A%E 'n'a &alkla ilikiler Daali@e+lerine
Hir Irnek olarak 9?49G'e :arJar' KoleCiGnin 8!erika Birleik
>e*le+lerin'e ilk sis+e!a+ik .ara +o.la!a EaHas *erileHilir6
89
9748G'e KinAGs ;olleAe Mi!'iki ;olo!Hia )ni*ersi+esiN
Hasn'a &aHerin @erini AIs+er!ek iEin ilk &aHer @a@nna
Hala'6
lk Ealar'aki i!.ara+orluklar'an 986 @%"@la ka'ar *erilen
&alkla ilikiler Irnekleri sis+e!li *e s%rekli Hir .roDes@onel
&alkla ilikilerin ol!a'n, Daka+ A%n%!%"'eki &alkla ilikiler
Daali@e+lerin'en Hirine Hen"e@en e+kinlikler ol'uunu
AIs+er!ek+e'ir6 >ola@s@la, ne &alkla ilikiler ka*ra! Ek!
ne 'e +an! konusu Hir sorun ol!u+ur6 ,aka+ Hu eski Irnekler
HilAilen'ir!e *e ei+!e a' al+n'a HilinE @Ine+i!i *e 'a*ran
@Inlen'ir!enin .lanl olarak @a.l!asnn Eok eskiler'en Hu
@ana Ha"en '%%n%l'%% *e u@Aulan'n AIs+er!ek+e'ir6
:alkla ilikiler !esleini +an!larken &alkla ilikilerle ilAili
.ek Eok .ra+ik u@Aula!a AIr!ek !%!k%n'%r6 99$$Glere ka'ar
&alkla ilikiler, .roDes@onel Hir u@Aula!a alan ol!a!+r6
:83K38 35K3E/N =IKI5I: 3K B8538N(I=38/
BroDes@onel &alkla ilikilerin A%n%!%"'eki HiEi!i@le
Aeli!esi ka.i+alis+ %re+i! +ar" *e ilikilerinin 8*ru.aG'a
I"ellikle 'e 8!erikaG'a Aeli!esine Hal olarak ol!u+ur6
=%nk%, A%n%!%"'eki HiEi!'e &alkla ilikilerin olu!asna
ne'en olan HalanAE, ka.i+alis+ ekono!ik *e si@asal .a"arn
Ek ile AerEekle+iril!i+ir6 (enel olarak HurCu*a"inin Ek *e
Deo'al sis+e!in EIk%%n% &a"rla@an koullara *e I"el olarak
996 @%"@ln koullarna ka'ar Aeri AI+%rerek Hala!ak 'oru
olacak+r6
9$
lk HalanAElara Hakl'n'a, &alkla ilikilerin Eknn
si@asal *e ekono!ik alanlar'a ol'uu AIr%l%r6 :er ikisin'e 'e
HalanAElar '%"enli Hir kuru!salla!a@ Ae+iren Airii!ler
'eil, Helli "a!an *e @er'e @a.lan .lanl +ek Hir e+kinlik
HiEi!in'e ol!u+ur6 Bu sra'a Hire@sel .roDes@oneller or+a@a
Ek! *e &alkla ilikiler iini @%r%+!%+%r6 BI@lece &alkla
ilikiler +an!na, ile+ii!'e AIn'erici anla!n'a, 'e*le+in *e
I"el Ekarlarn &alkla ilikilerini %s+lenen .roDes@oneller 'a&il
ol!u+ur6
;r+>es5+nel si5asal >aali5et +larak 0elimesi
:alkla ilikilerin Hu alan'a Aeli!esi, si@asal kuru!larn i
@a. HiEi!in'eki 'eii!ler *e en a"n'an +eorik olarak si@asal
karar *er!e ile @%r%+!e'e ak+iD ka!uo@unun oluarak
Aeli!esi +ari&i@le H%+%nleik olarak H%@%@en Hir +ari&+ir6 Bu
Aeli!e@le si@asal A%E, ka!uo@unun '%%ncesine Aereksini!
'u@!u+ur6 8@n "a!an'a ka!uo@unu HiEi!len'ir!e *e
@Inlen'ir!e i&+i@ac@la &areke+ e+!e 'uru!u or+a@a Ek!+r6
BI@lece &alkla ilikiler +an!na si@asal Ie eklen!i+ir6
Si@asal alan'aki Irnekler 8!erikan kolonilerin'eki Ha!s"lk
!%ca'eleleri srasn'a AIr%l!ek+e'ir6 2rnein Sa!uel 8'a!s
*e +aki.Eileri, B%@%k Bri+an@aG@a kar Ha!s"lk iEin
sa*a!ak+a@' *e .ro.aAan'a iEin @eral+n'an @%r%+%len &alkla
ilikiler Daali@e+lerin'e @eni +eknikler Aeli+ir'iler6 Sons oD
3iHer+@ a' al+n'a 97?? @ln'a Hir .ro.aAan'a ka!.an@as
@a.l'6 ;o!!i++ees oD ;orres.on'ence 977# @ln'a Bos+onG'a
'o'u6 8!aElarna u@Aun olarak sloAanlar kullan'lar *e
insanlarn 'u@Aularn &areke+e AeEir'iler6 2"A%rl%k aac AiHi
99
kola@ca +annaHilir se!Holler kullan'lar6 9773 @ln'a nAili"
@Ine+i!ine kar Ek!ak *e ka!uo@unu kris+alle+ir!e@e
@ar'! e+!ek iEin Bos+on =a@ Bar+isi a'n'a kur!aca Hir ola@
M.seu'o-e*en+N sa&nelen'i6 Sa! 8'a!s 'ra!a+ik ola@larn
&alkn 'ikka+ini Eekeceini *e +ar+!a@a @ol aEacan se"Aisel
olarak Hili@or'u6 ari&Ei >aniel Boors+inGin #seudo-event
olarak ni+ele'ii Hir s+ra+eCi@le, Bos+on -%r%@%% srasn'a
Ince'en 'ikka+le &a"rlan! .lana u@Aun olarak ola@n
Hala!as salan'6 Bu ola@n al+n'a @a+an AerekEe u@'u:
K%lke!i"i kur+ar!ak iEin Hir !i+inA Eok Da"la Hir e@ @a.!a",
o@sa Hir ola@ 8!erikaGnn Hirlii iEin @eni Hir ru&un 'o!asn
sala@aHilirL6 (erEek+en 'e Bos+on 3i!ann'a Ea@larn i!&a
e'il'ii Hu ola@la .ek Eok insan 'u@Ausal olarak &areke+e
AeEiril!i, Ha"lar 'e&e+e '%!% *e korku@a ka.l!+r6
M;u+li., 9995N6 Sa&nelen!i Hir Daali@e+ MHir +%r saHo+aC *e
Hakal'r &areke+iN olarak @a.lan Hu Airii! !%nDeri+ Hir
ekil'e ol!asna ra!en &alkla ilikilerin Ince'en .lanlan!
Hir sonuE iEin @Inlen'ir!e, !ani.le e+!e olarak Aeli!esine
'oru Ai'en @ol'a Ine!li HalanAElar'an Hiri olarak kaHul
e'il!ek+e'ir6
9787 [ 88 @llar arasn'a 8leTan'er :a!il+on, Wa!es
4a'ison, Wo&n Wa@ K',e +ederalist #aperL a'n'a 85
ki+a.Ek+an oluan Hir seri &a"rla'6 Bu seri 'a&a sonra
Aa"e+eler'e !akaleler &alin'e 'e Hasl'6 Serinin @a"l!a
a!acR 8!erika Birleik >e*le+lerinin Dor!al olarak
kurul!asna *e ana@asasna AeEiine 'es+ek olu+ur!ak+
M:alla&an, 9997N6 8llan Ne*ins Hu ki+a.Eklar K&alkla ilikiler
alann'a @a.l! en H%@%k iL olarak 'eerlen'ir!i+ir6
9#
:a"rla@anlar kale!e al'klar Hu seri@i Hu A%ne ka'ar @a.l!
olan en aEk sI"l%, en @aln, en cesur .ro.aAan'a olarak
ni+ele'iler M;u+li., 9995N6 Bu Hala!'a &alkla ilikiler,
ka!uo@unu @a"l !e+inler'en AeEerek a@'nla+c *e @ine
@Inlen'irici Hir Daali@e+ HiEi!i olarak AIr%n!ek+e'ir6
8!erikaGnn ilk .ar+i sis+e!i@le HeraHer, WeDDersonGn
kur'uu cu!&uri@e+Ei .ar+i'e ilk si@asal ka!.an@a u"!an
olarak Wo&n Beckle@Gin a' Ine Ek!+r6 Beckle@, si@asal
ka!.an@a iin'e Ai'erek @%ksel'i *e .ar+i'e Ine!li Hir A%ce
sa&i. ol'u M;u+li., 9995N6 Bu HalanAE 8!erikan Hakan
WacksonGun 983$Glar'a KHasn sekre+eriL rol%n% o@na@an 8!os
Ken'allGn !e'@a@ kullan!as@la 'e*a! e++i6 Ken'all Hakann
konu!alarn @a"', Hro%rler *e &aHer H%l+enleri MneJs
releasesN &a"rla', Hakann Hasn AIr%!elerini MsI@leileriniN
'%"enle'i6 98#$Gler'e 8!os Ken'all, 8n'reJ WacksonGun
kaHinesinin Hir %@esi@'i *e ilk 8!erika Birleik >e*le+leri
Hakanlk seEi!lerin'e Hasn sekre+eri olarak Eal+6 :alkla
ilikilerin ka!usal Ha"'a +an! *e Aeli!esine HI@lece Hasn
sekre+erlii@le Hala@an @eni Hir Ie eklen!i ol'u6 SeEi!
ka!.an@alar srasn'a @a.lan &alkla ilikiler Daali@e+leri +ari&
Ho@u ar+! *e si@asal alan'a In'e Aelen Ine!li Hir Daali@e+ler
a ol!u+ur6
Si@asal ka!.an@alar'a &alkla ilikilere !o'ern anla!'a ilk
ke" 987# 'e Xillia! 4cKinle@ *e Xillia! WenninA Br@an
arasn'aki Hakanlk seEi!in'e Halan'6 Si@asi Hasn aCanl
989?G'a Br@an-4cKinle@Gin Hakanlk ka!.an@asn'a H%@%k
o.eras@on ni+eliini ka"an'6 Bu Hala!'a &alkla ilikiler,
si@asal ikna *e kon+rol a!aEl s+ra+eCik ile+ii! HiEi!in'e
93
ekillen!ek+e'ir6 8@n ekil'e, si@asi ka!.an@a Hala!n'a,
seE!en &alkn o@u a*lan!ak+a, HI@lece ka!uo@unu .lanl Hir
ekil'e e+kile!enin Ine!i ar+!ak+a'r6
irket iin ;r+>es5+nel aali5et +larak Gelimesi
Bu +%r Aeli!e ka.i+alis+ .a"ar @a.sn'a ki+le &alin'e
%re+i!, 'a+! *e +%ke+i! @In%n'eki 'ei!e@le Hirlik+e
or+a@a Ek!+r6 Ki+le %re+i!inin Aerek+ir'ii HilinEli *e
HilinEsi" ki+le +%ke+i!inin salan!as sa'ece ki+lelerin
Aereksini!leri I+esin'e +%ke+i!e se*k e'il!esi@le, kullan *e a+
Hilinci@le, AIs+eri +%ke+i!i@le !%!k%n olaHilir6 Bunun 'a
@ara+l!as Aerekir6 -ara+!a iin'e rekla!clk *e &alkla
ilikilere Aereksini! 'oar6 /ekla!clk *e &alkla ilikiler Hir
ke" olu+u !u, .a"ar'a &e! .a"arn HilinE @Ine+i!ini &e! 'e
.a"ar'aki !%+erilerini &e'eDle@en ken'i HilinE @Ine+i!ini
@a.ar6 :alkla ilikilerin irke+ iEin .lanl Daali@e+ olarak
Aeli!esi@le &alkla ilikilerin +an!na 'oal olarak irke+ler *e
.a"ar !ekani"!as 'a&il olur6
:alkla ilikilere *e +an!na si*il +o.lu! IrA%+lerinin
Daali@e+inin eklen!esi ilk HalanAElar'a @ok+ur6 7l!as si*il
+o.lu! IrA%+lerinin olu!as@la, si@asal, ekono!ik *e k%l+%rel
alan'a e+kin ol!a@a Hala!as@la !%!k%n olacak+r6 Bu 'a
@%"@la @akn Hir "a!an sonra@a '%ecek+ir6
Si@asal A%E 'n'a &alkla ilikilerin kullan! I"el irke+ler
+araDn'an @a.l!+r6 2"el +eeHH%s &alkla ilikileri @In%n'eki
@oun Aeli!e 996 @%"@ln sonlarna 'oru Hala! *e ksa
"a!an'a &alkla ilikiler'e I"el +eeHH%s%n eAe!enliini
Ae+ir!i+ir6 Bu Aeli!e Hala!n'a ilk Irnek olarak ken'i sirk
94
AruHunun +urnelerinin @erel .ro!os@onunu @a.!ak iEin Hasn
aCanl M.ress aAen+N @a.an B6 6 Barnu! *erilir6 Ben"eri KHasn
aCanlarL Eounlukla !e&ur kiilerin Hasn'a Ek!asn
sala!ak iEin Eei+li nu!aralarla *e Hu kiilerle ilAili !%ce*&er
Ealn!as, Hu kiilerin e*lilikle ilAili &ika@eleri, ak ilikileri,
Hoan!alar, Ai@sileri, Ha" konular'a Dikirleri *e se@a&a+leri
AiHi .lanl &aHerlerle KHilAilen'ir!e@eL Ha*ur!ular'r6
>ola@s@la, I"el +eeHH%s sek+Ir%n'e &alkla ilikiler Hir sirk
Daali@e+inin .ro!os@onu *e Ha" !e&urlarn &alkn A%n'e!ine
Ae+iril!esi +an!la!as EerEe*esin'e Aeli!e@e Hala!+r6
Si@asal *e I"el sek+Ir alanlarn'aki H%+%n Hu Aeli!elere
ra!en &en%" ne &alkla ilikiler ka*ra! ne 'e +an! *ar'r6
Bununla Hirlik+e, .ra+ik+e &alkla ilikiler si@asal a!aElar iEin
Hasn MAa"e+e, Hil'iri, H%l+enleN *e @%" @%"e ile+ii!i MsI@lei,
Hasn +o.lan+sN kullanarak Helli &e'eDleri e+kile!e olarak
or+a@a Ek!ak+a'r6 :alkla ilikiler Hir !eslek *e@a Hir
aka'e!ik alan olarak Helirlen!e'ii AiHi, 'oal olarak &er&anAi
Hir kura!sal @akla! 'a '%%n%le!e"'i6 :alkla ilikilerin
Ek *e Aeli!esin'e, 996 @%"@ln sonlarn'a 'Ine!in insann
aEkla@an .sikoloCik *e sos@al kura!sal @akla!larnn e+kili
ol!u ol!as olas'r6 2"ellikle &alkla ilikilerin Ek *e
Aeli!e ne'enlerine Hakl'n'a Hu olaslk 'a&a 'a
ar+!ak+a'r6
:en%" olu!a saD&asn'a olan Hir @Ine+i! HiEi!len!esi *e
Daali@e+i iEin aka'e!ik kura!sal '%%n!e olasl Ek!a!+r6
Kura!sal Hala!'a '%%n!e ancak &alkla ilikilerin aka'e!ik
alan'a ele aln!as@la Hala@aHilir6 8ncak i!'i Aeri@e 'Inerek,
I"ellikle @%"@ln sonlarna 'oru olan Aeli!e@i o "a!anlar
95
insan *e insan ilikileri@le ilAilenen kura!sal EerEe*eler iEine
@erle+ir!ek !%!k%n'%r6 Bu Hala!'a In'e Aelen a@'nlar 996
@%"@ln sonun'a, He@nin .sikoloCik @a.sn incele@en .siko-
analis+ ,reu' *e .o.%ler He@ni incele@en sos@al-.sikoloA
(us+a*e 3e BonG'ur6 ,reu' Has+rl! olanlarn Hirik+iril'ii
KHilinEal+nnL kiilik *e 'a*ran+aki Ine!i %"erin'e 'ururken,
(us+a*e 3e Bon ken++eki kalaHal e+kile@en !ekani"!alar
ara+r'6 8@n @%"@ln sonlarn'a @a@Anlaan Hir 'ier olAu 'a
ki+leler'en korkunun ar+!as@'6 Ei &areke+lerinin ar+an
@ounluunun ka+ks@la 3e Bon korku@u 'a&a 'a
i''e+len'ir'i6 8kl ile 'eil 'e &a@*anca A%'%lerleO +u+ku@la
&areke+ e++ii '%%n%len ki+leler ci''i Hir +e&like olarak
AIr%l!e@e Halan'6 7r+a snD %s+% insanlarn ras@onel
'a*ran' *arsa@lrken, 3e BonGun Kki+lelerin uursu" &a@a+L
a@r! or+a@a Ek+6 8r'n'an Hunun sa'ece iEi snDna ai+ Hir
karak+er ol!a' Daka+ insan 'a*rannn Aenel Hir @an ol'uu
*arsa@l!a@a Halan'6 3e BonGa AIre, &i@erarinin sonunun
Ael!esi@le MDeo'al sis+e!in @kl!as *e HurCu*a
'e!okrasisinin Ael!esi@leN *e 'e!okra+ik i'eallerin
@%ksel!esi@le, +o.lu!un en aa ele!anlar ken'ilerini
&aklara sa&i. @ur++a olarak AIr!e@e Hala'6 SI" konusu
kiilerin He@inleri irras@onel olarak ni+elen'iril'i6 Bu He@inleri
+a+!in iEin &i"!e+ e+!ek HI@lece k%l+%rel s+an'ar+lar '%%r!ek
'eil, si@asal @a.@ HiEi!len'ir!ek iEin InAIr%l%@or'u6 3e
Bon sos@al Hili!cilerin ki+lelerin nasl '%"ene ko@ulacan
Hilin!esini !%!k%n klan +eknikler *e anla@n
Aeli+iril!esi@le ilAileni@or'u6 ElHe++e, Hu ilAi insanlarn
+u+u!lar *e 'eerlerini incele@en *e HiEi!len'ir!e@i
a!aEla@an *e@a HiEi!len'iril!esine @ar'! e+!ek is+e@en
9?
sos@al Hili!ler @ann'a, &alkla ilikiler'e @a.l!ak is+enen
HilinE @Ine+i!ini 'e akla Ae+ir!ek+e'ir MEr'oan, #$$9N6
-/4N; -)F-I3IN B85I 1E 3K 8=IK384838/
:alkla ilikilerin .roDes@onel Hir !eslek olarak Ek *e
ar'n'an A%El% Hir en'%s+ri olarak Aeli!esi@le ilAili iki Darkl
anla+! *ar'r6 Birinci anla+! &alkla ilikilerin Ekn *e
Aeli!esini ka.i+alis+ ekono!ik *e si@asal .a"arn ki+leleri
@Ine+i!'e kon+rol !ekani"!alar kur!a *e Aeli+ir!e
Aereksini!lerine Halar6 kinci anla+! &alkla ilikilerin Ek *e
Aeli!esini 'e!okra+ik si@asal s%reEler *e serHes+ .a"ar
koullar@la ilikilen'irir6
Birinci +%r @akla!a AIre, 99, @%"@l'aki ilk HalanAElara
Hakl'n'a, &alkla ilikilerin Ek si@asal Hala!'a @Ine+i!e
seEil!e, @Ine+i!'e ken'ini +an+!a Aereksini!i *e I"el irke+
Hala!n'a !%+eri Eek!e i&+i@acn'an ka@naklan!ak+a'r6 Bu
'a 'oal olarak ka.i+alis+ si@asal *e ekono!ik IrA%+len!e
HiEi!i@le ilikili'ir6 Bu Aereksini!e 996 @%"@ln @arsn'an
sonra i''e+lenen iEi &areke+leri@le Eok 'a&a ci''i Hir
Aereksini! olan ki+leleri kon+rol *e @Ine+!e Aereksini!i
eklen!i+ir6 :alkla ilikilerin Hir !eslek olarak Ekna 'oru
Ai'en Aeli!e I@le sralanaHilir: =al!a koullarn'an He"!i
ki+lelerin 'e!okra+ik &aklar +aleHi@le IrA%+len!elerini
@a@Anla+r!as, Are*ler *e !i+inAlerle !%ca'ele@e Air!esi,
ki+lelerin Hu Hakal'rsna kar ki+leler'en korkunun ar+!as,
ki+leleri 'i"e Ae+ir!e *e @Ine+i!'e e+kinlik Aereksini!lerinin
@ounla!as, en'%s+ri@el %re+i! HiEi!in'en ki+le +%ke+i!i
97
Aerek+iren ki+le %re+i!ine AeEiin ol!as, Dir!a @a.larnn
k%E%k Dir!a'an H%@%e 'oru 'ei!esi, 'ola@s@la IrA%+sel
*eri!lilik sorununun or+a@a Ek!as AiHi ekono!ik ne'enlerle
Hirlik+e, a@lori"! *e ,or'i"!in Ek!as *e Aeli!esi, ;&icaAo
)ni*ersi+esi AiHi %ni*ersi+eler'e I"el irke+lerin !ali 'es+ei,
ki+leleri kon+rol a!aEl +o.lu! ara+r!alarnn *e insan
.sikoloCisinin incelen!esinin ar+!asna ne'en ol!u+ur6 Bu
Aeli!eler srasn'a ka.i+alis+ %re+i! ilikileri@le @ara+lan
korkunE insanlk koullar soru+urul!a@a Halan'6 996 @%"@ln
sonlarna 'oru Hu koullar incele@erek aEa *uran @a"arlar *e
eAe!en Aa"e+ecilere kar+ al+erna+iD Aa"e+eciler ar+!a@a
Hala'6 8@n "a!an'a @Ine+ici A%Elerin A%nl%k ilerin'e HilinE
@Ine+i!i Aereksini!leri nicel olarak ar+arken ni+el olarak 'a
Darklla+6 Bu ar+ *e Darklla!a'a si@asal A%c%n, ekono!ik
Ekarlarn AerEekle!esi iEin, IrA%+l% A%c%n KHilAilen'ir!e,
&aHer *er!e, aEkla!a @a.!aL AiHi isi!ler al+n'a s%rekli ken'i
.ro.aAan'asn @a.+ Hir @a. olu!a@a Hala'6 Bu @a.
Inceleri Dir!ann kirala' Aa"e+eciler *e@a Aa"e+ecilerin
kur'uu Hasn H%rolar HiEi!in'e Hala'6 >a&a sonra &alkla
ilikiler 'enilen IrA%+len!e *e Daali@e+ HiEi!ine 'oru Aeli+i6
kinci +%r anla+! @ukar'aki Aeli!eleri Eounlukla Hir
@ana i+en ana ak! aka'e!ik @akla!lar iEerir6 Bu @akla!lar
&alkla ilikilerin Ek ne'enini 'e!okrasinin *e serHes+ .a"arn
'oal Aelii!ine Halarlar: 8!erikan i a'a!larnn &alkla
ilikileri kullan!alar #$6 @%"@ln Han'a Hala'6 Bunun
AerekEesi ise o "a!ana ka'ar i a'a!nn !%+erilerini kiisel
olarak Hil!esi, +an!as, 'ola@s@la &alkla ilikilerini
ken'isinin kiisel ilikilerle M@%" @%"e konu!a, !ek+u., "i@are+
98
AiHiN @a.!as olarak AIs+eril!ek+e'ir M4ars+on, 99?3:#$N6
98$$Glerin i Haronlar o+ori+er'iR 'uru!'an !e!nun'ular,
ilerinin i@iliin'en e!in'iler6 E!ek sessi"'i6 Ba"arlar s%rekli
Aenili@or'u6 in nasl @%r%+%l'%% 'ar'an ki!se@i
ilAilen'ir!i@or'u6 ,aka+ Dir!alarn H%@%!esi@le kiisel iliki
or+a'an kalk+ *e 'a&a Eok insan e+kilen!e@e Hala'6 ren
@ollar, .e+rol, 'e!ir-Eelik, kI!%r, e+ .ake+le!e, Hankaclk
+ekel &aline Ael'i6 >ola@s@la HilAi, &aHer *e ile+ii!
Aereksini!leri ar++6 Bu ar+an Holuk &alkla ilikilerle
'ol'urul'u6 8@n kura!sal EerEe*e'en &areke+ e'en anla+!a
AIre, &alkla ilikiler +an+!a M.uHlici+@N olarak Hala', E%nk%
Darkl AeE!ie sa&i. olan insanlarn HirHirini anla!as *e
Hil!esi "orlanca, Hir AruHun 'ierlerine ken'ini +an+!as ilk
Aereksini! olarak or+a@a Ek+6 :alkla ilikilerin Aeli!esi
srasn'a, ken'ini anla+!a@a, Hakalarnn ken'isi &akkn'a ne
'%%n'%%n% anla+!a eklen'iR &alkla ilikiler, Hir AruHa
'ierlerinin i@i ni@e+ini sala!ak iEin ne @a.!as Aerek+iini
sa.+a!a'a @ar'! e+!ek olarak sunul!a@a Halan' HI@lece ilk
&alkla ilikiler u"!anlar i@i ni@e+i ka"an!a @ollarn
.lanla@arak Hunun iEin e+kinlikler @a.!a@a Hala'lar6 M3esl@,
99?7:3N6 Bu AerekEelere sonra'an, 'oal olarak, Irnein /ensis
3iker+ *e AruHu@la 99?$Gn Halarn'a Kka+l!c @Ine+i!L
'%%ncesin'en Hala@arak 998$Glerin or+asn'an i+iHaren neo-
liHeral +eorinin 'es+ekle'ii 'e!okra+ikle!e *e k%reselle!e'e
esnek %re+i!in HilAilen'ir!e i''ialar@la Aelen ras@onel ka+l!
eklen'i6 ElHe++e Hu AerekEelerin ken'i EerEe*eleri iEin'e
AeEerlilii *ar'r6 ,aka+ AerekEeler'eki a!aElarn
nor!alle+iril!esi *e e*renselle+iril!esi &alkla ilikilerin Ek
*e *arlk ne'eni@le ilAili +an!na AerEek %s+% !i+oloCik Hir
99
karak+er *er!ek+e'ir6 Bu !i+oloCik karak+er, Ai'erek ar+arak
+an!lar 'ol'ur!u+ur6
B%+%n Hunlar 'a kaEnl!a" olarak, Hu aEkla!alara u@Aun
&alkla ilikiler +an!lar *e@a aEkla!alar Ae+ir!i+ir6
8!erikaG'a 996 @%"@ln sonlarn'an Birinci >%n@a
Sa*ana ka'ar olan 'Ine! Hasn'a muckracker a' *erilen *e
+ekellere kar @a"larn @a"l' 'Ine! ol'u6 I'a arHellGin
K&e :is+or@ oD +&e S+an'ar' 7il ;o!.an@L @a.+ :ris+i@anlk
*e sa@Al ol!a a' al+n'a a&lak suElusunun !askesini
korkusu"ca '%%r!ek olarak sunul'u6 0.+on Sinclair K&e
WunAleL @a.+n'a e+ .ake+le!e DaHrikalarn'aki kI+% insanlk
koullarn anla++6 Muckrackin1 ka.i+ali"!in liHeral HurCu*a
ele+irisi olarak .o.%ler ol'u6 7 "a!ann ar+larn'a H%@%k
8!erikan i a'a!larna @Inelik ku**e+li Hir kar+lk Aeli+i6
ekelleen H%@%k ser!a@e@e kar k%E%k ile+!eler *e
Ealanlar "a!an "a!an kanlar@la *e canlar@la I'e'ikleri Hir
!%ca'ele @%r%+!ek+e@'i6
99$$ ile Birinci >%n@a Sa*a arasn'aki 'Ine!'e,
8!erikaG'aki H%@%k i '%n@asnn eAe!en .ra+iklerine kar
&alk+a Aeni Hir k"Anla ce*a. olarak irke+ &alkla ilikileri
Hala'6 lerici K!uckrakinAL aEa *ur!a Daali@e+lerin'en *e
8!erikaYnn en'%s+ri@el i A%c%n%n aEk seEik iDa'e e'ilen
sal'rAanln'an Eok kork+uklar iEin H%@%k irke+ler
a!aElar@la ilAili Ekarlarn kri+ik ka!ulara aEkEa 'eklare
e+!ek *e ra" e+!ek iEin Mor+a snDa ra!enN i '%n@as@la
Hasn arasn'a ile+ii! kur!ak iEin K.uHlici+@ !anL olarak
Aa"e+ecileri kirala@. onlarn 'ene@i!lerini kullan'6 >eiik
@ollarla &alkla ilikiler Hu 'Ine! Ho@unca Ha"en AerEeklere
9$$
'a@anan arA%!anlar Ha"en 'e so!u+ e@le!lerle en'%s+ri@el
Daali@e+lere kar arA%!anlar @an+la@arak, I"el +eeHH%s
sis+e!i *e ka!u Ekar arasn'aki or+aklklar iDa'e e+!e@e
Eal+ MEJen,999?:4$9N6 (elien olu!su" 'uru! karsn'a
/ockeDeller *e ;arneAie AiHi "enAinler @a.+klarn
!erula+r!a a!ac@la .roDes@onellere Ha*ur'ular6 Bu
.roDes@onellerin @ar'!@la Dir!alarn, !uckrakinA Aa"e+ecilii
*e irke+ler'eki @aa! koullar@la @olsu"luklular aEa
*ur!a@a kar reaksi@onu KIr+Has e+!eL HiEi!in'e ol'u6
Kar+l sus+ura!a@nca, ken'ileri &akkn'a i@i Hir resi!
Ei"!eleri iEin Hasna eski Aa"e+ecileri al. ken'i &aHer
H%rolarn kuru. kI+% &aHerleri Ai"lerken, a@n "a!an'a Hasn
ken'ileri &akkn'a Ki@i &aHerlerleL Hesle!e@e Hala'lar6
5irke+ler !%+erileri@le olu!lu ilikiler kuraHil!ek iEin Eei+li
+eknikler olu+ur'ular6 2rnein, 8!erikan >e!ir@ollar, rekla!,
'u@ur!a *e @a"l !a+er@alleri kullanarak 8!erikaGnn Ha+sna
+uris+ *e AIE!en Eek!e@e Eal+6 ,or' 9895G'e %r%nlerin Ince
Hasna I"el AIs+eri!le +an+l!asna 'a&a sonra 99$3 @ln'a
o+o!oHil @arlarnn '%"enlen!esine Inc%l%k e++i6 ;&icaAoG'a
E'ison, 99$3G+e E>ternal !aAa"ini, 99$9G'a Dil!leri, 999#G'e
!%+eri &esa.lar iEine insIr+ ko@!a@ Hir +eknik olarak
kullan'6 I*@ 3ee *e Hen"erleri, +an+c &alkla ilikiler
MBuHlicis+sN olarak a'lan'rlacak en'%s+rinin kurul!asn
Hala++lar6 :alkla ilikiler Daali@e+leri@le Aa"e+eciler ile &alkla
ilikiler u"!anlar arasn'aki Eeki!e *e u@u!a"lk or+a'an
kal'rl!a@a Eall'6 kinci >%n@a Sa*asn'an sonra iki +araD
'a HirHiri@le 'es+ekle@ici *e karlkl Ekar AerEekle!esine
'a@anan Da@'al Hir iliki HiEi!i kur'ular6
9$9
(Ir%l'%% AiHi, &alkla ilikiler @ir!inci @%"@ln Halarn'a
&alkla ilikiler u"!anlar@la Aelien Hir i *e !eslek ol!a@a
Hala!+r6 99$$G'e Bos+onG'a IrA%+lenen K&e BuHlici+@
BureauL ilk ulusal +an+!a Dir!as@' *e Hu A%nk% &alkla
ilikiler aCanslarnn 'a Inc%s%@'%6 4eslek olarak Inc%leri I*@
3ee, E'Jar' 36 Berna@s, Ben'le+on, >u'le@, Wo&n :ill *e ;arl
B@oir AiHi ken'ilerini K+an+!L M.uHlici+@N *e@a KDir!a
+an+!L iin'e AIrenler'ir6 Bunlarn &e.si'e I"ellikle
Dir!alarla Hasn arasn'aki iliki@i kon+roll% enDor!as@on
@olu@la '%"enle@erek, Hasn Dir!a Ekarlar @olun'a !ani.le
e++iler6 Bun'a 'a "orluk Eek!e'iler6 Bu @olla Ince'en
&a"rlan! enDor!as@on'an *e A%'%!l% ilikiler'en AeEerek
Helli a!aE *e Ekarlar 'orul+usun'a KAerEein @eni'en inasL
salan!+r ki Hu 'a asln'a &alkla ilikilerin +an!n'a en
+e!el Ieler'en Hiri ol!u+ur6 Bu @ol'a .roDes@onel anla!'a
&alkla ilikilerle ilk ilAilenen *e onu Hir !eslek olarak icra
e'erek HI@lece +ari&sel Aeli!esinin ilk 'e*relerin'e Ine!li Hir
@er alan kii I*@ 3ee ol!u+ur6 I*@ 3eeGin en !e&ur !%+erisi
K'%n@ann en "enAin a'a! olarak MHa"larna AIre en &rs"
a'a! olarakN Hilinen Wo&n >6 /ockeDellerG'i6 I*@ 3ee,
/ockeDellerGi @ar'!se*er *e scak Hir insan i!aC@la
sun!u+ur6 3ee, W6>6 /ockeDeller iEin, i u@Aula!alar@la ilAili
&alkn ika@e+lerine kar K@u!uak-!%DikL @akla!larla
irke+in i!aCn Aeli+ir!ek iEin ka!u DiA%rleri kullan!n
Iner!i+ir6 (enel'e &erkes I*@ 3eeYnin 99$?Y'a NeJ -ork+a ilk
'%n@a &alkla ilikiler kaHinesini kur'uu konusun'a
&e!Dikir'ir6 Bu eski Aa"e+eci, o Ea iEin @eni Hir !eslee a'!
a++6 8!erikaG'a H%@%k i .a+ronlarna kar Eok A%El%
'%!anlk 'u@Aular Hesle@en Hir &alk ki+lesi *ar'6 B%@%k
9$#
.a+ronlar +ekel olu+uran k%E%k ile+!eleri @ok e+!e@i
a!aEla@an kanl *e ac!as" Hir sa*a @%r%+en kiiler olarak
AIr%l%@orlar'6 Wo&n >6 /ockeDeller Are*cilerin en neDre+ e++ii
kii@'i6 I*@ 3ee, Hu 'e* .a+ronun insanlk iEin i@i Hir e@ler
@a.an Hiri ol!asn si&irli Hir 'enek 'okunuu@la
AerEekle+ir!e'i6 99$?G'a I*@ 3ee, 8n+rasi+ kI!%r Are*in'e,
en'%s+ri@i +e!sil e+!ek %"ere kiralan'6 2nce H%+%n
u"!anla! Aa"e+ecilere Hir .rensi.ler Hil'irisi @olla'6 Bu
Hil'iri !%+eriler &akkn'a *e !eslek ilkeleri &akkn'a
.roDes@onel HilAiler iEeri@or'u6 Brensi.ler Hil'irisini
@a@nla@arak &e! !o'ern &alkla ilikiler 'an!anlnn
'o!asn sala' &e! 'e ilk &alkla ilikiler +an! olaHilecek
Hir ilke sa.+a': 8!aE Kka!u *e I"el sek+Ir iEin, ka!unun,
Hasnn 'es+eini sala!a@a @Inelik .lan @a.!ak *e ka!unun
Hil!ek is+e'ii e@leri 'eerli *e 'oru HilAi ak olarak
sala!ak+r6L lkeler, a@n "a!an'a I"el Hir Ekar
sa*un!a'n 'a *urAula!ak+a'r: LBasn H%rosun'a sr
ol!a"6 B%+%n ii!i" aEk olarak @a.lr6 8!ac!" &aHer
sala!ak6 Bu Hir 'an!anlk aCans 'eil6 ini"'e kullan!ak
iEin u@Aun ol!a'n '%%n%@orsan" kullan!a@n6LM8k+aran:
4iller,#$$$N6 3ee 'a&a sonra 9994 @ln'a ;olora'o Be+rol *e
=elik Are*in'e /ockeDellerGin Ekarlarn koru'u6 Bu Are* a@n
"a!an'a kanl K3u'loJ ka+lia!L olarak 'a anlr6
Bura'a &alkla ilikilerin ilk ke" +an! @a.l!ak+a'r6 >a&a
ilk +an!n'a &alkla ilikiler &erkes iEin, I"ellikle 'e ka!u iEin
@ararl Hir Daali@e+ olarak sunul!ak+a'r6 Bu +an!la &alkla
ilikiler iini @a.an I*@ 3ee *e Hen"erleri &alkla ilikiler
&akkn'a Hir i!aC Ei"erek, &alkla ilikilerin &alkla ilikilerini
9$3
@a.!ak+a'r6 Bu @olla &e! .ro.aAan'asn @a.+klar I"el
Ekarlarn &e! 'e ken'ilerinin .ro!os@onunu *e
.ro.aAan'asn @a.!ak+a'rlar6 >ola@s@la, &alkla ilikiler ilk
+an!n'an Hala@arak, Helli Hir A%c%n Ekarn sanki &erkesin
Ekar koru@or!u AiHi @a.!ak iEin kollarn s*a!+r6 ElHe++e
AIs+eri *e AIs+erile 'es+eklen!e@en He@in @Ine+i!i
Daali@e+inin Haars u"un s%r!e"6 Bu Hala!'a I*@ 3ee
Haar' iki Ine!li e@ *ar'r6 M9N >a&a i@i .roAra! iEin
en'%s+ri *e +icare+in +e!elini Iren!ek, M#N 8ra+r!a
!erke"leri, &as+aneler, !%"eler *e %ni*ersi+elerin "enAin i
a'a!lar +araDn'an kurul!as *e@a 'es+eklen!esi@le "enAinin
+o.lu! iEin @ar'!se*er ol'uu i!aCnn olu!asna,
Aeli!esine @ar'!c ol!ak6
I*@ 3eeG@i E'Jar' Berna@s *e ;arl NeJson i"le'i6 :alkla
ilikilerin HaHas olarak +an!lanan, E'Jar' Berna@s &e!
De'eral &%k%!e+ &e! 'e I"el sek+Ir iEin .ro.aAan'a
ka!.an@alar Aeli+ir!i+ir6 8@rca, &alkla ilikiler ei+i!i
alann'a ilk koleC &a"rlk 'erslerini 'e &a"rla!+r6
99$7Y'e &eo'ore 1ail 8^G@e Ae+iril'i6 8!aE, +elli
ile+ii!'e I"el irke+ +ekelinin 8!erikann Ekarna ol'uuna
&alk ikna e+!ek+i6 Bu a!ac AerEekle+ir!ek iEin 6 1ail &alkla
ilikiler HIl%!%n% kur'u6 lk Dir!a &alkla ilikiler HIl%!%,
Xes+inA&ouse +araDn'an kurul'u6 4u+ual 3iDe Insurance
;o!.an@ K*pecies o$ ?iterary "ureauL a'@la rekla!clk *e
+an+! koor'ine e+!ek iEin H%ro aE+6 BI@lece &alkla
ilikiler'e Ine!li Hir Aeli!e Hala': irke+lerin IrA%+
@a.larn'a &alkla ilikiler, HIl%! olarak @er al!a@a Hala'6
>ola@s@la, &alkla ilikiler +an!na @eni Hir Ie eklen'i6
9$4
#$6 @%"@ln Han'aki Aeli!eler'en aEkEa AIr%lecei AiHi,
Hu 'Ine!'e HirHiri@le Ea+an iki +%r &alkla ilikiler *ar'6
Birincisi K!uckrackinAL a' al+n'a 'e*a! e'en &aHercilik+i6
Bu +%r &alkla ilikiler, !e'@ann &alkn AI"% kula *e sesi
ol!as anla!n'a 'Ir'%nc% A%E ile*ini @%klenen Aa"e+eci *e
@a"arlarn K&alka kirli AerEekleri aEkla!asL HiEi!in'e@'i6
kinci +%r &alkla ilikiler I"el +eeHH%s%n Ekar iEin K+an+!a,
aEkla!a, &aHer'ar e+!eL iini @%klenen .roDes@onellerin
@a.+@'6 Sonraki Aeli!eler Hirinci +%r%n Aa"e+ecilik !eslei
Hala!n'a ara+r!ac Aa"e+ecilie 'In%erek &alkla ilikiler
Hala!n'a or+a'an kalk!asn 'ola@s@la, &alkla ilikiler
+an!n'a @er al!a!asn Ae+ir'i6
Bu 'Ine!'eki &alkla ilikilerin kura!sal aEkla!asna
,reu' *e 3e BonGun @akla!larna ek olarak, Hirinci Aru.
+araDn'an Men'%s+rinin kirli Ea!arlarnN aEa *ur!a *e ikinci
Aru. +araDn'an +an+!a, HilAilen'ir!e anla!na kullanlan
K.uHlici+@L ka*ra!@la ilAili ir'ele!e@le HalanaHilir6
KBuHlici+@L eski Hir ka*ra!'r6 Bu ka*ra! 996 @%"@l'a Kak+iD
ka!uL alann'aki ilikiler iEin kullanl@or'u6 #$6 @%"@ln
Halarn'a Ha"lar !e'@ann 'a&a a" ak+iD insanlara MAa"e+e
oku@anlaraN enDor!as@on ile+!e arac ol'uunu AIr'%6 7
"a!anlar, &alkla ilikilerin K'ar@a AIn'erilen Hir e@L ol'uu
'u@Ausu *ar'6 Bu 'u@Au .sikoloCi'eki u@aran-+e.ki kura!@la,
sonra'an +ek @Inl% ile+ii!, e+ki *e .ro.aAan'a !o'elleri@le
'es+eklen!i+ir6 8@n "a!an'a I*@ 3ee *e Hen"erlerinin
'%%nceleri al+n'a AerEeklerin i!aClarla kurulaca,
'ei+irileHilecei *e 'ola@s@la ki+lelerin HilinElerini
@Inlen'ir!enin Aereklilii *arsa@! @a+!ak+a'r6 Bu
9$5
'%%nceler ki+lelerin 'e!okrasi iEin +e&like ol'uu *e
irras@onel *arlklar ol'uu AIr%leri@le Hirleerek &alkla
ilikiler *e .ro.aAan'a Daali@e+lerinin Aerisin'e @a+an ne'enleri
olu+ur'u6 3eeGnin *e Hen"erlerinin Haarlarna ra!en &alkla
ilikiler 8!erikan &alk +araDn'an +u+ul!u@or'u M;&au!el@,
:uis!an, 99?3N6
B/N; >)N-8 S8185I S7N0 1E B)-)K K/F 8/8SI
Birinci >%n@a sa*an'a M999?-9998N Bakan Xilson,
Aa"e+eci (eorAe ;reelGin Hakanln'a ;reel Ko!i+esini
M7ommittee on #ublic @n$ormationA kur'u6 BI@lece 8B>G@i
sa*aa sok!ak iEin &alkn 'es+eini al!a a!aEl .ro.aAan'a
Daali@e+leri Hala+l'6 Bro.aAan'a@la @a.lanlarn Ha"lar @alan
*e +a&rik+i, Ha"lar ise aHar+l!+6 :alkla ilikilerin a!ac
li'erlerinin Helir++ii AiHi K&alkn He@nini kon+rol e+!ekL
%"erin'e +o.lan@or'u6 :alkla ilikiler li'erleri ;reel
Ko!i+esinin Eal!alar@la *e Kk"l +e&like@iL @ara+!ak *e
'e*a! e++ir!ek %"ere ei+il'iler6 Birinci >%n@a Sa*aYn'an
sonra &alkla ilikiler en'%s+risi H%@%k Hir Aeli!e AIs+er'i6
99#$Gler'e &alkn i '%n@asnn @Ine+i!ine +a!a!en ken'i
r"alar@la ka+l!alar @ara+larak Haar ka"anl'6 Bu 'uru! o
'enli uE nok+a@a ula+ ki 8!erikan KonAresi ara+r!a
ko!i+eleri kurarak 993$Ga Airerken irke+ler *e Daali@e+leri
&akkn'a soru+ur!a aE!a@a Hala'6 El'eki Eou HilAiler Hu
soru+ur!alar'an el'e e'il'i6
Birinci >%n@a Sa*a Ho@unca *e sonrasn'a ilericilik a"al'
*e sal'rAan Ealan snD +e&likelice '%"enlen!i Hask
9$?
.roAra!lar@la e"il'i, HI@lece &alkla ilikilerin 'oas 'a
'ei!e@e Hala'6 Sa*a "a!an ;o!!i++ee on BuHlic
InDor!a+ionGn Haarl .ro.aAan'asn'an il&a! alarak *e
sos@al .sikoloCi kura!lar@la A%Elen'irilerek, irke+ &alkla
ilikileri Kka!u &i"!e+iL i'ealin'en u"aklaarak, Ai++ikEe ar+an
Hir ekil'e insan akln ikna e+!ek *e @Ine+!ek a!acna 'oru
@Inel'i6 99#$Glerin Han'an sonuna ka'ar &"la Eoalan Hir
&alkla ilikiler u"!an kalaHal se!Hollerle HilinE
!ani.las@onu, insan He@nini e+kile!ek iEin &alkla ilikileri
e+kili Hir s+ra+eCi olarak kullan!a @oluna Ai++i MEJen, 999?N6
Bir 'ier Ine!li 'eii! ilerici olarak ni+elenen
en+elek+%ellerin 'In%%!e ura!asn'a ol'u6 Bu 'In%%!
sonucun'a &alkla ilikiler'e K!uckcrakinAL Aa"e+eciliin
Ae+ir'ii KAerEekleri aEkla!aL anla!na Aelen K.uHlici+@L
anla@ or+a'an kalkarak Qa!aEl +an+!L anla!na Aelen
eAe!en K.uHlici+@L anla@@la Hirle+i: 8!erikaG'a Birinci
>%n@a Sa*a@la Hirlik+e ilericilik M.roAressi*is!N, %s+ snDlarn
@a.+ ka+ks" i&lallerin al+ snDlar &u"ursu"lua AI+%r'%%
iEin sos@al reDor! is+e@en or+a snD en+elek+%ellerinin Hu
&u"ursu"lua son *er!ek iEin %s+ snDla Har @a.!as@la sona
er'i6 Bu 'eii!e ka+lanlar arasn'a, Xal+er 3i..!ann 'a
*ar'6 3i..!annGn 999$G'a @a"'klarna Haklnca ka+l!c
'e!okra+ ol'uu AIr%l%r6 Sa*a Hala'n'a, 3i..!ann ',e
:e; 4epublic 'erAisinin e'i+Ir%@ken 9994 @ln'a %ri$t and
Mastery isi!li Hir ki+a. @a"'6 Bu ki+a.+a, +al@an Dais+
en+elek+%eli Bare+o *e Hen"erlerin'en Darkl ol!a@an Hir AIr%
or+a@a s%r'%: K8Ea *ur!a a+!osDeriL M.uHlici+@N *e reDor!
a+!osDeri Darkn'a ol!a'an ki!senin o+ori+e@e sa@A
9$7
AIs+er!e'ii Hir +o.lu!un @%ksel!esine ne'en ol'u6 3i..!ann
Hu 'uru!a EI"%! olarak ilericilerin Hun'an sonraki iinin Hu
kaos+a, '%n@a %"erin'e kon+rol kur!ak ol'uunu Helir++i6
KBuHlici+@L 'a&a a" HilAilen'iril!i &alka *e 'a&a Eok sos@al
kon+rol kur!a@a o'aklan!al@'6 Bu nok+a'a Xal+er
3i..!annGn @a.!ak is+e'ii, 8!erikan i '%n@as li'erlerinin
kao+ik *e .o+ansi@el +e&likeli olan +o.lu!u nasl kon+rol e+!ek
Aerek+iini '%%nen A%n'e!i@le Ir+%!e@e Hala'6 3i..!ann,
sa*an 8!erikan &alkna .ro!os@onu iEin 9997G'e K&e
;o!!i++ee on BuHlic InDor!a+ionL kurul!asna @ar'! e++i6
3i..!ann 99##G'e !e&ur KKa!uo@uL ki+aHn @a"'6 Ki+a.+a,
+o.lu!'aki !o'ern si@asal *e Dir!a @Ine+icisini ura+ran
sorunu serAile'i: =ou kii +o.lu!un kolek+iD ar"unun A%c%@le
Helirlen!esi AIr%%ne ka+l!ak+a'r6 ,aka+ Hu alela'e &alk,
@aa'klar +o.lu!u *e +o.lu!un nere@e Ai++iini ka*ra@acak
!en+al ka.asi+e@e sa&i. 'eil'ir6 :alkn '%n@a ka*ra!,
AerEekler +e!eline 'a@an!a", onun @erine KkaDalarn'aki
resi!lerL +araDn'an @Inlen'irilerek olu!u+ur6 >ola@s@la,
3i..!annGa AIre eer &alka AerEek olan AerEek sunulursa iler
kar!ak Hir &ale Aelir6 =%nk% Hu 'uru! HeraHerin'e +ar+!a@
'a Ae+irecek+ir6 :alk +ar+!a@a Hala'n'a, sorunlar Ek!a@a
Halar6 3i..!ann, &alkn !an+k+an +a!a!en @oksun
ol!a'n Daka+ !an+n li'erliin In%ne kIs+ek olarak
Ekacan Helir++i6 3i..!ann 'e!okrasi@i u@Aula!ak
ar"usun'a 'eil'iR 'e!okrasi &a@alini @ara+!ak is+i@or'u6
(erEei 'ei+ir!e *e@a AerEei u@Aula!a @erine &a@al Mi!aC,
ill%"@onN @ara+!ak &alkla ilikiler .ra+iinin eAe!en +e!elini
olu+urur MEr'oan, #$$9N6 3i..!ann Hasn aCan 'enen kiilerin
iini @%cel+erek !erula+r!ak+a'r6 5I@le ki: 3i..!annGa AIre
9$8
&aHerin kesinlii@le ka@+ sis+e!i arasn'a 'oru'an Hir iliki
*ar'r6 /eDor!cularn Hasna kar +e!el suEla!alar@la ilAili
konular '%%n%l%rse, Hu 'uru!'a Aa"e+eler skoru +u+ul!a@an
!aE+aki &ake! 'uru!un'a'r6 >%%nce@le ilAili H%+%n &aHerler
a@n'r: kiilerin, iE+enliin, a!aElarn, ni@e+lerin, ki+le
'u@Ausunun, ulusal 'u@Aunun, ka!uo@unun, @aHanc
'e*le+lerin .oli+ikalarnn He+i!le!esi 'e a@n'r6 Ne olaca
&akkn'aki &aHerler 'e Hu 'uru!'a'r6 2"el Ekar, I"el Aelir,
%cre+ler, Eal!a koullar, isi"lik, ei+i!, +u+uculuk,
e!.er@ali"!, ra'ikali"!, onur *e 'oruluk &akkn'aki sorular
'a Hu 'uru!'a'r6 :e.si en i@i ekli@le s.a"!o'ik ka@'e'ilen
'a+a'r6 1eriler sans%r *e@a Ai"liO &i"!e+e I"el ol!as ne'eni@le
Ai"leni@or olaHilir6 BilAi ki!se 'eerli AIr!e'ii *e@a nesnel
Hir IlE!e sis+e!i ol!a' iEin *ar ol!a@aHilir6 7 "a!an, Hu
konular Hir kenara i+il!e'iin'e, i&!al e'il!e'iin'e, Hu
konular'aki &aHer +ar+!a AI+%r%r olacak+r6 M2rnein
'ou!lar, Il%!ler, Hoan!alar AiHi kesin ol!a@acak+rN6 Skoru
+u+ul!a@an ola@lar @a kiisel *e@a Aeleneksel Dikirler olarak
ra.or e'ilir @a 'a &aHer 'eil'irler6 Bu ola@lar Hirileri .ro+es+o
e+!e'en *e@a Hirileri ara+r!a'an *e@a Hirileri onlar ka!usal
olarak sorun e+!e'en ekillen!e"6 +e Hu Hasn aCanlnn
*arlnn al+n'a @a+an ne'en'ir6 Ne@in AerEek ol'uu *e &anAi
i"leni!lerin sunulaca &akkn'a Eok karar ol!as &er IrA%+l%
AruHu ar+an Hir ekil'e +an+! @a.!ak *e@a +an+!'an
kaEn!ak is+e'iine karar *er!esi Aerek+iin'e ikna e+!ek+e'ir6
Bura'a karar *er!e soru!luluu Aa"e+eci@e Hrakla!a"6 (ru.
*e Aa"e+e arasn'a 'uran Hir Hasn aCan kirala!ak 'a&a
A%*enli'ir6
9$9
Birinci >%n@a Sa*an'an Ince '%"enli olarak Ealan *e
akre'i+e@e sa&i. 9#$$ Hasn aCan *ar' M3i..!ann, 99?5:#97N6
3i..!annGa AIre, 9999 @lna ulal'n'a &aHer iEin 'oru'an
kanal ka.a+l!+ *e &alk iEin olan enDor!as@on Ince +an+!
aCanlarnn Dil+resin'en AeEi@or'u6 B%@%k Dir!alar, Hankalar,
+ren @ollar, +icari, sos@al *e si@asal IrA%+ler +an+! aCanlarna
sa&i.+iler6 an+! aCan M.uHlici+@ !anN &a"rla' *e sun'uu
aEk &aHerlerle Hu &aHerler'en Hir anla! Ekar+a!a@acak
Aa"e+eci@e @ar'! e+!ek+e@'i6 ,aka+ +an+! aCannn
Aa"e+eciler iEin sun'uklar@la Ei"ilen resi! &alkn AIr!esini
ar"u e++ii'ir6 an+! aCan sans%rc% *e .ro.aAan'ac'rR
i*erene kar *e i*erenin Ekarlarna u@Aun olan 'oru@la
soru!lu'ur M3i..!ann, 99?5:#98N6
3i..!annGn Helir++ii AiHi M99?5:#98N +an+! aCannn
M.uHlici+@ !anN Aeli!esi !o'ern @aa!n AerEeklerinin
ken'iliin'en ekillen!e'iine aEk Hir iare++ir6 (erEekler
Hirileri +araDn'an HiEi!len'iril!eli'ir6 (%nl%k ru+in iEin'e
Aa"e+eciler AerEeklere ekil *ere!e'ikleri iEin, Hir ekil Dor!%le
e+!e Aereksini!i ilAili +araDlarca karlan!ak+a'r6 994$Ga
Aelin'iin'e &ala Hasn aCan +an+! aCan KilAiliL M@ani +araDlN
kiiler olarak, Aa"e+eciler *e e'i+Irler ise KilAilen!e@enL M@ani
+araDs"N enDor!as@on *erenler olarak sunul!ak+a@'6 (a"e+enin
Donksi@onu &aHeri ara!ak *e oku@ucularna &i"!e+ e+!ek+irR
.ro.aAan'ac *e@a +an+! aCan &aHerin +%ke+icileri @erine
&aHer %re+icilerine &i"!e+ e'er M;ase@, 994#N6 8@n @llar'a,
+an+! aCannn &a"r olarak sun'uu &aHerleri &a"r olarak
EaHa sarD e+!e'en alan *e kullanan Aa"e+eciler, Huna 994$G
lar'a 'a 'e*a! e+!iler'ir6 Bu Hasn H%rolar, ;ase@Ge AIre
99$
M994#:#3?N, ru+in &aHer @a.!a'a Aenellikle A%*enilir'ir6 ,aka+
H%rolar, &er "a!an onlar kirala@an !%+erileri &akkn'a +%!
AerEei aEkla!a@acaklar'r6 an+! aCan i*ereninin Hir
@anlln *e@a kI+%l%%n% aEa *ur!a@acak+r M;ase@,
994#:#3?N6
3i..!annGa AIre 'e!okrasi'e Kr"a %re+i!iL 'i@e
a'lan'rlan @eni Hir sana+ *ar'r6 /"a %re+i!i@le &alkn
seEenekleri *e +u+u!lar onlara sI@le'ii!i" ekil'e ina e'ilir6
BI@lece AerEek 'e!okrasi@e sa&i. oluru" M;&o!sk@, 9997N6
Birinci >%n@a Sa*aYn'an sonra 'e* Hir &alkla ilikiler
en'%s+risi olu!a@a Hala'6 7 "a!ann Xal+er 3i..!ann *e
3assJell AiHi en+ellek+%eller Kr"a !%&en'isliiQ MenAineerinA
consen+N olarak ni+ele'ikleri &alkla ilikiler *e .ro.aAan'a@
K'e!okrasinin I"%L olarak AIr'%ler6 K/"a !%&en'isliiniL
@a.acak kiiler 'e Hu ka.asi+e@e, ka@naklara *e A%ce sa&i.
k%E%k Hir a"nlk+6 :alkla ilikileri Kr"a !%&en'isliiL olarak
+an!la@an Berna@s ile &alkla ilikilerin asl 'oas aEklan'6
ElHe++e Berna@s Hu +an!la!a@la Hir ele+iri Ae+ir!e!ek+e'ir,
+a! aksine 'e!okrasi iEin Hir "orunluluu sa*un!ak+a'r6 /"a
!%&en'isliin'e !ulak Hir ka!uo@unun @ara+l!as *e@a
!ani.las@onu I+esin'e, Hir ilikinin ina e'il!esi Ksana+L @a+ar
ki, Hu sana+ @ine, ka!uo@u *e !ani.las@on 'a&il olas &er ina
!al"e!esini kullanarak Helli a!aElar @In%n'e HilinE
@Ine+i!i@le ka+l!a@ sala!ak+r6 Bu ne'enle, &alkla ilikiler
Daali@e+leri Helli Hir Dir!ann *e@a kuru!un ilikilerini 'e
@Ine+!ek+e'ir6 Bu @Ine+i!i @a.arken 'uru!a AIre, ikna e'ici,
sa*unucu, ei+i!ci, +anc, enDor!as@on *eren *e@a i"leni!
@Ine+iciliini 'e %s+lenir *e @erine Ae+irir6
999
99#3G+e E'Jar' Berna@s K;r@s+alisinA BuHlic 7.inionL
ki+aH@la K&alkla ilikiler 'an!anL +eri!ini .o.%lerle+ir'i6
8@rca NeJ -ork )ni*ersi+esiYn'e ilk &alkla ilikiler 'ersini 'e
*er'i6 99#5G+e Berna@s KBro.aAan'aL isi!li Hir ki+a. @a"'6 7
"a!anlar .ro.aAan'a neAa+iD anla!a Ael!i@or'u, enDor!as@on
AiHi Hir anla!a Aeli@or'u6 8ncak kinci >%n@a Sa*aY@la
Hirlik+e Na"i 8l!an@as *e @a.+klar kI+% e@lerle
ilikilen'irilen .ro.aAan'a ka*ra!, +aHu &aline Ael'i6 Berna@s
ki+aHn'a Hir or'u'a *%cu+larn ekle sokul'uu AiHi ka!u
He@ninin 'e ekle sokulaHileceini Helir++i6 KBe@inleri ekle
sok!a +eknikleri a.+allarn M&alknN 'oru @ol'a kal!alarn
+e!ina+ al+na al!ak iEin akll a"nlk +araDn'an
kullanl!al'r6 Bunu A%n%!%"'e @a.aHiliri", E%nk% @eni
+ekniklere sa&iHi"6L Berna@sGn ki+aH *e '%%nceleri &alkla
ilikiler en'%s+risi iEin ana el ki+aH'r6 Berna@s (ua+e!elaG'aki
'e!okra+ik &%k%!e+i 'e*ir!ek iEin &a"rlanan coup d)Btat)nn
&alkla ilikilerini ina e+!i+ir M;&o!sk@, 9997N6
:alkla ilikilerle *e 'ola@s@la +an!@la ilAili Hir 'ier
Aeli!e 'e &alkla ilikilerin irke+ iEin'eki .o"is@onunu
A%Elen'ir!e ol!u+ur6 99#7Y'e 8r+&ur X6 BaAe 8^Gnin
&alkla ilikiler @ar'!cs olarak ie Hala'6 i sa'ece irke+
.oli+ikalarn &a"rla!a'a e+kili .o"is@on'a olacaksa kaHul
e'eHileceini sI@le'i6 =%nk% BaAe ken'isi *e In'e Aelen irke+
&alkla ilikileri u"!anlar arasn'a Hir a@r! @ara+!ak
is+i@or'u6 Bu a@r! &alk ile iHirlii @a.arak, irke+ Daali@e+leri
&akkn'a HilAilen'ir!e s+ra+eCisi i"le@erek @a.!ak
ni@e+in'e@'i6 BaAeGin Haars@la Hir Aelenek kurul!a', E%nk%
Hir irke+ iEin'eki &alkla ilikiler u"!annn *e@a HIl%!%n%n
99#
Ha!s" olarak &areke+ e+!esi, Dir!a Ekarn !%+erinin
Ekar@la 'enAele!ek+en AeEerek u"un 'Ine!li Da@'a@a @Inelik
e+kinlikler @a.!as Dir!a @a.lar *e @Ine+i!i iEin u@Aun
'eil'ir6
8ka'e!ik sos@al Hili! *e si@asal Hili!ler a@n ka@Alar *e
e.is+e!oloCik AerekEelerle karlal!ak+a'r6 le+ii! *e
aka'e!ik si@asal Hili!in kurucusu :arol' 3assJell olarak
kaHul e'ilir6 3assJellGin 99#7G'e @a@nla' ki+aHn'a
.ro.aAan'a@ incele!i+ir6 Ki+a.+a, 3i..!ann *e Berna@s AiHi
a@n ka@Alarla &areke+ e'erek, 3e Bon +%r% '%%nce Aeleneini
@ans+. Aeli+ir'i6 3assJellGin +e!el Dikrine AIre Da"la
'e!okra+la!ann Ae+ir'ii sorunlar ne'eni@le, .ro.aAan'a
!ekani"!alarn kullanarak insanlarn '%%ncelerinin kon+rol%
Aerekli'ir M;&o!sk@, 9997N6 Bu +%r aka'e!ik kura!sal @an
asln'a, ;&o!sk@Gnin 'e Helir++ii AiHi i'eoloCik @an'r6 Bu @an
IrA%+l% kuru!sal @a. *e Ekarlarla Ir+%%r6 :alkla ilikiler
en'%s+risinin nasl IrA%+len'iine, ilerini nasl
+an!la'klarna, nasl @a.+klarna, e+ik *e soru!luluk
&akkn'aki sunu!larna, li'erlerinin ne sI@le'iineR aka'e!ik
alan'a &alkla ilikiler ei+i!inin nasl HiEi!len'iril'iine *e Hu
alan'aki aka'e!is@enlerin &alkla ilikileri nasl
anla!lan'r'na Hakl'n'a ana ak! *e *arsa al+erna+iD
'ok+rinerOi'eoloCik, 'ola@s@la kura!sal EerEe*eler or+a@a
Ekar6 3i..!annGn @akla! *e 3assJellGin .ro.aAan'a
!o'eli nesnel Hir e*rensellii anla+!a"R "a!ann %re+i!
ilikilerinin AerEei@le Aelen *e o ilikileri eAe!en @a.lar
Ekarna 'es+ekle!e@i *e Aeli+ir!e@i a!aEla@an aEkla!alar'r6
:alkla ilikilerle uraanlar *e ile+ii!le ilAili aka'e!is@enler
993
8*ru.al @a"arlar'an *e 8*ru.aG'aki ki+leler'en Eok A%El% Hir
ekil'e e+kilen!i+ir6 Buna Irnek olarak ,reu'Gun Kki+le
.sikoloCisiL AIr%leri *erileHilir6 E'Jar' Berna@s, ,reu'Gun
@eeni'ir *e kura!nn +e!el AIr% aElarn a!casnn ki+le
.sikoloCisi &akkn'aki Dikirlerine 'a@an'r!+r6 :a++a .lanla!a
ka!.an@alarn .sikoloAlara 'anarak @a.!+r
MNess!ann,9995N6 ,aka+ unu unu+!a!ak Aerekir: Bir &alkla
ilikiler u"!an kura!la *e e.is+e!oloCik aEkla!a@la uraan
Hir aka'e!is@en 'eil'irR Hir Ekar AerEekle+ir!e@e Ealan
.ra+is@en'ir6 Bu ii @a.arken Hili!'en *e Hili!in sonuElarn'an
Da@'alan!as onu kura! kurucu *e@a aka'e!is@en @a.!a"6
99#9- 9949 8/8SI: =2K)5EN F8,E/E
993$Glar'a Birinci >%n@a Sa*ann Halarn'a ol'uu AiHi
sorunlar Ek!a@a Hala'6 B%@%k >e.res@onun sanclar 'e*a!
e'i@or'u *e iEi ki+leleri@le isi"ler IrA%+len!e@e Hala!+6
=alanlar 9935G'e Sena+Ir XaAnerGin sun'uu XaAner
-asas@la sen'ika kur!a &aklarn ka"anarak ilk Ine!li
"aDerlerini ka"an'lar6 Ki+leler'en korku +ekrar canlan'6
e&likeli ki+leler @asal "aDer ka"an@orlar'6 Bu 'uru!'a
'e!okrasi kI+% ili@or'u, E%nk% 'e!okrasinin Hu ekil'e
Eal!a!as Aereki@or'u6 :alkn IrA%+len!e &akkn el'e
e+!esi *e IrA%+leni. 'a@an!a kur!as olasl Ek!+6
Ki+leler a+o!la+rl!al, HirHirin'en a@rl!al *e @aln"
ol!al@'6 2rA%+lenen insanlar ola@larn, e@le!lerin *e
Daali@e+lerin se@ircisi ol!ak @erine, ken'i Ekarlar
'orul+usun'a &areke+ e+!eleri *e si@asal alan'a A%E el'e
994
e+!eleri +e&likesi or+a@a Ek!+6 Ki+lelerin Hu "aDerine kar
en'%s+ri@el A%Elerin ce*aH Eok keskin'i: Eilerin el'e e++ii Hu
@asal "aDer e!ein son "aDeri olacak+6 2@le 'e ol'u6 8!erika
+ari&in'e Hir 'a&a e!ek asla @asal Hir "aDer ka"ana!a' AiHi,
alnan +e'Hirler *e kurulan kon+rol !ekani"!alar@la sen'ikal
iEi sa@s sa*a sonras s%rekli Aerile'i *e Aerile!e@e 'e*a!
e+!ek+e'ir6 Bunun olu!as iEin &alkla ilikiler en'%s+risi *e
'ier ser!a@e IrA%+leri @oun Hir Eal!a@a Air'i6 :er @l
!il@arlarca 'olar Hu uur'a &arcan'6 :alkla ilikiler *e
.ro.aAan'a ile ser!a@e ilk "aDerini ka"an'6 Bunu Hu "aDer'eki
s+ra+eCinin kullanl!as *e Aeli+iril!esi@le el'e e'ilen sonraki
"aDerler +aki. e++i6 993?G'a Benns@l*aniaG'aki Be+&le&e! =elik
Are*i Hala'6 Bu H%@%k Are*i 'a+!ak iEin ser!a@e Binker+on
Dir!asnn I"el .olislerini kullan!a', Are*cileri Has+r!ak iEin
kiralan! a'a!lar 'a AIn'er!e'i6 Bunun @erine ar+k s%rekli
kullanaca Hir @In+e! kullan': :alk Are*cilere kar
'In'%ren .ro.aAan'a6 Bunun iEin 'e Are*in &alkn &u"urunu
Ho"'uu, @kc ol'uu, ekono!i@e "arar Ae+ir'ii, +o.lu!un
Aenel Ekarna a@kr ol'uu !e'@a'a ilen'i6 (re* @a.an
iEilere kar Hir KHi"L olu+ur'u6 Bu KHi"eL &erkes ka+larak,
Are*ciler, +o.lu! @ararn +e&'i+ e'en *e Ho"an '%!an ilan
e'il'i6 Bu KHi"L iEin'eki 8!erikallar Hirlik+e Ealarak, u@u!
iEin'e 8!erikaG@ kurarken, KonlarL MAre*cilerN, ilenen Hu Dikre
AIre &u"uru enAelle!ek+e *e 8!erikancl i&lal e+!ek+e'ir6
o.lu!un &u"uru iEin Are*lerin *e Are*cilerin 'ur'urul!as
Aereki@or'u6 Bu KHi"likleL kurulan I"'ele+ir!e'e Dir!a
sa&iHi, @Ine+icisi *e Dir!a'a @erleri +e!i"le@en iEi a@n Ekar,
Da@'a@, ka'eri *e Aelecei .a@la@or AIs+eril'i6 Bunun iEin
!e'@a 'a&il !%!k%n olan &er ka@nak kullanl'6 S+ra+eCi Eok
995
i@i Eal+ *e Q4o&aJk 1alle@ Dor!%l%Q a'@la &er Are*i kr!ak
iEin kullanl'6 Bunlar QAre* 'a+!ann Hili!sel @In+e!iL
olarak ni+elen'i6 lAinE olan e@, ka!uo@u insanln so!u+
sorunlar@la Aelen Are*cilere kar i'eal ka*ra!lar sunul'u:
8!erikanclk, &u"ur, u@u!, or'u@u 'es+ekle!e *e sar kur'ele
Hala!a6 Bu *e Hen"eri se!Holsel 'a*ranlarla Are*cilerin
!%ca'elesi krl'6 :alkla ilikilerin @ara++ Hu +%r sloAanlarla
asln'a ci''i Hir sonuE el'e e'il!ek+e'ir: Bir .oli+ikann
'es+eklen!esi salan!ak+a'r6 @i &alkla ilikiler *e
.ro.aAan'a@la ki!senin kar Ek!a@aca sloAan @ara+lr *e
Hu sloAan @olu@la a!aElanan sonuE el'e e'ilir6 (re*e Ai'en
iEilerin !eru +ale.leri asla konu e'il!e"R konu e'ilirse,
anor!al *e Aa@ri!eru olarak sunulurR AerEek sorun @erine
sorunun sonuElar olan olAular @eni sorunlar! AiHi @ara+l.
ilenir6 2rnein Are*cilere kar+l @ara+an &alkn &u"uru,
EI.lerin Hirik!esi, &as+alk +e&likesi, +raDiin aksa!as, A%nl%k
nor!al '%"enin Ho"ul!as6 5irke+lerin Ekar Hir'enHire
+o.lu!un Ekar *e@a ulusal Ekar olarak sunulur6 Ki! ulusal
Ekarn karsn'a olaHilir kiP :alkla ilikiler u"!anlar ilerini
"e*k *e@a elence iEin 'eil, .ara ka"an!ak iEin @a.!ak+a'r6
Bu i+e Haar 'a a!aca u@Aun 'eerlerin ilen!esi, &areke+e
AeEiril!esi *e insanlarn @Inlen'iril!esine Hal'r6 :alkla
ilikiler '%n@as iEin 'oru *e 'e!okra+ik olan, onlara .ara
ka"an'ran @Ine+ici Hir snDn Ekarnn en i@i ekil'e
AerEekle!esine &i"!e++ir6 Ki+lelerin IrA%+len!esi +e&likeli'ir6
2rA%+len!e *e IrA%+l% .ro+es+o 'elice *e anor!al Aelir6 Bu +%r
&areke+e ka+lan insanlar 'a nor!al AIr%n!e"6 ElHe++e, &alkla
ilikilerle i@i, I"lenen *e i'eal olan sunulurken, a@n "a!an'a
kI+% 'e iare+ e'il!ek+e'ir6 /iskler !e'@a'a s%rekli
99?
AIs+erilerek korku+ulur *e korkunun s%reklilii salanr6
Korku@la Hirlik+e .ro+es+olarn *e IrA%+l% kar+lklarn "ararl
sonuElar +ekrar +ekrar sunularak, IrA%+len!enin *e .ro+es+onun
saE!a, anla!s" *e sonuEsu" ol'uu ilenir6 B%+%n Hunlar
Hirlik+e Hir sis+e!in @%r%+%l!esin'e ile*sel Hir sonuE or+a@a
Ekar+r6 ;&o!sk@, EJen, Er'oan *e Hen"erlerinin Hu
@akla! @ann'a, Aeli!eleri *e &alkla ilikileri Darkl ekil'e
anla!lan'r!alar 'a *ar'6 Bu anla!lan'r!a'a &alkla ilikiler
+o.lu!u Hirle+irici *e kur+arc rol% o@na!ak+a'r: 99#9
kri"i@le enDor!as@on 'e*le+ *e Dir!a @Ine+i!i iEin ci''i Hir
i&+i@aE &aline Ael'i6 9# !il@on isi" *ar'6 ,or'G'a ?$ iEi i+en
Ekarl'6 Bu iEiler i*erenin isi"lik Donuna ka+k'a Hulun!as
.rensiHin'en @ararlana!a'lar6 7 4ar+ 9939 'e 'on'urucu
souk+a @a.lan Hir ki+le AIs+erisi srasn'a irke+in A%*enlik
A%Eleri +o.lulua a+e aE+ *e 4 kii Il'%6 BI@lece NeJ >eal
.roAra!nn 8!erikan .a+ronluk Aelenein'eki EI"%!s%"
sorunlara EI"%! Ae+ir!esi Aereklilii 'o'u6 4ic&el ;ro"ier
M9959N Hunu I@le aEkl@or: Ki@i ni@e+L Hi+!i+i6 8B> Hakan
*e 4ic&iAan 1alisi Hankalarn iDlasn *e ka.an!asn Hil'ir!ek
"orun'a kal'lar6 Sana@iciler Hu ke" +a!a!en &a"rlks"'lar6
Eilere %cre+lerin'eki Hr%+ a"al!a@ aEkla!ak Aereki@or'u6
Bersonel *e i*eren arasn'aki kI.r%leri kur!ak &er e@i insan
ilikileri +e!elin'e @eni'en olu+ur!ak Aereki@or'u6 >%r%s+ *e
sari& aEkla!alar @a.!ak, kesin *e eksiksi" HilAi *er!ek
Aereki@or'u6 KKaHa ku**e+L in "a!an sona er!i+i6 /oose*el+
K&alkla ilikileriL !%ke!!el Hir ekil'e se!Holi"e e'i@or'u6
NeJ >eal .roAra! ile sos@al @asalar, kolek+iD kon*ansi@onlar
olu+urul'u6 *erenlerin Hu +a*r onlarn in+i&arn'an Haka Hir
e@ 'eil'i6 /oose*el+ A%l%!se@erek +raCik Hir i&+ilal +e&likesini
997
u"akla+r@or'u6 99#9Y'an i+iHaren El!o /o.er, Earl NeJson,
El+on 4a@o, S+eJar' ;&ase, Wo&n :ill Haarl kaHineler
olu+ur'ular6 -ale, :arJar', ;olo!Hia, AiHi %ni*ersi+eler,
ens+i+%ler kur'ular *e &alkla ilikiler k%rs%leri olu+ur'ular6
9938 @lnn +ortune 'erAisin'eki Hir !akale &alkla ilikilerin
nasl anla!lan'rl'na 'air Dikir *ereHilir6 K:alkla ilikiler u
an'a Hir ka!u Ekar *e Hununla ilAili olan ola@larn +%!%@le
ilAilenen Hir i 'al'r6 Eer &alkla ilikilerle ilAili @e+erli sa@'a
i a'a! Aenel Ekar, karar al!a'a ilk sra@a ko@aHilirse, @eni
Hir Ea Hala+aHilirler6 (Ir%l'%% %"ere, &alkla ilikiler ka!u
Ekar@la ilAilenen Hir i 'al olarak +an!lan!ak+a'r6 Ele+irel
kura!sal 'eerlen'ir!eler iEin &alkla ilikilerin Hu ekil'e
sunul!as &alkla ilikilerin asl 'oasna u@Aun'ur6
2nceki .araAraDlar'a sunulanlar'an AIr%lecei AiHi
993$Glar'a &alkla ilikiler ar+k 'e* Hir en'%s+ri olarak &e!
ken'i &e! 'e !%+erilerinin Mirke+lerin, kuru!larn *e si@asal
EkarlarnN a!aElarn AerEekle+ir!ek+e@'i6 993$Glar'aki
Aeli!e@le &alkla ilikiler Daali@e+leri @a@Anlarken, 'oal
olarak +an! konusun'a 'a "enAinle!e ol!u+ur6
Si@asal ilikiler Hala!n'a, &alkla ilikilere Irnek olarak
,rank ;a.raGnn Kne'en sa*a@oru"L serisin'eki Dil!ler
*erileHilir6 Bu Dil!ler 8!erikan &%k%!e+i +araDn'an @a.l!
Eok H%@%k Hir ka!.an@a'r6 Bu ka!.an@ann Helir+ilen a!ac
oHCek+iD olarak HilAiler sunarak 8!erikaGnn &anAi ne'enlerle
sa*aa Air'iini aEkla!ak+6 BI@lece 8!erikan &alkna
&%k%!e+in @a.+klar, !eru *e se!.a+ik olarak AIs+eril!e@e
AerEekle+iril!e@e Eal@or'u6 :alkla ilikiler, 8!erikan
&alkna sa*an Aerekliliini *e Na"i 8l!an@aGsnn kesinlikle
998
+e&likeli ol'uunu *e @kl!as Aerek+iini Hir ka!uo@u
olu+urarak anla++6 Eer &alkla ilikiler ol!asa@' or+a Ha+'aki
kI@l%ler *e ;&icaAoG'aki iEiler iEin sa*a &iEHir ekil'e
.o.%ler ol!a"'6 M;&au!el@-:uis!an,99?3N6
SeEi! ka!.an@alarn'a &alkla ilikilerin kullanl!asna
'e*a! e'il'i6 Bu Hala!'a Aeli!e 9933G'e e*li Hir EiD+ olan
;le! X&i+aker *e 3eone BaT+erGin ilk si@asal ka!.an@a
Dir!asn kur!as ol'u6 Bu ikili KaliDorni@aG'a Hir Eok !e&ur
ka!.an@a@a i!"a a+arak !o'ern seEi! ka!.an@alarna
Inc%l%k e++iler6 Bunu ka!uo@u ara+r!alarnn seEi!ler'e
kullanl!as +aki. e++i6
995$G>EN ()N)4)FE :83K38 35K3E/
993?G'a 8!erikaG'a en H%@%k 3$$ Dir!ann sa'ece 5$ 'e
Hirin'e Aeli!i &alkla ilikiler HIl%!% *ar'6 Bu oran
99?$Glarn Han'a 'Ir++e %E AiHi Ine!li Hir orana ula+6
99?$Glar'a &er @l 9$$ ka'ar @eni &alkla ilikiler HIl%!%
kurulu@or'u6 8!erikaG'a He Hin'en Da"la Dir!ann &alkla
ilikiler HIl%!% *e@a 'an!anl *ar'6 :alkla ilikiler'e
9$$$$$ %"erin'e insan Eal@or'u6 Bu alan'aki @llk ka"anE
Hir !il@ar 'olar ka'ar'6
994#G'e El!er >a*is +araDn'an @Ine+ilen *e Hil'ii!i"
ile+ii! kura!clarnn *e ara+r!aclarnn Eounun Eal+
Q7DDice oD Xar InDor!a+ionQ Msonra'an ;I8 a'n alacak+rN
kinci >%n@a Sa*aYn'a 8!erikan &alknn 'es+ei iEin
.ro!os@on @a.+6 9945 @ln'a sa*a srasn'a QXar 8'*er+isinA
;ouncilQ olan .ro.aAan'a kuru!u isi! 'ei+irerek sa*a
999
sonrasn'a si*il Q&e 8'*er+isinA ;ouncilQ a'n al' *e sI"'e
ka!u @ararna rekla!lar @a.!a@ %s+len'i6 994?G'a ilk
+ele*i"@on'a +an+! Daali@e+leri Hala'6 9953G'e 8!erikaYnn
'n'a &aHer *e k%l+%rel enDor!as@on 'a+!ak iEin &e
0ni+e' S+a+es InDor!a+ion 8Aenc@ M0SI8N kurul'u6 ;I8Y'en
Dor!al olarak Ha!s" &aHer +o.la!a *e ilikiler '%"enle!e
orAan olan aCansn ii, &er %lke'e &akika+en @a@An Hir ekil'e
&aHer +o.la@an *e 'eerlen'iren &alkla ilikiler HiEi!in'e'ir6
:"l Aeli!e kinci >%n@a Sa*an'an sonra olu+u *e
&alkla ilikiler 8*ru.a *e 'ier %lkelere @a@l!a@a Hala'6 KBu
%lkelerin Eoun'a &alkla ilikiler .ra+iklerine .rensi.leri
8!erikaY'akine Hen"er, @erel koullara Hal olan DarklarlaL
M4ars+on, 99?3:?N 994$G+a &alkla ilikiler Kana'aG@a sEra'6
994?G'a Wean ;&o..in 'e Wan*r@ ile ,ransaG'a EekinAen Hir
HalanAE @a.+6 8@n @llar'a :ollan'aY'a aCanslar
kullanl!ak+a@'6 9948G'e nAil+ereG'e, 9949G'a Nor*eEG'e,
995$G'en Hala@arak +al@a, BelEika, s*eE *e ,inlan'i@aG'a
&alkla ilikiler aCanslar Ek!a@a Hala'6 >ou 8l!an@aG'a
ancak 9958 @ln'a res!i Hirlik kurulaHil'i6 7r+a 8!erika,
(%ne@ 8!erika, 8*us+ral@a, Wa.on@a, -eni Felan'a *e (%ne@
8!erika 995$-9955 @llar arasn'a karlarn'a &alkla ilikiler
u"!anlarn AIr!e@e Hala'lar6
99?$Glar 8!erika *e '%n@a'a karAaann *e Ha!s"lk
!%ca'elelerinin 'e*a! e++ii @llar'6 Bu 'Ine!'eki 'uru!
8!erikan sos@oloAlar +araDn'an K'e!okrasinin kri"iL olarak
ni+elen'i, E%nk% 8!erikaY'a insanlar +ekrar si@asal alan'a
ka+l!a *e IrA%+len!e EaHasna Air!e@e Hala!+6 8@n
"a!an'a ile+ii! alann'a *e sos@oloCi'e kri" konuul!a@a
9#$
Halan'6 >ola@s@la, kri"in %s+esin'en Ael!ek iEin Hir e@ler
@a.l!al@'6 ,aka+ 'uru! '%"el+ile!e'i6 99?$Glarn sonu *e
997$Glerin Han'a '%n@a Irenci a@aklan!alarn, 8!erika ise
1ie+na! sorununu @aa'6 K1ie+na! Sen'ro!uL 'enen askeri
A%E kullan!na kar+lk ar++6 8!erikan @Ine+i!i Hun'an
!e!nun 'eil'i M;&o!sk@, 9999N6
8@n "a!an'a &alkla ilikiler Daali@e+leri ele+iril!e@e
Halan'6 Ele+irilere kar &alkla ilikilerin +an!, 'a&a
'orusu ne ol'uu ile Aelen neAa+iD 'eerlen'ir!elerin ne'eni
&alkla ilikiler'e Ki!kans" *aa'lerL sunan ni+eliksi", kaliDi@e
ol!a@an *e a&lak+an @oksun o.or+%nis+lere @%klen'i6 :alkla
ilikilerin salkl H%@%!esin'eki @anllklara MDlaJsN EI"%!
olarak 'a ei+i! sunul'u M3esl@, 99?7N6
:alkla ilikiler 998$Gler'e '%n@a'a &"la Aeli!e@e *e
@a@Anla!a@a Hala'6 998$Gler'e .a"arlar, Dir!alar *e Dinans
Ee*releri &"la k%reselle!e@e Hala'6 Bu k%reselle!e iEin
Aerekli koullar I"elle+ir!eler *e 'ereA%las@onlarla salan'6
o.lu!lar ar+k 'oru'an .a"ar kurallar @Ine+!e@e Hala'6
Bu 'uru! sos@al A%Eleri "a@Dla++, reDa& 'e*le+i Dikri Hir kenara
a+l', ka!u &i"!e+i DelseDesi Aerile'i, 'e* Dir!alarn A%Elerinin
ar+@la 'eerleri *e Ekarlar 'a ar++ M4a++elar+, 9995N6 Bu
Aeli!elerle Hirlik+e &alkla ilikiler nos@onu *e IrA%+len!eleri
%rki@e AiHi %lkeler'e @a@Anla!a@a Hala'6 Bir @an'an ka!u
&i"!e+i DelseDesi *e reDa& 'e*le+i Dikri Aerilerken, &alkla ilikiler
en'%s+risi Dir!a 'eerleri *e I"el Ekarlar ka!u &i"!e+i *e
sos@al soru!luluk AiHi i''ialarla Aelen HilinE @Ine+i!in'en
AeEerek sa+!a@a Hala'6 >ola@s@la %rki@e AiHi %lkeler'e
&alkla ilikilere @Ineli!in ar+!as Hir'enHire &e! ka!u &e! 'e
9#9
I"el sek+Ir'e ken'iliin'en ol!a!+r6 K%reselle!enin
Ae+ir'ii sonuElar'an Hiri olarak ken'ini AIs+er!i+ir6
K%reselle!e@le Aelen 'eii!le Hirlik+e +eknoloCik
eHekeler *e !e'@a Aru.lar olu+urul'u6 le+ii!in 'oas *e
s+a+%s% 'ei+i6 le+ii! *e &alkla ilikiler ar+an Hir ekil'e
.roDes@onelle+i6 lAi *e soru!luluk alanlar *e Daali@e+leri
Eoal'6 Sos@al ilikilerin @Ine+i! !o'eli olarak sunulan
ile+ii! !e+o+lar@la, &alkla ilikiler +%! +o.lu!a n%Du" e++i6
>e*le+ kuru!lar, &%k%!e+ler aras orAani"as@onlar, @erel *e
HIlAesel o+ori+eler, (reen.eace *e 8!nes+@ In+erna+ional AiHi
si*il +o.lu! IrA%+leri a!aEla'klar &alka ula!ak iEin &alkla
ilikileri @oun Hir ekil'e kullan!a@a Hala' M4a++elar+,
9995N6 BI@lece K&alkla olan ilikilerL ar+an Hir ekil'e
.roDes@onel Hir ekil'e &a"rlan. u@Aulan!a@a Halan'6
BroDes@onel &alkla ilikilere Aereksini! rekaHe+le, ile+ii!
+eknoloCilerinin Aeli!esi@le, &alkla Ha *e@a or+ak anla@
kur!a@la ilikilen'iril!ek+e'ir6 Bra+iin Hu +%r K.a"arla!a
+an! *e Daali@e+ aEkla!as Eok ikna e'ici *e 'oru AIr%n%r6
,aka+ Hu Hu"'ann sa'ece AIr%nen ks!'r *e Hu AIr%nen
ks! Eok Eekici, .o"i+iD renklerle Ho@an!+r6 Bu"'ann su
al+n'aki ks!n'a ise Eok Darkl AerEekler @a+!ak+a'r6 Bu
AerEekler ile @%"e@'e AIr%nenler *e sunulanlar arasn'a ci''i
Darkllklar *ar'r6
#$6 @%"@ln sonun'a uluslararas irke+lerin k%resel
.a"arn'a Hu irke+lerin &alkla ilikiler anla@ 'a 'ei!i+ir6
Bu Hala!'a &alkla ilikiler +an! @erellik+en k%resellie,
@erel k%l+%r'en k%resel IrA%+ k%l+%r%ne 'oru 'ei!i+ir6
>uBon+ 'e Ne!ours, ,rance, Dir!asnn insan ka@naklar
9##
'irek+Ir% Wean-3ouis roncGun Helir++ii AiHi QBi" ken'i!i"i
uluslararas @an or+a'an kal'ran Dir!a olarak AIr%r%"6 Biri
@erel *e 'ieri uluslararas 'i@e iki@e a@rl! Hir '%n@a 'i@e
Hir e@ @ok+ur6 Bi" ?$ %lke'en oluarak HeraHerce >uBon+
Hirliini olu+uran Hir +%r !o"aie ula!a@ &e'eDli@oru"6L Eer
Hir Aru. ken'i ulusal k%l+%r%n% Dir!a k%l+%r%@le 'ei+ir'iin'e
k%resel k%l+%re sa&i. olarak ni+eleni@orsa, >uBon+ Hu ka+eAori
iEine '%er6 Bri+is& eleco! a'n Hrakan B a@n .oli+ika@
+aki. e+!ek+e'ir6 >uBon+ *e B 'a&a Herrak s+ra+eCiler, 'a&a
ka.sa!l .oli+ikalar *e 'a&a u@u!luO+u+arl Dir!a k%l+%r% *e
i!aC Dor!%le e+!e@i kola@la+ran e*rensel &alkla ilikiler
e!as Aeli+ir!iler'ir MiTier, 9997N6
998$Gler'eki Ine!li Aeli!eler'en Hiri 'e &alkla ilikilerin
.a"arla!a kar!as iEine en+eAras@onu'ur6 8r+k Dir!alar &alkla
ilikileri 'ier .a"arla!a e+kinliklerin'en so@u+lan! 'ar
a!aEl +ak+ik olarak AIr!e!ek+e'ir6 :alkla ilikileri, .a"arla!a
arac olarak kullan!ak iEin HirEok @ol ol'uunu keDe+!ek+e'ir6
,ir!alar &alkla ilikileri ola@Okonu @Ine+i!in'en s+ra+eCik
.lanla!a@a *e i!aC Aeli+ir!e@e ka'ar &er e@'e
kullanaHil!ek+e'irler M>ilens&nei'er *e ,orres+al, 9987:TiN6
:alkla ilikiler Hu kar!ak Ee*re@e is+er is+e!e" en+eAre
&ale Ael'i6 (loHal Ee*re'e ka!unun ne ol'uunu @eni'en
Helirle!ek Aerekli'ir6 :alkla ilikiler u@Aula@cs, HIlAesel @a
'a ulusal Hir ka!u @erine 'a&a Aeni *e Darkl ka!unun ne
ol'uunu aEkla@aHil!eli'ir6 Bunun iEin'e @eni ilAi alanlar *e
konular or+a@a Ek!ak+a'r6 Boli+ik *e ekono!ik sis+e!ler'en,
k%l+%rel konulara, !e'@a *e @eni +eknoloCilere ka'ar 'eien i
ilikileri &alkla ilikiler u@Aula@clarnn rollerini
9#3
Aenile+!ek+e'ir6 :er e@ HuA%n%n &alkla ilikiler ka.sa!nn
iEin'e'ir6 2"el sek+Ir%n IrA%+lerin *e &%k%!e+in kar!aklna
kar Aeni Hir +an! Aerekli'ir6 Buna AIre u +an!
Ineril!ek+e'ir: (loHal &alkla ilikiler, &e! !%+eri &e! ka!u
@ararna karlkl @ararl iliki@i ina e+!ek *e s%r'%r!ek+ir6
Ka!u e+kilenenler *e e+kile@enler olarak Helirlen!i+ir6
B%+%n Hu Aeli!eleri +an!lar 'a i"le'i6 EAe!en +an!lar
kar!akla. Eei+len'i6 En'%s+ri@i 'es+ekle@en @akla!lara
e+ik *e Daali@e+ Ha"n'a ele+iriler 'e Ae+ir!e@e Hala'lar6
2rnein :arJar' )ni*ersi+esin'en BroD6 4illerGe AIre
Kka.i+alis+ sis+e!'e, &alkla ilikiler I"A%rOserHes+ ile+!enin
sa*un!a reDleksi'ir6 5irke+leri insanla+r!a@ InAIr%r6 8noni!
olarak a'lan'r!a" *e insanlarla iliki kuraHilen canllar olarak
sunar6 (Ir%l'%% AiHi, &alkla ilikiler sanki Dir!a@ ei+en *e
insanlara Ine! *eren ul*i Hir i AiHi AIs+eril!ek+e'ir6 Ben"er
ekil'e, 36 >e*auTG@a AIre &alkla ilikiler u"!annn ii,
.ersonel !%'%rl%% @a.!ak, Kkara ko@unu He@a"la+r!akL,
rekla! eDinin @erini al!ak 'eil'ir6 le+!e karsn'a u"!an,
!esaDeli, @e+kili, ci''i, '%r%s+ a'a!'r6 Sa@Al *e sa'k Hir HilAi
*erici'ir6 ,rans" &alkla ilikiler 'erneinin ilk kurucular /enS
a*ernier *e S+S.&ane ,SliTGe AIre &alkla ilikilerin Bro+es+an
*e 8nAlo sakson Hir %lke'en 'o!as +esa'%Di 'eil'ir6
Ka+oliklik a.oloCisini @a.arken, "enAinlii suEla@arak 'o'u6
4esela 3a+in %lkeler'e "enAinler'en &olan!a"lar, onlar
kskanrlar6 986@%"@l'a Bi++Gin 'e@i!i *ar': ,akirlik
onursu"luk 'eil'ir a!a ra&a+s" e'ici'ir6 (alHrai+& Bi++Gin
sI"%n% ak+arrken ekli@or: KBuA%nk% 8!erikaG'a sa'ece
ra&a+s" e'ici 'eil a@n "a!an'a onursu"luk+ur6L :alkla
9#4
ilikiler Hu *arsa@!n'an Ek+6 le+!e %@esi ol'uu +o.lulua
ka+ksn AIs+er'ii +ak'ir'e "enAinlik +annr, Hilinir, kaHul
e+!ek "orun'a kalnr6 M;&au!el@ *e :uis!an, 99?3N6
Bu 'Ine!'eki Haa+ sI@le!e AIre, I"el sek+Ir%n *e
+o.lu!un Aeli!esi@le &alkla ilikilerin +an! *e u@Aula!as
&alka kar 'a&a K'%%nceliL @akla!lar Ae+ir'i *e
AloHalle!e@e ka'ar Aelin'i6 lk @llar'a ka!.an@alar ikna
e+!e *e kon+rol !ekani"!alar kur!ak %"erine o+ur!ak+a@'6
K' &alknL i&+i@aElarna Aerek+ii ka'ar 'einil!e!ek+e@'i6
KBuna ra!en @akn +ari&+e, &alkla ilikiler, .lanl s+ra+eCik
s%reElerin @%r%rl%e kon!asn IrA%+lerin ken'i iElerin'e
ko!.leks Hir Ee*re olan ka!ular@la ken'ileri arasn'a
karlkl olarak @ararl ilikiler kurul!asn AI"e+erek +a+Hik
e'er &ale 'In%!%+%rL MB@erl@,9993:3N6 B%+%n Hu a!aElar
Hro%rler, @llk ra.orlar, Hasn H%l+enleri, konu!alar, aEk
e*ler, o*lar, Duarlar *e Hir Eok araEla Aeleneksel olarak @erine
Ae+iril!ek+e'ir6 :alkla ilikiler Hir !eslek olarak +an+! *e
'an!anlk s+ra+eCilerin'en ka!u@la ilikiler %"erine Ealarak
!%+eri i!aClarn @Ine+!e@e 'oru @Ineli! AIs+er!i+ir6
%rki@eG'e &alkla ilikilerin Aeli!esi, ?$Y l @llarn
Halarn'a ka!usal alan'a @asal HiEi!len'ir!elerle Hala'6
Bunu 99?$Gn sonlarn'a I"el +eeHH%s +aki. e++i6 :alkla
ilikiler ei+i!i Hala!n'a, 99?5G'e 8nkaraG'a SB, Basn
-a@n -%ksek 7kulu kurul'u *e ka.i+alis+ en'%s+ri@el @a.nn
Hir @ans!as olarak HIl%!ler olu+urul'u6 BI@lece, res!i
olarak %rki@eY'e &alkla ilikiler'e 99?8Y'e Irenciler *ar'6
4e"un olan Irenciler ka!u kuru!lar iEin'e Aa"e+eleri +aki.
e+!ek, aDi &a"rla!ak, 'an!a AiHi Helirli Ha" ileri @a.!ak
9#5
%"ere Eal+rl'lar6 (%n%!%"'eki Ine!li 'eii!, &alkla
ilikiler ka*ra!nn A%"el k"lar, *%cu+ 'ili, son !o'a Ai@siler,
sa&+e i!aClarla Dir!a *e@a kuru! sa+n @a.!a@a Ealan
&alkla ilikiler Dir!alar *e e+ik i'eali@le &alkla ilikilerin
i'eoloCik +e!elini HiEi!len'ir!e@e Ealan &alkla ilikiler
'ernekleri ile Ael!i+ir6 ElHe++e ki Helirli !eslek alann'a
IrA%+len!e Aerekli'ir6 8ncak I"ellikle Hu !eslek alan iEin
&alkla ilikiler 'ernekleri %@elerinin Ealanlarn &aklar iEin
Eal!ak @erine en'%s+rinin @ararn AI"e+!esi Hak!n'an
sorunlu Hir @a. +ekil e+!ek+e'ir6 9984 *e sonras, %rki@eY'e
&e! si@asal &e! ekono!ik alanlar'a 'an!anlk, rekla!clk
*e &alkla ilikiler, .a"arla!a, .ro!os@on Daali@e+leri
k.r'an!a@a *e son @llar'a &" ka"an!a@a Hala'6 #$$$
@lna Aelin'iin'e &alkla ilikiler, .a"arla!a *e rekla!clk
en+eAras@ona ura'6 Bu en+eAras@on MaN Hirle!eler, sa+n
al!alar, K'oJnsi"inAL AiHi s%reEler'en AeEerek ol'u6 MHN :alkla
ilikiler Dir!alar rekla! irke+leri +araDn'an sa+n aln' M@a 'a
+ersiN *e@a Hirle!eler ol'u6 BI@lece rekla!clk, .a"arla!a *e
&alkla ilikiler'e Eakan e+kinlikler Hirle+i6 McN BireHir
.a"arla!a *e iliki .a"arla!asna 'oru Hir Aeli!e ol'u6 Bu 'a
'oal olarak &alkla ilikiler'e, +%ke+icilere %r%nleri *e
&i"!e+leri .a"arla!a ile Hirlik+e Incelikle i!aC @a.lan'r!a *e
@Ine+i!i Daali@e+ini In .lana Ae+ir'i6 :alkla ilikiler
orAani"as@onun +%ke+iciler, .eraken'eciler, !e'@a, 'e*le+
kuru!lar ile i!aC @Ine+i!i iini @a.!a@a @ounla+6 :alkla
ilikiler orAani"as@on ile &alk arasn'aki ilikinin s+ra+eCik
@Ine+i!i olarak +an!lan!a@a Halan'6
9#?
:alkla ilikiler Aeleneksel e+kinliklerine 'e*a! e+!ek+e'ir,
Daka+ Hunlar s+ra+eCik ile+ii!'en AeEerek i!aC *e kri" @Ine+i!i
Mi!aC @a.lan'r!a, i!aC +a!iri, kri" Inle!e, kri" EI"!e *HN
a' al+n'a +o.lan!ak+a'r6 4o'ern &alkla ilikiler u"!anlar *e
aka'e!is@enleri, &alkla ilikileri s+ra+eCik ile+ii! olarak
ken'ilerini 'e s+ra+eCik ile+ii!ci olarak AIr%r6 Bu Hala!'a,
&alkla ilikiler ara+r!a +e!elli .lanlan! ile+ii! .roAra!lar
olarak +an!lanr MBo+an, 9997R Benoi+, 9997N6 :alkla ilikiler
AerEek &akkn'a i!aC @ara+arak HilinE *e 'a*ran @Ine+i!i iini
s%r'%r!e@e 'e*a! e+!ek+e'ir6 EAe!en +an!la!alar'a Hu
e*rensel Hir nor!allik olarak ni+elenirken, ele+irel AIr%ler
Hunu I"'en @oksunluk *e I"% @anl sun!a olarak
ni+ele!ek+e'irler6 2rnein Bau'rillar'Ga AIre M9995N K!aC
AerEein Hir @ans!as'rR AerEei !askeler, sa.+rr, @o"la+rrR
AerEein @okluunu !askelerR &er&anAi Hir AerEekle &iEHir iliki
+a!a"6Q
9#7
9#8
'%LM 9(
HALKLA LKLER E4M## EGEME# $OAS(
an! *e kura!sal EerEe*eler @aanan IrA%+l% '%n@a
'n'a *e on'an so@u+lan! Hir karak+ere sa&i. 'eil'ir6
8ksine @aanan '%n@a@ anla!lan'r!a@a *e aEkla!a@a
Ealan, Hu anla!lan'r!a *e aEkla!a'an &areke+ e'erek
kon+rol !ekani"!alarn kur!a@, +es+ e+!e@i *e Aeli+ir!e@i,
kurulu !ekani"!alarn ile@ii &akkn'a HilAi +o.la!a@,
'eerlen'ir!e@i, .lan *e .oli+ikalar'a Aerekli 'eiiklikleri
@a.!a EaHalarna ka+k'a Hulun!a@ a!aEla!ak+a'r MEr'oan,
#$$#R ,ole@, 999$R ,reire, 9989N6 o.lu!lar'a en e+kin kon+rol
!ekani"!alarn'an Hiri 'e res!i ei+i! kuru!lar'r
M8l+&usser, 9999R Baren+i, 998$N6 Ei+i! kuru!lar
+o.lu!lar'aki Hirik!i HilAi *e 'ene@i!ler arasn'an HilinEli
olarak seEilen Ha"larnn ilen'ii *e ak+arl' IrA%+l%
@a.lar'r6 o.lu! @a.s@la iE iEe olan ei+i! Hu @a.nn
Ine!li Hir .arEas 'uru!una Aelen &alkla ilikiler AiHi Hir
ekono!ik IrA%+len!e *e Daali@e++en u"ak kala!a@acak+r6
>ola@s@la &e! &alkla ilikiler AiHi +o.lu!sal Hir Daali@e+le
e.is+e!oloCik ilAinin kaEnl!a"l ne'eni@le, &e! 'e ei+i!
*e en'%s+ri@el @a. arasn'aki iliki ne'eni@le ei+i! *e &alkla
ilikiler Ha kurulacak *e ir'elenecek+ir6 Bu Han Ine!li Hir
@an *e sonucu 'a &alkla ilikiler ei+i!i'ir6 :alkla ilikiler
ei+i!i, 'ier ei+i! alanlarn'a ol'uu AiHi, +o.lu!sal
IrA%+len!e HiEi!i *e ilikilerin'en Ha!s" *e@a so@u+lan!
9#9
olarak oluu. Aeli!e"6 a! aksine H%+%n +o.lu!sal M*e
+o.lu!lar arasN IrA%+len!e HiEi! *e ilikileri@le @oun
e+kilei! iEin'e'ir6 Bu e+kilei! sonucun'a, &alkla ilikiler
ei+i!inin 'oas Helirlen!ek+e'ir *e ei+i! %"erine +ar+!alar
or+a@a Ek!ak+a'r6 E+kilei! 'ina!ik Hir @a.@a sa&i. ol'uu
iEin, &alkla ilikiler ei+i!inin 'oas Hu e+kilei!'eki A%E
@a.larnn *e Hu A%E @a.larnn +a' '%n@a AIr%lerinin
'a!Aasn +a!ak+a'r6 4arCinal 'uru!a '%%r%l!% kar+
AIr%ler 'e ei+i!'eki iDa'elerini Hulacaklar'r6 Bunun 'ier Hir
anla! u'ur: an! *e kura! Han'an &areke+ e'erek, &alkla
ilikiler ei+i!inin 'oasna *e &alkla ilikiler'eki !%ca'ele@e
ular"6 >ola@s@la, &alkla ilikilerin +an!lar *e kura!sal
*arsa@!lar ile Haa+ ei+i! arasn'a Hen"ei! Heklen!ek+e'ir,
E%nk% Incelikle Hu +an!lar *e kura!sal *arsa@!lar
%re+enlerin Ine!li Hir HIl%!% aka'e!ik '%n@a'a @aa!ak+a
*e@a aka'e!ik '%n@a'an Ael!ek+e'ir6 Bu '%n@a, @ukar'a
Helir+il'ii AiHi, en'%s+ri@el @a.nn %s+%n'e, I+esin'e *e on'an
Ha!s" Hir karak+ere sa&i. 'eil'ir6 >ola@s@la, eAe!en
&alkla ilikiler ei+i!i, &alkla ilikiler +an!, kura!sal @a. *e
&alkla ilikiler en'%s+risi 'a&il +%! HilinE en'%s+rileri arasn'a
HirHirini 'es+ekle@ici e+kilei! ol!as kaEnl!a"'r6 Bu
e+kilei! 'oal olarak &alkla ilikiler ei+i!inin
HiEi!len!esin'e ken'ini AIs+erecek+ir6 Bu ki+aHn *arsa@!na
AIre, &alkla ilikiler ei+i!in'e Haskn +an!la!alarn *e Hu
+an!la!alarn aEkla' &alkla ilikiler @a.snn e+kileri
&alkla ilikiler okullarnn *e@a HIl%!lerinin a!aE
Helirle!esin'e, 'ers .roAra!larn'a *e 'erslerin iEeriklerin'e
iDa'elerini Hulacak+r6 >ers .roAra!lar *e 'ersler'eki Hu
iDa'elerin 'oas eAe!en A%c%n '%n@a AIr%% *e Ekarnn Hir
93$
ekil'e @ans+l!as olarak HiEi!len'irilecei iEin a@n "a!an'a
Huna kar !%ca'elenin olaca Heklen!ek+e'ir6
:alkla ilikiler &e! en'%s+ri &e! 'e ei+i! Hala!larn'a
Hir 8!erikan Deno!eni'ir6 :alkla ilikiler'e ei+i! konusu
8!erikaG'a 'ai!a +ar+!al ol!u+ur, Daka+ +ar+!alar
998$Gler'en sonra ar+!a@a Hala!+r6 :alkla ilikiler +an!,
Daali@e+leri, kura!sal @akla! *e ei+i!i ile ilAili sorunlarn
8!erika snrlar iEin'e kal!a@aca, 'ier %lkelere ol'uu AiHi
%rki@eG@e 'e @ans@aca Heklenen Hir sonuE+ur6 Ni+eki!
%rki@eG'e +ar+!alar &en%" @eni Hala!ak+a'r *e aka'e!ik
alan'a ancak k.r'an aa!asn'a AIr%n!ek+e'ir6 (Ir%l'%%
%"ere, konu Ine!li ol!asna ra!en %rki@eG'e aka'e!ik
olarak 'a&a @eni ilen!e@e Halan!+r6 =al!a Hu Hala!'a
aka'e!ik Hir HalanAE olacak+r *e ei+i! .oli+ikalarna
ka+k'a Hulunaca Heklen+isini +a!ak+a'r6 Bu Ha"'a
ara+rl!as Aereken ilk *e +e!el konu &alkla ilikiler
ei+i!inin A%n%!%"'eki 'oasnn Helirlen!esi'ir6 Bu ki+aHn
sa*na AIre a!aE *e *erilen 'ersler Hak!n'an &alkla ilikiler
ei+i!i A%n%!%"%n en'%s+ri@el @a.snn Aereksini!lerine
H%@%k IlE%'e u@Aun Hir karak+ere sa&i.+ir Buna ra!en
en'%s+ri K@e+i!i ele!anL is+ei 'orul+usun'a Hasklar
@a.!ak+a'r *e 'eiiklikler is+e!ek+e'ir6 EAe!en karak+er
ken'ini &alkla ilikiler ei+i!in'e a!aE Helirle!ek+en
Hala@arak *erilen 'erslere @ans@an '%"enlen!elere ka'ar .ek
Eok !ecra'a AIs+er!ek+e'ir6 En'%s+rinin 'eiiklik iEin Hasks
I"ellikle &alkla ilikiler 'ernekleri +araDn'an iDa'e
e'il!ek+e'ir6 Bu iDa'eler en'%s+rinin Ekarlar @In%n'e ei+i!
ol!as Aerekliliini sa*unan aka'e!is@enler +araDn'an ei+i!e
939
+an!ak+a'r6 an!a, a@n "a!an'a akre'i+as@on
.roAra!lar, I"el +eeHH%s%n aka'e!is@enlere *er'ii ara+r!a
Donlar *e @ar'!lar AiHi !ekani"!alar'an AeEerek
@a.l!ak+a'r6
=al!a @ukar'a Helir+ilen ei+i!le ilAili incele!e@i
@a.arken a!aE, &alkla ilikiler ei+i!i +ar+!alarnn *e
kura!sal EerEe*elerinin +o.lu!sal @a.larla ilikilen'iril!esi
Aerekliliini, sorunun sa'ece aka'e!ik Hir sorun ol!a'n,
Daka+ aka'e!ik '%n@a ile i '%n@as arasn'aki iliki@le ilAili Hir
sorun ol'uunu *urAula!ak+r6 Bura'an &areke+le, sorunu
ei+i! .oli+ikalar *e Hu .oli+ikalar'aki eAe!enlik ilikilerine
*e Hu eAe!enliin i'eoloCisine Hala!ak Aerek+iini
aEkla!ak+r6 >ola@s@la, &alkla ilikiler ei+i!inin karak+eri
ei+i!in en'%s+ri@el @a.lar iEin'eki @eri *e !%ca'elesi
Hala!n'a ele aln. incelen!esi Aerek!ek+e'ir6 Bu incele!e
Aereksini!i I"ellikle 8!erikaG'a 998$Gler'e a+elenerek 'e*a!
e'en &alkla ilikilerin ei+i!in'e o'aklan!a *e ai+lik sorunu@la
ar+!ak+a'r6 :alkla ilikiler ei+i!inin 'oas@la ilAili aka'e!ik
'%n@a iEin'e *e 'n'a, &er %lke'e Eei+li Ho@u+lar'a @a.lan
+ar+!alar'a 'ers .roAra!larnn ne olacan'an ei+i!
s%resine, 'ers iEeriklerine ka'ar .ek Eok konu'a 'eiik
AIr%ler sunul!ak+a'r6 >ola@s@la Hu ki+a., &alkla ilikiler
ei+i!inin karak+erini, +an!, kura! *e en'%s+ri@el @a. Ha@la
ilikilen'irilerek incelen!esinin Ine!li Hir HalanAE olaca
'%%ncesin'en &areke+ e'erek &a"rlan'6 Eserin Hu Hala!'aki
+e!el *arsa@!na AIre, &alkla ilikiler'e +an! ile e+kinlik,
ei+i!inin karak+eri@le *e Hu karak+erle ilAili AIr%ler, !a+er@al
%re+i! ilikileri@le ilAili'ir6 :alkla ilikiler ei+i!inin nasl
93#
ol'uu *e nasl ol!as Aerek+ii %"erin'eki AIr%ler Hu Ha
@ans+acak+r6 2"el +eeHH%s okullarn'aki ei+i! ile u"un Hir
liHeral ei+i! Aeleneine sa&i. olan ka!u ei+i! Aelenei
arasn'a Dark *ar'r6 8ncak Hu Darklar sa'ece arlk Darklar
'%"e@in'e'ir, E%nk% I"el *e@a ka!u kuru!u HiEi!in'e, &anAi
ekil'e IrA%+lenirse IrA%+lensin, res!i ei+i!in iEeriinin,
!erula+rc, Aeli+irici *e koru@ucu Hir EerEe*e iEin'e ol!as
olasl Eok 'a&a Da"la'r MI"ellikle &alkla ilikiler AiHi Hir
alan'aki IrA%+l% Daali@e+i iEinN6 Bu Eal!a, @ukar'aki
AerekEeler'en &areke+ e'erek, %ni*ersi+eler'eki &alkla ilikiler
ei+i!i@le ilAili @Ineli!i, Hu @Ineli!le Aelen &alkla ilikiler
ei+i!inin ai+lik konusunu ele al'6 >ola@s@la, ara+r!ann
konusu olan %E%nc% +e!el sorun, &alkla ilikiler ei+i!inin
@Ineli!i@le ilAili'ir6 Bura'a @Ineli!in 'ers .roAra!larn'aki
*e HIl%!%n ei+i!'eki a!acnn Helirlen!esine nasl @ans'
sorusu %"erin'e 'urul'u6 kinci olarak, @Ineli!i e+kile!e
konusu ise &alkla ilikiler 'ernekleri AiHi .roDes@onel Ekarlar
koru!ak *e Aeli+ir!ek a!ac@la kurul!u ce!i@e+lerin
Ken'%s+rinin Ekarlarna @Inelik i'eal &alkla ilikiler .roAra!L
sunu!lar@la aka'e!ik '%n@a@ @Inlen'ir!e EaHas Ha"n'a
HiEi!len'iril'i6
8ra+r!ann ana *arsa@!na AIre A%n%!%"'eki &alkla
ilikiler ei+i!ine, liHeral sos@al Hili!ler Aelenei *e
u@Aula!al Aelenei Hirlik+e iEeren kar!a Hir sis+e! eAe!en'ir6
Bu kar!a sis+e!'e u@Aula!ann ! @oksa liHeral Aelenein !i
eAe!en ol'uu &alkla ilikiler HIl%!lerinin a!acna Hal
olarak ekillen!ek+e'ir6 Bu kura!sal AerekEe@e Hal olarak Hir
+e!el soru *e ona Hal olarak iki soru incelen'i: e!el soru
933
KA%n%!%"'e &alkla ilikiler ei+i!in'e Haskn olan !%Dre'a+
@a.snn 'oasnn ne ol'uunuL ara+r!ak iEin
HiEi!len'iril'i6 Bal sorular ise KHu 'oa +ek'%"e Hir @a.@a
! @oksa anla!l Darkllklarn ol'uu Hir @a.@a ! iare+
e+!ek+e'irPL *e KHu @a. &alkla ilikiler'e ei+i! .oli+ikas
Hak!n'an neleri i!a e+!ek+e'irPL olarak ekillen'iril'i6
2re+!e e+kinlii @a"nn or+a@a Ek!as@la Hala! *e
Hala'n'an Hu @ana 'a A%E ilikilerinin Ine!li Hir .arEas
ol!u+ur6 4e"o.o+a!@aG 'a 2 #$$$ [ 95$$ @llar arasn'a
Iren!e e+kinlii @aln"ca +a.naklar *e sara@n e!rin'e@'i6
=%nk% ra&i.ler, HilAinin Aar'i@an *e koru@ucular@'6 -a",
&alkn kola@lkla IreneHilecei Hir ko' 'eil'i6 Fa+en &alkn
Hu ko'u Iren!esine Aerek 'e @ok+u MBoJen, 998?6N Ben"er
ekil'e, 4srG'a @a", +icari e+kinlii, ser*e+i el'e e+!ek,
kon+rol e+!ek *e ka@'e+!ek iEin Eok Ine!li Hir Aereklilik+i:
+aHii ki sa'ece ka@'e'il!esi Aereken ser*e+e sa&i. olanlarn
i&+i@aE 'u@'uu Hir e@'i6 Bu "enAinlik ise a@rcalkl Helirli Hir
"%!re'e Hulun'uu iEin, 4sr AiHi eski u@Aarlklar'a @a" *e
okur @a"arlk &er "a!an %s+ snDn elin'e kal'6 MBoJen, 998?N6
BilAi@i elin'e +u+!a *e kullan!a ilk or+a@a Ek+ A%n'en Hu
A%ne ka'ar &er "a!an a@rcalkl snDlarn elin'e ol!u+ur6
Ei+ilene neler Ire+ilecei neler Ire+il!e@ecei *e nasl
Ire+ilecei +a!a!en A%E ilikileri EerEe*esin'e karar
*ericiler'en AeE!ek+e'ir6 Bu karar *ericiler Eounlukla A%c%
ellerin'e Hulun'uran Aru.lar'r6 Eski u@Aarlklar'an A%n%!%"e
ka'ar Hu 'uru! I" olarak Eok Da"la 'eiiklie ura!a!+r6
,arkllk @aln"ca Iren!e e+kinliinin okur-@a"arlk '%"e@in'e
'a&a Aeni Hir &alk kesi!ine @a@l!as Hala!n'a ol!u+ur6
934
2ren!e e+kinliin'e ak+arlan HilAilerin neler olaca, ne@le
snrlanaca, nere@e ka'ar Ire+ilecei, ki! +araDn'an nasl Hir
@In+e!le Ire+ilecei eski'en ol'uu ka'ar Hari" AIr%n%r
ol!asa Hile, @ine 'e Helli eAe!enlik @a.larn'an kur+ula!a"6
ari&sel Hala!'a Hu 'uru! 'a&a ne+ Hir ekil'e or+a@a
Ek!ak+a'r6 ari& Ho@unca 'in *e 'e*le+ i'eoloCilerinin
ei+i!'en AeEerek !e*cu+ 'uru!larn sala!la+r' AIr%l%r6
7 &al'e ei+i!in, insanlar ei+!ek AiHi !asu! Hir i'ealin
'n'a Eok Ine!li Hir @Ine+i!sel ile* @%klen'iini
AIr%l!ek+e'ir6 Bu ile*i 3ouis 8l+&usser, ei+i!in 'e*le+in
i'eoloCik a@A+larn'an Hiri ol'uunu Helir+erek aEkla!+r6 Bu
*arsa@!n +e!elin'e ka.i+ali"! Incesi 'Ine!'e, @aln"ca
Ire+i!sel ile*leri, Q k%l+%r Q *e &aHerle!e ile*lerinin H%@%k
Hir HIl%!%n% 'e ken'in'e +o.la@an, 'e*le+in i'eoloCik
a@A+larn'an Hirinin 'e, Iren!e e+kinliinin Hala'
@a.lar'an kilise ol'uu '%%ncesi @a+!ak+a'r
M8l+&usser,#$$9:49N6 Kilise, Helirli Hir 'Ine!in koullarn'a
Eok Ine!li ile*ler @%klen!i+i6 Bal Hana Hir snD olan
ru&Hanlar, 'in i'eoloCisini @eni'en-%re+erek, ei+i! *e
.ro.aAan'a @olu@la ki+lelere ak+ar@or, HI@lelikle &e!
i'eoloCilerini &e! konu!larn s%r'%r!e iini @a.@orlar'6
,aka+ Bro+es+anlk &areke+lerin 8*ru.aG'a *e @eni oluan
HurCu*a snD arasn'a H%@%k Hir &"la @a@l!as, 9?#3 @ln'a
Ba.a ]16 (reAor@Gnin Q;olleAe Dor Bro.aAa+e ,ai+&Q isi!li
inanE okullarn kur!as sonucunu 'our'u6 Bu okullar,
ei+i!'en AeEerek 'in i'eoloCisinin kalcln *e
@a@Anla+rl!asn sala!a@a Ealrken, a@n "a!an'a
+eoloCik a!aEl &alkla ilikiler Daali@e+leri Irnekleri *er!iler'ir6
>ikka+ e'ilirse, kilise ei+i! Daali@e+leri@le eAe!enlii
935
s%r'%r!e *e @a@!a konusunun nasl AerEekle+irileceine Irnek
ol!ak+a'r6 Barne++Ge AIre M#$$5N krali@e+ *e kilise +araDn'an
or+aEa'a kurul'uun'an Heri %ni*ersi+eler e* sa&iHi +o.luluun
@erel !enDaa+leri %s+%ne +e!ellen!ek+e'ir6 )ni*ersi+enin
'oru@u ara!a HilAi el'e e+!e, Iren!e *e ele+irel akl AiHi
e*rensel ka*ra!lara &i"!e+ e+!esi Heklen!i+i6 7@sa %ni*ersi+e
sa'ece ks!i olarak Hunlarla ilAilen'i6
:alkla ilikiler ei+i!i Aenel res!i ei+i!in Hir .arEas'r6
:alkla ilikilerin ne "a!an *e nasl Hala'na 'air HilAilere
H%+%n @a.+lar'a ras+lan!asna karn &alkla ilikiler ei+i!i
&akkn'a @a HilAi @ok+ur @a 'a @%"e@sel olarak AeEil!i+ir6 Bu
ne'enle +ari&sel Hala!'an @oksun Hir &alkla ilikiler
ei+i!inin, 'oas *e ne ol'uu %"erine +ar+!alar 'oal olarak
&a*a'a kal!ak+a'r6 :alkla ilikiler ei+i!i 'e 'ier H%+%n
alanlar'a ol'uu AiHi Iren!e e+kinliinin A%E *e ik+i'ar
ilikileri iEin'eki @erin'en a@r Hir ekil'e konu!lana!a"6
8@rca &alkla ilikilerin 'oas Aerei eAe!en sis+e!in iEin'e
ile*sel Hir u@Aula!a olarak or+a@a Ek! ol!as 'a &alkla
ilikiler ei+i!inin 'oasn H%@%k IlE%'e Helirler6 :alkla
ilikiler ei+i!i, .ra+ii Ince 99#$Gler'e 8!erikaG'aki
%ni*ersi+eler'e Hala!+r6 En'%s+rinin H%@%!esi *e
Aeli!esi@le Hirlik+e oluan kI+% i *e @aa! koullarna
ki+lelerin +e.kileri *e sen'ikala!a &areke+leri karsn'a alnan
Haskc +e'Hirlerin @ann'a, insanlar ikna ile @Ine+!enin 'a&a
e+kili olaca '%%ncesi Aeli+i6 Bu '%%nce@e Hal olarak o
"a!anlar @a@An olan Hasn aCanslar &alk en e+kin ki+le ile+ii!
arac olan Aa"e+eler @olu@la @Inlen'ir!e@e Eal@orlar'6 Basn
aCanl @olu@la, eski Aa"e+eciler @eni Hir !eslek e'inerek,
93?
&en%" a' &alkla ilikiler ol!a@an Hir alann ilk Inc%leri ol'ular6
99#$G@e Aelin'iin'e 9997G'e 8!erikan &alkn Birinci >%n@a
Sa*ana ka+!ak iEin @oun .ro.aAan'a @a.an ;reel
;o!!i++ee 'ene@i!i@le 'e "enAinleen *e H%@%k &ol'inA
sa&i.lerini K@ar'!se*erL i!aC@la sa+an Hir &alkla ilikiler
!eslei olu!u+u6 7r+a@a Ekan Hu @eni !eslek ka.i+alis+
en'%s+rinin Ai'erek Aelierek H%@%!esi@le .aralel olarak
H%@%'% *e Aeli+i6 Bir s%re sonra &er kuru! iEin'e &alkla
ilikiler HIl%!leri aEl!a@a Halan'6 BIl%! kura!a@an
kuru!lar ise 'ar'an &alkla ilikiler &i"!e+ini kirala!a @oluna
Ai++iler6 :alkla ilikiler &i"!e+i *eren irke+ler Ai'erek Eoal'6
:alkla ilikiler sek+Ir%n%n en'%s+ri@le HeraHer &"la H%@%!esi
Hu alan'a @e+i!i kaliDi@e ele!ana 'u@ulan i&+i@ac ar++r'6
SonuE olarak &alkla ilikiler 'ersleri %ni*ersi+eler'e *eril!e@e
Halan' *e alan olarak en Ha+a Aa"e+ecilik HIl%!leri iEin'e @er
al'6 ,aka+ 998$Glerin sonuna Aelin'iin'e &alkla ilikiler
HIl%!leri, e+iklerinin Aa"e+ecilik e+iin'en Darkl ol!as
AerekEesi@le Ha" Aa"e+ecilik HIl%!lerin'en 'lan!a@a Hala'6
Bura'an a@rlan &alkla ilikiler ken'ilerine @eni Hir snacak
@er Hul'u: le+!e okullar &alkla ilikileri kaHul e++i6 ElHe++e,
&alkla ilikilerin ile+!e HIl%!lerinin al+n'a @er al!asnn +ek
ne'eni Hu 'eil'ir6 :alkla ilikiler ei+i!inin Aeli!esi, sos@al
Hili!ler 'isi.linleri@le Heslen!ek+en Ai'erek u"aklaarak
ile+!e, .a"arla!a, @Ine+i! Hili!leri al+n'a ile*sel olarak
Ealan Hir alana 'oru ka@!ak+a'r6 Bunun In'e Aelen
ne'enleri: MaN :alkla ilikilerin @Ine+i!sel Hir Daali@e+ ol!as6
MHN :alkla ilikilerin AerEekleri @ans+!a@an HiEi!'e
i'ealle+iril!esi6 McN 1erilen ei+i!in i'ealle+irilen &alkla
ilikileri AerEek AiHi @ans+!ak %"ere +asarlan!as'r6 Bu @olla
937
&alkla ilikiler *e ilAili en'%s+riler ei+i!i ken'i Ekarlarna
u@Aun Hir ekil'e HiEi!len'ir!e@e Eal!ak+a'r6 Ele+irel
AIr%leri Harn'ran Hir ei+i! @erine, ilikisel AerEekleri Darkl
HiEi!'e sunan, ken'isine K'a&a e+kili ol!aL @olun'a Ek
@ollar ara@an *e sos@al Hili!leri Hu @ol'a Helli a!aElar
AerEekle+ir!e arac olarak AIren Hir ei+i! &alkla ilikiler
alann'a Haskn &ale Ael!ek+e'ir6
=al!ann HulAularna AIre, &alkla ilikiler ei+i!i
8!erika, 8*ru.a *e %rki@eG'e &anAi Dak%l+e iEin'e @er alrsa
alsn asln'a 'ers konular, iEerikleri *e HIl%!%n Helir+ilen
a!aElarn'a Eounlukla ci''i Darkllklar +a!a"6 =%nk% &e.si
'e ka.i+alis+ Hir .a"ar @a.s *e Hu @a.nn kura!sal
EerEe*esi@le M*e i'eoloCik *e '%n@a AIr%%@leN sk sk@a
Hal'r6 ,ark *e Hasklar i'eoloCik ol!ak+an Eok s+ra+eCik
AIr%n!ek+e'ir6 Buna ra!en I"ellikle en'%s+rinin Hasks *e
sek+Ir'e e+kin olan u@Aula!aclarn kur'uu 'ernekler'en
@oun olarak 'a&a Eok !esleki ei+i!i iEeren 'ers .roAra!lar
olu+urul!asna @Inelik Hask &er "a!an *ar' a!a I"ellikle
998$Gler'en sonra Hu Hask Ai'erek ar+!+r6 le+!e *e Hen"eri
@Ine+i!sel alanlarn 'n'aki HIl%!lerin .ek Eou Hu Hask@a
Ksos@al Hili!lerL ei+i!i Aelenein'en ko.!a!ak iEin
'iren!e@e 'e*a! e+!ek+e'ir, Daka+ 'irenE u@u! .roAra!lar,
Ea'ala!a, 'e!okra+ikle!e, A%ncelle!e AiHi AerekEelerle
#$$$ @llarn'a &"la krl!ak+a'r6
:83K38 35K3E/ E<4N>EK -2NE34
938
8ra+r!ann ei+i!le ilAili olan Hu HIl%!%n'e Ince 8B>,
8*ru.a *e %rki@eG'en alnan Ha!s" Irnekle!ler'en
+o.lanan *eriler @olu@la &alkla ilikiler ei+i!inin 'oas
sa.+an!a@a Eall'6 =al!ann *arsa@!na AIre &alkla
ilikiler ei+i!in'e 'ers .roAra!lar %E Darkl ekil'e
olaHil!ek+e'ir: MaN Bili! 'erslerinin arlk+a ol'uu .roAra!6
MHN 4esleki u@Aula!a@a @Inelik .roAra!6 McN :er iki
@Ineli!inin ei+ arlk+a *e@a ei+ arla @akn ol'uu kar!a
sis+e! eklin'e @a.lanaHil!ek+e'ir6 ncele!enin ka.i+alis+
ei+i! Aelenein'en &areke+ e'erek Helirle'ii +e!el *arsa@!a
AIreR &alkla ilikiler ei+i!in'e &alkla ilikilerin +ari&i,
Aeli!esi *e ile+ii! +eorileri AiHi aka'e!ik konular ile &alkla
ilikiler .roAra!lar, ka!.an@a *e .roCeleri AiHi !eslee
@Inelik u@Aula!a konular@la kar!a Hir @a. olacak+r6 ,arkllk
sa'ece liHeral sos@al Hili!ler ei+i!i Aeleneinin eAe!en
ol!as *e@a en'%s+ri@e ele!an @e+i+ir!ek iEin ei+i! @a.!ak
arasn'aki 'al!n arln'a olacak+r6
Bu a!aEla okullar'aki 'ers .roAra!larn'a @er alan
'erslerin, !esleki ei+i! *er!e@e @Inelik u@Aula!a 'erslerine
'a&il olu. ol!a' @a 'a liHeral ei+i! Hili! 'isi.linlerin'en
Hirine Airi. Air!e'ii sa.+an!a@a Eall'6 Bir okul'aki &alkla
ilikiler .roAra!nn @ukar'a Helir+ilen %E @Ineli!'en
&anAisinin iEine '%+%%, @In+e! HIl%!%n'e aEklan' AiHi
sa.+an'6 >ersler Hili! *e !esleki ei+i! ka+eAorilerine a@rl'6
Eer Hir okul'aki !esleki ei+i! M*e@a Hili!N 'ersleri Z4$ ile
Z ?$ arasn'a ise o okul'a &e! Hili!sel &e! 'e .ra+ik 'erslerin
Eok 'enAesi" 'al!a' kar!a Hir sis+e!in ol'uu *arsa@l'6
Eer Hir okul'aki Hili!sel 'erslerin oran Z ?$G'an Da"la@sa
939
liHeral ei+i! Aeleneinin &aki! ol'uu *e .ra+ik 'erslerin
oran Z ?$G'an Da"la@sa !eslek ele!an @e+i+ir!e@e @Inelik
Hir ei+i!in eAe!en ol'uu kaHul e'il'i6 Bu a!aEla +o.lanan
*erilerin, 8!erika, 8*ru.a *e %rki@eG'eki 'al!larna
Hakl'n'a +ek'%"e Hir sonuE Ek!a' AIr%l!ek+e'ir6
2nce &alkla ilikiler HIl%!lerinin 'ers 'al! *e @Ineli!i
Hulun'u6 Bunun iEin sa'ece &alkla ilikiler'e "orunlu +e!el
ile+ii! 'ersleri 'a&il HIl%! iEi 'erslerin 'al!nn karak+eri
incelen'i6 BIl%!'e sunulan 'erslerin &e.si aln!a', sa'ece
HIl%!%n Helirle'ii "orunlu *e seE!eli 'ersler IlE!e@e ka+l'6
Bu 'erslerin sa@s @ine HIl%!%n Helirle'ii kre'iO'ers sa@sna
AIre sa.+an'6 Bu 'uru! 8!erikaG'a I"el Hir Darkllk
AIs+er'ii iEin, 8!erika Irnei kullanl'6 8!erikaG'a 38
okulun &alkla ilikiler HIl%!lerin'eki Irencilerin al'klar
&alkla ilikiler *e ile+ii! 'erslerinin +o.la! ?#9 olarak
Hulun'u MaHlo 9N6
aHlo'a AIr%l'%% AiHi okulu Hi+ir!ek iEin MAerekli kre'i@i
'ol'urarakN alnan 'erslerin Z 58Gi !eslek *e Z 4#Gsi Hili!
'erslerin'en olu!ak+a'r6 Bu sonuE &alka ilikiler'e *erilen
'ersler'eki @Ineli!in en'%s+rinin Aereksini!lerine AIre
&a"rlan'na iare+ e'er6 Bu HulAu Hir Eeliki@i anla+!a"6
=%nk% H%+%n okullar H%l+enlerin'e ei+i!lerinin a!acn
Helir+irken &alkla ilikiler .ra+iini Ire++iklerini Helir+!ek+e'ir6
Bek Eok okul Hunu Hir .res+iC olarak sun!ak+a'r6 >ola@s@la,
&alkla ilikiler HIl%!lerin'e alnan 'erslerin Eounluunun
!eslek 'erslerin'en olu!as olaan'r6
94$
aHlo 96 8B>G'e *erilen 'erslerin 'al! *e @Ineli!
M-Ineli!: 9 _ 4eslek, # _ Bili!, 3 _ Kar!aN
niversiteler
4eslek
>ersleri
Bili!
>ersleri
o.la!
N
-Ineli!
N Z N Z
8uHurn 0ni*ersi+@ 93 ?8 ? 3# 99 9
Bos+on 0ni*ersi+@ 7 54 ? 4? 93 3
;S0 [ ,uller+on 4 ?7 # 33 ? 9
;a.i+al 0ni*ersi+@ 98 ?7 9 33 #7 9
;en+ral Xas&inA+on 06 8 44 9$ 5? 98 3
;le*elan' S+a+e 06 9 53 8 47 97 3
;olora'o S+a+e 06 93 54 99 4? #4 3
>rake 0ni*ersi+@ 9$ 79 4 #9 94 9
Eas+ern Ken+uck@ 06 94 74 5 #? 99 9
Eas+ern 4ic&iAan 06 9$ 79 4 #9 94 9
,or+& :a@es 06 9 ?9 4 39 93 9
(reen*ille ;olleAe 9 ?9 4 39 93 9
:oJar' Ba@ne 06 9 5? 7 44 9? 3
Kansas S+a+e 06 9$ 79 4 #9 94 9
3asalle 0ni*ersi+@ ? 43 8 57 94 3
3o@ola 0ni*ersi+@ 7 54 ? 4? 93 3
4ars&all 0ni*ersi+@ 9 ?9 4 39 93 9
4on+ana 0ni*ersi+@ 9$ 5? 8 44 98 3
Nor+&ern 8ri"ona 06 9$ 5? 8 44 98 3
Nor+Jes+ern 0ni*ersi+@ ? 55 5 45 99 3
Bur'ue 0ni*ersi+@ 5 #9 9# 79 97 #
Sea+lle 0ni*ersi+@ 7 58 5 4# 9# 3
S0N-[7sJeAo ;ol6 8 53 7 47 95 3
0ni*ersi+@ oD ,lori'a 9 ?$ ? 4$ 95 3
0ni*ersi+@ oD (eorAia 93 ?5 7 35 #$ 9
0ni*ersi+@ oD 4ar@lan' 99 ?5 ? 35 97 9
0ni*ersi+@ oD 4ia!i 9$ ?3 ? 38 9? 9
06 oD NeHras&a 7!a&a 9 5? 7 44 9? 3
06 oD N6 ;6 Be!Hroke ? 55 5 45 99 3
06 oD N6 ;arolina ;6:ill ? 3$ 94 7$ #$ #
0ni*ersi+@ oD 7reAon 9# ?$ 8 4$ #$ 3
06 oD Sou+& 8laHa!a 5 3? 9 ?4 94 #
06oD Sou+& ;arolina 8 53 7 47 95 3
06 oD eTas 8us+in 9 5? 7 44 9? 3
0+ica ;olleAe 98 78 5 ## #3 9
1irAinia ;o!!onJeal+& 9? 7$ 7 3$ #3 9
Xas&inA+on S+a+e 06 9 39 94 ?9 #3 #
Xes+ern 4ic&iAan 06 8 57 ? 43 94 3
949
4+6lam 3?$ 58 #?9 4# ?#9
-ukar'aki sonuE &alkla ilikiler HIl%!lerinin 'ers
@Ineli!lerin'e 'a&a 'a aEkEa or+a@a Ek!ak+a'r6 aHlo #G'e
AIr%l'%% AiHi Irnekle!i olu+uran 38 okulun Z ?36# AiHi
Ine!li Hir Eounluu !eslek @Ineli!li'ir6 7kullarn sa'ece
Z9568Gi Hili! *e Z #96$G 'a kar!a Hir @Ineli! karak+erini
+a!ak+a'r6 Bu HulAular KHIl%! iEi 'ersler'e !esleki 'erslerin
H%@%k Eounluk+a olacaQ, 'ola@s@la, Hu Ha"'a KHIl%!lerin
!esleki @Ineli!li ol'uuL *arsa@!n 'orula!ak+a'r6

aHlo #6 8B>G'e &alkla ilikiler
HIl%! 'erslerin'eki @Ineli!
-Ineli! ,rekans -%"'e
4eslek #4 ?36#
Bili! ? 9568
Kar!a 8 #96$
o.la! 38 9$$,$
>ola@s@la, &alkla ilikiler HIl%!lerin'e alnan 'ersler
Ha"n'a, &alkla ilikiler ei+i!i en'%s+ri@e @Inelik Hir karak+er
+a!ak+a'r6
:alkla ilikiler HIl%!%n'eki 'erslerin Hu 'al!na Hak.
@anl!a!ak Aerekir6 =%nk% 8!erikan Irencilerinin 'Ir+ @llk
ei+i!leri srasn'a HIl%! 'n'an Ine!li sa@'a 'ers al!alar
"orunlu'ur6 i.ik Hir Irnek olarak 0ni*ersi+@ oD ennessee
*erileHilir6 Bir Irencinin Hu %ni*ersi+enin &alka ilikiler
HIl%!%n'en !e"un olaHil!esi iEin en a" +o.la! 9#4 kre'i
94#
al!as Aerekir *e Hu kre'ilerin sa'ece 4#Gsi &alkla ilikiler
HIl%!%n'en'ir6 Kre'ilerin H%@%k Eounluu sos@al Hili!ler,
Den Hili!leri, 'il *e e'eHi@a+ alanlarn'an Ael!ek+e'ir MaHlo 3N6
aHlo 36 8B>G'eki &alkla ilikiler 'ers .roAra! Irnei
Halkla likiler M*e le+ii!N $i.er 'ilimler
>ers
>ers
Sa@s
Kre'i >ers
>ers
Sa@s
Kre'i
le+ii! ? 98
nAili"ce O
-aHanc >il
4 9#
:alkla
likiler
5 95 >oa Bili!leri 3 8
(a"e+ecilik 3 9 Sos@al Bili!ler 3 9
4a+e!a+ik # ?
ari& # ?
Ekono!i 9 4
s+a+is+ik 9 3
(enel SeE!eli # ?
4u&aseHe 9 3
E'eHi@a+ # ?
Si@ase+ Bili!i 9 3
Sos@al Bili!ler 3 9
le+!e
-Ine+i!i
9 4
Ba"arla!a 9 3
4+6lam )? ?3 3@ A3
Ka@nak: 0ni*ersi+@ oD ennessee #$$?-#$$7 BuHlic /ela+ions ;urriculu!
>ola@s@la HIl%!'eki 'ers 'al!nn @Ineli!
karak+erini, Irencinin HIl%! 'n'an al' Hili! arlkl
'erslerin 'ei+ir!esi Heklen!ek+e'ir6 =%nk% 8!erikaG'a I"el
943
*e ka!u %ni*ersi+elerin'e, liHeral ei+i! Aelenei &ala H%@%k
Hir Eounlukla s%r'%r%l!ek+e'ir6 Bu Aelenek 'e 'oal olarak
&alkla ilikiler HIl%!%n'eki !esleki @Ineli! @erine Hili!
@Ineli!inin arlk+a ol!asn sala@an Hir Dak+Ir ol!ak+a'r6
:alkla ilikiler ei+i!inin kIkl% Hir sos@al Hili!ler Aeleneine
sa&i. olan ile+ii! okullar iEin'e ol!as *e sos@al Hili!ler
'erslerinin .roAra!a eklen!esi Hu 'uru!u 'a&a 'a A%Elen'iren
Hir Dak+Ir'%r6
2+e @an'an, &alkla ilikiler, Irnein ile+!e okullar iEin'e
kurul'uun'a, 'oal olarak en'%s+ri@el @Ineli! karak+eri Eok
'a&a HelirAin Hir ekil'e or+a@a Ek!ak+a'r, Daka+ Hu 'uru!,
Aenel 'eerlen'ir!e iEin'e a"nlk olarak kal!ak+a'r6 Bu
Hala!'a +aHlo 4G+e sunulan 8!erika ile ilAili HulAular
sonucun'a, &alkla ilikiler'en !e"un olan Hir Irencinin al'
Hili! 'erslerinin, al' &alkla ilikiler !eslek 'erslerin'en Eok
'a&a Da"la ol!as Heklen!ek+e'ir6
8!erikaG'a 'Ir+ @l'a alnan H%+%n 'erslerin 'al!na
Hakl'n'a, arln 'Ir++e %E AiHi H%@%k Hir Eounlukla Hili!
'erslerin'e ol'uu AIr%l%r6 4eslek 'ersleri, Aenel or+ala!a'a
H%+%n 'erslerin sa'ece 'Ir++e Hirini olu+ur!ak+a'r6 4eslek
'erslerinin en a" ol'uu okul oran Z 9#G'ir *e Hu Z 4? AiHi
Ine!li Hir orana ka'ar Ek!ak+a'r6 >Ir+ @l'a H%+%n aka'e!ik
alanlar'an alnan 'ersler iEin'e !esleki 'erslerin 'Ir++e Hir
orann'a @er al!as k%E%!sene!e"6 Bunun anla! !esleki
'erslerin sa@snn, H%+%n 'ier aka'e!ik alanlar +ek +ek ele
aln'n'a &er Hirin'en Eok 'a&a Da"la olaca'r6

944
aHlo 46 8B>G'e 'erslerin 'al! *e okullarn Aenel @Ineli!i
M@Ineli!: 9_4eslek, #_Bili!, 3_ Kar!aN
7kul
4eslek >ersi Bili! >ersi
N -Ineli! N Z N Z
8uHurn 0ni*ersi+@ 93 35 #4 ?5 37 #
Bos+on 0ni*ersi+@ 7 97 35 83 4# #
;S0 - ,uller+on 8 #$ 3# 8$ 4$ #
;a.i+al 0ni*ersi+@ 98 4? #9 54 39 3
;en+ral Xas&inA+on 06 8 #$ 33 8$ 49 #
;le*elan' S+a+e 06 9 #3 39 78 4$ #
;olora'o S+a+e 06 93 33 #7 ?8 4$ #
>rake 0ni*ersi+@ 9$ #4 3# 7? 4# #
Eas+ern Ken+uck@ 06 94 34 #7 ?? 49 #
Eas+ern 4ic&iAan 06 9$ #4 39 7? 49 #
,or+& :a@es 0ni*ersi+@ 9 #? #5 74 34 #
(reen*ille ;olleAe 9 #5 #7 75 3? #
:oJar' Ba@ne 06 9 #3 39 78 4$ #
Kansas S+a+e 06 6 9$ #4 3# 7? 4# #
3asalle 0ni*ersi+@ ? 95 34 85 4$ #
3o@ola 0ni*ersi+@ 7 9? 3? 84 43 #
4ars&all 0ni*ersi+@ 9 #3 39 78 4$ #
4on+ana 0ni*ersi+@ 9$ #5 3$ 75 4$ #
Nor+&ern 8ri"ona 06 9$ #? #8 74 38 #
Nor+&Jes+ern 0ni*ersi+@ ? 95 33 85 39 #
Bur'ue 0ni*ersi+@ 5 94 3$ 8? 35 #
Sea+lle 0ni*ersi+@ 7 #3 #4 77 39 #
S0N- [ 7sJeAo ;ol6 8 #4 #5 7? 33 #
0ni*ersi+@ oD ,lori'a 9 ## 3# 78 49 #
0ni*ersi+@ oD (eorAia 93 33 #7 ?8 4$ #
0ni*ersi+@ oD 4ar@lan' 99 #8 #8 7# 39 #
0ni*ersi+@ oD 4ia!i 9$ #4 39 7? 49 #
06 oD NeHras&a[7!a&a 9 ## 3# 78 49 #
Nor+& ; 0 Be!HerHroke ? 55 5 45 99 3
06 oD N6 ;arolina[;:ill ? 95 34 85 4$ #
0ni*ersi+@ oD 7reAon 9# 39 #7 ?9 39 #
06 oD Sou+& 8laHa!a 5 93 35 88 4$ #
06 oD Sou+& ;arolina 5 9# 37 88 4# #
06 oD eTas 8us+in 9 #3 39 78 4$ #
0+ica ;olleAe 98 4# #5 58 43 3
1irAinia ;o!!onJeal+& 9? 4# ## 58 38 3
Xas&inA+on S+a+e 06 9 #4 #9 7? 38 #
Xes+ern 4ic&iAan 06 8 #9 3$ 79 38 #
o.la! >al! 3?9 #5 99$4 75 94?5
945
Bu HulAular Irnekle!i alnan 38 okulun Aenel @Ineli!i@le
'e 'es+eklen!ek+e'ir6 7kullarn Z 8?68Gi Hili! arlkl ei+i!
*erirken, sa'ece Z 936#Gsi kar!a ei+i! *er!ek+e'ir MaHlo 5N6
aHlo 56 8!erikaG'a okullarn Aenel ei+i!
@Ineli!i
:Bnelim rekans :!z,e
%!%@le 4eslek $ $
Bili! 8rlkl 33 8?68
Kar!a 5 936#
4+6lam 7A )CCDC

8*ru.aG@a Aelin'iin'e, 'uru!un 8!erikaG'an sos@al
Hili!ler Hala!n'a Da"la Darkl ol!a@aca Heklen!ek+e'ir,
E%nk%, 8*ru.aGnn u"un Hir sos@al Hili!ler ei+i!i Aelenei
*ar'r6 ,aka+ &alkla ilikilerin 8*ru.aG'a 'a&a AeE or+a@a
Ek!asna ra!en 998$Gler'en Hu @ana !e@'ana Aelen &"l
'eii! ne'eni@le, Hu Aelenein &alkla ilikilere @e+erince
@ans+l!as Heklen!ek+e'ir6 8*ru.aG'a okullar'an el'e e'ilen
sonuElarn 'al! +aHlo ?G'a AIs+eril'i6
94?
aHlo ?6 8*ru.aG'aki &alkla ilikiler HIl%!lerin'e *erilen
'erslerin 'al! *e okullarn @Ineli!i
Cy2nelim5 3 D Meslek, . D"ilim, 8 D
armaA
)ni*ersi+e
4eslek
>ersleri
Bili!
>ersleri
N Z N Z
o.la! -Ineli!
8lican+e 0ni*ersi+esi 95 49 ## 59 37 3
Bourne!ou+& 06 99 5$ 99 5$ ## 3
;en+ral 3ancas&ire 06 99 58 8 4# 99 3
,reie 0ni* In Berlin 95 5? 9# 44 #7 3
:ull )ni*ersi+esi 8 ?7 4 33 9# 9
Wo&annes (u+enHerA 8 #4 #? 7? 34 #
3ou*ain ;a+&oli`ue 06 ? #9 95 79 #9 #
4a'ri' )ni*ersi+esi 97 5$ 97 5$ 34 3
4alaAa )ni*ersi+esi 93 5$ 93 5$ #? 3
Baris 1al 'e 4arne )6 98 ?$ 9# 4$ 3$ 3
0ni*6 'os 8Eores # 7 #7 93 #9 #
0ni*ersi+S 'e Nice 93 39 ## ?7 33 #
0ni*ersi+@ oD 3incoln 99 5# 9$ 48 #9 3
0ni*ersi+@ oD 3u+on 99 ?? 9$ 34 #9 9
1incenne-1ain+ >enis 5 #5 95 75 #$ #
1i@ana )ni*ersi+esi 9# 4$ 98 ?$ 3$ 3
Wournalis!, /o!ania #5 47 #8 53 53 3
4+6lam 3CE ?? 3@C FG ?@E
947
8*ru.aG'aki 'al!la ilAili HulAulara AIre, &alkla
ilikiler'e *erilen 479 'ersin Z 5?Gs Hili! 'erslerin'en
olu!ak+a'r6 >erslerin Z 44G%n% ise !eslek 'ersleri
olu+ur!ak+a'r6 8*ru.a okullarn'a Hili! 'ersleri oran Z 93Ge
ka'ar Ek!ak+a'r6 En '%%k oran ise Z 33G'%r6 Bu HulAular
8*ru.aG'aki okullarn aHlo 7G'e AIs+erilen Aenel @Ineli!in'e
'e @ans!ak+a'r6 97 okulun sa'ece # +anesi !eslek arlkl'r6
aHlo 76 8*ru.a okullarnn ei+i!'e @Ineli!i
:Bnelim rekans :!z,e
4eslek arlkl # 9968
Bili! arlkl 5 #964
Kar!a 9$ 5868
4+6lam )@ )CCDC

>ikka+ e'ilirse, 8*ru.aG'a &alkla ilikiler ei+i!i *eren
okullarn 'Ir++e Hir'en Hira" Da"las MZ #964N Hili!e arlk
*eril!ek+e'ir6 Kar!a ei+i! ise Z 5868 ile @ar'an Da"la@
olu+ur!ak+a'r6 4esleki 'ers 'al!n'a !ini!u! oran,
s.an@aG'aki %ni*ersi+e 'n'a MZ 7N
E
, 'erslerin 'Ir++e Hiri
ka'ar'r MZ #4N6 Bunun anla!, 8*ru.aG'aki okullar'a !esleki
ei+i! 'ersleri H%+%n 'erslerin en a" 'Ir++e Hiri ka'ar ol'uu'ur6
Bu oran Ha" okullar'a Z ?7G@e ka'ar @%ksel!ek+e'ir6 Bu 'a,
Ms.an@a 'n'aN Hili! 'erslerinin 'al!nn Z #3 ile Z 7?
arasn'a 'ei+ii anla!na Ael!ek+e'ir6
E
Bu, uE 'eer olarak ni+eleneHilir6
948
:alkla ilikiler HIl%!% olan #9 %ni*ersi+e'e *erilen,
-2KG%n "orunlu olarak *er'ii %rk >ili *e 8+a+%rk nkla.lar
AiHi 'ersler ka+l!a'an @a.lan &esa.la!a@a AIre, +o.la! 9##?
'ersin Z 43G% !eslek *e Z 57Gsi Hili! 'erslerin'en
olu!ak+a'r M+aHlo 8N6
%rki@eG'e son "a!anlara ka'ar 8*ru.a Aelenein'e ei+i!
@a.l!ak+a@'6 8ncak Ear.k *e @anl @ans+lan 8!erikan
Aelenei ei+i! sis+e!ine &"la @erle!ek+e'ir6 -anllk &alkla
ilikiler'en !e"un olan Hir Irencinin KDa@'as" +eori
'ersleri@le 'eil, AerEek &a@a++a kullanacaklar !eslek HilAisi *e
Hecerisi@le 'ona+l! ol!as AerekirL AIr%%n'e @a+!ak+a'r6
8!erikan %ni*ersi+eleri H%l+enlerin'e Irencileri !esleki HilAi
'onan!@la @e+i+ir'iklerini Helir+irken, asln'a Irencinin
al' 'erslerin Eou Den, e'eHi@a+, sos@al *e sana+ alanlarn'aki
Hili! 'erslerin'en olu!ak+a'r6 %rki@eG@e Hu AerEein @anl
@ans+l!asnn sonucu, I"ellikle @eni kurulan *akD okullarn'a
'a&a ne+ Hir HiEi!'e or+a@a Ekacak+r6
949
aHlo 8 %rki@eG'eki #9 7kul'a >erslerin -Ineli!e (Ire
>al! M@Ineli!: 9_4eslek, #_Bili!, 3 _
Kar!aN
7kul
4eslek
>ersleri
Bili!
>ersleri
o.la! -Ineli!
N H N H
8na'olu )ni*ersi+esi 37 F3 34 ?A 79 7
8nkara )ni*ersi+esi 3# 3E 79 @) 999 3
8k'eni" )ni*ersi+esi 3# ?7 4# F@ 74 7
BilAi )ni*ersi+esi 99 F7 97 ?@ 3? 3
Ba&Eee&ir )ni*6 4? ?A 5$ F3 9? 3
Baken+ )ni*ersi+esi 94 73 3$ GA 44 )
>ou 8k'eni" )ni*6 9? ?A 97 F3 33 7
(ala+asara@ 0ni*6 #4 33 85 @A 9$9 3
(a"i )ni*ersi+esi #7 ?3 38 FA ?5 3
s+anHul )ni*ersi+esi 99 37 3? @@ 47 3
"!ir Ekono!i )ni*6 99 3@ 3$ @7 49 3
s+anHul icare+ )ni*6 #9 F@ ## ?7 59 7
Ka'ir :as )ni*6 99 ?) #7 FE 4? 7
Kocaeli )ni*ersi+esi #9 ?3 4$ FA ?9 7
3eDke 8*ru.a )ni*6 98 FC 98 FC 3? 7
4al+e.e )ni*ersi+esi #4 GF 93 7F 37 )
4ar!ara )ni*ersi+esi #5 ?C 37 GC ?# 7
0luslararas KHrs )6 99 ?@ #9 F7 4$ 7
-akn'ou )ni*6 99 ?7 #5 F@ 44 7
-aar )ni*ersi+esi #7 F@ #$ ?7 47 7
-e'i+e.e )ni*ersi+esi 3# ?A 35 F3 ?7 7
4+6lam F)C ?7 @)G F@ )33G
95$
4esleki ei+i! 'ersleri en Da"la MZ ?5N 4al+e.e
)ni*ersi+esin'e *eril!ek+e'ir6 Bu 'a sos@al Hili!ler 'erslerinin
.a@n Z 35Ge '%%r!ek+e'ir6 Bili! 'erslerin'e oran Z 35 ile Z
79 aras 'eiirken, !eslek 'erslerin'e Hu oran Z ## ile Z ?5
aras'r6
9##? 'ers+eki Z 43 *e Z 57 AiHi 'al! %rki@eG'e kar!a
Hir &alkla ilikiler ei+i!i ol'uuna iare+ e+!ek+e'ir6
%rki@eG'e &alkla ilikiler ei+i!in'e %ni*ersi+elerin @Ineli!i
'e Hunu 'es+ekle!ek+e'ir MaHlo 9N6 BulAulara AIre,
%rki@eG'eki okullarn Z 965Gi !esleki, Z 33,4G% sos@al
Hili!ler *e Z 5769Gi kar!a arlkl ol'uu AIr%l!ek+e'ir6
4a1l+ E* 4!rki5eI,eki Ok-llar2n Genel E.itim :Bnelimi
:Bnelim rekans :!z,e
4eslek # 965
Bili! 7 3364
Kar!a 9# 5769
4+6lam 3) )CCDC
8!erika, 8*ru.a *e %rki@e Hirlik+e ele aln'n'a *e
karla+rl'n'a &er %E% arasn'a 'ikka+ Eeken Darkllklar
ol'uu AIr%l%r MaHlo 9$N
959
aHlo 9$6 8B>, 8*ru.a *e %rki@eGnin @Ineli!e AIre
karla+rl!as
:Bnelim Amerika Avr-6a 4!rki5e 4+6lam
Bili! Z 8?68 Z #964 Z3364 Z 596#
4eslek Z $$6$ Z 9968 Z 965 Z $563
Kar!a Z 936# Z 5868 Z 5769 Z 3565
4+6lam H 7F*C H 33*? H 3@*F H )CC
aHlo 9$G'a AIs+erilen sonuElara AIre incelenen %E HIlAe
Hirlik+e ele aln'n'a Hili! @Ineli!i arlk+a'r MZ 59N6 Bu
Dark 8!erikaG'aki @oun 'al! or+a@a Ekar+!ak+a'r6
8!erikaG'a Hili!sel @Ineli! H%@%k Eounluk+a@ken MZ 8?68N,
8*ru.aG'a Hu @ounluk Z #964Ge *e %rki@eG'e Z 3364Ge
'%!ek+e'ir6 Bu HulAular ara+r!ann +e!el *e al+-
*arsa@!larn 8!erikaGnn I"el 'uru!u 'n'a
'orula!ak+a'r6 ncelenen @erler'e kar!a Hir sis+e! *ar'r *e
sos@al Hili!ler !esleki 'erslerin sa@ca Aerisin'e kal!ak+a'r6
nAil+ere 'n'a 8*ru.aG'a &alkla ilikiler ci''i Hir alan olarak
AIr%l!e!ekle HeraHer Aenellikle sana+ @a 'a e'eHi@a+
Dak%l+eleri iEin'e @er al!ak+a'r6 2renci@e ci''i Hir liHeral
ei+i! *eril!e!ek+e'ir6 :alkla ilikiler 8*ru.a iEin 'e
'ar'an Aelen .o.%ler Hir alan ol'uu iEin 'a&a Eok !eslee
@Inelen Irenci@i Eek!ek iEin aElan HIl%!ler eklin'e'ir6
95#
nAil+ereY'e &alkla ilikiler HIl%!leri ile+!e, ik+isa+ *e I"ellikle
.a"arla!ann al+n'a @er al!ak+a'r6
Nicel *erilerin AerEei ne 'enli @ans++ 'ai!a +ar+!a
konusu ol!u+ur6 Sa@sal Eounluk ni+eliksel Darkllk ol'uunu
AIs+er!e"6 Bili! 'erslerinin Da"la *e !eslek 'erslerinin a"
ol!as 'a ikisi arasn'a e.is+e!oloCik *e@a i'eoloCik iEerik
Hala!n'a ni+eliksel Darkllk ol'uunu AIs+er!e@eHilir6 Bu
ara+r!ann kura!sal *arsa@!na AIre, Hili!sel 'erslerin
iEeriklerin'e ele+irel @anlar olsa Hile, Haskn @Ineli!'e, Hili!
'ersleri@le !esleki 'ersler HirHirini 'es+ekle@ici karak+ere sa&i.
olacak+r6 Bu *arsa@!la Han+l olarak okullarn H%l+enlerin'e
sun'uklar K&alkla ilikiler ei+i!i a!aElarnaL *e 'erslerin I"e+
iEeriklerine Hakl'6 ncele!e sonun'a okullarn &e!en
&e.sin'e 'eien ka.sa!'a en'%s+ri@e @Inelik Hir a!aE
Helirlen'ii Hulun'u MaHlo 99N6
aHlo 996 8!erikan okullarnn H%l+enlerin'e Helir+ilen a!aE
8!aE
>al!
Sa@ Z
4eslek 'ersi *eren Daka+ +e!el a!acn
Hili!sel ei+i! ol'uunu Helir+en okullar
# 5,4
Bili!sel Dor!as@on'an Ha&se+!e@i.,
!eslee @Inelik ei+i! *er'iini Helir+en
okullar
98 47,3
:er ikisinin 'e *erilerek HilAili *e Hecerili
Hir insan ei++iklerini Helir+en okullar
98 47,3
953
aHlo'a aEkEa AIr%l'%% AiHi Irnekle!'e incelenen
8!erikan %ni*ersi+elerinin H%l+enlerin'e Helir+ilen a!aElar'a,
sa'ece Hili! ei+i!inin *eril'iini sI@le@en sa'ece iki okul
*ar'r6 7kullarn Eou, liHeral ei+i! *e !eslek ei+i!in'en
AeEerek en'%s+ri@e HilAili *e Hecerili Hir insan @e+i+ir!e
a!acn'a ol'uklarn Helir+!ek+e'ir6 7kullar, en'%s+ri@e
kaliDi@e ele!an @e+i+ir!e a!aElar ol'uklarn Helir+!elerine
ra!en, Drekans +aHlolarn'a sunulan sonuElar'a 'a
AIr%leHilecei AiHi ile+ii! HIl%!leri iEin'eki &alkla ilikiler
HIl%!leri 'ers .roAra!larnn Ine!li Hir ks!n sos@al
Hili!ler 'erslerine a@r!ak+a'r6 2rnein ile+ii! okullarnn
a!aE sunu!larna AIre, ile+ii! okulu: M9N =ei+li ile+ii!
alanlarn'a .roDes@onel kari@er iEin Irencileri &a"rla@an
Irnek lisans *e@a lisans %s+% Ire+i!i sunar6 M#N le+ii!
'isi.linlerini H%+%nle+irirR M3N )ni*ersi+e@e, .roDes@onel
+o.luluklara, Ee*re@e *e +o.lu!a @%ksek se*i@e'e &i"!e+ *erir
*e or+aklk kurar6 K:er Ea'a ile+ii! okulun'a ol'uu AiHiL
sI"l%, @a"l *e AIr%n+%l% ile+ii!i KenDor!as@on Eann +ale.
e'ici ile+ii! Aereksini!lerini karla!ak iEinL Hirle+irir6
BI@lece okul rekla!clk, elek+ronik !e'@a, .a"arla!a,
Aa"e+ecilik, Do+oraDElk, &alkla ilikiler, konu!aOsI"l%
ile+ii!, AIr%n+%l% ile+ii!, HilAisa@ar sana+ *e AraDik +asar!
'isi.linlerin'en 'ersler *erir6 M4N 8!aE enDor!as@on @oun Hir
+o.lu!'a e+kin Hir ekil'e i @a.aHil!ek iEin .ra+ik 'ene@i!
ka"an'r!ak+r MKansas S+a+e 0ni*ersi+@NR M5N Bra+ik ei+i!le
Irenci@i !eslee &a"rla!ak M7&io 0ni*ersi+@NR 2rencileri
&alkla ilikiler kari@erine &a"rla!ak MNor+&ern 8ri"ona
0ni*ersi+@NR en'%s+rinin ikna e'ici ile+ii!'e ei+il!i
.roDes@onel Aereksini!ini karla!ak iEin Irenci @e+i+ir!ekR
954
Irencilere .roDes@onel Ee*re'e ele+irel *e @ara+c ol!alarn
sala@acak Heceriler sala@acak Hir ei+i! *er!ek M0ni*ersi+@
oD ,lori'aN6 :alkla ilikiler iEin I"A%r '%%nen .ra+is@en
@e+i+ir!ek M0ni*ersi+@ oD ;en+ral 3ancas&ireN6
:alkla ilikiler .roAra!larnn .ro!os@onunu @a.an okul
H%l+enlerin'e &alkla ilikiler 'ersi alan Irencilerin &alkla
ilikileri A%nl%k ilerin'e kullanan orAani"as@onlar *e Dir!a
+i.lerinin Eei+lilii karsn'a Mi Hul!a olasl@laN
&e@ecanlan'klar Helir+ilir6 :alkla ilikiler 'erslerin'e Irnein
u@Aula!aclarn 'eiik alanlar'a Eal+klarn *e @%"lerce
Darkl &alka ula!a@a Eal+klar, HilAisa@ar %re+icisin'en
&as+ane@e *e sana+ !%"esine ka'ar &alkla uraan H%+%n +icari
*e +icari ol!a@an IrA%+lerin &alkla ilikiler &i"!e+i *e
re&Herliine i&+i@aE 'u@'uklar anla+l!ak+a'r MFa..ala, 9993N6
Sunulan Hu KAerEeklerleL Irencilere &alkla ilikiler'e kari@er
Eei+lilii sunulurken, a@n "a!an'a &alkla ilikiler
.ra+iklerin'eki n%anslar AIs+eril!ek+e'ir6 e!el &alkla ilikiler
'ers !%Dre'a+ EerEe*esin'e e+kili Hir ekil'e &alkla ilikiler
@a.!a EaHas 'es+eklen!ek+e'ir6 >ikka+ e'ilirse, &alkla
ilikiler'e orAani"as@onlarn Eei+lilii *e u@Aula!aclarn Hu
Eei+lilik+eki seEenek Eokluu AIr%n%!%ne Hakarak
&e@ecanlan!as &alkla ilikiler 'ers .roAra! iEin &areke+
nok+as olarak aln!ak+a'r6 Bu &areke+ nok+as 'oal olarak
'ers .roAra!larnn orAani"as@on +%rlerine, @a.larna,
Daali@e+lerine, &alkla ilikilerin IrA%+len!esine, nasl
Eal+klarna, ilerini nasl e+kili @a.+klarna AIre
'%"enlen!esini Ae+irecek+ir6 Bunun anla! &alkla ilikiler
!eslek 'erslerinin !%Dre'a+nn aka'e!ik Hir EerEe*e'en
955
&areke+ e'erek @a.l!a', en'%s+ri@el .ra+iklere Hal olarak
HiEi!len'iril'ii'ir6 ElHe++e en'%s+ri@el @a.lar *e Hu @a.lar
'es+ekle@enler iEin Hu Eok 'oal, nor!al *e asln'a ei+i!'e
@a.l!as Aerekli olan'r6 Bu en'%s+ri .ra+ii !erke"li
EerEe*e'en &areke+ e'erek &a"rlanan !%Dre'a+ A%n%!%"'e
8B> *e 8B> e+kisin'eki 'ier %lkelere 'e @ans+l!ak+a'r6
2rnein NeJ 7rleansG'a MB&oeniTN &alkla ilikiler
ei+i!cilerinin +o.lan+sn'a sunulan &alkla ilikiler ei+i!i
in'eksine Hakl'n'a M8EW4; B/, 9999N 'erslerin +asar!
&a"rlanrken +e!el olarak Helli en'%s+riler'eki &alkla ilikilerin
He+i!le!esini @a.an *e .ra+iini Ire+en 'ersler konul!u+ur6
BalanAE 'ersleri olarak KDir!a &alkla ilikileri, s.or &alkla
ilikileri *e .ro!os@on, salk Hak! &alkla ilikileriL
seEil!i+ir6 ,ir!a &alkla ilikileri 'erslerinin seEil!esine
AerekEe olarak Irencilerin HI@lece Dir!a iEi *e ' &alklarla
uraan *e +ek Hir 'a*a@ *e@a Dir!a DelseDesini +e!sil e'en
&alkla ilikiler .ra+is@enlerinin rol% &akkn'a .ers.ek+iD
ka"anacaklar *eril!ek+e'ir6 S.or *e salk &i"!e+leri &alkla
ilikileri 'ersin'e *erilen AerekEe ise o alanlar'aki H%@%!e AiHi
ekono!ik ne'enler'ir6 :alkla ilikiler !%Dre'a+n'a klasik
&alkla ilikiler .lanla!a *e ka!.an@alar 'ersleri @ann'a
&a"rlanan Hu +%r 'ersler, %ni*ersi+eler'eki &alkla ilikiler
Ire+i!ini, &alkla ilikiler @a.an !isaDir kiileri 'e 'erslere
Eararak +%!%@le .o.%lerle+ir!ek+e'ir6 Bu +%r .o.%lerle+ir!e
&alkla ilikiler en'%s+risinin &alkla ilikilerini @a.!a@a ka'ar
u"an!ak+a'r6
:alkla ilikiler HIl%!%n%n a!aElar sunulurken, en'%s+ri@el
sis+e!, en'%s+ri@el Ekarlar AiHi ka*ra!lar @erine Eok 'a&a
95?
@ans" *e olu!lu olan i Hul!a, Heceri Aeli+ir!e, @e+i+ir!e,
+o.lu!, ce!aa+ler M.roDes@onel +o.luluklarN ka*ra!lar
kullanl!ak+a'r6 Bu ka*ra! +erci&leri +esa'%Di 'eil'ir6 1ar
olan sen+aks Ms@n+aA!N *e .ara'iA!alar se+in'en kas+l *e
a!aEl olarak seEil!i *e HiEi!len'iril!iler'ir6 Bu
HiEi!len'ir!e@le en'%s+ri@el @a.larn Ekarlar &erkesin
Ekarlar olarak sunu. e*renselle+iril!ek+e'ir6 :alkla ilikiler
okulun'a oku!ann a!ac KHir alan'a i Hul!aL ei+i!ine
in'irAenir: 7kul .ra+ik 'ene@i!le Hirle+irilen @oun 'ersler
sun!ak+a'r6 BI@lece Irenci A%n%!%"%n K.roDes@onel *e
aka'e!ik .a"arlarn'aL rekaHe+ e'eHilir &ale Ael!ek+e'ir6
le+ii!in olu!as, AIn'eril!esi *e anali"inin incelen!esi@le
Irenci, iDa'e I"A%rl%%n%n *e e+iin 'eerini, a@rca
'e!okra+ik +o.lu!'a A%E olarak ile+ii!in Ine!ini Irenir6
>ikka+ e'ilirse, Hu anla+!lar'an @aanan +o.lu!un Ha+an
'e!okra+ik ol'uu *arsa@l!ak+a'r6 Buna ek olarak *ar olan
.ra+ikleri anla!ann 'e!okrasi@i anla!a *e Iren!e ol'uu
i!a e'ilerek, en'%s+ri@el @a.lar *e e+kinlikleri 'e!okra+ik
+o.lu!u olu+uran Ieler olarak sunul!ak+a'r6
:alkla ilikilerin Heslen'ii alanlar'an ko.arak nasl e+kili
ile+ii! @a.laca %"erine uraan, 'ier Hir 'e@ile &alkla
ilikilerin @Ine+i! *e @Ine+icilerin ken'i &alklarn kola@ca
!ani.le e+!ek iEin kullanacaklar Hir araE &aline Ael!esinin Hu
alan Aeli+ir!e@ecei aksine ksrla+raca &alkla ilikiler
&akkn'aki eAe!en neAa+iD 'eerlen'ir!eler'e @ans!ak+a'r6
Bu ei+i! kesi+ii +%! 'isi.linler iEin'e *ar ol!ak+a'r *e
onlar ol!aks"n Hir Aeli!e 'e '%%n%le!e"6 Bu alann ilk
u@Aula!aclarn'an Hiri olan E'Jar' Berna@s &alkla ilikilerin
957
Ku@Aula!al Hir sos@al Hili!lerL ol'uunu iDa'e e+!i+ir6 Bu
&alkla ilikiler'e sos@al Hili!lerin kura!sal olarak
Ire+il!esini , u@Aula!asnn ise !eslek iEin'e @a.l!asn
Ae+irir6 nsan .sikoloCisini, +o.lu! @a.sn Hil!e@en Hir &alkla
ilikiler u"!annn, keli!elerle o@na@arak @a"' Hasn
H%l+enleri @a 'a e+kili ile+ii!, He'en 'ili AiHi in'irAe!elerle &er
&anAi Hir &alkla ilikiler e+kinliini @%r%+!esi !%!k%n 'eil'ir6
Buna ra!en, sa'ece !esleki ei+i! *eren okullarn *arlk
seHeHi, .o.%ler olan alan iEin'e I"elleen ei+i! sis+e!in'e
'a&a Da"la K!%+eri-IrenciL EekeHil!ek EaHas'r6 Bu EaHa'a
8!erikan okullar &alkla ilikiler irke+leri AiHi
'a*ran!ak+a'r: (erEei 'eil i!aC sa+!ak+a'r6 =%nk%
AerEek+e &alkla ilikiler okullar Ha" !eslek 'erslerini *erirken,
H%@%k Eounlukla Hili! 'ersleri *er!ek+e'ir6 Bili! ile
u@Aula!a@ 'enAele'iklerini Helir+en okullar Hili!sel
ol'uklarn'an Aurur 'u@'uklarn aEkla!ak+a'r6
9998G'e 8!erikan :alkla likiler >erneiYnin 'es+ekle'ii
K:alkla likiler'e Kari@er Ein :a"rla!a: 2n'e (elen 99$
:alkla likiler KoleC BroAra! BroDiliL Halkl Hir alan
ara+r!as @a.l!+r6 #3 %ni*ersi+enin .roAra! en i@i
.roAra! olarak seEil'i6 >eerlen'ir!e'e 'erslerin @ansra
Ire+i! %@elerinin &alkla ilikiler Dir!alarn'a Eal! ol!alar
'a 'eer ar+ran Hir Dak+Ir olarak ele aln!ak+a'r6 2rnein
0ni*ersi+@ oD Sou+& 8laHa!a .ro!os@onlarn @a.an Hasn
H%l+eni @a@nla@arak, ken'ilerinin Hu @ir!i %E %ni*ersi+e
arasn'a ol!asnn sonucu olarak &alkla ilikiler Dir!alarnn
onlara ilAisinin ar++ *e Irencilerin kola@ i Hul!a olasln
el'e e++iini Helir+!ek+e'ir6 (erEek+e Irenci Eek!ek iEin
958
kullanlan IlE%, &alkla ilikiler'e en'%s+rinin ilAisi *e i Hul!a
olasl ol!ak+a'r MBo+an, 9997N6
-Ineli!le ilAili olarak %E%nc% +a!a!la@c sa.+a!a sos@al
Hili!ler 'erslerinin iEeriinin 'oasnn sa.+an!as@'6 =%nk%
'erslerin Hir ks!nn sos@al Hili!lerle ilAili +e!el 'ersler
ol!as Hili!sel iEeriin nasl ol'uu &akkn'a HilAi
*er!e!ek+e'ir6 2+e @an'an ei+i!in en'%s+rinin Ekarlar
EerEe*esi iEine 'e '%!e'iini anla+!a!ak+a'r6 BulAulara AIre
&alkla ilikiler HIl%!lerin'e, alanla ilAili kura!sal, +ari&sel *e
Airi ni+eliin'eki 'erslerin H%@%k Eounluun'a ne isi! ne 'e
iEerik olarak ele+irel Hir karak+er AIr%l!e!i+ir6 >ers isi!leri,
iEerik I"e+leri *e kullan'klar "orunlu *e Inerilen oku!a
lis+eleri, &alkla ilikiler .roAra!larnn alan 'erslerinin
8!erikan ana ak! kura!sal @akla!lar EerEe*esi iEine
'%+%%n% AIs+er!ek+e'ir6 ,aka+ Hu ele+irel 'erslerin ol!a'
anla!na Ael!e!ek+e'ir6 8na ak! 'na '%en @akla!a
sa&i. Ire+i! %@eleri Hulun'uklar @a.lar iEin'e !arCinal
kal!ak+a'r6 kinci olarak &alkla ilikiler HIl%!%n%n ol'uu
okullarn MEounlukla ile+ii! okullarN H%+%n 'erslerine Hakl'6
=%nk% Irenciler 'erslerinin Ine!li sa@'aki ks!n sos@al
Hili!lerin 'ier HIl%!lerin'en al!ak+a'r6 (erEi &alkla
ilikiler'e 'erslerin kura!sal @a.s en'%s+ri@el @a.nn
i'eoloCisi@le Ir+%eHilir, I+e @an'an 'ier HIl%!ler'en al'klar
sos@al Hili!ler 'erslerinin iEerii @a en'%s+ri@el @a.nn
i'eoloCik sa*unusu HiEi!in'e olaHilir @a 'a ele+irel Hir karak+er
+a@aHilir6 Bu a!aEla 'ersler +e!el iki AruHa a@rl': MaN
En'%s+ri@i 'es+ekle@en ana ak! kura!lar@la Aelen aka'e!ik
@Ineli! *e MHN ele+irel @akla! +ar"n @ans+an @Ineli!6
959
Sos@al Hili!ler 'erslerinin iEeriine Hakl'n'a, !arCinal
HirkaE 'ersin 'n'a H%+%n 'ersler ana ak! kura!sal EerEe*e
iEin'e kal!ak+a'r6 ncelenen 'ersler'e ele+irel ol!a olasl
Hulunan 'ersler sa'ece DelseDe, .o.%ler k%l+%r, k%l+%rel
incele!eler, uluslararas ile+ii!, ile+ii! *e +o.lu!, ile+ii!
+eknoloCileri, ile+ii!O!e'@a +ari&i, e+ik AiHi 'ersler'ir6 Bu
HulAular, &alkla ilikiler .roAra!larnn M*e ile+ii! okullarnn
.roAra!larnnN 'ers arl Hala!n'a &anAi @Ineli!'e
olursa olsun, en'%s+ri@el @a.@a ile*sel Hir ei+i! @a.+n
AIs+er!ek+e'ir6 Bir *e@a HirkaE sos@al Hili!ler 'ersinin ele+irel
ol!as *e@a ele+iri Ae+ir!esi &alkla ilikiler .roAra!nn
'oasn 'ei+ir!e"6 >ola@s@la, &alkla ilikiler ei+i!inin
sos@al Hili!ler 'ersleri ile en'%s+ri@el @a.nn i'eoloCik !esleki
'erslerinin en'%s+rilerin kaliDi@e e!ek Aereksini!ini karla@an
Hir karak+ere sa&i. ol'uu or+a@a Ek!ak+a'r6
EN>)S/NN E<4E 4)>8:83ES
:alkla ilikiler ei+i!inin 'oasnn Helirlen!esin'e &alkla
ilikiler en'%s+risinin Eei+li @ollar'an AeEerek @a.+ e+kiler
*ar'r6 Ei+i!'e K&alkla ilikilerle ilAili ce!i@e+lerin *e
kurulularn &alkla ilikiler ei+i!i &akkn'aki AIr%lerinin ne
ol'uuL sorusu@la ilAili +o.lanan *eriler, I"ellikle 8B>G'e
e+kin'ir6 8@rca, akre'i+as@on .roAra!lar@la, 8B> A%'%!l%
8*ru.aG'a 'a e+kinin @Inlen'irici *e ka.sa!l ol'uu
AIr%l!ek+e'ir6 %rki@eG@e Hu +%r @Inlen'ir!e EaHalar :alkla
likiler ;e!i@e+i AiHi cl" Hir kurulu+an 'eil, 8*ru.aG@a
9?$
u@u! ara@an @%ksek Ire+i! sis+e!inin ken'i iEin'en
Ael!ek+e'ir6
:alkla ilikiler ei+i!ini sos@al Hili @oksunluu @In%n'e
@Inlen'ir!ek iEinR 'ers .roAra!larn'an, iEeriklere, konulara,
s+aC @eri *e ei+i! s%resine ka'ar ei+i! sis+e!ini @eni'en
'%"enle!ek anla!n'a ci''i Hir EaHa AIs+eril!ek+e'ir6
8!erikaG'a &alkla ilikiler alann'a u@Aula!aclarn kur'uu
*e Eok e+kili olan IB/8 *e B/S8 AiHi 'ernekler *ar'r6 Bu
'ernekler en'%s+rinin Hir anla!'a sI"c%l%%n% @a.arak
okullara 'ers .roAra!@la ilAili Ineriler @a.!lar *e &a++a
ko!is@onlar olu+urarak ken'i @a.+klar .roAra!lar kaHul
e++ir!e@e Eal!lar'r6 Bu kurulular'a aka'e!is@enler
Ine!li IlE%'e @er al!ak+a'r6 Bu kurulular'an AeEerek
aka'e!is@enler en'%s+ri@le iHirliine Air'ikleri iEin, e+ki Eok
H%@%k ol!ak+a'r6 E+ki *e kon+rol EaHalar I"ellikle &alkla
ilikiler ei+i!in'e 'uru! +es.i+i@le Hala@arak .o"i+i*is+
!an+a u@Aun Hir ekil'e @a.l!ak+a'r6 Bu kurulular
+araDn'an &e! 8*ru.aG'a &e! 'e 8!erikaG'a &alkla ilikiler
ei+i!inin @Ineli!ini *e iEeriini Helirle!e@e @Inelik .ek Eok
ara+r!a @a.l!+r6 Bu konu'a ilk ara+r!alar @a.an %lke
8!erika ol!u+ur6 8!erikaG'a &alkla ilikiler alann'aki
'erslerin ne ekil'e @a.lan'rl!as Aerek+iine ilikin ilk
ara+r!alar 994? @ln'a @a.l!+r6 B/S8Gnn MBuHlic
/ela+ions Socie+@ oD 8!ericaN 995$Gler'e @a.+r' Hir
ara+r!ann sonuElarna AIreR ?53 %ni*ersi+e'e &alkla ilikiler
'ersleri *eril!ek+e@'i *e Hu 'ersler Aenel olarak Aa"e+ecilik
HIl%!% al+n'a @er al!ak+a@' *e sa'ece k%E%k Hir ks!
u"!anlk 'ersleri I"ellii +a!ak+a@'6 8!erikaG'a &alkla
9?9
ilikiler .roAra!larn 'eerlen'ir!e@e *e Aeli+ir!e@e @Inelik
kurulan Eei+li ko!is@onlar sI" konusu u"!anlk 'erslerinin
ar++rl!asna @Inelik Eal!alar @a.arak Hask olu+ur!a@a
Eal!lar'r6 Bu EerEe*e'e ilk ko!is@on, BuHlic /ela+ions
>i*ision oD +&e 8ssocia+ion oD E'uca+ion in Wournalis!
M8EW4;N +araDn'an 9973 @ln'a kurul!u+ur6 Ko!i+e, 9975
@ln'a K8 >esiAn Dor BuHlic /ela+ions E'uca+ionL Halkl Hir
ra.or @a@nla!+r6 Bu ra.or &alkla ilikiler ei+i!i konusun'a
@a.lan Eal!alara ilikin Hir HalanAE olarak
'eerlen'irileHilir6 >a&a sonraki 9# sene iEerisin'e 3 ko!is@on
'a&a kurul'u6 8EW4; +araDn'an 998# @ln'a kurulan K&e
;o!!ision on (ra'ua+e S+u'@ in BuHlic /ela+ionsL a'l ko!i+e
Eal!alarn 9985 @ln'a +a!a!la!+r6 )E%nc% ko!is@on ise
9983 @ln'a kurul!u *e 9987 @ln'a konu@a ilikin Hir ra.or
@a@nlan!+r6 Bunlarn &e.sin'e AIr%nen a!aE ile asl a!aE
Darkl'r6 8sl a!aE *ar olan ei+i!in sorunlu ol'uu'ur6
/a.orlar @olu@la sorunun en'%s+rinin Ekarlarna @Inelik Hir
ei+i!le EI"%leceinin .ro!os@onu @a.l!ak+a'r6
Son @llar'a @a.lan Eal!alara Hir Irnek olarak B/S8Gnin
#$$$ @ln'aki ra.oru *erileHilir6 Bu ra.or'a en'%s+rinin i'eal
&alkla ilikiler .roAra!nn nasl ol!as Aerek+ii AIr%l%r6
2nerilen 'erslerin Han'a :alkla likiler'e 2rnek 7la@lar,
:alkla likiler'e -a"! *e )re+i!, :alkla likiler Blanla!a *e
-Ine+i!, :alkla likiler Ka!.an@alar *e S+aC AiHi +a!a!en
!esleki .ra+iklere @Inelik 'ersler 'ikka+i Eek!ek+e'ir6 Bili!in
en'%s+ri iEin ol'uunu Ine s%ren Hu '%n@a AIr%% iEin, Hu
ekil'e Hir .roAra! son 'erece ile*sel *e ekono!ik+ir6 BI@lece
en'%s+ri@el @a. aka'e!i'en alaHileceini !aksi!u! 'erece'e
9?#
al!a@ *e @eni Hir ele!ann ei+il!esin'e !ali@e+i '%%rerek
karn ar+r!a@ sala!ak olasln el'e e+!ek+e'ir6 7@sa
Hili!in a!ac en'%s+ri@e ele!an @e+i+ir!ek 'eil, ken'ine *e
+o.lu!una K.o+ansi@el Hir irke+ ele!anL AI"%@le 'eil,
K+o.lu!sal Hir Hire@L AI"%@le HakaHilen insan @e+i+ir!ek+ir6
Sos@al soru!luluu irke+e olan soru!luluu ol!a@an, +o.lu!a
kar soru!lu olan Hir insan @e+i+iren ei+i! @a.!ak+r6 aner
i!urGun 'a Helir++ii AiHi M#$$$N, %ni*ersi+enin &erkes
+araDn'an kaHul AIrecek +an!larn'an Hiri, AerEekleri ara@an
KHili!L %re+en *e onu @a@an kuru!lar ol'uu'ur6 8ncak
A%n%!%"'e %ni*ersi+e, en'%s+ri@le iHirlii a' al+n'a Hili!i,
AerEei, Da@'a@ +o.lu! @erine en'%s+ri iEin %re+en kuru!lar
&aline Ael!i+ir6 >ola@s@la Irencinin 'e +o.lu!a Da@'al
Hire@ olarak ei+il!esi @erini en'%s+ri@e Da@'al olacak ekil'e
'ona+lan Irencinin al!as Heklenen Hir 'In%%!'%r6
2"el sek+Ir, &alkla ilikiler ei+i!in'e a!acna ula!ak
%"ere ken'i KHaarlL u"!an *e ele!anlarn kullan!ak+a'r6
ann! u@Aula!aclar'an Hiri olan >on Ba+esGin &alkla
ilikiler HIl%!lerin'e oku+ul!ak %"ere Iner'ii 'ersler ol'ukEa
ilAinE+ir6 2nerilen 'erslerin H%@%k Eounluu 'ers ni+elii Hile
+a!a!ak+a'r6 2rnein, ik+i'ar !ekani"!alarn +an+c Hir
'ers, @Ine+i! *e li'erlik 'a*ran, i!aC, aCans k%l+%r% *e &alkla
ilikiler u@Aula!alar &akkn'a I"A%l HilAiler AiHi 'ersler'en
Ha"lar sos@al Hili!lerin &er &anAi Hir 'isi.lini iEin'e sa'ece
Hir konun al+ Hal olaHilir6 K8Cans k%l+%r%L AiHi Hir 'ers ise
Hir konu Hal Hile ola!a", sa'ece Hir +ar+!a konusu olaHilir6
8!a eer K'%%nen insanL @erine K+%ke+en insanL @ara+!a@a
Incelik +annrsa, Hu +%r ei+i! en'%s+ri iEin Eok ile*sel olur6
9?3
Bu a!aEla ei+ilen insana '%%n!e Hecerisi *er!e'en Hir e@ler
Ire+!ek *e @oru! @a.!asn Hekle!ek &a+a olur6 Bu ne'enle,
Hu insan iEin kola@ca anla@aca .ake+len!i HilAiler *e
!a''elerle sunulan EI"%!sel reEe+eler *erilir6 Bunun en so!u+
Irnei ile+!e okullarn'a oku+ulan ile+ii! *e &alkla ilikiler
'ers ki+a.larn'a AIr%leHilir6 Bu ekil'e A%"el @a"!a, A%"el
ile+ii! kur!a, A%"el &alkla ilikiler u"!an ol!a Dor!%lleri
Ekar+lr *e Ire+ilir6 8@n HilinEsel %niDor!a@ Ai@en Hu
insanlar Dir!a @a 'a kurulularn is+ek *e Aerekliliklerini
Ire+il'ii ekil'e .lanla@an *e u@Aula@an ele!anlar olurlar6
B%+%n Hu s%reE ki!i @erler'e ci''i anla!'a @oun olarak
@aanrken, ki!i @erler'e nis.e+en 'a&a &aDiD AeEi+iril!ek+e'ir6
ari&sel Hala!'a, 8!erikaG'a &alkla ilikiler okullar
*arlklarn *e Aeli!elerini en'%s+ri ile .aralel olarak
s%r'%r!%ler'ir6 7@sa 8*ru.a *e %rki@eG'e K&alkla ilikilerL
'ar'an alnan, 'ar'an Aelen Hir @a. ol!u+ur6 2"ellikle
%rki@eG'e en'%s+rinin &alkla ilikiler ei+i!i konusun'a Hir
Aereksini!i *e &a++a +aleHi ol!a!+r6 %rki@eG 'e 0NES;7
+araDn'an aElan &alkla ilikiler okulunun ilk !e"unlarn
*er'ii @llar'a, ka!u kesi!in'e Ine!si" Hir konu!'a Hulunan
&alkla ilikiler @llar sonra I"el kesi! iEin'e ken'ine Hir @er
Hul!a@a Hala!+r6 Bu 'a '+an Aelen +icari k%l+%r%n e+kisi@le
ol!u+ur6 8!erikaG'a en'%s+ri ei+i!e !%'a&ale e'erken a@n
"a!an'a ekono!ik ka+k'a 'a Hulun!ak+a'r6 7@sa %rki@e
Irnein'e, sos@al Hili!ler ei+i!ini al! !e"unlar en'%s+ri,
iine Ael!e'ii iEin, @e+ersi" olarak ni+ele!ek+e'ir, a!a
en'%s+rinin ei+i!e ka+k'a Hulun!ak EaHas Hulun!a!ak+a'r6
En'%s+ri ken'i Ekarna ei+i!i ekillen'ir!ek is+erken, ele!an
9?4
ei+i!i iEin @a+r! @a.!ak is+e!e!ek+e'ir6 BI@lece !asraDs"
kaliDi@e ele!an el'e e+!e@i Hekle!ek+e'ir6 Bu !an+ali+e %rk
+icari k%l+%r%n%n eAe!en Hir karak+eri'ir: Sa'ece ele!an iEin
@a+r! @a.!a!akla kal!a"lar, a@n "a!an'a Hu @a+r!
K+e*iklerleL 'e*le+in M@ani %lkeninN ceHin'en &arca@arak
@a.arlar6
B%+%n Hunlar'an ka.i+alis+ +o.lu!lar'aki ei+i!in 'oasnn
eAe!en A%E @a.larnn ak+iD ka+l! *e Daali@e+leri@le Helli
@In'e 'ei+iril'ii *e HiEi!len'iril'ii or+a@a Ek!ak+a'r6
Ei+i! "a+en .a"ar i'eoloCisini 'es+ekle!e *e !erula+r!a
anla!n'a eAe!en @a.nn Ine!li Hir .arEas@'6 5irke+leen
%ni*ersi+eler, en'%s+ri iEin ele!an @e+i+iren, en'%s+ri iEin Eok
karl *e ile*sel Hir .a"arn +a ken'isi &aline Ael!i+ir6
2rencinin K!%+eri olarak ei+ilecek insanL &aline Ael!esi 'e
*erilen ei+i!in kali+esin'en 'ers iEeriklerine ka'ar .ek Eok
e@i e+kile!i+ir6 BI@lece aka'e!is@eni en'%s+ri iEin ara+r!a
@a.an, Irencisi en'%s+ri@e Hir @erin'en AireHil!ek iEin
Er.nan, Kinsan *e +o.lu! iEin Hili!L anla@n'an Eok u"ak
Ken'%s+ri iEin Hili!L anla@n '%s+ur e'inen irke+ %ni*ersi+esi
ei+i!i or+a@a Ek!+r6 Bu %ni*ersi+eler 'ers .roAra!larn *e
iEeriklerini @a"arken Aururla .ra+is@enlerle ne ka'ar H%@%k
iHirlii iEin'e ol'uklarn, onlarn kur'uu 'ernek *e
kurululara AIre *er'ikleri ei+i!i nasl '%"enle'iklerini
anla+arak Hunu kali+e *e Aeli!e olarak sunarlar6
9?5
9??
'%LM 9((
SO#U"LAR
Bu HIl%!'e ara+r!ann HulAular ile Eal!ann konusu,
kura!sal EerEe*esi *e ka@nak olarak kullanlan ilAili
incele!elerle Halar kurarak +ar+l' *e sonuElar Ekar+l'6
:alkla ilikiler I"ellikle ile+!e, si@asal Hili!ler, .sikoloCi
*e ile+ii! Eal!alar@la ilAili 'isi.linler aras Hir alan'r6
BirHiri@le iE iEe AeE!i Eei+li Hili! 'allarnn or+ak kesi!e
nok+alarn'a 'a &alkla ilikileri AIr!ek !%!k%n'%r6 :alkla
ilikilerin ne ol'uunu anla!a'an Ince ne'en &alkla ilikilere
Aerek 'u@ul'uunu *e Ek ne'enini anla!ak Aerekir6
-Ine+i!in &alk %"erin'e Haskc *e eAe!en ol'uu, &alkn ise
@Ine+i! .oli+ikalarna e+kili ola!a' sis+e!ler'e &alkla
ilikilere Aerek @ok+u6 Ne "a!an ki &alka K*a+an'a ol!aL
&akk *eril'i Kka!uo@uL @ara+!a *e r"a@ i!al e+!e Aereklilii
'e 'o!u ol'u6 (%n%!%"'eki ekli@le &alkla ilikilerin
!eslek olarak Ek. Aeli!esi iEin 8!erikan +ar" Hir si@asal *e
ekono!ik @a.nn ol!as Aerekir MEr'oan, #$$9N6
Ka.i+alis+ en'%s+ri@el @a.nn H%+%nleik Hir .arEas olan
&alkla ilikiler oluu!un'an A%n%!%"e ka'ar 'e*a! e'en *e
Aeli!esine Hal olarak I"ellikler AIs+eren +an!, ile* ai+lik,
ki!lik, e+ik, ei+i! *e sos@al soru!luluk AiHi Eei+li sorunlarla
@%" @%"e Ael!i+ir6 En'%s+ri@e I"ellikle HilinE @Ine+i!i *e
ile*sellik Hala!larn'a Da@'al olan sorunlar, &e! en'%s+ri
&e! 'e aka'e!ik Daali@e+ler'e @a@An olarak ele alnrken,
'ierleri, Ine!li ol!alarna ra!en Eou ke" aka'e!ik
A%n'e!in 'n'a Hrakl!+r6 8sln'a, &alkla ilikiler konusu
Dir!a sorunlarn EI"!e *e &alkla ilikiler HIl%!leri, irke+leri
*e u"!anlarnn kullan!as iEin Ke+kili ile+ii!L Inerileri
%re+!e EerEe*esi 'n'a aka'e!ik olarak incelen!esi Aerekir6
>ola@s@la: M9N :alkla ilikiler'e +an! kar!aas *e
+an!larn +ari&sel Hala!'an @oksunluu sorununa6 M#N Bu
sorunun +ari&sel Aelii! iEin'e kura!la Halan!asn'aki
eksiklik sorununa6 M3N :alkla ilikilerin +an!, ile*leri,
en'%s+ri@el e+kinlikler *e a!aElar ile sk sk@a Hal olarak
Aelien &alkla ilikiler ei+i!inin 'oas sorununa6 M4N :alkla
ilikiler en'%s+risin'eki is+i&'a! .oli+ikalar *e Hu .oli+ikalarn
&e! Ealanlar &e! 'e &alkla ilikiler !e"unlar iEin Ae+ir'ii
sorunlara aka'e!ik Eal!alar'a Incelik *eril!eli'ir6 Bu
Hala!'a, Eal!alar +an!la!alar, ei+i!i, ile*leri,
.oli+ikalar *e sonuElarn +ari&sel "a!an *e @er Hala! iEin'e
ele al!al *e 'eerlen'ir!eli'ir6 Bu ki+a.+a @a.l' AiHi,
&alkla ilikiler'e aka'e!ik Airii!lerin anla! Hu Eer*e*e'e
Ine! ka"an!ak+a'r, &alkla ilikiler irke+lerinin e+kili
ka!.an@a @a.!alar, e+kili i!aC @ara+!alar, !%+eri@e i@i
&i"!e+ *er!eleri AiHi konular ele al!a'a 'eil6
an!la ilAili olarak &alkla ilikilerle ilAili ki+a.lar *e
!akaleler'e M:arloJ, 997?,RKi+c&en, 9997:#3R Er+ekin #$$$:99R
Er'oan, #$$#: ???N &alkla ilikiler'e +an! Eokluun'an
Ha&se'ilir6 8ka'e!is@enlerin Eouna AIre, +ril@onluk Hir
en'%s+ri &aline Ael!esine ra!en &e! +eori'e &e! 'e .ra+ik+e
&alkla ilikiler ken'ine, a!ac, alan, 'oas, eAe!en !e+aDor
*e Ho@u+lar &akkn'a, Aenel olarak kaHul e'ilen Hir +an!la!a
9?8
%re+e!e!i+irR &alkla ilikiler'e Hir +an! kar!aas *ar'r *e
&alkla ilikiler ken'i @ara++ Hir ki!lik kri"i @aa!ak+a'r
M:u++on,9998N 6 Bu ki+aHn HulAularna AIre &alkla ilikiler Hir
+an! kar!aas @aa!a!ak+a'rR +an! Eokluu &alkla ilikiler
+an!larnn &alkla ilikiler en'%s+risinin Daali@e+lerin'en
&areke+ e'ilerek @a.l!asn'an ka@naklan!ak+a'r6 :alkla
ilikiler +ari&ine Hakl'n'a, +an! Eokluunun &alkla
ilikilerin Aeli!esi *e Hu Aeli!e srasn'a or+a@a Ekan
H%@%!e, Darklla!a *e &alkla ilikiler olarak H%+%nle!e
konusu@la ilikili ol'uu AIr%l%r6 :alkla ilikileri Daali@e+
Eei+liliklerine Hakarak +an!la!ak+an I+%r% &alkla ilikiler
&akkn'a @a.lan He+i!le!eler kaEnl!a" olarak +an!
Eokluu *e kar!aas ika@e+lerini Ae+ir!ek+e *e K'a&a i@i,
'oru *e@a ka.sa!l Hir +an! %re+!e@iL ara!ann Aereklilii
'%%ncesini Hesle!ek+e'ir6 Ba+a ile*ler *e Daali@e+ler Hasi+
ol'uun'an +an!la ilAili sorun ol!a!+r6 :alkla ilikilerin
+ari&sel Aeli!esi srasn'a Daali@e+ler Darklla+kEa *e
Eoal'kEa +an!lar 'a Eoal! *e kar!ak Hir &ale Ael!i+ir6
Bir +an!n olu!as, or+a@a Ek!as *e@a @ok ol!as,
aEkla!a@a Eal+ ile*ODonksi@on ile Halan+l'r6 Bu ile*
&alkla ilikilerin Daali@e+lerin'e AeEerek +an!lanrsa, ne ka'ar
Daali@e+ *arsa o ka'ar +an!la!a or+a@a Ekar6 Bu +%r @akla!
en'%s+ri@el Daali@e+leri !erula+r!ak iEin Eok Donksi@onel'ir6
,aka+ eer ile* sos@oloCik, ekono!ik *eO*e@a si@asalOi'eoloCik
Hala!lar'a ele alnrsa, *e Hunu @a.arken 'e Daali@e+lerin
sos@al, ekono!ik *e i'eoloCik 'oas soru+urulursa, &alkla
ilikiler'e +an! Eokluu *e +an!'a kar!aa AiHi Hir konu
%"erin'e 'ur!a Aereksini!i Hile or+a'an kalkar6 :er +an! Helli
IrA%+l% @er *e "a!an'aki +ari&sel Hala!@la Hirlik+e kura!sal
9?9
Hir @a.@a ai++ir6 Kura! Helir+il!ese *e@a kura!s" AIr%nse Hile
&er +an! Helli Hir e.is+e!oloCik .o"is@on iEine '%er6 Bu
Eal!ann HulAularna AIre, &alkla ilikilerin +an!lan!asn'a
or+a@a a+lan Eokluk, aka'e!ik Ek!a" i!a e'en Hir karAaa
'eil'ir6 Bu Eokluk, Helli Hir kura! EerEe*esi iEin'e Darkl
Daali@e+ler'en &areke+ e'erek +an!la!alar Ae+iren Darklla!
*arsa@! k%!elerini anla+r6 Bunun anla! ka.i+alis+ en'%s+ri@el
@a.@ 'es+ekle@en Hir kura!sal @akla!n &alkla ilikileri
sa'ece AIr%nen e+kinliklerine Hakarak !ekaniksel olarak
+an!la!as *e &alkla ilikiler Daali@e+lerini !erula+r!a
ka@Alarn anla+r6 >ola@s@la, +an!la ilAili niceliksel Eokluk
*e kar!aa sorununun +e!eli kura!sal @akla! +ar"'r *e@a,
Er'oanGn Helir++ii AiHi M#$$9N kura!'an &aHersi" Hir ekil'e
@a.lan @anl ara+r!a +asar!'r6
8@rca, &alkla ilikiler en'%s+risini !erula+r!a ka@Alar
ne'eni@le aka'e!ik alan'a Hile Hili!, &alkla ilikiler iEin
Ku@Aula!aL *e Ki!aC @a.lan'r!aL 'enen HilinE @Ine+i!i iEine
'a&il e'il!i+ir6 >ola@s@la Hu Hala!'a +an! Eokluu ol!as
Hir Ek!a" *e kar!aa@ iDa'e e+!e"6 7nun @erine Hir
en'%s+ri@el Airii!i asl 'oasn'an Darkl *e &a++a asl 'oasna
+%!%@le +ers '%erek i!aC @ara+!a *e .a"arla!a@ iDa'e e'er6
-ukar'a Helir+il'ii AiHi, &alkla ilikiler @a.+larn'a ileri
s%r%len kar!aa *e Eokluk asln'a a@n kura!sal EerEe*e@e
Hal olan niceliksel He+i!le!e Eokluu'ur6
Kar!aann ol'uu 'uru!'a kura!sal +u+ars"lk *ar'rR
Daka+ Eal!ann incele'ii ka@naklar'a &er&anAi Hir +u+ars"lk
AIr%l!e'i6
97$
8@rca, &alkla ilikilerin ken'isinin IrA%+sel @a. *e e+kinlik
olarak +an! kar!aas 'oasna sa&i. ol'uu sa* 'a AeEersi"
Hulun'u6 =%nk%, &alkla ilikiler en'%s+risi IrA%+sel @a.s,
*arlk ne'enleri *e Daali@e+leri@le so!u+ Hir %re+i! HiEi!i *e
ilikisini anla+!ak+a'r6
:alkla ilikilerin ne ol'uunun He+i!len!esi kaEnl!a"
olarak kura!sal @akla! konusunu In .lana Ekar+r6 :alkla
ilikileri Hili!sel olarak aEkla!ak iEin +an! *e kura! Ha
kurul!asnn Aerekliliin'en &areke+ e'en Hu ara+r!ann
HulAularna AIre &alkla ilikiler aEklanrken kura! Ha
kurul!a!ak+a'r6 :alkla ilikilerin Aeli!e +ari&i iEin'e
+an!larna Hakl'n'a, asln'a +an!larn #$6 @%"@ln
Han'an Heri Aeli!ek+e olan &alkla ilikiler alannn Helli
"a!an'aki Haskn u@Aula!alarn'an Ek. Aelen *e Hu .ra+ikleri
aEkla@arak !erula+ran ana ak! kura!n *arsa@!lar M*e@a
a@n i'eoloCinin Eei+li iDa'esel HiEi!leriN ol'uu AIr%l%r6 ,arkl
kura! iEine '%en anla!lan'r!alar sa'ece S+uar+ EJen, rDan
Er'oan, >ouAlas Kellner *e Hen"erlerinin @akla!larn'a
AIr%l!ek+e'ir6 Bunlarn 'n'a incelenen +e"ler *e ki+a.larn
&e.si &alkla ilikilerle ilAili aEkla!alarn'a eAe!en Hir .a"arn
.ra+iinin i'eoloCisini @ans+!ak+a, 'ola@s@la a@n '%n@a
AIr%%n%n EerEe*esi iEine '%!ek+e'ir6
an!lar, kura!sal EerEe*eler, ei+i!, ei+i!le ilAili
Daali@e+ler, ei+i!in %r%nleri, @aanan IrA%+l% '%n@a 'n'a *e
on'an so@u+lan! Hir karak+ere sa&i. 'eil'ir6 8ksine H%+%n
Hunlarla @aanan '%n@a anla!lan'rlarak aEklanr6 Bu
anla!lan'r!a *e aEkla!alar'an AeEerek Aerekli kon+rol
!ekani"!alar kurulur, +es+ e'ilir, Aeli+irilir, s%reAelen
979
!ekani"!alar !erula+rlr, ile@ii &akkn'a HilAi +o.lanr,
'eerlen'irilir, .lan *e .oli+ikalarn e+kinlii Helirlenir, sonuca
AIre s+ra+eCiler Ei"ilerek u@Aulanr M,ole@, 999$R ,reire, 9989R
8l+&usser, 9999R Baren+i, 998$R Er'oan, #$$?N6
an!la@an kiilerin konu!larna *e +ari&sel Hala!'a
iEin'e Hulun'uklar koullara Hakl' "a!an ne'en HI@le
+an!lan'n anla!ak kola@lar6 Bu ka'ar Eok *e Darkl
+an!n or+a@a Ek!asn'a elHe++e &erkesin ken'i iine
@ara@acak @anlar al. 'ier +araDlar AIr!e"'en Ael!esinin
e+kisi *ar'r6 >oal olarak &er +an!la HeraHer &alkla ilikilerin
Daali@e+leri +an!a AIre *e +an! @a.an kii @a 'a kuru!un
Ekarna AIre @eni'en anla!lan'rlr6 :alkla ilikiler'e
+an!lar Eokluu@la iDa'e e'ilen H%+%n Daali@e+lerin Ire+il!esi
*e u@Aulan!asn sala@acak ele!anlarn @e+i+iril!esini ise
%ni*ersi+eler @%klen!i+ir6 8ra+r!ann HulAularna AIre &alkla
ilikiler HIl%!leri &anAi Dak%l+enin al+n'a aEl'@sa ei+i! o
Dak%l+enin 'oasna u@Aun Hir ekil'e *eril!ek+e'ir6 2rnein
ik+isa+-ile+!e okullarnn MHIl%! *e@a Dak%l+elerininN al+n'a
aEl'@sa ei+i! .ro!os@on *e .a"arla!a @In%n'e @a.lrken,
ile+ii! okullarnn al+n'a aEl' "a!an sos@al Hili!lerle
Heslenen kar!a Hir &alkla ilikiler ei+i!i *eril!ek+e'ir6
Ei+i! kuru!lar +o.lu!lar'a iE+e *e '+a +ari&sel olarak
%re+il!i HilAi arasn'an a!aEl olarak seEilen Ha"larnn
ak+arl' *e AenElerin HilinElerine ilen'ii IrA%+l% @a.lar'r6
o.lu! @a.s@la iE iEe olan I"el *e ka!usal res!i ei+i!
en'%s+ri@el @a.nn Ine!li Hir .arEas 'uru!una Aelen &alkla
ilikiler AiHi Hir ekono!ik IrA%+len!e *e Daali@e+in 'n'a
kala!a", kal!a!+r 'a6 :alkla ilikiler ei+i!inin 'ers *e
97#
HIl%! olarak %ni*ersi+eler'e *eril!e@e Hala!as@la Hirlik+e
ei+i!i kuru!lar *e en'%s+ri arasn'a s%reAelen ilikilere Hir
@enisi 'a&a eklen!i+ir6 BI@lece &alkla ilikiler ei+i!i +o.lu!
iEi *e +o.lu!lar aras IrA%+len!e HiEi!i *e ilikilerin'e @er
al!a@a Hala!+r6 :alkla ilikilerle, Hu alan'aki ei+i!inin
'oas Helirlen!i, HI@lece &alkla ilikiler ei+i!i, +an! *e
kura!sal @akla!lar %"erin'e +ar+!alar or+a@a Ek!+r6
>ola@s@la, &alkla ilikiler ei+i!inin 'oas, 'ina!ik A%E
@a.larnn *e Hu A%E @a.larnn +a' Haskn *e al+erna+iD
'%n@a AIr%lerinin 'a!Aasn +ar6 Bunun Hir anla! u'ur:
Ei+i!in 'oasn'an AeEerek &alkla ilikiler'eki +an!lara
ulaaHilecei!i" *e onlar anla!l Hir ekil'e
'eerlen'ireHilecei!i" AiHi, +a! +ersi @olu +u+u., +an! *e
kura! Han'an &areke+ e'erek, &alkla ilikiler ei+i!inin
Haskn 'oasna *e &alkla ilikiler'eki !%ca'ele@e 'e ular"6
>ola@s@la, &alkla ilikilerin eAe!en +an!lar *e kura!sal
*arsa@!lar ile ei+i! arasn'a Hen"ei! kaEnl!a"'rR E%nk%
Incelikle Hu +an!lar *e kura!sal *arsa@!lar %re+enlerin
Ine!li Hir HIl%!% aka'e!ik '%n@a'a @aa!ak+a'r *e@a
aka'e!ik '%n@a'an Ael!ek+e'ir6 8ka'e!ik '%n@a en'%s+ri@el
@a.nn %s+%n'e, I+esin'e *e on'an Ha!s" Hir karak+ere sa&i.
'eil'ir6 >ola@s@la, Sc&u'son, Baren+i, Sc&iller, ,reire,
Er'oan, EJen, ,ole@, S!@+&e, 8'orno, :ork&ei!er, Kellner
*e 'ier Hir Eok a@'nn @a.+larn'a Helir++ii AiHi, ana ak!
&alkla ilikiler ei+i!i, &alkla ilikiler +an!, kura!sal @a. *e
&alkla ilikiler en'%s+risi 'a&il +%! HilinE en'%s+rileri M*e@a
k%l+%r en'%s+rileriN arasn'a kaEnl!a" HirHirini 'es+ekle@ici Hir
e+kilei! *ar'r6 Bu e+kilei!in sonuElar, eAe!en
+an!la!alar'an *e Hu +an!la!alarn aEkla' &alkla ilikiler
973
@a.snn e+kileri@le, &alkla ilikiler okullarnn *e@a
HIl%!lerinin a!aE Helirle!esin'e, 'ers .roAra!larn'a *e
'erslerin iEeriklerin'e iDa'elerini Hul!u+ur6 Bu iDa'eler'e
&alkla ilikilerin ne ol'uunun +an!lar@la asln'a ne ol'uu
arasn'a Eok H%@%k Darkllklar olu!u+ur6 Bu Darkllk sa'ece
aka'e!is@enlerin &alkla ilikileri nasl +an!la'klarn'an
'eil, a@n "a!an'a &alkla ilikiler en'%s+risinin ken'i
Daali@e+leri@le or+a@a Ek!+r6 :alkla ilikilerin AerEei Helli
@In'e sun!a .ra+ikleri sonucun'a AerEein ne ol'uunu +es.i+
e+!ek ksa 'Ine!'e *e sunu!un @a.l' koullar'a *e
sunu!un @a.l' "a!an 'ili!in'e olanaks" 'uru!una
Ael!i+ir6 S+uar+ EJenGin Helir++ii AiHi A%n%!%"'e insanlar
iElerin'e kIlece a!aElar olan K+ru*a a+ !esaClarlaL
EerEe*elen!i+ir6 >ola@s@la, +an!larla *e Daali@e+leri@le
&alkla ilikiler KAerEek +e!eline 'a@an. 'a@an!a'n
Hil!e'ii!i" enDor!as@onlaL *e Ki!aC @ara+!ak *e@a i!aClar
'es+ekle!ekle @ara+l!, ina e'il!i, kurAulan! AerEeklerL
sun!ak+a'r6 :alkla ilikilerin alanR !e'@a'aki AIr%n%!, e+kili
konu!ann nasl @a.laca, ile+ii!'e e+kinlik *e !e'@a@
kullan!a ei+i!leri, '%n@a &akkn'a 'eil, i!aClarla a!aElar
AerEekle+ir!e &akkn'a'r6 )r%nlerin +asarlan!a HiEi!leri,
.ake+lerin *e renklerin Helirlen!e HiEi!leri, Dir!a Hinalarnn,
@Ine+ici o'alarnn +asar! HiEi!leri &e. i!aClar *e i!aClarla
@Ine+i! &akkn'a'r6 Bir "a!anlar i!aC sa'ece Dir!a !asko+u
.o"is@onun'a@'R i!'i i!aC Dir!a sunu!u *e@a si@asal sunu!
'uru!una @%ksel!i+ir MEr'oan, #$$9N6
(%n%!%"'e &alkla ilikiler M*e rekla!clkN 'ier !e'@a@
'a kullanarak Ine!li ile*ler AIr!ek+e'ir6 Bu ile*ler'en Ekar
974
sala@anlar *e onu 'es+ekle@enler iEin, &alkla ilikiler serHes+
rekaHe+, I"A%rl%k, seEi! &akk, HilAilen'ir!e, HilAi +o.lu!u,
&alka &i"!e+, +%ke+ici@i a@'nla+!a *H AiHi ka*ra!larla
I"'ele+irilerek *e Hu ka*ra!lara Halanarak +an!lanr6
BI@lece Hir en'%s+ri@el Daali@e+ 'e!okra+ik @aa!n
*a"AeEil!e", Da@'al Hir Iesi olarak sunul!ak+a'r6 8l+erna+iD
AIr%ler ise &alkla ilikiler Daali@e+lerini 'oru ol!a@an
.a"arla!a, .ro!os@on, +an+! *H e+kinlikleri@le +erci&leri
@Inlen'iren HilinE @Ine+i!i Daali@e+i olarak AIr%r6 4il@on
'olarlk &alkla ilikiler *e rekla! iEin a@rlan H%+Eeler
insanlarn 'ikka+ini Hir Eok Dir!ann suE olan Daali@e+lerin'en
Haka @ere Ee*ir!ek *e @anl @Inlen'ir!ek iEin &arcanr6
nsanlar sis+e!lere *e .roAra!lan! kanal 'ei+ir!e
Drsa+larna kili+len!i Hir ekil'e Hu @ara+l! '%n@a'a +%!
@aa!larn s%r'%r%rler6 Bu @aa!'a Ince'en Helirlen!i
alAlar *e 'u@Ausal reaksi@onlarla A%'%lenen insanlar AerEee
'okun!a'an HirHiri@le .roAra!lan! olan Heklen+iler, "e*kler,
+erci&ler, i@iler *e kI+%ler 'n'a Dikir al*erii @a.!a'an
@aa+lrlar *e @aarlar M;as+en, #$$3N6 :alkla ilikiler ai!aC
@a.lan'r!aL ii@le Hi"i! 'ili!i"i, '%%nce!i"i, '%n@a@ *e
ken'i!i"i alAla!a!", 'ier insanlarla kuru!lar *e %r%nlerle
ilikileri!i"i, 'eerleri!i"i, +o.lu!a nasl ka+laca!"
HiEi!len'ir!e@e Eal!ak+a'r6 >ikka+leri!i"i Hir kuru!un,
%r%n%n *e ilikinin I"%n'en u"akla+r., HiEi!e, AIr%n+%@e
o'aklan'r!ak+a'r6 Soru+urulan &a@a+, eer +%ke+i! *e
HiEi!lere u@!a I+esin'e soru+urulu@orsa, i!aClar'an AeEerek
*e i!aClara 'a@anarak soru+urul!ak+a'r6
975
:e! en'%s+ri &e! 'e ei+i! Hala!larn'a Hir 8!erikan
Deno!eni olan &alkla ilikiler'e ei+i! konusu 'ai!a +ar+!al
ol!u+urR ,aka+ %rki@eG'e +ar+!alar &en%" aka'e!ik alan'a
k.r'an!a aa!asn'a'r6 >ola@s@la, konu Ine!li ol!asna
ra!en %rki@eG'e aka'e!ik olarak 'a&a @eni ilen!e@e
Halan!+r6 =al!ann ei+i!le ilAili HulAularna AIre a!aE
*e *erilen 'ersler Hak!n'an &alkla ilikiler ei+i!i
A%n%!%"%n en'%s+ri@el @a.snn Aereksini!lerine H%@%k
IlE%'e u@Aun Hir karak+ere sa&i.+ir6 Bu eAe!en karak+er ken'ini
&alkla ilikiler ei+i!in'e a!aE Helirlen!esi *e *erilen
'ersler'e @ans@an '%"enlen!eler'en Hala@arak
AIs+er!ek+e'ir6 En'%s+rinin 'eiiklik iEin @a.+ Hasklar,
I"ellikle &alkla ilikiler 'erneklerin'en AeEerek iDa'esini
Hul!ak+a'r6 Bu iDa'eler en'%s+rinin Ekarlar @In%n'e ei+i!
ol!as Aerekliliini sa*unan aka'e!is@enler +araDn'an ei+i!e
+an!ak+a'r6 an!a, a@n "a!an'a uluslararas kuru!lar,
akre'i+as@on .roAra!lar, I"el +eeHH%s%n aka'e!is@enlere
*er'ii ara+r!a Donlar *e @ar'!lar AiHi !ekani"!alar'an
AeEerek @a.l!ak+a'r6
2"ellikle 998$Gler'en Heri &"la ar+an Hir HiEi!'e *e
i!'i@e ka'ar AIr%l!e!i 'erece'e an+i'e!okra+ik Hir Dikirler
sis+e!i M.a"ar i'eoloCisiN &e!en &e!en +%!%@le ei+i!
.oli+ikalarnn koullarn Helirle!ek+e'ir6 Ei+i! reDor!larnn
.a+ikasn Hu ekil'e Ei"!ek+e'ir MEnAel, #$$$:3N6 #$$3 @lna
Aelin'iin'e .a"ar sis+e!inin !an+ akre'i+as@on, u@u!,
A%ncelle+ir!e, @enile!e, Aeli!e *e k%reselle!e a' al+n'a
ei+i! @a.lar en'%s+ri@el Ekarlara ile*sel ekil'e
'In%+%r%l!ek+e'ir6 Ei+i!in !e*cu+ 'uru!u *e Aelecei
97?
&akkn'aki .oli+ikalar *e +ar+!alar Hire@sel Aeli!e, Hire@sel
Haar, serHes+ rekaHe+, +erci&, ekono!ik H%@%!e, ulusal
A%*enlik, okullarn I"elle+iril!esi, I"el ei+i! AiHi serHes+
.a"ar kri+eri *e sI@le!leri@le @a.l!ak+a'r6 Bu Haskn
@Ineli!le Hirlik+e, ei+i!'e ar+an neo-liHeral .oli+ikalar sonucu,
Hili! 'erslerine Incelik *eren liHeral ei+i! ile !esleki ei+i!
arasn'aki Eeki!e'e KliHeral ei+i!L '%%ncesi H%@%k IlE%'e
A%E ka@Hna ura+l!ak+a'r6 :alkla ilikiler'e Hu ka@. ar+an
!eslek 'ersleri *e sos@al Hili!ler 'erslerin iEeriin'e .a"ar
i'eoloCisinin eAe!enlii HiEi!in'e ol!ak+a'r6 Bu eAe!enlik
.a"ar A%Elerinin si@asal IrA%+len!esi, si@asal e+kisiOn%Du"u *e
ei+i!cilerin Eekici .ro!os@onlar *e ar+ Aelir olanaklarna @a
'a i'eoloCik olarak .a"ar @a.sna u@Aun ol!alarna Hal
olarak ar+!ak+a'r6 Bu eAe!enlik *e Hask son "a!anlar'a
8*ru.a Birliine u@u! EaHasna "orlanan %ni*ersi+eler'e Eok
'a&a HelirAin olarak AIr%l!ek+e'ir6 Bunun @ans!asn, le+ii!
,ak%l+elerin'eki !%Dre'a+ '%"enle!elerin'e AIr!ek+e@i"6 Bu
'%"enle!eler k%resel .a"arn Ekarna u@Aun *e en'%s+ri@el
@a.nn Aereksini!lerine @Inelik 'erslerin Eei+len'iril!esi,
sos@al Hili!ler 'erslerinin a"al!as *e 'ers iEeriklerinin
i'eoloCik Hala!'a irke+ler '%n@asna u@u!salla+rl!as
HiEi!in'e ol!ak+a'r6 :alkla ilikiler ei+i!in'eki 'eii! Eok
nor!al olarak ni+elen!ek+e'ir, E%nk% ei+i!in a!ac AenEleri
&a@a+a &a"rla!ak+r *e &a@a+ 'a ka.i+alis+ %re+i! +ar" *e
ilikilerinin Helirle'ii &a@a+ olarak +an!lan!ak+a'r6 Ei+i!'e
k%reselle!enin eAe!en sI@le!i@le Aelen i'eoloCik
HiEi!len'ir!e'e Kken'isi serHes+ olan ser!a@eninL M'%%nen
.os+-!o'ern a@'nnN, Eoulculuun, akcln, s%rekli
'eii!in, +u+ars"ln *e AeEiciliin ol'uu, 'ola@s@la Aenel
977
AeEer Hili!sel kurallarn ola!a@aca, H%@%k +eorilerin ar+k
AeEersi" ol'uu Hir Ba"ar or+a!n'a @aanl' s%rekli
*urAulan!ak+a'r6 Bu *urAala!a'a, ser!a@e serHes+ olurken
.a"ar'akiler 'e .os+-!o'ern Eoulcu *e Helirsi" 'uru!un
.a"ar ol!ak+a'r6 Bu .a"ar'aki ei+i! 'e 'oal olarak klasik-
liHeral *e@a ele+irel sos@al Hili!ler ei+i! *e +eorilerine AIre
'eil, .os+-!o'ern 'uru!'aki esneklie u@u!u sala!a@a
@Inelik ol!al'r6 BI@lece ei+i!'e !esleki 'erslere @Ineli!
ar+arken, ei+i!in i'eoloCisi 'e Hu 'erslerin al+n'a %re+i!
ilikilerinin !erula+rl!as @a+!ak+a'r6 >e!okra+ikle!e
a' al+n'a @a.lan Hu 'eii!ler MEnAel, #$$$:?N, .a"ar ku+lar
*e @%cel+irken, si@asal 'e!okrasi@i Ai"lice k%E%!se!e *e@a
aala!a eklin'e ol!ak+a'r6 Ekono!i *e 'e!okrasi@i a@n
anla!'a kullanan Hir i'eoloCik Ee*re'e, ei+i! konusun'a
serHes+ .a"ar Hasknl, Hu .a"arn okullar'aki 'e!okra+ik
ka+l! *e seEi!le @Ine+il!esi@le Eok 'a&a e+kin ol'uu
i''ias@la I"elle+ir!e ei+i!e Ae+irilirken, seEi!e *e
Eounluun ira'esine 'a@anan 'e!okrasinin ile*sel ol!a@an
Hir @a. olarak re''e'il!esi ilAinE+ir6
:alkla ilikiler ei+i!in'e M*e 'ier alanlar'aN !esleki
ei+i! Aereklilii son "a!anlar'a !o'a olan Kinsan ser!a@esiL
M&u!an ca.i+alN +eorisi@le 'es+eklen!ek+e'ir6 nsan ser!a@esi
elHe++e @e+i+irilen Hir ser!a@e'ir *e onu @e+i+irilecek @er 'e
okullar'r6 Bu +eori@le, ei+i! sis+e!inin AIre*i insanlar I"el
*e ka!u sek+Irleri iEin .roDes@oneller, +eknis@enler *e
@Ine+iciler olarak MkaliDi@e ele!an olarakN @e+i+ir!ek+ir
MXallers+ein, 9999:95$N6 >ola@s@la Hu '%%nce Ha"n'a &alkla
ilikiler ei+i!in'e ilAiR 'erslerin AerEek &a@a+ olarak ni+elenen
978
en'%s+ri@el Daali@e+lerin nasl ol'uu *e Hu Daali@e+lerin
!ekaniini en i@i ekil'e nasl Ire+ilecei !erke"in'e
'In!ek+e'ir6 >ikka+ e'ilirse insanlar Kkullanlacak ser!a@eL
olarak ni+ele@en Hir sis+e!'e, Hu sis+e!in eAe!en ei+i!
anla@ kaEnl!a" olarak sis+e!e Donksi@onerler @e+i+ir!ek
olacak+r6 Ei+i! *eren okullar'an *e@a Hu okullarn
Ha"larn'an Hu a!aca @Inelik @e+erli Hire@ler @e+i+iril!e'ii
AIr%l%nce *e@a '%%n%l%nce, nor!al olarak Kei+i!
kuru!larnn AenEleri &a@a+a &a"rla!a AIre*ini @a.!a'R
AerEek &a@a+la ilAisi ol!a@an Hir Eok kura!lar, +ari&, DelseDe
AiHi 'ersler oku++uu *e Hir Hasn H%l+eninin nasl &a"rlan'n
Hil!e@en !e"unlar *er'iiL AiHi ika@e+ler @%ksel!ek+e'ir6 Bu
ika@e+lerin ar'n'a ei+i! sis+e!ini Aenel insanln @ararna
*e insanln 'a&a i@i Aelecek el'e e+!esi @In%n'e
@e+i+iril!esine @Inelik u"un 'Ine!li HilinE *e Heceri
ka"an'r!a @erine, eAe!en @a.larn ksa 'Ine!li Ekarlarnn
AerEekle+iril!esine *e sorunlarnn EI"%l!esine @Inelik Hir
ei+i! HiEi!i ara@ *ar'r6 :alkla ilikiler ei+i!i Hu ara@n
Hir sonucu'ur6 ,aka+ Kne @a"k kiL &alkla ilikiler ei+i!i
!esleki okul karak+erini +a!a@an 'Ir+ @llk ile+ii! okullar
*e I"ellikle sos@al Hili!ler ei+i!ine arlk *eren Aa"e+ecilik
'al iEin'e Aeli+ii iEin rekla! *e &alkla ilikiler en'%s+rilerinin
Heklen+ilerini karla!a!+r6 Bu 'a 'oal olarak en'%s+ri *e
en'%s+ri @anl ei+i!cilerle sos@al Hili!ler ei+i!i +araD+arlar
arasn'a Eeki!e@e ne'en ol!u+ur6 En'%s+ri @anl &alkla
ilikiler Ire+i! %@eleri ile+ii! okullarn'a @er
Hula!a!ak+a'r *e@a @er Hul!ularsa 'oal olarak ken'ilerini
'lan! *e ra&a+s" &isse+!ek+e'ir6 Bu ra&a+s"lk, onlarn
&alkla ilikiler ei+i!cisi olarak 'a&a ra&a+ &isse++ikleri ka!u
979
@Ine+i!i *e ile+!e AiHi okullara AI"lerini Ee*ir!e@e
AI+%r!%+%r6 Bu ne'enle, Hu Ire+i! %@eleri &alkla ilikilerin
@erinin ile+ii! Dak%l+esi *e@a Aa"e+ecilik okulu ol!a'n
sa*un!ular'r6 Ba"lar ile+ii! okullarn Hrakarak ra&a+
&isse++ikleri okullar'aki &alkla ilikiler HIl%!lerine Ai+!iler,
Ha"lar 'a ra&a+s"lk *e +e'irAinlikler iEin'e &alkla ilikiler
ei+i!ini KAenEleri &a@a+a &a"rla!a@ en'%s+ri@el @a.@a
u"!an, +eknis@en, kalDa *H @e+i+ir!e@e in'irAe!e@iL sa*unarak
&alkla ilikiler HIl%!lerin'e kal!ak+a'r6 Bunu sa*unan elHe++e
sa'ece onlar 'eil'ir6 8@n "a!an'a &alkla ilikiler
HIl%!lerinin ile+ii! *e Aa"e+ecilik okullarna ai+ ol!a'n
sI@le@en sos@al Hili!ciler'ir6 Bu sos@al Hili!ciler &alkla
ilikilerinin *arlnn *e 'oasnn ile+ii! *e Aa"e+ecilik
HIl%!leri ol!a' *arsa@!n'an &areke+ e'erek &alkla
ilikileri 'la!ak+a'r6 Ba"lar Hu 'oa@ Ke+ikG ile
Ha'a+rararak, K&alkla ilikilerin 'oas@laL Aa"e+eciliin
e+iinin u@u!a'n Helir+!ek+e *e &alkla ilikilerin Haka
@ere, I"ellikle ile+!e@e +an!as Aerek+iini Helir+!ek+e'ir6
ElHe++e Aa"e+ecilik okullarnn Ire+i! %@elerinin Ha"larnn
Aa"e+ecilik ei+i! e+iini, &alkla ilikiler ei+i! e+ii@le
karla+rarak &alkla ilikilerin ei+i! e+iinin, e+ik+en @oksun
ol'uu, sa&+ekarln *e@a @alann i!aC @a.lan'r!a@la
sa+l' AiHi 'eerlen'ir!eler @a.!as Aa"e+ecilik okullarnn
Hen"erini @a.!a'n anla+!a"6 2rnein Aa"e+ecilik e+iinin
K'Ir'%nc% A%E ol!aL ile Ha'a+rl!as A%n%!%"'e sa&+e
HilinE @ara+!a *e s%r'%r!e I+esine M@ani ele+irilen &alkla
ilikiler *e@a .ro.aAan'ann I+esineN Ai+!e"6 ,aka+ Hu AerEek,
&alkla ilikilerin Hu +ar" ele+iril!esini AeEersi" @a.!a"6
98$
En'%s+ri@e &i"!e+e @Inelik ei+i! anla@na AIre &alkla
ilikiler ei+i!in'e He sonuE el'e e'il!ek is+en!ek+e'ir6
(iHsonGun M999#N *e onu 'es+ekle@enlerin Ine s%r'%% Hu
sonuElar +%!%@le en'%s+rilerin Ekarlar @In%n'e
HiEi!len'iril!i+ir6 Bu AIr%e AIre ei+i!in Hirinci sonucu ie
*e &alkla ilikiler .ra+iine u@Aun +u+u!lar Aeli+ir!ek+ir6
kincisi, Irenci@e ile+ii!, anali", ara+r!a *e @Ine+i!
Hecerileri *er!ek+ir6 Bu ne'enle Airi MDor!as@onN 'erslerinin
Hu @In'e HiEi!len!esi Aerek!ek+e'ir6 )E%nc%s%, Irenciler
e+ik, ile+ii! +eorisi, ikna, ki+le ile+ii!i, &alkla ilikiler, sos@al
.sikoloCi, .sikoloCi *e ile+!e HilAisine sa&i. ol!al'r6 ElHe++e
Hu HilAiler en'%s+ri@el Daali@e+leri anla+an *e !erula+ran Hir
ekil'e ol!al'r6 >Ir'%nc% olarak .roDes@onel !eslek
IrA%+lerine %@elik ol!al'r6 BroDes@onel %@elik @olu@la ei+i!e
e+ki *e ei+enlerle en'%s+ri arasn'a Ekar Ha kur!ak
kola@lar6 BI@lece u@u! iEin'e Hirlik+e Eal!a or+a!
@ara+lr6 2rencilerin %@elii 'e Hen"er ekil'e ile*sellik
Ae+irir6 Beinci olarak ei+i! Irencilerin I"AeE!i *e i
'os@as Mresu!e *e .or+DolioN &a"rla!alar sala!al'r6
)cre+si" s+aC, Irencileri %cre+ .oli+ikalarna *e i &a@a+na
al+rr6 >ikka+ e'ilirse, en'%s+ri@e &i"!e+ Hilinci@le
EerEe*elenen &alkla ilikiler ei+i!in'en Irencilerin el'e
e'ecekleri sonuE MDa@'aN onlar en'%s+ri@e '%%nce, +u+u!,
'a*ran, HilAi *e Heceri Hak!n'an &a"rla!ak+r6 Bu 'a,
Irnein Ire+i! %@elerinin 'ersin Haarsn KsnDn &a@a+ +akli+
e+!esiL HiEi!in'e ekillen'iril!esin'e ara!asn Ae+ir!ek+e'ir6
Bu 'a 'oal olarak 'erslerin *aka incele!esi, si!%las@on,
o@un, !eslek .ra+iini Iren!e, &alkla ilikiler en'%s+risin'e
Haarl olan kiilerin Ire+i! ele!an olarak +erci& e'il!esi
989
*e@a !isaDir konu!ac olarak Ae+iril!esi AiHi *ar olan
.ra+ikleri @%cel+!e@e @Inelik ei+i! s+ra+eCilerini .o.%ler
@a.!ak+a'r6 2renci Aru.lar Hile K'ikka+ *%cu'unu"
konuu@orL *e@a QHaarnn on ilkesiL *e@a K&alkla ilikiler'e i
Hul!a @ollarL AiHi KEI"%!lerleL Aelen insanlar %ni*ersi+elere
'a*e+ e'i. konu!a @a.+r!ak+a'r6 BuHlic /ela+ions Socie+@ oD
8!erika *e &e BuHlic /ela+ions >i*ision oD +&e 8ssocia+ion
Dor E'uca+ion in Wournalis! an' 4ass ;o!!unica+ion *e
onlarn %rki@eG'eki Hen"erleri AiHi en'%s+ri@el @a.@la
H%+%nle!i aka'e!ik *e .roDes@onel IrA%+ler &alkla ilikilerin
+an!n'an, Daali@e+lerine *e &alkla ilikilerin nasl
Ire+ileceine ka'ar @Inlen'irici HilAiler *er!ek+e'ir,
se!.o"@u!lar, ei+i! se!inerleri, +o.lan+lar
'%"enle!ek+e'irler6
:alkla ilikiler ei+i!inin karak+eri@le ilAili Hir 'uru!
kaEnl!a" olarak ci''i Hir soru@u 'a HeraHerin'e
Ae+ir!ek+e'ir: :alkla ilikiler ei+i!i ile+ii! Dak%l+elerin'eki
ei+i!i Aeli+ir!ek+e !i'ir, @oksa aka'e!ik karak+erini @ok
e+!ek iEin @eni *e A%El% Hir e+ken !i ol!ak+a'rP Bu
Eal!ann sonuElarna, ilAili incele!elere *e eAe!en kura!sal
@a.lara Hakl'n'a, ile+ii! Dak%l+elerin'e ei+i!in
@Ine+i!sel *e !esleki @Ine 'oru ka@' *e aka'e!ik
karak+erin Ai++ikEe @ok e'il'ii AIr%l!ek+e'ir6 8!erikaG'a
0ni*ersi+@ oD 7reAon +araDn'an 9984G'e sunulan *e Q&e
7reAon /e.or+,Q olarak Hilinen ra.or'a Aa"e+ecilik okullarnn
Aa"e+ecilik, &alkla ilikiler *e rekla!cl Hirle+ir!esi +e*ik
e'il!i+ir6 (a"e+ecilik Ire+i! %@elerinin H%@%k Eounluu
&alkla ilikiler, rekla!clk *e Aa"e+eciliin a@n okul'a
98#
oku+ul!a!as Aerek+ii@le karlk *er!iler'ir6 ar+!alar
'a&a sonra 'e*a! e++i *e &ala 'a 'e*a! e+!ek+e'ir6 0ni*ersi+@
oD 4ar@lan'Ys ;olleAe oD Wournalis! 9998Y'e rekla!clk
.roAra!n *e sonra on o@'an 'oku"unun kaHul%@le &alkla
ilikiler .roAra!n kal'r!+r6 (a"e+ecilik okulu 'ekan /eese
;leA&orn, Hu .roAra!larn kal'rl!asnn al+n'a @a+an
ne'enin &alkla ilikiler *e rekla!cln a!aElar@la i@i
Aa"e+ecilik ilkelerinin Ea++n Helir+!i+ir6 >ekan NeJ -ork
i!es Aa"e+esine *er'ii 'e!eE+e K(a"e+ecinin AIre*i AerEei
sI@le!ek+ir6 Bir e@ sa+!ak 'eil'ir6 :alka Hir e@ sa+!ak *e
&alk 'a Hir e@e sa+!ak 'eil'ir6 (a"e+ecinin AIre*i AerEei
Hul!ak *e soru!lu Hir ekil'e AerEei @a@!ak+rL 'i@erek Dark
*urAula!+r6
Bu +ar+!a'a en'%s+rinin Ekarlar @ann'a olanlar &alkla
ilikilerin ile+!e okullar al+n'a @er al!alarn *e !esleki
'erslerin arlk ka"an!asn ku+la!lar'r6 2rnein, BuHlic
/ela+ions Socie+@ oD 8!ericaGnn &alkla ilikiler @Ine+icisi
/ic&ar' (eorAe, &alkla ilikilerin ile+!e *e@a liHeral sana+
okullarn'a kola@ca @aa@acan Helir+erek, &alkla ilikilerin
ile+ii! okullarn'an a@rl!asnn ka@.+an Eok Hir ka"anE
olacan Helir+!i+ir6 Bu Aeli!e@e Hal olarak, A%n%!%"'e
IrA%+ ile+ii!i *e &alkla ilikiler ile+!e
Dak%l+eleriOHIl%!lerin'e Ine!li oran'a @er al!ak+a'r6 :alkla
ilikiler I"ellikle .a"arla!a 'ersi iEin'e *eril!ek+e'ir6 :alkla
ilikiler Hu sunu!lar'a Hir orAani"as@onun M*e@a .ra+is@eninN
e+kinlii, a!acna en *eri!li ekil'e ula!as, *eri!lilii
ar+r!as, e+kin ile+ii! kur!as AiHi !ekaniksel a!aE
AerEekle+ir!e Hala!n'a ele aln. incelen!ek+e'ir6
983
:alkla ilikiler ei+i!inin ai+lii +ar+!asn'a K'isi.linler
aras ol'uunuL Ine s%renlerin Ine!li Hir ks!, nere@e ai+
ol'uun'an Eok ile+!e, Aa"e+ecilik *e ki+le ile+ii!i
Hecerilerini H%+%nle+iren Hir ei+i! ol!as Aereklilii %"erin'e
'ur!ak+a'r MBre.on, 9993N6
:alkla ilikiler en'%s+ri@el Hir @a.nn H%+%nleik Hir
.arEas'r6 :e! ken'isi &e! o @a. iEin *ar'r6 Ken'isinin
*arl o @a.nn *arlna Hal'r6 >ola@s@la &alkla ilikiler
MHir Dir!a'a *e@a kuru!'a HIl%! olarak *e@a ken'isi Hir Dir!a
olarakN a@n an'a iki e@i Hir'en @a.arR ken'inin 'e*a!lln
sala!ak *e iEin'e Hulun'uu sis+e!in s%rekliliini sala!ak6
=%nk% ancak HI@lece *ar olaHilir6 Bu 'uru! Hir snD+a 'ers
srasn'a Irencilerle @a.lan Ksi!%las@onQ ile aEkla!a@a
Eall'n'a, Hir &alkla ilikiler u"!anO.ra+is@eni rol%n'eki
Irenci eAe!en en'%s+ri@el @a.nn M@ani +o.lu!sal %re+i!
HiEi!inin, @ani +o.lu!un eAe!en @a.snnN onu ne +%r Hir
Ek!a" iEine sok+uunu AIr!ek+e'ir6 Bu Ek!a"'a en'%s+ri@el
@a. seEi! I"A%rl%kleri sI@le!i al+n'a asln'a Hire@e seEi!
&akk +an!a!ak+a'r6 Bu @a.nn kii@e +an' al+erna+iD
seEenek isi" kal!ak+r, 'ola@s@la Eok riskli'ir6 BI@lece
en'%s+ri@el @a. Hire@i K&er ko@un ken'i Hacan'an aslrL
eklin'e '%%n!e@e *e HiEi!len'ir!e@e @Inlen'ir!ek+e'ir6 Bu
@Inlen'ir!e@le Hirlik+e sis+e! ken'i kaEnl!a"ln'an
AeEerek ken'ini !erula+rr *e sorunu e+ik sorunu iEine
@erle+irerek 'ikka+leri EI"%l!esi 'a&a kola@ AIr%nen *e
Hire@sel 'a*rana in'irAeneHilen ekle sok!ak+a'r6
:alkla ilikiler ei+i!i Hir u"!anlk alann'a u"!an
.ra+is@enler @e+i+irsin *e@a @e+i+ir!esin, 'oal olarak o
984
alan'an !e"un olanlarn @e+i+iril'ikleri 'allar'a *e@a ilAili
'allar'a i Hul!alar Heklen!ek+e'ir6 Bu Heklen+i %rki@e AiHi
u"!anla *e ei+i!le Aelen Aeli!e@e sa@A 'u@!a@an Hir
or+a!'a H%@%k IlE%'e AeEersi"'ir6 2"ellikle Hu alan &alkla
ilikiler ol'uun'a, Ine!li olan &alkla ilikiler okulunu
Hi+ir!ek 'eil'ir, Ine!li olan Ksa+ @a.aHil!ek+ir6L
>ola@s@la, Di"iki olarak A%"el, sa+ Hecerisi olan, Airiken,
a" laD @a.aHilen &erkes &alkla ilikiler'e EalaHil!ek+e'ir6 Bu
ne'enle 'e &alkla ilikiler ei+i!i %rki@e AiHi %lkeler'e sos@al
Hili!ler'eki 'ier 'allar'aki ei+i! AiHi *e &a++a onlar'an Eok
'a&a Da"la, i '%n@asn'a ie aln!ak *e kullanl!ak iEin Hir
anla! +a!a!ak+a'r6 %rki@eG'eki &alkla ilikiler ei+i!i@le
ilAili Hir 'ier AerEek ise, 99?5G'e B--7 kurul'uu *e iki sene
sonra &alkla ilikiler Irencileri kaHul e'il!e@e Hala'
'Ine! incelen'iin'e, 8na'oluG'aki %re+i! HiEi!i *e
ilikilerinin Hir sonucu *e Aereksini!i ol!a' AIr%l!ek+e'ir6
>ier al+ *e %s+ @a.lar AiHi 'ar'an *e 'arnn uluslararas
.oli+ikalarna AIre +ransDer e'il!i+i6 Bu 'uru!un #$$7 @ln'a
anla!l Hir ekil'e 'ei+ii +ar+laHilir6 Bunun en i@i
AIs+erAelerin'en Hiri 'e u'ur: %rki@eGnin en In'e Aelen
Dak%l+elerin'en Hirin'en alnan 'i.lo!ann &alkla ilikilerle
ilAili Hir @er'e Eal!ak iEin ka.lar aEaca Heklen+isi @ok
'enecek ka'ar a"'r6 le+ii! en'%s+risi .a"arn'aki Aeli!e@i
incele@en Kork!a" 8le!'ar, Kile+ii! Dak%l+elerininin sa@s
ar+arken, insan is+i&'a! e+!e, !e"unlara i Hul!a Drsa+n a@n
oran'a @akala@a!a!+rb Sek+Ir ara' ni+elikleri ile+ii!
Dak%l+elerin'e 'eil, onun 'n'aki kuru!lar'an sala!a@a
Eal@orL 'erken, &alkla ilikiler Ha+a ol!ak %"ere ile+ii!
alann'aki ei+i! *e is+i&'a! sorunlarnn ne IlE%'e ci''i
985
ol'uunu *urAula!ak+a'r M4e'@a'a Is+i&'a!, #$$7:9$N6
ElHe++e Hunun anla! ei+i!in Aereksi"lii *e@a Da@'as"l
'eil, ei+il!i insana Aerek 'u@an *e Aereken %cre+i I'e@en Hir
en'%s+ri@el .ra+iin *e Hu .ra+ii 'es+ekle@en Hilincin ol!a!as
*e@a eksiklii'ir6 >ola@s@la, Hu Eal!a'aki HulAular, ki+aHn
K&alkla ilikiler +an!, ile* *e ei+i!inin karak+eri *e Hu
karak+erle ilAili AIr%ler !a+er@al %re+i! ilikileri@le
Han+l'rL kura!sal *arsa@!nn AeEerli ol'uunu
AIs+er!ek+e'ir6 :alkla ilikiler ei+i!inin nasl ol'uu *e nasl
ol!as Aerek+ii %"erin'eki AIr%ler Hu Han I"elliklerini
@ans+!ak+a'r6
%rki@eG 'e Hu ki+aHn ele al' konu *e HulAularn @eni
incele!elerle ele aln. ara+rl!as Aerek!ek+e'ir6

98?
KA:#AK"A
8EW4; B/ M9999N6 eac&inA BuHlic /ela+ions: in'eT6 #ublic
4elations Educators 7onvention6
&++.:OOla!ar6;olos+a+e6e'u OcaeC!c.rO+eac&6&+!6
8le!'ar, K6 *e Er'oan, 6 M#$$#O#$$5N6 Fteki uram6 8nkara:
Erk
8l+&usser 36 M9999N6 deolo9i ve devletin ideolo9ik ay1tlar. M36
BaskN6 MEe*:-usuD 8l., 4a&!u+ 2"kN6 s+anHul:
le+ii! -a@nlar6
8!an'a E6 ;ancel, (len 6 ;a!eron, 3@nne 46 Sallo+ *e
4ic&ael 86 4i+rook, M9997N6 KI+ >e.en's: 8 ;on+inAenc@
&eor@ oD 8cco!!o'a+ion in BuHlic /ela+ionsL, G#44,
9M9N: 39-?46
Barne++, M#$$5N6 Q/eca.+urinA +&e 0ni*ersal in +&e 0ni*erci+@Q,
Educational #,ilosop,y and ',eory, *ol 37 no:?
Baskin, 76 X6 an' ;raiA E6 8ronoDD M999#N6 #ublic 4elations5
',e #ro$ession and t,e #ractice. M36 HaskN6 >uHu`ue, I8:
X!6 ;6 BroJn BuHlis&ers6
Bau'rillar', W6, M9995N6 K;ul+ure Wa!!inA : :ackinA, Slas&inA
an' Sni.inA in +&e E!.ire oD SiAnsL, ',e 6pen
Ma1azine #amp,let *eries6 B7B #7#? Xes+Diel', NW
$7$99 06S686
BaT+er, 3686, M9988N6 K8 >ialec+ical Bers.ec+i*e on
;o!!unica+ion S+ra+eAies in /ela+ions&i. >e*elo.!en+L
Ein'eR >uck, S6X6, :a@, >6,6, :oHDoll, S6E6, Ickes, X6, ^
4on+Ao!er@, B6, ME'i+IrlerN6 Handbook o$ personal
relations,ips5 ',eory, researc,, and interventions
M96HaskN6 ;&ic&es+er, 0K: Xile@: #57-#736
987
Benoi+, Xillia! 36, M9997N6 KI!aAe /e.air >iscourse an' ;risis
;o!!unica+ionL6 #ublic 4elations 4evie; #3 MSu!!erN:
977-98?6
Berna@s, E6, M9999N6 K8 ;on*ersa+ion Ji+& E'Jar' 36
Berna@sL. MIn+er*ieJN Susan 36 ,r@6 #ublic 4elations
Gournal. 47 M99N:39-346
Black, S6, M9999N6 Essentials o$ #ublic 4elations. 3on'on:
/ou'le'Ae6
Boors+in, >6 W6, M9979N6 ',e @ma1e5 a 1uide to pseudo-events in
&merica, NeJ -ork: 8+&eneu!6
Bo+an, ;6, M9997N6 KE+&ics in S+ra+eAic ;o!!unica+ion
;a!.aiAnes: &e ;ase Dor a NeJ 8..roac&es +o BuHlic
/ela+ionsL6 ',e Gournal 6$ "usiness 7ommunication.
34M#N: 988 [ #$36
BoJen, W6, M9975N6 & History o$ Hestern Education.
3on'on:4e+&uen6
Bro'@, E6 Xill, M999#N6 K&e >o!ain oD BuHlic /ela+ionsL6
#ublic 4elations 4evie;, 98M4N: 349 [ 3?46
B@erl@, ;646, M9993N6 KoJar' a ;o!.re&ensi*e :is+or@ oD
BuHlic /ela+ionsL 8EW4 iEin sunulan Hil'iri6 Kansas
;i+@6 Ein'e Globalisation o$ #ublic 4elations, &++.:OO
*ic+orian6Dor+uneci+@OJoo+onO4946
;are@, W6, M9995N6 K&e Bress, BuHlic 7.inion an' BuHlic
>iscourseL Ein'e (lasser, 6 36 *e ;6 6 Sal!on
Me'i+Irler6N #ublic 6pinion and 7ommunication o$
7onsent6 N-: &e (uilDor' Bress: 373-4$36
;ase@, /6 >6 M994#N6 K&e Bress Bro.aAan'a, an' Bressure
(rou.sL iEin'e Sc&ra!!, X6 M99?$N6 Mass
988
7ommunications. 0rHana:0ni* oD Illlinois Bress: ##7-
#4$6
;as+en, 36 M#$$3N6 4ass !e'ia an' +&e corru.+ion oD
'e!ocrac@6 C7,ica1o Media Hatc,A. :++.:OOJJJ6eDD6orAO
.uHlica+ionsOE-CournalsOc@re*Oc@re*46 &+!l6
;&au!el, W6 1e :uis!an >6, M99?3N6 ?es 4elations #ubliIues.
Baris: Bresses 0ni*ersi+aires 'e ,rance6
;&o!sk@, N6 M9999N6 Media 7ontrol5 ',e *pectacular
&c,ievements 6$ #ropa1anda. 7.en 4aAa"ine Ba!.&le+
Series6 4ain 7DDice B676 BoT #7#? Xes+Diel', NeJ
Werse@6
;&o!sk@, N6 M9997N6 H,at Makes Mainstream Media
Mainstream.
&++.:OOJJJ6"!aA6orAO"!aAOar+iclesOc&o!sk@976&+!6
;ro"ier, 46 M9959N6 K:u!an EnAineerinAL, Ein'eR ?es 'emps
Moderne, e!!u", no: ?96
;u+li., S6 46, 86 :6 ;en+er, *e (6 36 Broo! M9985N6 E$$ective
#ublic 4elations. M?6HaskN6 EnAleJoo' ;liDDs, NW:
Bren+ice-:all, Inc6
>ilensc&nei'er, /6 36 M999$N6 #4 Handbook. ;&icaAo, >ar+nell
Bress6
>ilensc&nei'er, /6 36 *e >6 W6 ,orres+al M9987N6 ',e %arnell
#ublic 4elations Handbook, ;&icaAo: &e >ar+nell
;or.ora+ion6
>oJie, 46 M9995N6 K3ies, >a!n 3ies, 8n' +&e BuHlic /ela+ions
In'us+r@L6 Ein'e, S+auHer *e /a!.+on, 'o>ic *lud1e @s
Good +or Jou. 4onroe, 4 : ;o!!on ;ouraAe Bress6
989
EnAel, 46 M#$$$N6 K&e S+ruAAle ,or ;on+rol 7D BuHlic
E'uca+ion: 4arke+ I'eoloA@ *s >e!ocra+ic 1aluesL,
B&ila'el.&ia: e!.le 0ni*ersi+@ Bress6
Er'oan, 6 M #$$#N6 letiimi &nlamak6 8nkara: Erk6
Er'oan, 6 M9995N6 Kluslararas letiim* s+anHul: Ka@nak6
Er'oan, 6 M9997N6 letiim E1emenlik M!cadeleye Giri*
8nkara: !Ae
Er'oan, 6 M9997N6 nsann <incire Luruluu. 2leliin *iyasal
Ekonomisi. 8nkara: >oruk6
Er'oan, 6 M#$$9N6 KSos@al Bili!ler'e Bo"i+i*is+ [ 8!.irik
8ka'e!ik 8ra+r!alarn asar! *e -In+e! SorunlarL
&natolia 'urizm &ratrmalar %er1isi. 9# MA%"N: 999 [
9956
Er'oan, 6 M#$$5N6 #ozitvist Metodolo1y 8nkara: Erk6
Er'oan, 6 M#$$?N6 'eoride ve #ratikte Halkla likiler6 8nkara:
Erk6
Er+ekin, -6 M#$$$N6 Halkla likiler 8nkara: -arA -a@ne*i No:
#86
EJen, S6 M9997N6 KIn S.in Xe rus+: a ;on*ersa+ion Ji+& S+uar+
EJen6L MIn+er*ieJN S+e*en :eller, #rint6 4a@-Wune 59
M3N:94-9$96
EJen, S6 M999?N6 #4M & *ocial History o$ *pin. NeJ -ork:
BasicBooks6
,alH, /6 M999#N6 K&e Blace 7D BuHlic /ela+ions in :iA&er
E'uca+ion: 8no+&er 7.inionL6 #ublic 4elations 4evie;.
98 M9N: 97 [ 9$96
,es+inAer, 36 M9957N6 & ',eory o$ 7o1nitive %issonnance.
E*ans+on: /oJ, Be+ers
99$
,ole@, >6 E6 M999$N6 ?earnin1 7apitalist 7ulture. B&ila'el.&ia:
0ni*ersi+@ 7D Bens@l*enia Bress6
,reire, B6 M9989N6 #eda1o1y 6$ ',e 6ppressed. NeJ -ork:
;on+inuu!6
(iHson, >6 ;6 M999#-3N6 K8SKOB/: 8n 7u+co!e Bers.ec+i*e on
BuHlic /ela+ions E'uca+ionL6 #ublic 4elations Nuarterly,
80M4N, 45-486 ak+aran 8EW4; eac&inA BuHlic /ela+ions
4onoAra.&s#6&+!6
(or'on, Wo@e ;6 M9997N6 KIn+er.re+inA >eDini+ions oD BuHlic
/ela+ions: SelD-8ssess!en+ an' a S@!Holic
In+erac+ionis!-Hase' 8l+erna+i*eL6 #ublic 4elations
4evie;6 #3M9N: 57-??6
(ras, N6S6B6 M99##N6 &n @ntroduction 'o Economic History.
NeJ -ork: :ar.er6
(runiA, W6 E6 ^ :un+6 6 M9984N6 Mana1in1 #ublic 4elations.
NeJ -ork: :ol+, /ine&ar+ an' Xins+on6
:alla&an, K6 M9997N6 K8 S&or+ i!eline oD Ke@ .eo.le an'
E*en+s-BuHlic /ela+ions :is+or@L6 &++.:OOJJJ6la!ar6
colos+a+e6e'uO &alla&anO&.r&is+6&+!6
:arloJ, /6 M9975N6 K4anaAe!en+, BuHlic /ela+ions an' Social
SciencesL6 #ublic 4elations 4evie;, 9 M9975N: 5-936
:arloJ, /6 M997?N6 KBuil'inA a BuHlic /ela+ions >eDini+ionL6
#ublic 4elations 4evie;, #M4N: 34-4#6
:arloJ, /6 M9977N6 KBuHlic /ela+ions >eDini+ions &rouA& +&e
-earsL6 #ublic 4elations 4evie;, 3M9N: 49-?36
:arloJ, /6 M998$N6 K8 i!eline oD BuHlic /ela+ions
>e*elo.!en+L. #ublic 4elations 4evie;, ?: 3-936
:arloJ, /6 M9989N6 K8 BuHlic /ela+ions :is+orian /ecalls +&e
,irs+ >a@sL6 #ublic 4elations 4evie;, 7:33-4#6
999
:ar*e@, >6 M9989N6 ',e 7ondition o$ #ostmodernity.
;a!Hri'Ae: BlackJell
:ei'er, ,6 M994?N6 K8++i+u'es an' ;oAni+i*e 7rAani"a+ionL6
Gournal o$ #syc,olo1y, #9: 9$7-99#6
:ei'er, ,6 M9958N6 ',e #,sy,colo1y o$ @nterpersonal 4elations6
N-: Xile@
:er!an, E6 S6 *e ;&o!sk@ N6 M9988N6 Manu$acturin1 7onsent5
#olitical Economy o$ Mass 7ommunication. N::
Ban+eon6
:o*lan', Wanis ^ Kell@, M99?7N6 K/einDorce!en+ &eor@L6
Ein'e Ellio+, /646, 3in'"e@, (6,4ac;or`uo'ale, K6,
ME'i+IrlerN, ',eories o$ &ttitude 7,an1e, 9#-?36
:u++on, W6 (. M9999N6 K&e >eDini+ion, >i!ensions, an' >o!ain
oD BuHlic /ela+ionsL6 #ublic 4elations 4evie;, Su!!er,
#5M#N: 99-#9
Wa!eson, ,6 M9999N6 KBos+!o'ernis!, or +&e ;ul+ural 3oAic oD
3a+e ;a.i+alis!L6 >ur&a!, N6;6: >uke 0ni*ersi+@ Bress6
8k+aran Kellner, M#$$3N6 Missed &rticulation,
&++.:OOJJJ6u+a6e'uO&u!aOillu!ina+ionsOkell9?6&+!6
Kellner, >6 M9997N6 K&e 4isse' 8r+icula+ionL Ein'eR ',e
+rank$urt *c,ool and "ritis, 7ultur *tudies:
&++.:OOJJJ6u+a6e'uO&u!aO illu!ina+ionsOkell9?6&+!6
Kellner, >6 M#$$3N6 KBoun'aries an' Bor'erlines:/eDlec+ions on
Wean Bau'rillar' an' ;ri+ical &eor@L6
&++.:OOJJJ6u+a6e'uO &u!aOillu!ina+ionsOkell#6&+!6
Ki+c&en, B6 W6 M9997N6 #ublic 4elations 5 #rinciples and
#ractice. 3on'on: In+erna+ional &o!son Business Bress6
Ko*arik, B6 ;6 M9993N6 K&e E+&l@ ;on+ro*ers@: :oJ +&e 4e'ia
In+er.re+e+ +&e 99#$Gs ;on+ro*ers@ 7*er 3ea'e' (asoline
99#
an' +&e 8l+erna+i*eL6 >isser+a+ion, 0ni*ersi+@ oD
4arr@lan', Ein'eR Globalisation o$ #ublic 4elations,
&++.:OO *ic+orian6Dor+uneci+@OJoo+onO4946
KruckeHerA, >6 M9995A. K&e ;&allenAe Dor BuHlic /ela+ions in
+&e Era oD (loHali"a+ionL6 #ublic 4elations Nuarterly,
Xin+er 9995-9?, s6 3?-496
KruckeHerA, >6 M9999N6 K&e ,u+ure oD BuHlic /ela+ions: So!e
/eco!!an'a+ionsL6 #ublic 4elations 4evie;, #4 M#N: #35
[ #48
3au"en, 46 M9999N6 KI!.erialis! an' Encroac&!en+ in BuHlic
/ela+ionsL6 #ublic 4elations 4evie;, 97M3N: #45-#556
3esl@, B6 M99?7N6 #ublic 4elations Handbook, Me'i+IrN, M36HaskN,
NW: Bren+ice :all6
3e*ins, I6 M9993N6 =;an BuHlic /ela+ions 8c+uall@ 4o*e
Bro'uc+PL #ublic 4elations Nuarterly, 38 M9N: 98-#$6
3i..!ann, X6 M99?5N6 #ublic 6pinion. N-: ,ree Bress6
3onA, 36X ^ 16 :a"le+on M9987N6 KBuHlic /ela+ions: 8
&eore+ical 8n' Brac+ical res.onseL6 #ublic 4elations
4evie; 93 M#N: 3-936
4ac4anus, 6 M9993N6 Q>e*elo.!en+s in Euro.ean BuHlic
/ela+ions /esearc& an' &eir 1alue Dor Brac+i+ioners6Q
7E4#-Education :e;sletter #M3N: 3#-356
4arken, (6 86 M999?N6 K,ocus on +&e Bullse@e 666 no+ +&e BullL6
#ublic 4elations Nuarterly, 999? 49M9N: 4?-486
4ars+on, W6 E6 M99?3N6 ',e :ature o$ #ublic 4elations6 NeJ
-ork: 4c(raJ-:ill6
4ar+inson, >6 36 M#$$3N6 KB/ E'uca+ors >eDine aellinA +&e
ru+&G in B/L6
&++.:OOla!ar6colos+a+e6e'uOcaeC!c.rO+eac&6&+!6
993
4a++elar+, 86 M9995N6 K0ne`ual 1oices6 M&e 4ul+i!e'ia
ET.losion: duo 1a'isPNL K:E*76 7ourier, ,eH .99M4N6
4cNair, B6 M#$$3N6 KBuHlic Ser*ice Wournalis! in .os+-or@
Bri+ain: BroHle!s an' Bros.ec+sL6Ein'eR :e;s and
Gournalism in t,e K, M#6HaskN, 3on'on, /ou+le'Ae,
999?6
4iller, K6 S6 M#$$$N6 K06S6 .uHlic rela+ions &is+or@: KnoJle'Ae
an' li!i+a+ionsL6 7ommunication Jearbook #3, 389-4#$6
Ness!ann, K6 M9995N6 KBuHlic /ela+ions in Euro.e: 8
;o!.araison Xi+& 0ni+e' S+a+esL. #ublic 4elations
4evie;, Su!!er, #9 M#N: 959 [ 9?96
7lask@, 46 N6 M9984N6 K&e 8Hor+e' >eHa+e Xi+&in BuHlic
/ela+ions: 8n 8..roac& &rouA& Ku&nYs Bara'iA!L6
Nualitative *tudies %ivision o$ t,e &ssociation $or
Education in Gournalism and Mass 7ommunication) da
sunulan bildiri, (aines*ille6
7lask@, 46 N6 M9987N6 K&e >e*elo.!en+ oD ;or.ora+e BuHlic
/ela+ions, 3OP/-3O8/Q. Gournalism Mono1rap,s, No6
9$# M;olu!Hia, S6;6: 8ssocia+ion Dor E'uca+ion in
Wournalis! ^ 4ass ;o!!unica+ion6
7sAoo', ;6 ^ annenHau!, B6 M9955N6 K&e Brinci.le oD
;onArui+@ in +&e Bre'ic+ion oD 8++i+u'e ;&anAeL6
#syc,olo1y 4evie;, ?#: 4#-556
BaAe+ [ ;ooke, /6 8 , M99?$N6 K3es /ela+ions BuHli`ues 'e nos
CoursL, Ein'eR vente et publicitB, se.+e!Hre no: 886
Baren+i, 46 M998$N6 %emocracy $or t,e $e;. NeJ -ork: S+6
4ar+inGs6
Ba+rick, W6 M9997N6 KE'el!an Sees ,iel' >i!inis&e' H@ No+
0sinA er! YB/Y6L Me'i+IrN, #4 4eporter, 4$: # 6
994
Ba*lik, W6 16 M9987N6 #ublic 4elations5 H,at 4esearc, 'ells Ks.
NeJHur@ Bark, ;8: SaAe6
Be++@, / *e W6 ;acio..o M998?N6 KElaHora+ion 3ikeli&oo'
4o'elL6
&++.:OOJJJ6ic6ari"ona6e'uOcco!!3$$Oin+er.ersonalOin'eT
6&+!l6
Bre.on, 36 M9993N6 KSc&ools oD &ouA&+ on E'uca+ionL6 #ublic
4elations Gournal, 49M99N: 9#-94N6
/auc&er, 86 /6 M99?8N6 #ublic 4elations and "usiness, 3O//-
3O.O. Bal+i!ore, 4>: Wo&ns :o.kins 06 Bress6
/&einAol', :6 M9993N6 ',e Lirtual 7ommunity6 4assac&usse++s:
8''ison-Xesle@ BuHlis&inA ;o!.an@6
Sauer&aD+, S6 ^ ;6 8+kins M9989N6 @ma1e Hars5 #rotectin1 Jour
7ompany H,en ',ereRs :o #lace to Hide. NeJ -ork:
Wo&n Xile@ ^ Sons:936
Sei+el, ,6 B6 M999#N6 ',e #ractice o$ #ublic 4elations. M56HaskN,
NeJ -ork: 4ac!illan6
S&ell, 86 M9993N6 1N/s: KX&oGs Xa+c&inAP :oJ >o -ou
KnoJPL6 #ublic 4elations Gournal, 49 M9#N: 94 [ 976
S&eriD, 46 ^ :o*lan', ;6I6 M99?9N6 *ocial Gud1ement. NeJ
:a*en, ;: -ale 0ni*ersi+@ Bress6
Si!on, /6 M9984N6 #ublic 4elations5 7oncepts and #ractices.
M36HaskN NeJ -ork: Wo&n Xile@ ^ Sons6
SnoJ, W6 M9997N6 K4ore Ba' NeJsL6 Guardian, #7 9997:76
S+acks, >6, Bo+an, ;6, urk, W6 M9999N6 KBerce.+ions oD BuHlic
/ela+ions E'uca+ionL6 #ublic 4elations 4evie;, #3M9N:9 [
996
&orn+on, 86 M999?N6 Masters ',esis. 0ni*ersi+@ oD ec&noloA@,
S@'ne@6 &++.:OOJJJ6Jr6co!6auO'e!ocrac@ O+&esis56&+!6
995
i!ur, 6 M#$$$N6 'oplumsal %eime ve Sniversiteler.
8nkara:!Ae Ki+aHe*i6
iTier, 46 M9997N6 K:oJ ;ul+ural ,ac+ors 8DDec+ In+ernal an'
ET+ernal ;o!!unica+ionL6 7ommunication Horld,
4arc&, 94 M4N: #3-#?6
1er'ier, :6 ^ B6 >e B38S M9959N6 ?a #ublicitB. Bresses
0ni*ersi+aires 'e ,rance6
XakeDiel', (6 M9993N6 K&e BuHlic /ela+ions ;ase as a eac&inA
oolL6 BuHlis&e' H@ +&e BuHlic /ela+ions >i*ision oD +&e
8ssocia+ion Dor E'uca+ion in Wournalis! an' 4ass
;o!!unica+ion, No6#96
Xallers+ein, I6 M9999N6 K&e BourAeoisMieN as ;once.+ an'
/eali+@L iEin'e: E+ienne BaliHar *e I!!anuel
Xallers+ein6 4ace, :ation, 7lass: &mbi1uous @dentities.
rans6 oD BaliHar H@ ;&ris urner6 3on'on: 1erso: 935-
5#R ak+aran ;en+ral Euro.e an' +&e Na+ionalis+ Bara'iA!,
Ka+&erine 8rens, 0ni*ersi+@ oD eTas a+ 8us+in, 4arc&
999?, XorkinA Ba.er 9?-96 9997, ;en+er Dor 8sian
S+u'ies6
XilcoT, >6 36, B&illi., :6 8ul+, an' X6 K6 8Aee, M9995N6 #ublic
4elations5 *trate1ies and 'actics. NeJ -ork: :ar.er
;ollins ;olleAe BuHlis&ers6
Fa..ala, W6 46 M9993N6 o.ics ;ourse Bro*i'es 0ni`ue 3earninA
ET.erience6 BuHlis&e' H@ +&e BuHlic /ela+ions >i*ision
oD +&e 8ssocia+ion Dor E'uca+ion in Wournalis! an' 4ass
;o!!unica+ion6 No6 3$6
99?