Ceviz Yatiştiriciliği Megep

T.C.
MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN
GLENDRLMES PROJES)
BAHECLK
CEVZ YETTRCL
ANKARA, 2009
1
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;
Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak
yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda
amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim
materyalleridir (Ders Notlardr).
Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye
rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve
gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda
uygulanmaya balanmtr.
Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii
kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas
nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir.
rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik
kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler.
Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr.
Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda
satlamaz.
i
AIKLAMALAR.................................................................................................................................. ii
GR......................................................................................................................................................1
RENME FAALYET1...................................................................................................................3
1. CEVZ YETTRCL .................................................................................................................3
1.1. Tanm ve nemi.........................................................................................................................3
1.2. Ekonomik nemi ........................................................................................................................5
1.3. Beslenmedeki nemi ..................................................................................................................6
1.3.1. Taze Tketime Uygun eitler ............................................................................................7
1.3.2. Kuru tketime Uygun eitler.............................................................................................7
1.4. Standart Ceviz eitlerinde Aranlan Aa zellikleri ...............................................................9
1.4.1. Morfolojik zellikleri..........................................................................................................9
1.5. eitleri .....................................................................................................................................17
1.6. Genel stekleri ...........................................................................................................................24
1.6.1. klim stekleri ....................................................................................................................24
1.6.2. Toprak stekleri .................................................................................................................25
1.7. retimi ......................................................................................................................................26
1.7.1. Ceviz Fidan Yetitiricilii ................................................................................................26
1.7.2. Tohumlarda Aranacak zellikler ......................................................................................26
1.7.3. Tohumlarn Katlanmas .....................................................................................................27
1.7.4. Ceviz Tohumlarnn Ekimi ................................................................................................28
1.7.5. rlerin Bakm .............................................................................................................28
1.7.6. Cevizlerde Uygulanan A Metotlar .................................................................................29
1.8. Bahe Tesisi ..............................................................................................................................35
UYGULAMA FAALYET.............................................................................................................39
LME VE DEERLENDRME...................................................................................................41
RENME FAALYET2.................................................................................................................45
2. KLTREL LEMLER.................................................................................................................45
2.1. Sulama.......................................................................................................................................45
2.2. lalama .....................................................................................................................................46
2.2.1. nemli Ceviz Hastalklar ................................................................................................46
2.2.2. nemli Ceviz Zararllar:..................................................................................................48
2.3. Gbreleme .................................................................................................................................50
2.4. Budama ve Destek Salama ......................................................................................................50
2.5. Yardmc Kltrel lemler .......................................................................................................52
RENME FAALYET3.................................................................................................................58
3. HASAT LEMLER .......................................................................................................................58
3.1. Hasat Zaman.............................................................................................................................58
3.2. Hasadn Yapl ........................................................................................................................59
3.3. Pazara Hazrlama.......................................................................................................................60
3.4. Depolama ..................................................................................................................................62
MODL DEERLENDRME.............................................................................................................67
CEVAP ANAHTARLARI....................................................................................................................69
KAYNAKA........................................................................................................................................71
NDEKLER
ii
AIKLAMALAR
KOD 621EEH028
ALAN Bahecilik
DAL/MESLEK Meyvecilik
MODLN ADI Ceviz Yetitiricilii
MODLN TANIMI
Ceviz yetitiriciliinde; artlara uygun ceviz bahesi kurma,
kltrel bakm ve meyve hasad konularnn anlatld
renim materyalidir.
SRE 40/24
N KOUL n koul yoktur.
YETERLK Ceviz yetitirmek
MODLN AMACI
Genel Ama
Bu modl ile gerekli ortam salandnda tekniine uygun
olarak ceviz yetitiricilii yapabileceksiniz.
Amalar
1. Ekolojik ve ekonomik artlara uygun ceviz bahesi
kurabileceksiniz.
2. Zamannda ve tekniine uygun olarak kltrel bakm
ilerini yapabileceksiniz.
3. Tekniine uygun olarak meyvelerin hasadn
yapabileceksiniz.
ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
Ortam: Ak ortam, meyve baheleri, snf, fidan, traktr,
toprak ieme aletleri, apa makinesi, drenaj borular, kum,
akl, kazma, krek, bel, apa, makas, testere, metre, ip, dikim
tahtas, bitki sulama sistemi, ila, ilalama aletleri, gbre,
eldiven, maske, meyve, meyve toplama kasalar, kova, hasat
nl, ambalaj malzemesi, depo, termometre, nemler
Donanm: Televizyon, VCD, DVD, projeksiyon, bilgisayar,
tepegz, yaz tahtas
LME VE
DEERLENDRME
Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra verilen lme
aralar ile kazandnz bilgileri lerek kendi kendinizi
deerlendireceksiniz.
Modln sonunda ise kazandnz bilgi, beceri ve tavrlar
lmek amacyla retmen tarafndan hazrlanacak lme
aralar ile deerlendirileceksiniz.
AIKLAMALAR
1
GR
Sevgili renci,
Trkiye deiik iklim zellikleriyle bir kta manzaras gstermektedir. klimde
grlen bu deiiklik dolaysyladr ki dnyada, kltr yaplan 138 meyve trnden 80 den
fazla tr lkemizde yetitirilmektedir. Bu tr zenginliinin yannda byk bir eit
zenginlie sahip olan lkemiz, meyvecilik kltrnn tabii bir mzesi gibidir.
Meyveler; insan vcudunun gelimesi, hastalklardan korunmas ve sindirim
organlarnn iyi almas iin gereken besin maddelerini bnyelerinde bulundururlar. Bunlar
ayrca kalori salarlar, grnleri ile itah zerine etki yaparlar. Yaplarndaki selloz ve
lifli maddeler nedeniyle hazmlar kolaylatrr ve pek ok hastal nler, karacier ve
bbreklerin iyi almasna etki yaparlar.
Trkiye gibi ormanlar hzla azalan lkelerde meyve baheleri, lke topraklarnn
korunmas, gzelletirilmesi ve yeilliin korunmasnda daha da nem kazanmaktadr.
Meyve aalar, yurdun aalandrlmas ve gzellemesine katk salamasyla beraber
insanlarn psikolojisini de olumlu ynde etkiler, yaama ve alma glerini artrr.
Dnya meyve retim miktarnda bir ok rnde ilk srada yer almamza ramen
verim, d satm ve kii bana tketim miktarlarnda ise olduka gerilerde bulunduumuz bir
gerektir. Bunu amann ve d satmda da hak ettiimiz yere ulamamzn tek aresi ise
modern teknik ve teknolojilerin kullanlmas, modern meyveciliin bir an nce
uygulamaya konulmas ile mmkn olabilecektir. Ayrca insan nfusu ile birlikte artan gda
ihtiyacn da karlamak iin birim alandan ve aatan en yksek verimi almak zorundayz.
Meyveciliimizin modernlemesi iin:
ve d pazarn tuttuu, pazar deeri yksek kaliteli, standart eitler teknik
usllere gre yetitirilmelidir.
Meyvelerin snflandrlmas, ambalajlanmas ve pazarlama sistemi zerinde
nemle durularak retilen mallar deerinde pazarlanmaldr.
retilen rnlerin hasat zaman, hasat sonras ve tama esnasnda da
kalitelerinin bozulmamas iin souk zincir denilen muhafaza eklinden
yararlanlmaldr. Bunun iin n soutma, kontroll atmosferli depolarda ve
derin dondurularak muhafaza ekillerinden faydalanlmaldr.
Bu modl siz deerli rencilere, ceviz yetitiricilii konusunda teknik bilgiler
vermektedir. Cevizin yetitirilmesi iin gerekli olan tm aamalar sras ile anlatlmtr. Bu
modl ile rahatlkla ceviz yetitiricilii yapabilecek, cevizin hayatmzdaki nemini daha iyi
anlayabileceksiniz.
GR
2
3
RENME FAALYET1
Ekolojik ve ekonomik artlara uygun ceviz bahesi kurabileceksiniz
Trkiyede ceviz yetitiriciliinin nemini aratrarak snfta tartnz.
Cevizin beslenme asndan nemini rapor halinde snfta anlatnz.
Blgenizdeki ceviz bahelerini aratrnz.
Blgenizde yetitirilen ceviz eitlerini aratrnz.
Ceviz aacnn bitkisel zelliklerini yakndan inceleyiniz.
evrenizde ceviz yetitiricilii yapan iftileri ziyaret ederek ceviz yetitiricilii
hakknda bilgi alnz.
evrenizde yetitirilen cevizin pazarlanmas ve deerlendirilmesini aratrnz.
rendiiniz bilgilerle, evrenizdeki iftcilerin uygulad kltrel bakm
ilerini karlatrnz.
Elde ettiiniz bilgileri arkadalarnzla paylanz.
1. CEVZ YETTRCL
1.1. Tanm ve nemi
Bilimsel Snflandrma:
Alem : Plantae
Blm : Magnoliophyta (Kapal tohumlular)
Snf : Magnoliopsida (ki enekliler)
Takm : Juglandales
Familya : Juglandaceae
Cins : Juglans
Tr : J. Regia
Juglans Regia; dnyada en yaygn ceviz trdr. Cevizin kkeni, Hazar Denizi
kysnda 35-40 kuzey enlem derecelerinde bulunan Ghillan blgesindedir. G.Kafkasya ve
Anadolu bu trn ana vatan blgeleri arasnda saylabilir. Bu tr, Karpat dalarndan
Manurya ve Koreye kadar yaylmtr. Kltr yaplan ceviz eitlerinin hemen tamamna
yakn bu tre girmektedir.
Ceviz, Karpat Dalarndan Trkiye, ran, Irak, Afganistan, Gney Rusya, Hindistan,
RENME FAALYET1
AMA
ARATIRMA
4
Manurya ve Koreye kadar uzanan geni bir blgenin tabii bitkisidir. Buralardan Avrupa,
ABD ve dier lkelere yaylmtr.
Anadoluda yaayan insanlarn en az 3000 yldr bu bitkiyi tandklar ve
faydalandklar bilinmektedir. Bugn svire Alplerinin 1000-1200 m yksekliklerinde,
lkemizde ise Munzur dalarnda 1730 m ykseklikte cevizin yetitii grlmtr.
Romallar cevize Jovis Glans demilerdir ki bu Jpiterin Kral Meyvesi anlamna gelir.
Buradan cevizin cins ismi Juglans kmtr.
Fotoraf 1.1: Juglans regia
Anadolu, cevizin ana vatan blgesinde yer almakta ve hemen her blgesinde kltr
yaplmaktadr.
Binlerce yl sren seleksiyon almalaryla, kk meyveli kaln kabuklu tiplerin
yerine ince kabuklu, iri meyveli, deiik ekolojik koullara uyabilen tipler gelitirilmitir.
Ceviz aalar, lkemizin her blgesinde doal olarak yetiebilmektedir. Souk kuzey
rzgarlarndan korunmu vadilerde ve bu vadilere alan dere yamalarnda ceviz
ormanlarna rastlamak mmkndr. Zengin ceviz aac poplasyonlar iinde yre isimleri
ile tannan ok sayda tipler meydana gelmitir. ebin, Niksar, Kemah, Erzincan, Gynk,
Adil Cevaz, Bitlis, Hekimhan, Ermenek, Kaman Cevizi bu rneklerden bazlardr.
Ceviz aalarnn son yllara kadar tamamen tohumdan asz olarak retilmesi,
lkemizin geni bir ceviz poplasyonuna sahip olmasna neden olmutur.
Al ceviz retimi, son yllara kadar istenilen lde yaygnlatrlamamtr. Ancak
son zamanlarda yaplan aratrma ve gelitirme almalar sonucu, yksek kaliteli ve
verimli, evre koullarna iyi adapte olan ceviz eitleri ve tipleri seilerek, al fidanlar ile
kapama baheler kurulmasna yardmc olunmaktadr.
Dnya ceviz retiminde A.B.D. ve inden sonra nc srada olan lkemiz, meyve
veren ve vermeyen 4.500.000e yakn ceviz aac varlna ve yllk 120.000 ton meyve
5
retimine sahiptir. Karadeniz, Ege, orta ve kuzey blgelerimiz retim ynnden ilk sralarda
yer almaktadr.
lkemizde gerek illere, gerek blgelere, gerekse yllara gre istikrarl bir retim
yaplamamakta ve aa bana verim, olmas gerekenden dk kalmakta; bunun sonucunda
lkemiz ceviz d satmnda nemli pazar kaybetmektedir.
Bu dzensizlii nlemek iin ceviz yetitiricilii yapan reticiler u nemli hususlar
unutmamaldr:
Ceviz retimi, verim ve meyve kalitesi belli olan standart eitlerle yaplmaldr.
Yetitiricilik tek tek aalar eklinde deil de kapama ceviz baheleri halinde
yaplmaldr.
Teknik ve kltrel uygulamalar yeterli biimde kullanlmaldr.
Dllenme biyolojisi ynnden yeterli bilgileri edinerek gerekli tedbirleri
almaldr.
Ceviz asl rn olarak dikkate alnarak iklim ve toprak artlar uygun olmayan
yerlere dikilmemelidir.
1.2. Ekonomik nemi
Ceviz hem meyvesi hem de kereste deeriyle ekonomik nem kazanmtr. Ceviz
aacnn 150-200 yllk mrnn ilk 60-70 ylnda meyvelerinden, bu yatan sonra da piyasa
taleplerine gre kerestesinden faydalanlmaktadr.Asz rlerle ceviz yetitirildii
zaman, dk kaliteli meyve veren aalarla kar karya kalndndan aacn kereste
deeri n plana kmakta ve deerlendirme buna gre yaplmaktadr.
Ceviz kerestesi, ok eski zamanlardan beri en nde gelen mobilya malzemesidir.
Bilhassa dolap, masa, eyiz sand ve sehpa yapmnda kullanld gibi; ar koltuklar ve
ilemeli kaplarn yapmnda ok kullanlan bir malzemedir. Gnmzde kaplama
teknolojisinin ilerlemesi nedeniyle ceviz kerestesini ok ince tabakalar haline getirip asl
malzemenin d yzeyini kaplamakta kullanlmaktadr. Eer ceviz aac bir kereste aac
olarak dnlyor ve bu amala yetitirilmek isteniyorsa; aalar aras mesafe yakn
tutulmal, yani aalar sk dikilmeli ve alttaki dallar budanarak, dallanmann daha yksekten
olmas salanmaldr. Bylece uzun ve dzgn gvdeli aalar elde edilmi olacaktr.
Kerestesi iin yaplacak bir ceviz yetitiricilii iin aalar 6x6, 6x7, 7x7 m aralkla
dikilebilir.
lkemizde, aa bana verim 33-37 kg arasnda deimektedir. Sz konusu verim
daha ok yabani (asz) aalarn verimleridir. Al ceviz fidanlar ile bahe tesis
edildiinde verimde aszlara gre %50-60 orannda art salanabilir.
Asz (yabani) cevizler 7-10 yalarnda meyve vermeye balad halde, al
cevizler 4 yandan itibaren meyve vermeye balamaktadr. Ayn zamanda yabani aalardan
alnacak 6 kg kabuklu meyveden en fazla 1,5-2 kg i alnrken, al aalardan 6 kg
6
cevizden en az 3 kg i meyve alnmaktadr. nerilen al fidanlarla bahe tesis edildiinde;
5 yandaki bir ceviz aac 3-4 kg, 8 yanda 8-12 kg, 12 yanda 20-30 kg, 14 yanda 45-55
kg, 20 yanda 80-120 kg arasnda meyve verebilmektedir.
1.3. Beslenmedeki nemi
Ceviz, insanlarn beslenmesinde nemli yeri olan bir meyvedir. Deiik gda
maddelerinin yapmnda kullanlan ceviz ilerinin, lkemizde en ok kullanld yer hamur
ileridir (baklava vs.).
Yeil cevizler fndk iriliinde iken reel olarak ilenmekte, kabuk sertlemeden nce
gda ve ila endstrisinde kullanlmaktadr.
Ceviz ii; helva, kfte ve ceviz sucuu yapmnda kullanlr. Ceviz yapraklar, yeil
kabuklar ve kkleri, tanen ve boya endstrisinde kullanlmaktadr. Cevizin sert kabuu iyi
bir yakacak maddesidir.
Ceviz insanlar tarafndan bir ok hastaln tedavisinde kullanlagelmitir. Ceviz bolca
yenilirse hazm bozukluunu giderir, mzmin ksr keser, gs ve nefes borusu
arlarna iyi gelir, dilerin kararmasn nler. eker ve balla kartrlp yenirse kuvvet verir.
Mide hareketini ve safray nlemekte; ishale kar son derece faydal olmaktadr. Ceviz
bileiminde doymam ya asitleri ihtiva ettiinden, insan salna zararl kolesterol
birikimlerini engellemekte ve damar sertliine kar byk fayda salamaktadr.
Fotoraf 1.2: Cevizin eitli deerlendirme ekilleri
Ceviz yapra karbon siyanr gaz karmaktadr. Bu havadan ar olduu iin dibe
kmektedir. Bu nedenle ceviz aacnn altnda uyuyanlarda ba ars ve kusma olmaktadr.
Hatta ileri derecelerde zehirlenmeler, nadiren de olsa felce ve lme sebep olabilmektedir.
Bu bakmdan zellikle etraf yksek duvarlarla evrili olan ve yeterli hava akmnn
olmad bahelerdeki ceviz aalarnn altnda yatp uyunmamaldr.
Trkiyede kii bana ceviz tketimi ylda yaklak 2-2,5 kg arasndadr. Ceviz B ve
D vitaminlerince ok zengin olup A, C ve E vitaminlerini de iermektedir. Cevizin
bileiminde %59-74 ya, %14-24 protein, %1,5-2,0 mineral maddeler % 5,0-10,5 selloz ve
7
benzeri maddeler bulunmaktadr. Ceviz ya ve protein ynnden badem ve fndktan daha
zengindir. 100 gram ceviz 700 kalori salamaktadr. Bu ynden fnda eit, bademden daha
iyidir. 100 gram cevizin salad kalori, 300 gram ekmek, 200 gram peynir ve 80 gram
tereyann salad kaloriden fazladr.
Ceviz eitleri snflandrlrken meyve zellikleri yannda ticari deerlendirme ekli
de nem kazanr. Baz cevizlerin meyveleri taze tketime, dier bazlar da kuru ceviz olarak
deerlendirmeye uygundurlar.
1.3.1. Taze Tketime Uygun eitler
Bu cevizlerin en nemli nitelikleri unlardr:
Meyve irilii: aplar 38,1 mm den byk olmaldr.
dolgun ve ak renkli kolay soyulabilir.
sert kabuktan btn olarak (horoz) ayrlabilir olmaldr.
Tat kalitesi iyi olmaldr.
Erkenci olmaldrlar.
Bu cevizlerde, nem oran yksek olduundan abuk bozulur. Bu nedenle hasattan
sonraki 15 gn iinde tketilmeleri gerekir.
1.3.2. Kuru tketime Uygun eitler
Kuru cevizler, kabuklu ve i ceviz olarak deerlendirilirler. Kuru cevizlerde nem oran
btn meyvede %12den, bunlardan karlan i cevizlerde % 5ten fazla olmamaldr.
Bunlarda ap 29.1 mm olmaldr.
Kabuklu kuru cevizlerin zellikleri
D kabuun dzgn yzeyli (przsz),
Kabuk renginin ak,
Meyvenin iri,
Meyve eklinin niform,
Kabuun ince ve kolay krlabilir,
Ceviz iinin dolgun,
orannn yksek olmas gerekir.
8
Fotoraf 1.3: Cevizin dtan grn
cevizlerin zellikleri
D grn nemli deildir
rengi ok ak veya ak,
dolgun,
oran yksek,
te bzlme az veya yok,
Kabuk ince ve kolay krlabilir,
kabuktan kolayca ayrlabilir,
Tat kalitesi yksek olmaldr.
Fotoraf 1.4: Cevizin iten grn
9
1.4. Standart Ceviz eitlerinde Aranlan Aa zellikleri
Aalar erken meyveye yatmaldr. Tohumdan yetien aalar, 12-15 yalarnda
verime yattklar halde seimi yaplan ve al eitler, 3-5 yalarnda verime yatmaktadrlar.
Peryodisite gstermemelidir, yani her yl verime yatmaldr.
Aalar verimli olmaldr. Bunun iin:
Lateral gzler verimli olmaldr ( % 40-50 ).
Birim srgndeki ve aacn tamamndaki iek says yksek olmaldr.
Meyve iri olmaldr.
iek tozu verme gc yksek olmaldr
Don ve gne yanklna dayankl olmaldr. lkbaharn ge donlar ile k donlarna
dayankllk nemli olup, ge uyanan ve dona dayankl eitler tercih edilir.
Hastalk ve Zararllara kar dayankl olmaldr. Ceviz antraknozu (Marsonina
Juglandis), i kurdu (carpocapsn) vb. hastalk ve zararllara dayankl olmaldr.
Aalar salkl ve aa tac dzgn gelimelidir.
Meyve ekli dzgn-oval, mtecanis irilikte ve kabuklu dane arl 10 gramdan fazla
olmaldr.
Meyve ii kabuktan btn olarak kmal, i randman %50nin zerinde olmaldr.
arl en az 10 gram, i rengi ak ve i kabuk boluunu tamamen doldurmal, normal
artlarda bzme yapmamaldr.
Ya oran %65ten yksek olmaldr.
1.4.1. Morfolojik zellikleri
Aa
Cevizler hzl geliir, byk ve yuvarlak ta yapar. Aalar 25-30 m kadar
boylanabilir. Elverili iklim ve toprak artlarnda bir aa 300-500 m2 lik bir alan
kaplayabilir. Ceviz aalarnn gereinden fazla bymesi; budamay, ilalamay ve meyve
derimini zorlatrr.Bu boylanma, ta yaps ve dallarn sk veya seyrek oluu eide gre
deiebilir. Meyvesi iin yetitirilen ceviz aac fazla boylanmamaldr.
10
Fotoraf 1.5: Ceviz aac
Kk
Cevizler kazk kkldr. Hem derine hem de yanlara kuvvetli geliir ve klcal kk
bolca bulunur. Kkler 2-4 m derinlie kadar uzayabilir.
Dallar
Srgnler tysz olup, parlak zeytin yeili veya esmer renklidir. Srgnlerin, orta
ksmda yumuak blmeli z bulunur.
Fotoraf 1.6: Ceviz aacnn dal yaps
11
Gvde
Gvdede dallanma genelde toprak yzeyinden 1-2 m ykseklikten balar. Gvde
evresi 5- 6 m ye kadar geliebilir. Genlik yllarnda dzgn yzeyli ve gmi renkli olan
gvde rengi ileri yalarda koyular (gri-siyah ) ve kabukta uzunluuna atlaklar oluur.
Fotoraf 1.7: Farkl ceviz eitlerinin gvde yaps
Gzler
Gzler dal ularnda ve yaprak koltuklarnda olup, koyu esmer renklidirler. U gzler
iridir. Yaprak koltuklarnda 1-3 odun gz bulunur. En stteki boyunlu gz, ortadaki dme
gz, alttaki nokta gzdr. Nokta gz her zaman bulunmaz. En stteki dierlerine gre iridir.
Normalde iri olan en stteki gz srer ve odun daln meydana getirir. Fakat bu gzlerin
herhangi bir ekilde zararlanmas halinde alttaki daha ufak gzlerden biri srer ve odun
daln meydana getirir.
12
Fotoraf 1.8: Cevizde gz yaps
Verimli olmayan eitlerin sadece u tomurcuklarndan meydana gelen srgnlerin
ucunda dii iek vardr. Oysa verimli eitlerin hemen hemen btn tomurcuklarnda
(yaprak tomurcuklar da dahil) dii iek meydana gelir.
Erkek iek pskl tomurcuklar ise normal tomurcuktan ayr yapdadr.
Yapraklar
Yaprak; uzunca bir sap zerinde karlkl dizilmi ve saylar 5-13 arasnda deien
yaprakktan meydana gelir. Yaprakcklar, geni elips eklinde ve kenarlar dili veya dz
olabilir. Ular sivricedir ve boylar 6-12 cm arasnda deiir. Rengi parlak yeildir.
Kokuludur.
Fotoraf 1.9: Cevizde yaprak yaps
13
iekler
Cevizlerde iekler monoik yapdadr. Yani erkek ve dii iekler ayn aa zerinde
fakat farkl yerlerde bulunur.
Erkek iekler
Fotoraf 1.10: Cevizde erkek iekler
Erkek iekler, geen yl oluan, srgnler zerindeki yan tomurcuklarn ilkbaharda
gelimesiyle meydana gelir. Bunlar pskl formunda olup, yeil renkli ve aa doru
sarkktr. Erkek iekler, kk bir sapkla pskl eksenine baldr. Bir pskl zerinde
10-100 arasnda erkek iek vardr.Her erkek iek, 13-18 arasnda deien erkek organa
sahiptir. Her anterde yaklak 900 polen tanesi (iek tozu) bulunmaktadr. Olgun bir ceviz
aac ortalama 5000 pskl retebilir.
14
ekil 1.1: Cevizlerde erkek iek tasla
15
Dii iekler
Fotoraf 1.11: Cevizde dii iekler
Cevizde dii iekler, o yl ilkbahar gelime dneminde sren taze filizlerin zerinde
oluur. 1-3 bazen 5-7 iek bir arada bulunur.
anak yaprak says 3- 6 arasnda olup ta yaprak yoktur. Stigma girintili kntldr,
yumurtalkta bir tohum tasla bulunur. Yumurtalk d duvar meyvenin dndaki yeil
kabuu meydana getirirken, sert kabuk yumurtalk i duvarlarnn sertlemesinden meydana
gelir. Ceviz ii, embriyo ve tohum kabuundan oluan tohumdur. Yenen ksm dorudan
doruya kendisidir.
16
ekil 1.2 :Cevizlerde eitli organlarn grn
A Dii iek, B- Meyve, C- Meyvenin stur ve Yanak grn
D- Bir yal srgn zerinde tomurcuklarn dizilii E- Yaran ematik grn
Dllenme Biyolojisi
Ceviz iekleri gzel grne ve kokuya sahip olmad iin tozlanmas rzgrla
olur. Rzgrla tozlanmada iek tozu kayb ok fazla olacandan, bir erkek iek
psklnde ok sayda erkek organ ve buna bal olarak ok sayda iek tozu (polen) vardr.
Cevizde yenen ksm tohumdur. Bu nedenle dllenme mutlaka gereklidir.
Btn ceviz eitleri karlkl olarak birbirlerini dllerler. Fakat cevizlerde tozlanma
problemleri, genellikle uyumazlktan ok erkek ve dii ieklerin farkl zamanlarda amas
ve olgunlamas nedeniyledir. Cevizlerde erkek ve dii iekler ayn anda olgunlamaz,
genellikle erkek iekler nce olgunlar, dklp gider; diiler ondan sonra kar. Bundan
dolay ceviz bahesi kurarken mutlaka ya erkek ve dii ieklerinin olgunlamas ayn
dneme gelen birden fazla eit ile kark bir dikim tercih edilmelidir.
17
Bir ceviz bahesinde iyi bir tozlanma ve dllenme salayabilmek iin en iyi metot,
baheyi iki veya daha ok eitle kurmaktr. Erken veya ge iek tozu veren eitler bir
arada dikilmemelidir. Bylece yeterli, tozlanma salanacak ve maksimum verim alnacaktr.
Eer cevizlerde tek eitle bahe kurma yoluna gidilirse; birde bu eidin ieklenme
durumu dikkate alnmamsa, o baheden dzenli meyve alnmas mmkn olmayacaktr.
iek tozlar rzgrla uzaklara tanabilir. Gen bahelerde aalar arasnda iyi bir
rzgar dolamna imkan verecek aralk varsa, aalarn polen kaynana 150-200 m uzak
olmas tozlanma iin yeterlidir. Ancak aalar byyp aradaki mesafeler kapandka, iek
tozlarnn bahe iindeki etkinlii azalr. Bu nedenle polen vericilerle tozlanan aalar
arasnda en ok 60-90 m aralk bulunmaldr. Tozlayc eitlerin meyve kalitesi iyi ise
birbirini tozlayan eitlerden birer sra tesis edilebilir.
1.5. eitleri
Yalova-1
Aac yayvan ve kuvvetli bir ta gelimesine sahiptir. Tepe tomurcuklarndan %90,
yan tomurcuklardan %58i dii iek oluturur. iek says tepe srgnnde 2-3, yan
srgnlerde 1-2dir. Bir yl ok, ertesi yl az orta derecede rn verir.
Kabuk orta kalnlkta, az przl, oval ekilli, parlak ak kahverenklidir.
Meyve arl 16 gr, i oran %49 dur. Ya oran %70, protein oran %23 olup,
kabuktan ayrlmas kolaydr. Ky blgeler hari (deniz etkisine ak yreler) ceviz yetien
btn blgelerde yetitirilir. Nisan aynn banda yapraklanr. Ge donlarn grlmedii
yerlerde yetitirilmesi tavsiye edilir. Kuru ve taze olarak tketilmeye elverilidir. Yalova-4,
Kaplan-86 ve ebin eitleriyle tozlanr. Eyll aynn ortalarnda hasat edilir.
Yalova-2
Sadece taze ceviz olarak tketime uygundur, kurutulursa i bzlme yapar.
randman %46,2dir. Marmara ve i Ege blgelerimize nerilebilir. Tozlayc olarak
Yalova-3 eidi ile birlikte dikilmelidir. Eyll sonunda hasat edilir.
Yalova-3
Yayvan ve kuvvetli geliir. nce erkek iekleri olgunlar. Her yl rn verir.
Salkmda meyveler 2-3l oluur. nce kabuklu ve ovalimsi bir meyve ekline sahiptir.
Meyve arl 13 gr, i randman %53tr. Ya oran %69, protein oran %21 olup, kuru
ceviz olarak tketilmeye elverilidir. Kabuktan ayrlmas kolaydr. Ceviz yetien tm
blgelerde yetitirilebilir. Yalova-1, Bilecik ve Tokat-1(60 tu-1 ) eitleriyle tozlanr. Eyll
ay sonlarnda hasat edilir.
18
Fotoraf 1.12: Yalova 3 ceviz eidi
Yalova-4
Alak boylu seyrek dall bir ta yapar. Tepe tomurcuklarn %95i, yan tomurcuklarn
%45i dii iek oluturur. U srgnlerde 3-4, yan srgnlerde 2 dii iek oluur. Erkek ve
dii iekler birbirine yakn olgunlar. Ancak iyi bir meyve tutumu iin Yalova-1 ve 3 ile
birlikte tesis edilmelidir. Kuru i olarak tketilmeye elverilidir. Ceviz yetien tm
blgelerde yetiebilir. Erken ieklenir. Ge donlarn grlmedii yerlerde yetitirilmesi
tavsiye edilir. Meyveler 2-5li oluur. Meyve ii dolgun olup kabuktan kolay ayrlr. Tane
arl 13 gr, i oran %52, ya oran %69, protein oran %17dir. Eyll ay sonunda hasat
edilir. Meyve oval, kabuk ince, yzey dzgndr. Mat, ak kahverenkli yapma ok iyidir
ve meyve orta iridir.
Bilecik
Dik, yayvan ve kuvvetli bir ta gelimesi gsterir. Ky blgeler hari tm blgelerde
yetitirilir. zellikle ge donlarn grld yrelere tavsiye edilir. Tomurcuklar ge uyanr.
Dii iekler nce olgunlar. Her yl bol meyve verir. Eyll ay sonlarnda hasat edilir.
Meyve salkm 2-3l yapdadr. %30 yan dallarda meyve yapar. nce kabuklu, ii dolgun
olup kabuktan kolay ve btn ayrlr. Tane arl 13 gr, i oran %53, ya oran %68 ve
protein oran %18dir. Kuru ceviz olarak tketilmeye elverilidir. ebin, Yalova-3 ve Yavuz-
1 (KR-2) eitleriyle tozlanr.
19
Fotoraf 1.13: Bilecik ceviz eidi
ebin
Sk dall, yayvan bir ta gelimesi gsterir. Ky blgeler hari, ceviz yetien tm
yrelerde yetitir. zellikle ge donlarn grld yerlere tavsiye edilir. Tomurcuklar ge
patlar, ok verimli, 3-4 meyve bir arada olur. Oval bir meyve yapsna sahiptir. nce kabuklu,
kabuktan kolay ayrlr. i dolgun, tane arl 12 gr, i oran %63, ya oran %67, protein
oran %17 olup i kuru ceviz olarak tketilmeye elverilidir. Bilecik ve Yavuz-1(KR-2)
eitleri ile tozlanr. Eyll ay sonlarnda hasat edilir.
Fotoraf 1.14: ebin ceviz eidi
20
Gltekin-1 (Kr-1)
Dik, kuvvetli bir ta gelimesi gsterir. Ceviz yetien tm blgelerde yetiir. yi
kaliteli ve albenisi olan meyvelere sahiptir. Kabuktan kolay ayrlr. Ge donlarn grld
yerlerde yetitirilmesi tavsiye edilir. Meyve salkm 1-2li olur. Tane arl 17 gr, i oran
%40, ii dolgun, ak beyaz renkli olup taze ve kuru olarak tketilmeye elverilidir. ebin ve
Bilecik eitleriyle tozlanr. Eyll aynn ortalarnda hasat edilir.
Yavuz-1 (Kr-2)
Yaygn, dik formlu bir ta gelimesi gsterir. Ceviz yetien tm blgelerde yetiir.
zellikle ge donlarn grld yerlerde yetitirilmesi tavsiye edilir. Meyvesi oval ekilli
olup, kabuktan ok kolay ayrlr. Tane arl 17,4 gr, i oran %56, ii dolgun, beyaz
renklidir. Kuru ve taze ceviz olarak tketilmeye elverilidir. Eyll ay sonlarna doru hasat
edilir. Tozlaycs; ebin, Yalova-3 ve Bilecik eitleridir.
Kaplan-86
Dik, yayvan bir ta gelimesi gsterir. Ceviz yetien tm blgelerde yetiir. zellikle
ky blgelerde yetitirilmesi tavsiye edilir. Meyve salkm 2-3l olur. Meyveleri elips
eklinde olup, kabuktan kolay ayrlr. Taze ceviz olarak tketilmeye elverilidir. Normal
cevizlerden daha byk meyveli olmas dikkat ekicidir. Tane arl 24 gr, i oran%40,
protein oran %16, ya oran%68dir. Bir yl ok, bir yl az rn verir. i orta dolgunlukta
olup Yalova-1, Yalova-3 ve ebin eitleriyle dllenir. 15 Austos tan itibaren hasat edilir.
en-2 ( 24-Ke-21 )
Dik, yayvan, kuvvetli bir ta gelimesi gsterir. Ky blgeler hari tm blgelerde
yetitirilir. zellikle ge donlarn grld yerlerde yetitirilmesi tavsiye edilir. 2-3 l
meyve yapar. Kaliteli, verimli, ii dolgun, kabuktan kolay ayrlr. iekler kendine verimli (
homoganaus ) dir. Meyve ekli yuvarlak, tane arl 17 gr, i oran %54, ii dolgun olup,
kabuktan kolay ayrlr. Protein oran %18, ya oran %74tr. Kuru ceviz olarak tketilir.
ebin, Yalova-1 ve Yavuz-3 ve ebin eitleriyle tozlanr. Eyll ay sonlarna doru hasat
edilir.
Tokat-1 ( 60-tu-1 )
Dik, yayvan bir ta gelimesi gsterir. Ceviz yetien tm blgelerde yetiir. ok ince
kabuklu, ii dolgun, beyaz renklidir. Kabuktan kolay ayrlr. Meyve ekli yuvarlak olup tane
arl 12 gr, i oran %63, protein oran %23, ya oran %71 dir. Taze ve kuru ceviz
olarak tketilmeye elverilidir. Yalova-1, Yalova-3 ve ebin eitleriyle tozlanr. Eyll
aynn ortalarnda hasat edilir.
21
Kaman
Dik, yayvan bir ta gelimesi gsterir. Ceviz yetien tm blgelerde yetiir. Kabuklar
incedir. Kabuktan kolay olarak ve btn kar. Kabuklu meyve arl 12-13 gr, i oran
%48, ya oran % 65 ve protein oran %25tir. Kaman eitleriyle tozlanr. Eyll ay
sonlarnda hasat edilir.
Fotoraf 1.15: Kaman ceviz eidi
Franquette
Fransz kkenlidir. lk baharda ge uyanr fakat k souklarna dayankszdr.
Fotoraf 1.16: Franquette ceviz eidi
22
Hartey
Kaliforniyada son yllarda en ok tutulan eittir. Olduka ge uyanr. Olgun aalar
verimlidir. Ancak verim ana ulamalar yan tomurcuklar verimli olan eitlerden daha
getir. Meyve kalitesi olduka iyidir. kuru ceviz olarak da deerlendirilir. Kabuk ak
renkli, parlak, orta przldr. Kabuklu arl 12.1 gr, ya: % 67.7, i arl 5.7 gr ,
protein: % 15.6 , i randman % 43.8dir.
Payne
Yan tomurcuklar ok verimlidir. Ancak baharda erken uyanr. Ceviz Bakteriyel
Lekesine kar hassastr. Meyve oluumu aacn d yzeylerine kayar, meyveler gne
yanklna da hassastr. Ancak ok verimlidir. Zayf-yayvan geliir.
Meyve keli, kabuk kaln, przl, parlak, ak renkli, i kabuktan kolay ayrlr.
Eyll ay sonunda hasat edilir. iekler ayn zamanda olgunlar. kuru ceviz olarak
tketilir.
Ashley
Payneye benzer, verim ve kalite stndr. Chandler, Haward. Sunland yeni
eitlerdir. Yan tomurcuklar %80 verimlidir.
23
Fotoraf 1.17: Deiik ceviz eitleri
24
1.6. Genel stekleri
1.6.1. klim stekleri
Ilman iklim meyve trlerinden olan ceviz, iddetli scak ve souklara kar hassastr.
Sert rzgrlara maruz yerlerde iyi netice vermez. 40 C den yksek yaz scaklklar yeil
kabukta ve yapraklarda gne yanklklarna, ceviz iinde bzlmelere neden olur.
Ceviz, uzun ve kurak yaz olan blgelerin bitkisidir. Kuzeyde veya da iklimi serin
yerlerde yaz scaklklarnn dk olmas, i randmannn dmesine yol aar. Cevizler,
meyvelerini olgunlatrabilmek iin uzun mevsime ihtiya duyarlar. Ceviz, deniz
seviyesinden 1700 m ykseklikteki alanlara kadar yayl gsterir.
Ceviz aalar 25
o
C ye kadar olan k souklarna dayanabilmektedir. Gen ceviz
aalarnn taze srgnleri 9 Cde zararlanrlar.
Ge ilkbahar donlar, gelien yeni tomurcuklarn patlama dneminde cevizlerde en
fazla zarar yapar. Kapal tomurcuklar 1C ye, tam ieklenmede 3 C ye, kk yeil
meyveler ise 1 C ye kadar dayanabilir. Souklardan zararlanma konusunda dk
scakln derecesi, dme hz, sresi gibi etkenler nemli rol oynar.
Ceviz eitlerinin souklama gereksinimi +7 C nin altnda 500- 2000 saat arasnda
deiir. Dzenli bir rn iin cevizlerde souklama gereksiniminin karlanmas
gerekmektedir.
Souklama ihtiyac yksek eitler, k lk geen blgelere dikilmemelidir. Aksi
takdirde souklama ihtiyacn tamamlayamayan eitlerde uyanma anormal olarak
gecikmekte, ieklenme dzensiz olmakta, rn miktar azalmakta ve dallarda kuruma
grlmektedir.
Ceviz yetitiricilii asndan yllk toplam en az 500 mm ya yeterli olmakla birlikte
bu yan dzenli olmas nemlidir. lkbaharn ge yalar, cevizde bakteriyel leke ve
ceviz kara lekesini arttrmaktadr. Meyvelerin belirginlemesinden sonraki yalar
enfeksiyonun artmasna yol aar. Ge yapraklanan eitlerin hastalklardan kurtulma ans
daha yksektir. Hastala dayanm ynnden de eitler arasnda fark vardr.
ieklenme dnemindeki yamurlar ve ar rzgrlar, zellikle tozlanma-dllenme
bakmndan olumsuz bir durum ortaya karabilir.
25
Fotoraf 1.18: lkbahar souklarndan etkilenmi bir ceviz aac
1.6.2. Toprak stekleri
Ceviz 2- 4 m derinlie kadar inebilen gl bir kk sistemine sahiptir. Bu yzden
toprak derinliinin az olduu yerlerde yetitiricilik bakmndan sorunlar ortaya
kabilmektedir. Yetitiricilik bakmndan ileride sorunlarla karlamamak iin toprak
derinliinin en az 2 m olmas ve topran geirgen olmas gerekir.
Ceviz aalar, toprak bakmndan ok seici bir meyve tr de deildir.
Ancak taban suyu seviyesi 2.5-3.0 metreden yukar olmayan toprak iyi drenajl, geirgen,
fazla su tutmayan, nemliliini muhafaza eden, organik maddece zengin, alvyonlu
topraklarda daha iyi geliir. Ceviz kirece dayankldr.
Verimli topraklara veya gbreleme, sulama gibi kltrel tedbirlerle verimlilii
arttrlan topraklara dikildiinde, cevizlerde gelimenin hzland ve meyve veriminin artt
grlr.
Yer seimi bakmndan ceviz tarmn snrlayan en nemli faktrlerden birisi, taban
suyu seviyesi ve suyun kalitesidir. Fazla nem ve durgun sular kkler iin gerekli oksijenin
alnmasn engeller, bu nedenle kk geliimi yavalar ve aacn gelimesi durur. Yllk
srgnleri olgunlatramaz.Yaprak damar aralar ak yeil, damarlar ise kahverengi bir renk
alr ve srgn ularnda kurumalar grlr. Yksek taban suyu seviyesi, drenaj kanallar
alarak drlmedii durumda da birka yl iinde aa tamamen kurur. Bu bahelerde
fidanlar gelime anda iken hibir gelime noksanl ve belirti gstermemesine karlk, 5-
7 yalarndaki fidanlar 5-6 m boy aldnda, cevizlerin gelime dzeni bozulmu ve bahede
taban suyunun daha yksek olduu yerlerden balamak zere, aalar kurumutur. Ceviz,
toprak tuzuna dayanm ynnden orta derecedeki meyveler snfna girmektedir. Toprak pH
s 6-7 dolaynda olmal ve toprakta alkalilik ve tuz sorunu bulunmamaldr.
26
1.7. retimi
1.7.1. Ceviz Fidan Yetitiricilii
Cevizler, bir evcikli bir bitki olmalar (Erkek ve dii organlarn ayr iekte olmas),
Erkek ve dii organl ieklerin ayr zamanlarda almas ve olgunlamas, tozlanmann
rzgrla yaplmas nedeniyle; ceviz tohumundan meydana gelen yeni bitki, ana bitkinin
zelliklerini gstermez. Yabanc tozlanma sebebiyle tohumlardan elde edilen rlerde
byk lde farkllklar olmaktadr. Hatta ayn aata, ayn daldan ve ayn salkmdan alnan
tohumlardan elde edilen aalarda birbirinden farkl zellikler tamaktadr. Byle olunca da
istenilen ceviz aalarnn tohumla oaltlmasnn imkn yoktur. Bu sebeple, ceviz fidan
yetitiriciliinde kullanlan en iyi oaltma metodu; yabani cevizlerin tohumlarndan elde
edilen rlerin, stn nitelikli standart eitlerle alanmasdr.
Cevizlerin elikle, daldrma ve doku kltr ile oaltlmas pratik olarak uygulama
imkn bulamamtr.
Al ceviz fidan retiminde standart cevizler kadar a yaplacak anacn seimi de
nemlidir. Ana, kuvvetli bir kk yapsna sahip olmal ve hzl gelime gstermelidir.
Verimli olmal ve her sene meyve vermelidir. Antraknoz (Kara leke), Ceviz yankl gibi
mantari ve bakteriyel hastalklara dayankl olmaldr. Ayrca Ceviz anacnda bodurluk,
kklendirmeye uygunluk, kurak ve kt toprak koullarna uygunluk ayrca nem tar.
1.7.2. Tohumlarda Aranacak zellikler
Ceviz fidan retimi iin kullanlacak tohumlar, doal olarak yayl gsteren
yrelerdeki ceviz aalarndan toplanmaldr. oaltmada kullanlan tohumlar, salkl ve iyi
gelime gsteren aalardan alnmaldr. Beslenme artlar iyi olmayan, susuz kalm veya
susuz ortamlarda yetien, gne yan olan, bcek ve hastalk zarar akca grnen ve
souk etkisi ile zararlanm aalardan tohum alnmamaldr. nk byle aalardan
alnacak tohumlarn ileri tam dolmam ve bzlmtr. Dolaysyla, byle tohumlardan
dzenli bir imlenme ve iyi bir r gelimesi beklenemez.
Tohumluk olarak seilen kabuklu cevizler, zerini rten yeil kabuun % 80i
atladktan sonra hasat edilmelidir.Tohumluk cevizler aadaki zellikleri tamaldr:
Homojen irilikte ve meyve arl en az 10-12 gram olmaldr.
Salam, ii dolgun, ya oran yksek, sap ukuru dar olmaldr.
imlenme gc yksek olmaldr (% 80 in zerinde).
niform r vermelidir.
Hastalk ve zararllara dayankl olmaldr.
Kltr eitleriyle iyi uyumaldr.
27
Tohumlar, meyvelerin hasadndan hemen sonra yeil kabuktan ayrlmal, temiz suyla
gzelce ykanmal ve glge bir yerde kurutulduktan sonra, oaltma iin kullanlncaya
kadar ya s ve nemi ayarl souk hava depolarnda veya dorudan gne almayan, iyi
havalanan ve rutubetsiz yerlerde muhafaza edilmelidir. Depo neminin % 65-75, snn 0-+4
o
C olmas gerekir.
1.7.3. Tohumlarn Katlanmas
Tohumluk cevizlerde dzenli bir imlenmenin olabilmesi ve imlenen bu tohumlardan
iyi gelime gsteren r bitkilerin elde edilmesi iin tohumlar, 0- +4
o
C de nemli ortam
iinde ( kum, hzar tala, perlit ), 80-90 gn saklanmaldr. Tohum az ise plastik torbalara
konup buzdolabnn sebzelik ksmnda muhafaza edilebilir.
Katlamada, bir insann kolayca tayabilecei byklkte kasalar (meyve sebze
kasalar gibi) kullanlabilir. Bu kasalarn tabanna delikleri rtebilecek irilikte akl
konduktan sonra zerine dzgn bir ekilde katlama kumu (inaat kumu) serilir. Bu kumun
zerine tohumlar tek tek dizilerek ekilir. Sonra tohumlarn zeri kumla iyice rtlr, daha
sonra da bir sra tohum, bir sra kum olacak ekilde kasa doluncaya kadar devam edilir.
Katlama ilemi tamamlandktan sonra en ste konacak kumun kalnl dierlerinden biraz
daha fazla olmaldr. Kasa dolduktan sonra kum szgeli kovalarla nemlendirilir. Daha sonra
bu katlama kasalar, scakl 0-4
o
C arasnda deien serin bodrum, adi depo vb. ortamlara
alnarak buralarda 80-90 gn saklanr. Tohumun sert kabuu atlayp kk ucu grnd
zaman katlamaya son verilir.
Fotoraf 1.19: Kk ucu km ceviz tohumlar
K souklar tohumun souklama ihtiyacn karlamak iin yeterliyse ve toprak
yeterli nem ihtiva ediyorsa tohumlar dorudan doruya sonbaharda ekilebilir.
En iyisi, byk lde yaplacak oaltmalarda, tohumlar ekim-kasm aylarnda
bahedeki yerlerine ekilmelidir.
28
1.7.4. Ceviz Tohumlarnn Ekimi
Toprak hazrlanp tava geldiinde, a parseline sra aral 60-90 cm, sra zeri 15-20
cm ve derinlii 7-10 cm olacak ekilde karklar alr. Tohumlarn kendi byklnn iki
kat kadar derinlie ekilmesi yeterlidir. Cevizin yanak ksmlar yanlara, yapma yeri (damar
ksm) topraa gelecek ekilde dizilerek ekilir.
Fotoraf 1.20: Ceviz tohumlarnn ekimi
Ceviz tohumlarnn zeri iki ksm toprak, bir ksm gbre, bir ksm dere kumundan
oluan harla kapatlmal, ekim tamamlandktan sonra can suyu verilmelidir.
1.7.5. rlerin Bakm
Dikim sonrasnda toprak yzeyine kan ve hzla gelien rlerde bakm ileri
yaplr. Sulama gbreleme, apalama, yabanc ot kontrol ve ilalama ilemleri yerine
getirilir.
Fotoraf 1.21: Alanacak ceviz rleri
29
1.7.6. Cevizlerde Uygulanan A Metotlar
yi bir bakmla rler ayn yl aya getirilebilir. Gerek rn ve gerek a
kaleminin kabuk kalnlnn ayn olmas, dier bir ifade ile ayn yln srgn olmas, a
tutma orann arttrr ve ayn ylda a yaplabilir. rlerin birinci yl aya gelmemesi
durumunda ikinci yl yaplacak yama gz asnda baar oran der. Bu nedenle ikinci yln
ilkbaharnda rlerin tepesi, toprak seviyesinden 2-3 gz zerinden kesilerek, yama gz
a iin kalem ve anacn ayn yln srgn olmas salanr.Yeni kan bir yllk srgne
yama gz as yaplarak bu aksaklk giderilmeye allr.
Cevizde ann baarl olabilmesi iin u hususlar nemlidir:
Salkl ve iyi gelimi bir nceki yl byyen srgnler, a kalemi olarak alnr.
Kalem zerindeki srmemi gzler (tercihen 2. ile 5. gzler aras) ada
kullanlr.
Baharda yaplacak alar iin a kalemleri dinlenme dneminde kesilmeli ve
gzelce depolanmaldr. Durgun alarda ayn yln srgnleri kullanlabilir.
Kesilen kalemler, saklanma ve de a yaplma srasnda mutlaka nemli bir
ortamda muhafaza edilmelidir.
Ana olarak Anadolu Cevizi veya Siyah Ceviz kullanlmaldr.
Ada en iyi kaynama (kallus oluumu), gnlk scakln 27
o
C ye ulat
nisan ay ortalarnda olmaktadr (Kalem alarnn tutma baars % 90-99dur.).
Bu bakmdan ilkbaharda dardaki scaklk 27
o
C yi bulunca arazide a
yaplabilir veya kontroll koullarda makineli omega a yaplr. Daha sonra
kallus oluumunu mteakiben al materyaller tpe alnr ve d koullarn
uygun olduu dnemde araziye nakledilir.
Ada baary artran en nemli faktrlerden biri de a zaman olup gerek
fidanlarn gerekse a gz alnacak srgnlerin kabuunu en kolay brakt
zaman en uygun a zamandr. En uygun a zamann belirlemek iin u
yntem uygulanabilir; a srgn zerindeki kabuk kaldrldnda, gzn
altnda kalan byme noktas kabukta kalyorsa bu gz iin a zaman gelmi
demektir. Ancak byme noktas srgnde yani odun dokusunda kalyorsa bu
gz iin a zaman gemi demektir. Bu durumda kabuktaki gzn altnda bir
boluk meydana gelmi olur. A yapld zaman kabuun altnda meydana
gelen bu boluktaki hava, a gz ve evresinin siyahlap kurumasna neden
olur. Bu ekildeki gzler ada tercih edilmez.
30
Fotoraf 1.22: Alanm ceviz rleri
Ar kanamay nlemek iin rlerin tepesi alanmadan 20-25 gn nce
kesilmelidir. Kesimler a blgesinin 3-5 cm zerinden yaplmaldr. Ayrca
topraa yakn ksmlarnda, iki yandan testere veya bakla kanamay
kolaylatracak ekilde meyilli yaralar alabilir. Bu kesiklerden meydana
gelecek kanama birka gn iinde durur ve sonra a yaplr.
Ana ve kalemin kambiyum tabakalar temas etmelidir.
Ortamn nemli olmas ada baary olumlu ynde etkilemektedir.A
yapldktan sonra a noktasnn kurumamas iin, a evresine plastik torba
geirilerek iine nemli har konur. Bunun dnda hem scaklk hem de nem
kontrol asndan alarn zeri d koullara dayankl kt torbalarla
balanabilir veya a parseli alp kapanabilen adrlara alnr. Bu amala ayrca
plastik tnellerden de yararlanlabilir.
Kullanlan malzemeler kaliteli olmaldr. rnein bak yzeyi ok dzgn ve
tek darbede kesecek ekilde ok keskin olmaldr. Ay sarmak iin tercihen
pamuk iplii ya da a band kullanlmaldr.
Anatan kacak olan filizler, alamadan 3-4 hafta sonra 5-6 gnde bir
koparlmaldr.Bunlar koparlmazsa ay zayflatr.
Cevizlerde a baars teki meyve trlerine gre genelde daha dk olduu
iin a yapan kiinin deneyimi ve becerisi a baarsnda ok nemlidir.
Analar adan nce ve sonra ar sulama yapmamak gerekir.
31
1.7.6.1. Cevizlerin oaltlmasnda en ok kullanlan alar:
Gz Alar:
T-Gz As
Yama Gz As
Kabuk Yama (Yksk) Gz As
Yongal Gz As
Yeil odun Gz As
Cevizlerde en ok kullanlan ve en ok baarl olan gz alar, T gz as ve Yama
gz asdr.
Kalem Alar:
Yarma A
Kakma A
Kabuk A
Dilcikli A (ubat ortalar veya mart balangcnda yaplr.)
Dilciksiz A
oban A
Cevizlerde en ok kullanlan ve baarl olan dilcikli a ve eit deitirme as
olarak da en ok yarma a kullanlmaktadr.
Yama Gz A:Aya balama zaman, rn kabuk verip vermediinin
kontrol ile anlalr. Genellikle tohum ekilen yln austos aynn
bandan eyll ay ortalarna kadar alama yaplabilir. Tohumdan ayn yl
elde edilmi olan rn boyu, toprak yzeyinden 15-20 cm ykseklikte ,
ap kalnl en az 1,5-2 cm olmaldr.
rler aya gelmi ise adan bir hafta nce sulanmal, sulamadan 1-2
gn sonra da rlerin yapraklar temizlenerek u alnmal ve 2-3 yaprak
(soluk dal) braklmaldr. Bu ilemlerden sonra a uygulamasna
balanlmaldr. Ada en nemli husus, a kalemlerinin gnlk olarak
kesilip kullanlmasdr. Zorunlu olmadka a kalemleri stok
edilmemelidir. A yapld srece a kalemleri nemli bir uval ierisinde
a parselinde muhafaza edilmelidir.
Kullanlan a kalemleri ne kadar pikin ve dolgun olursa, a tutma oran
da o derecede yksek olur. A kalemlerinin u ksmnda oluan zlerden,
zorunlu olmadka gz alnmamaldr.
A, ift azl zel a ba ile yaplr. A kalemi ile kullanlan r,
ayn yln srgn olmaldr. Yama gz as iin adan sonra iklim
artlarna bal olarak gece ve gndz s farknn az olmas, yani
scakln maksimum 27
o
C, minimum 21
o
C ve nispi nemin %50 ile %60
arasnda olmas a baarsn yksektir.
32
A yapldktan hafta sonra alar kontrol edilmeli ve a ba
zlmelidir. Eer a kaynamasn salayan kallus dokusu yeterince
olumam ise a ba 4-5 hafta sonra zlmelidir.
Cevizde a ba olarak beyaz mat renkli plastik bant, 8-10 mm.
geniliinde erit eklinde kesilerek kullanlmaldr. Plastik ban
kullanlmasyla, a yerinde boulmaya engel olunarak dzgn bir fidan
gelimesi salanr.
Fotoraf 1.23: Yama asnn yapl
ekil 1.2: Yama asnn yapl
33
Omega As:Makineli omega kalem as, Trkiye artlarnda ubat ve
mart aylarnda yaplmaktadr.
Omega kalem asnda, 1-2 yal rler araziden sklerek, bu a
yntemiyle alanr ve scaklk kontrol yaplan kapal bir alanda
muhafaza edilir. Bu yntemde de r ve kalem kalnlklarnn ayn
olmas istenir. El veya ayakla kumanda edilen makine yardm ile ok
sayda re a yapmak mmkn olmaktadr.
Alanabilir zellikteki rler sklerek a odasna getirilir. Aya
hazrlk ilemleri tamamlandktan sonra , a makinesi yardm ile a
kalemi ve rde omega eklinde oyuklar aarak birbiri ierisine
yerletirilir.
Fotoraf 1.24: Omega asnn yapl
Yerletirme ilemi tamamlanan alanm rler, daha nce hazrlanan
43 o C deki parafine batrlr. Hazrlanan harla doldurulan (Taze kavak
tala ile yzde 15-20 orannda perlit karm veya katlama sandklarnda
nemli hzar tala kullanlr.) 60x70, 60x80 cm ebadnda plastik veya
aatan yaplm a sandklarna al fidanlar tek tek dizilir. A
sandklar imlendirme odasna alnr. Odann scakl tedrici olarak, gn
ar 3 o C artrarak scakl 25-27 o C ye ulanca sabitletirilir.
Scakln minimum 25 o C, maksimum 27 o C ve nispi nemin % 60-70
olmas istenir. A odasnn havalandrmasn salamak iin havalandrma
aspiratr konur. Bu aspiratre zaman ayarl saat balanr. Belirli saatlere
ayarlanarak otomatik olarak havalandrma salanr. Bylece hi
mdahaleye gerek kalmadan 24 saat havalandrma kontrol altna alnm
olur.
Alarda kaynama (kallus) yeteri kadar olutuunda ( 25-30 gn sonra)
a odasnn scakl tedrici olarak gnde 3 o C drlr ve fidanlarn d
koullara uyumu salanr. Nisan ay sonunda don tehlikesi geince al
materyaller araziye nakledilir. Katlama srasnda kalemlerin gzleri de
srdnden, artma srasnda kayplar meydana gelmektedir veya
fidanlar daha nceden hazrlanan harla doldurulmu torbalara dikilerek
34
glgeleme seralarna alnr. Burada sulama ve gbreleme gibi gerekli
bakm ileri yaplr. Bylece d artlarda yaplan alarda, ancak 2-3 ylda
al fidan elde edilirken, omega a yntemi ile 16-18 ayda fidan elde
etmek mmkn olmaktadr.
Dilcikli A:lkbaharda uygulanan alardan biri de dilcikli adr. Bu a,
r ile kalemin yalar farkl fakat aplar birbirine eit olmas
durumunda uygulanr. zellikle yazn yaplan yama gz alarnda, a
tutmayan rlere ikinci yln ilkbaharnda dilcikli a uygulanabilir.
Kalem ve rlerin ayn kalnlkta olmas, kambiyum dokusunun
birbirine iyi temas etmesi gerekir. Bu durumda a tutma oran daha
yksek olur. Ancak dier alara gre beceri ve dikkat isteyen bir a ekli
olduu iin pratikte fazla yaygn deildir. klimi souk geen blgelerde
birinci yl aya gelmeyen, o yln devamnda (ikinci yln ilkbaharnda)
ap kalnl 2-3 cm olan ceviz rlerinde, dilcikli a nerilmektedir.
Fotoraf 1.25: Dilcikli asnn yapl
Yarma Kalem As: lkbaharda iklim koullarna bal olarak ubat
aynn 15inden mart aynn sonuna kadar yaplabilir.Yaz dneminde
tutmayan bir yandaki rlerle birlikte, 5 yandaki yabani aalara
dahi bu alar uygulanabilir. En nemli husus, ilkbahar dneminde
yaplacak alarda yabanilerin (r) tepesi adan nce fidann
kalnlna bal olarak toprak seviyesinden 20-30 cm yukardan
kesilmesidir. Bu ilemden sonra z suyunun aktlmas iin 7-10 gn
beklenmeli ve sonra a yaplmaldr.
Yarma kalem alarnda, adan sonra a yerini fazla souk ve scaktan
korumak a tutma orann artrr.Bu maksatla adan sonra ann
35
evresine silindir eklinde sert kat veya plastik boru geirilerek iine
geirgen kumsal toprak veya ince dere kumu, milli toprak doldurulur ve en
az bir ay kadar bekletilir. Ancak havalar ok scak geerse harc az
miktarda su ile nemlendirmelidir.
Yarma kalem alarnda en nemli zellik, a kalemlerinin bitkiye su
yrmeden nce kesilip +4 o Cde muhafaza edilmesidir.
Dier meyve trlerinden farkl olarak, yarma kalem as yaplacak yabani
ceviz fidanlarnn tepesi, 7-10 gn nce kesilmelidir. nk z su
salglamas cevizlerin alanmasnda sorun yaratmaktadr. A
noktasndaki zsu birikimi, kallus oluumunu ve kaynamay engelleyerek
a tutma orann byk lde drr.
Fotoraf 1.26 : Cevizlerde yarma a
1.8. Bahe Tesisi
ok uzun yllar meyvesinden, mrnn sonunda gvdesinden faydalanacamz al
Ceviz aacnn bahesini kurarken dikkatli olmalyz. Aksi halde, balangta yaplacak bir
yanlln zarar uzun yllar ekilecektir.
Bahe yeri, ok sert rzgr olan yerlerde ise rzgr perdesi yaplmaldr. Bu sayede
gerek kn souk sert rzgrlarndan, gerekse yazn scak ve yakc rzgrlardan fidanlar
korunmu olur.
36
Taban arazilerdeki kuru veya sulu dereler, ok kvrntl ve nlerinde hava akmn
nleyen engeller varsa bu gibi yerlerde kurulacak baheler, tabandan yamalara doru
kaydrlmaldr.
Fotoraf 1.27: Kapama ceviz bahesi
eit Seimi, Bahe Kurma da ok nemlidir. Her eyi tam olarak yaplan bahede
yanl bir eit seimi hem zaman hem de para kaybna neden olur. Bu nedenle fidan
seerken fidann sertifikal olmasna dikkat edilmeli ve hem de fidan alnan yere
gvenilmelidir. Ayrca sertifikal ve uygun eidin seilmesi yannda birbirini tozlayan
eitler uygun plana gre dikilmezlerse verim dk olur.
Ceviz bahesi kurarken, standart eitlerin al fidanlarndan yaralanlr. Ceviz
aacnn uzun mrl olduu dnlerek, aalar arasndaki mesafe ok geni tutulmaldr.
Genellikle ekolojik ve bakm artlar ile cevizin gelime durumu dikkate alndnda
cevizlerde en ideal dikim aralklar: 12 x 12 m, 10 x 10 m, 10 x 8 m veya 8 x 8 mdir.
37
ekil 1.3:Dikim ukuru ve dikim ekli
Dikim srasnda fidanlarda zellikle kk budamas yaplmaldr. Topran yapsna
bal olarak dikim ukurlar en az 60-70 cm genilikte ve 80- 100 cm derinlikte almaldr.
ukur alrken st toprak bir tarafa ve alt toprak ayr bir tarafa karlmaldr. Dikim
ukurunun dip ksmna kk gbresi ( 250 g Triple Sper Fosfat ve 250 g Potasyum Slfat )
kartrlarak konulmaldr. Fidanlar a noktalar toprak stnde kalacak ekilde dikilmeli ve
ukurlar bahedeki st toprak ile doldurulmaldr.
38
Fotoraf 1.28: Ceviz bahesinde dikim ilemi
Dikimden hemen sonra fidanlara can suyu verilmelidir. Dikim yapldktan sonra,
ilerideki kereste durumu da dnlerek, fidan gvdeleri, toprak yzeyinden yaklak 1- 1.5
m yukardan kesilmeli ve talandrma budamas yaplmaldr. Bundan sonra blgedeki hakim
rzgrlar gz nnde tutularak fidanlar hereklere balanmaldr. Yazlar scak ve kurak olan
blgeler ile su kayna az olan yerlerde dikimden sonra su kaybn nlemek amacyla
yabanc ot veya hububat saplaryla mallama yapmak yerinde olur.
Al fidanlar, 4-5 yandan itibaren verime balarlar ve dikim aralklarn 10-12 yatan
sonra doldururlar. Bu zaman iinde bahede ara ziraati yaplabilir. Taban yerde uygun tek
yllk bitkiler yetitirilebilir.
Fotoraf 1.29: Yeni kurulmu ceviz bahesi
39
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar neriler
Blgenize uygun ceviz eidini
seiniz.
Ceviz retim plann yapnz.
Cevizin morfolojik zelliklerini yakndan
tanynz.
Cevizin ieklerine yakndan baknz.
Cevizin dllenme biyolojisine dikkat
ediniz.
Ceviz bahesine dlleyici eit dikiniz.
Ceviz yetitiriciliine uygun yer
seimini yapnz.
Blgenin iklim zelliklerinin ceviz iin
uygunluuna baknz.
Kn dk souklarna dikkat ediniz.
Yllk ya miktarna baknz.
lkbahar ge donlarnn biti tarihini
reniniz.
K me sresine dikkat ediniz.
Cevizi iin uygun toprak seiniz.
Topran tipine baknz.
Taban suyu seviyesine dikkat ediniz.
Topran tuzluluk ve PHsna baknz.
Topran derinliini lnz.
Ceviz bahesini kurunuz.
Topra hazrlaynz.
Dikim zamann belirleyiniz.
Dikim aralklarn belirleyiniz.
Dikim yapnz.
Bahenin etrafna tel ekiniz.
Topra derince srnz.
Araziyi tesviye ediniz.
Toprak analizi yaptrnz.
Topra iyiletiriniz.
Toprak yorgunluunu gideriniz.
Topraa gbre veriniz.
Taban suyu yksek ise drenaj kanallar
anz.
UYGULAMA FAALYET
40
Fidan ukuruna gbre veriniz.
Dikilecek fidanlar seerek alnz.
Dikimi ilkbaharda yapnz.
Dikim aralklarna dikkat ediniz.
Dikimi derin yapmaynz.
Dikim tahtas kullannz.
Dikim budamasn ihmal etmeyiniz.
Fidan dikimini kurallarna gre yapnz.
Can suyu veriniz.
41
LME VE DEERLENDRME
Aada verilen deerlendirme sorularn cevaplandrarak faaliyete ilikin bilgilerinizi
lnz.
1. lkemizde aa bana ceviz verimi ka kgdr?
A) 21-26
B) 33-37
C) 39-42
D) 50-52
2. Tohumluk olarak seilen cevizler iin aadakilerden hangisi sylenemez?
A) Yeil kabuk % 80 atladktan sonra hasat edilir.
B) Meyve arl en az 10 gr olmaldr.
C) Tohumlar 80-90 gn +8 oC 'de saklanmaldr.
D) Ya oran yksek olmaldr.
3. lkemizin, yllk ceviz retimi ka tondur?
A) 80.000
B) 100.000
C) 120.000
D) 150.000
4. Kerestesi iin yaplacak bir ceviz yetitiricilii iin aalar ka m aralklarla
dikilebilir?
A) 3x3, 4x4 m
B) 4x4, 5x5 m
C) 6x6, 7x7 m
D) 8x8, 9x9 m
5. Ceviz tam ieklenme dneminde ka o Cye dayanr?
A) 4
B) 3
C) 2
D) 1
6. Cevizin kkleri uygun ortamda.ka metreye kadar inebilir?
A) 1
B) 3
C) 5
D) 7
LME VE DEERLENDRME
42
7. Tohumlarn kendi byklnn ka kat kadar derinlie ekilmesi yeterlidir?
A) 2
B) 4
C) 5
D) 7
8. Hangisi Anadolu blgesine uygun bir ceviz eididir?
A) Yalova-4
B) en-2
C) KR-1
D) Tokat-1
9. Ceviz alarnda kaynama en iyi ka
o
C de olur?
A) 15
B) 21
C) 27
D) 39
10. Al ceviz fidanlar ka yandan sonra verime balar?
A) 4
B) 5
C) 6
D) 7
DEERLENDRME
Cevaplarnz kontrol ediniz. Hatal yantlarnz iin konuyu tekrar ediniz. Yantlarnz
tamamen doru ise uygulamal teste geiniz.
43
UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandnz bilgi ve beceriler dorultusunda ceviz dikim
uygulamas yapnz. Yapm olduunuz almay aadaki ltlere gre deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri Evet Hayr
1 Ceviz bahesine gittiniz mi ?
2 Cevizin dallarna baktnz m ?
3 Ceviz retim plann yaptnz m?
4 Cevizin morfolojik zelliklerini yakndan tandnz m ?
5 Cevizin ieklerine yakndan baktnz m ?
6 Cevizin dllenme biyolojisine dikkat ettiniz mi?
7 Ceviz bahesine dlleyici eit diktiniz mi?
8 Tozlayc eidin zelliklerine dikkat ettiniz mi?
9
Blgenin iklim zelliklerinin ceviz iin uygunluuna baktnz
m?
10 Kn dk souklarna dikkat ettiniz mi?
11 Yllk ya miktarna baktnz m ?
12 lkbahar ge donlarnn biti tarihini rendiniz mi ?
13 K me sresine dikkat ettiniz mi?
14 Ceviz iin uygun toprak setiniz mi ?
15 Topran tipine baktnz m ?
16 Taban suyu seviyesine dikkat ettiniz mi?
17 Topran tuzluluk ve PHsna baktnz m ?
18 Topran derinliini ltnz m ?
19 Bahenin etrafna tel ektiniz mi ?
20 Topra derince srdnz m ?
21 Araziyi tesviye ettiniz mi ?
44
22 Toprak analizi yaptrdnz m ?
23 Topra iyiletirdiniz mi ?
24 Toprak yorgunluunu giderdiniz mi ?
25 Topraa gbre verdiniz mi ?
26 Taban suyu yksek ise drenaj kanallar atnz m ?
27 Fidan ukuruna gbre verdiniz mi ?
28 Dikilecek fidanlar seerek aldnz m ?
29 Dikimi ilkbaharda yaptnz m ?
30 Dikim aralklarna dikkat ettiniz mi?
31 Derin dikimden kandnz m ?
32 Dikim tahtas kullandnz m ?
33 Dikim budamas yaptnz m ?
34 Can suyu verdiniz mi ?
DEERLENDRME
Uygulama faaliyetinde kazandnz davranlarda iaretlediiniz Evet ler
kazandnz becerileri ortaya koyuyor. Hayr larnz iin ilgili faaliyetleri tekrarlaynz.
Tamam Evet ise dier renme faaliyetine geiniz.
45
RENME FAALYET2
Zamannda ve tekniine uygun olarak kltrel bakm ilerini yapabileceksiniz.
Cevizde uygulanan toprak ileme ytemlerini aratrnz.
Ceviz bahelerinde sulama zamanlarn aratrnz.
Ceviz bahelerinde sulama yntemlerini aratrnz.
Blgenizde ceviz yetitiriciliinde kullanlan gbreler ve gbreleme zamanlar
hakknda bilgi toplaynz.
Cevizlerde suni gbrelerin nasl verildiini inceleyiniz.
Blgenizde cevizlerde budama yaplrken hangi kurallara uyulduunu aratrnz.
Ceviz aalarnda seyreltme yapln aratrnz.
Blgenizde cevizlerde grlen hastalk ve zararllar aratrnz.
Bu hastalk ve zararllarla nasl mcadele yapldn aratrnz.
Zira ilalardan zehirlenme belirtileri ve alnacak nlemleri aratrnz.
2. KLTREL LEMLER
2.1. Sulama
Ceviz aalar iri yapl ve yaygn dallanma gsterdikleri iin geni bir yaprak
yzeyine sahiptirler. Bu nedenle terleme ile su kayb fazla olan cevizlere yeterli suyun
salanmas ok nem kazanmaktadr.
Cevizler iin ilkbaharda gelime, meyvelerin byme ve i doldurma
dnemlerindeki su gereksiniminin karlanmas ok nemlidir. Bu dnemlerdeki susuzluk
durumlar byme ve gelimeyi yavalataca gibi meyvelerin ilerini yeterince
dolduramamalarna neden olaca iin kalite ve verim dklkleri meydana gelir.
RENME FAALYET2
AMA
ARATIRMA
46
Fotoraf 2.1: Cevizde damlama sulama
Sulamada dikkat edilecek en nemli noktalardan biri de suyun etkili kk dzeyine
ulamasnn salanmasdr.
Fidanlarn ilk dikim ylnda, topran nem durumuna, blgenin ve su kaynann
durumu da gz nne alnarak haftada 2 kez sulama yapmak gerekir. leriki yllarda ise
verim ve i kalitesini arttrmak iin, imkn bulunan yerde ylda en az birka defa sulama
yaplr. Aalarn su darl ekmeleri, gvde ve dallarnda kabuk dokularnn atlamasna
neden olan kabuk kanserinin Erwinia rubrifaciens etkinlii arttrmtr. Bu atlak yerlerden
kahverenkli-krmz bir salg kar.
Sulama ekli olarak kark sulama, salma, damla ve alttan yamurlama sulama
sistemlerinden birisi tercih edilebilir. Cevizlerin sulanmasnda kimyasal atklar vb. zararl
etmenlerle kirlenmemi olan her trl su kullanlabilir.
2.2. lalama
2.2.1. nemli Ceviz Hastalklar
Kk Boaz Tmr: Bakteri (Agrobacterium tumefaciens) hastaldr.
Hastalk etmeni bitki dokusuna yaralar vastasyla girer ve kk boaz
evresinde tmr oluturur. Zaman ierisinde kklerde de tmr oluumlar
gzlenir. Bulak gen aalarn boylar ksa kalr, yal aalarda odun
rmeleri gzlenir.
Mcadelesi: Kk boaz tmryle en iyi mcadele yntemi fidanlarn
salkl damzlklarn bulunduu fidanlklardan temin edilmesi,
tanmalar, araziye dikilmesi ve btn yetitiricilik mrleri boyunca
yaralanmalardan kanlmasdr.
47
Fotoraf 2.2: Kk boaz tmr ve kk boaz tmrnn gvdedeki zarar
Ceviz Yankl: K uyur gzlerde geirir, yamur sular ve yamurlama
sulamayla yaylp, hastalk yapar. Aalar btn byme mevsimi boyunca
bakteri hastalna duyarldr. Gen srgnler aktif olarak yeil renkli ve sulu
yapda olduklar dnem boyunca etmen tarafndan hastalandrlabilir. Saysz
lekeler ve izgi eklindeki oluumlar yaprak yzeyini tamamen kaplayarak
yaprak ekil bozukluklarna ve deformasyonlara neden olur. Meyveler de
oluumlarnn banda, iek dnemlerinde olduka duyarldr. Yzeyde kk,
siyah renkli sulu lezyonlar gzlenir.
Mcadelesi: Cevizlerin ilk oluum dnemlerinde bakrl preparatlarla
koruyucu ilalamalar yaplr. Daha nce iddetli enfeksiyonlarn
grld ceviz bahelerinde belli aralklarla uygulamalar yaplmaldr.
Fotoraf 2.3: Ceviz yanklnn neden olduu zararlanmalar
Ceviz Antraknozu (Gnomonia Leptostyla ): Cevizlerde grlen en nemli
mantari hastalktr. Hastalk, aacn yaprakk, meyve, gen srgn ve yaprak
saplarnda grlr. Yaprak zerinde esmer-gri lekeler oluur. Lekeler zerinde
siyah noktacklar bulunur. Bu yapraklar buruur, kurur ve dklr. Enfeksiyon
iddetli ise, yaz aynda aa yapraksz kalabilir. Hastalk, zellikle oransal
nemin yksek olduu yerlerde grlr.Hastalk, meyvenin yeil kabuu
zerindede etkili olur. Kabukta yer yer siyah bask lekeler grlr. Bunun
sonucu yeil kabuk ksmen veya tamamen kurur. Meyve ii dumura urar ve
olgunlamaz.
48
Mcadelesi: Sonbaharda yere dklen yaprak ve meyveler toplanp
yaklmal veya topraa gmlmelidir. Budama esnasnda bulak dallar
baheden uzaklatrlmaldr.Hastalk grlen bahelerde, tomurcuklarn
yeni patlamaya balad, yapraklarn yeni olutuu dnemde birinci
ilalama; yapraklarda yaprakklarn yar bykln ald dnemde
ikinci ilalama; meyvelerin fndk bykln ald dnemde nc
ilalama yaplmaldr.
Bordo Bulamac veya dier hazr bakrl ilalarla aacn btn gvde ve dallar iyice
ykanacak ekilde ilalanr. Manep W.P. aktif maddeli fungusitler 100 litre suya 300 g dozda
uygulanr.Yal geen yllarda ise fungus enfeksiyonlarna kar ieklenmeden nce veya
ieklenmeden sonra 2 hafta ara ile hazr bakrl ilalar kullanlrsa, bakteriyel hastalklar
tamamen kontrol altna alnr ve bakrl ilalara ok duyarl olan ceviz yapraklarndaki
fitotoksik etki de nlenmi olur.
Fotoraf 2.4: Ceviz antraknoz hastal
2.2.2. nemli Ceviz Zararllar:
Ceviz Kurdu (CYDA POMONELLA ): Cevizde en nemli zararllardan
biri ceviz ii kurdudur. Bu zararl lkemizde genellikle 2-3 dl verir. Larvalar
meyvede zarar yapar. Yumurtadan kan larvalar meyveyi delerek ieri girer,
galeri aarak beslenir. Meyve iinde bir aydan fazla sre beslenir.Sonuta
meyveler dklr. Mcadelesi yaplmaz ise nemli zararlar meydana gelir.
Mcadelesi:
o Kurtlu meyveler toplanp imha edilmelidir.
o Ceviz aalarnn kaln dal ve gvdelerine haziran ay banda
oluklu mukavvadan tuzak bantlar sarlarak bunlara gelen larvalar,
yaplacak kontrollerde imha edilmelidir.
o Yeni oluturulacak bahelerde dayankl eitler tercih edilmelidir.
o Haziran ay iinde, ceviz meyveleri can erii byklne gelince
insektisitlerden birisi ile mcadele yaplmaldr. lal mcadelede
yumurtadan kan larvalarn meyveye girmeden ilala
buluturulmas gerekmektedir.
49
Fotoraf 2.5: kurdunun meyveye girileri ve meyve iindeki tahribat
Yaprak Bitleri: Ergin bireyler sar renkli ve 1.5-2.0 mm boyundadr. K
yumurta halinde geirirler ve ilkbaharda yumurtalardan kan bireylerin tamam
dii bireylerden oluur. evre koullarna bal olarak bir ylda ok sayda dl
verirler. Yapraklarda bitki zsuyu ile beslenen yaprak bitleri, ceviz aalarnn
gelimesini yavalatarak kalite ve verimi olumsuz etkiler. Yaprak biti
younluunun ilkbaharda ykselmesi durumunda meyve iriliinde bir d
grlrken; yaz aylarnda grlecek yksek yaprak biti younluu, meyve
ilerinin burumasna neden olmaktadr. Ayn zamanda salgladklar tatlms
madde nedeniyle fumajin oluumuna neden olurlar.
Mcadelesi: Yaprak biti trlerinin ok sayda doal dman bulunmakta
ve bunlarla zararl bask altna alnabilmektedir. Ayrca zararlya kar
eitli ilalar atlarak mcadele yaplabilir.
Fotoraf 2.6: Cevizde zararl yaprak bitleri
Ceviz Yaprak Gal Akar(Uyuz): Ceviz yaprak gal akar yaprak dokusu
ierisinde yaar ve bulunduu yerde yapran her iki tarafnda kabaran gal
oluturur. nce ak yeilimtrak olan gal rengi giderek kzarr, kahverengileir
ve siyaha dnr. Youn bulamalarda meyvenin ekli bozulur ve
olgunlamadan dklr.
50
Mcadelesinde kkrt (%80, WP ) 500g/100 litre su veya Thiodan 150
ml/100litre kartrlarak uygulanr.
Yabanc Otlar: Yabanc otlar meyve aalarnn besin ve suyuna ortak olarak,
baz hastalk ve zararllara konukuluk ederek zararl olurlar.apalama, bime
ve srme gibi ilemlerin yannda, iftlik gbrelerinin iyice yandktan sonra
verilmesi, sulama suyu ile ot tohumlarnn yaylmasnn engellenmesi
yaplabilecek kltrel uygulamalardandr.
Mcadele: Meyve bahelerinde yabanc otlar kmadan nce ve ktktan
sonra olmak zere iki dnemde ilal mcadele yaplabilir. k ncesi
ilalama, ilkbaharda bahe srlp otlar temizlendikten sonra toprak nemli
iken yaplmaldr. k sonras yaplacak ilalamalar ise yabanc otlar 5-6
yaprakl dnemde iken, gneli ve rzgrsz havada yaplmaldr.
Aalarn yaprak ve ieklerine ila dememeli, 4 yandan kk
fidanlarda ilalama yaplmamaldr.
2.3. Gbreleme
Cevizin en fazla gereksinim duyduu makroelement azot olup, bunu potasyum
izlemektedir. Fosfor gereksinimi olduka azdr.
Dikimden nce yalnz fosfor ve potasyumlu gbre uygulanr. Verilecek gbre miktar
dikim ncesi 10-50 kg /dekar triple sperfosfat ile 10-40 kg/dekar potasyum slfat, dikim
sonras 10-30 kg/dekar triple sperfosfat ile 15-45 kg/dekar potasyum slfat arasnda
deimektedir. Derin toprak ilemesi ile 20-40 cm iin gereken gbrelerde mutlak suretle
verilmeli, ayrca dikim ncesi fidan ukurlarnn diplerine ukur gbrelemesi de (250 gram
triple sperfosfat ve 250 gram potasyum slfat birlikte) yaplmaldr.
Dikimde azotlu gbre verilmez. Fidanlarn birinci yandan balayarak aacn her ya
iin 100 gram/aa hesabyla toprak PHsna gre amonyum nitrat veya amonyum slfat
verilir.
Cevizlerde herhangi bir besin elementi noksanl meydana geldii zaman uygun
zamanda uygun yntemle o eksikliin giderilmesi gerekir.
2.4. Budama ve Destek Salama
Ceviz aalar, doruk dall veya deiik doruk dall sisteme gre terbiye edilirler.
Cevizin ktnden de yararlanlmak istenildiinde yksekten talandrma yaplr. Deiik
doruk dall ekle gre ceviz aalar aadaki gibi terbiye edilir.
51
Fidanlar,1.5 m boy alnca ann aksi tarafndaki bir gz zerinden tepe budamas
yaplmal, budama yaras a macunu ile kapatlmal, budamadan bir hafta sonra yaprak
koltuklarndaki boyunlu gzler bak ucu ile koparlmal, onun altnda bulunan ve daha
kuvvetli yan dal yapacak olan dme gzlerin srmesi salanmaldr. Boyunlu gzler, dar
al ve krlgan dal oluturacaklarndan koparlmas gerekir. Ayn yln temmuz ay
ortalarnda ise srm olan srgnlerden yukardan aa 10-15 cm aralkla 5 tanesi seilmeli
dierleri koparlmaldr. Bylece ceviz bitkisini meydana getirecek gvde ve ana dallar tesis
edilmi olacaktr.
Verim andaki ceviz aalarnda verim, genellikle terminal tomurcuklardan salanr.
Ceviz aalar iri ve byk ta olutururlar. Ancak bu aalar genelde ok fazla
budama istemezler. Cevizlerde her yl budama yaplmaz. Sadece kurumu ve birbiri iine
girmi dallarn karlmas ve aa tacnn ierisine n rahatlkla girmesini salayacak
ekilde yaplacak aralama budamalar yararl olur.
Her yl uygulanan ve dzensiz yaplan budama; verim dklne yol aar, ok
kuvvetli dal ve srgn meydana getirmesine neden olur. Bir ok meyve trnde meyveler,
budanan yllk srgnlerde oluurken, cevizlerde budamadan sonra srecek dallarda dii
iekler teekkl eder. Bylece ceviz aacnda iki yllk srgnlerde meyve oluur.
Yeni dikilen ceviz fidanlarna dier meyve aalarnda olduu gibi destekleme
yaplmaldr.
ekil 2.1: ki yal ve bu ceviz aacnda k dneminde ana dallar seilerek ksaltlm dierleri
karlmtr.
52
ekil 2.2: Drt yandaki bu eviz aacnda ilave olarak 2-3 yan dal daha seilmi, ayklama ve
u kesimler yaplmtr.
2.5. Yardmc Kltrel lemler
Sonbaharda bir defa derin, ilkbaharda toprak tava geldiinde yzlek srm yaplr. Bu
dnemdeki toprak ileme, topran havalandrlmas yannda yabanc ot kontrolnn
salanmas bakmndan da ok nemlidir. Yaz aylarnda da duruma gre yabanc ot kontrol
bakmndan toprak ileme yaplabilir. Sonbahar aylarnda pullukla yaplacak srm, yamur
ve kar sularnn topraa ilemesi ve toprakta tutulmas bakmndan nemlidir. Toprak
ilenirken kklerin yaralanmamasna zen gsterilmelidir.
53
UYGULAMA FAALYET
Toprak ileme yapnz.
Yazn derin toprak ilemesi yapmaynz.
Yabanc otlarla kar topra ileyiniz.
lkbaharda toprak ilemesi yapnz.
Sonbaharda toprak ilemesi yapnz.
Kurak ve tavsz zamanda toprak ileme
yapmaynz.
Sulama yapnz.
Bahar kurak geen yerlerde yaz sulamasna erken
balaynz.
Uygun sulama sistemine karar veriniz.
Aalarn ve topran durumuna gre sulama
saysn ayarlaynz.
Su zayiatn en aza indiriniz.
Aalar fazla su iinde brakmaynz.
Sabah ve akam serinliinde sulama yapnz.
Gbreleme yapnz.
iftlik gbresini zamannda veriniz.
Fazla azotlu gbrelemeden kannz.
Fosforlu ve potasyumlu gbrelemeye zen
gsteriniz.
Verim anda gbrelemeyi ihmal etmeyiniz.
Aalarda budama yapnz.
Fidanlarnza en uygun ekli veriniz.
Her yl ilkbahar banda aalar gzden geirerek
budama yapnz.
Yaz boyu fidanlar kontrol ederek dallarn alarn
ayarlaynz.
Obur dallar kesiniz.
Aalarn eklini muhafaza ediniz.
Fazla yara yzeylerine a macunu srnz.
Budama artklarn yaknz.
UYGULAMA FAALYET
54
Hastalk ve zararllarla
mcadele ediniz.
Hastalk ve zararl younluunu iyi tespit ediniz.
Hastalk ve zararl tehisini yapnz.
Ceviz Antraknozunu yakndan tanynz.
Ceviz i kurduna kar nlem alnz.
Yaprak bitlerinin doal dmanlarn biliniz.
Uygun ilalar seiniz.
lalar dozunda kullannz.
lalamay sabah veya akam serinliinde yapnz.
lalama iin gerekli alet ekipmanlarnz
hazrlaynz.
lalama srasnda maske ve eldiven kullannz.
lalama srasnda gvenlik tedbirlerini alnz.
Yabanc otlar yok ediniz.
55
LME VE DEERLENDRME
Aada verilen deerlendirme sorularn cevaplandrarak faaliyete ilikin
bilgilerinizi lnz.
1. Ahr gbresi ka ylda bir verilmelidir?
A) Her yl
B) 2-3 ylda
C) 4-5 ylda
D) 7-8 ylda
2. Deiik doruk dall ekilde ka adet ana dal oluturulmaldr?
A) 3
B) 4
C) 5
D) 6
3. Cevizde fidan ukur gbrelemesinde ne kadar potasyum slfat gerekir?
A) 125 gr.
B) 375 gr.
C) 250 gr.
D) 625 gr.
4. Ceviz bahelerinde yabanc otlara kar ilalama ne zaman yaplmaldr?
A) Otlar 5-6 yaprakl iken.
B) Otlar 8-10 yaprakl iken.
C) Yabanc otlar yeni karken
D) Otlar 1-2 yaprakl iken
5. Ceviz bahelerinde hangi sulama sistemi yaygn kullanlmaz?
A) Tav
B) Kark
C) Damlama
D) stten yamurlama
DEERLENDRME
Cevaplarnz kontrol ediniz. Hatal yantlarnz iin konuyu tekrar ediniz. Tamamen
doru ise uygulamal teste geiniz.
LME VE DEERLENDRME
56
UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandnz bilgi ve beceriler dorultusunda cevizde kltrel
bakm uygulamas yapnz. Yapm olduunuz almay aadaki ltlere gre
deerlendiriniz.
1 Yazn derin toprak ilemesi yaptnz m ?
2 Yabanc otlarla mcadele ettiniz mi ?
3 lkbaharda toprak ilemesi yaptnz m ?
4 Sonbaharda toprak ilemesi yaptnz m ?
5 Kurak ve tavsz zamanda toprak ileme yaptnz m ?
6 Kurak mevsimde yaz sulamasna erken baladnz m ?
7 Uygun sulama sistemine karar verdiniz mi ?
8 Sulama saysn ayarladnz m ?
11 Sabah ve akam serinliinde sulama yaptnz m ?
12 iftlik gbresini zamannda verdiniz mi?
13 Fazla azotlu gbrelemeden kandnz m?
14 Fosforlu ve potasyumlu gbrelemeye zen gsterdiniz mi ?
16 Fidanlarnza en uygun ekli verdiniz mi ?
17
Her yl ilkbahar banda aalar gzden geirerek budama
yaptnz m?
18 Yaz boyu fidanlar kontrol ettiniz mi ?
19 Obur dallar kestiniz mi ?
20 Aalarn eklini muhafaza ettiniz mi ?
21 Budama artklarn yaktnz m ?
22 Fazla yara yzeylerine a macunu srdnz m ?
23 Hastalk ve zararl younluunu iyi tespit ettiniz mi ?
24 Hastalk ve zararl tehisini yaptnz m ?
57
26 Ceviz antraknozunu yakndan tandnz m?
27 Ceviz i kurduna kar nlem aldnz m ?
28 Yaprak bitlerinin doal dmanlarn biliyor musunuz ?
29 Uygun ilalar setiniz. mi ?
30 lalar dozunda kullandnz m ?
31 lalamay sabah veya akam serinliinde yaptnz m ?
32 lalama iin gerekli alet ekipmanlarnz hazrladnz m ?
33 lalama srasnda maske ve eldiven kullannz. m ?
34 lalama srasnda gvenlik tedbirlerini aldnz m ?
35 Yabanc otlar yok ettiniz mi ?
DEERLENDRME
Tamam Evet ise dier renme faaliyetine geiniz.
58
RENME FAALYET3
Tekniine uygun olarak meyvelerin hasadn yapabileceksiniz.
Blgenizde cevizlerin ne zaman hasat yapldn aratrnz.
Cevizlerin nasl hasat yapldn aratrnz.
Hasad yaplan cevizlerin nasl snflandrldn reniniz.
Cevizlerin nasl ambalajlandn reniniz.
Cevizlerin nasl ve nerede pazarlandn aratrnz.
Uzun sre satlamayacak olan cevizlerin nasl ve hangi artlarda depolandn
aratrnz.
3. HASAT LEMLER
3.1. Hasat Zaman
Yurdumuzda genelde cevizler eyll aynn ortalarndan ekim ay sonralarna kadar,
erkenci eitler ise austos aynn ortalarna kadar hasat edilmektedir. Erkenci eitler daha
ok taze ceviz olarak tketilmektedir.
Fotoraf 3.1: Hasat edilmi cevizler
RENME FAALYET3
AMA
ARATIRMA
59
Hasat zamann belirleyen en belirgin zellik, meyve zerini saran yeil kabuun
atlamasdr. Meyve zerindeki yeil kabuun 1/3nn atlam olmas durumunda hasada
balanr.
Fotoraf 3.2: Hasat zaman gelmi cevizler
3.2. Hasadn Yapl
Cevizlerde hasat, elle ve mekanik yolla olmak zere iki metotla yaplmaktadr.
Trkiyede hasat srkla aacn dvlmesi eklinde yaplrken ceviz yetitiriciliinde sz
sahibi lkelerde mekanik yolla yaplmaktadr. Hasatta kesinlikle srk ve sopa gibi cisimler
kullanlmamaldr. Meyveleri dkmek iin srkla yaplan her darbe aacn gelecek yl rn
verecek olan srgn ularnn krlmasna neden olabilir.
60
Mekanik yolla hasat; aacn ana dallarn ya da aa gvdesini deiik sarsclar ile
sarsmak ve meyvelerin aa zerinden yere dmesini salamak eklinde yaplmaktadr. Bu
amala deiik sarsclar kullanlmaktadr.
Fotoraf 3.3: Sarsc makineler yardmyla ceviz hasad
Fotoraf 3.4: Cevizlerin makinelerle toplanp tanma ilemi
3.3. Pazara Hazrlama
Hasattan sonra kalite kayplarn en aza indirmek amacyla yeil kabuk sert kabuktan
hemen ayrlr.
Hasad yaplan meyveler eer i olarak pazarlanmas sz konusu ise cevizler daha
kurumadan (nemli iken) krlma ilemine tabi tutulur. Bylece daha kolay bir ekilde iin
tm olarak kmas salanr.
61
Fotoraf 3.5: Yeil kabuklarn ayklanmas ve meyvelerin ykanma ilemlerinin yaplmas
Fotoraf 3.6: Kabuklu meyvelerin irilik skalas
ceviz olarak deerlendirilmeyecek yani kabuklu olarak pazarlanacak meyveler yeil
kabuu temizlendikten sonra ykanr, havadar ve glge bir yerde rtler zerine 15-20 cm
kalnlnda serilerek kurutulur. Meyveler dorudan gne altnda kurutulmamaldr.
Ancak dnya ceviz retiminde sz sahibi lkelerde kurutma tamamen mekanik yollarla
yaplmaktadr. Mekanik yollarla yaplan kurutma ilemlerinde, genelde meyveler 30-35 C
de 24 saat bekletilmektedir.
Kurutma ilemi cevizin depo mr bakmndan ok nemlidir. Bunun iin kabuklu ve
i cevizde bulunmas gereken en yksek nem oranlar standartlarla belirlenmitir. rnein
T.S.E.ye gre kurutulmu kabuklu cevizlerde %8, i cevizde ise %5 nem oran istenir.
62
3.4. Depolama
Cevizler yksek ya ieriine sahip meyve olduu iin uygun artlarda depolanmas
bata i meyvenin bnyesindeki ya bozulmalar asndan nemlidir. Bu yzden cevizler
dk scaklklarda (0-4Cde) ve gne almayan, kuru ortamlarda uzun sre saklanabilirler.
Nem oranlar indirilen kabuklu cevizler 21Cde 4 ay, 1Cde 2 yl saklanabilir. ceviz 3.3
ile 4.0 Cde az kapatlm kaplarda 18 ay veya -20 Cde daha uzun sre depolanabilir.
Ya meyvelerin taze olarak acilen pazarlanmas gerekir.
Ambalajlama bir rnn pazarlanmasnda ok nemli bir aamadr. Bu yzden
ambalajlarn salkl materyallerle usulne uygun yaplmas gerek kabuklu gerekse i cevizin
pazarlanmas asndan tketicileri cezbetmektedir. Byk uvallarla doldurulmu kark
cevizlerle, hepsi ayn renkte kk gramajl ambalajlanm cevizlerin albenisi arasnda ok
ak fark grlmektedir. rnein i cevizlerin k geirmeyen vakumlu plastik torbalarla
yaplmas ve etiketlenmesi tketiciler asndan ok nemlidir.
Fotoraf 3.7: Hasat edilmi cevizler
Fotoraf 3.8: Cevizlerin paketlenmesi ve pazara sunulmas
63
UYGULAMA FAALYET
Cevizin hasat zamann belirleyiniz.
Hasat zamann doru tespit ediniz.
Erkenci cevizleri austos aynn
ortalarna kadar hasat ediniz.
Erkenci cevizleri taze olarak tketiniz.
Meyve zerindeki yeil kabuun 1/3
atladnda hasada balaynz.
Cevizin hasat yntemlerini belirleyiniz.
Hasad usulne uygun yapnz.
Hasat srasnda kullanacanz
malzemeleri hazrlaynz.
Hasat yapnz.
Hasat srasnda dikkatli olunuz.
Meyvelere zarar vermeyiniz.
Aalara ve dallarna zarar vermeyiniz.
Hasat srasnda srk ve sopa
kullanmaynz.
Hasad deiik sarsclarla yapnz.
Cevizi pazara hazrlaynz.
Hasat sonras yeil kabuklar hemen
ayrnz.
Cevizleri glge bir yerde kurutunuz.
Kabuklu pazarlanacak cevizleri, 15-20
cm kalnlnda sererek kurutunuz.
ceviz olarak kullanlacak cevizleri
nemli iken krnz.
cevizlerin ambalajlanmasna zen
gsteriniz.
cevizleri, k geirmeyen vakumlu
plastik torbalara koyunuz.
Ambalajlanan rnlerin temizliine
dikkat ediniz.
Cevizi depolaynz.
Depolamaya dikkat ediniz.
Depoda cevizlerin istiflenmesine dikkat
ediniz.
Depo ii scaklk ve nemi iyi ayarlaynz.
Depolarda hava sirklasyonu salaynz.
UYGULAMA FAALYET
64
LME VE DEERLENDRME
Aada verilen deerlendirme sorularn cevaplandrarak faaliyete ilikin
bilgilerinizi lnz.
1. Ceviz zerindeki yeil kabuun ne kadar atladnda hasada balanr?
A) 1/4
B) 2/4
C) 1/3
D) 2/3
2. Cevizler glgede ka cm kalnlkta serilerek kurutulmaldr?
A) 5-10 cm
B) 10-15 cm
C) 15-20 cm
D) 20-25 cm
3. Kabuklu cevizlerde % ka orannda nem olmaldr?
A) 8
B) 12
C) 15
D) 25
4. Cevizler 2 yl sre ile ka derece scaklkta saklanabilir?
A) 1
B) 5
C) 7
D) 9
5. Mekanik yollarla yaplan kurutma ilemi ka derece scaklkta yaplr?
A) 10
B) 15
C) 20
D) 30
DEERLENDRME
Cevaplarnz kontrol ediniz. Hatal yantlarnz iin konuyu tekrar ediniz. Yantlarnz
tamamen doru ise uygulamal teste geiniz.
LME VE DEERLENDRME
65
UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandnz bilgi ve beceriler dorultusunda ceviz hasad
uygulamas yapnz. Yapm olduunuz almay aadaki ltlere gre deerlendiriniz.
1 Hasat zamann doru tespit ettiniz mi?
2
Erkenci cevizleri austos aynn ortalarna kadar hasat ettiniz
mi?
3 Erkenci cevizleri taze olarak tkettiniz mi?
4
Meyve zerindeki yeil kabuun 1/3 atladnda hasada
baladnz m?
5 Hasad usulne uygun yaptnz m?
6 Hasat srasnda kullanacanz malzemeleri hazrladnz m?
7 Hasat srasnda dikkatli oldunuz mu?
8
Hasat srasnda meyvelere zarar vermemeye zen gsterdiniz
mi?
9
Hasat srasnda aalara ve dallarna zarar vermemeye zen
gsterdiniz mi?
10 Hasat srasnda srk ve sopa kullanmamaya dikkat ettiniz mi?
11 Hasad deiik sarsclarla yaptnz m?
12 Hasat sonras yeil kabuklar hemen ayrdnz m?
13 Cevizleri glge bir yerde kuruttunuz mu?
14
Kabuklu pazarlanacak cevizleri 15-20 cm kalnlnda sererek
kuruttunuz mu?
15 ceviz olarak kullanlacak cevizleri nemli iken krdnz m?
16 cevizlerin ambalajlanmasna zen gsterdiniz mi?
17
cevizleri k geirmeyen vakumlu plastik torbalara
koydunuz mu?
18 Ambalajlanan rnlerin temizliine dikkat ettiniz mi?
19 Depoda cevizlerin istiflenmesine dikkat ettiniz mi?
20 Depo ii scaklk ve nemi iyi ayarladnz m?
21 Depolarda hava sirklasyonu saladnz m?
66
DEERLENDRME
Tamam Evet ise modl deerlendirmeye geiniz.
67
MODL DEERLENDRME
Deerlendirme sorularn cevaplayarak modle ilikin bilgilerinizi lnz.
1. Tohumluk olarak seilen cevizler iin aadakilerden hangisi yanltr?
A) Yeil kabuk % 80 atladktan sonra hasat edilir.
B) Meyve arl en az 10 gr. olmaldr.
C) Tohumlar 80-90 gn +8 o C de saklanmaldr.
D) Ya oran yksek olmaldr.
2. Ceviz tam ieklenme dneminde ka
o
C ye dayanr?
A) 4
B) 3
C) 2
D) 1
3. Tohumlarn kendi byklnn ka kat kadar derinlie ekilmesi yeterlidir?
A) 2
B) 4
C) 5
D) 7
4. Hangisi Anadolu Blgesine uygun bir ceviz eididir?
A) Yalova-4
B) en-2
C) KR-1
D) Tokat-1
5. Al ceviz fidanlar ka yandan sonra verime balar?
A) 4
B) 5
C) 6
D) 7
6. Deiik doruk dall ekilde ka adet ana dal oluturulmaldr?
A) 3
B) 4
C) 5
D) 6
7. Cevizde fidan ukur gbrelemesinde ne kadar potasyum slfat gerekir?
A) 125 gr.
B) 375 gr.
C) 250 gr.
D) 625 gr.
MODL DEERLENDRME
68
8. Meyve zerindeki yeil kabuun ne kadar atladnda hasada balanr?
A) 1/4
B) 2//4
C) 1/3
D) 2/3
9. Kabuklu cevizlerde % ka orannda nem olmaldr?
A) 8
B) 12
C) 15
D) 25
10. Cevizleri 2 yl sre ile ka derece scaklkta saklanabilir?
A) 1
B) 5
C) 7
D) 9
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saysn belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz.
Hatal yantlar iin konular tekrar ediniz. Tm yantlar doru ise bir sonraki modle
geiniz.
69
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1 B
2 C
3 C
4 C
5 D
6 B
7 A
8 B
9 C
10 A
RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI
1 B
2 C
3 C
4 A
5 D
RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI
1 C
2 C
3 A
4 A
5 D
CEVAP ANAHTARLARI
70
MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI
1 C
2 D
3 A
4 B
5 A
6 C
7 C
8 C
9 A
10 A
71
KAYNAKA
ZKAN Y., Ilman klim Meyveleri, Gaziosmanpaa niversitesi Ziraat
Fakltesi, Tokat, 1998.
ANONM, Fidan retim ve Datm Talimat, Tarmsal retim ve Gelitirme
Genel Mdrl, Ankara, 1999.
Z Fahrettin, Kn Yapran Dken Meyve Aalarnn Budanmalar,
Atatrk Bahe Kl. Ar. Enst.,Yalova, 1981.
ANONM, Meyvecilik, T.C Anadolu niversitesi Yaynlar, Nu: 859, Eskiehir,
1995.
ANONM, Meyvecilik 1-2, Tarm ve Ky iler Bakanl, Yaygn ifti Projesi,
Ankara, 2001.
ANONM, Tarm ve Kyileri Bakanl- Koruma ve Kontrol Genel Mdrl,
Zirai Mcadele Teknik Talimatlar Cilt: 3-4, Ankara, 1995.
YAPICI M., Meyve Fidan retim Teknii (Kn Yapran Dken Trler),
T.C. Tarm ve Kyileri Bakanl, TGEM, Ankara, 1992.
ZBEK S., Genel Meyvecilik, ..Ziraat Fakltesi, Ders Kitab:6,
Adana, 1975.
YILMAZ Muhsin, Meyve Aalarnda Budama, Adana, 1994.
KTEVN Ziya Eshar, Meyvecilik, nklap Kitabevi, stanbul, 1990.
ANAMER M., Genel Meyvecilik Ders Kitab, 1. Snf. Tarm Orman ve
Ky ileri Bakanl, Yayn Nu:4, Ankara, 1986.
ZER Z., A. ITIR, A. GNCAN, Genel Fitopatoloji, A.. Ziraat Fakltesi
Bitki Koruma Blm, Erzurum, 1976.
ANONM, Teknik Tarm, Tarm l Mdrl, Yayn Nu: 356, zmir,
2003.
FERHATOLU Y., Ceviz Yetitiriciliinin Genel Prensipleri, Atatrk Bahe
Kltrleri Merkez Aratrma Enstits, Yalova, 1999.
SERT K., zel Meyvecilik Ders Notlar, ankr, 2003.
MEHMET EN Seyit, Ceviz Yetitiricilii, Ondokuzmays niversitesi Ziraat
Fakltesi, Samsun, 1986.
KAYNAKA
72
ZAIRAN R., A. NAL, E. ZEKER, M. SFENDYAROLU, Ilman
klim Meyve Trleri: Sert Kabuklu Meyveler, Cilt:3, Ege niversitesi
Basmevi, Bornova-zmir, 2005.
Soylu A., Ilman klim Meyveleri-II, Uluda ni., Ziraat Fak., Ders Notlar,
Nu:72, Bursa, 1997.
Web: www.ebkae.gov.tr
Web: www.tarim.gov.tr

Ceviz Yatiştiriciliği Megep

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Ceviz Yatiştiriciliği Megep

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ceviz Yatiştiriciliği Megep

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

You might also like