4 1 Definitief Onderzoeksvoorstel

ONDERZOEKSVOORSTEL
EEN KWALITATIEF INNOVATIE ONDERZOEK VOOR HET BEDRIJF PMOT

Instituut voor Engineering Human Technology
Hanzehogeschool te Groningen

Joery Schotanus
Raoul Huizinga
Jordin Schonewille
Jeroen Hut
Paul Bergtop
Khan Dang
Christiaan Oldenburger

Projectgroep 8

Onderzoeksvoorstel Groep 8 Thema 4 2 | P a g i n a
INHOUDSOPGAVE
SAMENVATTING ................................................................................................................................................ 3
1. INLEIDING....................................................................................................................................................... 4
2. METHODEN ................................................................................................................................................. 12
2.1 Onderzoeksopzet ................................................................................................................................................ 12
2.2 Deelnemers ........................................................................................................................................................... 12
2.3 Materiaal, apparatuur en instrumenten ................................................................................................... 13
3. RESULTATEN .............................................................................................................................................. 14
3.1 Interviews .............................................................................................................................................................. 14
3.2 Observatie ............................................................................................................................................................. 14
3.3 Enqutes ................................................................................................................................................................. 15
4. DISCUSSIE .................................................................................................................................................... 16
4.1 Doelgroep .............................................................................................................................................................. 16
4.2 Validiteit en betrouwbaarheid ...................................................................................................................... 16
5. REFERENTIES ............................................................................................................................................. 17
6. TABELLEN .................................................................................................................................................... 18
7. FIGUREN ....................................................................................................................................................... 19
8. BIJLAGE ........................................................................................................................................................ 21
8.1 Koersbepaling .................................................................................................................................................. 21
8.2 Conceptueel model ........................................................................................................................................ 38
8.3 Enquete ............................................................................................................................................................... 39
8.4 Interview ............................................................................................................................................................ 41
8.5 Observatieschema .......................................................................................................................................... 45

SAMENVATTING
Sinds het jaartal 1988 is techniek ook wel
bekend als natuur & techniek toegepast als
n van de verplichte kerndoelen in het
basisonderwijs. Pim van Dort speelt met zijn
producten in op deze markt. Zijn voornaamste
doel is het ontwikkelen van technisch en
educatief speelgoed voor kinderen uit groep 6,
7 en 8 van het basisonderwijs. Uit dit
onderzoek gaat blijken wat de oerbehoeftes
van de kinderen zijn, en hoe je daar met het
juiste product op in kan spelen. Door middel
van observaties en interviews worden de
latente behoeftes van zowel kind als
leerkracht blootgelegd. Vanuit deze behoeftes
wordt een kwantitatief onderzoek uitgevoerd.
Als alle onderzoeken zijn afgerond wordt een
concept voor een nieuw technisch en educatief
product gepresenteerd.
1. INLEIDING
1. 1 AANLEIDING
Sinds het jaartal 1988 is techniek ook wel
bekend als natuur & techniek toegepast als
n van de verplichte kerndoelen in het
basisonderwijs.
Betreft kerndoelen 40 t/m 46
Waarbij kerndoelen 42, 44 en 45 specifiek
over techniek gaan.
Kerndoel 42 - Leerlingen leren onderzoek
doen naar verschillende materialen en
natuurkundige verschijnselen. Zoals, geluid,
elektriciteit, licht, kracht, en temperatuur.
Kerndoel 44 - Leerlingen leren relaties
leggen tussen producten en hun eigen
omgeving. Waarbij de werking, vorm en het
materiaal gebruik belangrijk is.
Kerndoel 45 - Leerlingen leren oplossingen
voor bepaalde technische problemen te
ontwerpen.
Sinds deze verplichte kerndoelen zijn
opgesteld zijn scholen feitelijk verplicht om
hier mee aan de slag te gaan. Op een aantal
scholen worden deze kerndoelen dan ook al
toegepast, maar op een te groot gebied van
scholen worden deze kerndoelen niet tot
weinig toegepast.
Uit onderzoek is dan ook gebleken dat het niet
van de grond komen van techniek op
basisscholen verschillende redenen kent.

Leerkrachten vinden zichzelf niet
technisch genoeg
Lesrooster is te vol

Het feit dat deze leerkrachten over het
algemeen te weinig kennis hebben van
techniek, is geen goed uitgangspunt voor een
succesvolle
aansturende les. Dit maakt het voor de
leerkrachten een stuk lastiger om informatie
met passie en overtuiging over te dragen aan
de leerlingen. Daarnaast is de kans aanwezig
dat een leerling een vraag stelt waar de
leerkracht geen antwoordt op heeft. Maar de
vraag is natuurlijk of dit een probleem moet
zijn voor de belemmering van techniek op het
basis onderwijs?

Daarnaast hebben basisscholen in Nederland
recht op een zogeheten VTB-subsidie van de
overheid. Mits basisscholen techniek opnemen
in hun lessenpakket. Dus financieel moet het
geen hinder kunnen opleveren voor het
aanschaffen van techniek op de basisscholen.
Maar het belangrijkst en het geen waar dit
allemaal om draait zijn natuurlijk de kinderen.
Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat
kinderen techniek over het algemeen leuk
vinden. Daarnaast komt het regelmatig voor
dat de kinderen die moeite hebben met taal en
rekenen een uitschot hebben in techniek. Maar
om er achter te komen wat een passend
technisch product is die zowel bij de kinderen
als bij de leerkracht aanslaan. Is er de
volgende onderzoeksvraag opgesteld;

Welke eigenschappen zijn van belang bij het
ontwerpen van een educatief, innovatief en
technisch lesmateriaaldat aansluit op de oer
behoeftes van scholieren in de groepen zes tot
en met acht?

Het onderzoek zal dan ook worden uitgevoerd
aan de hand van de bovenstaande
onderzoeksvraag. Het is van belang dat het
onderzoek ook informatie opdoet over de
interesse van de leerkrachten, aangezien de
leerkrachten het product zouden moeten
kopen. Figuur 1 geeft een goed beeld van de
aspecten die worden onderzocht. In dit
conceptueel model is precies te zien hoe het
onderzoek gelinkt is aan de doelgroep.

Het conceptueel model is de visuele weergave
van datgene wat er onderzocht gaat worden.
De verduidelijking van het conceptueel model
kunt u vinden in de bijlagen onder:
Conceptueel model.
Om de onderzoeksvraag zo goed mogelijk te
kunnen beantwoorden zal de
onderzoeksvraag gedefinieerd worden.
technisch lesmateriaal dat aansluit op de oer
en met acht?
1. 2 DEELVRAGEN
Welke oer behoeftes van een kind zijn
van toepassing voor het spel?
Wat verstaat de doelgroep onder
techniek?
Hoe sluit een technisch product aan op
de leerdoelen van de doelgroep?
Wat zijn de nieuwste trends op het
gebied van spellen?
Wat houdt de kinderen op dit moment
bezig in tegenstelling tot vroeger?
Wat zijn de eigenschappen van
hedendaags educatief, innovatief en
technisch lesmateriaal?

Door deze methode worden onduidelijkheden
betreft het onderzoek verhelderd. En kan er
uiteindelijk een concreter antwoord gegeven
worden op de onderzoeksvraag.
Dit onderzoek is van grote waarde omdat
techniek nog onvoldoende wordt toegepast op
basisscholen. Dit is natuurlijk zonde omdat
kinderen nieuwsgierig zijn naar de wereld om
zich heen. Kinderen ontwikkelen dan ook door
de wereld te ontdekken en techniek bied deze
mogelijkheid. Dit omdat techniek vooral
gericht is op het ontdekken, vragen,
redeneren, onderzoeken en oplossen.
(iederkindeentalent, 2011)
Bij het onderzoek moet er gelet worden op
welk type uiterlijk de kinderen het meeste
aanspreekt en dat het uiterlijk overeenkomt
met de interesses en een gemakkelijke
bediening. Om uiteindelijk een concreet
antwoordt te kunnen geven op de
onderzoeksvraag, en eventueel met een
concept te kunnen komen.
ZOEKVELD
Innovatief lesmateriaal voor
energieonderwijs op basisscholen, dat op
meerdere niveau s aansluit bij de
(oer)behoeften van kinderen, alsook bij de
wensen van de leerkrachten, en de filosofie
van de opdrachtgever PMOT.
1. 3 OPDRACHTGEVER
Tijdens dit project zal er veel contact
gehouden worden met de opdracht gever, Dim
Versluis. Het contact zal worden
bewerkstelligd door middel van wekelijkse
vergaderingen en contact via de e-mail.
Daarnaast zal geprobeerd worden de
opdrachtgever zo vaak mogelijk persoonlijk te
spreken door middel van een afspraak of door
telefonisch contact.
1. 4 AANPAK ONDERZOEK
Dit onderzoek wordt uitgevoerd aan de hand
van verschillende vooronderzoeken;
Koersbepaling
Interne analyse
SWOT analyse
Deskresearch oer behoeften kinderen
Vervolgens zal er een operationalisatieschema
gemaakt worden. Aan de hand van het
operationalisatieschema zal er een interview
en een enqute worden gemaakt. Deze zal
worden afgenomen bij schoolkinderen tussen
6-8 jaar. Tijdens het onderzoek zal er vooral
worden Door deze methode worden
onduidelijkheden betreft het onderzoek
verhelderd. En kan er uiteindelijk een
concreter antwoord gegeven worden op de
onderzoeksvraag.
Dit onderzoek is van grote waarde omdat
techniek nog onvoldoende wordt toegepast op
basisscholen. Dit is natuurlijk zonde omdat
kinderen nieuwsgierig zijn naar de wereld om
zich heen. Kinderen ontwikkelen dan ook door
de wereld te ontdekken en techniek bied deze
mogelijkheid. Dit omdat techniek vooral
gericht is op het ontdekken, vragen,
redeneren, onderzoeken en oplossen.
(iederkindeentalent, 2011)
Bij het onderzoek moet er gelet worden op
welk type uiterlijk de kinderen het meeste
aanspreekt onderzocht naar wat de oer
behoeften van de kinderen zijn. Uiteindelijk
wordt er een advies geschreven en wordt er
aan de hand van de behaalde resultaten een
concept ontworpen. Die voldoet aan de oer
behoeften van de kinderen. Door middel van
het opgehaalde resultaat zal er antwoord
worden gegeven op de onderzoeksvraag en de
deelvragen. Aan de hand van de antwoorden
op de onderzoeksvraag en deelvragen zal er
een advies en een concept spel worden
gepresenteerd
1. 5 RESULTATEN KOERSBEPALING
EXTERNE ANALYSE
1.5.1 DESTEP ANALYSE
Vanuit de DESTEP analyse zijn verschillende
bevindingen naar voren gekomen die van
belang zijn voor dit onderzoek. Hieronder zijn
de belangrijkste in een kort overzicht
weergegeven, en waar nodig toegelicht.

Een vrouw heeft gemiddeld 1.8
kinderen. Dat betekend dat de meeste
kinderen een broer of zus hebben. Bij
het uitdenken van een technisch
product kan rekening worden
gehouden met de verschillende
leeftijden binnen een gezin. Het
ontwerpen van een technisch en
educatief product dat aansluit op
meerdere leeftijdsgroepen geniet
hierbij dus de voorkeur.

Er is een kleine toename van het aantal
dyslectische kinderen in Nederland.
Verder is gebleken dat kinderen vaak
de instructies niet lezen, en vaak direct
overgaan tot de benodigde handeling.
Bij het toekomstige product kan
hiermee rekening worden gehouden.

Het consumentenvertrouwen is de
laatste jaren weer een klein beetje
toegenomen. Mensen durven weer
grotere aankopen te doen.

Een gemiddeld kind geeft ook steeds
meer geld uit aan speelgoed. Hierin is
een duidelijk toename te zien. In 2004
was dat bedrag 190,- per jaar. Over de
huidige cijfers is niks bekend.

57% van de kinderen geeft tussen
100,- en 300,- uit aan speelgoed. Dit
gebeurd het meest in de maanden
November en December. De meest
populaire spullen zijn videospellen,
speelgoed voor peuters en
puzzels/gezelschapsspellen.

Tot hun 13
e
levensjaar geven kinderen
meer geld uit aan speelgoed, daarna
meer aan videospellen.
1.5.2 TRENDONDERZOEK
De belangrijkste conclusie die getrokken kan
worden vanuit de huidige trends zijn de
wearables, een gadget die gedragen wordt om
de pols. Tegenwoordig zijn hier erg veel
toepassing van mogelijk. Of dit ook gebruikt
gaat worden bij het ontwerp van het technisch
product is de vraag.

1.5.3 CONCURRENTIEANALYSE
OPITEC
OPITEC heeft een website die
gebruiksvriendelijk is. OPITEC richt zich niet
op dezelfde markt als PMOT. Verder levert
OPITEC alleen maar producten en geen totale
onderwijssysteem voor leraren. Een groot
verschil met PMOT. Het bedrijf richt zich niet
op dezelfde markt als PMOT. Verder levert
OPITEC alleen maar producten en geen
lesmateriaal voor de kinderen. Een groot
verschil met PMOT.
LEGO DACTA
Grootste concurrent van PMOT. Lego Dacta
heeft als voordeel dat het merk Lego bekend
staat om zijn duurzaamheid en
betrouwbaarheid. Verder zijn er veel
overeenkomsten in doelgroep, afnemers, prijs
en zwakke en sterke punten. Maar een zwak
punt van deze concurrent is dat ze alleen
producten van lego verkopen. En sommige
scholen willen geen lego verkopen omdat
kinderen thuis al veel met leg35o spelen
(aldus de heer P. van Dort, persoonlijk
interview, 22 mei 2014).
FISCHERTECHNIK
Fischertechniek lijkt qua opzet veel op opitec.
Ze leveren alleen producten af en geen
lesmateriaal. Een punt waar PMOT dus in
uitblinkt. Verder hebben ze veel
betaalmogelijkheden en een
gebruiksvriendelijke website. Een zwak punt
is wel dat ze geen fysieke winkel hebben en
alleen Fischertechniek producten verkopen.


BRICKADOO
Brickadoo lijkt qua opzet veel op
Fischertechniek. Ze leveren alleen producten
af en geen lesmateriaal. Een punt waar PMOT
dus in uitblinkt. Een sterk punt van Brickadoo
is dat ze een sterke product specialisatie
hebben, waardoor klanten terug blijven
komen naar de website. Nadelen zijn wel dat
ze geen gebruiksvriendelijke website hebben,
geen Nederlandse site hebben, geen fysieke
winkel hebben en alleen Brickadoo producten
verkopen.
HEUTINK
Heutink heeft ook dezelfde opzet als
Fischertechniek. Het is een bekend merk
waardoor ze bij consumenten veel vertrouwen
hebben. Verder hebben ze een Nederlandse en
een gebruiksvriendelijke website. Nadelen zijn
daty ze geen fysieke winkels hebben en alleen
Heutink producten verkopen.
1.5.4 AFNEMERSANALYSE
Voor dit onderzoek zijn de afnemers
geanalyseerd. Aan de hand van een interview,
met de eigenaar van het bedrijf PMOT , werd
er bekend wie de afnemers waren. Dit waren,
volgens de eigenaar, de dealers, scholen en
particulieren. Hierbij wil hij zich de komende
tijd vooral gaan richten op de particulieren,
omdat dit een grotere groep is.
Daarnaast vindt Pim van Dort vooral het
educatieve gedeelte erg belangrijk bij
technisch lesmateriaal. Hij richt zich dan ook
op de technisch educatief lesmateriaal. Pim
van Dort levert bouwpakketen en geen losse
producten. Na aanschaf kunnen de kinderen
gelijk bezig met bouwen. Echter is het
leerproces naar het bouwproces toe vel
belangrijker als het bouwproces zelf.
Hierdoor wordt het nog duidelijker dat het
educatieve gedeelte van het lesmateriaal erg
belangrijk is.
Daarnaast heeft PMOT alleen maar exclusieve
producten. Dit is ook de reden waarom de
afnemers voor zijn bedrijf kiezen, want ze
kunnen de producten nergens aanschaffen.

1.5.5 ORINTERENDE INTERVIEWS
Interview Pim van Dort
Op donderdag 22 Mei is een interview
gehouden met opdrachtgever Pim van Dort.
Vanuit een semi gestructureerd interview zijn
verschillende dingen aan het licht gekomen.
Hieronder volgen de belangrijkste
bevindingen.
Meneer van Dort geeft lezingen aan leraren
van het basisonderwijs. Om ze een idee te
geven van het werk wat hij doet laat hij ze een
kleine test uitvoeren. Er moet een klein
opzetje gemaakt worden, die bestaat uit
verschillende tandwielen. Hierover moeten
verschillende vragen worden beantwoord. De
meeste leraren zijn niet in staat deze simpel
ogende vragen te beantwoorden. Volgens
Meneer van Dort is dit een gebrek aan kennis
bij de leraren. De focus ligt vaak bij taal en
rekenen, en niet zo bij techniek.
Omdat het om de leerkracht gaat die het
product moet gebruiken tijdens zijn lessen,
moet hierop de aandacht worden gericht.
Kinderen zijn hierbij van ondergeschikt
belang, volgens Meneer van Dort. 95% van de
kinderen vinden alles leuk wat maar niet te
maken heeft met taal en rekenen geeft Pim
aan.
Vorig jaar is er ook onderzoek gedaan naar de
doelgroep. Pim vindt het interessant om te
kijken of er enkele veranderingen zijn in de
manier van lesgeven. Is hij met zijn technische
en educatieve producten innitiatiefnemer
geweest, of geeft hij een vervolg aan bepaalde
technische lessen die al van start waren
gegaan?
Pim van Dort vindt het belangrijk dat een
product meer is dan een doos met spulletjes.
Er moet ook een bepaald lesmateriaal aan
gekoppeld worden, die aansluit bij de
leerdoelen van de kinderen. Belangrijke
woorden die Pim hierbij gebruikt zijn
educatief en creatief. Zowel de jongens als de
meisjes moeten in staat zijn het product te
gebruiken en leuk te vinden. Het is geen
lesmateriaal op zich, maar het moet
ondersteunend zijn, zo geeft Meneer van Dort
aan.
Duurzaamheid staat centraal bij de producten
van Pim. Dit, in combinatie met de observatie
in de magneet, moet leiden tot een duurzaam
spel voor de kinderen.
Verder vindt Pim van Dort het belangrijk dat
Lego geen onderdeel is van het uiteindelijke
product. Veel jongens zijn bekend met Lego,
maar de meisjes vaak niet. Uit eigen ervaring
weet Pim dat jongens veel handiger zijn met
Lego. Jongens beginnen vaak direct met
bouwen, terwijl meisjes eerst gaan overleggen.
Daarom is het ook belangrijk dat veel dingen
worden gevisualiseerd. Jongens slaan vaak de
instructies over, waardoor ze vast lopen. Als je
alles op de juiste manier visualiseer is het voor
zowel de jongens als de meisjes begrijpelijk en
uitvoerbaar, aldus Pim.
Bedenk een product die herkenbaar is voor de
kinderen. Zo zijn er in het verleden producten
uitgebracht die een relatie hadden met de
hunebedden in Drenthe. Kinderen uit
Amsterdam begrijpen hier niks van, en zullen
het speelgoed dus links laten liggen. Daarom is
het belangrijk dat je iets bedenkt wat al voor
komt in het dagelijks leven van een kind. Pim
noemde hierbij als voorbeeld de fiets. In een
fiets zit enorm veel techniek.
Niet alleen moet een product een relatie
hebben met het leven van het kind, maar het
moet ook simpel zijn. Als een product te
moeilijk is stoot het juist de kinderen af. Ook
de verkoopprijs neemt toe, waardoor het voor
scholen minder aantrekkelijk is om bepaalde
producten te kopen.
Pim heeft verschillende soorten afnemers,
namelijk dealers, eindgebruikers en
particulieren. In de toekomst zou Pim graag
willen inspelen op de particulieren, omdat dit
de grootste groep in Nederland is. Momenteel
verdient hij het meeste geld aan scholen.

INTERVIEW MET OPDRACHTGEVER 22/05/2014
1. 6 OER BEHOEFTEN KINDEREN
1.6.1 BEHOEFTE AAN ERKENNING EN
WAARDERING
Een grote fase in de ontwikkeling van een kind
is het gevoeld dat ze als persoon waardevol
zijn. Dit is teweeg te brengen door positieve
respons en bevestiging op hun gedrag. Dit
benvloedt een positief effect op kinderen hun
positief zelfbeeld.
Kinderen die niet tot weinig erkenning en
waardering krijgen. Zullen zich in een later
fase van hun leven ongewenst en niet de
moeite waard vinden.
1.6.2 BEHOEFTE AAN ONTWIKKELING EN
COMPETENTIE
Ieder kind wil zich ontwikkelen, en nieuwe
dingen leren beheersen. Dit is van groot
belang voor een kind omdat ze zich dan als
kundig (competent) gaan ervaren. Daarom is
een nieuwe uitdaging voor een kind
belangrijk.
Als kinderen zich te weinig als competent gaan
ervaren. Is het mogelijk dat een kind last van
faalangst krijgt. Dit lijdt tot weinig durf en
geen ontwikkeling in hun spel.
Het is daarom van belang om een kind uit te
dagen om iets nieuws te proberen.
1.6.3 BEHOEFTE AAN AFFECTIE EN
GEBORGENHEID
De behoefte van lichamelijke aanraking en
liefdevolle benadering is voor een kind
belangrijk. Daarnaast willen kinderen zelf ook
genegenheid kunnen geven.
Het niet benadrukken van deze behoefte kan
bij een kind lijden tot overmatig lichamelijk
contact, of het afstoten van enig contact.

1.6.4 BEHOEFTE OM EEN GOED MENS TE
ZIJN
Het is voor een kind belangrijk om te voldoen
aan de verwachtingen. Denk hierbij aan de
normen en regels die gesteld worden in hun
omgeving.
Als deze regels onduidelijk zijn en zij hier niet
aan kunnen voldoen, kunnen kinderen zich
schuldig gaan voelen. Daarnaast is het dan ook
mogelijk dat ze enige manier van regelgeving
links laten liggen.
Hier boven zijn over het algemeen de basis oer
behoefte van kinderen weergegeven. Tijdens
het interview en de observatie met de
kinderen zal er vooral onderzocht worden wat
de oer behoefte zijn voor de kinderen met
betrekking tot het project. Om uiteindelijk een
zo goed mogelijk concept te kunnen
aanleveren. Denk hier bij aan;
Tactiek
Samenspel
Energie kwijtraken
Buiten spelen
Binnen spelen
Snelheid
Competitief
Deze aspecten worden meegenomen tijdens
het onderzoek. Op deze wijze is het de
bedoeling dat de oer behoeften specifieker te
meten is met betrekking tot het project.

1. 7 THEORIE
Het is tijdens wetenschappelijk onderzoek
gebleken dat spelend leren erg effectief is voor
kinderen. Bij dit onderzoek is aangetoond dat
kinderen vooral vaardigheden leren zoals;
Richten van de aandacht
Afmaken waar ze aan begonnen zijn
Doorzettingsvermogen
Deze vaardigheden hebben veel meer effect
voor een goede schoolcarrire dan snel
kunnen lezen en schrijven.
Deze onderzoekers geven dan ook aan dat al
deze emotionele en sociale vaardigheden
oefenen bij het spelen. (Oregon state
university; aug, 6, 2012)
Daarom zijn creatieve ideen belangrijk.
Daarnaast is het van belang dat kinderen
weten welke acties uitgevoerd moeten worden
en in welke volgorde. Op deze manier worden
kinderen op een uitdagende manier getraind.
Het geeft een positieve ontwikkeling bij;
Vooruit denken
Problemen oplossen
Cognitieve capaciteiten
De behoefte van kinderen om zelf te ervaren is
groot. Kinderen vinden het belangrijk de
mogelijkheid te hebben dingen uit elkaar en
weer in elkaar te zetten, of om bijvoorbeeld
stoom af te blazen in een competitief spel met
andere kinderen. Het is daarom van groot
belang dat kinderen kunnen;
Uitproberen
Ontdekken
Op deze manier ontwikkelen kinderen
creativiteit en fantasie.

1. 8 VAARDIGHEDEN EN KENNIS
Een goed spel waarbij de kennis wordt getest
stimuleren de belangstellingen voor nieuwe
dingen. Op deze wijze wordt de kennis
verdiept en een stuk uitgebreid. Op deze
manier leren de kinderen van elkaar en
kunnen ze gebruik maken van de kennis en
ervaring van de medespelers.
1. 9 SOCIAAL EMOTIONEEL
Door kinderen leerzame spellen te laten
spelen en het creren van leerrijke situaties.
Zorgt ervoor dat kinderen sociaal en
emotioneel ontwikkelen. Dit komt omdat de
kinderen dan moeten samen spelen en
communiceren.
1. 10 DYNAMISCH
Met een goed en leerzaam spel werven
kinderen bepaalde vaardigheden zoals;
Teamwerk
Concurrerende situaties
Kerncompetenties (Die helpen met
voorbereiden op hun toekomstige
leven)
(Bron: professor Manfred Spitzer, medisch
directeur van de afdeling Psychiatrie, Ulm,
tevens oprichter en directeur van het Transfer
Center for Neuroscienceand Learning.)
1. 11 LEESWIJZER
Na dit hoofdstuk wordt er uitgelegd welke
methoden er tijdens dit onderzoek worden
gebruikt. Daarnaast wordt er precies uitgelegd
wat de verwachtte resultaten zijn en wanneer
het onderzoek betrouwbaar en valide is.
2. METHODEN
In de inleiding is uitgebreid beschreven wat er
onderzocht gaat worden. En is het duidelijk
geworden dat er een antwoord wordt gegeven
op de onderzoeksvraag:
en met acht?
In dit hoofdstuk zal uitgebreid worden
beschreven hoe dit onderzoek wordt
uitgevoerd en welke methoden gebruikt zullen
worden.
2. 1 ONDERZOEKSOPZET
Om voor dit onderzoek valide en betrouwbare
conclusies te trekken zullen er verschillende
methodes gebruikt gaan worden.. Er wordt
gekeken naar:
Oer behoeften van de kinderen
Trends
Behoeften van de leraren
Bij de oer behoeften wordt er gekeken naar de
oer behoeften die bij kinderen voorkomen. Dit
zijn oer behoeften zoals: Behoeften aan
erkenning en waardering. Wat zijn de oer
behoeften van kinderen? Welke oer behoeften
worden waargenomen tijdens de observaties?
En tot slot, welke oer behoeften kunnen
worden gebruikt bij het bedenken van het
productidee?
Bij de trends wordt er vooral gekeken welke
trends op dit moment erg belangrijk zijn in de
wereld. Zodra dat bekend is kan er worden
onderzocht welke trends de doelgroep
belangrijk vindt. Daarna kunnen deze trends
worden meegenomen tijdens het bedenken
van het productidee.
Als laatste hebben niet alleen de kinderen
behoefte aan bepaalde punten. Leraren
hebben uiteraard ook behoeften aan bepaalde
zaken, want zij moeten immers lesgeven. Wat
vinden zij belangrijk bij een technisch
educatief lesmateriaal?
De respondenten zullen onderzocht worden
door middel van:
open interviews
observaties
enqutes

Bij de open interviews zal onder andere
worden gevraagd naar de behoeften van de
doelgroep. Daarnaast wordt ook meegenomen
welke Probleem- en knelpunten er zijn met de
huidige technische producten. Zo zal ook
worden gekeken naar de goede aspecten van
de huidige technische producten. Met deze
methode wordt er kwalitatieve data
verworven, die nodig zal zijn bij het maken
van de enqute.
Tijdens de observaties zal gekeken worden
naar de oer behoeften van de kinderen. Door
middel van vooronderzoek worden de oer
behoeften onderzocht. Welke oer behoeften
zijn er precies? Door middel van observaties
wordt er gekeken of bepaalde oer behoeften
ook zichtbaar zijn.
Tot slot zal er met enqutes duidelijk worden
hoeveel procent van de doelgroep zich kan
vinden in de bevindingen die uit de interviews
en observaties zijn gekomen. Dit zal
kwantitatieve informatie zijn, die het
onderzoek kan ondersteunen door middel van
statistieken.
2. 2 DEELNEMERS
De deelnemers voor dit onderzoek zullen
bestaan uit kinderen op de basisschool en de
basisschool docenten. Voor een goed
onderzoek met betrouwbare informatie, zullen
er rond de 40 scholieren worden
genquteerd. Per project lid zullen er twee
open interviews worden afgelegd.
Voor het enquteren van basisschool kinderen
zullen er goede enqutes gemaakt worden die
aansluiten op het niveau van de scholieren,
zodat de vragen duidelijk zijn en ook goede
informatie op zullen leveren.
Ook is het van groot belang de docenten goed
te onderzoeken, volgens de opdrachtgever.
Aangezien de docenten degene zijn die de
producten goed moeten keuren en er voor
zorgen dat deze aangeschaft worden.
Het is van belang dat er een school wordt
gevonden die mee wil werken aan het
onderzoek. Omdat dit problemen op kan
leveren wordt er vroeg begonnen met zoeken
naar een geschikte locatie en de verleende
toestemming.
2. 3 MATERIAAL, APPARATUUR EN
INSTRUMENTEN
Om resultaten te verkrijgen zal er gemeten
moeten worden.
Ten eerste wordt dit gedaan met open
interviews. Deze open interviews worden
gehouden aan de hand van een vooraf
opstelde lijst met vragen en een interview
schema bestaande uit een inleiding,
middenstuk en een slot.
Ook worden er enqutes gemaakt. De vragen
in de enqute moeten aansluiten op de
informatie die tijdens de open interviews zijn
behaald. De uitslagen van de enqutes zullen
verwerkt worden in SPSS zodat dit bruikbare
statistieken worden.
Voor de observaties zal er pen en papier nodig
zijn om bevindingen te noteren. Er wordt van
te voren een lijst gemaakt met bepaalde
criteria waar op gelet gaat worden.
Ook zijn er meerder analyses uitgevoerd om
de koers te bepalen.
DESTEP analyse
Trendonderzoek
Concurrentie analyse
Afnemers analyse
INTERNE analyse
SWOT analyse
Deze analyses zijn te vinden in de bijlagen
onder koersbepaling.

3. RESULTATEN
Per methode die gebruikt wordt bij het
onderzoek worden er een aantal resultaten
verwacht, de te verwachte resultaten staan
per methode beschreven.
Het onderzoek is opgedeeld in verschillende
onderdelen die antwoord moeten geven op de
onderzoeksvraag. In dit hoofdstuk kunt u de
verwachte resultaten voor het onderzoek
lezen. Het onderzoek bestaat uit verschillende
onderdelen die nader zijn toegelicht. De
onderdelen:
Interviews
Observatie
Enqutes
3. 1 INTERVIEWS
De leerlingen en docenten worden
genterviewd door middel van een open
interview. Er zal worden gevraagd naar de wat
zij van energie weten, hoe zij het beleven,
welke lesmateriaal voor energie er op dit
moment wordt gebruikt en welke behoeften
de respondenten hebben. Bij de interviews
geven de respondenten feedback over het
lesmateriaal wat meegenomen kan worden in
de resultaten en zodat daar aan gewerkt kan
worden.
De verwachting is dat de leerlingen geen hoge
eisen stellen maar de docenten daarin tegen
wel een verbetering willen.

3. 2 OBSERVATIE
De respondenten worden geobserveerd aan de
hand van een observatiemodel en wordt er
gekeken naar welke oer behoeften
waarneembaar zijn. Daarnaast wordt er
geobserveerd hoe de kinderen zich gedragen,
hoe de kinderen communiceren, hoe de
interactie tussen kinderen zijn, hoe de
kinderen met elkaar omgaan en tot slot hoe de
interactie is tussen de kinderen en de
producten.
De observaties geven beeld van:
Het gedrag en de ervaring van de
kinderen
Oer behoeften van de kinderen
Communicatie tussen kinderen
Communicatie tussen kind en product

Verwacht wordt dat meisjes beter kunnen
samenwerken en jongens beter zijn in het
creren van ideen. Hierdoor wordt er
verwacht dat meisjes meer zullen
communiceren over de aanpak en de verdere
voortgang van de opdracht. Naar verwachting
zullen jongens veel sneller aan de slag met de
opdracht zelf.
Kinderen hebben een vindingrijke fantasie en
kunnen van een bepaald product tientallen
verschillende dingen verzinnen om toch zich
te vermaken.

3. 3 ENQUTES
De respondenten worden genquteerd voor
de beeldvorming van het onderzoek, eventuele
ideen van de respondenten wordt
meegenomen in het verdere onderzoek.
De enqutes geven een beeld van:
De behoeften van de respondenten
De ervaringen met techniek educatieve
lesmateriaal van de respondenten
Wat de doelgroep verstaat onder
techniek
Wat verstaat de doelgroep onder
energie
Hoe beleeft de doelgroep energie?
Welke behoefte er is bij lesmateriaal
van energieonderwijs.
De goede punten van het huidige
lesmateriaal
4. DISCUSSIE
Er wordt verwacht een goed antwoord te
kunnen geven op de onderzoeksvraag:

ontwerpen van educatief, innovatief en
en met acht?
Dit komt omdat er onderzoek wordt gedaan
naar verschillende aspecten. De aspecten
zullen worden onderzocht op basis van
observaties, open interviews en enqutes.

Er wordt bij het onderzoek vooral gekeken
naar de oer behoeftes bij een kind. Om de oer
behoeftes op te ontdekken wordt er gebruik
gemaakt van:

1. interviews
2. observaties
3. enqutes

de interviews worden afgenomen bij de
kinderen, maar ook bij de leraren omdat deze
moeten aangeven wanneer iets educatief
lesmateriaal is.

Bij de interviews wordt gevraagd naar:
Wat de doelgroep hun interesses zijn
Probleem- en knelpunten van huidige
technische producten
Goede aspecten van de huidige
technische producten
Mening van de respondenten
Evt. open aanmerkingen

Tijdens de observaties zal gekeken worden
naar.
Reactie van respondenten
Probleem- en knelpunten
Afwijkend gedrag

Tot slot zal door middel van enqutes
duidelijk worden hoeveel procent van de
doelgroep zich kan vinden in de bevindingen
die uit de interviews en observaties zijn
gekomen.

Door de doelgroep op deze verschillende
punten te ondervragen kan er een goed beeld
gevormd worden naar de interesses, eisen en
wensen. Met deze gegevens zou duidelijk
moeten worden hoe de technische producten
beter kunnen aansluiten op de doelgroep.
4. 1 DOELGROEP
De deelnemers van dit onderzoek zullen
kinderen en leraren zijn. Het interviewen van
kinderen zou nog wel eens lastig kunnen
worden omdat het moet passen met de tijd en
kinderen moeilijk te peilen zijn (grote kans op
afleiding bij kinderen). Verder moet er ook
rekening worden gehouden met eventuele
onverwachte omstandigheden. De observaties,
interviews en enqutes zullen in de omgeving
van Groningen gehouden worden. De kinderen
in Groningen zouden andere behoeftes kunnen
hebben dan de kinderen in de rest van
Nederland. Het is voor het onderzoek
noodzakelijk om ook de leraren te
ondervragen. Dit is omdat het goed moet
aansluiten op de manier van onderwijzen en
er zo een completer onderzoek wordt
uitgevoerd.
4. 2 VALIDITEIT EN
BETROUWBAARHEID
Het onderzoek dat zal worden uitgevoerd zal
een kwalitatief en kwantitatief onderzoek zijn.
Dit komt omdat er wordt geobserveerd,
genterviewd en genquteerd. Doordat in het
onderzoek duidelijk gekeken is naar oer
behoeftes van kinderen zal er een goed
antwoord kunnen worden gegeven op de
onderzoeksvraag. Toch zijn er net als in elk
ander onderzoek nog wel een aantal onzekere
dingen:

Plaats
Het onderzoek wordt in de regio van
Groningen uitgevoerd waardoor niet absoluut
zeker is te stellen dat het eindresultaat ook in
de rest van Nederland aanslaat.

5. REFERENTIES
Valkenburg, R. (2008). Basisboek human
technology interaction. Groningen [etc.: Wolters-
Noordhoff.
Baarda, D. B. (2012). Basisboek methoden en
technieken: Kwantitatief praktijkgericht
onderzoek op wetenschappelijke basis.
(Methoden en technieken.) Groningen [etc.:
Noordhoff Uitgevers.
Baarda, D. B., Goede, M. P., & Dijkum, C. (2011).
Basisboek statistiek met SPSS. Groningen [etc.:
Noordhoff.
Baarda, D. B., Goede, M. P., & Kalmijn, M. (2007).
Basisboek enquteren: Handleiding voor het
maken van een vragenlijst en het voorbereiden
en afnemen van enqutes. Groningen [etc.:
Wolters-Noordhoff.
Baarda, D. B., Goede, M. P., & Meer-
Middelburg, A. G. (2007). Basisboek interviewen:
Handleiding voor het voorbereiden en afnemen
van interviews. Groningen [etc.: Wolters
Noordhoff.
Hanzehogeschool Groningen (n.d.). Human
Technology - Hanzehogeschool Groningen.
Retrieved January 20, 2014, from
http://www.hanze.nl/home/Schools/Instituut+v
oor+Engineering/Opleidingen/Bachelor/Human
+Technology/

Wikipedia.org (2004, March 23). Wetenschappelijk
onderzoek - Wikipedia. Retrieved May 13, 2014, from
http://nl.wikipedia.org/wiki/Onderzoek
Bronnen die auteurs van het Wikipedia artikel
hebben gebruikt:
o Boers, C.C. (1981) Wetenschap,
techniek en samenleving, Bouwstenen voor
een kritische wetenschapstheorie, Boom,
Meppel.
o Chalmers, A. (1999) Wat heet
wetenschap, Amsterdam.
o Heilbron, J. (2005)
Wetenschappelijk onderzoek: dilemma's en
verleidingen, KNAW, Amsterdam
o Jasanoff, S., G.E. Markle, & J.C.
Petersen (Eds.) (1995) Handbook of Science
and Technology Studies, SAGE.
o Koningsveld, H. (1982) Het
verschijnsel wetenschap, Meppel, Boom.
o Merton, R.K. (1973) The Sociology
of Science: Theoretical and Empirical
Investigations, Chicago.
o Vries, G. de (1995) De ontwikkeling
van wetenschap, Wolters-Noordhoff,
Groningen.
http://www.cbs.nl/nl-
NL/menu/themas/vrije-tijd-
cultuur/publicaties/artikelen/archief/2003
/2003-1223-wm.htm
http://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/9A0E2D3
5-B9B6-4BB0-B6D5-
C9727B3F0181/0/2011k1b15p37art.pdf
NL/menu/themas/dossiers/conjunctuur/pu
blicaties/conjunctuurbericht/inhoud/conju
nctuurklok/toelichtingen/ck-03.htm
NL/menu/themas/arbeid-sociale-
zekerheid/cijfers/extra/werkende-
moeders.htm
http://www.ecabo.nl/ict-en-media/trends-
ontwikkelingen/
http://www.trouw.nl/tr/nl/5133/Media-
technologie/article/detail/3573328/2014/
01/07/De-nieuwe-technologische-trend-
wearables.dhtml
http://www.wrbl.nl/
http://www.42bis.nl/2014/01/vijf-
technologische-trends-voor-2014/
http://www.lancelots.nl/marketing/branch
e-en-concurrentie
https://www.ondernemersplein.nl/onderne
men/markt/marktonderzoek/een-
concurrentieanalyse-maken/
http://nl.opitec.com/opitec-
web/st/AboutOpitec
de heer P. van Dort, persoonlijk interview,
22 mei 2014
http://education.lego.com/en-us/about-
us/lego-education-worldwide/our-company
http://shop.heutink.nl/nl/overheutink.aspx
?pid=WieZijnWijAlgemeen
http://www.brickadoo.com/nl/products/br
ickadoo-ghost-house/
http://www.fischertechnik.nl/

6. TABBELLEN

Eigenschappen Dimensie Indicator Item
Oer behoeftes Erkenning en
waardering

beloning Wordt de leerling
beloont?
Positieve respons Weet de leerling
wanneer hij/zij iets
goeds doet?
Bevestiging op gedrag Krijgt de leerling een
reactie op het gedrag?
competitief Wordt het duidelijk
voor de leerling
wanneer hij iets beter
doet dan anderen?
Ontwikkeling en
competentie

Nieuwe dingen leren Komt de leerling nieuwe
dingen te weten?
nieuwsgierigheid Wordt de leerling
bevredigt qua nieuwe
informatie over
techniek?
Affectie en
geborgenheid

Lichamelijk contact Voelt de leerling liefde
van anderen?
Genegenheid kunnen
geven
Kan de leerling zijn
bewondering tonen
voor anderen?
samenspel Wordt er een goede
gelegenheid voor
teamwork gecreerd?
Behoefte een goed mens
te zijn
Voldoen aan
verwachtingen
Wordt alles duidelijk
gemaakt aan de
leerling? Zodat de
leerling zich niet dom
voelt.
Normen en regels Is het duidelijk voor de
leerling wat wel en niet
is toegestaan?
7. FIGUREN

Figuur 1: Leeftijdsopbouw Nederland 2024

Figuur 2: Leeftijdsopbouw Nederland 2014

Figuur 3: Evolutie van de gemiddelde uitgaven per jaar, in Belgi

Figuur 4: aantal dyslectische kinderen tussen de 7 en 11 jaar

Figuur 5: Consumentenvertrouwen

Figuur 6: Gunstige tijd voor grote aankopen


Figuur 7: Uitgaven voor speelgoed op een jaar

Figuur 8: Relatief beland van de verkoop per type speelgoed

Figuur 9: Opsplitsing verkoop per type speelgoed
Figuur 10: Voorschrijversrol in de aankoop van speelgoed

8. BIJLAGE
8. 1 KOERSBEPALING
DESTEP ANALYSE
Met behulp van de DESTEP analyse worden de macro-omgevingsvariabelen geanalyseerd.
Invloed uitoefenen op deze variabelen is niet mogelijk, maar er kan wel effectief op deze
omgevingsvariabelen worden ingespeeld. De macro-omgevingsvariabelen zijn onder te verdelen
in 4 variabelen, namelijk:

Demografisch
Economisch
Sociaal-cultureel
Technologisch

DEMOGRAFISCHE FACTOREN
Op onderstaande tabellen is de huidige leeftijdsopbouw en de leeftijdsopbouw over 10 jaar af te
lezen. Meest opvallend is de toename van mensen ouder dan 65 jaar.

Leeftijdsopbouw in 2014 Leeftijdsopbouw in 2024

BEVOLKINGSSAMENSTELLING
In onderstaand overzicht zijn het totaal aantal inwoners van Nederland weergegeven. Ook is er
hierbij onderscheid gemaakt tussen mannen en vrouwen.

Bevolkingsgrootte 12 mei 2014: 16.849.614
Aantal mannen: 8203000
Aantal vrouwen: 8372000

In onderstaande tabel zijn de leeftijden 4 t/m 12 uitgezet tegen het geslacht.

4 jaar 5jaar 6jaar 7jaar 8jaar 9jaar 10jaar 11jaar 12jaar
Jongen 95.000 95.000 93.000 95.000 96.000 99.000 103.000 103.000 103.000
Meisje 90.000 90.000 89.000 90.000 92.000 95.000 98.000 99.000 99.000

In alle leeftijdscategorie zijn de jongens ongeveer 5% meer vertegenwoordigd.

Verder zijn er enkele gegevens verzameld over het aantal kinderen per vrouw, en de leeftijd van
de vrouw bij haar eerste kind. Ook is er in een tabel aangegeven hoeveel vrouwen er zijn met
0,1,2 en 3 of meer kinderen. Hierover zijn gegevens verzameld van de laatste 70 jaar.

- Aantal kinderen per vrouw: 1.8
- Leeftijd vrouw bij eerste kind: 29.0 (constant)

DYSLEXIE
Hieronder is een tabel te zien met het aantal dyslectische kinderen tussen de 7 en 11 jaar.

Overige gegevens:
Aantal huishoudens: 7,57 miljoen (1 januari 2013)
Grootte huishoudens: 2.2 personen (2002)

ECONOMISCHE KENMERKEN
Index consumentenvertrouwen
De index van het consumentenvertrouwen geeft aan in hoeverre huishoudens vinden dat het
economisch gezien beter of slechter gaat. Het consumentenvertrouwen wordt bepaald op basis
van de mening van huishoudens over het algemene economisch klimaat en over de eigen
financile situatie.

Uit bovenstaande grafiek is af te lezen dat de consumententevredenheid de laatste maanden
weer is toegenomen. Hieronder zijn de vijf vragen weergegeven die aan de respondenten zijn
gesteld.

Vindt u dat in het algemeen de economische situatie van ons land de afgelopen twaalf
maanden beter is geworden, slechter of hetzelfde gebleven?

En wat denkt u van de komende twaalf maanden? Zal in het algemeen de economische
situatie van Nederland dan beter worden, slechter worden of hetzelfde blijven?

Als het gaat om meubelen, een wasmachine, een televisie en andere duurzame artikelen.
Vindt u dat het nu voor de mensen een gunstige of een ongunstige tijd is om zulke grote
aankopen te doen of noch het een noch het ander.

Is de financile situatie van uw huishouden de laatste twaalf maanden beter geworden,
slechter of ongewijzigd gebleven?

Wat verwacht u van de financile situatie van uw huishouden? Zal deze in de komende
twaalf maanden beter worden, slechter of ongewijzigd blijven?

Gunstige tijd voor grote aankoop
Op onderstaande grafiek is een toename te zien in de mate van het doen van een grote aankoop.
Mensen zijn dus steeds meer beried tot het doen van een grote aankoop.

Speelgoed uitgaven Belgie
Omdat belgie op veel manieren lijkt op Nederland is nuttige informatie te vinden uit de belgische
markt. Het geeft het beeld van Nederland misschien niet helemaal goed weer, maar het geeft
zeker een indicatie.

Op bovenstaande tabel zijn uitgaves van verschillende groepen af te lezen. Opvallend is dat er
overal een grote toename is vanaf 2005. Kinderen en gezinnen geven dus meer uit aan speelgoed
dan de jaren ervoor. De gemiddelde uitgave van een kind bedraagd 190,- per jaar.


Zoals op bovenstaande grafiek is te zien geven de meeste kinderen tussen de 100,- en 300,- uit,
namelijk 57%. Een spreiding van de aankopen gedurende het jaar is hieronder te zien. Opvallend
is dat het meeste speelgoed in de maanden November en December wordt gekocht.


Om beter inzicht te krijgen in het type
speelgoed dat de kinderen kopen is hiernaast
een overzicht bijgevoegd. Meest opvallend is
een toename van 0.43% van het
bouwspeelgoed. Daarnaast is er een vlinke
afname in tractoren en accessoires.

Omdat het gaat om cijfers uit 2007 zijn de
statistieken misschien wel een beetje
achterhaalt. Toch zijn het statistieken waarmee
rekening kan worden gehouden bij het
ontwerpen van een technisch product.

Op onderstaande afbeelding is nog een
verdeling gemaakt in verschillende soorten
speelgoed. De videospellen werden in 2005 het
meest gekocht.

Verhouding speelgoed videospellen
Per leeftijdscategorie is onderscheid gemaakt in speelgoed en videospellen. Tot 13 jaar wordt er
meer geld uitgegeven aan speelgoed, maar vanaf 14 jaar verschuift dit naar videospellen.

SOCIAAL-CULTURELE KENMERKEN

Huwelijk:
Jaarlijks aantal huwelijken: 74.000 (220 per dag)
Gemiddelde leeftijd mannen: 37 jaar
Gemiddelde leeftijd vrouwen: 33 jaar
Percentage echtscheidingen: 34%

Werkende moeders (20 uur of meer):
2012 2002
Geen kinderen 78 % 76%
1 kind 72 % 59%
2 kinderen 62 % 43%
3 of meer kinderen 39 % 27%

kinderen in de kinderopvang:
2006 2007 2008 2009 2010
234.000 293.000 25% 320.000 9% 343.000 7% 376.000 10%

o Groeiende aandacht gezondheid
o Toename milieubewustheid
o mediagebruik
- Opvattingen en normen

TECHNOLOGISCH
Wat zijn huidige trends binnen de technologische wereld in Nederland. Enkele belangrijke
trends worden in dit hoofdstuk besproken.
Het nieuwe werken Mensen hebben steeds minder een vaste werkplek.
Medewerkers werken waar en wanneer ze willen
met behulp van laptops, smartphones en cloud
computing. Het traditionele kantoor wordt verruild
voor thuis of onderweg werken. Dit betekend
minder kantoorruimte, maar de ict helpdesk draait
overuren.

Leven lang leren, iedereen digitaal Door een toenemende snelheid van nieuwe
technologieen raakt bepaalde kennis steeds meer
verouderd. Het streven is om iedere werknemer
een basisiveau technologische kennis aan te leren.
Voldoende vaardigheden van ICT zijn hierbij ook
van belang.

Sociale netwerken De privacy is een gevoelig thema, met de komst van
facebook, twitter en linkedIn. Veel bedrijven
maken tegenwoordig gebruik van deze social
media.

Focus op duurzaamheid Een maatschappelijke trend is de bewustwording
van duurzaamheid. Producten raken op en worden
schaars. Binnen de technologische wereld is dit
onderwerp de laatste jaren veelvuldig genoemd.

Geografische informatiesystemen Bepalen waar je je als persoon bevind wordt de
laatste jaren steeds belangrijker gevonden. Steeds
meer toepassing maken gebruik van dit systeem.

Andere bediening van apparatuur Tegenwoordig worden apparaten op verschillende
manieren bestuurd. Denk hierbij aan een
aanraakscherm, gebaren of stemcommandos.

Minder elektriciteitsverbruik Het is de laatste jaren ook een trend om bij
technische apperaten elektriciteit te besparen. Met
alternatieve koeling is nog veel te winnen.

TRENDMONITOR

In dit hoofdstuk worden verschillende trend behandeld, die een relatie hebben met de gekozen
doelgroep.

Wearables
Wearables zijn draagbare apparaatjes die je om je arm, lichaam of in je kleding kan dragen.
Hieronder volgen enkele voorbeelden van de nieuwste wearables.

The Core Houdt bij hoeveel je dagelijks beweegt, en hoeveel calorien je hiermee
verbrandt. The Core wordt bevestigd aan de pols, en staat in contact met
een smartphone.

LG Life Band De LG Life Band richt zich op gezondheid en fitness. Enkele functies van
het apperaat zijn: het aantal stappen tellen, de afgelegde afstand meten en
het weergeven van de verbruikte calorien. Daarnaast kan.de Life Band ook
je hartslag bijhouden.

Martian Notifier De Martian Notifier is een klassiek horloge, maar staat in contact met je
smartphone.Op deze manier bekijk je gemiste oproepjes of emails op je
horloge.

meMini De MeMini is een mini camera die je op je kleding kan clippen. Het
apperaat maakt continu fotos. Opnames langer dan vijf minuten worden
automatisch gewist, tenzij je aan geeft dat je het wil bewaren.

Netatmo June De Netatmo June meet de straling van de zon. De June geeft onder meer
advies wanneer uit de zon te gaan en welk soort zonnebrandcreme te
gebruiken.

Enkele andere belangrijke trends van de laatste paar jaar zijn:

grotere tablets
smartwatches
robots
zelfrijdende autos
3D printers

CONCURENTEN ANALYSE
VIJF VRAGEN OVER CONCURENTIE VAN PMOT
Vijf vragen over het doen en laten van de concurrenten van het bedrijf PMOT. Deze vragen zullen
gaan over het betreffende concurrerende bedrijf. Door middel van deze vragen proberen wij in
kaart te brengen hoe de concurrentie van PMOT zich in de markt zet.
Wat is de ogenschijnlijke doelgroep van het bedrijf?
Waarmee onderscheid het bedrijf zich?
Waarin is het bedrijf beter en waarin zijn ze minder goed in?
Hoe maakt het bedrijf reclame?
Op welke prijsklasse richt het bedrijf zich?

bedrijf Doelgroep Exclusiviteit Sterke en Zwakke
Punten
Reclame Prijsklasse
Opitec
Hobby-fix
"Kennis
begrijpen en
beleven!
- Alle
onderwijsinstellingen
, pedagogische
inrichtingen en
instellingen voor zorg
& welzijn.

-Klant kan
producten
ontwerpen
-Boeken
-Uitgebreid
Assortiment

Sterk
- Betaling via iDeal
- Internationaal Actief
- Ervaring sinds 1981
- 24/7 bereikbaar
- Gebruiksvriendelijke
website
- Nederlands taal
Zwak
- Sommige Website
elementen werken niet
- Leveren alleen producten
en geen leerervaring
- Nieuwsbrief
- Facebook
- Online
catalogus

60 tot 100
euro
LEGO dacta Alle
, pedagogische
inrichtingen en
& welzijn.

Alleen lego
producten
Sterk
- Bekend merk
- Hoog Vertrouwen
- Sterke marktpositie
website
Zwak
- Geen online shop
- Dure producten
- Geen Nederlandse site
- Alleen lego producten

Erg veel
manieren, maar
leunt vooral op
reputatie.

Varieert erg,
van 5 tot
enkele
honderden
euros.
Fischertec-
hnik
Alle
, pedagogische
inrichtingen en
instellingen voor
Hetzorg & welzijn.

Alleen
fischertechnik
producten
Sterk
- Veel betaalmogelijkheden
- Sterke product
categorisering.
- Nederlandse taal
website
Zwak
- Geen uniforme
bekendheid
- Alleen fischertechnik
producten
- Nieuwsbrief
- Facebook
- Online
catalogus

Varieert erg,
van 5 tot
enkele
honderden
euros.
Brickadoo Alle
, pedagogische
inrichtingen en
& welzijn.

Alleen
Brickadoo
producte
Sterk
- product specialicering
Zwak
- Geen gebruiksvriendelijke
website
- Geen Nederlandse
website
- Alleen Brickadoo
producten
- Nieuwsbrief

Varieert erg,
van 5 tot
enkele
honderden
euros.
Heutink Alle
, pedagogische
inrichtingen en
& welzijn.

Alleen Heutink
producten
Sterk
- Bekend merk
- Vertrouwen
website
- Nederlandse website
Zwak
- Alleen Heutink producten
Erg veel
manieren, maar
leunt vooral op
reputatie.

Varieert erg,
van 5 tot
enkele
honderden
euros.

CONCLUSIE CONCURENTENANALYSE
OPITEC
Opitec heeft een website die gebruiksvriendelijk is. Opitec richt zich niet op dezelfde markt als
PMOT. Verder levert OPITEC alleen maar producten en geen totale onderwijssysteem voor
leraren. Een groot verschil met PMOT. Het bedrijf richt zich niet op dezelfde markt als PMOT.
Verder levert OPITEC alleen maar producten en geen lesmateriaal voor de kinderen. Een groot
verschil met PMOT.
LEGO DACTA
Grootste concurrent van PMOT. Lego Dacta heeft als voordeel dat het merk Lego bekend staat
om zijn duurzaamheid en betrouwbaarheid. Verder zijn er veel overeenkomsten in doelgroep,
afnemers, prijs en zwakke en sterke punten. Maar een zwak punt van deze concurrent is dat ze
alleen producten van lego verkopen. En sommige scholen willen geen lego verkopen omdat
kinderen thuis al veel met leg35o spelen (aldus de heer P. van Dort, persoonlijk interview, 22
mei 2014).
FISCHERTECHNIK
Fischertechniek lijkt qua opzet veel op opitec. Ze leveren alleen producten af en geen
lesmateriaal. Een punt waar PMOT dus in uitblinkt. Verder hebben ze veel betaalmogelijkheden
en een gebruiksvriendelijke website. Een zwak punt is wel dat ze geen fysieke winkel hebben en
alleen Fischertechniek producten verkopen.
BRICKADOO
Brickadoo lijkt qua opzet veel op Fischertechniek. Ze leveren alleen producten af en geen
lesmateriaal. Een punt waar PMOT dus in uitblinkt. Een sterk punt van Brickadoo is dat ze een
sterke product specialisatie hebben, waardoor klanten terug blijven komen naar de website.
Nadelen zijn wel dat ze geen gebruiksvriendelijke website hebben, geen Nederlandse site
hebben, geen fysieke winkel hebben en alleen Brickadoo producten verkopen.
HEUTINK
Heutink heeft ook dezelfde opzet als Fischertechniek. Het is een bekend merk waardoor ze bij
consumenten veel vertrouwen hebben. Verder hebben ze een Nederlandse en een
gebruiksvriendelijke website. Nadelen zijn daty ze geen fysieke winkels hebben en alleen
Heutink producten verkopen..

AFNEMERSANALYSE
Wij zijn precies de afnemers? Volgens de eigenaar van het bedrijf PMOT (Pim van Dort) zelf zijn
het de dealers, scholen en de particulieren. Echter wil meneer van Dort zich vooral meer
particulieren als afnemers. De reden hiervoor is dat er gewoonweg meer
particulieren(1.000.000+) zijn dan scholen (7000). De particulieren zijn dan ook de meest
potentiele afnemers.
Het bedrijf PMOT richt zich momenteel vooral op techniek educatief lesmateriaal. Echter heeft
het bedrijf ook gereedschap in hun assortiment, maar dit is niet de hoofdmarkt. De eigenaar, Pim
van Dort, vindt vooral het educatieve gedeelte belangrijk. Het bedrijf levert een totaal pakket
en niet alleen losse producten. Hierdoor heeft de afnemer aan het pakket genoeg. De kinderen
kunnen gelijk bezig met bouwen. Maar het bouwproces is niet het belangrijkst volgens Pim van
Dort. Het leerproces naar het bouwproces toe is het belangrijkst. Bouwen kan iedereen, maar
het snappen is totaal iets anders.
Waarom kiezen de afnemers eigenlijk voor het bedrijf PMOT. Dit komt vooral door de reclame
van uitgevers. In de reclameboekjes van de uitgevers worden de bedrijven onderverdeeld in
twee groepen. 1. Materiaal van bedrijven dat je moet kopen en 2. Materiaal van bedrijven dat je
mag kopen. Beland je als bedrijf in groep van Dit materiaal moet je kopen! verkoop je volgens
Pim van Dort veel meer en hoef je eigenlijk als bedrijf niks meer te doen. Het product verkoopt
toch wel, dankzij de reclame. Daarnaast zijn de producten van Pim van Dort exclusief. Dit houdt
in dat alleen PMOT de producten verkopen.

STERKTES EN ZWAKTES - PMOT
STERKTES - STRENGTH
Adviseren scholen over hoe ze techniek onderwijs kunnen vormgeven
Uitgebreid aanbod van techniek georinteerd onderwijsmateriaal.
Hiermee kunnen de kinderen in de klas experimenten met energie. Het geeft de
kinderen een kans om met spannende en educatieve lesmaterialen te gebruiken om
het thema energie heen. Daarnaast is er de mogelijkheid voor leerkrachten om het
techniek onderwijsmateriaal te gebruiken om het thema energie op een beeldende
en praktische wijze vorm te geven.
Voortdurend opzoek naar innovatie en productvernieuwing om techniek en energie
onderwijs op basisscholen nog verder te versterken.
De ambitie om de marktpositie van het bedrijf verder te versterken en, waar
mogelijk, verder uit te breiden.
Producten waarmee leerlingen & leerkrachten uit zowel de basis- als het voortgezet
onderwijs aan de slag kunnen met ontwerpend leren en lerend ontwerpen.
Eigenaar is actief bezig als adviseur van het platforum beta techniek, een landelijke
organisatie die gericht is op de stimulering van bta- en techniekonderwijs in
Nederland, en op de ontwikkeling en inspireren van talentvolle jongeren. Daarnaast
heeft het bedrijf 25 jaar ervaring met wetenschap en technike in het onderwijs.
De eigenaar kan zijn ervaring die hij opgedaan heeft als adviseur gebruiken bij het
dagelijks werk van het bedrijf. Hierdoor deze ervaring gezien als sterkte van het
bedrijf.
Particulieren zijn ook welkom.
PMOT onderscheid zich van andere leveranciers omdat:
Ze werken nauw samen met onderwijsinstellingen rondom ontwerpend leren,
waardoor zij ook in vakgebieden zoals taal, rekenen, sociale vaardigheden en
wereld orintatie opereren.
ZWAKTES - WEAKNESS
Weinig naamsbekendheid
Out-of-date website
Geen producten voor dyslecten
Weinig promotie
Geen concurrentiestrategie
Geen vestiging voor verkoop, alleen een magazijn
Producten alleen verkrijgbaar via webshop

SWOT ANALYSE

Hulpvol Schadelijk
Intern Sterktes
Adviseren scholen over hoe ze techniek onderwijs
kunnen vormgeven
Uitgebreid aanbod van techniek georinteerd
onderwijsmateriaal. Hiermee kunnen de kinderen in de
klas experimenten met energie. Het geeft de kinderen
een kans om met spannende en educatieve
lesmaterialen te gebruiken om het thema energie heen.
Daarnaast is er de mogelijkheid voor leerkrachten om
het techniek onderwijsmateriaal te gebruiken om het
thema energie op een beeldende en praktische wijze
vorm te geven.
Voortdurend opzoek naar innovatie en
productvernieuwing om techniek en energie onderwijs
op basisscholen nog verder te versterken.
De ambitie om de marktpositie van het bedrijf verder te
versterken en, waar mogelijk, verder uit te breiden.
Producten waarmee leerlingen & leerkrachten uit
zowel de basis- als het voortgezet onderwijs aan de slag
kunnen met ontwerpend leren en lerend ontwerpen.
Eigenaar is actief bezig als adviseur van het platforum
bta techniek, een landelijke organisatie die gericht is
op de stimulering van bta- en techniekonderwijs in
Nederland, en op de ontwikkeling en inspireren van
talentvolle jongeren. Daarnaast heeft het bedrijf 25 jaar
ervaring met wetenschap en techniek in het onderwijs.
De eigenaar kan zijn ervaring die hij opgedaan heeft als
adviseur gebruiken bij het dagelijks werk van het
bedrijf. Hierdoor deze ervaring gezien als sterkte van
het bedrijf.
Zwaktes
Out-of-date website
Geen producten voor dyslectici
Weinig promotie
Geen concurrentiestrategie
Geen vestiging voor verkoop, alleen een
magazijn
Producten alleen verkrijgbaar via web shop

Exter
n
Kansen
Meer reclame maken en PR-en. Door bijvoorbeeld
rondgaan langs scholen. Kinderen in contact brengen
met de producten.
Website flink vernieuwen, dit kan gedaan worden door
experts op dit gebied. Dit kost geld maar is op lange
termijn voordelig uit omdat een goed ogende website
klanten trekt en vast houd op de website wat de
verkopen doet stijgen.
Producten gaan ontwikkelen voor mensen met dyslexie.
Dit kan bijvoorbeeld met de hulp van organisaties en
scholen.
Meer promoten. Door bijvoorbeeld scholen bezoeken,
online advertenties plaatsen, naar beurzen gaan,
product zoeken waar vraag naar is.
Websites van concurrenten in de gaten houden. Letten
op de kwaliteit, prijs, service en leveringen.
Uitbreiden naar winkel, wanneer dit uit kan qua kosten.
Bedreigingen
Het adviseren van scholen is relatief
makkelijk om te doen dus ook voor
concurrentie.
Techniek kan niet aanslaan op
basisschool kinderen
Er is veel concurrentie die ook altijd op
zoek is naar innovatie en
productvernieuwing.
Andere bedrijven hebben ook ambities
en op het moment dat een bedrijf wil
groeien dan moet het concurrentie
aangaan en meer geld investeren. Mocht
dit mislukken dan gaat er veel geld
verloren.
Door producten waarmee leerlingen &
leerkrachten uit zowel de basis- als het
voortgezet onderwijs aan de slag
kunnen met ontwerpend leren en lerend
ontwerpen kan specialisatie verloren
gaan en zo de kwaliteit van het product
ook.
Het bedrijf kan een ouderwetse kijk
hebben op de manier van het gebruik
van wetenschap en techniek bij het
lesgeven.
Tijdens het vooronderzoek is er gekeken naar de sterktes & zwaktes (Intern Het bedrijf PMOT)
en kansen & bedreigingen (Extern De markt). Hierbij zijn een aantal resultaten uit gekomen.
De belangrijkste resultaten worden hieronder kort uitgelegd.
STERKTES PMOT
Voor dit onderzoek is er ook gekeken naar de sterktes van het bedrijf PMOT. Hieronder worden de
belangrijkste sterktes weergegeven.
Adviseren scholen over hoe ze techniek onderwijs kunnen vormgeven
Uitgebreid aanbod van techniek georinteerd onderwijsmateriaal.
Voortdurend opzoek naar innovatie en productvernieuwing om techniek en energie
onderwijs op basisscholen nog verder te versterken.
Producten waarmee leerlingen & leerkrachten uit zowel de basis- als het voortgezet
onderwijs aan de slag kunnen met ontwerpend leren en lerend ontwerpen.
ZWAKTES PMOT
Naast een aantal sterktes die het bedrijf heeft, heeft het bedrijf uiteraard ook een aantal zwaktes.
Hieronder worden ook de belangrijkste zwaktes weergegeven:
Out-of-date website
Geen vestiging voor verkoop, alleen een magazijn
Producten alleen verkrijgbaar via web shop
KANSEN
Voor het bedrijf PMOT zijn er nog redelijk veel kansen in de markt. Deze kansen zijn tijdens het
vooronderzoek onderzocht. Hieronder ziet u een overzicht van de meest belangrijke kansen voor het
bedrijf PMOT.
Meer reclame maken en PR-en
Producten gaan ontwikkelen voor mensen met dyslexie.
Uitbreiden naar winkel, wanneer dit uit kan qua kosten
BEDREIGINGEN
Als laatste is er gekeken naar de bedreigingen van de markt. Ook hier zijn de belangrijkste bedreigingen
voor het bedrijf PMPT hieronder weergegeven.
Het adviseren van scholen is relatief makkelijk om te doen dus ook voor concurrentie.
Techniek kan niet aanslaan op basisschool kinderen
Er is veel concurrentie die ook altijd op zoek is naar innovatie en productvernieuwing.
Het bedrijf kan een ouderwetse kijk hebben op de manier van het gebruik van wetenschap en
techniek bij het lesgeven.

8. 2 CONCEPTUEEL MODEL
Het conceptueel model is de visuele weergave van datgene wat er onderzocht gaat worden.
Bij de dimensie erkenning en waardering wordt er gekeken of de leerling ervan bewust is als
hij/zij iets goeds of slechts doet. Iedere persoon wil betekenisvol zijn en erkenning krijgen. Er
wordt dus gekeken of de leerlingen hiervan bewust zijn.
Bij ontwikkeling en competenties wordt er gekeken of de leerkracht voldoende kennis aan de
leerlingen overbrengt. Zal de leerkracht de leerlingen laten experimenteren, al doende en al
ondervindend leren? Er zal onderzocht worden wat de leerlingen gaan doen, wat hun motiveert
en waar zij moeite mee hebben.
Kinderen hebben behoefte aan affectie en geborgenheid. Ze hebben lichamelijke aanraking en
liefdevolle benadering nodig en willen ook zelf genegenheid kunnen geven. Er zal onderzocht
worden of deze behoefte bij de kinderen vervuld wordt en dat zij bewondering kunnen tonen
voor anderen.
Elke kind wil graag voldoen aan de verwachtingen, normen en regels die gesteld worden in de
omgeving waarin zij verblijven.
Als er antwoord op de dimensies en indicatoren komen, zal er uiteindelijk een educatief en
innovatief productidee komen voor de kinderen in het energie onderwijs.

8. 3 ENQUETE

Beste leerling,

Ten eerste willen wij je heel erg bedanken voor je deelname aan dit onderzoek.
Wij zijn studenten Human Technology aan de Hanzehogeschool in Groningen. Wij doen
onderzoek naar het speelgedrag van kinderen van groep zes tot en met acht. We zijn benieuwd
naar hoe jullie spelen en vooral hoe jullie dit beleven. Het doel van het onderzoek is het
bedenken van nieuw innovatief speelgoed.

Het invullen van de enqute zal ongeveer 5 minuten duren. De enqute bestaat uit 10 korte
vragen.

1. Wat is jouw geslacht?
o Jongen
o Meisje

2. Wat is jouw leeftijd?
...

3. Hoe beleef jij energie?
Het is:
o Leerzaam
o Normaal
o Niet leerzaam

4. Hoeveel uur speel je actief per dag?
o Minder dan 1 uur per dag
o 1 tot 2 uur per dag
o Meer dan 5 uur per dag

5. Hoe vaak speel je buiten?
o Minder dan 1 uur per dag
o Meer dan 5 uur per dag

6. Wat doe je vaak of graag in je vrije tijd?

7. Speel je vaak met vriendjes/vriendinnetjes of alleen?
o Alleen
o Samen met 1 vriendje/vriendinnetje
o Met meerdere vriendjes/vriendinnetjes
o Anders,
namelijk:


8. Wat is jouw favoriete speelgoed?

9. Is er binnenspeelgoed die jij graag zou willen hebben?

10. Is er buitenspeelgoed die jij graag zou willen hebben?

11. Wat vind jij het belangrijkste aan speelgoed? (Alleen n optie kiezen)
o Actief bewegend spelen
o Het moet veilig zijn
o Leerzaam
o Duurzaamheid
o Gezelschap/Familiespel
o Anders,
namelijk:..

Dankjewel voor je deelname!
Het onderzoekteam

8. 4 INTERVIEW
TOPICLIST
Speelwijze
Bij speelwijze wordt gevraagd wat voor speelgoed de kinderen het liefst binnen en
buiten mee spelen en waarom hun voorkeur daar naar gaat.
Eigen belang
Er wordt gevraagd wat de leraar zelf het belangrijkste vind voor de kinderen.
Energiebeleving
Hierin wordt achterhaald wat voor kennis de kinderen hebben met energie onderwijs en
hoe zij dit beleven. De behoeftes van de leerkracht worden hier ook gevraagd.
Erkenning en waardering
Hierin wordt achterhaald op wat voor manieren het goede en slechte gedrag van
kinderen wordt erkend.
Eventuele toevoegingen

INTERVIEW
Beste leraar,
Ten eerste willen wij u heel erg bedanken voor uw deelname aan dit onderzoek.
Wij zijn studenten Human Technology aan de Hanzehogeschool in Groningen. Wij doen
onderzoek naar het speelgedrag van kinderen van groep zes tot en met acht. We zijn benieuwd
naar hoe zij spelen en vooral hoe zij dit beleven. Het doel van het onderzoek is het bedenken van
nieuw innovatief speelgoed.

Onze onderzoeksvraag luidt:
Welke eigenschappen zijn van belang bij het ontwerpen van een educatief, innovatief en
technisch lesmateriaal dat aansluit op de oer behoeftes van scholieren in de groepen zes tot en
met acht?

Speelwijze
1. Wat houdt de kinderen op dit moment bezig in tegenstelling tot vroeger?

2. Met welk speelgoed spelen de leerlingen vooral als zij alleen binnen spelen? En waarom
juist met dat speelgoed?

3. Met welk speelgoed spelen de leerlingen vooral als zij alleen buiten spelen? En waarom
juist met dat speelgoed?

4. Met welk speelgoed spelen de leerlingen vooral als zij samen met vriendjes of
vriendinnetjes binnen spelen? En waarom juist met dat speelgoed?

5. Met welk speelgoed spelen de leerlingen vooral als zij samen met vriendjes of
vriendinnetjes buiten spelen? En waarom juist met dat speelgoed?

Eigen Belang
Wat vind u zelf belangrijk aan speelgoed dat binnen wordt gespeeld?

6. Wat vind u zelf belangrijk aan speelgoed dat buiten wordt gespeeld?

7. Wat vind u het belangrijkste aan speelgoed?
o Actief bewegend spelen
o Veiligheid
o Educatief
o Duurzaamheid
o Gezelschap/Familiespel
o Anders,
namelijk:..

Energiebeleving
8. Wat weten de kinderen van energie? Op wat voor manier?

9. Hoe beleven zij het?

10. Welk lesmateriaal wordt er op dit moment gebruikt voor energie?

11. Welke behoefte heeft u aan lesmateriaal voor energie onderwijs?


12. Wordt de leerling beloond als hij/zij iets goeds doet? Zo ja, zoals wat?

13. Op wat voor manier weet de leerling wanneer hij/zij iets goeds heeft gedaan?

14. Krijgt de leerling een reactie op goed of slecht gedrag?

15. Op wat voor manier wordt het duidelijk voor de leerling wanneer hij/zij iets beter doet
dan anderen?

Eventuele toevoegingen

16. Hebt u nog iets toe te voegen, op of aanmerkingen?

8. 5 OBSERVATIESCHEMA

Basisschool: ............................................................................................................................

Groep: ........................

Leerkracht:............................................................................ Man / vrouw

Datum:..................................................................................

Dimensie

Toelichting
1. De leerling weet wanneer hij/zij
iets goeds doet.

2. De leerling krijgt een reactie op
zijn/haar gedrag.

Start observatie: ..............

Einde Observatie: ..............

Benodigde tijd: ..............

Observator: ............................................................................................................................

3. Wordt het duidelijk voor de
leerling wanneer hij iets beter
doet dan anderen?

Ontwikkeling en competentie
4. De docent laat de leerlingen
experimenteren, al doende en al
ondervindend leren.

5. Welke activiteit doet de leerling?

6. Is de leerling geconcentreerd
bezig met de activiteit?
o Actief
o Passief
o Negatief
Verdere toelichting:

7. De leerling ervaart de energie
beleving met interesse en is
gemotiveerd.
o Actief
o Passief
o Negatief

8. De kinderen weten al veel over
energie.

9 Welke handelingen hadden de
kinderen moeite mee?

Affectie en geborgenheid
10. De docent voorziet interactieve
werkvormen waarin de kinderen
leren samenwerken.

11. De leerling kan bewonderingen
tonen voor anderen.


Behoefte om een goed mens te zijn
12. De docent bevordert positieve
omgang tussen de kinderen
onderling

13. Wordt alles duidelijk gemaakt
aan de leerlingen?

14. Is het duidelijk voor de leerling
wat wel en wat niet is
toegestaan?

o Actief
o Passief
o Negatief

4 1 Definitief Onderzoeksvoorstel

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

4 1 Definitief Onderzoeksvoorstel

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ONDERZOEKSVOORSTEL

EEN KWALITATIEF INNOVATIE ONDERZOEK VOOR HET BEDRIJF PMOT

You might also like